TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG"

Transkripsi

1 TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {mahardika.adhi@yahoo.com, yc9cda@yahoo.com detama_fbs@yahoo.com}@undiksha.ac.id KUUB Tetilikan deskriptif kualitatif puniki matetujon nlatarang indik (1) wentuk sor singgih basa Bali sane wenten ring Pesangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal Badung lan (2) kawigunan sor singgih Bali sane wenten ring Pesangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal Badung. Jejering tetilik puniki inggih punika Pesangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal Badung lan panandangnyane inggih punika sor singgih basa. Tetilik puniki nganggen kalih kramaning mupulang data inggih punika 1) kramaning pratiaksa lan 2) kramaning dokumentasi. Data tureksa sane kaanggen minakadi: identifikasi data, reduksi data, klasifikasi data, interpretasi data, panyutetan. Pikolih lan tetepasan tetilikan puniki inggih punika (1) wentuk sor singgih basa Bali sane kaanggen ring Pesangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal Badung wenten tetiga, inggih punika: basa alus singgih, alus sor, lan alus madia (2) kawigunan sor singgih Bali sane wenten ring Pesangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal Badung marupa sadu wicara. Kruna Jajaton : sor singgih basa, peparuman. Abstrak penelitian deskriptif kualitatif ini bertujuan untuk memaparkan mengenai (1) bentuk sor singgih bahasa Bali yang ada pada rapat masyarakat desa pakraman ayunan, kecamata Abiansemal Badung dan (2) manfaat sor singgih basa Bali yang ada rapat masyarakat desa pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. subjek dari penelitian ini adalah rapat masyarakat desa pakraman ayunan Kecamatan Abiansemal Badung dan sor singgih basa sebagai predikat penelitian ini. penelitian ini menggunakan dua metode pengumpulan data, yaitu 1) metode observasi 2) metode dokumentasi. Analisis data yang digunakan yaitu: identifikasi data, reduksi data, klasifikasi data, kesimpulan. Hasil dan pembahasan penelitian ini adalah 1) bentuk sor singgih bahasa Bali yang digunakan di Rapat Krama Desa Ayunan, Kecamatan Abiansemal Badung ada tiga, yaitu: bahasa alus singgih, alur sor lan alus madia (2) kegunaan sor singgih Bali yang yang ada pada Rapat Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Badung berbentuk wawancara. Kata kunci : sor singgih basa, rapat.

2 Abstract This qualitative descriptive study aimed to describe the ( 1 ) form sor singgih Balinese language is in the public meeting Pakraman swing, Kecamatan Abiansemal Badung and ( 2 ) the benefits sor Bali singgih existing base community meetings Pakraman swing, District Abiansemal, Badung. This study is the subject of public meetings Pakraman swing Abiansemal District of Badung and singgih sor base as the title of this research. This study used two methods of data collection, namely 1 ) the method of observation 2 ) the method of documentation. Analysis of the data used, namely : identification of data, data reduction, data classification, conclusions. Results and discussion of this study were 1 ) form sor singgih Balinese language used in the meeting Krama village swing, District of Badung Abiansemal there are three, namely : language Alus singgih, groove sor lan Alus madia ( 2 ) uses sor singgih Bali that existed at the Meeting Krama Pakraman swing, District of Badung shaped interview. Keywords: sor singgih basa. Meeting. PURWAKA Indonesia pinaka panegara sane madue makudang-kudang pulo. Makasami pulo ring Indonesia madue kabudayaan sane matiosan. Lianan tekening punika, sowang-sowang pulo ring Indonesia madue basa sane kanggen piranti mabebaosan majeng ring jadma sane taler magenah ring pulo punika.imbanyane sakadi jadma saking jawi mabebaosan ngangge basa Jawi majeng ring krama sane pateh saking Jawi, punika taler majeng ring krama Bali nganggen basa Bali pinaka piranti ritatkala mabebaosan majeng ring krama peturu Bali. Bali pinaka pulo sane sampun kasub ka duranegara, makeh kerauhin toris asing, duaning ring bali akeh kawentenan budaya sane luih, kesenian sane utama, lan keasrian pulo. Krama bali taler madue parisolah sane becik, sadhu budhi sane prasida ngardi krama pakraman luih utama. Kebudayaan inggih punika maka sami daging pikayuanan sane kapikolihang olih i manusa sakadi kaweruhan, seni, budi, kerta, awig-awig miwah Adat istiadat. Kebudayaan bali sane pinih mautama ring kauripan kramane, sane prasida ngewetuang rasa panyamabraya sane becik punika kacihnayang silihsinunggilnyane ring sajeroning kawentenan paruman. Peparuman teges ipune inggih punika genah krama mesadu arep mangda prasida mikolihang mupakat. Peparuman wantah genah krama Bali mabebaosan indik pikobet sane wenten ring krama Adat Bali, ring peparuman krama Bali prasida nyikiang pikayunan anggen nyawis pikobet soangsoang jadma utawi pikobet karma ri sajeroning mapagubugan ring pakraman. Lianan tekening punika ring peparuman taler genah krama Bali masadu ajeng, mabebaosan kanggen nyutetang pamargi sane pacang kalaksanayang. Parum punika sering kalaksanayang nyabran asasih, taler wenten ngenem sasih apisan nganutin paswara krama ring Desa soang-soang. Ring sajeroning paparuman makeh tatatiti sane patut kauratiang mangda paruman punika prasida memargi antar tur labdakarya, silih sinunggilnyane basa, basa sane kanggen nenten je lian wantah basa bali. Basa Bali inggih punika basa sane kanggen piranti mabebaosan peturu krama ring Bali. basa Bali sane katami ngantos mangkin wantah campuhan basa Bali Kuna, Sansekerta, Welanda, Inggris, Arab, Tionghoa, muwah basa sane lianan (Tinggen, 1966: 1). Akehnyane kruna saking basa tiosan sane ngranjing ka basa Bali punika pastika jagi mawesana ten becik ring kawentenan basa Baline, yening indike punika nenten kauratiang, pastika basa Bali pacang kaon utawi nyansan suwe nyansan rered kawentenannyane. Lianan saking iusan wesana ten becik ring basa tiosan, sane taler ngawinang basa Bali punika kaon inggih punika akeh saking krama Bali sane nenten cacep ritatkala mabebaosan ngangge basa Bali. Ring basa Bali punika wenten undaganundagan basa sane patut kauningin sane ketah kabaosang sor-singgih. Kawentenan sor-singgih basa sakadi sapunika mawinang basa Bali kabaosang basa sane rimit pisan, riantukan ritatkala iraga

