NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA"

Transkripsi

1 NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UniversitasPendidikanGanesha Singaraja KUUB Tetilik puniki matetujon nelatarang indik (1) sukating aksara Bali, (2) kaiwangan sesuratan Pasang Aksara Bali miwah (3) kawentenan ringkesan ring papan wasta SD Se-Kecamatan Jembrana. Jejering tetilik inggih punika sesuratan. Panandang tetilikannyane inggih punika papan wasta. Tetilik puniki nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif lan nganggen kramaning pratiaksa miwah kramaning dokumentasi. Data tureksa sane kaanggen minakadi: (1) milihin data (reduksi data), (2) nyelehin data (identifikasi data), (3) interpretasi data miwah (4) tetingkesan. Pikolih ring tetilikan puniki (1) sukating aksara Bali ring papan wasta kantun wenten sesuratan aksara Bali sane nenten nginutin sukat/sukating aksara Bali minakadi: ulu, pepet, surang, taleng/taling, tedong, suku, bisah, adeg-adeg, gantungan ta, gantungan da, gantungan ja, gantungan ka, suku kembung, guwung, carik siki miwah carik kalih. (2) kaiwangan pasang aksara Bali ring sesuratan papan wasta kantun akeh kapanggihin kaiwangan ri sajeroning nyurat kruna miwah lengkara yening selehin nginutin Pasang Aksara Bali taler sampun wenten sesuratan sane nginutin Pasang Aksara Bali lan (3) kawentenan ringkesan ring papan wasta SD Se-Kecamatan Jembrana kantun kapanggihin sesuratan ringkesan puniki yening selehin wenten sane durung nginutin Pasang Aksara Bali. Tetilik puniki nyantenang kantun akeh pabinayan indik sukating aksara Bali miwah Pasang Aksara Bali. Saking tetilik puniki kaaptiang parajana Bali sayan urati indik kawentenan sesuratan pasang aksara Bali lan majeng ring panilik lianan mangda nincapang malih indik tetilikan sane mapaiketan sareng sesuratan Pasang Aksara Bali ring papan wasta. Kruna jejaton: pasang aksara, papan wasta, sukating. Abstract This research was aimed at describing (1) the font size of Balinese letters used in Balinese writing, (2) the errors in the Balinese writing and (3) the abbreviations that occur in the name sign of elementary schools in Jembrana Regency. The subject of this research was the article. Meanwhile, the object of this research was the name sign. This study was designed as descriptive qualitative research and the data collection process was conducted by using observation and documentation method. The data analysis method used was descriptive qualitative method with some phases: (1) data reduction, (2) data identification, (3) data interpretation (4) conclusion. The result of this research showed that (1) there were still some Balinese letters used in the Balinese writing of the name sign of elementary school in Jembrana Regency that did not follow the rule of Balinese letters writing, namely sukating aksara Bali such as: ulu, pepet, surang,

2 taleng/taling, tedong, suku, bisah, adeg-adeg, gantungan ta, gantungan da, gantungan ja, gantungan ka, suku kembung, guwung, carik siki and carik kalih., (2) there were still some errors that occurred in the Balinese writing of name sign of elementary school in Jembrana in terms of words and sentences errors if analyzed using Balinese letters writing rules and (3) there were still some errors in abbreviation writings in the name sign of elementary schools in Jembrana Regency if analyzed by using Balinese letters writing rules. This research is expected to be able to make Balinese people pay more attention on Balinese letter writing in the name signs of any institutions and it is expected that this research will be followed by other researches regarding Balinese letter writing in name signs. Keywords: font size, letters, name signs. PURWAKA Basa inggih punika dados srana mabebaosan, srana sane kaanggen malajahin kaweruhan, srana sane kaanggen ngunggahang pepineh kreatif, srana sane kaanggen udeg utama rikalaning nureksain cakepan, srana sane kaanggen basa Nasional, Persatuanlan Negara (Achmad, 2015: 16). Salanturnyane, Antara (2008: 9) nelatarang basa sakadi srana mabebaosan madue kawigunan wenten petang soroh, inggih punika (1) kawigunan anggen nekedang isin pabesen, (2) kawigunan anggen ngawetuang daging manah, (3) kawigunan anggen manyama braya sareng krama banjar, lan (4) kawigunan anggen maparilaksana becik nganutin adat sane wenten ring krama Bali. Saking panelatarang baduur prasida kacutetang basa inggih punika piranti sane kaanggen rikalaning iraga mabebaosan sareng jadma sane lianan miwah kaanggen iraga manyama braya. Ring paplajahan basa wenten sane kawastanin basa Ibu silih sinunggilnyane inggih punika basa Bali. Basa Ibu inggih punika basa sane sampun kaanggen saking dumun olih krama Bali sane lumrah tur pinaka basa sane kapertama wenten ring Bali. Basa Bali nenten prasida kapalasang sareng krama Bali tur basa Bali pinaka silih sinunggil budaya Bali.Basa Bali sane pinaka budaya Bali patut lestariang tur kaanggen ring sekancan wewidangan Bali, mangda prasida mamargi sinarengan sareng panglimbak budaya Bali. Sangkaning plestarian budaya Bali puniki, ring sekolah sampun wenten paplajahan indik basa Bali sane ngawit saking SD, SMP, taler SMA/SMK. Basa Bali taler kaplajahin ring perguruan tinggi mangda kawentenan basa Bali prasida kajaga klestariannyane. Ring basa Bali wenten parikrama nyurat. Nyurat inggih punika parilaksana sane madue genah pinih utama anggen ngwedarang daging kayun (Djuhari lan Suherni, 2001: 121). Panampen punika nenten jangkep yening kaanggen sepat siku-siku, dadosnyane wenten panampen sane lianan inggih punika Dalman (2015: 1) nelatarang nyurat inggih punika parilaksana anggen ngwetuang rasa sane marupa sesuratan sane kapolihang olih sang sane nyurat. Manut panampen sane sampun katlatarang, madue unteng nyurat inggih punika, parilaksana sane madue genah pinih utama anggen ngwedarang rasa miwah daging kayun. Basa Bali kasurat antuk aksara Bali. Tinggen (1993: 1) basa Bali prasida kasurat kalih soroh aksara inggih punika nganggen sesuratan aksara Bali lan sesuratan aksara

