I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :"

Transkripsi

1 I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan jagat melarapan antuk astiti bakti ring linggih Ida miwah pengupaya ring pretiwi rauhing pangupapira ring sarwa prani lan sarwa tumuwuh. Mengwing pidabdab pacang ngulati kerahengan jagat sekala lan niskala, sampun kaunggahang ring indik Tri Hita Karana,Tri mapiteges tetiga, Hita mapiteges kerahajengan, Karana mapiteges awinan. Gumanti Tri Hita Karana mapiteges wantah tatiga sane ngardiang jagate preside ngemanggehang kerahajengan inggih punika : Ha. Ida Hyang Widhi Wasa : Sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. Na. Buwana Agung : Pinaka genah kawentenan Buwana Alit Ca. Buwana Alit : Sarwa wastu minakadi manusa sane muponin jagadhita ring kahuripan. Sakadi sampun katah Desa Pakraman Tonja wantah pawakan buwana, sane mahurip jangkep tur sampun negemargiang Tri Hita Karana sekadi ring sor puniki : Ha. Kahyangan Tiga ( Pura Desa, Pura Puseh lan Pura Dalem ) pinaka genah ngercana linggih Ida Sanghyang Widhi Wasa, saha prabawa idane pinaka urip utawi atma desane. Na. Pawongan ( Ida dane Krama Desa ) pawakan Tri Kaya mawinan Desa sida ngamolihang prawerti. Ca. Palemahan ( Tanah wewidangan desa saha dagingnyene ) sane sinanggeh angge sarira utawi twulan desane. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : Ha. Ngerereh sangkan paraning Desa Pakraman Tonja sekadi sane kaunggahang ring indik katattwaning Desa Pakraman Tonja. Na. Ngrajegang kerahajengan Desa Pakraman Tonja sajeroning ngelaksanayang Adat, seni Budaya miwah Agama Hindu,sekadi sane sampun kapiteketin ring indik Parhyangan. Ca. Ngupadi kasukertan Desa Pakraman Tonja sajeroning paiketan I Krama Desa ring krama Desa lianan,sekadi kemanggehang ring indik Pawongan. Ra. Mikukuhang kejagatditaan Desa Pakraman Tonja ri sajeroning paiketan krama Desa.Ri Sajeroning wewidangan Desa Pakraman Tonja sekadi sane kemanggehang ring indik Palemahan. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 1

2 II. KETATWANING DESA PAKRAMAN TONJA. Ri sajeroning kahuripan ring maya pada puniki,sinah janten maduwe ketatwan sowang sowang minakadi ketatwanan Desa Pakraman Tonja puniki. a. Manut kadi Babad Dalem Kuwub inggih punika : Caritanin duk icaka wartaning bumi, Caka 1250 madeg raja ring Bali,mapuspata pwa sira Dalem Batu Ireng. Ri sampun mabiseka ngaran pwa sira Asta Sura Ratna Bumi Banten. Raja Asta Sura Bumi Banten Inabih olih para demung-demung ira mekabehan. Luirnya : Ki Pasung Grigis, Ki Buahan, Ki Tunjung Tutur, Ki Kalung Singkal, Ki Gudung Basur, ana muwah tan kena wilangan. Ya ta Ika Dalem Batu Ireng mangadakaken subaya tan inut ri pituduh Raja Majapahit, murka yun nira Raja majapahit, rinutus andel-andel nira, apa sadnya pwa sira Patih gajah Mada. Tumedun ta sira Gajah Mada maring Bali ngenyahang ta sira Batu Ireng. Riwawu kekantenan Patih Gajah Mada, malayu pwa sira Dalem Batu Ireng jaga nyujur pamoksan. Pelayun nira pwa sira mangungsi jagat Tro, Gelgel, Baturyang, Batusasih, Kalangendis, Taman Yang Batu, Bukit Kali, Batu Belig, Batu Bide, Ngewetanan Pelayuan Nira. Pelayuan nira iniring dening waduan nira makabehan luirnia Pasek Bendesa,Pande. Sepanangkane,caritaning mangke I Gusti Ngurah Bungaya angadak aken upacara Yadnya ri padruwean nira, Ya ta ika Dalem Batu Ireng nguwub ring sor panggungan genah upakara. Ya ta ika I Gusti Ngurah Bungaya angatoning Dalem Batu Ireng Tonya, karenge de nira dalem Batu Ireng kekatonin Tonya, saksana pinastu I Gusti Ngurah Bungaya ( Boya Bungaya Batan Jeruk ) apangaran mangke I Gusti Ngurah Tebongkang. Walikan kata caritane mangke dalem Batu ireng mengalor pwa pelayuan nira, raris nanjung Batu, genahe duk nanjung batu punika kepastu wekasan graham iki apengaran bumi Tonjaya, mangkana ujar Batu Ireng. Mangke waduan nira makabehan akarya kuwu-kuwu pad ajungut-jungut, ( Iki Babad Dalem Kuwub muang prasasti Buaji ). b. Babacangan Rsi Bujangga. Duk Icaka warsa Sang Bujangga Esti Guru muah Ni Dayu Raris, mangke arep nira pemantuka saking watu wulan, angelod kauhan pelaku nia kaget dating ring jagat batu, Rais ketakoning antuk I Gusti Mog Arig,sane angraja sila ring Jagat Batu. Ulun Paduka alunge kija, Ulun Pemantuke ke Klating,Inggih Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 2