3 mabebaosan sareng jadma sane linggihnyane (kasta) matiosan majanten sampun kosa basa sane kanggen matiosan. Mabinayan pisan yening iraga mabebaosan sareng sawitra sane sampun raket pasawitrannyane.yening iraga mabebaosan sareng jadma sane kasinggihang iraga sapatutnyane nganggen basa alus singgih, punika taler yening iraga mabebaosan pacang ngasorang dewek iraga patut nganggen basa alus sor. Sor singgih basa Bali punika mawiwit saking kruna sor lan singgih. Kruna sor mateges andap wiadin teben (bawah), singgih mateges halus wiadin hormat, dadosne kruna sor singgih mapariteges tata kramaning undagan basa nganutin ungguan sane luanan lan tebenan ring parindikan rasa sajeroning mabaos Bali. Kawentenan sor singgih basa sajeroning basa Bali taler nganutin pakibeh jagat Baline, sane kantos mangkin kantun manggeh mawit sangkaning kawentenan pelapisan masyarakat Bali minakadi pelapisan masyarakat Bali purwa (tradisonal) miwah masyarakat Bali anyar (modern). Palapisan masyarakat Bali Purwa (tradisional) metu saking pamijilan utawi (keturunan), sangkaning pamijilan krama Baline mawinan wenten kasengguh Tri Wangsa miwah wangsa jaba. Sane kabaos tri wangsa inggih punika tetiga wangsane sane kasengguh sang singgih, minakadi: Brahmana, ksatria, miwah wesia. Raris sane kabaos wangsa jaba saha kanggehang pinaka sang sor wantah sameton Baline sane mawit saking sudra wangsa.salanturnyane sajeroning palapisan masyarakat Bali Anyar (modern) wenten Sang Singgih sane kabaos prakangge prayayi minakadi sang maraga guru wisesa (pejabat), majikan, direktur, manajer, rektor, dosen, guru, bendesa, jero mangku, sulinggih, miwah sane lianan. Sane kabaos Sang Sor inggih punika anake sane madue linggih soran ring prakanggene i wawu minakadi: tukang sapu, sopir, tukang ketik surat, pegawe, buruh, murid, mahasiswa, parekan, panyroan (pembantu), miwah sane lianan. Majalaran ring kawentenan pabinayan linggih punika raris metu tata karma mabebaosan sane waluyane sampun pinaka uger-uger sajeroning mabaos Bali, saha sampun mamargi saking nguni pisan kantos mangkin (Suwija, 2007:4). Karma Baline ri tatkala jagi mabaos-baosan setata madasar antuk tata karma, tata susila, karaket ring kawentenan sameton, braya, sawitra miwah sane tiosan, sane ngwangun tata paribadining krama Baline, awanan ri kala jaga mabebaosan, matur-atur setata jaga milihin kruna sane jaga kanggen manut linggih. Sane patut uratiang, sapunapi carane mangda bebaose sida ngawinang kayun ngaledangin, taler sida mapuara becik wiadin patut. Ring aab sakadi mangkin, basa bali sane nginutin sor singgih basa mejanten sampun arang kaanggen ring krama bali,i ring kahanan formal sakadi ring paruman. Kawentenan sor-singgih Basa sane wenten ring Basa Bali ngawinang krama Bali, utaminnyane krama Desa rumasa likad ritatkala mabebaosan. Indik punika taler kapanggih olih Panilik ritatkala ngariinin mraktiaksa sadurung ngamargiang tetilik. Riantukan punika panilik meled nyelehin paruman ring Desa pakraman Ayunan abiansemal. Indiki punika sane ngawinan panilik meled ngaryanang tetilik sane mamurda Tetilik Sor Singgih Basa Bali ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. Sauning panilik durung wenten tatilik sane nilikin indik sor singgih basa ring sajeroning pasangkepan Desa pakraman Ayunan. Tetilik sane mapaiketan tekening tetilik puniki inggih punika tetilik saking Suburna (2015) ring tetiliknyane sane mamurda Kawentenan Anggah Ungguhing Basa Bali ring Aspek Mabebaosan Sisia Kelas IX A1 Smp Negeri 1 Singaraja. Pikolih sane panilik polihang ri kalaning nilikin kawentenan anggah ungguhing basa olih sisia kelas IX A1 SMP Negeri 1 Singaraja nganggen basa kepara 52% nika kabaos kantun ajeg, punika kapolihang saking bebaosan guru sareng sisia lan bebaosan sisia pantaraning sisia. Pikobet sane karasayang olih sisia kelas IX A1 SMP Negeri 1 Singaraja inggih punika Indik kaweruhan minayang undagan-undagan anggah ungguhing basa Para sisia taler maosang durung midep ngenenin indik minayang undagan-undagan angah-