3 Latin. Sesuratan aksara Bali madue paiketan sareng Pasang Aksara Bali, saantukan yening nyurat aksara Bali sane nenten manut prasida ngwetuang artos sane langkung saking asiki kruna lan suksman, imbanyane sakadi aksara asta sane dados maartos kutus miwah gajah. Lian ring punika kaweruhan pasang aksara Bali becik kaanggen nilikin ring sajeroning sesuratan aksara Bali. Tinggen (1966: 5) nelatarang aksara Bali mawit saking India. Ring India wenten aksara Kuna sane kawastanin aksara Dewanagari lan aksara Pallawa sane kawentenannyane ring India kelod. Makakalih aksara puniki salanturnyane wenten ring Indonesia inggih punika ring Jawa lan Bali. Ring Bali aksara Pallawa puniki kaanggen nyurat Basa Bali Kuna lan Sansekerta. Salanturnyane, ring Jawa punika wenten aksara Pallawa sane kawastanin aksara Semi Pallawa. Ring jaman Kediri, rupa aksara Pallawa ngamolihang pobahan, inggih punika dados merpat lan kawastanin aksara Kediri Kwadrat. Saking Aksara Kediri Kwadrat punika salanturnyane wenten pobahan inggih punika dados aksara Jawa lan Bali. Yening rupa aksara Bali punika bunter sakadi napi sane mangkin kaplajahin ring sekolah taler ring perguruan tinggi. Aksara Bali punika madue uger-uger sane mabinayang sareng aksara-aksara sane lianan minakadi aksara Latin. Ri kala nyurat aksara Bali manut cara silabik utawi wanda kruna, yadiastun durung polih wewehan utawi pangangge suara, aksara punika sampun mrasidayang ngwangun kruna bapa=bp. jaja =jj. miwah nyama = zm. sane maartos siki aksara punika sampun madue siki suku kata. Nanging yening sesuratan aksara Latin manut cara fonemis, inggih punika siki aksara madue siki suara manten. Aksara Bali inggih punika srana sane utama mangda ngajegang budaya Bali.Aksara Bali puniki madue kawigunan inggih punika nyurat sakancan pikobet agama, adat-istiadat miwah sane lianan. Mangkin yening pacang nganggen aksara Bali sane becik, patut iraga nguratiang uger-uger nyurat aksara Bali.Uger-uger puniki lumrahnyane kasengguh ejaan. Ejaan inggih punika samian ugeruger sane kaanggen rikalaning nyurat suara basa, kruna, lengkara sane nganggen pralambang sane patut. Ring Bali, uger-uger punika kawastanin pasang aksara. Pasang aksara Bali inggih punika uger-uger ring sajeroning nyurat basa Bali antuk aksara Bali (Medra dkk., 2002). Uger-uger punika minakadi pangangge ardasuara, pangangge tengenan, rangkepan wianjana, nyurat kruna lingga tigang kecap, nyurat aksara madwita, nyurat pasang pageh, aksara anceng miwah sane lianan.punika sane ngaryanang akeh sane nenten seneng yening nyurat aksara Bali.Nanging mangkin iraga dados krama Bali patut ngajegang Bali.Yening kaplajahin, basa miwah aksara Bali pastika punika nenten meweh.sane ngaryanang meweh punika ngamanahin praraga mangda prasida malajahin basa Bali inggih punika nyurat aksara Bali. Nyurat aksara Bali punika nenten ja ring buku, lontar miwah sane lianan. Nanging akeh mangkin wenten sesuratan aksara Bali ring papan wasta sane wenten ring desadesa utawi banjar-banjar. Sesuratan punika wenten ring papan wasta minakadi papan sane wenten ring sekolahan, kantor Kepala Desa, pura miwah sane lianan. Mangkin iraga dados krama Bali patut nguratiang mangda sesuratan punika becik kwacen lan kacingak.

