TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012
|
|
- Widya Chandra
- 6 tahun lalu
- Tontonan:
Transkripsi
1 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {dayu.astipratiwi@gmail.com, wisnukawiswara@yahoo.com, sap.sriasih@yahoo.com}@undiksha.ac.id Kuub Tetilik puniki matetujon nlatarang indik (1) tata kruna sane wenten ring Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Juni 2012 miwah (2) kaiwangan tata kruna sajeroning Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Juni Jejering tetilik inggih punika Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni Tetilik puniki nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif. Tetilikan puniki nganggen kalih kramaning mupulang data inggih punika, kramaning dokumentasi miwah kramaning sadu wicara. Data tureksa sane kanggen minakadi: (1) identifikasi data, (2) klasifikasi data, (3) reduksi data, (4) pangwedar data, (5) interpretasi data, miwah (6) panyutetan. Pikolih ring tetilik puniki marupa (1) tata kruna basa Bali ring WKS akehnyane kruna minakadi: kruna lingga kruna, kruna tiron kruna, kruna dwi lingga 137 kruna, miwah kruna satma 27 kruna. Tiosan ring punika, persentase campur kode sane kapolihang 17%. (2) Persentase kaiwangan tata kruna kapolihang 12%, minakadi: kruna lingga persentase 7%, kruna tiron persentase 19%, kruna dwi lingga persentase 39%, miwah kruna satma persentase 0%. Kruna jejaton : tata kruna, kaiwangan tata kruna, tabloid. Abstrak Penelitian ini bertujuan mendeskripsikan (1) morfologi dalam Widya Kawi Sastra Mahasiswa Jurusan Juni 2012 dan (2) kesalahan morfologi dalam Widya Kawi Sastra Mahasiswa Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni Subjek penelitian ini adalah Widya Kawi Sastra Mahasiswa Jurusan Juni Penelitian ini menggunakan rancangan penelitian deskriptif kualitatif. Penelitian ini menggunakan dua metode pengumpulan data yaitu, metode dokumentasi dan metode wawancara. Metode analisis data yang digunakan yaitu: (1) identifikasi data, (2) klasifikasi data, (3) reduksi data, (4) deskripsi data, (5) interpretasi data, dan (6) penyimpulan. Hasil yang diperoleh dari penelitian ini adalah (1) morfologi bahasa Bali dalam WKS berjumlah kata yaitu, kata dasar 2.047, kata jadian 1.229, kata ulang 137, dan kata majemuk 27. Persentase campur kode yang didapatkan 17%. (2) Persentase kesalahan morfologi yang didapatkan 12 %, yaitu: persentase kata dasar 6%, persentase kata jadian 19%, persentase kata ulang 39%, dan persentase kata majemuk 0%. Kruna kunci : morfologi, kesalahan morfologi, tabloid.
2 Abstract This research purposed to describe (1) morphology which there in student s Widya Kawi Sastra Balinese Education Department UNDIKSHA Edition of June 2012 and (2) the error of morphology from Widya Kawi Sastra Balinese Education Department UNDIKSHA Edition of June The subject of this research was Widya Kawi Sastra for students in Balinese Education Department UNDIKSHA Edition of June This research used descriptive qualitative design. This research used two method in collecting the data such as, (1) documentation method and (3) interview method. The method of data analysis are, (1) identification of data, (2) classification of data, (3) data reduction, (4) description of data, (5) interpretation of data, and (6) inference. The results of this research are (1) morphology in Bali language which are in WKS there words such as, there words of root, words of derivative, 137 words of repeat word, 27 words of compound word. Besides it, the percentage of code-mixing obtained 17%. (2) The percentage of morphology error obtained 12% that are: the percentage of root is 6%, the percentage of derivative is 19%, the percentage of repeat words is 39%, and the percentage of compound words is 0%. Keywords : morphology, error of morphology, tabloid. PURWAKA Media massa madue kawigunan sane pinih utama ring sajeroning ngicen utawi ngwedarang gatra miwah nyobyahang panampen krama indik pikobet (Pastika, 2013). Kawentenan media massa puniki pinih mawiguna majeng ring para krama. Wigunan media massa pinaka (1) genah mabligbagan indik pikobet para krama, (2) nincapang kaweruhan krama, (3) srana ngwedarang panampen majeng pemerintah, (4) srana ngwedarang awigawig sane wenten ring krama, miwah (5) nglimbakang rasa mangda meled ngwacen. Media massa kapalih dados kalih wangun, inggih punika media cetak miwah media elektronik (Pastika, 2013: 9). Media cetak prasida kajantenang marupa surat kabar, tabloid, majalah, miwah sakancan sane kacetak antuk kertas. Media elektronik prasida kajantenang marupa internet, televisi, miwah radio. Majalaran antuk panlataran ring ajeng, media massa dahat mawiguna pisan ring kauripan. Kawigunan media massa sane kawedarang ring ajeng punika taler mawiguna majeng pelestarian budaya Bali sane setata kauratiang majeng krama Bali. Bali kasub indik budayanyane. Aab globalisasi sakadi mangkin sampun akeh nganggen teknologi ring sarahina-rahina. Dadosnyane, krama samian mautsaha ngrajegang budaya Bali madasar antuk panglimbakan teknologi sane wenten sajeroning pelestarian budaya Bali. Teknologi, cutetnyane media massa sane kanggen nguningayang panglimbakan