4 unguhing basa sakadi, basa singgih lan basa sor. Para sisia durung uning ritatkala napi nganggen basa singgih lan ritatkala napi nganggen basa sor. Tetilik ipun madue pabinayan tekening tetilik puniki pabinayan nyane ring sorohan tatilik, genah tatilik, jejering lan panandang tatilik. Saking tatilik punika, yadiastun wenten pabinayan nyane sareng tatilikan puniki, naging pateh nilikan indik sor singgih basa Bali. Pikolih saking tatilikan punika nyihnayang kawagedan sisya mabebaosan nganggen basa bali kantun kirang, melarapan antuk punika panilik kengin uning indik kawentenan Sor Singgih Basa Bali ring Pasangkepan Krama Desa Pekraman Ayunan. KRAMANING TETILIK Wendra (2011:31) nlatarang kramaning tetilik inggih punika tatacara sane kaanggen ring tetilik. Saking penelatang punika kramaning tetilik pinaka faktor sane banget kautamayang ring tengah tetilik. Kramaning tetilik sane kaanggen ring tetilik puniki inggih punika, (1) palihan tetilik, (2) jejering tetilik, (3) mupulang data, (4) piranti tetilik, (5) data tureksa. Rancangan penelitian adalah strategi mengatur latar (setting) penelitian agar penelitimemperoleh data yang tepat (valid) sesuai dengan karakteristik variabel dan tujuan penelitian (Wendra, 2012:32). Manut sakadi napi sane kabaosang olih sujana wawu, riantukan tetilik punika pacang nelatarang kawentenan sor singgih basa, punika sane mawinang tetilik puniki nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif. Tetujon nganggen palihan punika wantah anggen ngwantu sang pangwacen mangda uning indik kawentenan sane wenten ring Pasangkepan Desa Pakraman Ayunan. Manut sakadi sane katelatarang wawu, pastika tetilik puniki madue palihan tetilik deskriptif kualitatif, sane pacang kanggen nelatarang ngangge kruna indik kawentenan sor singgih basa ring peparuman krama Desa, Desa pakraman Ayuanan Kecamatan Abiansemal Badung. Makasami tetilik pastika sampun madue jejering sane prasida nyinahyang kapatutan tetilik punika. Jejering tetilik inggih punika wantah genah data sane dados pikobet ring tetilik.sakadi bebaosan para sujanane punika, pastika jejering mangda wenten ring tetilik, riantukan pikobet sane jagi katilik punika magenah ring jejering. Yening ring tetilik nenten madue jejering sampun kapastikayang taler pikobet sane jagi katilik taler nenten wenten. Manut sakadi sane katelatarang ring ajeng, sane dados jejering ring tetilik puniki inggih punika wantah peparuman krama Desa, Desa pakraman Ayuanan Kecamatan Abiansemal Badung. Punika taler sane dados penandang inggih punika wantah kawentenan sor singgih basa nyane. Mupulang data puniki klaksanayang riantukan madue tetujon sumangdane ngamolihang data sakadi sane kaaptiang. Data inggih punika wantah gatra sane matah, sane marupa angka utawi katagorikatagori ngenening indik penandang sane pacang katilik (Agung, 2012:59). Data sane karereh inggih punika wantah utsaha sane kanggen nyawis pikobet sane pacang katilik ring tetilik puniki. Riantukan tetilik puniki mamurda, Tetilik Sor Singgih Basa Bali Ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. Ring tetilik puniki ngangge makudangkudang tatacara mupulang data. Tatacara mupulang data sane kanggen inggih puniki sakadi katelatarang ring sor puniki. Wenten makudang-kudang pikobet ring tetilik puniki sane patut kacawis ngangge data sane patut. Pikobet punika wantah wentuk sor singgih basa, tetujon ngangge sor singgih basa,lan sane pinih untat parindikan sane ngawinang campuhan warna basa punika kanggen ring peparuman. Sumangdane prasida nyawis pikobet-pikobet punika Panilik mupulang data ngangge makudang-kudang tatacara inggih punika wantah: (1) pratiaksa, (2) dokumentasi, lan (3) sadu wicara. Makasami tatacara mupulang data punika kanggen mangda Panilik ngamolihang data sane pastika, sane kanggen nyawis pikobet punika. Yening makasami pikobet punika sampun kacawis, pastika salanturnyane uning indik Tetilik Sor Singgih Basa Bali Ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. Sutrisno Hadi (ring Sugiyono, 2008: 145) maosang sane pinih motama ringpratiaksa inggih punika wantah