4 Akeh sesuratan sane nenten manut ring uger-uger nyurat aksara Bali minakadi genah cecek, adeg-adeg miwah sane lianan punika patut kauratiang. Tinggen (1966: 30) kawentenan pedoman sesuratan papan wasta nganggen aksara Bali olih sekaa penyusun inggih punika marupa lanturang laksana saking SKP.Gubernur tanggal 22 Mei 1996 nomor 172/1996. Sesuratan papan wasta nganggen aksara Bali prasida kabinayang antuk kalih genah kawigunannyane inggih punika wewidangan adat (pura, bale banjar, wasta sekaa truna-truni, miwah sane lianan) lan wewidangan anyar (restoran, hotel, wasta margi, wasta sekolah, genah-genah wisata miwah genah sane lianan). Tinggen (1966: 30) ri kalaning nyurat papan wasta nganggen wewidangan adat akehan nganggen Pasang Aksara Purwadresta inggih punika nganggen basa Bali, aksara Bali miwah ring sor aksara Bali punika kadagingin aksara Latin (dwi aksara). Tinggen (1966: 31) ring wewidangan anyar aksara Bali kaanggen nyuratang pralambang suara basa Indonesia utawi basa dura negara. Ring papan wasta basa Indonesia, madaging aksara Latin, ring sor aksara Latin punika wau madaging aksara Bali (dwi aksara). Saking panelataran baduur prasida kacutetang yening sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta ring wewidangan adat lan anyar punika malianan genah aksara Latin lan aksara Balinyane. Sesuratan Dwi Aksara punika sampun kalaksanayang ring sajeroning wewidangan desa sane wenten ring Bali. Imbanyane sakadi ring wewidangan anyar, SD ring Bali mangkin sampun akeh sane madaging sesuratan dwi aksara ring papan wastanyane, nanging akeh masih sane nenten madaging. Panilik sampun nglaksanayang pratiaksa inggih punika ring SD se- Kecamatan Jembrana. Ring Kecamatan Jembrana punika wenten 4 kelurahan lan 6 desa. Ring soang-soang kelurahan lan desa punika wenten SD sane akehnyane 32 SD. Ring papan wasta punika akeh kaiwangan sane nenten nginutin pasang aksara lan pasang pageh. Lian ring punika, wenten taler SD sane papan wastanyane nenten madaging sesuratan dwi aksara. Sane sampun madaging puniki mawinan sampun wenten gatra saking kepala sekolah mangda papan wasta sane sampun sue punika kagentosin nganggen sane anyar inggih punika sesuratan dwi aksara miwah SD punika nyarengin pacentokan mangdane papan wasta punika madaging sesuratan aksara Bali sane nyihnayang ajeg Bali. Lian ring punika wenten SD sane nenten madaging sesuratandwi aksara punika mawinan durung wenten gatra saking kepala sekolah mangdane nagingin sesuratan dwi aksara, kawentenan sisia sane kidik miwah kakirangan jinah anggen makarya papan wasta dwi aksara punika. Manut napi sane sampun katelatarang baduur, panilik meled ngambil sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta kaanggen tetilikan. Panilik meled nilikin tetilikan puniki mawinan akeh sesuratan aksara Bali ring papan wasta punika sane kari iwang, akeh pasang aksara lan pasang pageh sane nenten manut. Tetilikan puniki boya ja tetilikan sane kapertama ngenenin indik sesuratan pasang aksara Bali. Tetilikan sane pateh sampun naanin klaksanayang sadurungnyane, sakadi: (1) I Komang Agus Dedy Pradnyana (2015) sane nilikin indik Seseleh Sesuratan Aksara Bali ring Pupulan Lontar sajeroning Pacentokan Nyurat Lontar Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Undiksha Warsa Tetilikan I Komang Agus Dedy Pradnyana puniki malianan sareng tetilikan sane jagi