3 punapi Karena ulun tan papegatan kena lare ing kene?. Waraha dening paduka yan mangkana jagat iki kinaranan Tega, Bungkena jatinnya tan papegatan gering, tega tan tulus kena gering karananing Bungkena mangkana ling sang Bujangga. Maparisuda anggrekaning jagat mangkana, lumaku sira paripurna lara roga, ika ingkena atur ira I Gusti Mog Arig. Apan karang mangkana sagori salu raja,awetani awan sungguan paduka angraja sila. Sadnya sang Bujangga ah wong kami sedaya ane dongkuang wastanin swanegara yeki, apa ta ika luirnia mangkana. Mangke TONJAYA angaranya bumi iki mapan kiota angaton akuangajaya kal wisya engkene, mangke ling sang Bujangga sawur ira I wong kabeh, pada enak age ngewastani swa Negara. Muah I Gusti Mog Arig prasama angwastanin TONJAYA Bumi iki. (Babancangan Rsi Bujangga ). Asapunika kirang langkung presida keatur tur kesurat ketatwaning Desa Pakraman Tonja, Risampune kekantenan wastan Desa Raris kepah dados 9 (siya) banjar adat sane wacakan ipun sekadi ring sor puniki : Ha. Na. Ca. Ra. Ka. Da. Ta. Sa. Wa. Banjar Adat Tatasan Klod. Banjar Adat Tatasan Kaja. Banjar Adat Tega. Banjar Adat Sengguan. Banjar Adat Kedaton. Banjar Adat Batanancak Banjar Adat Tegeh Kuri Banjar Adat Tanggungtiti. Banjar Adat Tegehsari. Titiang nenten nyurat ring Eka Ilikita puniki indik ketatwaning Banjar Adat inucap ring ajeng, riantukan titian ngemangguhang pikobet nenten wenten marupa suratan minakadi lontar lontar utawi prasasti sane prasida nyihnayang wastan banjar Adat punika. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 3

4 III. PARHYANGAN Parhyangan ring jagat Bali ketah kasinanggeh wantah linggih Ida Sang Hyang Widhi Wasa, para Dewata Dewati, Bhatara bhatari miwah para leluhur sane sane kawaoe Pura. Ring pakubon, Jero utawi griya taler wenten linggih Ida sane kabawos Sanggah utawi Pamerajan. Parhyangan pinaka genah ngerastiti Ida Sang Hyang Widhi Wasa, riantukan asapunika genah utawi linggih Ida punika patut keupapira sekala lan niskala. Sekala widang palemahannyane patut mewates sane pastika, yadiastun melakar antuk tanah, paras utawi nganggen turus, utawi entik-entikan sane patut. Wates punika kabawos panyengker, tetujon ipun mangde ten awor. Punika taler mangde wenten Kori utawi pamedalan. Palemahan kautsahayang mangde setata bersih kedulurin antuk tetaneman sekar lan plawa,mangde kekantenannyene asri taler mapikenoh nyanggra rikala wentek pebaktian. Palinggih pinaka linggih Ida Bhatara patut melakar antuk kayu utawi sane siosan sane manut kecaping sastra. Widang Niskala Ida Sang Hyang Widhi utawi Ida Bhatara Bhatari sane melinggih ring pelinggihe patut kaaci sakasidan, pamekas anut ring kecaping sastra agama minakadinyene : Kesuma Dewa, Sundarigama, : Kesuma Dewa, Sundarigama,Yadnya Prakerti, utawi mungguh ring kecaping sastra sane siosan. Pengaci sakasidan inucap manut kawentenan sane kabawos Nista, Madya, Utama. Siosan ring punika yadnya pangacine patut kepasaksara ring sane manut yadnya lan sang yajamana. Kahyangan Desa sane wenten ring wewengkon Desa Pakraman Tonja sampun kamunggahang ring awig-awig Desa Pakraman Tonja, inggih punika Kahyangan Tiga, saha piranti sekadi bale kulkul, genah pesimpenan raja brana,lan sarana upakara yadnya siosan. Ha. KAWENTENAN KAHYANGAN TIGA. Kahyangan Tiga punika nenten sios wantah panyiwian I Krama Desa, ri sajeroning Desa Pakraman kayangan tiga punika ketah kebawos Pura Desa lan Bale Agung, Pura Puseh, Pura Dalem lan Pura Prajapati muah pura Kahyangan. Pura Kahyangan Tiga punika kaempon antuk antuk Krama Desa Pakraman Tonja. Kawentenan Parhyangan punika jantos mangkin kapiara becik, miwah ketata rapi, manut etangan I Prajuru Desa katiba ring I Krama Desa. Ngenenin indik wates sane kewastaning Tri Mandala sampun taler pastika, nanging kawentenannyene kosek pisan riantukan genah sane cupek. Rikala wenten yadnya nemonin puja wali utawi serahina-rahina lulunnyene Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 4