5 cecingakan lan pangeling-eling. Ritatkala nglaksanayang pratiaksa sane kanggen bantang utawi dasar inggih punika wantah dasar praktiaksa. Piranti sane pacang kanggen dokumentasi inggih punika wantah piranti sane mrasidayang merekam utawi ngambil gambar ritatkala peparuman klaksanayang. Ring tetilik puniki piranti dokumentasi inggih punika handphone sane kanggen merekam utawi ngambil gambar. Ring kramaning sadu wicara (wawancara) jagi mataken sareng kelian Desa lan prajuru. Kalanturang antuk mirengang rekaman pesangkepan punika. Risampun wusan ngwacen kalanturang antuk nyatet lengkara-lengkara sane prasida dados data anggen nyawis pikobetpikobet sane wenten ring tetilik punika. Piranti tetilik inggih punika wantah piranti sane kanggen mupulang data (Zuriah, 2006:168). Ring tetilik puniki, ngangge makudang-kudang piranti sane kanggen ngrereh data manut sakadi tatacara mupulang data, inggih punika sakadi sane katelatarang ring sor puniki. Piranti sane keanggen ring tetilikan punika wantah lembar sadu wicara (wawancara) lan kartu data. Lembar sadu wicara (wawancara) punika kaanggen ngrereh data kapertama, mangda wenten anggen pengancan rikalaning jagi ngranjing ka pikolihlan tetepasan tetilik. Kartu data punika keanggen nyatet sajeroning lengkara-lengkara sane mapaiketan sareng sor singgih basa bali ring pesangkepan krama Desa, pakraman Ayunan. Lianan ring punika, kartu data taler keanggen nyantenang lengkara-lengkara sane manut ring sor singgih basa ring pasangkepan krama Desa pakraman Ayunan, abiansemal. Lembar sadu wicara (wawancara) lan Kartu data punika keanggen rikalaning nyelehin sor singgih basa ring pasangkepan krama Desa pakraman Ayunan, abiansemal, badung. Imba lembar sadu wicara (wawancara) kartu data sane keanggen inggih punika ring sor puniki. Sutrisno Hadi (ring Sugiyono, 2008: 145) nguningayang sane pinih mautama ring pratiaksa inggih punika wantah cecingakan lan pangeling-eling. Ritatkala nglaksanayang pratiaksa sane kaanggen bantang utawi dasar inggih punika wantah dasar praktiaksa. Sadu wicara inggih punika wantah silih sinunggil tatacara mupulang data sane mabebaosan masadu arep sareng sumber data (responden) (Wirartha, 2005:37). Sadu wicara puniki kaanggen ngrereh data indik parindikan sane ngawinang sor singgih punika kaanggen ritatkala mabebaosan. Sadu wicara puniki kaanggen riantukan sadu wicara pinih mautama pisan ritatkala ngrereh data ritatkala ngamargiang tetilik. Yening nenten wenten sadu wicara, sinah sang sane mupulang data pacang nenten nemuang data sane pastika saking sumber data ipun. Sadu wicara ring tetilik puniki boya ja nganggen sadu wicara sane maunteng pisan. Sadu wicara sakadi punika klaksanayang sumangdane sang sane mupulang data madue akeh galah anggen mapitaken. Punika taler sumangdane responden prasida nyawis pitaken sapikayunan ipun, nanging nenten lempas tekening unteng bebaosan inggih punika parindikan sane ngawinang sor singgih basa punika kaanggen ritatkala mabebaosan. Ring sor puniki pacang kasinahang sane pinaka unteng pitaken kaanggen dasar ngamargiang sadu wicara : 1) Napikeh wenten sor singgih basa sane kaanggen ring sajeroning pesangkepan krama Desa Adat Ayunan; 2) Yening wenten napi sane prasida nyantenang sor singgih basa punika sampun kaanggen; 3) Yening nenten wenten sor singgih basa sane kaanggen ring pesangkepan puniki napi sane ngeranayang, utawi napikeh wenten pikobet nganggen sor singgih basa ring pesangkepan puniki. Piranti sane pacang kaanggen dokumentasi inggih punika wantah piranti sane mrasidayang ngerekam utawi ngambil gambar ritatkala peplajahan klaksanayang. Ring tetilik puniki piranti dokumentasi inggih punika tape recorder lan handpone sane kaanggen merekam utawi ngambil gambar. Yening data sampun kapolihang, selanturnyane karanjingang data punika ring piranti kartu data sane kaanggen risajeroning mupulang data ngeninin indik sor singgih basa ring pasangkepan krama