5 kalaksanayang mawinan tetilikan I Komang Agus Dedy Pradnyana nilikin indik sesuratan aksara Bali ring pupulan lontar pacentokan nyurat lontar, nanging tetilikan puniki nilikin sesuratan pasang aksara Bali sane wenten ring papan wasta. (2) I Komang Ada Saputra (2015) nilikin indik Seseleh Sesuratan Aksara Bali ring Lontar Satua Siap Badeng manut Pasang Aksara Purwadresta saking Pasamuhan Agung Alit Basa Bali Warsa Tetilikan I Komang ada Saputra puniki nyelehin indik sesuratan aksara Bali ring lontar satua siap badeng manut pasang aksara Purwadresta saking Pasamuhan Agung Alit Basa Bali Warsa Malarapan antuk napi sane sampun katlatarang baduur, panilik meled nglaksanayang tetilikan sane mapaiketan sareng aksara Bali. Manut sakadi punika panilik meled nglaksanayang tetilikan sane mamurda Nureksain Sesuratan Pasang Aksara Bali ring Sajeroning Papan Wasta sane Wenten ring SD Se-Kecamatan Jembrana. Kaaptiang mangda napi sane kapolihang saking tetilikan prasida kaanggen dasar utawi sesuluh miwah wit pabesen kaanggen majeng ring sang sane ngwacen. Sakadi sane sampun kabaosang ring dadalan pikobet prasida kacutetang pikobet inggih punika (1) sapunapi sukating aksara Bali sane wenten ring sesuratan aksara Bali ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana? (2) sapunapi kaiwangan Pasang Aksara Bali ring sesuratan papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana? (3) sapunapi kawentenan ringkesan ring papan? Manut bantang pikobet baduur, tetujon tetilikan puniki inggih punika (1) mangda prasida uning lan nelatarang sukating aksara Bali sane wenten ring sesuratan aksara Bali ring Jembrana, (2) mangda prasida uning lan nelatarang kaiwangan sesuratan Pasang Aksara Bali ring sesuratan Jembrana lan (3) mangda prasida uning lan nelatarang kawentenan ringkesan ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana. KRAMANING TETILIK Wenten makudang-kudang kramaning tetilik sane pacang katelatarang inggih punika: (1) palihan tetilik, (2) jejering miwah penandang tetilik, (3) Parikrama mupulang data, (4) pranti tetilik lan (5) data tureksa. Palihan tetilik inggih punika tata cara mupulang data lan ngamolihang data. Wendra (2013: 32) nelatarang palihan tetilik inggih punika naya sane ngardi genah tetilik sumangdane panilik prasida ngamolihang data sane patut sane adung sareng karakteristikvariabel miwah tetujon tetilik. Palihan tetilik sane kaanggen ring tetilikan puniki wantah palihan tetilik deskriptif kualitatif. Zuriah (2009: 94) nelatarang data sane nganggen tetilikan deskriptif kualitatif, kawedarang nganggen kruna-kruna lan narasi ri kala nureksain data. Jejering ring tetilikan puniki inggih punika sesuratan. Panandang tetilik inggih punika papan wasta. Kramaning sane kaanggen mupulang data inggih punika kramaning pratiaksa (observasi) lan kramaning dokumentasi. Piranti tetilik sane kaanggen ring sajeroning tetilikan puniki inggih punika kartu data. Kartu data ring tetilikan puniki katureksain nganggen teknik deskriptif kualitatif. Manut Sugiyono (2006: 155) nelatarang indik kawentenan undag-undag data tureksa inggih punika: (1) milihin data (reduksi data), (2) nyelehin data (identifikasi data), (3) interpretasi data miwah (4) tetingkesan.