5 kageseng utawi katunjel ring jaba pura ( nista mandala ) utawi kerarung manut genah sane sampun kepastikayang selantur ipun kegingsirin tur keangkut olih Dinas kebersihan Kota Denpasar, utawi Guru Wisesa. Sane mereresik ring lahyangan tiga serahina nuju rerainan wantah Jro Mangku kewantu antuk krama siosan. Indik rahina piodalan ring Pura Kayangan Tiga inucap inggih punika : - Ring Pura Desa, Puseh, lan Bale Agung nemonin purnama Kasa. - Ring Pura Dalem,Kahyangan lan Prajapati nemonin rahina Saniscara Kliwon wuku Kuningan. Pemargin piodalan ring Pura Desa,Pura Puseh lan Bale Agung kemargiang piodalan jelih riantukan kemargiang awarsa apisan,nanging ring Pura Dalem,Pura Kahyangan lan Prajapati kemargiang apisan piodalan alit malih apisannyene piodalan jelih. Mengwing rerahinan sane katiba asasih kemergiang manut dresta oleh pemangku suwang-suwang. Indik pemargin upacara tawur kesange sane kemargiang nyabran rahina tilem sasih kesanga, sampun memargi becik tur keempon oleh krama Banjar ring wewidangan Desa Pakraman Tonja manut giliran. Ngenenin indik prabia piodalan ring pura kahyangan tiga, lan upacara sasih kesanga, ring Desa Pakraman Tonja, kamedalan saking kas Krama Desa,Punia Krama Desa lan wantuan Guru Wisesa. Lan kemargiang oleh Krama Banjar Desa Pakraman Tonja sane polih giliran. Ring rahina piodalan I Krama Desa sampun maturan merupa banten pajegan/gebogan,manut kadi pagilir galah sane sampun kacumawisan tur kepastikayang, siosan ring pemangku kahyangan tiga sane ngantebin taler pemangku prasanak sarenga nyarengin. Taler Ida sang Sulinggih keatur ngenteran pemargin upacara Yadnya ritatkala kemargiang piodalan jelih. Na. TATA CARA LAN SARANA PAMUSPAN/PANGUBAKTIAN Muspa utawi nyembah pinaka sarana pamitegep nyihnayang pangubakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa,Bhatara-bhatari miwah leluhur antuk nyakupan tangan kalih, pina cihna penunggalan stula sarira kelawan suksma sarira utawi penunggalan buwana alit kelawan buwana agung. Tetujuon pengubakti punika nenten sios wantah ngaturang suksmaning manah mantuka ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa sampun prasida ngardi jagat lan dagingnyene, tur nunas kerahajengan ring angga keluarga, kerahajengan jagat mane ane siosan. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 5