budaya Bali. Panglimbakan media massa pinaka utsaha anggen ngimbangang kawentenan budaya asing sane ngranjing ring Bali. Kawentenan kadi asapunika, media massa pinih mawiguna pisan anggen nguningayang budaya-budaya lokal sakadi acara festival budaya ring Bali. Indike punika pinaka utsaha anggen ngrajegang Bali mangda sayan ajeg miwah lestari. Mawit saking media massa, para krama prasida dangan ngamolihang gatragatra sane wenten ring kauripan. Pantaraning wartawan (jurnalis) miwah media massa madue paiketan pinih raket pisan (Setiati, 2005: 85). Swadarma wartawan (jurnalis) inggih punika nureksain basa miwah daging saking media massa. Basa ring sajeroning media massa pinaka jiwa (ketahnyane antuk media cetak). Yening nenten nganggen basa, media massa cetak nenten madue suksmannyane (William dkk, 2004: 331). Panglimbakan media massa sane mabasa Bali kantos mangkin marupa sakadi: Bali Post (surat kabar), Widya Kawi Sastra (tabloid), Buratwangi, Canang Sari, Bali Orti (majalah), Blogspot Nyawan Silih Sinunggil Gumatat-gumitit sane Ngwantu Para Sekar (internet), Bali TV ring acara Lila Cita, Darma Wacana, miwah Dedalu (televisi), RRI Singaraja ring acara Lila Cita, Sudang Lepet Jukut Undis/SLJU, Gatra Sore, miwah Gending Bali (radio). Saking
3 panglimbakan sakancan media massa punika prasida ngicen kawigunan sajeroning nglestariang basa, sastra, miwah budaya Bali. Sakadi sane kauningin, basa miwah sastra pinaka cihna budaya Bali. Ngelestarian budaya ring Bali mapaiketan sareng basa miwah sastra Bali. Sajeroning sesuratan media massa patut nguratiang uger-uger tata kruna cutetnyane tata kruna basa Bali. Yening sang pangwacen kresep antuk gatra sane kawedarang, pastika wartawan (jurnalis) urati sajeroning ngwigunayang tata kruna basa Bali. Sakancan media massa pastika nganggen tata kruna sajeroning nlatarang daging soang-soang gatra. Kautamaang tata kruna basa Bali sane kanggen ring media massa prasida kakantenang ring Widya Kawi Sastra. Widya Kawi Sastra inggih punika tabloid sane ngranjing ring sajeroning media massa cetak. Tabloid puniki sampun medal kantos 4 edisi, inggih punika Edisi Juni 2011, Edisi Desember 2011, Edisi Juni 2012, miwah Edisi Desember Saking 4 edisi sane wenten, Widya Kawi Sastra Druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni 2012 kanggen ring sajeroning panilikan puniki santukan nyutetang pikobet pinih akeh. Pikobet punika indik ngwigunayang tata kruna ring sesuratan Latin basa Bali. Panilikan puniki pinaka jalaran utsaha sareng-sareng nincapang tur mikukuhang tata cara nganggen tata kruna basa Bali sane patut ring sajeroning tabloid. Tetilikan puniki nenten ja tetilikan sane kapertama. Wenten makudangkudang panilikan sane asoroh sadurung panilikan puniki jagi kalaksanayang. Saputra (2012) nilikin indik Analisis Kesalahn Membaca Prefik dalam Membaca Wacana Bahasa Bali Siswa Kelas XI B AK SMK Negeri 1 Singaraja. Pikolih tetilikan puniki nyantenang kawagedan ngwacen prefik sajeroning wacana basa Bali sisia kelas XI B AK SMK 1 Singaraja becik. Prayuda (2013) nilikin indik Analaisis Kesalahan Penulisan Prefik sajeroning makarya karangan narasi Bahasa Bali Siswa Kelas XI IPB di SMA Negeri 2 Singaraja. Pikolih tetilikan puniki nyantenang kawagedan nyurat prefik sajeroning makarya karangan narasi basa Bali sisia kelas XI IPB di SMA Negeri 2 Singaraja kirang becik. Dewi (2013) nilikin indik Bahasa Perempuan pada Majalah Femina dan Sekar. Pikolih tetilikan puniki nyantenang basa anak istri ring sajeroning majalah Femina miwah Sekar akeh kapolihang marupa frasa (nominal miwah ajektival). Meriati (2015) nilikin indik Seseleh Widya Kawi Sastra Jurusan IV Warsa 2013 manut ring EYD Bahasa Bali. Pikolih tetilikan puniki nyantenang akeh wenten kaiwangan sesuratan EYD sajeroning Widya Kawi Sastra Edisi IV warsa Panilikan asoroh sane kawedarang ring ajeng, ngunggahang indik tata kruna cutetnyane kruna tiron (prefik) miwah media massa. Wenten sane nilikin indik kruna tiron sane panandangnyane nenten ring media massa. Wenten taler nilikin indik media massa sane jejeringnyane nenten nganggen kruna tiron (prefik). Dadosnyane, durung wenten sane nilikin indik tata kruna sajeroning media massa. Majalaran antuk kawigunan, pelestarian budaya, panglimbakan, miwah panilikan asoroh ngeninin indik media massa mabasa Bali sane katlatarang ring ajeng, jagi kamargiang tetilikan indik Tata Kruna sajeroning Widya Kawi Sastra Druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni Tetilik puniki kalaksanayang santukan durung wenten sane nilikin indik tata kruna sajeroning tabloid. Tetilik puniki nelebang indik tata kruna miwah kaiwangannyane sajeroning Widya Kawi Sastra Druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni 2012 cutetnyane ring sesuratan Latin basa Bali. Tetilikan indik tabloid puniki patut kalaksanayang anggen jalaran nglestariang budaya Bali utamannyane anggen nglimbakang teori indik tabloid. Lianan punika, mangda para yowana, ketahnyane tim redaksi, uning indik tata kruna sane kanggen ring tabloid. Mapaiketan saking kawentenan ring ajeng, kapolihang kalih pikobet minakadi: (1) Sapunapi tata kruna sane wenten ring Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni 2012? (2) Sapunapi kaiwangan tata kruna sajeroning Widya