6 Desa, pakraman Ayunan, abiansemal,badung. Wendra (2012: 34) maosang, teknik analisis data yang digunakan harus sesuai dengan jenis data yang dikumpulkan dengan tetap berorientasi pada tujuan yang hendak dicapai. Tujuan analisis atau pengolahan data adalah untuk mengadakan generalisasi terhadaf sifat-sifat, kondisikondisi, atau hubungan-hubungan yang bersifat khusus, sehingga diperoleh kondisikondisi, sifat-sifat, atau hubunganhubungan yang bersifat umum (Agung, 2012:67). Ring tetilik puniki wenten makudang-kudang data sane pacang katureksa inggih punika data indik wentuk sor singgih basa, tetujon ngangge sor singgih basa,miwah sane pinih untat parindikan sane ngawinang sor singgih basa punika kanggen ring peparuman Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. Makasami data punika kapolihang nganggen makudang-kudang tatacara minakadi : pratiaksa, pabligbagan, miwah dokumentasi. Manut sorohdata punika, ring tetilik puniki pacang ngangge palihan teknik deskriptif kualitatif. Palihan teknik deskriptif kualitatif punika kanggen nelatarang indik data sane kapolihang ritatkala nglaksanayang pratiaksa, pabligbagan, miwah dokumentasi. Data sane kapolihang pacang katelatarang manut kasujatiannyane, salanturnyane ngaryanin tetingkesan sane prasida kasatuayang majeng jadma sane tiosan. Sesampune makasami data punika kapolihang, salanturnyane data punika katureksa malih manut sakadi tatacara data tureksa. Bogdan (ring Gosong 1998:59) maosang, ring tetilik sane nelatarang napi sane metu nganggen kruna-kruna, data tureksa prasida stata klaksanayang saking mupulang data utawi wusan mupulang data. Manut sakadi sane kabaosang olih sujana ring ajeng, Panilik nglaksanayang data tureksa mawit saking mupulang data kamargiang nyantos pamargin mupulang data wusan. Miles sareng Huberman (ring Gosong, 1998:100) ngawewehin data tureksa kapah dados tigang pamargi, inggih punikareduksi data, penyajian data, dan penarikan kesimpulan. Pamargin reduksi punika wantah ngaryanin tetingkesan indik data sane kapolihang ritatkala mupulang data. Data sane kapolihang pupulang dumun, wusan punika data malih kapah mangda nganutin napi sane kaaptiang ring tetilik. Makasami punika klaksanayang sumangdane Panilik rumasa dangan ritatkala ngaryanin tetingkesan tetilik miwah ngametuang bukti-bukti tetingkesan punika. Data sane kapolihang ritatkala mupulang data inggih punika wantah data sanedurung pastika utawi matah, punika ngawinang data mangda katureksa malih miwah kapah nganutin unteng tetilik, salanturnyane data sane nenten nganutin unteng tetilik punika pacang nenten katureksa utawi pacang kakutang. Penyajian data inggih punika utsaha nyihnayang pidarta utawi gatra sane sampun kasusun, sane ngawinang prasida ngaryanin tetingkesan. Penyajian data ring tetilik kualitatif prasida kaunggahang ring wentuk grafik, bagan, miwah sasuratan. Makasami punika klaksanayang mangda tetandingannyane pinih becik. Ngaryanin tetingkesan prasida klaksanayang ngawit pamargin mupulang data. Irika Panilik ngaryanin tetingkesan (simpulan sementara) manut sakadi data sane kapolihang. Tetingkesan punika malih katureksa yening sampun ngamolihang data sane anyar. Pamargi sakadi asapunika stata klaksanayang nyantos ngamolihang data sane kaping untat. Salanturnyane nganutin tetingkesan punika, malih ngaryanin tetingkesan (simpulan umum/ akhir) sane pacang kanggen tetingkesan ring tetilik puniki. Rerincikan ngalaksanayang tetilikan madaging pidabdab indik parikrama sane pacang kalaksanayang miwah galah tetilikan inucap kalaksanayang. Wendra (2011: 34) maosang rerincikan ngalaksanayang tetilikan puniki kakaryanin mangda galah sane kaanggen ngalaksanyang tetilikan manut saking pangrencana sane sampun kakaryanin. Rerincikan ngalaksanayang tetilikan sane sampun kakaryanin sakadi ring sor puniki. Tetilik sane mamurda Tetilik Sor Singgih Basa Bali ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung, pacang klaksanayang nganutin jadwal

7 Pesangkepan Desa Adat sane kalksanayang nyabran awarsa apisan. PIKOLIH MIWAH TETEPASAN Ring adiaya puniki pacang katlatarang indik pikolih tetilik sane sampun kalaksanayang lan tetepasannyane. Tetepasan ring adyaya puniki kaanutang manut ring pikolih tetilik sane kapolihang. Data sane prasida katlatarang inggih punika 1) Kawentenan sor singgih basa sane kaanggen olih krama Desa Adat Ayunan, 2) Kawigunan sor singgih basa ring pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan. Desa Ayunan wantah desa kelurahan sane megenah ring kecamatan abiansemal kabupaten badung, provinsi Bali. Wates desa ayunan ring sisi kaja mewates saking desa cau belayu, ring sisi kelod wates nyane desa adat cengkok, sisi kauhnyane mewates saking desa adat sobangan, lan sisi kangin mawates saking desa blahkiuh. Krama desa ring desa adat ayunan akeh sane madue sugina ring sawah utawi dados petani taler wenten taler sane dados guru miwah mekarya ring hotel. Desa adat ayunan jimbar wewidangan desa adat nyane kirang langkung wenten 216 km. Akeh krama sane wenten ring desa adat ayunan punika wenten 1834 diri.basa Bali inggih punika basa sane madue undagundagan basa. Indik undag-undagan basa Bali punika kaparinama antuk anggahungguhing basa Bali. Parinama puniki sampun kacumpuin duk warsa 1974 ring sajeroning parikrama sane mligbagang kasukertan basa Bali sane magenah ring Singaraja (Narayana, 1983:19). Anggah-ungguhing basa Bali pinaka piranti sane kanggen mabebaosan olih krama Bali sane nyihnayang ungguhan sang sane mabebaosan. Yening sampun uning ring soroh-soroh anggah-ungguhing basa Bali, pastika dangan pacang mamilih undagan basa sane patut kanggen, sakemaon yening soroh-soroh punika pacang kauningin, sinah pacang meweh nganggen anggah-ungguhing basa sane patut. Mawinan sakadi asapunika, nelebin anggah-ungguhing basa Bali rumasa karincikang miwah kagenahang manut undagannyane utawi manut wangsan para jana Bali (Narayana, 1983:19). Pikolih Mupulang Data ring Kramaning Dokumentasi. Saking tetilikan puniki, data sane kapolihang indik kawentenan sor singgih basa Bali ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung, ngindikin indik wangun, miwah parindikan sane ngawinang sor singgih basa Bali punika kanggen ring paruman olih krama Desa Adat Ayunan sane kapolihang nganggen makudang-kudang tatacara sane kamargiang ritatkala paruman kamargiang miwah sawusan paruman kamargiang. Data sane kapolihang inggih punika kapertama pratiaksa sareng dokumentasi sane marupa video ngamolihang data indik kawentenan sor singgih basa Bali miwah sane kaping kalih ngamargiang sadu wicara sareng dokumentasi ngamolihang data indik parindikan kawigunan sor singgih basa Bali punika kanggen ritatkala mabebaosan ring paruman olih krama Desa Adat Ayunan. Ring sadu wicara pacang katlatarang indik data sane sampun kapolihang punika.wenten makudangkudang data sane sampun kapolihang minakadinyane data indik wangun sor singgih basa Bali miwah parindikan sane ngawinang sor singgih basa Bali punika kanggen ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. Ring sor puniki pacang katlatarang siki-siki. Mangda kauningin ring sor puniki pacang kabahbahang indik sor singgih basa Bali sane kanggen mabebaosan olih para krama Desa pakraman Ayunan ring paruman. Kramaning pratiaksa sane kasarengin olih dokumentasi inggih punika wantah handphone sane kanggen piranti merekam bebaosan daweg paruman kamargiang punika ngamolihang data indik wentuk sor singgih basa Bali sane kanggen olih krama subak abian ritatkala mabebaosan ring paruman. Mangda dangan ring tetilik puniki Panilik merekam bebaosan ritatkala paruman kamargiang, salanturnyane pikolih saking rekaman punika malih kasurat olih Panilik, wusan kasurat wawu data indik sor singgih basa Bali punika karereh. Saking paruman punika basa Bali sane kanggen inggih punika basa Bali Alus Singgih (ASI), basa Bali Alus Sor (ASO),

8 lan basa Bali Alus Madia (AMA). Basa Bali ASI, ASO, lan AMA kanggen ritatkala: (1) yening prajuru Desa mabebaosan sareng krama Desa, (2) yening krama Desa mabebaosan sareng prajuru Desa, (3) yening prajuru Desa mabebaosan sareng peturu prajuru Desa, lan (4) yening krama Desa mabebaosan sareng peturu krama Desa. Saduwicara puniki klaksanayang majeng ring Kelian Desa Adat Ayunan, sawusan pamargin peparuman. Sane kairing masadu wicara inggih punika wantah sang sane ngametuang bebaosan sane ngangge sor singgih basa ring peparuman. Sadu wicara iriki ngangge piranti dukomentasi (handphone) anggen merekam sadu wicara sane kamargiang, pateh sakadi tatacara pratiaksawawu, saduwicara puniki karekam wusan punika pikolih saking rekaman punika malih kasurat olih panilik. Sadu wicara puniki anggen ngrereh data sane kapertama indik kawentenan nganggen sor singgih basa ritatkala mabebaosan ring pepruman olih kramadesa Adat Ayunan, sane kaping kalih ingih punika parindikan sane nyihnayang utawi nyantenang kawentenan sor singgih basa kanggen ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung, sane kaping tiga inggih punika parindikan napi sane ngawinang sor singgih basa punika kaanggen, tur napikeh wenten pikobet rikala nganggen sor singgih basa punika ring pasangkepan. Pikolih ngamargiang sadu wicara pacang katelatarang ring sor puniki. Pikolih indik kawentenan sor singgih Basa Kanggen ritatkala Mabebaosan ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung, Saking makudang-kudang pitaken sane katakening olih Panilik majeng sang sane kairing masadu wicara inggih punika prajuru desa lan krama desa indik kawentenan sor singgih basa, kapikolihang pisaur saking prajuru desa lan krama desa sane kairing masadu wicara. Untengnyane indik kawentenan nganggen sor singgih basa ritatkala mabebaosan ring pepruman olih krama Desa Adat Ayunan. Manut pikolih tetilik sane sampun kalaksanayang. Prasida kapupulang kalih data sane mautama mapaiketan ring bantang pikobet lan tetujon tetilik. Data punika merupa kawentenan sor singgih basa Bali ring Pasangkepan Krama Desa Pekraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung miwah kawigunan sor singgih basa bali ring Pasangkepan Krama Desa Pekraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung. Makakalih data punika pacang katelatarang sejangkepnyane ring sor. Basa Bali inggih punika basa sane madue undag-undagan basa. Indik undagundagan basa Bali punika kaparinama antuk anggah-ungguhing basa Bali. Parinama puniki sampun kacumpuin duk warsa 1974 ring sajeroning parikrama sane mligbagang kasukertan basa Bali sane magenah ring Singaraja (Narayana, 1983:19). Anggah-ungguhing basa Bali pinaka piranti sane kanggen mabebaosan olih krama Bali sane nyihnayang ungguhan sang sane mabebaosan. Yening sampun uning ring soroh-soroh anggah-ungguhing basa Bali, pastika dangan pacang mamilih undagan basa sane patut kanggen, sakemaon yening soroh-soroh punika pacang kauningin, sinah pacang meweh nganggen anggah-ungguhing basa sane patut. Mawinan sakadi asapunika, nelebin anggah-ungguhing basa Bali rumasa karincikang miwah kagenahang manut undagannyane utawi manut wangsan para jana Bali (Narayana, 1983:19). Saking paruman punika basa Bali sane kanggen inggih punika basa Bali Alus Singgih (ASI), basa Bali Alus Sor (ASO), lan basa Bali Alus Madia (AMA). Basa Bali ASI, ASO, lan AMA kanggen ritatkala: (1) yening prajuru Desa mabebaosan sareng krama Desa, (2) yening krama Desa mabebaosan sareng prajuru Desa, (3) yening prajuru Desa mabebaosan sareng peturu prajuru Desa, lan (4) yening krama Desa mabebaosan sareng peturu krama Desa. Akeh lengkara sane medaging sor singgih basa ring paletan 1 paletan 4 inggih punika ring paletan siki wenten lengkara alus singgih wenten 16, alus sor wenten 7, alus madia wenten 1 lengkara. ring paletan 2 wenten lengkara alus singgih

9 punika wenten 16 lengkara, alus sor wenten 9 lengkara, alus madia wenten 2, alus mider punika wenten 2 lengkara. ring paletan 3 wenten 12 lengkara alu singgih, alus sor wenten 26 lengkara, alus madia wenten 2 lengkara, alus madia wenten 5 lengkara. paletan 4 punika wenten 5 lengkara alus singgih, lengkara alus sor punika wenten 26, lengkara alus madia wenten 10 lengkara, lengkara alus mider 5 lengkara. PAMUPUT Manut sakadi tetepas ring adyaya IV indik kawentenan sor singgih basa ring paruman krama Desa pakraman Ayunan. Kapolihang makudang-kudang tetingkesan, minakadi : (1) tetingkesan indik wentuk sor singgih basa sane kanggen olih Krama Desa pakraman mabebaosan ring peparuman, (2) tetingkesan indik sane nyihnayang krama Desa Adat Ayunan nganggen sor singgih basa ritatkala mabebaosan ring peparuman, miwah sane kaping ungkur (3) tetingkesan indik pikobet sane karasayang ritatkala mabebaosan ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung.. Makasami tetingkesan punika pacang kabaosang ring sor puniki. Wentuk sor singgih basa sane kanggen mabebaosan ritatkala peparuman olih krama Desa pekraman Ayunan. Inggih punika wantah marupa lengkara. (1) Kawentenan sor singgih basa kanggen mabebaosan olih Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung, ring peparuman inggih punika punika riantukan sang sane kairing mabebaosan (Krama Desa Adat Ayunan) sawireh ring krama Desa Adat Ayunan punika kawentenan tri wangsa sane nyarengin paparuman. (2) Parindikian sane nyihnayang sor singgih basa kanggen mabebaosan ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung, inggih punika kacihnayang saking bebaosan siki nyantos bebaosan pat, punika akeh kapolihang lengkara sane medaging sor singgih basa. Mapaiketan sareng pikolih saking tetilikan indik kawentenan sor singgih basa ring Pasangkepan Krama Desa Pakraman Ayunan, Kecamatan Abiansemal, Badung. Piteket sane prasida kaaturang majeng ring sang pangwacen inggih punika, sakadi ring sor puniki. Majeng ring Krama Desa Pakraman Ayunan utaminnyane krama sane mabebaosan ngangge sor singgih basa, sumangdane nelebin malih basa Baline puniki. Yening sampun makasami teleb ring basa Bali tur makasami wikan mabasa Bali, sinah sor singgih basa punika prasida kaanggen ritatkala mabebaosan, utaminnyane ring peparuman. Samaliha ring wewidangan sane jimbar, mangda krama Baline prasida miwah kayun nguratiang kawentenan basa Bali puniki, riantukan basa Bali puniki pinaka jiwa pramana saking krama Bali sumangdane nyansan suwe basa Bali prasida ngalimbak kawentenannyane. Majeng ring panilik sane tiosan, Panilik ngarsang sumangdane ipun prasida nilikin utawi nglanturang tetilikan ngenenin indik kawentenan sor singgih basa ring peparuman, sumangdane ngamolihang pikolih sane becik. Miwah tetilikan puniki prasida kanggen bantang utawi dasar ritatkala ngamargiang tetilikan tiosan sane ngenenin indik kawentenan sor singgih basa ring peparuman. KAPUSTAKAAN Agung, A.A Gede Metodologi Penelitian Pendidikan(tidak diterbitkan). Singaraja: Undiksha. Chaer, Abdul lan Leonie Agustina Sosiolinguistik Perkenalan Awal. Jakarta: PT. Rineka Cipta. Laksmi, Anak Agung Rai Ragam Bahasa Bali Peparuman Adat di Kotamadya Denpasar. Tesis (Tidak diterbitkan). Denpasar: UNUD. Medra, I Nengah dkk Imba Mabebaosan Nganggen Basa Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Propinsi Bali Nababan, P.W.J Sosiolinguistik Suatu Pengantar. Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama Narayana, Udara Ida Bagus Anggah-ungguhing Basa Bali

10 Beserta Peranannya Sebagai alat Komunikasi Bagi Masyarakat Suku Bali. Denpasar: Fakultas Sastra Unud. Partana, Paina dan Sumarsono Sosiolinguistik. Yogyakarta: Lembaga Studi Agama, Budaya dan Perdamaian. Putra Suarjana, I Nyoman Sor- Singgih Basa Bali Ke-Bali-an Manusia Bali dalam Dharma Papadikan, Pidarta Sambrama Wacana dan Dharma Wacana. Denpasar: Tohpati Grafika Utama. Suburna, I Komang Kawentenan Anggah Ungguhing Basa Bali ring Aspek Mabebaosan Sisia Kelas IX A1 Smp Negeri 1 Singaraja. Skripsi (tidak diterbitkan). Singaraja: UNDIKSHA Suarjana, I Nyoman Putra Sor Singgih Basa Bali. Denpasar. Tohpati Grafika Utama. Sugiyono, 2008.Metode Penelitian Kuantitatif Kualitatif R & D. Bandung: Alfabet. Sulaga, I Nyoman., dkk Tata Bahasa Baku Bahasa Bali. Denpasa: Pemerintah Provinsi Daerah Tingkat I Bali. Tim Peneliti Fakultas Sastra Unud Unda Usuk Bahasa Bali. Jakarta: Pusat Pengembangan Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. Warna, I Wayan.,& Rai Tjakra, I Gusti Putu Tata Bahasa Bali. Denpasar: PT. Upada Sastra. Wendra, I Wayan Penulisan Karya Ilmiah(tidak diterbitkan). Singaraja: Undiksha.

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra.

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra. BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra Abstrak Bahasa Bali digunakan sebagai alat komunikasi oleh masyarakat

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI DI LINGKUNGAN KARANG MEDAIN MATARAM DALAM KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI DI LINGKUNGAN KARANG MEDAIN MATARAM DALAM KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI DI LINGKUNGAN KARANG MEDAIN MATARAM DALAM KAJIAN SOSIOLINGUISTIK Oleh : Lalu Ahmad M. A. Pembimbing I : Drs. I Nyoman Sudika, M.Hum. Pembimbing II : Baiq Wahidah, M.Pd Program

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

Vidya Samhita Jurnal Penelitian Agama

Vidya Samhita Jurnal Penelitian Agama PELESTARIAN LINGKUNGAN HIDUP DAN MITOS SAPI DI DESA TAMBAKAN, KUBUTAMBAHAN, BULELENG Oleh : Luh Putu Puspawati Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana Email : puspawati1960@yahoo.com Abstract Myth sacred

Lebih terperinci

BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI. telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945

BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI. telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945 67 BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI Upaya-upaya pemertahanan bahasa dalam hal ini bahasa Daerah secara yuridis telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945

Lebih terperinci

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1 - 1 - MURDA - CITA Om Swastyastu, Om Awignamastu nama sidham, Putusing Paruman Krama Desa Adat Tegak gumawe Awig awig Desa Pakraman maka sepat siku siku pameneh, wastu kasida prayojanan mami kabeh prasama

Lebih terperinci