6 PIKOLIH MIWAH TETEPASAN Pikolih tetilikan puniki kalaksanayang antuk kramaning tetilik sane marupa kramaning dokumentasi. Kramaning puniki kalaksanayang anggen ngrereh data sane mapaiketan sareng tetilikan sane wenten ring SD se-kecamatan Jembrana. Ring Kecamatan Jembrana puniki wenten 4 Kelurahan lan 6 Desa inggih punika Kelurahan Dauhwaru, Kelurahan Pendem, Kelurahan Sangkaragung, Kelurahan Loloan Timur, Desa Budeng, Desa Batuagung, Desa Yeh Kuning, Desa Air Kuning, Desa Perancak miwah Desa Dangin Tukadaya. Ring tetilikan puniki akeh SD sane jagi katilikin inggih punika 20 SD. Ring ajeng sampun kawedarang data sane mautama mapaiketan sareng bantang pikobet lan tetujon tetilik. Data punika indik sukating aksara Bali sane wenten ring sesuratan aksara Bali ring Jembrana, kaiwangan Sesuratan Pasang Aksara Bali ring sesuratan Jembrana lan kawentenan ringkesan ring Jembrana. Tatiga data punika sajangkepnyane pacang katelatarang ring sor puniki. Pikolih kapertama ngenenin indik sukating aksara Bali sane wenten ring sesuratan aksara Bali ring Jembrana. Wangun sesuratan aksara Bali punika wenten sane sampun kasengguh nguda taler wenten sane sampun kasengguh wayah. Sesuratan aksara Bali sane kasengguh nguda punika aksara Bali sane kirang miwah durung becik, nanging yening aksara Bali sane kasengguh wayah punika aksara Bali sane wangun aksaranyane sampun becik. Wangun sesuratan aksara Bali taler kasengguh becik yening aksara punika sampun mawentuk ngwindhu utawi mematan titiran (Antara, 2009: 7). Ri kala nyurat aksara Bali kaaptiang mangda nginutin sukat/sukating aksara Bali, punika mawinan sadurung nyurat aksara Bali mangda uning sukat/sukating aksara Bali sane patut. Wangun sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta SD se-kecamatan Jembrana punika wenten sane sampun nginutin sukat/sukating aksara Bali taler wenten sane durung nginutin sukat/sukating aksara Bali. Aksaraaksara sane durung nginutin sukating aksara Bali minakadi Ulu, Pepet, Surang, Taleng/taling, Tedong, Suku, Bisah, Adeg-adeg, Gantungan ta, Gantungan da, Gantungan ja, Gantungan ka, Suku kembung, Guwung lan Carik siki miwah carik kalih. Manut Tim Penyusun Pedoman Pasang Aksara Bali, (2002: 59) sukating aksara sane patut ngenenin indik aksaraaksara ring ajeng inggih punika: (1) Ulu patut kasurat apacraken kirang. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana punika ulu sampun kasurat apacraken kirang taler wenten kasurat kirang saking apacraken kirang lan wenten sane kasurat apacraken lintang. Akehnyane ulu sane kapanggihin ring sesuratan papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana inggih punika 35. Sesuratan ulu sane sampun kasurat apacraken kirang akehnyane 19, sane kasurat kirang saking apacraken kirang akehnyane 15 lan sane kasurat apacraken lintang akehnyane 1 ulu. (2) Pepet patut kasurat apacraken kirang. Ring sesuratan papan wasta sane wenten ring SD se-kecamatan Jembrana, pepet punika sampun kasurat apacraken kirang taler wenten sake kasurat kirang saking apacraken

7 kirang lan wenten sane kasurat apacraken lintang. Akehnyane pepet sane kapanggihin ring papan inggih punika 81. Sesuratan pepet sane sampun kasurat apacraken kirang wenten 42, sane kasurat kirang saking apacraken kirang wenten 38 lan sane kasurat apacraken lintang wenten 1. (3) Surang patut kasurat tigang craken tedun. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta SD se-kecamatan Jembrana punika surang sampun kasurat tigang craken tedun taler wenten kasurat kirang saking tigang craken tedun lan wenten sane kasurat lintang saking tigang craken tedun. Akehnyane surang sane inggih punika 26. Sesuratan surang sane sampun kasurat tigang craken tedun akehnyane 18, sane kasurat kirang saking tigang craken tedun akehnyane 6 lan sane kasurat lintang saking tigang craken tedun akehnyane 2. (4) Taleng/taling patut kasurat kalih craken kirang. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring Jembrana punika taleng/taling sampun kasurat kalih craken kirang taler wenten kasurat kirang saking kalih craken kirang lan wenten sane kasurat lintang saking kalih craken kirang. Akehnyane taleng/taling sane inggih punika 42. Sesuratan taleng/taling sane sampun kasurat kalih craken kirang akehnyane 30, sane kasurat kirang saking kalih craken kirang akehnyane 6 lan sane kasurat lintang saking kalih craken kirang akehnyane 6. (5) Tedong patut kasurat apacraken kirang. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring Jembrana punika tedong sampun kasurat apacraken kirang taler wenten kasurat kirang saking apacraken kirang lan wenten sane kasurat lintang saking apacraken kirang. Akehnyane tedong sane inggih punika 25. Sesuratan tedong sane sampun kasurat apacraken kirang akehnyane 13, sane kasurat kirang saking apacraken kirang akehnyane 7 lan sane kasurat lintang saking apacraken kirang akehnyane 5. (6) Suku patut kasurat kalih craken. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta SD se-kecamatan Jembrana punika suku sampun kasurat kalih craken taler wenten kasurat kalih craken kirang. Akehnyane suku sane inggih punika 37. Sesuratan suku sane sampun kasurat kalih craken akehnyane 31, sane kasurat kalih craken kirang akehnyane 6. (7) Bisah patut kasurat kalih craken tedun. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta SD se-kecamatan Jembrana punika bisah sampun kasurat kalih craken tedun taler wenten kasurat kirang saking kalih craken tedun lan wenten sane kasurat lintang saking kalih craken tedun. Akehnyane bisah sane kapanggihin ring sesuratan Jembrana inggih punika 30. Sesuratan bisah sane sampun kasurat kalih craken tedun akehnyane 24, sane kasurat kirang saking kalih craken tedun akehnyane 4 lan sane kasurat lintang saking kalih craken tedun akehnyane 2. (8) Adeg-adeg patut kasurat tigang craken tedun. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring Jembrana punika adeg-adeg sampun sami kasurat tigang craken tedun. Akehnyane adeg-adeg sane inggih punika 22. (9) Gantungan ta patut kasurat apacraken kirang. Ring

8 sesuratan aksara Bali sane wenten ring Jembrana punika gantungan ta sampun kasurat apacraken kirang taler wenten kasurat kirang saking apacraken kirang lan wenten sane kasurat lintang saking apacraken kirang. Akehnyane gantungan ta sane kapanggihin ring sesuratan Jembrana inggih punika 4. Sesuratan gantungan ta sane sampun kasurat apacraken kirang akehnyane 2, sane kasurat kirang saking apacraken kirang akehnyane 1 lan sane kasurat lintang saking apacraken kirang akehnyane 1. (10) Gantungan da patut kasurat apacraken kirang. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan punika gantungan da sampun kasurat apacraken kirang taler wenten kasurat kirang saking apacraken kirang lan wenten sane kasurat lintang saking apacraken kirang. Akehnyane gantungan da sane kapanggihin ring sesuratan Jembrana inggih punika 8. Sesuratan gantungan da sane sampun kasurat apacraken kirang akehnyane 2, sane kasurat kirang saking apacraken kirang akehnyane 4 lan sane kasurat lintang saking apacraken kirang tedun akehnyane 2. (11) Gantungan ja patut kasurat apacraken kirang. Akehnyane gantungan ja sane kapanggihin ring sesuratan papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana inggih punika 1 lan punika kasurat lintang saking apacraken kirang. (12) Gantungan ka patut kasurat apacraken kirang. Akehnyane gantungan ka sane inggih punika 1 lan punika kasurat lintang saking apacraken kirang. (13) Suku kembung patut kasurat duang craken. Akehnyane suku kembung sane kapanggihin ring papan wasta SD se-kecamatan Jembrana inggih punika 1 lan punika kasurat duang craken kirang. (14) Guwung patut kasurat duang craken. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring Jembrana punika guwung sampun kasurat duang craken taler wenten sane kasurat duang craken kirang lan kasurat duang craken lintang. Akehnyane guwung kapanggihin ring sesuratan papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana inggih punika 9. Sesuratan guwung sane sampun kasurat duang craken akehnyane 6, sane kasurat duang craken kirang akehnyane 3 lan sane kasurat duang craken lintang akehnyane 2. (15) Carik siki patut kasurat apacraken. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana punika carik siki sampun kasurat apacraken taler wenten sane kasurat apacraken kirang lan kasurat apacraken lintang. Akehnyane carik siki sane inggih punika 47. Sesuratan carik siki sane sampun kasurat apacraken akehnyane 12, sane kasurat apacraken kirang akehnyane 18 lan sane kasurat apacraken lintang akehnyane 17. (16) Carik kalih patut kasurat apacraken. Ring sesuratan aksara Bali sane wenten ring papan punika carik kalih sampun kasurat apacraken taler wenten sane kasurat apacraken kirang lan kasurat apacraken lintang. Akehnyane carik kalih sane kapanggihin ring sesuratan papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana inggih punika 18. Sesuratan carik kalih sane sampun kasurat apacraken akehnyane 6, sane kasurat apacraken kirang akehnyane 2 lan sane kasurat apacraken lintang akehnyane 10. Manut panelataran baduur sesuratan aksara sane pinih akeh nenten nginutin sukat/sukating aksara Bali inggih punika sesuaratan pepet mawinan ring sesuratan

9 papan wasta punika akeh nyurat pepet sane kirang saking apacraken kirang, wenten sesuratan pepet punika alit pisan lan sesuratannyane punika sakadi sesuratan ulu miwah wenten sane nenten kasurat mematan titiran. Ring sesuratan papan wasta sane wenten ring SD se-kecamatan Jembrana puniki akeh wangun aksaranyane nenten nginutin sukating aksara Bali. Puniki sane ngranayang sesuratannyane kacingak nenten becik lan nenten resik, lian ring punika sesuratannyane ngaryanang sang sane ngwacen bingung. Imbanyane sakadi sesuratan pepet lan ulu punika wenten sane kasurat pateh, sesuratan taleng/taling lan adegadeg wenten sane kasurat pateh miwah sane lianan. Pikolih kaping kalih inggih punika ngenenin indik kaiwangan sesuratan Pasang Aksara Bali ring sesuratan papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana. Sajeroning nyurat aksara Bali mangda nginutin uger-uger nyurat aksara Bali sane kabaos Pasang Aksara Bali (Tim Penyusun Pedoman Pasang Aksara Bali, 2002: 2). Ri kala nyurat aksara Bali punika nenten wenang madaging spasi, nanging akeh sesuratan aksara Bali ring papan puniki sesuratannyane kari madaging spasi. Akeh papan wasta SD se-kecamatan Jembrana sane madaging spasi inggih punika 15 SD. Yening nyurat angka punika patut kaapit carik siki, nanging yening angka punika magenah ring arep utawi anggen ngawitin lengkara angka punika nenten kaapit carik siki utawi carik siki punika kaanggen ring ungkur manten (Subandia, 2011: 77). Ring sesuratan papan wasta SD se-kecamatan Jembrana punika akeh sesuratan angka Bali sane nenten kaapit olih carik siki. Akeh papan wasta ring SD se-kecamatan Jembrana sane sesuratan angka nenten kaapit carik siki inggih punika 16 SD. Carik kalih utawi carik pareren kaanggen ri kala muputang sesuratan aksara Bali utawi kasurat ring ungkur kruna miwah lengkara (Subandia, 2011: 81). Ring papan wasta sane wenten ring SD se- Kecamatan Jembrana puniki akeh sane nenten madaging carik kalih ri kala muputang sesuratan aksara Bali. Akeh papan wasta ring SD se- Kecamatan Jembrana sane nenten madaging carik kalih inggih punika 15 SD. Selanturnyane yening nyurat aksara Bali mangda nginutin ugeruger nyurat aksara Bali. Minakadi nyurat kruna Dauhwaru punika patut nyurat sakadi pengucapannyane. Adeg-adeg punika nenten wenang kasurat ring tengahing kruna/lengkara yening kruna nenten matumpuk tiga miwah yening nenten ngaryanang bingung lan sakadi kruna Sangkaragung punika nenten wenang nganggen cecek ring tengahing kruna. Akeh papan wasta sane nyurat aksara Bali nenten nginutin Pasang Aksara Bali inggih punika 10 SD. Manut panelataran baduur kaiwangan sane pinih akeh kapolihang ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana inggih punika nyurat angka nenten kaapit antuk carik siki. Pikolih kaping tiga inggih punika kawentenan ringkesan ring Jembrana. Ring aab sakadi mangkin sane kawastanin aor tanpa wates puniki wenten sane kawastanin ringkesan anyar/modern. Ringkesan anyar puniki kasurat kaapit antuk carik siki (Subandia, 2011: 73). Nanging kari wenten kaiwangan ri kalaning nyurat ringkesan anyar puniki minakadi sesuratannyane nenten kaapit carik siki lan ri kala wenten aksara suara (vokal) patut nganggen aksara suara Swalalita. Akeh SD sane iwang ri kala nyurat

10 ringkesan punika kapanggihin wenten 3 SD. Ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana puniki akeh kaiwangan sane kapolihang ri kala nyurat aksara Bali ring papan wasta. Ring soang-soang sekolah punika sampun wenten sesuratan aksara Bali sane nginutin uger-uger nyurat aksara Bali taler wenten SD sane sesuratannyane durung nginutin uger-uger nyurat aksara Bali. Sesuratan sane nenten nginutin uger-uger aksara Bali punika kaiwangan olih sang sane nyurat papan wasta mawinan saking sekolah punika sampun ngicenin sesuratan sane patut sane nginutin uger-uger nyurat aksara Bali nanging ri kala nyurat, sang sane nyurat papan wasta nenten nguratiang uger-uger nyurat aksara Bali sane patut lan becik sakadi sane sampun kaicenin olih soangsoang sekolah punika. PAMUPUT Kawentenan sukating aksara Bali sane wenten ring sesuratan aksara Bali ring papan wasta SD se- Kecamatan Jembrana sampun prasida kabaos becik. Yening kacingak wentuk aksaranyane sampun tegteg, punika nyihnayang sang sane nyurat papan wasta punika sinah sampun waged nyurat aksara Bali ring papan wasta. Nanging kantun wenten makudangkudang aksara sane nenten nginutin sukating aksara Bali sane patut yening selehin nginutin Pasang Aksara Bali. Aksara-aksara sane nenten nginutin sukating aksara Bali minakadi nyurat ulu, pepet, surang, taleng/taling, tedong, suku, bisah, adeg-adeg, gantungan ta, gantungan da, gantungan ja, gantungan ka, suku kembung, guwung lan carik siki miwah carik kalih. Kawentenan kaiwangan sesuratan Pasang Aksara Bali ring sesuratan papan wasta SD Se- Kecamatan Jembrana. Akeh kaiwangan sane kapolihang ring Jembrana yening selehin nginutin Pasang Aksara Bali. Kaiwangan punika minakadi nyurat aksara Bali akeh sane nganggen spasi, nyurat angka Bali sane nenten kaapit carik siki miwah kapanggihin nyurat adegadeg ring tengahing lengkara sane kantun prasida kagantungin. Adegadeg punika prasida kasurat ring tengahing lengkara ri tatkala kaanggen ngemanggehang pasang taler ngicalang pasang tumpuk tiga ring sajeroning nyurat aksara Bali. Taler wenten sesuratan sane wayah sampun nginutin Pasang Aksara Bali. Kawentenan ringkesan ring Jembrana kantun wenten sane iwang yening selehin nginutin Pasang Aksara Bali. Kaiwangan punika minakadi sesuratannyane nenten kaapit carik siki miwah aksara suaranyane punika nenten nganggen aksara suara Swalalita. Manut ring pikolih tetilikan ring ajeng, wenten piteket jagi kawedarang inggih punika pikolih tetilik sane sampun kalaksanayang prasida ngicen kaweruhan anggen sesuluh makarya tetilik sane mapaiketan sareng aksara Bali lan Pasang Aksara Bali mangda sayan becik lan jangkep. Malarapan antuk punika kawentenan basa Bali prasida ajeg kantos riwekasan. Tetilikan sane sampun kalaksanayang kaaptiang pacang prasida kanggen gamelan utawi sandingan majeng ring tetilikan sane pacang kalaksanayang kawekas tur mangda prasida sayan becik lan pastika mawiguna majeng ring kahuripan krama Bali.

11 KAPUSTAKAAN Achmad, Sri Wintala Buku Induk Mahir Bahasa dan Sastra Indonesia. Yogyakarta: Araska. Antara, I Gusti Putu Kosabasa Bali. Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha. Wendra, I Wayan Buku Ajar Penulisan Karya Ilmiah. Singaraja: Undiksha. Zuriah, Nurul Metodologi Penelitian Sosial dan Pendidikan. Jakarta: PT Bumi Aksara Menulis Aksara Bali di Atas Lontar Sebuah Keterampilan. Makalah ini disajikan dalam Seminar Menulis Aksara Bali di Atas Lontar Sebuah Keterampilan. Denpasar 14 Desember Dalman Penulisan Populer. Jakarta: PT Raja Grafindo Persada. Djuhari, Setiawan dan Suherni Panduan Membuat Karya Tulis. Bandung: Yrama Widya. Medra, Suasta dkk Pedoman Pasang Aksara Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan Provinsi Bali. Nala, Ngurah Aksara Bali dalam Usada. Surabaya: Paramita. Subandia, I Made Pedoman Penulisan Aksara Bali dan Aksara Latin. Jakarta: Azka Mulia Media. Sugiyono Metode Penelitian Bisnis. Bandung: CV Alfabeta. Tinggen, I Nengah Pelik-Pelik Pasang Aksara Bali dan Penulisan Bali pada Papan Nama. Singaraja: Indra Jaya Celah-Celah Kunci Pasang Aksara Bali. Singaraja: Indra Jaya.

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

MENULIS AKSARA BALI DI ATAS LONTAR SEBUAH KETERAMPILAN

MENULIS AKSARA BALI DI ATAS LONTAR SEBUAH KETERAMPILAN Workshop Nasional Konservasi dan Penulisan Naskah Lontar, 24/11/2016 MENULIS AKSARA BALI DI ATAS LONTAR SEBUAH KETERAMPILAN Oleh: I Gde Nala Antara Pendahuluan Menulis merupakan sebuah keterampilan dalam

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

Pengembangan Text to Digital Image Converter Untuk Dokumen Aksara Bali. Oleh

Pengembangan Text to Digital Image Converter Untuk Dokumen Aksara Bali. Oleh Pengembangan Text to Digital Image Converter Untuk Dokumen Aksara Bali Oleh I Dewa Ayu Made Sartini, Made Windu Antara Kesiman, S.T., M.Sc, I Gede Mahendra Darmawiguna, S.Kom., M.Sc Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

LATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII

LATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII LATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII 1.Babaosn mabasa Bali alus, sane kawedar ring acara pakraman sane daging nyane Lunbrah/umum, ngaptiang sang sane miarsayang mangda prasida ngalaksanayang Daging tatuwek

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

PERATURAN DAERAH KABUPATEN JEMBRANA NOMOR 19 TAHUN 2006 TENTANG PEMBENTUKAN KECAMATAN JEMBRANA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA BUPATI JEMBRANA,

PERATURAN DAERAH KABUPATEN JEMBRANA NOMOR 19 TAHUN 2006 TENTANG PEMBENTUKAN KECAMATAN JEMBRANA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA BUPATI JEMBRANA, PERATURAN DAERAH KABUPATEN JEMBRANA NOMOR 19 TAHUN 2006 TENTANG PEMBENTUKAN KECAMATAN JEMBRANA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA BUPATI JEMBRANA, Menimbang : a. bahwa dengan perkembangan kondisi Daerah

Lebih terperinci

PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI

PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI Pande Putu Pawitra Adnyana Sekolah Dasar No. 4 Taman Banjar Ketogan, Desa Taman, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung Ponsel

Lebih terperinci