4 Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Juni 2012? Tetilik puniki matetujon (1) Mangda kauningin wangun tata kruna sane wenten ring Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni (2) Mangda kauningin kaiwangan wangun tata kruna sajeroning Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Edisi Juni Sepat siku-siku sane jagi kacutetang sumangdaning dados panuntun rikala ngmargiang tetilikan puniki. Sepat siku-siku sane kanggen tetimbangan ring tetilik puniki minakadi, (1) teori struktur, (2) teori wacana, (3) teori media massa, (4) teori wangun tata kruna, (5) campur kode, miwah (6) tetilikan asoroh. Struktur (Linguistik Mikro) inggih punika widya sane malajahin indik sakancan soroh basa (Gordon, 2006: 12). Soroh Struktur (Linguistik Mikro) sane ngranjing sajeroning tetilikan puniki inggih punika morfologi. Antara (2011: 2) nlatarang morfologi inggih punika widya basa malajahin indik wangun kruna-kruna. Wacana inggih punika pupulan utawi rangkepan lengkara sane mapaiketan tur malelintihan (Eriyanto, 2001: 2), panampen sane pateh indik wacana, wacana inggih punika pupulan utawi rangkepan makudang-kudang kruna sane dados lengkara sane madue lelintihan pepaosan sane pasti (Suwarna, 2012: 3). Saking kalih panampen sujana ring ajeng, prasida kacutetang suksman wacana, inggih punika pupulan utawi rangkepan makudangkudang lengkara sane mapaiketan tur madue lelintihan pepaosan sane pasti. Saking kalih panampen sujana ring ajeng, prasida kacutetang suksman wacana, inggih punika pupulan utawi rangkepan makudang-kudang lengkara sane mapaiketan tur madue lelintihan pepaosan sane pasti. Manut Suwarna (2012: 3) wacana kapalih dados limang soroh inggih punika deskripsi, narasi, argumentasi, eksposisi, miwah persuasi. William, dkk (2004: 30) nlatarang, kruna media massa mawit saking kruna medium miwah massa. William, dkk (2004: 34) nlatarang panglimbakan media massa puniki kapalih dados kalih minakadi: media massa cetak miwah media massa elektronik. Media massa cetak inggih punika media massa sane kacetak nganggen piranti cetak sadurung ngwedarang gatra. Imbanyane: surat kabar, majalah, tabloid, miwah sane lianan. Media massa elektronik inggih punika media massa sane nganggen jasa listrik sadurung ngwedarang gatrannyane. Media massa punika nenten prasida kanggen yening nenten wenten jasa listrik sakadi: radio, film, internet, miwah televisi. Setiati (2005: 68) nlatarang media massa madue kawigunan inggih punika mupulang gatra, nyurat gatra, nureksain, miwah ngwedarang gatra majeng sang pangwacen. Media massa miwah wartawan (jurnalis) setata eling ring sesana majeng kasujatian gatra. Syamsul (2006: 21) nlatarang sajeroning ngwedarang gatra, kasaratang nganggen akeh pawiwit mangda para pangwacen nenten sengsaya sareng gatra sane kawedarang ring media massa. Malarapan antuk bebaosan ring ajeng, prasida kacingak media massa nenten lempas sareng wartawan (jurnalis) (Djuroto, 2006: 29). Setiati (2005: 25) nlatarang, nenten wenten teori sane ngranayang jadma waged ring sajeroning nyurat. Pateh tekening makekawin, jadma prasida kasengguh pradnya makekawin santukan teleb muruk makekawin. Dadosnyane, kawagedan nyurat taler prasida kapolihang yening teleb ngwacen buku, majalah, surat kabar miwah mirengang gatra ring televisi utawi radio. Nikanaya (2006: 6-37) nlatarang, nganutin wangunnyane kruna kapalih dados petang soroh inggih punika kruna lingga, kruna tiron, kruna dwi lingga, miwah kruna satma. Kruna lingga inggih punika kruna sane durung polih wewehan. Kruna lingga puniki kapalih dados kalih nganutin kecap/wanda miwah wewangsan kruna. Kruna lingga nganutin kecap/wanda marupa: akecap, kalih kecap, tigang kecap, petang kecap, miwah limang kecap. Kruna lingga nganutin wewangsan kruna marupa: kruna aran, kruna kria, kruna kahanan, kruna wilangan, kruna pangarep, kruna panyambung, kruna pangentos, kruna katerangan, kruna sandang, kruna
5 pakeengan, kruna adverbial, kruna pitaken, kruna panunjuk, miwah kruna fatis. Kruna tiron inggih punika kruna sane sampun polih wewehan (afiks). Wewehan punika luire pangater (prefiks), seselan (infiks), pangiring (sufiks), miwah gabungan wewehan (konfiks). Pangater basa Bali luire N- (anusuara) ma-, ka-, sa-, pa-, pi-, a-, pra-, pari-, pati-, maka-, saka-, kuma-. Seselan basa Bali luire: -in-, -um-, -el-, miwah -er-. Pangiring ring basa Bali luire: -ang, -in, -an, -a, -n, -ng, -e, -ne. Gabungan wewehan ring basa Baline wenten patpat, inggih punika pa-an, ma-an, ka-an, miwah bra-an. Kruna dwi lingga inggih punika kruna lingga sane kapingkalihang. Kruna dwi lingga kabinayang dados petang soroh inggih punika: kruna dwi sama lingga, kruna dwi samatra lingga, kruna dwi purwa, kruna dwi wesana, miwah kruna dwi lingga maweweh. Kruna satma inggih punika angkepan kalih kruna utawi lintang sane suksmanipun tungga. Kruna satma wenten kalih soroh inggih punika nganutin wewehan utawi wangun kruna miwah nganutin paiketan pantaraning wangun kruna. kruna satma nganutin wewehan utawi wangun kruna marupa: Kruna satma tan paweweh, Kruna satma mawewehan, miwah Kruna