6 Pemargin pemuspan Krama Desa Pakraman Tonja kemargiang nganutin linggih pustaka tuntunan pemuspan sane kemedalan olih sang angawarat utawi guru wisesa. Pamitegep utawi pepalihan pamuspan kemargiang nganutin kramaning sembah lan Panca sembah kejangkepan antuk sarana sekar sane manut, asep lan kwangen. Risampune puput pamuspane kemargiang, kelanturanantuk nunas wangsuh pada Ida Bhatara sane kemargiang oleh dane jro mangku tur kejangkepan antuk bija. Sadurung pamuspan kemargiang rihinan kemargiang tirta pangelukatan olih Jro Mangku sane matetujon mangda sekala lan niskala krama sane jagi muspa tan reged. Riantukan genah natah pura cupek pisan lan akehnyene krama Desa jagi ngaturan bakti miwah muspa ritatkala rerahinan utawi piodalan, parikrama muspa nenten prasida kemargiang apisan, nanging kemargiang megilir. Pemargin pemuspane ring Pura Kahyangan Tiga,lan pura pura lianan sane wenten ring sejebag Desa Pakraman Tonja, kaenter oleh pemangku kayangan tiga utawi silih sinunggil prajuru Desa sane kasudi sane sampun mapudgala. Sekadi sampun katah memargi yening pamuspan punika galah ipun nepek ring dauh sane patut ngemargiang Trisandya,pemuspan punika jagi kekawitin antuk Trisandya riinan tur ngelantur panca sembah. Yening galah mabuat pisat,wawu kejangkepin antuk darma wacana olih Bendesa, kesarengan antuk Petugas Penyuluh Lapangan Agama Hindu sane katugas nabdab umat druwene ring Desa Pakraman Tonja. Ca. PEMARGIN PAMUSPAN. Pamuspan kemargiang olih I Krama Desa, yadian pamuspan serahina-rahina, lan ritatkala Purnama,Tilem, Kajeng Kliwon, rerahinan ageng, piodalan ring sanggah utawi merajan I Krama Desa muwah, ring purapura lan pura Kahyangan Tiga. Tur sampun kapidabdabin mangda I Krama desa ngemargiang Tri Sandya serahina-rahina manut dauh sane sampun pastika. Ra. TARI SANE WENTEN RING DESA PAKRAMAN TONJA. Widang seni tari sane wenten ring wewidangan Desa Pakraman Tonja,akidik pisan inggih punika sane mrupa tari sakral inggih punika Barong Ket, Dewa Rangda dan Ratu Ayu, Wayang Wong, Ketekok Jago, Tari Rejang Dewa, Baris Gede. Tari Baris Gede,Tari Rejang Dewa lan Topeng Sidakarya, sampun kamedalan ritatkala piodalan jelih ring Pura Kahyangan Tiga gumantine mangde jangkep pemargin piodalan. Sekaa Tari atau wali-walian / tari profan taler wenten ring Desa Pakraman Tonja kewastanin sanggar tari lan Tabuh sane magenah ring banjar Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 6

7 wewidangan Desa Pakraman Tonja. Sekaa-sekaa punika taler sampun presida ngaturang ayah ri kanjekan piodalan ring pura Kahyangan Tiga, lan Pura siosan. Ring suang-suang banjar taler wenten sekaa-sekaa gong sane kantun tegep, anggen nyanggra tur nyangkepan pemargin yadnyane ritakala wenten piodalan utawi karya yadnya ring pura utawi ring suwang-suwang jero miwah pakubon. Siosan sane kaucap ring ajeng wenten taler sekadi sekaa geguntangan,sekaa santhi lan sekaa angklung. Ka. PARHYANGAN RING KULA WARGA. Kulawarga inggih punika pupulan jadma sane kaiket antuk pasidikaran sane kawentenannyene pinih alit ring desa Pakraman, diastu asapunika nanging nenten lempas ring uger-uger Tri Hita Karana, minakadi parhyangan, pawongan lan palemahan. Genah suci anggen ngarcana Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Ida Bhatara-Bhatari miwah leluhur ring sajeroning pakulawarga, lumrah kewastaninsanggah utawi pemerajan. Genah Parhyangan ring kulawarga punika nganutin uger-uger sane munggah ring sastra inggih punika Kaja kangin utawi ring ulu pekarangan, pinaka utaming mandala,taler sampun pastika pisan watesnyene. Jimbar utawi cupek natarnyene, nganutin kawentenan sang adruwe. Taler sampun katibakan nganutin linggih asta bumi lan asta kosala kosali olih sang sane ngawikanin utawi siwanyene suwang-suwang. Indik wewangunan pelinggih taler sampun nganutin jajaran,napike merupa sanggah, pemerajan gede, utawi alit. Jajaran pelinggih sane wenten ring sanggah utawi pamerajan sampun nganutin dresta sane katah iriki ring Desa Pakraman Tonja. Mungwing indik pemargin pengaci katah kemargiang nganutin rerahinan sekadi purnama, tilem, kajeng kliwon, jantos galungan lan kuningan. Yaning sane nyabran rahina sanistan ipun kemargian banten saiban. Ngenenin indik piodalan tatas sampun nganutin rahina lan pawukon, ngenembulan apisan pemargine alit apisan jelih apisan. Mareresik ring sanggah utawi pemerajan suwang-suwang pinka swadarma sang adruwe pakubon/paumahan taler sampun kejangkepin tetanduran sane manut nganutin pewarah-warah sang angwa rat. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 7

8 Da. SWADARMA KRAMA DESA RIKALA NYANGGRA UPACARA. Sehanan pemargin upacara ring desa, patut pesan kesanggra olih I Krama Desa lanang Istri. Penyanggran krama inucap nganutin ageng alit karya ane kemargiang, tur sampun taler sampun pastika gilirannyene sane kaenter olih Prajuru Desa lan Klian banjar Pantus suwang-suwang. Indik ngayah yening wenten karya yadnya utawi wewangunan, kepatutang sareng sami ngayah nganutin uger-uger sane sampun kepastikayang ring perarem. Desa utawi Banjar yening kawentening silih sinunggil krama sane sangkaning ngerereh pengupa jiwa utawi ngemargiang swadarmaning Negara jenek ring dura desa utawi ring dura negara, kedadosan numbas ayah sane weratnye danganan ring upah buruh. Lumbrah ngangge praimba pengargan beras manut uger-uger sane menggah ring perarem. Yening nuju karya/piodalan ring pura utawi kelebubangan,sang sane numbas ayah kapatutang rauh sanistane ring panumaya karya. Indik pemargin ayah-ayahan I krama ke desa rauh mangkin kantun memargi nganutin dresta, sane kaenter olih prajurunyene suwang-suwang nganutin ageng alit karya. Ta. INDIK PESANTIAN. Silih sinunggil sarana rikala ngwangun karya utamanyene Panca Yadnya, patut kejangkepan antuk kekidungan utawi mawirama/gegitan. Ngenenin indik pesantian sampun wenten ring suwang-suwang Banjar wewidangan Desa Pakraman Tonja. Risampune lelimbakan indik Utsawa Dharma Githa saking sang angawa Rat,mangda wenten nyanggra indik pekaryan asapunika sampun kewentenang seka pesantian Desa Pakraman Tonja sane kewastanin Nawa Githa Eka Adnyana, sane anggannyene kasudi saking sowangsowang banjar, lan sampun praside ngamolihan jayanti ring tingkat kecamatan miwah ring tingkat Kota Denpasar, ri sajeroning ngamiletin Utsawa Dharma Githa punika. Ngenenin indik kekidung lan kekawin kemargiang ring sowing-sowang banjar antuk krama ring galahe nganutin tatimbang prajuru banjar sowingsowang. Jantos mangkin kawentenannyene diastun jagate iriki sampun keni embas pariwisata saha pakibehnyene,kawentenan sekaa punika kanyun ajeg. Siosan ring nabdab rikala wenten pacentokan Utswa Dharma Githa.sekaa pesantian punika sering keulemin ritatkala wenten warga utawi krama sane ngwangun karya ayu. Bilih-bilih yening wenten piodalan utawi karya yadnya ring pura-pura penyungsungan se jebag Desa Pakraman Tonja, sekaa pesantian punika sadia ngaturang aya. Ngenenin indik upah nenten wenten Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 8

9 kepastikayang,sukserah nganutin ledang kayun ring sang adruwe karya sane kagenahang pinaka sarining daksina. Sa. UTSAHA NELEBANG SANGHYANG AGAMA. Agama Hindu pinaka penuntun krama desane sekala niskala gumanti sida ngamolang tetujon kehuripan, inggih punika sane kebawos MOKSARTAM JAGADHITA YA CA ITI DHARMA. Indik pemargin tatelebang Sang Hyang Agama kemargiang sekadi ring sor puniki: Kaping siki : Ngawentenan tuntunan agama ring krama desa. Kaping kalih : Nunas tuntunan ring Parisadha Hindhu Dharma Kecamatan. Utawi Kota Denpasar rikala wenten galah sane mabuat, taler nyarengin penataran pemangku tukang banten sane kawentenin oleh sang ngawa rat. Kaping tiga : Ngwentenan pebaktian nemoning Panca Dasi Sukla Paksa lan Kresna Paksa, ring sanggah utawi pemerajan,sowing-sowang pura sane keempon oleh banjar utawai I krama lan Pura Kahyangan Tiga manut tetimbang prajuru Desa. Kaping patpat : Nincapang kaheningan pekayun ngemargiang pebaktian ring sajeroning parhyangan parhyangan majalaran antuk pemargi muspa sinareng sami sane kaenter olih Jro Mangku. Wa. NELEBANG AJAHAN PANCA SRADA. Ri sajeroning nelebang ajahan Panca Srada Krama Desa Pakraman Tonja sampun mautsaha mautsaha melajahin ajaran sastra agama yadian indik ngenenin Widhi tatwa. Atma Tatwa, