SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK
|
|
- Leony Sanjaya
- 6 tahun lalu
- Tontonan:
Transkripsi
1 SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {antariyani_devi@yahoo.com, nengah_suandi@yahoo.co.id, ketutgembel@gmail.co.id}@undiksha.ac.id KUUB Tetilikan sane mamurda Seseleh Wangun Instrinsik lan Kejatian Guna Sarat Paguron-guron ring Satua Pan Balang Tamak madue tetujon (1) nlatarang tata wangun intrinsik ring satua Pan Balang Tamak lan (2) nlatarang kajatian guna sarat paguron-guron ring satua Pan Balang Tamak. Palihan tetilikan sane kaanggen ring tetilikan puniki deskriptif kualitatif. Jejering ring tetilikan puniki wantah satua sane mamurda Pan Balang Tamak. Penandang tetilikan wantah wangun intrinsik lan kajatian guna sarat paguron-guron. Kramaning tetilik sane kaanggen inggih puniki kramaning dokumentasi. Piranti sane kaanggen wantah kartu data. Data tureksa sane kaanggen inggih punika (1) identifikasi data, (2) Ngicalang data sane nenten kasaratang (reduksi data), (3) Nyoroh-nyorohang data manut tetujon (klasifikasi data), (4) interpretasi data, lan (5) nyutetan data (verifikasi). Pepolih tetilikan puniki (1) wangun intrinsik ring satua Pan Balang Tamak punika wenten pepitu pepolih inggih punika (1) murda, (2) unteng, (3) pragina miwah pawatekannyane, (4) lelintihan, (5) rerawatan, (6) bebaosan lan (7) piteket. (2)Kajatian guna sarat paguron-guron sane prasida kepanggihin ring satua Pan Balang Tamak puniki wantah lima inggih punika parama tatwa (religius), awiwahara (toleransi), teleb makarya (kerja keras), rasa meled uning (rasa ingin tahu), demokratis. Kruna pangalih: wangun instrinsik, guna sarat, satua Abstrak Penelitian yang berjudul Seseleh Wangun Instrinsik lan Kejatian Guna Sarat Paguron-guron ring Satua Pan Balang Tamak bertujuan (1) mendeskripsikan unsur intrinsik pada satua Pan Balang Tamak, dan (2) mendeskripsikan nilai pendidikan karakter pada satua Pan Balang Tamak. Rancangan penelitian yang digunakan dalam penelitian ini adalah deskriptif kualitatif. Subjek penelitian ini adalah satua yang berjudul Pan Balang Tamak. Objek penelitian ini adalah unsur instrinsik dan nilai pendidikan karakter. Metode penelitian ini adalah metode dokumentasi. Instrument penelitian ini adalah kartu data. Analisis data penelitian ini adalah (1) identifikasi data, (2) reduksi data, (3) klasifikasi data, (4) interpretasi data, lan (5) verifikasi. Hasil penelitian ini (1) Unsur instrinsik dalam satua Pan Balang Tamak ada tujuh hasil penelitian ini adalah (1) judul, (2) tema, (3) tokoh dan penokohannya, (4) latar, (5) alur, (6) gaya bahasa, dan (7) amanat. Nilai pendidikan karakter dalam satua Pan Balang Tamak ada lima hasil penelitian ini adalah religius, toleransi, kerja keras, dan rasa ingin tahu, Kata Kunci: unsur instrinsik, nilai pendidikan, satua
2 Abstract This research was aimed to (1) described intrinsic features in Pan Balang Tamak folktale, (2) describe character values in Pan Balang Tamak folktale. This research was designed as descriptive qualitative research. Subject of this study was Pan Balang Tamak folktale, meanwhile the objects of this study were intrinsic feature and character values. Method used in this study was documentation. This research used data note as instrument to gain the data. The data analysis of this research were (1) data identification, (2) data reduction, (3) data classification, (4) data interpretation, and (5) verification. The results of this study were (1) there were seven, intronsic features used in Pan Balang Tamak folktale; title, theme, characters, and characteristics, settings, plot, language used, and messages, (2) there were four character values in Pan Balang Tamak folktale; religious, tolerance, hard working, and curiosity. Keywods: instrinsic features, character balues, folktale. Purwaka Kasusastraan Bali pinaka silih sinunggil kasugihan Bali sane mapaiketan sareng seni lan budaya. Basa Bali pinaka sarana mababaosan ngenenin indik kauripan krama Bali. Effendi (ring Badudu, 1975: 5) maosang kasusastraan inggih punika kria sastra sane mawentuk babaosan (basa lisan) lan sasuratan sane ngamolihang rasa sane becik. kria sastra pinaka sasuluh ring kauripan serahinarahina. Sakadi wangun sastra Bali ngenenin indik tingkah polah parilaksana parajana ri kala ngamargiang kauripan masimakrama lan pinaka sasuluh miwah gegambaran ring kauripan krama Baline. Silih sinunggil kria sastra nenten ja lempas saking unsur-unsur ngawentuk kria sastra minakadi satua. Satua rumasuk ring kasusastraan Bali purwa. Satua pinaka wentuk carita sane wenten ring kauripan krama Bali sane sampun kaloktah, nanging nenten kauningin wastan pangawi lan warsa kria sastra kakaryanin. Satua madue aspek sane jimbar, pinaka kesenian lami sane mawentuk lisan, satua mapaiketan sareng kauripan krama Bali. Satua punika kacaritayang saking jadma ke jadma lianan pinaka piranti anggen nelebang guna sarat susila (nilai moral) majeng ring para anome. Manut tradisi masatua punika kalaksanayang olih para krama majeng ring pianak utawi cucunnyane. Satua Bali sane kauningayang madue sifat rerekan (fiktif belaka) utawi angen (khayal). Ri sajeroning satua, unsur-unsur satua pinaka dasar utama nglimbakang dados sikian carita sane kadadosang sasuluh kauripan sane sujati. Satua kawangun antuk kalih unsur minakadi wangun instrinsik lan ekstrinsik. Wangun instrinsik kaanggen natasang, mengkaji, lan nlatarang kawigunan ring sajeroning paiketan unsur fiksi sane nguningayang indik daging ring kria sastra. Wangun instrinsik inggih punika unsurunsur sane ngwangun kria sastra minakadi unteng, lelintihan carita, pragina, genah, piteket, sudut pandang lan gaya bahasa. Punika taler wangun ekstrinsik inggih punika samian unsur sane wenten ring sisi kria sastra minakadi para pangwacen, embasnyane sang pangawi, pengalaman idup pangawi, kulit buku, tebel buku, nanging prasida ngiusin kria sastranyane. Kria sastra akeh sane nyinahang indik guna sarat lan piteket-piteket sane prasida kaanggen sasuluh maparilaksana becik ring jagate. Guna sarat inggih punika tata titi sane ngenenin indik makasami sane kabaosang becik, lengut, patut, sarat miwah prasida ngawi bagia. Guna sarat punika sane pinih utama ring parisolah sane kapilih saking pahan susila (moral) sane mapaiketan sareng etika. Manut
3 Supriadi (2006: 18) guna sarat inggih punika parisolah sane kerasayang becik, patut, ngawi bagia, mawiguna utawi kasaratang. Guna sarat pinaka sasuluh sane prasida kaanggen ngawatesin parisolah para jana ring kauripan masimakrama. Ngeninin indik guna sarat, akeh guna sarat-guna sarat sane nglimbak ring sajroning krama, Silih sinunggilnyane kajatian guna sarat paguron-guron. Guna sarat punika mabuat pisan ring kauripan para jana Baline. Napi ke sane marupa piranti utawi nenten, sane kaanggen sasuluh ring para janane ri kala ngamargiang kauripan. Guna sarat-guna sarat sane mapaiketan sareng kauripan krama Baline, kaunggahang olih sujanasujana ring daging kria sastra. Kasusastraan Bali purwa miwah kasusastraan Bali anyar madaging sekancan guna sarat indik kawentenan kauripan ipun. Satua madaging guna saratguna sarat (nilai) lan nyuksemayang penuntunnyane sane kabuatang, nenten ja para anom-anome kemanten, nanging saking carita punika prasida ngicenin pangresik guna sarat etika majeng ring anom-anome. Yening kaselehin ring kauripan serahina-rahina, guna sarat soang-soang jadma pinih matiosan. Pinaka cihna ne mangkin, pemerintah saha maosang jagi nincapang guna sarat punika mawit saking ajah-ajahan. Punika marupa guna sarat paguron-guron sane sampun kamargiang ring makudang-kudang sekolah. Guna sarat punika madue esensi majeng ring guna sarat moral lan guna sarat ahlak para sisya ring sekolahan utawi ring kauripan serahina-rahina. Punika sane prasida ngawe kawentenan sisya-sisya sane madue kahanan becik. Yadiastun kadi asapunika guna sarat boya ja prasida kamargiang ring paplajahan kemanten. Prasida taler kamargiang ring budaya lan tradisi Baline, pinaka imba iraga nglestariang guna sarat ring krama Bali iraga mresidayang nyelehin napi manten sane rumasuk ring tradisi lan budaya Bali. Minakadi kawentenan satua Pan Balang Tamak. Cakepan satua Pan Balang Tamak silih sinunggil kria sastra sane kakaryanin olih I. Nk Supatra. Daging satua Pan Balang tamak puniki becik pisan, krana nyinahang indik parisolah sane nenten becik katiru lan guna sarat-guna sarat sane wenten ring satua punika kadasarin antuk kawentenan sane suyakti ring para jana, pamekasnyane ring krama Bali. Ring kria sastra satua Pan Balang Tamak puniki silih sinunggilnyane nyinahang indik parisolah Pan Balang Tamak sane lengit, pripit, tur akeh pisan dayane. Satua puniki pinaka kadadosang sasuluh majeng ring para yowana sumangdene prasida mabuat sane pinih becik lan nenten mabuat sane nenten becik sane mocolang para yowana sane lianan. Punika sane ngawinang tetilikan puniki mabuat pisan kalaksanayang, krana akeh madaging guna sarat paguron-guron lan piteket-piteket sane becik, pinaka sasuluh iraga mabuat lan maparilaksana sane becik. Guna sarat paguron-guron pinaka silih sinunggil utsaha nincapang kabecikan pikenoh para yowana. Guna sarat paguron-guron boya ja prasida kawentenan ring pangajahan ring sekolah kemanten, nanging guna sarat paguronguron punika taler prasida kaajahin saking media sastra minakadi satua. Satua punika, lianan teken kawentenan caritanyane sane becik nganggen basa sane lengut, miwah prasida nudut manah sang pangwacen, satua puniki taler madaging guna saratguna sarat sane prasida ngamedalang pikenoh sane becik ring sang sane ngawacen satua punika. Ring satua Pan Balang Tamak puniki akeh kakawian rupanyane sakadi Geguritan, satua miwah sane lianan. Nanging sane kaambil kadadosang tetilik inggih punika indik satua. Satua Pan Balang Tamak puniki yadiastun caritanyane sampun kauningin ring para yowana, nanging akeh wenten variasi sane ngaryanin, silih sinunggilnyane pakardin I Nengah Ketut Widiasa. Punika mawinan satua Pan Balang Tamak pakardin I NK Widiasa punika sane jagi katilikin olih penilik.
4 Malarapan antuk napi sane katlatarang ring ajeng, panilik ngrasayang patut nyelehin wangun instrinsik lan guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua Pan Balang Tamak. Satua Pan Balang Tamak punika kapilih santukan akeh piteket-piteket sane becik miwah guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua punika. Satua sane mamurda Pan Balang Tamak pinaka satua mabasa Bali sane pinih becik lan akeh wenten guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua punika Tetilik puniki boya ja tetilik sane kapertama ngenenin indik wangun instrinsik lan guna sarat paguron-guron sane manut ring tatwa budaya Bali. Tetilik sane masaih sampun wenten kalaksanayang sadurungnyane, sakadi (1) olih Adhi Rohani Paramesti ring warsa 2012, sane mamurda Struktur dan Nilai Pendidikan Novel Cokorda Darma Karya I Gusti Putu Antara. (2) Nilai Pendidikan Karakter Dalam Satua I Durma dan Relevansinya terhadap Anak di Desa TampakSiring Gianyar olih I Nyoman Kembar Astika ring warsa (3) Kajian Struktur dan Nilai Sosial Religius Satua Bhagawan Dharmaswami olih I Putu Yasa ring warsa (4) Analisis Aspek Stilistika dan Nilai Pendidikan Karakter pada Antologi Cerpen Pilihan Kompas Tahun 2012, Laki-laki Pemanggul Goni olih Ida Ayu Putri Adityarini ring warsa Malarapan antuk punika, tetilikan puniki kalaksanayang mangda prasida nguningin seseleh wangun intrinsik lan kajatian guna sarat paguron-guron ring satua. Satua sane kaangen ring tetilikan puniki inggih punika satua Pan Balang Tamak. Wit sakaning asapunika, tetilikan puniki pacang nilikin indik Seseleh Wangun Intrinsik lan Kajatian Guna Sarat Paguron- Guron ring satua Pan Balang Tamak. Dadalan pikobet sajeroning tetilikan puniki inggih punika (1) Sapunapi tata wangun intrinsik Satua Pan Balang Tamak? lan (2) Napi manten guna sarat paguronguron ring Satua Pan Balang Tamak. Tetujon ring tetilikan puniki inggih punika (1) Mangda prasida nlatarang kawentenan wangun instrinsik Satua Pan Balang Tamak. (2) Mangda prasida nlatarang guna sarat paguron-guron ring Satua Pan balang Tamak. Kramaning Tetilik Kramaning tetilik pinaka piranti sane ngwantu mangda prasida nuju tetujon. Ngamolihang utawi nenten ring sajeroning nglaksanayang tetilik, punika manut kramaning sane kaanggen. Tatacara sane pacang kalaksanayang utawi katempuh ri tatkala tetilik puniki polih katlatarang indik (1) palihan tetilik, (2) jejering lan penandang tetilik, (3) kramaning mupulang data, (4) piranti tetilik, (5) data tureksa. Palihan tetilik inggih punika strategi sane kaanggen mengatur latar (setting) tetilik sumandene penilik molihang data sane patut (valid) mangda manut ring karakteristik variabel lan tetujon tetilik. Soroh tetilik sane kalaksanayang inggih punika deskriptif kualitatif. Mawinan nganggen deskriptif kualitatif inggih punika krana makasami informasi sane kapupulang nenten dados kawedarang nganggen angka. Nika mawinan pikobet sane wenten ring kegiatan tetilik mangda ngacu ring sumber-sumber sane sampun wenten. Data sane kaanggen inggih punika data kualitatif. Data kualitatif kanyataang ri sajeroning wentuk lengkara utawi uraian. Data sane kaperluang puniki marupa data primer lan data sekunder. Data sekunder ring tetilik puniki marupa hasil tetilik lan cakepan-cakepan sane wenten paiketannyane lan kaitannyane tekening satua Pan Balang Tamak. Dadosnyane ring tetilik kapustakaan data sane kapolihang boya ja data primer nanging data sekunder. Jejering tetilik inggih punika jadma, piranti utawi genah data variable melekat, lan sane kadadosang pikobet ring tetilikan. Manut sakadi sane sampun kabahbahang iwawu. Sane dados jejering tetilik ring tetilikan puniki inggih punika satua Pan Balang Tamak. Penandang tetilik inggih punika sifat utawi kahanan ring benda, jadma utawi kahanan sane dados uratian ring tetilikan. Penandang tetilik inggih punika benda, hal utawi variabel sane jagi katilikin. Sane
5 dados penandang ring tetilikan puniki inggih punika Seseleh wangun intrinsik lan kejatian guna sarat paguron-guron. Pupulan data inggih punika parindikan (keterangan) sebagian utawi makasami ring populasi sane pacang menunjang lan ngedukung tetilikan puniki. kramaning mupulang data inggih punika cara-cara sane kaangge molihang data secara lisan utawi tertulis. Ring sajeroning metodelogi tetilik katlatarang indik kualitas data punika katentuan olih kualitas alat mupulang data. Manut ring makudang-kudang pikenoh ring duur prasida kacutetang indik tata cara pamupul data inggih punika tata cara sane kalaksanayang anggen ngemolihang data sane becik, jangkep, miwah efisien sane kasaratang anggen ngalaksanayang tetilik ilmiah antuk nelatarang watesan-watesan anggen ngawetuang napi sane sampun kajudi. Ring tetilik puniki, data sane pacang katureksain pastika pacang kapupulang dumun. Kapatutan data kapolihang saking kapatutan ri kalaning mupulang data. Indike punika taler kalaksanayang ring tetilikan puniki. Nganutin kawentenan data (karakteristik data), kramaning mupulang data sane kaanggen ring tetilik puniki inggih punika wantah kramaning dokumentasi. Sakadi sane kauningin kramaning dokumentasi inggih punika ngrereh data indik parindikan utawi variabel sane marupa catatan, transkrip, prasasti, notulen rapat, foto miwah sane lianan lan pinaka kramaning sane kaanggen antuk ngamolihang data nganggen cara ngwacen cakepan-cakepan lan teks. Panilik nganggen kramaning dokumentasi santukan sane kaselehin marupa dokumen inggih punika satua sane mamurda Seseleh Wangun Instrinsik lan Guna Sarat Paguron-guron ring Satua Pan Balang Tamak. Panilik patut sayaga ngerasuk ring kahanan ring dija genah penandang punika, miwah penilik mangda nuwenang wawasan majeng ring napi sane pacang kaselehin. Tugas panilik pinaka piranti mangda prasida ngawetuang tetilikannyane, milihin piranti, nglaksanayang pamupulan data, nyajiang data, nglaksanayang verifikasi lan ngaryanin pamicutetan antuk napi sane kapolihang ring lapangan anggen nyawis pikobet tetilik. Piranti pangwantu sane kapilih olih panilik ring tetilik puniki inggih punika kartu data. Sane mawinan kartu data kapilih dados piranti pangwantu piranti utama santukan mangdane parikrama mupulang data puniki prasida maurut (sistematis). Piranti tetilik punika kasiagayang lan karancang pinih becik sumangdane prasida ngamolihang data sane prasida mendukung tetilikan puniki. Data tureksa inggih punika proses ngrereh tur nyusun data sane kapolihang saking wawancara, catatan lapangan, lan dokumentasi mangda sistematis antuk nyorohang data ring soang-soang kategori, nglaksanayang sintesa, nyusun ring sajeroning pola, milihin data sane mautama sane pacang kaplajahin, tur ngaryanin pacutetan. Dadosnyane sane pacang kalaksanayang ring sajeroning nureksain data inggih punika ngatur, ngurutang, nagingin kode, miwah nyorohang ring soang kategorinyane. Madasar antuk teori data tureksa, tetilikan puniki ngangen tata cara minakadi. Identifikasi data inggih punika makasami data sane sampun kakumpulang kaidentifikasi manut ring sorohnyane. Artosnyane, data punika kapilahin sane relevan kaanggen wantah data sane mapaiketan sareng tata wangun intrinsik lan kejatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua Pan Balang Tamak. Ngicalang data sane nenten kasaratang (reduksi data) inggih punika nyutetang ( merangkum), milihin unteng sane kautamayang tur ngicalang sane nenten manut ring tetilik. Data sane kareduksi inggih punika data sane nenten kaanggen duaning nenten manut nganutin ring tetujon. Data sane kapolihang saking kramaning dokumentasi. Nyoroh-nyorohang data manut tetujon ipun (klasifikasi data) manut tetujon ipun pinaka kaklompokang madasar antuk soroh data. Nyoroh-nyorohang data puniki kalaksanayang majeng ring kramaning
6 dokumentasi. Nyoroh-nyorohang puniki kalaksanayang manut saking pikobet sane katilikin. Tetilik nyorohang wangun instrinsik lan guna sarat Interprestasi data punika wantah papolih tetilik sane sampun kaklompokang nganutin pikobet sane kaunggahang ring tetilikan puniki. Ring tetilikan puniki sane pacang kainterprestasiang inggih punika data ngenenin indik tata wangun intrinsik lan kajatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua Pan Balang Tamak. Nyutetang Data (verifikasi), Pamargi nyutetang data kalaksanayang yening data sampun masusun apik lan manut tata titi sane sampun kacumawisang. Proses panyutetan dados kalaksanayang secara bertahap, nanging kaping untat kacutetang sane pinaka kecawis pikobet tetilikan. Dadosnyane, panyutet punika patut mapaiketan antuk napi sane munggah ring tetilikan, nenten dados ngaryanin panyutet antuk papineh soang-soang panilik. Mawinan kadi asapunika, pamicutet ring tetilikan puniki ngenenin indik Seseleh Wangun Instrinsik lan Kejatian Guna Sarat Paguron-guron ring Satua Pan Balang Tamak. Pepolih lan Pabligbagan Tata Wangun Instrinsik Satua Data sane kapolihang saking pepolih tetilikan puniki inggih punika data indik wangun intrinsik lan kejatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua Pan Balang Tamak. Ring satua Pan Balang Tamak puniki kawentenan wangun intrinsik sane wenten papitu punika samian kepangihin ring satua Pan Balang Tamak puniki, minakadi. Murda puniki mabuat pisan ring sajeroning satua santukan murda punika nyihnayang daging kasuksman sane wenten ring satua. Murda sepatutnyane prasida nudut kayun sang pengwacen. Punika mawinan murda kakaryanin mangda becik. Sajeroning tetilik punika, sane kaselehin inggih punika satua Pan Balang Tamak. Kawastanin Pan Balang Tamak inggih punika Pan sane mateges Bapa, Balang sane mateges beburon sane mawasta balang sane madue makna cerdik lan cacep (cekatan) lan Tamak madue teges loba (rakus). Murda Pan Balang Tamak nyihnayang asil parilaksana, sekadi Pan Balang Tamak sane parilaksananyane sane pripit tur akeh madue winaya. Nika mawinan para krama banjare branti tur madue winaya jagi mademang Pan Balang Tamak. Waluyo (2007:24) nguningayang unteng inggih punika pikayunan sane kasurat olih sang pangawi majeng ring panonton majalaran antuk lelampahan satua sane kakawi. Unteng sane wenten ring sajeroning satua Pan Balang Tamak nyaritayang indik pengawit kawentenan Pan Balang Tamak nyantos padem. Ring carita puniki nyaritayang indik asapunapi kawentenan Pan Balang Tamak ri sajeroning mabanjar ring desa. Akeh wedaya saking krama banjar nanging Pan Balang Tamak mersidayang malih ngelidin wedaya sane kabuat olih para krama banjar, sumangdene Pan Balang Tamak keni danda santukan Pan Balang Tamak puniki lengit, pripit, tur akeh pesan dayanyane. Nanging yadiastun sampun akeh wedaya saking para krama, nenten ja mersidayang ngalahang dayane Pan Balang Tamak. Punika mawinan Pan Balang Tamak nenten kasenengin olih krama banjare. Unteng punika kajantenang idup digumine mangda adung makrama tur saling tulungin. Ring pengajahan Agama Hindu pastika sampun kauningin, jadma ring kauripane puniki madue krama.yening iraga malaksana sane becik, sinah becik kapanggih, lan yening iraga malaksana sane nenten becik sinah mikolihang napi sane kabaos sengkala utawi nenten becik. Pragina lan pawatekannyane sane kaduwenang inggih punika pinaka campuhan sane nenten dados kalempasang siki sareng sane lianan. Pragina ring sajeroning carita patut kacingak maurip lan nyata, sumangdane sang sane ngawacen jakti ngarasayang kawentenannyane. Indik pakayunan pragina-pragina sane wenten ring carita prasida kacingak ring bebaosan saking pragina, prasida malih kacihnanyang saking tutur sane kaanggen, parilaksanannyane
7 napike bangras utawi becik. Pragina miwah pawatekannyane sane wenten ring satua Pan Balang Tamak sakadi punika. Pan Balang Tamak watek ipun corah tur wedaya santukan nenten nuutin napi sane sampun dados awig-awig desa. Yadiastun kabuatang wedaya saking krama banjar, Pan Balang Tamak mersidayang mekelid tur mewali wedayain para krama banjare. Punika mawinan Pan Balang Tamak nenten kesenengin sareng krama banjare. Kacihnayang ring lengkara puniki. Pemastika lengkara sane nyihnayang parilaksana corah sane, wedaya sane kekaryanin olih Pan Balang Tamak ring lengkara sadurung sangkep Pan Balang Tamak suba kebanjar pedidiane. Ia ngabe jaja iwel ane jaange di sakan bale banjare. Apang ngenah care tain cicing seken-seken lan isinine yeh akecritan apang ngenah care enceh cicing. Klian banjar pewatekan ipun becik santukan sampun ngicenin pangarah sane becik ring banjar, kacihnayang ring lengkara puniki. Pamastika sane nyihnayang parilaksana sane becik tur nguningayang sane becik majeng para krama punika kapanggihin ring lengkara sawireh lakar ngayah kanti sanja, jro klian mabesen apang ane ngayah buin mani ngaba sengauk apang ada daar sambilang ngayah. Krama banjar: becik, yadiastun ri tatkala nyengkalen, nanging nenten mersidayang sakewala pepesan anake sane kena sengkala tekening dayane Pan Balang Tamak, kacihnayang ring lengkara puniki. Pamastika sane nyihnayang parilaksana sane satata branti tekening anak sane madue daya akeh tur corah, lengit, pripit sinah dados gedegang timpal punika kapanggihin ring lengkara Makita anake nyengkalen ia, sakewala pepesan anake ane kena sengkala. I Pan Balang Tamak dadi gedegang banjar. Kurenan Pan Balang Tamak: satia tekening semaya, kacihnayang ring lengkara puniki. Pamastika sane nyihnayang parilaksana satia tekening semaya punika kapanggihin ring lengkara Kurenane lantas nyaputin ia I Pan Balang Tamak nganggo kain putih tur abane ke sanggah, sadahange di sakan sanggahe, tur bokne gambahange. Lelintihan satua inggih punika napi sane dados carita, sapunapi carita punika lan sapunapi panguntat carita punika. Lelintihan carita punika nyaritayang indik sapunapi peristiwa punika kamargiang saking kapertama nyantos puput. Lelintihan punika prasida kakepah dados tetiga inggih punika lelintihan ka arep (alur maju), lelintihan ka ungkur (alur mundur), miwah lelintihan macampuh (alur campuran). Lelintihan sane kaanggen ring satua Pan Balang Tamak puniki inggih punika lelintihan ka arep. Santukan caritanyane ngenenin indik parindikan sane jagi kalaksanayang. Satua saking pengawit ngantos puput sane pinaka paiketan pikobet sane malianan lan pamuputnyane ngamolihang pamicutet. Rerawatan inggih punika wewidagan wicara sane kalaksanayang, sane mapaiketang sareng makasami kahanan indik, galah, genah, lan kahanan (suasana) sane wenten ring sajeroning carita. Rerawatan galah sane kaanggen ring satua Pan Balang Tamak puniki inggih punika jani, buin mani, tengai, Rerawatan genah sane wenten ring satua Pan Balang Tamak puniki inggih punika di jumahne, di banjar, ke alase, pura Bale Agung, di pekarangan, rerawatan parindikan rikalaning Pan Balang Tamak duweg pisan ngengkal daya, yadiastun ia sugih tusing kuangan arta brana, nanging ia sing ja kodag baan lengit, pripitne, tur liu pesan dayane. Bebaosan punika mabuat pisan ring daging carita, santukan bebaosan punika ngwantu pangwacen ngresepin daging carita miwah unteng utawi piteket-piteket sane sampun kawedarang olih sang pangawi. Basa sane kaanggen ring satua puniki inggih punika basa sadina-dina. Piteket inggih punika paplajahan pikenoh lan laksana utawi piteket panyurat majeng ring sang pangwacen. Piteket sane prasida kapolihang saking satua sane mamurda Pan Balang Tamak inggih punika. Iraga dados jadma nenten dados maparilaksana sakadi Pan Balang Tamak sane setata wedaya sareng anak lianan,
8 napi malih ngiring krama desa, iraga dados jadma sumangdane madue parilaksana sane becik tur ri kala idup mabanjar, madesa, sepatutnyane nuutin napi sane dados awig-awig desa. Kajatian guna sarat paguron-guron wantah piranti sane nanemang pikenohpikenoh kajatian majeng anak alit sane madue komponen pangweruhan. Sakadi sane sampun kauningin samian karya sastra pastika madaging kajatian guna sarat paguron-guron. Kajatian guna sarat paguron-guron puniki wenten plakutus inggih punika prama tatwa (religius), arjawa (jujur), awiwahara (toleransi), anut ring tata krama (disiplin), teleb makarya (kerja keras), seneng ngawi (kreatif), mandiri, demokratis, meled uning (rasa ingin tau), welanin Negara (semangat kebangsaan), tresna Negara (cintah tanah air), ngajiang pikayun (menghargai prestasi), kumanyama (bersahabat), cinta damai, seneng ngewacen (gemar membaca), urati ring palemahan (peduli lingkungan), urati ring pawongan, (peduli sosial), lan tanggung jawab. Punika taler ring satua Pan Balang Tamak, pastika madaging kajatian guna sarat paguronguron sane jagi kabahbahang ring sor puniki. Ngenenin indik kajatian guna sarat paguron-guron sane wenten plakutus guna sarat, ring satua Pan Balang Tamak. Kajatian guna sarat paguron-guron sane kepangihin wantah lima inggih punika: 1) Kajatian guna sarat parama tatwa (religius) Kajatian guna sarat religius inggih punika parilaksana sane patut ri kala nglaksanayang ajah-ajahan agama, tur sagilik saguluk majeng ring agama sane tiosan. Ring satua sane mamurda Pan Balang Tamak punika kajatian guna sarat paguron-guron parama tatwa (religius) kacihnayang antuk lengkara utawi bebaosan: Buin mani semengan tuah rainan. Jro mangku suba pada tangkil ke pura ngajak para pamedek lenan. Mare teked di pura mekesiab jro mangkune sawireh ada peti melah tur maukir. Jro mangku makeneh sinah suba ne paica Ida Bhetara teken damuh-damuh duwene sami. Jro mangku teken prajuru lantas nauhin para krama apang rauh ke pura desa, sawireh ade paica Ida Bhetara marupa artha brana apeti liune. Pamastika lengkara ring ajeng nyihnayang parilaksana sutindih ring swadarma kapanggihin ring lengkara Jro mangku teken prajuru nauhin para krama apang rauh ke pura desa, sawireh ade paica Ida Bhetara marupa artha brana apeti liune. Lengkara punika rumasuk ring kajatian guna sarat religius santukan ri kalaning jro mangku lan para pamedek lenan pada tangkil ke pura desa nanging di sampunne ngantos ring pura dapetange wenten peti maukir, pikayunan punika paica ring ida bhatara. Punika nyihnayang parilaksana ane anut ring ajah-ajahan agama ipun, santukan sampun prasida tangkil ring pura yadiastun sadurung mapikayun peti punika tuah paica ring Ida bhatara nanging mangda nenten iwang cingakin dumun napi daging ring peti punika. Dadosnyane iraga dados jadma mangda madue utawi satata ngambel kajatian guna sarat paguron-guron parama tatwa (religius) puniki santukan ring iraga makrama nenten lempas tekening ajahanajahan agama sane iraga anut. Mangda iraga prasida satata ngamolihan pamargi sane becik. 2) Guna sarat awiwahara (toleransi) Kejatian guna sarat awiwahara (Toleransi) inggih punika parilaksana sane ngajinin pabinayan agama, panegaran, etnis, panampen, lan parilaksana jadma tiosan sane mabinayan sareng padewekan iraga. Kacihnayang antuk lengkara utawi bebaosan: Bangkene Pan Balang Tamak lantas abane ke setra tur ketanem. Payu masih bangkene kencanine teken banjare. Setondene para krama makejang suba sumanggem lakar ngendepin bangkene Pan Balang Tamak dijumahne apanga bengu lan sing ada ane maekin. Sawireh Pan Balang Tamak jeleme lengit, pripit, tur demen ngeka daya ane ngae krama banjare setata keweh. Pamastika lengkara ring ajeng nyihnayang parilaksana asih ring krama kapanggihin ring lengkara bangkene Pan
9 Balang Tamak lantas abane ke setra tur ketanem. Payu masih bangkene kencanine teken banjare Lengkara punika rumasuk ring kajatian guna sarat awiwahara santukan lengkara punika nerima solah lan parilaksana Pan Balang Tamak yadiastun ia jeleme lengit, pripit tur demen ngeka daya ane ngae krama banjare setata keweh. 3) Guna sarat teleb makarya (kerja keras) Teleb makarya inggih punika Parilaksana sane nyihnayang indik parilaksana trepti lan pateh ri kala nglaksanayang tugas, muputang pikobet, lan pakaryan mangda becik lan patut. Kacihnayang antuk lengkara utawi bebaosan Krama banjare sayan makelo sayan gedeg teken ia I Pan Balang Tamak. Buin lantas krama banjare ngeka daya apang nyidang ja nyengkalen ia Pan Balang Tamak. Pan Balang Tamak demen mecelep ke pekarangan timpal, nyemak sekancan who-wohan tur ane lenan. Krama banjare ngelah daya lakar nyebag Pan Balang Tamak nganggo awig-awig Pamastika lengkara ring ajeng nyihnayang parilaksana teleb makarya kapanggihin ring lengkara krama banjare ngelah daya lakar nyebag Pan Balang Tamak nganggo awig-awig. Lengkara punika rumasuk ring kajatian teleb makarya santukan ring lengkara puniki nyihnayang parilaksana para krama sane pepes ngaenang daya mangda prasida nyengkalen Pan Balang Tamak sumangdene ia keni danda santukan Pan Balang Tamak puniki pripit, lengit tur akeh pisan madue daya sane corah, punika sane mawinan Pan Balang Tamak kagedegin olih krama banjare. 4. Guna sarat rasa meled uning (rasa ingin tahu) Kajatian guna sarat paguron-guron rasa meled uning inggih punika parilaksana sane satata mautsaha mangda prasida uning lan nelebin indik sane kaplajahin, kacingak, lan kapireng. Puniki kacihnayang antuk lengkara Pan Balang Tamak ane demen ngeka daya, setata tangar teken apa ane gaene teken krama banjare. Ia masi suba merasa teken awakne tusing demenin teken krama banjare. Suba lantas keto ia masih suba mabesen teken kurenane, disagete mani puan ia nemu sengkala ngemasin mati. Liu lantas mabesen teken kurenane, tur sing ada anak len nawang. Pamastika lengkara ring ajeng nyihnayang parilaksana rasa meled uning kapanggihin ring lengkara Pan Balang Tamak ane demen ngeka daya, setata tangar teken apa ane gaene teken krama banjare. Lengkaran punika rumasuk ring kajatian rasa meled uning santukan lengkara punika madaging parilaksananyane Pan Balang Tamak sane tangar tekening napi sane kakaryanin malih olih krama banjare, santukan akeh gaenange daya tekening krama banjare nanging mersidayang ngelidin tur mebalik krama banjar sane keni dayane Pan Balang Tamak. 5. Demokratis Demokratis inggih punika tata cara maparilaksana sane nenten minayang padewekan lan jadma sane tiosan ri kala nyalanin kauripan manyama braya. Puniki kacihnayang antuk lengkara Kacrita jani di banjar lakar ada gae menehin Pura Bale Agung. Krama Banjare lakar luas ke alase ngalih kayu. Klian banjare suba mapangarah apang krama banjare pesu semeng-semeng ri kala siape suba pada tuun. Keto masi Pan Balang Tamak suba maan arah-arah. Pamastika lengkara ring ajeng nyihnayang parilaksana demokratis kapanggihin ring lengkara Klian banjare suba mapangarah apang krama banjare pesu semeng-semeng ri kala siape suba pada tuun. Punika rumasuk ring kajatian demokratis santukan ring lengkara punika madaging parisolah sane nyalanin kauripan manyama braya sane kalaksanayang olih krama banjare yadiastun Pan Balang Tamak nenten sareng krana pelih baan mirengang pangarah saking kliang banjar. Pamuput Mawit saking pepolih tetilik sane sampun kabahbahang ring adyaya IV
10 ngenenin indik wangun instrinsik lan kejatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring sajeroning satua Pan Balang Tamak, punika mawinan ring sajeroning adyaya puniki wenten kalih pahan sane pinih mautama pacang kabahbahang inggih punika tetingkesan miwah piteket. Ring sor puniki pacang kabahbahang soang-soang pahan punika. Maduluran antuk pepolih saking tetilikan sane sampun kabahbahang indik wangun instrinsik lan kejatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua Pan Balang Tamak prasida kapolihang tetingkesan inggih punika. (1) Wangun instrinsik sane wenten ring sesuratan satua Pan Balang Tamak inggih punika unteng, murda, pragina lan wateknyane, lelintihan rerawatan, bebaosan miwah piteket, (2) Kejatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring satua Pan Balang Tamak inggih punika guna sarat parama tatwa (religius), awiwahara (toleransi), teleb makarya (kerja keras), rasa meled uning (rasa ingin tahu), demokratis. Saking makudang-kudang kejatian guna sarat paguron-guron sane sampun kabahbahang ring ajeng. Piteket sane kawedarang ring titilik puniki inggih punika sakadi, Majeng ring guru basa Bali kaaptiang mangda prasida nglaksanayang paplajahan antuk nelebin wangun miwah kejatian guna sarat paguron-guron sane wenten sajeroning satua, kapanggihin kejatian guna sarat paguron-guron sane prasida dados tatuladan ring kauripan jadmane mangkin. Sesuratan satua akeh kapanggihin piteketpiteket sane mabuat pisan ring sajeroning angga para sisia, punika mawinan mawit saking mangkin satua patut kaicen ring para sisia ri kala nglaksanayang paplajahan, Majeng ring sang pangwacen, sang pangwacen mangda sayan urati lan nglestariang kekawian ring Bali mangda nenten sayan rered. Majalaran antuk ngwacen selanturnyane ngresepin daging carita utamanyane ngresepin indik daging kajatian guna sarat paguron-guron (nilai pendidikan karakter) anggen geguat ngwangun tata susila sane becik Majeng ring penilik lianan, penilik lianan mangda nglimbakang malih indik daging tetilikan sane mapaiketan ring basa Bali, mangda basa Bali prasida ajeg lan lestari. Utamannyane ngeninin indik ngwacen tetilikan kekawian marupa satua mabasa Bali mangda uning daging tetilikannyane sayan jangkep lan becik. Kapustakaan Adityarini, Ida Ayu Putri Analisis Aspek Stilistika dan Nilai Pendidikan Karakter pada Antologi Cerpen Pilihan Kompas Tahun 2012, Lakilaki Pemanggul Goni. Tugas Akhir (tidak diterbitkan). Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha. Antara, I Gusti Putu Teori Apresiasi Sastra Bali Anyar. Singaraja: STKIP Singaraja Prosa Fiksi. Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha. Astika, I Nyoman Kembar Nilai Pendidikan Karakter dalam Satua I Durma dan Relevansinya terhadap Anak di Desa Tampaksiring Gianyar. Skripsi (tidak diterbitkan). Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha. Paramesthi, Adhi Rohani Struktur dan nilai Pendidikan Novel Cokorda Darma Karya I Gusti Putu Antara. Skripsi (tidak diterbitkan). Singaraja: Fakultas Dharma Acarya, Institut Hindu Dharma Negeri. Wendra, I Wayan Penulisan Karya Ilmiah. Singaraja: Undiksha. Waluyo. Herman J Drama Naskah Pementasan dan Pengerjaannya. Surakarta: Lembaga Pengembangan Pendidikan. Yasa, I Putu Kajian Struktur dan Nilai Sosial Religius Satua Bhagawan Dharmaswani.Skripsi (tidak diterbitkan). Singaraja: Universitas Pendidikan
Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,
Lebih terperinciMETODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA
METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR
SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciSESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA
SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciI Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika
Lebih terperinciKAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG
KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciIUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI
IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha
NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA
NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas
Lebih terperinciFILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR
FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciWANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975
WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciMETODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR
METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede
Lebih terperinciNYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN
NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I
Lebih terperinciSESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA
SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciSESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I
SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciNUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA
NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciSESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO
SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG
NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan
Lebih terperinciCAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI
CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciTATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012
TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciNUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA
NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciPEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA
PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciBASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA
BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciSESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO
SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady
Lebih terperinciKAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016
KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA
NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciCAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA
CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciPesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar
Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan
Lebih terperinciKEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA
KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciBASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA
BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.
Lebih terperinciGENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN
GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan
Lebih terperinciKAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI
KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciCAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016
CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan
Lebih terperinciWARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)
WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.
SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia
NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek
Lebih terperinciNGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA
NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016
e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,
Lebih terperinciARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI
ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa
SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,
Lebih terperinciTETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG
TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015
ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciBABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:
BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS
Lebih terperinciSESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI
SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:
TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:
Lebih terperinciSESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA
SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperincie-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)
ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciTUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA
TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS
Lebih terperinciBahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK
Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai
Lebih terperinciSKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM
SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis
KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun
Lebih terperinciSOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI
SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciDIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM
SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciCAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI
CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS
Lebih terperinciUCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang
UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul
Lebih terperinciMITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA
SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA
Lebih terperinciTUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI
TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN
Lebih terperinciSESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA
SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciTEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR
Lebih terperinciPELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:
PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciTEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:
TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG
Lebih terperinciSESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK
SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciGEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM
GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN
Lebih terperinciTureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto
Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciI Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani
NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,
Lebih terperinciSESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM
SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang
KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa
Lebih terperinciPEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK
PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA
Lebih terperinciGEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS
Lebih terperinciTEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciGEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA
SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN
Lebih terperinciPantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal
USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi
Lebih terperinciBABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI
BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU
Lebih terperinciSKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG
SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016
Lebih terperinciRENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :
Lebih terperinciGEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM
GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH
Lebih terperinciCITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS
CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA
Lebih terperinciKata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.
ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan
Lebih terperinciBAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR
86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat
Lebih terperinciPENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI
PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id
Lebih terperinciBAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan
6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas
Lebih terperinciTEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur
Lebih terperinciBule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan
Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku
Lebih terperinciI. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :
I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan
Lebih terperinciULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :
PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165
Lebih terperinciABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.
ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam
Lebih terperinciASPEK-ASPEK SOSIAL DALAM NOVEL KUKUL BULUS KARYA NYOMAN MANDA I
1 ASPEK-ASPEK SOSIAL DALAM NOVEL KUKUL BULUS KARYA NYOMAN MANDA I Wayan Agus Gunawan Program Studi Sastra Bali Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana Abstrak This study reviews the literature of
Lebih terperinciKONJUNGSI ANTARKALIMAT DALAM BAHASA BALI. GUSTI NYOMAN MASTINI Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar
PROSIDING SEMINAR NASIONAL BAHASA DAN BUDAYA 2017 ISBN: 978-602-50777-0-8 JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA AGAMA FAKULTAS DHARMA ACARYA INSTITUT HINDU DHARMA NEGERI DENPASAR KONJUNGSI ANTARKALIMAT
Lebih terperinciPangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia
Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. (tradisional) yang banyak ditemukan dalam masyarakat Bali. Satua atau dongeng
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Satua merupakan salah satu karya sastra dari kesusastraan Bali purwa (tradisional) yang banyak ditemukan dalam masyarakat Bali. Satua atau dongeng (bahasa Indonesia)
Lebih terperinciDénpasar lan Don Pasar
Pamipil: I Nyoman Darma Putra I Gedé Gita Purnama AA Ngurah Oka Wiranata Pustaka Ekspresi Pemerintah Kota Denpasar Penerbit : Pustaka Ekspresi Didukung Pemkot Dénpasar Sampul : Gusryan Ilustrasi : Nyoman
Lebih terperinciSEMINAR BAHASA DAN LOKAKARYA LEMBAGA ADAT Madé Taro, Mpu Satua Miwah Maplalianan ring Bali Oleh: I Gedé Gita Purnama Arsa Putra
Madé Taro, Mpu Satua Miwah Maplalianan ring Bali Oleh: I Gedé Gita Purnama Arsa Putra Raré Angon Désa Sengkidu Madé Taro wantah silih tunggil panglingsir ring Bali sané sampun kaloktah, katah sampun anaké
Lebih terperinci