satma nganggen wangun tawah (unik). Kruna satma nganutin paiketan pantaraning wangun kruna marupa: kruna satma pepadan (setara), miwah kruna satma tan pepadan (tidak setara). Campur kode wantah ngranjingnyane wangun basa lian sane marupa kruna, kruna satma, miwah klausa ring siki basa. Campur kode kapalih dados tigang soroh manut pawiwit basa sane kaambil (Jendra, 1991: 132) inggih punika: (1) campur kode ka tengah (campur kode ke dalam), (2) Campur kode ka sisi (campur kode ke luar), miwah (3) Campur kode cecampuhan (campuran). Campur kode ka tengah (campur kode ke dalam) inggih punika campur kode sane ngranjingang basa sane kantun asoroh (serumpun). Imbanyane sakadi campur kode ring bebaosan basa Bali sane madaging wangun-wangun basa Indonesia utawi wangun basa daerah lianan sakadi basa Jawa, basa Sunda, miwah basa daerah lianan. Campur kode ka sisi (campur kode ke luar) inggih punika campur kode sane ngranjingang basa sane nenten asoroh (serumpun). Imbanyane sakadi campur kode ring bebaosan basa Bali madaging basa Inggris, Belanda, Arab, Sansekerta, miwah sane lianan. Utawi bebaosan basa Indonesia sane madaging basa saking dura negara. Campur kode cecampuhan (campuran) wantah campur kode sane ngranjingang wangun-wangun basa sane asoroh (serumpun) miwah basa sane nenten asoroh (serumpun). Imbanyane sakadi bebaosan basa Bali sane ngranjingang basa Indonesia miwah basa saking dura negara ring bebaosan. Tetilikan asoroh pinaka tetimbang sajeroning nglaksanayang panilikan. I Putu Gede Agus Saputra (2012) saking Fakultas Bahasa miwah Seni Universitas Pendidikan Ganesha, Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, Singaraja, nilikin indik Analisis Kesalahn Membaca Prefik dalam Membaca Wacana Bahasa Bali Siswa Kelas XI B AK SMK Negeri 1 Singaraja. Pikolih tetilikan puniki nyantenang kawagedan ngwacdn prefik sajeroning wacana basa Bali sisia kelas XI B AK SMK 1 Singaraja becik. Prayuda (2013) saking Fakultas Bahasa miwah Seni Universitas Pendidikan Ganesha, Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, Singaraja, nilikin indik Analaisis Kesalahan Penulisan Prefik sajeroning makarya karangan narasi Bahasa Bali Siswa Kelas XI IPB di SMA Negeri 2 Singaraja. Pikolih tetilikan puniki nyantenang kawagedan nyurat prefik sajeroning makarya karangan narasi basa Bali sisia kelas XI IPB di SMA Negeri 2 Singaraja kirang becik. Azizah Kurnia Dewi (2013) saking Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana, Program Studi Bahasa dan Sastra Indonesia, Denpasar, nilikin indik Bahasa Perempuan pada Majalah Femina dan Sekar. Pikolih tetilikan puniki nyantenang basa pradana ring sajeroning majalah Femina miwah Sekar akeh kapuponin marupa frasa (nominal miwah ajektival). Kawentenan wacana basa pradana ring sajeroning majalah Femina miwah Sekar kapolihang madasar antuk bidang, cara, gaya inggih punika iklan, mode, cantik dan bugar, kuliner, anda, miwah keluarga. Luh Gede Meriati (2015),
6 saking Fakultas Bahasa miwah Seni Universitas Pendidikan Ganesha, Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, Singaraja, nilikin indik Seseleh Widya Kawi Sastra Jurusan IV Warsa 2013 manut ring EYD Bahasa Bali. Pikolih tetilikan puniki nyantenang akeh wenten kaiwangan sesuratan EYD sajeroning Widya Kawi Sastra Edisi IV warsa Makasami tetilikan punika nilikin indik kawentenan tata kruna pamekas kruna tiron (prefik), nanging nenten ring media massa. Wenten taler sane nilikin indik daging media massa nanging nenten nganggen tata kruna. Ring tetilikan sane sampun kawedarang ring ajeng prasida anggen tetimbang sajeroning nglaksanayang panilikan. KRAMANING TETILIK Ring tetilik punika nganggen tetilikan deskriptif kualitatif mangda ngamolihang data sane patut. Data sane karereh ring tetilikan puniki inggih punika tata kruna lan kaiwangan tata kruna sajeroning Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Juni Jejering ring tetilikan puniki Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Juni Kakuub gatra sane katilikin ring WKS marupa: (1) Bale Kulkul: Himasaba ring Pura Pucak Luhur Lempuyang, (2) Kori Agung: Taksu Sang Hyang Bojog, Gerak Jala Redaksi, miwah BAKSOS, (3) Gedong: Kabupaten Buleleng Kantor Perpustakaan dan Arsip miwah Kaweruhan Sastra ring Satua-satua Bali, (4) Bale Gong: Matan Ai HIMASABA miwah SUNAR ring HIMASABA, (5) Meru: Lawat-lawat Suung, Suaran Sang Mangajap Tawang, Nitisastra Kusumawicitra, Aji Piwelas, miwah Pawatakan Bayuh Oton, miwah (6) Bale Perantenan: Cemara Ento Runtuh, Kabak lan Komputerisasi, Omongan Para Nak Istri, Ia I Lampah, Katah, Masatua, Topi, miwah Panampen. Panandang ring tetilikan sane kalaksanayang inggih punika tata kruna. Kramaning sane kaanggen mupulang data ring tetilik puniki marupa, kramaning dokumentasi, miwah kramaning sadu wicara. Sajeroning tetilikan puniki pacang kapupulang data-data manut ring pikobet tetilik. Tata kruna sajeroning Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Juni 2012 punika pastika kawacen, salanturnyane kasurat indik tata kruna miwah kaiwangannyane sane wenten ring Widya Kawi Sastra. Ring tetilik puniki, dokumentasi sane jagi kapupulang inggih punika tata kruna miwah kaiwangannyane sajeroning Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Basa Bali UNDIKSHA Edisi Juni 2012 Ring tetilikan puniki sang sane katuju inggih punika acarya (pembina) Widya Kawi Sastra (dosen) miwah sang pangwacen Widya Kawi Sastra (Mahasisia). Ngeninin indik narawakya sane kajudi sajeroning sadu wicara puniki akehnyane pitung diri. Narawakya punika luire, acarya (pembina), kalih diri saking tim redaksi, kalih diri saking dosen miwah kalih diri saking mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali. Ring tetilik puniki, sadu wicara kalaksanayang mangda ngamolihang data indik kaiwangan sesuratan tata kruna sajeroning Widya Kawi Sastra druen Mahasisia Jurusan Pendidikan Basa Bali UNDIKSHA Edisi Juni Piranti sane kaanggen ngwantu ngrereh data marupa kartu data miwah sesuluh sadu wicara. Kartu data puniki kaanggen nyurat tata kruna miwah kaiwangan tata kruna sane wenten ring WKS. Data sane sampun kapolihang salanturnyane kapupulang miwah katelatarang nganggen basa sane becik mangda prasida karesepang. Data tureksa sane kanggen ring tetilikan puniki inggih punika identifikasi data, klasifikasi data, reduksi data, pangwedar data, interprestasi data, panyutetan. PIKOLIH MIWAH TETEPASAN Pikolih tetilikan puniki ngutamayang indik data sane kapolihang saking jejering tetilikan, inggih punika daging ring WKS. Data sane kapolihang ring tetilikan puniki marupa, (1) tata kruna miwah (2) kaiwangan tata kruna sane wenten ring WKS. Tata kruna sajeroning WKS kaselehin marupa: (1) kruna lingga, (2) kruna tiron, (3) kruna dwi lingga, miwah (4) kruna satma
7 sakadi sane sampun katlatarang ring ajeng. Tata kruna punika kaselehin nganggen kartu data. Pikolih saking seseleh tata kruna sane patut ring WKS marupa, (1) kruna lingga-a wenten kruna, (2) kruna lingga-b wenten kruna, (3) kruna tiron-1 wenten 490 kruna, (4) kruna tiron-2 wenten 6 kruna, (5) kruna tiron-3 wenten 215 kruna, (6) kruna tiron-4 wenten 43 kruna, (7) kruna dwi lingga wenten 83 kruna, (8) kruna satma-a wenten 12 kruna, miwah (9) krunaa satma-b wenten 15 kruna. Lian ring punika, pikolih campur kode wenten 723 kruna. Tata kruna ring WKS akehnyane kruna inggih punika: (1) kruna lingga 2.047, (2) kruna tiron 1.229, (3) kruna dwi lingga 137, miwah (4) kruna satma 27. Tata kruna sane pinih akeh kapolihang inggih punika kruna lingga. Kruna sane arang kapolihang inggih punika kruna dwi lingga miwah kruna satma. Artosnyane saking petang soroh tata kruna wantah kruna lingga sane pinaka dasar sajeroning sesuratan. Siki lengkara kawangun antuk kruna lingga. Punika mawinan, kruna lingga sering kanggen sajeroning sesuratan. Tiosan ring punika, kruna tiron taler sering kanggen ring sesuratan santukan, pinaka linging sajeroning lengkara. Kruna dwi lingga miwah kruna satma arang kapanggihin sajeroning sesuratan santukan, dasar saking kalih kruna punika saking kruna lingga. Persentase campur kode sane kapolihang inggih punika 17%. Campur kode inggih punika serapan sane sampun kaambil miwah serapan sane durung janten kaambil. Kruna-kruna sane mawit saking bahasa Indonesia kacihnayang antuk..*, bahasa Kawi kacihnayang antuk..**, miwah bahasa Inggris kacihnayang antuk..*** kabaos campur kode ring sosiolinguistik. Campur kode kapalih dados tingang soroh inggih punika (1) campur kode katengah, (2) campur kode kasisi, miwah (3) campur kode campuran. Campur kode ring WKS manut sorohnyane wenten kalih marupa, campur kode katengah miwah campur kode kasisi. Saking kalih pahan campur kode sane wenten ring WKS puniki manut teori campur kode sane katlatarang antuk Jendra, (1991: 132). Campur kode ka tengah inggih punika campur kode sane ngranjingang basa sane kantun asoroh (serumpun) marupa, bahasa Indonesia miwah bahasa Kawi. Campur kode ka sisi inggih punika campur kode sane ngranjingang basa sane nenten asoroh (serumpun) marupa, bahasa Inggris. Dadalan sane ngawinang campur kode kantun manggeh ring WKS inggih punika saking pamaos/panyurat miwah saking basa. Saking pamaos/panyurat ngeninin indik makarya sesuratan. Saking basa ngeninin indik wates kosa basa. Kawentenan campur kode nenten ja iwang sajeroning sesuratan. Yening akeh ngwigunayang campur kode pastika sesuratan kabaos nenten lengut. Dadosnyane, patut kauratiang sajeroning ngwigunayang campur kode. Tata kruna sane wenten sampun madaging uger-uger sesuratan manut teori tata kruna sane katlatarang antuk Nikanaya (2006: 6-37) minakadi: (1) kruna lingga inggih punika sane durung polih wewehan (pangater, seselan, pangiring), (2) kruna pangarep lan kruna sandang (artikula) kasurat mapalasang saking kruna sane nyarengin, (3) wewehan (pangater, seselan, pangiring, miwah wewehan gabungan) kasurat matunggalan sareng kruna linggannyane genahipun ring arep kruna lingga, (4) kruna dwi lingga sane kasurat nganggen tanda hubung, miwah (5) kruna satma ketahnyane kasurat mapasahan, sajabaning ring sajeroning kruna-kruna sane sampun kacutetang kasurat matunggalan. Sesuratan mahasisia irika sampun nganutin tata kruna sane wenten. Punika sane ngawinang sesuratan-sesuratan sane kasurat prasida kabaos becik. Tata kruna sapatutnyane kaicen ri tatkala ngamargiang pangajah-ajah ring sekolah kantos ring Perguruan Tinggi mangda tata kruna punika sayan karesepang antuk para krama, utaminnyane para yowana. Kirangnyane pangresep ngeninin indik tata kruna prasida ngamedalang sesuratan sane iwang. Punika mawinan, ri tatkala nyurat sesuratan, iraga patut nguratiang uger-uger tata kruna. Wangun tata kruna sane wenten ring WKS sampun manut sareng tata kruna basa Bali. Punika kacihnayang antuk
8 sesuratan-sesuratan tata kruna sane wenten ring WKS. Sakadi sane kawedarang ring ajeng, kaiwangan sajeroning WKS punika kaselehin manut ring tata kruna. Kaiwangan sane wenten ngeninin indik: (1) kruna lingga, (2) kruna tiron, (3) kruna dwi lingga, miwah (5) kruna satma. Kaiwangan punika kaselehin nganggen kartu data, sadu wicara, miwah persentase kaiwangannyane. Persentase kaiwangannyane kapolihang 12% inggih punika: (1) kruna lingga sampun becik kacihnayang antuk kaiwangannyane 6% saking kruna, (2) kruna tiron kirang becik kacihnayang antuk kaiwangnnyane 19% saking kruna, (3) kruna dwi lingga nenten becik kacihnayang antuk kaiwangannyane 39% saking 137 kruna, miwah (5) kruna satma kabaos pinih becik kacihnayang antuk kaiwangannyane 0%kruna satma 0%. Pikolih kaiwangan tata kruna marupa, (1) kruna lingga wenten 122 kruna, (2) kruna tiron-1 wenten 220 kruna, (3) kruna tiron-3 wenten 9 kruna, (4) kruna tiron-4 wenten 6 kruna, miwah (5) kruna dwi lingga wenten 54 kruna. Kruna sane kapolihang ring ajeng wantah kruna sane iwang kemanten. Kruna tiron-2 miwah kruna satma sane sampun kabaos becik santukan, kalih kruna punika nenten wenten sane iwang. Pikolih saking sadu wicara indik dadalan kaiwangan tata kruna marupa, (1) kirangnyane tim redaksi sadu ajeng majeng ring acarya (pembina), (2) miwah tim editor sane durung waged sajeroning mecikang daging ring soang-soang gatra, (3) kirangnyane kaweruhan mahasisia indik tata kruna, miwah (4) mahasisia sane dados tim redaksi wau dados panyurat. Kawentenan WKS yening selehin manut tata kruna sampun kabaos becik kacihnayang antuk persentase tata kruna sane patut 88%. Kaiwangan sajeroning WKS manut ring tata kruna inggih punika: (1) kruna lingga sane iwang 6% saking 2.047, (2) kruna tiron sane iwang 19% saking 1.229, (3) kruna dwi lingga sane iwang 39% saking 137, miwah (4) kruna satma sane iwang 0% saking 27. Campur kode sane kapanggihin wenten tigang bahasa inggih punika bahasa Indonesia, bahasa kawi, miwah bahasa Inggris. Persentase campur kode sane kapolihang 17%. Campur kode sajeroning WKS marupa: (1) bahasa Indonesia 534 kruna, (2) bahasa Kawi 168 kruna, miwah (3) bahasa Inggris 21 kruna. Data ring ajeng punika kapolihang manut ring daging WKS sane kaselehin nganggen kartu data. Ring kartu data punika sampun katlatarang indik daging WKS miwah pikolih sane katilikin. Pikolih saking seseleh tata kruna miwah campur kode marupa, (1) tata kruna akehnyane kruna miwah (2) campur kode akehnyane 723 kruna. Pikolih persentase saking seseleh tata kruna miwah campur kode ring ajeng marupa, persentase tata kruna sane patut kapolihang 88%, persentase kaiwangan tata kruna sane kapolihang 12%, miwah persentase campur kode sane kapolihang 17%. Saking pikolih persentase ring ajeng, kruna satma prasida kabaos pinih becik santukan, nenten wenten sane iwang. Tiosan ring punika, pikolih persentase kruna tiron kabaos kirang becik santukan, kaiwangannyane pinih akeh. Dadalan sane ngawinang akeh kaiwangan kruna tiron inggih punika nenten urati antuk uger-uger nyurat tata kruna. Kaiwangan-kaiwangan sane lianan punika kajantenang santukan, kirangnyane kaweruhan indik tata kruna, tim redaksi kantun wau dados panyurat, kirangnyane tim redaksi sadu ajeng majeng ring acarya (pembina), miwah tim editor sane durung waged sajeroning mecikang daging ring soang-soang gatra. Sakemaon tim redaksi wau dados panyurat yening uning indik uger-uger tata kruna, nenten ja dados pikobet sajeroning nyurat. Punika taler, antuk tim editor pastika ngrereh editor sane sampun waged sajeroning tata kruna. Yadiastun samian ngresep indik uger-uger tata kruna nanging, patut kabligbagan malih mangda janten jangkep. Tetilikan puniki mapaiketan sareng tetilikan asoroh sane kalaksanayang antuk Meriati ngeninin indik EYD basa Bali sajerioning WKS. Tetilikan asoroh punika pateh nilikin ring WKS duren mahasisia Jurusan Pendidikan Bahasa Bali nanging, nenten indik tata kruna. Tata kruna kanggen sesuluh ri tatkala sareng sami nyurat sesuratan. Ring tata kruna punika sampun madaging uger-uger
9 indik sesuratan sane patut. Dadosnyane sareng sami patut urati ring tata kruna sane wenten mangda prasida nyurat sesuratan sane becik miwah prasida karesepang antuk pangwacen. Uger-uger tata kruna minakadi: (1) Pangater ma-, ka-, sa-, miwah sane lianan kasurat nganggen aksara legena, kasurat antuk a imbanyane marupa: kaselang, saluir, makarya miwah (2) Yening kruna linggannyane mapurwa antuk wianjana (konsonan) k, g, suara (vokal) a, i, u, é, o, e (pepet), miwah ardhasuara (semivokal) y, r, l, w, anusuara sane kanggen ng- marupa: kawi polih anusuara ng- dados ngawi, anut polih anusuara m- dados manut, tureksa polih anusuara n- dados nureksa, miwah sane lianan. saking uger-uger ring ajeng sampun manut kadi teori tata kruna basa Bali sane katlatarang antuk Nikanaya (2006: 6-37). Saking kaiwangan sane kapanggihin, kaweruhan tim redaksi sajeroning nyurat tata kruna sampun kabaos becik. Sios ring tata kruna sane kanggen dasar ri tatkala nyelehin sesuratan WKS inggih punika, kamus miwah kaidah morfologi. Kaidah morfologi inggih punika tatatiti ring sajeroning ngwangun kruna. Kamus miwah kaidah morfologi prasida nyangkepin ring sajeroning nyelehin sesuratan. Kamus miwah kaidah morfologi sampun dados widya sane sujati miwah nenten prasida katungkasin malih. Yening rumasa meweh ring sajeroning nyelehin sesuratan tata kruna, mangda yaktiang malih kaaptiang kamus miwah kaidah morfologi sane kanggen. Tiosan ring kamus miwah kaidah morfologi punika wenten ring tata basa Bali miwah EYD basa Bali sampun katlatarang indik sesuratan sane patut. Kruna sane marupa kruna lingga kasurat tunggal, suara /ə/ ring kecap pinih ungkur kruna lingga kasurat antuk a, (suara /ə/ ring kecap sane pinih ajeng sajeroning kruna lingga kalih kecap utawi tigang kecap, kasurat antuk e marupa: sube, ade, tambe, gobe miwah sane lianan kecap /ə/ ring pungkur kruna punika boya kasurat antuk aksara /ə/ nanging kasurat antuk aksara a. Kawentenan punika mangda kauningin antuk pakraman sareng sami utaminnyane antuk mahasisia sumangdaning ri tatkala nyelehin sesuratan boya tata kruna manten sane patut uratiang nanging, ngeninin indik sesuratan ring kamus miwah kaidah morfologi. Indike punika sumangdaning prasida ngamolihang pikolih sane pinih utama miwah prasida kanggen sesuluh ring sajeroning nyurat sesuratan. Ring kauripan mangkin sampun akeh para krama sane nyurat sesuratan. Sesuratan sane kasurat manut ring daging kayun sang panyurat. Sesuratan-sesuatan punika prasida kamedalang miwah kapupulang ring WKS (tabloid). Yening sareng sami sampun waged nyurat pastika molihang pikolih sane mawiguna ring kauripan. PAMUPUT Tata kruna sane wenten marupa: (1) kruna lingga, (2) kruna tiron, (3) kruna dwi lingga, miwah (4) kruna satma. Tata kruna sane wenten ring WKS akehnyane kruna inggih punika: (1) kruna lingga kruna, (2) kruna tiron kruna, (3) kruna dwi lingga 137 kruna, miwah (4) kruna satma 27 kruna. Kruna sane pinih akeh kapolihang inggih punika kruna lingga miwah kruna tiron. Tiosan ring punika, kapanggihin campur kode sajeroning WKS. Persentase campur kode sane wenten inggih punika 17%. Kaiwangan sesuratan tata kruna sajeroning WKS kapolihang antuk sadu wicara miwah kartu data. Sesuratan mahasisia irika sampun nganutin tata kruna basa Bali. Punika mawinan, sesuratan sane kasurat prasida kabaos becik. Persentase kaiwangan tata kruna inggih punika 12% saking kruna. Kruna lingga sampun kabaos becik kacihnayang antuk kaiwangannyane 6% saking kruna. Kruna tiron kirang becik kacihnayang antuk kaiwangnnyane 19% saking kruna. Kruna dwi lingga nenten becik kacihnayang antuk kaiwangannyane 39% saking 137 kruna. Kruna satma kabaos pinih becik kacihnayang antuk kaiwangannyane 0% saking 27 kruna. Dadosnyane, ngwigunayang kruna dwi lingga sane pinaka pikobet santukan, akeh kaiwangan kruna sane kapanggihin. Piteket sajeroning tetilikan puniki wenten tiga, sakadi (1) majeng ring pangajah basa Bali kanggen pinuntun
10 sajeroning makarya sesuratan, (2) majeng ring mahasisia pinaka pratiwimba sajeroning nyarengin ajah-ajahan sane kapolihang ring perkuliahan, miwah (3) majeng ring panilik sane lianan mangda prasida nilikin indik campur kode sajeroning tabloid. KAPUSTAKAAN Antara, Putu Morfologi Bahasa Bali (Tata Wangun Kruna). Singaraja: UNDIKSHA. Dewi, Kurnia Bahasa Perempuan pada Majalah Femina dan Sekar. Skripsi (tidak diterbitkan). Fakultas Sastra Indonesia UNUD. Djuroto, Totok Manajemen Penerbitan Pers. Bandung: PT. Remaja Rosdakarya. Eriyanto Analisis Wacana Pengantar Analisis Teks Media. Yogyakarta: LKiS Yogyakarta. Gordon, Terrence Saussure untuk Pemula. Yogyakarta: KANISIUS (Anggota IKAPI). Jendra, Wayan Dasar-dasar Sosiolinguistik. Denpasar: Ikayana. Meriati, Gede Seseleh Widya Kawi Sastra Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA edisi IV warsa 2013 manut ring EYD Bahasa Bali. Skripsi (tidak diterbitkan). Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS UNDIKSHA. Pastika, Wayan Dinamika Bahasa Media Televisi, Internet dan Surat Kabar. Denpasar: Udayana Universitas Pres. Prayuda, Eka Analisis Kesalahan Penulisan Prefiks dalam Menulis Karangan Narasi Bahasa Bali Siswa Kelas XI IPB di SMA Negeri 2 Singaraja. Skripsi (tidak diterbitkan). Jurusan Pendidiksna Bahasa Bali, FBS UNDIKSHA. Saputra, Agus Analisi Kesalahan Membaca Prefik dalam Membaca Wacana Bahasa Bali Siswa Kelas XI BAK SMK Negeri 1 Singaraja. Skripsi (tidak diterbitkan). Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS UNDIKSHA. Setiati, Eni Ragam Jurnalistik Baru dalam Pemberitaan. Yogyakarta: C.V.Andi Offset. Suwarna, Dadan Trik Menulis Puisi, Cerpen, Resensi Buku, Opini/Esai. Tangerang: Jelajah Nusa. Syamsul, Asep Jurnalistik Praktis untuk Pemula. Denpasar: PT. Remaja Rosdakarya. Nikanaya, Nyoman Tata Basa Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Provinsi Bali. William, dkk Media Massa & Masyarakat Modern. Jakarta: Prenada Media.
I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika
Lebih terperinciKAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG
KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciNUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA
NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciMETODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA
METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciIUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI
IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciNUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA
NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciBASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA
BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.
Lebih terperinciPEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA
PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciSESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA
SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciCAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI
CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciMETODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR
METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede
Lebih terperinciSARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR
SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciFILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR
FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha
NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida
Lebih terperinciCAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI
CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciKEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA
KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciNGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA
NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,
Lebih terperinciPesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar
Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD
Lebih terperinciKAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016
KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa
Lebih terperinciSESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO
SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciSESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI
SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciKAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI
KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciSESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I
SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciCAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA
CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA
NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia
NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG
NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan
Lebih terperinciCAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016
CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan
Lebih terperinciSESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO
SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016
e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,
Lebih terperinciSESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA
SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciBASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA
BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciGENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN
GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan
Lebih terperinciTEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:
TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG
Lebih terperinciARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI
ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciNYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN
NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa
SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperincie-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)
ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA
NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:
TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:
Lebih terperinciTUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI
TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN
Lebih terperinciTEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR
Lebih terperinciTUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA
TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS
Lebih terperinciWARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)
WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:
Lebih terperinciGEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM
GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciBABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:
BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS
Lebih terperinciWANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975
WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciDIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN
Lebih terperinciTETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG
TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA
SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciSKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG
SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM
SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015
ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciPELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:
PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciI Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani
NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis
KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun
Lebih terperinciBahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK
Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.
SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2
Lebih terperinciGEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA
SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN
Lebih terperinciGEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS
Lebih terperinciSESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA
SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciTureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto
Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciSKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM
SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciUCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang
UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul
Lebih terperinciMITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA
SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA
Lebih terperinciPEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK
PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA
Lebih terperinciTEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.
ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang
KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa
Lebih terperinciSOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI
SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciSESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM
SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciSESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK
SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciBAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR
86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat
Lebih terperinciBABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI
BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU
Lebih terperinciKata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.
ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan
Lebih terperinciRENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :
Lebih terperinciPantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal
USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi
Lebih terperinciCITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS
CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA
Lebih terperinciGEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM
GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH
Lebih terperinciPENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI
PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id
Lebih terperinciTEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciBAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan
6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas
Lebih terperinciULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :
PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165
Lebih terperinciABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur
Lebih terperinciBule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan
Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku
Lebih terperinciI. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :
I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan
Lebih terperinciPEMAKAIAN PREFIKS DALAM CERITA PENDEK DI MAJALAH ANEKA SKRIPSI
PEMAKAIAN PREFIKS DALAM CERITA PENDEK DI MAJALAH ANEKA SKRIPSI Disusun Sebagai Persyaratan Guna Mencapai Derajat Sarjana S-1 Jurusan Pendidikan Bahasa Sastra Indonesia dan Daerah Disusun Oleh LISDA OKTAVIANTINA
Lebih terperinciSKRIPSI CAMPUR KODE DALAM BAHASA INDONESIA PADA ACARA SAMATRA ARTIS BALI DI MEDIA MASSA BALI TV NI PUTU LILIK YUDIASTARI
SKRIPSI CAMPUR KODE DALAM BAHASA INDONESIA PADA ACARA SAMATRA ARTIS BALI DI MEDIA MASSA BALI TV NI PUTU LILIK YUDIASTARI 1101105001 PROGRAM STUDI SASTRA INDONESIA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS
Lebih terperinciBERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra.
BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra Abstrak Bahasa Bali digunakan sebagai alat komunikasi oleh masyarakat
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. Bahasa sebagai sarana untuk berkomunikasi memunyai peranan yang sangat
1 BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah Bahasa sebagai sarana untuk berkomunikasi memunyai peranan yang sangat penting bagi kehidupan manusia. Pengguna bahasa selalu menggunakan bahasa lisan saat
Lebih terperinciPangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia
Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang
Lebih terperinciTeks Mitos Dewa Nini di Desa Pakraman Rianggede Tabanan: Analisis Struktur dan Fungsi
Teks Mitos Dewa Nini di Desa Pakraman Rianggede Tabanan: Analisis Struktur dan Fungsi Putu Anggitha Pradnya Wulandari 1*, I Ketut Ngurah Sulibra 2, I Nyoman Duana Sutika 3 [123] Prodi Sastra Bali, Fakultas
Lebih terperinci