- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1"

Transkripsi

1 - 1 - MURDA - CITA Om Swastyastu, Om Awignamastu nama sidham, Putusing Paruman Krama Desa Adat Tegak gumawe Awig awig Desa Pakraman maka sepat siku siku pameneh, wastu kasida prayojanan mami kabeh prasama angidep mwah amagehaken kadi linggih Awig awig iki. SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA Pawos 1 (1). Desa Adat puniki mawasta Desa Adat Tegak. (2). Jebag kakuwub Wawidangannya mawates nyatur : a. Sisi wetan ring : Telabah Bajing ; b. Sisi kulon ring : Margi Agung Besakih / banjar Adat Cucukan ; c. Sisi lor ring : Toya tanah ; d. Sisi kidul ring : Desa Adat Selat. (3). Desa Adat puniki kawangun antuk karang ayahan Desa, turmaning kaepah dados ( 5 ) limang banjar luire : a. Banjar Kaja Kauh ; b. Banjar Tengah ; c. Banjar Subagan ; d. Banjar Klod Kangin ; e. Banjar Kaja Kangin. SARGA II PATITIS LAN PAMIKUKUH Pawos 2 Desa Adat Tegak puniki ngamanggehang pamikukuh Desa minakadi : a. Pancasila ; b. UUD 1945 ; c. Trihita Karana manut sada cara Agama Hindu.

2 - 2 - Pawos 3 Patitis Desa Adat Tegak puniki kasurat sakadi ring sor luire : a. mikukuhin saha ngarajegang Sang Hyang Agama ; b. nginggilang tata prawertine magama ; c. nginggilang kasukertaning Desa Krama saha pawongannya sekala lan niskala. SARGA III SUKERTA TATA PAKRAMAN Palet 1 Indik Krama Pawos 4 (1). Sane kabawos Warga Desa Adat Tegak inggih punika sahananing jadma sane jumenek ring wawidangan Desa Adat Tegak wiadin wed purusa saking Desa Adat Tegak sane jumenek ring dura Desa saha satinut ring sahananing Awig awig Desa lan pamargin Krama Desa Adat Tegak. (2). Sane kabawos Krama Desa Adat Tegak inggih punika : a. Warga Desa Adat Tegak sane sampun marabian, ngamong wiadin tan ngamong karang Desa, nyungsung kahyangan Desa tur satinut ring daging Awig awig Desa Adat Tegak lan pararem Krama Desa Adat Tegak. b. Warga wed purusa saking Desa Adat Tegak sakewanten magenah ring dura Desa malarapan antuk ngarereh pangupa jiwa lan wigunannya patut tedun makrama, mungguhing swadarmannya manut pararem Desa. (3). Sajaba punika kabawos tamiu. Krama Desa Adat Tegak kapalih dados : Pawos 5 a. Krama ngarep ; Warga Desa sane sampun marabian manut pawos a b. Krama Bulangkep ; Warga Desa sane ngamong utawi tan ngamong karang Desa, sakewanten durung marabian Yan sampun manut yusan, mungguhing ungguhan bulangkep punika sakadi ring sor : - pianak lanang lan istri ( ubuh meme bapa ) ; - balu lanang lan pianak wadon ; - balu wadon lan pianak lanang.

3 - 3 - c. Krama Unggu ; Warga Desa sane balu sakewanten ngamong karang Desa. d. Krama Nyada ; Sane kabawos nyada inggih punika : - Warga Desa sane sampun mayusa 65 warsa ; - Warga Desa sane sungkan - sungkanan yadiastun durung mayusa 65 warsa, kadadosang nyada manut pararem ; - Yaning sentanan ipun sane lanang sampun sami marabian tur raramannya sampun mayusa 55 warsa. e. Warga Panyalah ; Warga kakuwuban utawi roban mawit saking pawos 4.1, 4.2, sane sampun deha taruna. Pawos 6 Kawit dados Krama Desa wenten 3 (tigang) soroh luire : a. Mawed jumenek ring Desa Adat Tegak saking kaluhurannya ; b. Malarapan antuk pawiwahan purusa ; c. Saking pangrawuh utawi patilar rahayu saking Desa Siosan jumenek ring Desa Adat Tegak, malarapan saking ngarereh pangupa jiwa miwah sane siosan. Panemaya tedun makrama Desa : Pawos 7 (1). Tedun makrama Desa malarapan pawiwahan utawi patilar rahayu saking Desa siosan, manut pawos 6.c. (2). Pamargi ngranjing makrama manut kawentenan kadi ring sor : a. Yan nyelosin pamargi ayahan raramannya tan kawentenang upacara panerag ; b. Yan malarapan saking marabian katedunang makrama antuk upacara paneragan ring rahina Wrespati Umanis Dunggulan ; c. Yan ngawit saking pangrawuh utawi patilar rahayu saking Desa Siosan, mawaneng 3 (tigang) sasih saking pinunasan utawi tan wenten pinunasannyane kadulurin antuk supeksa pailikitaan ring prajuru Desa ; d. Warga bulangkep manut yusan ipun sane tan marabian katedunang makrama ngarep ajangkep sajeroning akuren, nenten kadulurin antuk upacara paneragan, manut daging pararem.

4 - 4 - (3). Sang Pacang tedun makrama Desa patut : a. Sumanggup nyungsung Kahyangan Desa Adat Tegak ; b. Satinut ring Awig awig lan pararem Desa Adat Tegak ; c. Saking pangrawuh Desa siosan manut pawos 6.c keni panaub/ pamopog druwen Desa manut pararem. (4). Sane patut nyelosin ayah ayahan krama : a. Sentana lanang sane pinih alit / pinih ungkur marabian ; b. Kadadosang sentana lanang paling dumun marabian manut yusan sang rarama, indik yusan sang rarama manut pawos 5.d ; c. Nyelosin ayah ayahan krama kamanggehang antuk prajuru Desa. Pawos 8 Sahanan Krama Desa keni tategenan ( ayah ayahan ) luire : (1). Krama ngarep ngamarginin ayah krama ngarep ; (2). Krama ngarep sane magenah ring dura Desa ngamarginin ayah ayahan krama luire ; a. Krama sane magenah ring dura Desa wantah ring wawidangan jagat Kabupaten Klungkung utawi sadoh dohnyane 10 ( dasa ) km, keni pangampel miwah sane siosan ; b. Krama sane magenah ring dura Desa lintangan ring Kabupaten Klungkung utawi langkung 10 ( dasa ) km. Keni pananjung batu miwah sane siosan ; c. Indik pangampel lan pananjung batu manut pararem. (3). Krama kaputungan ngamarginin ayah krama kaputungan ; (4). Krama unggu ngamarginin ayah ayahan krama unggu ; (5). Warga panyalah sane sampun deha taruna ngamarginin ayah taruna ; (6). Warga panyundul ( ngayahang krama ) patut yan sampun mayusa 17 ( pitulas ) warsa ngamarginin ayah ayah krama ; (7). Kecap ring ajeng pawos 8 (2), (3), (4) lan (5) manut pararem lan pasuara Desa. Pawos 9 Peson peson miwah urunan Krama Desa wenten paplihan ipun luire ; (1). Krama ngarep keni papeson miwah paturunan mamungkul ;

5 - 5 - (2). Krama kaputungan keni peson peson lan paturunan manut kawentenan ipun tur nganutin daging pararem Desa ; (3). Warga panyalah ( kakuwuban ) keni peson peson miwah paturunan manut swadarman ipun tur nganutin daging pararem Desa ; (4). Krama unggu keni papeson miwah paturunan manut swadarman ipun tur nganutin daging pararem Desa. Pawos 10 Swadarmaning Krama Desa utawi Warga Desa : (1). Manut tur satinut ring daging Awig awig lan pasuara manut pararem ; (2). Lumaksana tur ngamargiang sahanan pituduh Prajuru Desa manut daging Awig awig, pararem utawi pituduh Guru Wisesa ; (3). Tan maren ngutsahayang mangda Desane prasida nyujur manut patitis ; (4). Prade ring Desa wenten pakaryan, patut karemba antuk krama utawi warga Desa. Pawos 11 (1). Sane kabawos tamiu luire : a. Malalungaan ; b. Sasudian Desa utawi Guru Wisesa ; c. Duduk dudukan ; d. Masundulang raga ; e. Kadang warga antuk sinalih tunggil krama Desa ; f. Ngarereh pangupa jiwa miwah sane siosan manut pararem Desa. (2). Swadarmaning tamiu lan : a. Nginutin ring sapamargin kerta lan tata kasutreptian Desa Adat Tegak ; b. Krama sane nampi tamiu sane pacang marerepan sanistannya awengi patut atur supeksa ring prajuru Desa / Banjar ; c. Tamiu sane sampun marabian tur lanang wadon sareng jumenek ring Desa Adat Tegak ngantos 3 (tigang) sasih suwennya patut katedunang makrama Desa, tur kakeninin panaub ( pamopog ) ; d. Tamiu sasudian Guru Wisesa utawi tamiu sios agama sane tan tedun makrama ; Jumenek ring Desa Adat Tegak, sareng rabinnya ngantos sasihan, keni dana punia utawi sumbangan suka duka ring Desa utawi Banjar sane ngawidangin.

6 - 6 - Pawos 12 (1). Laluputan ayah ayahan lan papeson kawentenang marep ring : a. Pamangku Desa ; b. Krama Desa sane cedangga banget lan sungkan tahunan ; c. Krama balu ; d. Krama unggu ; e. Krama sane kantun masekolah ; f. Prajuru Desa / Banjar ; g. Sasepuh Desa lan Adyaksa Guru ( penasehat Desa ) ; h. Taler krama Desa sane banget yasa kertin ipun ring Desa manut pararem. (2). Laluputan inucap manut ring swadarmaning sang polih laluputan manut pararem. Pawos 13 Patias utawi olih olihan krama Desa sakadi ring sor : (1). Patut polih pangayoman saking prajuru Desa lan krama Desa marep. ring kasutreptian, pawongannya, padruwennya, utawi yadnyanya miwah polih pitulung rarembaan saking krama Desa rikala mangguh pakewuh, kaduhkitan, katiban bhaya, karya abot, utawi siosan manut patitis Desa malarapan antuk Awig awig lan pararem Desa ; (2). Patut kabawosin tur kapidabdabin olih prajuru Desa tur suka katiwakin pamutus sahananing wicara ; (3). Patut nyarengin paruman Desa lan Banjar, saha patut mastikayang daging pamutus paruman Desa utawi Banjar ; (4). Patut nyudi lan kasudi dados prajuru muang sane siosan, patut polih pawangkidan lan laluputan manut kawentenannya, manut daging pararem luir ipun : a. Mapawangkid sangkaning : sungkan matepetin, mayadnya, malelungan, utawi karya tiosan ; b. Luput / polih laluputan sangkaning dados prajuru wiadin sane siosan manut pawos 12 (1) wiadin laluputan sangkaning kawentenan siosan. Pawos 14 Wusan dados Krama Desa / Banjar malarapan kadi ring sor : (1). Wusan ngamarginin krama Desa / Banjar sangkaning : a. Kalayusekaran (padem) ;

7 - 7 - b. Kesah saking Desa Adat Tegak kadulurin antuk pinunas sang kesah, tur manut daging pararem ; c. Nyada, manut saking jalarannya ; d. Kanorayang, druwaning sampun tan prasida ngesehin solah maprawerti, setata nguwug kecaping Awig awig. (2). Sang wusan makrama inucap tan polih pah - pahan druwen Desa / Banjar ; (3). Mawali malih makrama Desa / Banjar yan wit sangkaning lad, patut nawur panuku lan pangelir manut pararem. Palet 2 Indik Prajuru Desa Pawos 15 (1). Desa Adat Tegak Kaenter antuk Bendesa Adat ; (2). Banjar kaenter antuk Klian Banjar ; (3). Bendesa lan Klian Banjar patut : a. Mawiwit saking krama Desa Ngarep ; b. Kadulurin upa saksi ring Kahyangan Desa ; c. Kaadegang malarapan antuk sasudian krama sajeroning paruman Desa / Banjar nyabran 5 (limang) warsa, sajawaning wenten pariindikan sios tur dados kasudi malih. Pawos 16 Bendesa Adat kasanggra antuk : a. Pangliman pinaka patajuh ( wakil ) ; b. Panyarikan pinaka juru surat ; c. Patengen pinaka juru raksa ; d. Sasepuh lan Adyaksa Guru pinaka panuntun ; e. Klian klian Banjar ; f. Sinoman pinaka juru arah. Pawos 17 (1). Tata cara nyudi prajuru Desa / Banjar : a. Prajuru Desa kasudi antuk krama Desa sajeroning paruman Desa ;

8 - 8 - b. Sadurung sasudian kamargiang, calon prajuru inucap patut katitetin olih kerta Desa riwus punika wawu kamanggehang sajeroning paruman Desa. (2). Klian Banjar kasudi antuk krama Banjar ; (3). Sinoman kasudi antuk Klian Banjar ; (4). Adyaksa Guru lan Sasepuh kasudi olih prajuru Desa. Pawos 18 Swadarmaning Prajuru Desa : (1). Sasepuh lan Adyaksa Guru wenang mituturin saha ngicenin piteket piteket muang ngabih para prajuru siosan lan krama Desa ; (2). Sasepuh lan Adyaksa Guru wenang ngicenin piteket piteket mituturin indik pamargin Adat minekadi sakancaning yadnya ; (3). Bendesa Adat : a. Ngenterang krama Desa ngungsi sukertaning tata krama manuting Awig awig paswara lan pararem ; b. Niwakin pamutus utawi wawirasan arep wicara krama Desa manut patitis lan Awig awig ; c. Ngenterang sakancan pamargin yadnya yadnya ring Desa. (4). Klian Banjar ngenterang krama Banjar, nyanggra tur ngaremba Klian Adat ; (5). Sinoman ngamargiang arah arah, ngaremba Klian Banjar ; (6). Bendesa Adat wenang ngawentenang wawirasan ring prajuru sami pacang ngupadiang kasukertan Desa. Pawos 19 Patias utawi olih olihan Prajuru Desa : a. Luput saluiring peson peson lan tategenan ; b. Polih saluiring duman ; c. Polih olih olihan siosan manut pararem Desa. Pawos 20 Ngentosin Prajuru Desa : (1). Prajuru kagentosin riantukan ; a. Kelayu sekaran ( padem ) ; b. Tan sida ngalaksanayang Swadarman ipun ;

9 - 9 - c. Pinunas ngaraga tur sampun kalugra antuk krama Desa ; d. Kanorayang dwaning iwang pamargi nilar sasana. (2). Ngentosin utawi ngrarianang prajuru patut kamargiang sajeroning paruman Desa manut pararem. Palet 3 Indik Kulkul Pawos 21 (1). Bacakan kulkul sane wenten ring wawidangan Desa Adat Tegak luire : a. Kulkul Desa Adat ; b. Kulkul Banjar ; c. Kulkul ring Pura pura ; d. Kulkul sekaa sekaa. (2). Suaran kulkul inucap sinanggeh suaraning sekaa, Banjar lan Desa satmaka atur utawi dudonan mawit saking prajuru mantuka ring krama sami ; (3). Tabuh tatepakan soang soang kulkul inucap, pastika manut tatujon, tur manut ring pasubaya krama ; (4). Pamargi pamargi sane patut mahcina suaran kulkul luire : a. Pacang parum ; b. Pacang mapitulung ring sang kalayuan ; c. Pacang tedun makarya utawi ngayah ring Banjar / Desa ; d. Marangkat / ngarorod ; e. Rikala kapanca bhaya. (5). Tatenger tatepakan kulkul kadi ring sor : a. Pacang parum : Kalih tuludan alon ; b. Cihna Marangkat/ngarorod : Kalih tuludan bulus (Kulkul Banjar) ; c. Pacang mapitulung ring sang kalayuan : Kalih tuludan alon (Kulkul Banjar) ; d. Wali ring Pura : Suarane ngembang masangsihan alon pisan ;

10 e. Cihna wenten kapanca bhaya luire : 1. Kaamuk, kabaak, kapandung, yuda miwah sane siosan : Bulus lantang kantos krama Desa rauh ; 2. Yan sampun padem : Tigang tuludan bulus ; 3. Bhaya sane siosan upami katunuan / kapuunan, kabelabar, anyud, linuh : Kalih tuludan bulus. (6). Sane patut nyuarayang kulkul wantah prajuru utawi sang kapituduh antuk prajuru manut tatujon ; (7). Sapesire ugi sane nyuarayang kulkul tan wenten pituduh prajuru, patut keni pamidanda manut pararem sajawaning kapanca bhaya ; (8). Sang nepak kulkul rikala kapanca bhaya, patut ngantos ring genah kulkul punika pacang midartayang panca bhaya inucap. Palet 4 Indik Paruman Pawos 22 (1). Sangkep / parum ring Desa Adat Tegak kalaksanayang kadi ring sor : a. Sangkep Banjar / Desa nyabran ngasasih ; b. Paruman Banjra / Desa Adat kawentenang padgatakala manut kabuatannya ; c. Paruman prajuru Desa kawentenang manut wiguna ; d. Sangkepan / paruman sekaa sekaa manut babuat. (2). Pamargin sangkepan manut panemaya utawi uger uger tan ngawentenang pangarah arah ; (3). Pamargin paruman Banjar / Desa Adat patut maduluran kadi ring sor : a. Kadulurin antuk pangarah ; b. Mahcihna antuk suaran kulkul ; c. Prasida kalaksanayang risampun katedunin antuk inganan satenga langkung saking paigum krama sane patut ngamiletin ; d. Sang pacang parum patut mabusana Adat, tan wenang agegawan, tur manut tata krama ; e. Tan maren ngarcana Ida Bhagawan Panyarikan maka sarana antuk banten cane utamannya ngarcanayang Ida Sang Hyang Widi Wasa mangda Ida Asung Kertha Nugraha, Inggih punika sahanan tatujon paruman prasida kapti tur rahayu ;

11 f. Pangawit paruman mawaneng 2 (kalih) janggi (30 menit) patut macak dumun, ngawilangin krama, yan wenten krama matilar sadurung puput paruman patut keni danda ; g. Sadurung ngawitin babaos Bendesa Adat utawi prajuru sane ngamanggalain paruman ngaturang panganjali kemiletin antuk krama sami inggih punika Om Swastyastu manut tatwa agama hindu, kasineb antuk Om Santih, Santih, Santih Om ; h. Pamutus babaose kautsahayang malarapan gilik saguluk, pada arsa krama sami, Bilih tan prasida gilik saguluk, suara sane akehan kabaos patut kamargiang, nanging pamutus punika taler mangda anut utawi tan banget lempas ring pamikukuh ; i. Pamutus paruman punika patut kalaksanayang antuk krama sami, maka uger uger gaguat tata pangenter Desa manut dresta. (4). Prade wenten babaos sane buat, patut : a. Yening paruman tan prasida ngamolihang pamutus utawi tan kararemin, prajuru patut ngalanturang babaos ring pariindikan sane siosan ; b. Babaos punika patut kawantunin malih ring paruman sane ungkuran ; c. Prade taler tan prasida polih pamutus utawi tan prasida mangguh kadi pangaptine, paruman punika kasinanggeh kadi wicara abot ring Banjar utawi Desa, tur patut katunasang pamatut ring Guru Wisesa sane yogya niwakin pamutus manut daging wicara inucap ; (5). Sane patut baosang ring paruman Banjar / Desa luire : a. Munjuk lungsuring pakraman saha ayah ayahan ; b. Artha brana druwen Banjar / Desa miwah sakaluir ipun ; c. Indik pamargi sane marupa pamutus utawi wawangunan ; d. Rencanan prajuru nganinin utsaha kapungkur ; e. Sahanan wicara saha pamutusnya. (6). Sahanan sane baosang ring ajeng, patut katiwakin pamutus sajeroning paruman krama ; (7). Pamutus paruman Banjar/Desa Adat patut tan lempas ring daging Awig awig tur kasinanggeh pararem maka pamitegep Awig awig Desa Adat ; (8). Paruman prajuru mabuat kadi ring sor : a. Kawentenang sanistannya 6 (enem) sasih apisan nanging yan wenten babaos buat, kengin padgatakala manut wigunanya ;

12 b. Katuntun olih Bendesa Adat lan kaajegin olih sasepuh miwah Adyaksa Guru ; c. Kasarengin antuk prajuru Banjar lan Desa. (9). Paruman prajuru matatujon wantah ngarincikang pangerencana tata upaya sane patut anggen ritatkala pacang ngalaksanayang saluiring pamargi, miwah rencana wawangunan ring Banjar / Desa ; (10). Pamutus sahanan rencana, punapi malih rencana sane niwakin kakenan utawi pamargi ring krama, durung patut kalaksanayang sadurung kasungkemin tur kapikukuhang antuk paruman Banjar / Desa Adat manut dudonan ; (11). Tatiwak tatepasan prajuru nganinin indik wicara krama, patut polih panyungkem saking krama sajeroning paruman Banjar utawi Desa Adat ; (12). Sangkepan sekaa sekaa luire : a. Sangkepan sekaa sekaa kawentenang manut kawigunannya soang soang ; b. Panemayannya manut waneng pamutus ; c. Sangkepan sekaa yaning pacang ngardi pamutus mangda tan lempas ring daging Awig awig Desa Adat lan pararem Desa. Palet 5 Indik Druwen Desa Pawos 23 Sane kasinanggeh druwen Desa Adat Tegak luire : a. Kahyangan Desa luire : 1. Kahyangan Tiga ; 2. Pura Melanting ; 3. Pura Taman. b. Setra magenah ring kakuub Desa Adat Selat, sane kaanggen antuk kalih Desa Adat Selat lan Tegak ; c. Pasar Desa Adat Tegak : 1. Tanah kios / los pasar Desa Adat Tegak wantah druwen Desa, nenten druwen krama, I Krama wantah nyewa masuwe 5 (limang) warsa wus punika wenang kalelang malih, mungguhing pamargin salantur ipun manut pararem Desa ; 2. Los, wigunanya manut pararem Desa Adat Tegak ; 3. Tanah pasar marupa laba Pura Puseh d. Tanah tegal ambengan marupa palaba pura Puseh ;

13 e. Karang ayahan Desa ; f. Margi sawengkoning Desa Adat Tegak ; g. Piranti piranti druwen Desa Luire : 1. Wawangunan Kahyangan Desa ; 2. Bale Wantilan, Bale Desa, ( paparuman ), Bale serba Guna ; 3. Gong ; 4. Tanah wawangunan Bale bale Banjar. h. LPD Desa Adat Tegak ; i. Arta / jinah druwen Desa ; j. Ledeng, sakancan paican sakeng Guru Wisesa patut kapiara olih Desa tur kapidabdabin manut pararem Desa Adat Tegak. Pawos 24 (1). Olih olihan Desa Adat Tegak luire : a. Sakeng laba Pura ; b. Urunan sakeng krama Desa Adat Tegak ; c. Paica sakeng Guru Wisesa ; d. Pamidanda ; e. Pikolih sakeng pasar ; f. Punia ; g. Pikolih sakeng LPD ; h. Miwah sane siosan sane patut. (2). Saluiring Arta druwen Desa kagenahang ring LPD ; (3). Paindikan panyudian lan wawanengan pangurus LPD, patut manut kadi pararem Desa minakadi sakeng pituduh Guru Wisesa ; (4). Saluiring olih olihan pangurus LPD taler manut pararem lan pituduh Guru Wisesa. Palet 6 Indik Sukerta Pamitegep Kaping 1 Karang, Tegal lan Carik Pawos 25 (1). Tanah pakarangan Desa patut kaayahang olih sowang sowang krama Desa ;

14 (2). Gagaleng (tembok) kaler lan kangin patut kakaryanin olih sang ngenahin/nruwenang karang punika, tur kapiara utawi manut pangarsan panyanding punika ; (3). Yan wenten karang tepining margi patut gagaleng punika kadruwenang tur kapiara olih sang ngenahin / nruwenang karang punika ; (4). Prade wenten karang kabebeng patut kautsahayang : a. Pamesu utawi rurung Adepa Agung ; b. Sombah pamargin toya sabeh wenang kamargiang kagenah / karang sane andapan nanging patut Kautsahayang paiguman sane becik. Pawos 26 (1). Sinalih tunggil krama Desa tan wenang ngalahlah tanah, tegal lan carik siosan, punapi malih sane kadruwe antuk Desa / Banjar utawi margi muang Setra miwah sane siosan ; (2). Yan prade wenten krama sane malaksana sakadi ring ajeng wenang katiwakin pamidanda luire : a. Ngawaliang tanah sane kakalahang ; b. Pamidanda panguak suara ring Desa ; c. Yan sane kalahlah genah suci, pamidanda inucap kawewehin antuk pamerayascita miwah pangupakara. (3). Kapatutan sang nampi karang : a. Satunggil karang sane sampun katampi patut kawangunin tur kagenahin ; b. Yan wenten krama sane nampi karang tan kawangunin tur kagenahin sajeroning 6 (enem) sasih karang punika mawali ke Desa ; c. Yan wenten karang tan wenten ngenahin tur tan wenten sane ngayahang patut kadruwe antuk Desa ; d. Satunggil krama Desa sane ngaraksa karang patut ngamarginin ayah ayahan desa manut pararem ; e. Krama sane ngaraksa karang yaning pacang matibakang karang patut polih uwak uwakan olih warisnya tur polih pamutus olih Prajuru Desa. (4). Gaguat krama Desa dados nampi karang : a. Sane sampun tedun makrama Desa ; b. Durung naanin nampi karang Desa utawi ngadol tanem tuwuh ; c. Nganutin Awig awig tur pararem Desa Adat Tegak ;

15 d. Yan wenten krama Desa sane ngenahin karang kawastuan camput sane kapatutang nampi karang punika, wantah warisnya manut hukum waris sane mamargi, tur warisnya sane durung madruwe karang sawawengkoning Desa Adat Tegak. (5). Gaguat sane dados numbas tanem tuwuh karang : a. Sampun tedun makrama Desa sakirangnyane awarsa ; b. Yan sampun madruwe karang tan kadadosang numbas tanem tuwuh malih ; c. Tinut saturut ring Awig awig utawi pararem ; d. Yan wenten pamargi panumbasan sane singsal ring ajeng, patut katepasin antuk prajuru Desa. (6). Gaguat sane dados ngadol tanem tuwuh karang : a. Sang pacang matilar saking Desa Adat Tegak sangkaning rahayu ; b. Tan sida nunas ( kaput hutang ), sakewanten tan dados ngadol samian ; c. Sampun polih wak wakan saking warisnya lan pamutus prajuru Desa manut pararem. Kaping 2 K a k a y o n a n Pawos 27 (1). Matanduran kakayonan tanem tuwuh sane ageng yogya adepa agung saking wates karang, mangda tan ngarerebin utawi mayanin ring siosan. Pamargin pamuputnyane : a. Prade wenten tatanduran tanem tuwuh sane ngungkulin umah utawi karang siosan, wenang katebteb manut sepat gantung. Yan prade kasinanggeh mayanin wenang kapet, indik pangepet / panundung manut pararem ; b. Yan prade tan kasuken ngepet / nebteb sang madrebe tarune nandang prabea yan prade taru inucap mayanin ; c. Prajuru wenang mretiyaksayang maweh pangepet / pamutus arep ring sang mawicara inucap. (2). Tananam karang : a. Krama Desa wenang nandur tur miara tatanduran ring wawengkon desa muang pakarangan soang soang ; b. Krama Desa patut setata ngutsahayang tatanduran mangda lingkungan hidup desane ASRI, lan Lestari ; c. Mangda desane ASRI, Lestari I Krama desa patut : 1. Tan dados ngamedalang toya limbah kamargine miwah kapekarangan siosan ;

16 Tan dados ngutang luhu utawi kotoran siosan kamargine utawi kakarang siosan, Desa patut ngutsahayang Tempat Pembuangan Sementara ( TPS ) manut pararem. (3). Yan wenten krama Desa nenten nganutin pamargin pawos 27 patut keni pamidanda manut pararem. Kaping 3 W a w a n g u n a n Pawos 28 (1). Sahanan krama Desa sane ngawangun, nenten kawenang nyapcap utawi nyabcab kapisaga, karurunge lan margi agung ; (2). Sahananing wawangunan / genah sane ring tengah ( tan wenten margi ) patut kaicenin margi, ukuranipun apemagan ( pepaga ) ngantos ring margi agung ; (3). Gaguat dados ngawangun : a. Tan wenang nyapcap utawi nyabcab kapisaga, karurunge lan margi agung ; b. Wawangunan sane kawangun olih krama desa mangda ngawantun ring genah nyane soang soang ; c. Wawangunan Banjar mangda kawangun ring genah Banjar ; d. Wawangunan Desa mangda kawangun ring genah Desa ; e. Sane tan satinut ring pamargi inucap patut katiwakin pamidanda manut pararem. Kaping 4 W a w a l u n g a n Pawos 29 (1). Sahanan krama Desa Tegak sane miara wawalungan patut sayaga nitenin wawalungannya, upami negul minakadi ngelogor mangda tan ngarusakin karang utawi pabianan krama siosan, bilih bilh ngantos ngeletehin kahyangan ; (2). Prade wenten wawalungan malumbar / ngangonang jantos ngarusakin pakarangan, pabianan, Kahyangan druwen desa muah sane tiosan, wenang kapalungguhang tur kasadokang ring I prajuru. I prajuru wenang mamidanda sang nrebenang manut pararem tur kapatutang nawur prabeya panebas asing asing sane karusakang ; (3). Prade ngaletehin genah suci risampune kaparitatas olih I prajuru, sang nrebanang patut keni pamidanda saha ngupakara Kahyangan inucap manut tatwa ; (4). Ubuh ubuhan sajeroning karang mangda kautsahayang mangda nenten ngusik pisaga.

17 Kaping 5 B h a y a Pawos 30 (1). Sahanan parilaksana sane tan rahayu sane mawesana ngawinang pakobet, duhkita, duskreta ring wang utawi krama desa muang siosan sinanggeh bhaya, wang ngawinang bhaya inucap kasinanggeh dusta ; (2). Sane kasinanggeh bhaya utawi panca bhaya luir ipun : a. Jiwa bhaya : Kaamuk, kabaak, kaplegandang miwah sane tiosan ; b. Artha bhaya : Kamalingan, kabegal, karampok, miwah sane siosan ; c. Geni bhaya : Umah puun, muah sane puun tiosan ; d. Bayu bhaya : Linuh, angin linus, muah sane tiosan ; e. Toya bhaya : Belabar agung muah sane tiosan. Pawos 31 (1). Sahanan krama Desa sane katiben bhaya, yogya digelis atur supeksa ring I prajuru utawi ring sane wenang maosin ; (2). Yan wenten krama desa sane uning ring jadma sane malaksana dusta, corah mayanin, patut digelis atur supeksa ring prajuru ; (3). Yan wenten krama desa keni kapanca bhaya, sang katiben / amangguh bhaya wenang digelis nyuarayang kulkul tur atur supeksa ring I prajuru ; (4). Sahanan krama desa patut sayaga mapitulung saha makta gagawan ring sang keni bhaya manut wigunanya. Pawos 32 (1). Yan prade pacang ngawentenang saserep utawi ngaledahin ritatkala kapanca bhaya patut nunas panguak dumun ring prajuru utawi ring Guru Wisesa ; (2). Masaserep ring dura desa patut polih panguak ring prajuru desa, prajuru dura desa inucap minakadi ring Guru Wisesa ; (3). Prajuru patut nuntun mangda tingkah masaserep manut ring pamargi sane patut. Pawos 33 (1). Yan wenten jadma malaksana dusta muang ngawinang bhaya patut keni pamidanda ring desa, tur katur ring Guru wisesa ;

18 (2). Yan prade mayanin, ngarusak utawi ngamaling druwen desa sane kasinanggeh suci patut pamidanda punika kawewehin antuk pangaskara caru lan prayascita ; (3). Sang malaksana duracara ring agama prade kacihnayang manut Tripramana, wang inucap patut keni pamidanda saha kawewehin antuk upacara manut tatwa agama ; (4). Yan wenten dusta saking dura desa yan keni kaejuk patut kataban utawi kacihnayang, raris kaaturang ring Guru Wisesa ; (5). Yan wenten krama desa malaksana duskerti : wak cepala, anguman uman, wak parusia, kroda, mayuda ring ( sangkepan, pura, genah makarya ) wang inucap patut keni pamidanda, tur yan ring genah suci kawewehin antuk upacara prayascita. Kaping 6 Panyanggran Banjar Pawos 34 (1). Ritatkala krama Banjar / Desa ngawentenang karya suka duka patut polih panyanggran / pangremba saking Banjar / Desa manut pinunas sang mayadnya ; (2). Krama Banjar / Desa ritatkala ngamargiang patus patut polih sasuguh sasidan sidan. SARGA IV SUKERTA TATA AGAMA Palet 1 Indik Dewa Yadnya Pawos 35 (1). Pura pura sane wenten ring Desa Adat Tegak luire ; a. Pura kahyangan Desa ; b. Pura panyungsungan subak ; c. Pura dadia ; d. Pura paibon. (2). Raina piodalan / pujawali : a. Pura Puseh : Wrespati Umanis dunggulan ; b. Pura Dalem : Anggara Kliwon medangsia ; c. Pura pura siosan : Raina pujawalinnya kapastika olih para panyungsungnya / pangemong soang soang.

19 (3). Pangemong pura panyungsungan Desa : a. Pura Puseh olih krama Desa Adat Tegak ; b. Pura Dalem olih krama Desa Adat Tegak kalih odalan raris kasundul Desa Adat Selat tigang odalan ; c. Pura pura siosan kaempon olih panyungsungnya soang soang. Kasukertan Kahyangan kadi ring sor : Pawos 36 (1). Sahanan krama Desa patut nureksa mangda kasukertan kalih kasucian purane tan kaletehin ; (2). Sang kacuntakan utawi sebel tan dados ngranjing ke pura, mangda tan ngaletehin ; (3). Ring kahyangan tan kalugra malaksana kadi ring sor : a. Maujar ale, ulah ale, wak parusia, sakadi nemah mamisuh ; b. Majaljal, punapi malih jantos metu rah kabaos ngaletehin ; c. Makutu, rambut magambahan, macecepin anak alit, mecikang busana ; d. Matetayuban ( minum minuman ) jantos kataluhan ( punyah ) ; e. Makoratan, mabanyu, matemu sirep lanang istri muah solah ala siosan. (4). Yan wenten jadma lumaksana ngaletehin kadi ucap ring ajeng, patut keni pamidanda artha manut pararem muang upakara manut tatwa ; (5). Yan kahyangan kadurmanggalan luire : Karubuhan taru, kageni bhaya, karusakang lilus / linuh, Kahanan wangke, karanjingan wang edan, sato Agung sajabanin mapapada wenang pahayu tunasang pamrayascita ring sang pandita ; (6). Yang wang rare, wang edan ngaletehin kahyangan sang kapatutannya keni danda. Pamargi Dewa Yadnya : Pawos 37 (1). Sahanan krama Desa Adat Tegak keni saurah arih aci pangodal ring pura panyungsungan desa sajawaning prajuru manut pararem ; (2). Rikala ngaturang pangodal krama desa kaepah dados kalih baga, soang soang baga makarya gantos teben utawi gantos dulu jala tunda ; (3). Teruna patut keni ayah ngaromba pamargin aci pangodal luire : Malasti, makena luhur, ilen ilen, lan nyineb ;

20 (4). Para sutri ( tukang banten ) mretiyaksayang saupakara pangaci mangda tan kirangan banten ; (5). Prajuru kalih pamangku ngenterang pamargin yadnyane mangda trepti tur manteb ; (6). Ritatkala ngenter yadnya utawi patirtaan ring pura, pamangku pura desa inucap patut : a. Pinaka pangenter pangarep ring pura ; b. Yogya polih pangeremba saking pamangku pamangku siosan ; c. Yogya niwakang pituduh ring mangku sanak / mangku siosan lan marep ring krama desa Adat Tegak. (7). Yan prade jero mangku ngarep kapialang jantos tan prasida ngamargiyang upacara ring pura, patut upacara kamargiyang olih pamangku sane siosan utawi pamangku sane kacawis olih I pamangku ngarep. Sasangi ngaturang pangodal : Pawos 38 (1). Yan wenten wang naur sasangi ngaturang pangodal, sang naur sasangi / sot patut naur apah tigaan panelas pangodal ; (2). Sang naur sasangi patut polih karangan kaanggen mitegepin banten banten pasaksi ; (3). Rikala naur sasangi / mapegatan wenang kasaksinin olih prajuru desa. Pawos 39 (1). Ring soang soang pura inucap patut kawentenang pamangku pura ; (2). Tata cara nyudi pamangku manut dudonan kadi ring sor : a. Mawiwit katurunan utawi waris ; b. Krama siosan sane kasudi olih krama desa. (3). Sane tan kawenang dados pamangku luire : a. Wang cedangga ; b. Amungpang paraning laku ; c. Sane tan kararemin antuk krama pura / Desa. (4). Tata cara ngadegang pamangku luire : a. Nyuciang raga kapuputang olih Ida Sang Sulinggih, manut ring daging Trikaya Parisuda ;

21 b. Nunas waranugraha ring pura malarapan pawintenan ; c. Sang kasudi dados pamangku desa riwus puput pawintenannya patut kasinggihang manut wigunannya tur ngamarginin saulah pamargi pamangku desa manut pamongannya, (5). Swadarmaning pamangku : a. Asewaka darma astiti bakti ring Ida Sang Hyang Widi Wasa ; b. Ngenterang, ngastawayangsahanan upakara / upacara ritatkala patirtaan utawi yadnya siosan ; c. Ngastawayang / ngawekasang ritatkala wenten krama pacang ngaturang punia punagi mapanauran utawi nunas karahajengan ring pura ; d. Ngalaksanayang sahanan babuat suci ring pura, nedunang utawi ngalinggihang Ida Batara utawi pralinggan Ida Batara ; e. Nuntun krama siosan mangda satata astiti bakti ring Ida Sang Hyang Widi Wasa tur malaksana susila manut agama. Kasukertan pamangku : Pawos 40 a. Krama Desa muang para pamangku sami sami ngutsahayang mangda pamangku Desa mangda tan keni ujar ala, tan lempas ring darmaning pamangku, Pawintenannya manggeh suci tan kaletehan ; b. Yan prade wenten wang desa / krama desa mabukti maujar ala ngaletehin pamangku desa, wang inucap wenang keni pamidanda upacara lan artha manut pararem ; c. Yan prade wenten pamangku desa piwal ring sasana, nyasar laku wenang lumaksana nyepuh raga muang keni pamidanda manut pararem ; d. Yan prade ageng dosannya, Nura cara, banget lempas ring tata kramaning pamangku, wenang kausanang dados pamangku saha ngawaliang prabeya pawintenannya nguni. Olih olihan pamangku : Pawos 41 a. Pamangku wenang polih luput saking peson peson, ayah ayah makarya ring banjar / desa ; b. Pamangku wenang polih tuas ; c. Pamangku wenang polih busana jangkep ngawarsa ; d. Pamangku pamangku wenang polih sasari sasari, banten kalapan muah olih olihan sane tiosan manut pararem.

22 Pawos 42 Pamangku kagentosin riantukan : a. Seda ; b. Pinunas ngaraga sangkaning tan prasida ngamarginin swadarmaning pamangku ; c. Kausanang olih krama desa malarapan sangkaning kanorayang doaning malaksana dusta ; d. Prade pamangku kausanang sangkaning malaksana dusta, pamangku inucap patut keni pamidanda manut pararem. (1). Indik Sulinggih : Palet 2 Indik Rsi Yadnya Pawos 43 a. Yan sang walaka pacang madwijati patut masadok ring prajuru desa lan PHDI, yan gumanti wantah sasuhunan krama desa adat, Krama Desa Adat patut ngawentenang punia kalih ngaremba karya inucap, yan prade boya sasuhunan, pamargine krama suka ; b. Prade sasuhunan Desa Adat Tegak lepas, patut krama desa Tegak ngaturang ayah muang ngaturang punia saka sidan. (2). Indik Pamangku : a. Sang pacang ngadeg pinandita, balian sonteng, dalang, saluiring jagi ngenterang yadnya patut masadok ring prajuru desa ; b. Yan ngadegang pamangku desa, saurah - arih prabeya pawintenan kasanggra olih desa ; c. Yan pamangku seda, tan wenang kapendem, yan pamangku desa seda, saupakara pitrayadnyannya, kaprebeyanin olih desa sajawaning wenten bisama olih pamangku sane lampus utawi kulawargannya. Palet 3 Indik Manusa Yadnya Pawos 44 (1). Manusa yadnya inggih punika : Upacara dharmaning manusa ngawit saking patemoning kama bang lawan kama petak sajeroning garba wasaning ibu jantos lampus riwekas ;

23 (2). Upakara lan upacara manusa yadnya luire : a. Magedong gedongan ; b. Kepus odel / ngalepas awon ; c. Tutug kambuhan / majangin ; d. Mapag rarene mayusa asasih pitung rahina ; e. Rarene mayusa tigang sasih ; f. Rarene mayusa aoton kalaksanayang upacara nyambutin lan tigang oton ; g. Raja sewala ; h. Mapandes ; i. Mawiwaha. (3). Upacara inucap ring ajeng nganutin kecap agama, nista, madya lan utama nganutin dresta muang sima / cara Banjar lan Desa Adat Tegak. Palet 4 Indik Pitra Yadnya Pawos 45 Sane kasinanggeh pitra yadnya inggih punika : Pangupakara ring sang padem ngawit saking bah ngantos ngalinggihang Dewa Hyang, Duluran upakarannya nganutin kecap Yama Purana Tatwa, Palelutuk / Sastra agama, nista, madya, utama saha kapuputang olih sang sampun madwi jati. Pawos 46 Swadarma lan tategenan prade wenten sinalih tunggil krama sane kalayusekaran : (1). Sang kaduhkitan patut : a. Nyadokang ring prajuru tur nunas tatimbang indik kawentenannya ; b. Ngaturin Banjar / Desa ngaremba makarya eteh eteh saha panyembrama sakasidan ; c. Sang kala yusekaran tan kalugra ngalelet sawa langkungan ring 5 (limang) raina sajawaning wenten pateges abot saking sang maduwe kalayu sekaran sasampun polih tatimbang prajuru Desa / Banjar.

24 (2). Swadarmaning Banjar / Desa salanturnya : a. Kelian Banjar maritatas pamargin sang kalayu sekaran napike sang padem pacang kapendem, makinsan rihin utawi lantur pacang kaabenang ; b. Prade kapendem raris prajuru utawi sang kapituduh nyuarayang kulkul Banjar ; c. Panyanggran Banjar / Desa salanturnya : 1. Soang soang krama Banjar ngarep patut nedunin maduluran Artha lan brana manut ring daging pararem ; 2. Ngaremba ngaryanin eteh-eteh upakara ; 3. Ngater kasetra jantos puput upacara mendem ; 4. Sajawaning krama Banjar ngarep pamargine manut sasana. Pawos 47 (1). Tan kadadosang mendem sawa nemonin raina sane kasinanggeh larangan Desa ; (2). Prade wenten krama padem / kalayuan rikala wali ring kahyangan desa wiadin paibon, pamargine mendem kalaksanayang sasampune waline puput kamargiang, taler kengin kapendem pramangkin nanging pamargine sasiliban rikala wengi ; (3). Tan kalugra nginepang bambang ring setra ; (4). Tan kalugra mendem sawa ring luaring setra ; (5). Tan kalugra makarya gagumuk nganggen babetonan ( kubur ). Pawos 48 (1). Prade padem / kalayuan salah pati, ngulah pati utawi sane siosan sakeluirnya, kengin sang padem / kalayuan punika kabakta budal.pratekannya wantah upakara pabresihan tur kamanggala antuk banten pangulapan, panebusan, upakaranya manut dresta lan desa kala patra ; (2). Tan kalugra mendem sawa sane kantun makta bobotan ; (3). Yan sang kalayu sekaran mrasidayang, kengin sang padem / kalayu sekaran kageseng raris kaabenang. Pawos 49 Pamargin upakara lan mamargi ka setra kapidabdabin kadi ring sor : (1). Krama banjar / desa patut ngastitiyang, ngaptiayang mangdene yadnya inucap sida trepti manteb tur sida karya ;

25 (2). Tata mamarid / nyurud, I krama tan kadadosang ngarihinin mamarid sadurung upacarannya puput ( sembah puyung pinih ungkur ) kaenter olih prajuru desa ; (3). Rikala ngamargiyang utawi nyandang pamereman / wadah sakeluirnya saha upakarannya pamargine ka setra mangda dabdab, tan dados ngarap, mesbes, ngememang sawa, ngentegang tanah, turmaning kadulurin kidung, gamelan sane alon ; (4). Ritatkala nyanggra pamargin sawa pacang kapendem wiadin atiwa tiwa, patut ngangge busana adat ; (5). Yan prade wenten krama kalayu sekaran, pamargi nyaubang mangda surup surya, tan dados makta upakara / banten, tan dados makidung kalih nyuarayang tatabuhan ; (6). Yan prade wenten sinalih tunggil wang tan makrama desa adat utawi lad saking Desa Adat Tegak padem / kalayusekaran sajeroning Desa Adat Tegak, yan pacang nanem ring setra Desa Adat Tegak patut nawur panukun setra manut pararem saha banten pamrayascita, yan tan ngiring asapunika patut katanem ring setra Sasak ; (7). Yan wenten krama desa mamurug baos inucap patut keni pamidanda manut pararem. Pawos 50 (1). Pamargi ngaben ring Desa Adat Tegak wenten kakalih : a. Ngaben ndiri ; b. Ngaben ngerit (masal). (2). Ngaben ndiri, Sang nangun karya patut : a. Matur ring prajuru Banjar / Desa indik pamargin yadnya ; b. Nunas patus, patus alit utawi patus ageng. (3). Ngaben ngerit ( masal ) nganutin daging pamutus pararem, tur kautsahayang ngadasa warsa utawi yan sampun wenten 100 (satus) sawa wiadin lintang, ngaben ngerit ( masal ) ka pertama sampun kakawitin tur kalaksanayang tanggal 8 September 1985 ; (4). Yan krama desa sampun ngarencanayang jaga ngamargiyang pangabenan ngerit (masal), ngantos upacara nuntun sinalih tunggil I krama desa tan kadadosang ngalaksanayang ngaben ngdiri ; (5). Patus Banjar / Desa kamargiyang manut pararem ; (6). Sapasira ugi piwal ring swadarmaning patus, wenang keni pamidanda manut pararem.

26 Pawos 51 (1). Sane kabaos cuntaka wiadin sebel, inggih punika sajeroning kawentenannya nenten suci manut kecap tattwa agama Hindu ; (2). Sane kasinanggeh cuntaka wiadin sebel sakadi ring sor : a. Kapademan / kalayu sekaran ; b. Nyambut karya pitra yadnya manut kecap agama Hindu ; c. Sebel ring raga ; d. Ngembasang putra ; e. Karuron ; f. Pawiwahan ; g. Sakit ila ( lepra ) ; h. Buduh ; i. Gamia gamana ; j. Salah timpal. (3). Sang cuntaka wiadin sebel tan kadadosang ngaranjing ka pura / genah sane kasinanggeh suci ; (4). Sengker cuntaka wiadin sebel manut jalaran kawentenannya luire : a. Cuntaka kalayu sekaran, 3 ( tigang ) raina riwus mendem utawi sampun polih pamrayascita ; b. Cuntaka nyambut karya pitra yadnya, ngawit saking ngulapin rawuh yadnyane puput ; c. Sebel ring raga ngawit saking ngaraja sewala jantos mabersih ring raga ; d. Ngembasang putra ngawit saking putrane embas jantos sampun maupakara makambuhan ; e. Cuntaka karuron dudonannya sakadi ring sor : 1. Yaning durung mapida, jantos 11 ( solas ) raina ; 2. Yaning sampun mapinda, jantos 42 (petang dasa kalih) raina. f. Sebel pawiwahan, lanang wiadin istri nyantos mabyakala ; g. Sang Sulinggih lan pamangku Desa tan keni cuntaka.

27 Palet 5 Indik Bhuta Yadnya Pawos 52 (1). Bhuta Yadnya inggih punika upacara byakala ring Pretiwi lan Kahyangan, sarwa prani makadi upacara ring sarwa bhuta ; (2). Tatujon bhuta yadnya inggih punika ngulati karahajengan buana agung lan buana alit sekala kalawan niskala, malarapan antuk kayun tresna asih anulus, miara muang ngupakara tur ngalanggengang kaajegan sarwa maurip ; (3). Pamargin Bhuta Yadnya : a. Ring sarwa tumuwuh rikala Tumpek Pangatag ; b. Ring sarwa ingon ingon rikala Tumpek Kandang (uye) miwah Tumpek Kuningan ; c. Upacara makala kalaan manusa manut Widi Wedana, kabaos Pabyakala ; d. Upacara Pabyakala ring Pretiwi, Kahyangan lan bhuta kawastanin macaru ; e. Pacaruan inucap ring ajeng nganutin kecap sastra agama, nista, madya, utama manut wigunannya tur kapastikayang olih sang wikan ; f. Satunggil kalih dasa warsa patut kalaksanayang Tawur Gentuh Manawa Ratna tur Masapuh sapuh ring Kahyangan Desa. Pawos 53 (1). Nangken ngawarsa rikalaning tilem kasanga, kawentenang tawur kasanga raris ngamargiang pangerupuk, maka cihna pacang nyanggra raina panyepian benjangnyane. Nangken kamargiangtawur kasanga kamargiang malis / malasti manut pararem. (2). Catur berata panyepian sane kamargiang antuk krama desa : Amati geni, amati karya, amati lalungaan lan amati lalanguan, (3). Catur berata inucap kamargiang manut pararem ; (4). Sang amurug kecap ring ajeng keni pamidanda manut pararem ; (5). Riwus raina Nyepi (ngembak geni) maka cihna pangawit icaka warsa patut kalaksanayang Dharma santhi.

28 SARGA V SUKERTA TATA PAWONGAN Palet 1 Indik Pawiwahan Pawos 54 (1). Pawiwahan inggih punika panunggalan purusa lan pradana (lanang istri) malarapan panunggalan sukacita kadulurin antuk upasaksi sekala lan niskala ; (2). Pidabdab pawiwahan ring Desa Adat Tegak ngamanggehang pamargi purusa ; (3). Pamargi pawiwahan wenten palihan ipun luire : a. Papadikan : Kamanggala antuk pekrunaan ; b. Ngrangkat/ngerorod : Mamargi rihin sasiliban wus punika wawu kakrunayang ; c. Nyeburin : Sang lanang kaprisentanayang tur pawiwahannya kamargiang ring umah sang wadon. (4). Pidabdab sang pacang mawiwaha, luire : a. Sang sampun munggah taruna deha manut Undang undang Perkawinan ; b. Sangkaning pada rena ; c. Yan prade ngambil sios Agama patut kamenggalain antuk banten Sudi wadani ; d. Nganutin kecap tattwa agama Hindu. (5). Yan tan manut kadi kecap ring ajeng, kasinanggeh tan prasida tur keni pamidanda. Pawos 55 (1). Pawiwahan sane kasinanggeh puput tur prasida ring Desa Adat Tegak a. Pamargi pawiwahan sampun nganutin pidabdab pawiwahan ring ajeng ; b. Sampun mawidi wedana, sanistannya pabyakala ; c. Kasaksinin antuk prajuru utawi guru wisesa ; d. Sampun munggah ring ilikita desa lan guru wisesa ; e. Ngamargiang upasaksi masarana sanistannya antuk pejati.

29 (2). Sane tan kapuput utawi kabaos tan prasida luire : a. Tan pada rena ; b. Durung tutug yusa ; c. Tan paupasaksi ; d. Tan pailikita pinaka saksi bukti ; e. Miwah sane tan manut kadi gaguat pamargi pawiwahan sakadi kecap ring agama makadi : Gamia gamana, Lokika sanggraha. Pawos 56 Tata cara parabian ring Desa Adat Tegak, kadi ring sor : (1). Sang pacang marabian kulawargannya, patut masadok ring I prajuru indik pamargin parabianne ; (2). Pamargin papadikan sakadi ring sor : a. Pakrunan yan ping tiga luire : Pasewakan, pangambilan lan pangunyaan ; b. Yan pada tulus babaosanne tur sami pada anut, raris kawentenang pasiar kacihnayang antuk suaran kulkul ; c. Pangunyaan madularan antuk pejati katur kasanggah / pamerajan wadone. (3). Prade marangkat/ngarorod sang ngrangkatang patut lumaksana sakadi ring sor : a. Mapejati sanistannya kalih diri, tan kasepan ring awengi saha makta damar kaater olih prajuru Desa ; b. Ngawentenang pamalaku ( pangelukuan ) jantos puput ; c. Duluran pamalakuane, luire : 1. Canang pangerawos ; 2. Sedah lanjaran. d. Yan sampun pada tulus (kaledangang) raris kasuarayang kulkul Banjar. (4). Yan sang ngambil saking jeroning Desa Adat Tegak, pamuput ipun kasuarayang antuk kulkul Banjar maduluran pejati. Yan sang ngambil saking dura Desa, pinunas suaran kulkul masarana antuk pejati, masesari jinah bolong 200 (satak) keteng ; (5). Yan sang anrebe wadon tan prasida muputang pawiwahan, yadiastun papaletannya sampun manut, sang ngambil yogya muputang ring Guru wisesa.

30 Pawos 57 (1). Yan wenten kicalan anak istri, sang madruwe kapatutan yogya masadok ringprajuru muang ring sang wenang saha nunas pitulung pacang masaserep ; (2). Prajuru raris nyuarayang kulkul, tur ngenterang pamargine masaserep, saserepe mangda nginutin tata kertin desa. Pawos 58 (1). Manut pamargin Undang undang Perkawinan, sang lanang tan kengin ngamaduang, sajawaning wenten pasobaya kawehin olih rabine rihin ; (2). Yan wenten jadma istri mobot tan alaki rabi kapidabdabin kadi ring sor : a. Sang mobot / wirangnya patut digelis masadok ring sang mobotin indik kawentenannya ; b. Prade sang kadalih tan ngangken, sang mobot / wirangnya mangda digelis masadok ring prajuru desa mangda midabdabin parindikan inucap ; c. Prade prajuru tan prasida, parindikan inucap katur ring Guru Wisesa. (3). Prade tan wenten sane pariangken mobotin, sang mobot utawi wirangnya patut keni pangrebuan ring desa, tur patut ngupakara rarene manut agama ; (4). Prade wenten wang mamitra ngalang kapidabdabin kadi ring sor : a. Yan sang mamitra durung sami alaki rabi, kautsahayang mangda digelis kajangkepang ; b. Yening sinalih tunggil utawi maka kalih sampun sami alaki rabi, patut keni pamidanda desa tur wicara inucap kengin katur ring Guru Wisesa. (5). Yan wenten dratikrama, paradara, muah ulah ala sapanunggilannya, patut keni pamidanda semara dudu, manut sakadi kecap ring ajeng ; (6). Yan wenten wang gamiagamana, salah karma, muang sapanunggilannya, wang ika tan manut sasaning manusa, patut wang ika kapidanda sarat tur maweweh antuk pacaruan ring desa.

31 Palet 2 Indik Nyapian Pawos 59 (1). Palas parabian dwaning : a. Sinalih tunggil padem ; b. Nyapian ; c. Pamutus Guru Wisesa (Pengadilan Negeri). (2). Yan wenten sinalih tunggil pacang palas marabian, I klian Adat muang prajuru desa patut midabdabin mangda adung malih, Yan tan prasida, kadadosang ngarawuhang wicarane ring Guru Wisesa (Pengadilan Negeri) ; (3). Yan sampun polih pamutus palas, wawu kadadosang nyuarayang kulkul palas marabian ; (4). Yan tan madruwe jalaran palas kadi patut, tan kadadosang palas marabian ; (5). Jalaran nyapian luire : a. Anyasar laku, paradara, dratikrama, amandal sanggama ; b. Makaon tanpa jalaran suwen ipun 6 (enem) sasih, makaon saking mawiyadi suwen ipun awarsa ; c. Nguragada/nyakitin sane ngawinang baya agung ; d. Kapunggelan idep rasa, utawi wandu ; e. Purusa lan predana tan sida adung malih ring pakurenan ipun. (6). Yan prade durus palas marabian patut keni danda panebas suaran kulkul olih sang mawicara, saha kadulurin antuk upacara ; (7). Swadarmaning purusa lan predana sane palas marabian luire : a. Sang purusa muang sang predana patut miara, ngabih pratisentana manut swadarmaning guru rupaka ; b. Sang pengarep miara muang ngabih I pratisentana kapatutang sang purusa. Yan sang tan prasida ngalaksanayang swadarman ipun, prajuru muang Guru Wisesa (PN) dados mastikayang sang predana patut mrebeyanin I pratisentana ; c. Yan sang purusa lan sang predana tilar ring sasaning guru rupaka marep ring pratisentana, wenang prajuru desa midabdabin.

32 (8). Yan wenten malikin somah patut ngalaksanayang pamargi luire : a. Ngawentenangupacara pawiwahan malih, saha mrayascita raga ; b. Yan wenten malikin somah kantos ping kalih lan salanturnya, patut ngawentenang pamrayascita raga muang desa ; c. Kawentenan ring ajeng kabaos malagin desa, patut keni danda. (1). Arta pawiwahan : Pawos 60 a. Arta guna kaya dados druwe garbo ; b. Arta tadtadan (jiwa dana), arta, warisan, kakuasang ndiri ndiri. (2). Yan prade palas marabian, arta druwe garbo kaepah kadadosang kalih utawi padumnya pateh, yan tan katrima, kadadosang ngarereh pamastikan ipun ring Guru Wisesa (PN). Pawos 61 (1). Balu luh sane katinggal lampus antuk lakinnya utawi sane pecak nyeburin patut ngamargiang swadarma kadi ring sor : a. Ngamanggehang kapatibratan, tan paradara, dratikrama ; b. Ngamarginin shanan ayah krama ; c. Ngraksa,ngutsahayang lan miara sahanan warisan pagunakayan lan sentanannya ; d. Tan kengin ngadol utawi ngadeang warisan, sajawaning polih uwak uwakan saking sentanannya utawi wirangnya rabine saking purusa ; e. Kengin ngidih sentana, yan sampun mapidabdab sareng rabine nguni utawi polih uwak uwakan saking kulawarga purusa. (2). Balu sane kasinanggeh tan pageh ring swadarmannya luire : a. Matingkah drati krama, paradara lan sapanunggilannya ; b. Matilar tan pasadok jantos langkung ring 2 (kalih) warsa ; c. Mawiwaha/ngarorod ; d. Lempas ring swadarmaning balu / salah prawerti. (3). Balu sane tan pageh ring swadarman kadi ring ajeng, prade kacihnayang manut ring Tripremana, salah prawertinnya wenang katundung olih wargan kapurusannya saha tan polih pah-pahan warisan ;

33 (4). Prade wenten balu tan pasantana utawi masantana, pageh ring swadarmannya, warga purusa tan wenang nundung sang balu tan pajalaran. Yan prade katundung tan pajalaran wenang sang balu polih pah pahan paguna kayan lan druwe garbo. Palet 3 Indik Sentana Pawos 62 (1). Pratisentana jati inggih punika sentana sane mijil sangkaning pawiwahan, puput pawidi wedanaan, Dewa saksi, Manusa saksi, Bhuta saksi ; (2). Yan wenten metu saking pawiwahan sane durung sah utawi pawiwahan durung patut, sentana punika patut kaupakara manut agama, tur kapretisentanayang tur kasaksiang mangda tan kaucap leteh ; (3). Prade saking pawiwahan tan prasida ngawetuang sentana utawi sentana purusa, kengin : a. Meras sentana ( sentana paperasan ) ; b. Ngalaksanayang sentana rajeg ( putrika ) ; (4). Yan meras sentana utawi sentanaputrika, patut mangda adung tur kawehin olih kulawargan lan warisnya ; (5). Yan kulawarga lan warisnya sampun sami adung raris masadok ring prajuru desa asasih sadurung panemaya pamerasane ; (6). Prajuru patut ngawentenang pasiar ring krama desa indik pamerasan inucap ; (7). I prajuru maosin saha ngicen panuntun utawi panepas, yan wenten krama sinalih tunggil tan nginutin pamerasan punika ; (8). Indik pamerasan, kalaksanayang Widi wedana pamerasan saha upasaksi ; (9). Sane patut kaperas kaanggen sentana luire : a. Jadma sane maagama Hindu, Jadma sane sampun kasudi wadani ; b. Kautamayang warga sane mawit saking purusa ; c. Kautamayang sane pacang kaperas kantun alit. Pawos 63 (1). Swadarmaning sane meras sentana, pateh ring swadarmaning guru rupaka, marep sareng sentana sane mawit sakeng pawiwahan, Luire :

34 a. Maweh pangupa jiwa ; b. Ngupakara manut agama ; c. Ngutsahayang kaweruhan sentana ; d. Ngupadi karahajengan sentana manut patitis grehasta lan salantur ipun. (2). Sang kasentanayang / kaadegang sentana swadarmannya pateh ring swadarmaning sentana, satata ngupadi darmaning putra sasana ; (3). Yan sang kalih inucap ring ajeng sinalih tunggil lempas ring sasana, yogya kasadokang ring prajuru, lan prajuru wenang nepasin. Pawos 64 (1). Yan wenten kulawarga wantah madruwe sentana luh kemawon, kadadosang kaangge sentana putrika utawi sentana rajeg, pateh sakadi putra sentana muani / purusa ; (2). Yan pacang mawiwaha, sang lanang nyeburin, sentanannya dados sentanan sang putrika utawi sang nyentanayang ; (3). Yan sang lanang nyeburin indik kawarisan ipun pegat saking kulawargannya nguni, saantukan sang lanang kaprisentanayang kamargiang pawiwahan ring wadone. Palet 4 Indik Warisan Pawos 65 (1). Sahanan arta brana, pusaka saha ayah ayah ngupadi kasukertan sekala lan niskala saking kaluhurannya arep ring katurunannya kabaos warisan ; (2). Sane kasinanggeh warisan luire : a. Druwe turun temurun saking kaluhurannya : 1. Tanah ; 2. Arta brana ; 3. Kahyangan ; 4. Arta pusaka ; 5. Tanah ayah ayahan ; 6. Miwah sane sapanunggilannya.

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

IMPLEMENTASI AJARAN TRI HITA KARANA DALAM AWIG-AWIG

IMPLEMENTASI AJARAN TRI HITA KARANA DALAM AWIG-AWIG IMPLEMENTASI AJARAN TRI HITA KARANA DALAM AWIG-AWIG Tjok Istri Putra Astiti, Wayan Windia, I Ketut Sudantra, I Gede Marhaendra Wijaatmaja, Anak Agung Istri Ari Atu Dewi, Fakultas Hukum, Universitas Udayana,

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

PENGATURAN PERKAWINAN PADA GELAHANG DALAM AWIG-AWIG DESA PAKRAMAN

PENGATURAN PERKAWINAN PADA GELAHANG DALAM AWIG-AWIG DESA PAKRAMAN PENGATURAN PERKAWINAN PADA GELAHANG DALAM AWIG-AWIG DESA PAKRAMAN Oleh: I Ketut Sudantra, Ni Nyoman Sukerti, A.A. Istri Ari Atu Dewi ABSTRACT This article was written based by result of normative legal

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar be;akang Pada Pogram Studi Magister Kenotariatan Universitas Udayana terdapat matakuliah-matakuliah yang berkaitan dengan hukum keluarga, yaitu (1) mata kuliah Hukum Keluarga

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

BAB II MASYARAKAT HUKUM ADAT BALI. Masyarakat hukum adat Bali dalam kesehariannya diatur dengan hukum

BAB II MASYARAKAT HUKUM ADAT BALI. Masyarakat hukum adat Bali dalam kesehariannya diatur dengan hukum BAB II MASYARAKAT HUKUM ADAT BALI 2.1 Pengertian Masyarakat Hukum Adat Masyarakat hukum adat Bali dalam kesehariannya diatur dengan hukum adat yang mayoritasnya menganut Agama Hindu. Hukum adat Bali adalah

Lebih terperinci

BAB VI DINAMIKA PEMAKAIAN UNGKAPAN LARANGAN PADA MASYARAKAT PETANI TABANAN. Dinamika dapat diartikan sebagai gerak. Misalnya, gerak sosial diartikan

BAB VI DINAMIKA PEMAKAIAN UNGKAPAN LARANGAN PADA MASYARAKAT PETANI TABANAN. Dinamika dapat diartikan sebagai gerak. Misalnya, gerak sosial diartikan 146 BAB VI DINAMIKA PEMAKAIAN UNGKAPAN LARANGAN PADA MASYARAKAT PETANI TABANAN Dinamika dapat diartikan sebagai gerak. Misalnya, gerak sosial diartikan gerak masyarakat secara terus-menerus yang menimbulkan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

EKSISTENSI HUKUM ADAT DALAM MENJAGA KEHARMONISAN MASYARAKAT BALI (Penerapan Pararem di Desa Pakraman Jumpai, Kecamatan Klungkung, Kabupaten Klungkung)

EKSISTENSI HUKUM ADAT DALAM MENJAGA KEHARMONISAN MASYARAKAT BALI (Penerapan Pararem di Desa Pakraman Jumpai, Kecamatan Klungkung, Kabupaten Klungkung) EKSISTENSI HUKUM ADAT DALAM MENJAGA KEHARMONISAN MASYARAKAT BALI (Penerapan Pararem di Desa Pakraman Jumpai, Kecamatan Klungkung, Kabupaten Klungkung) ARTIKEL OLEH I MADE MARDIKA NIM: 0914041028 JURUSAN

Lebih terperinci

KEDUDUKAN WANITA BALU

KEDUDUKAN WANITA BALU KEDUDUKAN WANITA BALU DALAM HUKUM ADAT BALI (Studi Kasus Implementasi Nilai Harmonisasi dalam Hak dan Kewajiban Wanita Balu Di Desa Belega, Kecamatan Blahbatuh, Kabupaten Gianyar) OLEH : I GEDE EVA JANU

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

PEMARGI MELASTI LINGGIH IDA BHATARA RING PURA PUSEH

PEMARGI MELASTI LINGGIH IDA BHATARA RING PURA PUSEH PEMARGI MELASTI 1. PECALANG 2. PRAYASCITA, PENASTASAN 3. UPACARA 4. GONG 5. PESANTIAN 6. IDA BHATARA PUSEH 7. PENATARAN PANDE (MANGKU Gd NOMER) 8. PENATARAN PANDE (MANGKU SARKA) 9. PENATARAN PASEK (WAYAN

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

JUAL-BELI TANAH PEKARANGAN DESA (PKD) (STUDI KASUS DI DESA PEKRAMAN PENESTANAN, KECAMATAN UBUD, KABUPATEN GIANYAR)

JUAL-BELI TANAH PEKARANGAN DESA (PKD) (STUDI KASUS DI DESA PEKRAMAN PENESTANAN, KECAMATAN UBUD, KABUPATEN GIANYAR) JUAL-BELI TANAH PEKARANGAN DESA (PKD) (STUDI KASUS DI DESA PEKRAMAN PENESTANAN, KECAMATAN UBUD, KABUPATEN GIANYAR) Oleh Made Adi Berry Kesuma Putra A.A. Gde Oka Parwata A.A. Istri Ari Atu Dewi Bagian Hukum

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

Lampiran 3: Korpus Data Ungkapan Larangan pada Masyarakat Petani Tabanan

Lampiran 3: Korpus Data Ungkapan Larangan pada Masyarakat Petani Tabanan Lampiran 3: Korpus Data Ungkapan Larangan pada Masyarakat Petani Tabanan A. Ungkapan Larangan pada Lingkup Keluarga 1. a. Sing dadi nektek adegan, nyanan mati dagang uyahe. Tidak boleh memotong tiang nanti

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

KEDUDUKAN KRAMA DESA BERALIH AGAMA YANG MENEMPATI TANAH KARANG DESA DI DESA PAKRAMAN KATUNG,KINTAMANI,BANGLI

KEDUDUKAN KRAMA DESA BERALIH AGAMA YANG MENEMPATI TANAH KARANG DESA DI DESA PAKRAMAN KATUNG,KINTAMANI,BANGLI KEDUDUKAN KRAMA DESA BERALIH AGAMA YANG MENEMPATI TANAH KARANG DESA DI DESA PAKRAMAN KATUNG,KINTAMANI,BANGLI OLEH : GUSTI AYU PRIMA DEWI NPM : 13 101 21 206 FAKULTAS HUKUM UNIVERSITAS WARMADEWA DENPASAR

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

PENGATURAN PENDUDUK PENDATANG DALAM AWIG-AWIG DESA PAKRAMAN. Oleh: I Ketut Sudantra Fakultas Hukum Universitas Udayana. Abstract

PENGATURAN PENDUDUK PENDATANG DALAM AWIG-AWIG DESA PAKRAMAN. Oleh: I Ketut Sudantra Fakultas Hukum Universitas Udayana. Abstract PENGATURAN PENDUDUK PENDATANG DALAM AWIG-AWIG DESA PAKRAMAN Oleh: I Ketut Sudantra Fakultas Hukum Universitas Udayana Abstract The problems that caused by migrant have been felt nowadays disturbing the

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN UMUM DESA PAKRAMAN ABANGAN. Desa Pakraman Abangan termasuk dalam wilayah Desa dinas Tegallalang,

BAB II TINJAUAN UMUM DESA PAKRAMAN ABANGAN. Desa Pakraman Abangan termasuk dalam wilayah Desa dinas Tegallalang, BAB II TINJAUAN UMUM DESA PAKRAMAN ABANGAN 2.1. Letak geografis Desa Pakraman Abangan Desa Pakraman Abangan termasuk dalam wilayah Desa dinas Tegallalang, Kecamatan Tegallalang dan Kabupaten Gianyar. Mengenai

Lebih terperinci

SISTEM PEWARISAN PADA MASYARAKAT BERKASTA KSATRIA DAN MASYARAKAT BERKASTA SUDRA DI DESA PAKRAMAN MANUABA, KECAMATAN TEGALLALANG, KABUPATEN GIANYAR

SISTEM PEWARISAN PADA MASYARAKAT BERKASTA KSATRIA DAN MASYARAKAT BERKASTA SUDRA DI DESA PAKRAMAN MANUABA, KECAMATAN TEGALLALANG, KABUPATEN GIANYAR SISTEM PEWARISAN PADA MASYARAKAT BERKASTA KSATRIA DAN MASYARAKAT BERKASTA SUDRA DI DESA PAKRAMAN MANUABA, KECAMATAN TEGALLALANG, KABUPATEN GIANYAR ARTIKEL OLEH I MADE SUKA ARDANA 0914041044 JURUSAN PENDIDIKAN

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

ARYA WANG BANG SIDEMEN MERAJAN GEDONG SELAT

ARYA WANG BANG SIDEMEN MERAJAN GEDONG SELAT SUSUNAN PANITIA KARYA NGENTEG LINGGIH NUBUNG DAGING TAHUN 2015 1. Yajamana Karya : Ida Pedanda Gede Made Buruan 2. Tapini : Ida Pedanda Istri Rai Pemayun : Ida Ayu Ngurah 3. Pamiteket Karya : I Gusti Mangku

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Catatan Seke Santhi Widya Ananda Bhakti Kakawin Arjuna Wiwaha 1

Catatan Seke Santhi Widya Ananda Bhakti Kakawin Arjuna Wiwaha 1 Ratu sanghyang maha suci, pangabaktin tityang inista suryaning ugi, santukan wantah paduka bhatara kantin jagat tigane Sekala niskala pangabhaktin tityang ring paduka bhatara, tan wenten tiyos Paduka bhatara

Lebih terperinci

DUDONAN KARYA MELASPAS, MUPUK PEDAGINGAN, NGENTEG LINGGIH, PADUDUSAN ALIT, TAWUR WERASPATI KALPA NO GALAH EED KARYA PENYANGGRA PEMUPUT PIRANTI

DUDONAN KARYA MELASPAS, MUPUK PEDAGINGAN, NGENTEG LINGGIH, PADUDUSAN ALIT, TAWUR WERASPATI KALPA NO GALAH EED KARYA PENYANGGRA PEMUPUT PIRANTI pura panti penataran agung Br. Aseman, Desa Abiansemal, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung DUDONAN KARYA MELASPAS, MUPUK PEDAGINGAN, NGENTEG LINGGIH, PADUDUSAN ALIT, TAWUR WERASPATI KALPA NO GALAH

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN UMUM TENTANG DESA PAKRAMAN KERAMAS DAN KESADARAN HUKUM. undang-undang, dengan memandang dan mengingat dasar permusyawaratan

BAB II TINJAUAN UMUM TENTANG DESA PAKRAMAN KERAMAS DAN KESADARAN HUKUM. undang-undang, dengan memandang dan mengingat dasar permusyawaratan 1 BAB II TINJAUAN UMUM TENTANG DESA PAKRAMAN KERAMAS DAN KESADARAN HUKUM 1.1. Deskripsi Desa Pakraman Keramas Undang-Undang Dasar Negara Republik Indonesia Tahun 1945 Bab IV Pasal 18 mengamanatkan bahwa

Lebih terperinci

DUDONAN UPAKARA/UPACARA LAN RERAHINAN SUKA DUKA HINDU DHARMA BANJAR CILEDUG DAN SEKITARNYA TAHUN 2015

DUDONAN UPAKARA/UPACARA LAN RERAHINAN SUKA DUKA HINDU DHARMA BANJAR CILEDUG DAN SEKITARNYA TAHUN 2015 NO TANGGAL DINA/WUKU DUDONAN UPAKARA/UPACARA LAN RERAHINAN SUKA DUKA HINDU DHARMA BANJAR CILEDUG DAN SEKITARNYA TAHUN 2015 RERAINAN/ PIODALAN/PUJAWALI UPAKARA SANE KATUR PINANDITA SANE MUPUT TEMPEK PENGAREP

Lebih terperinci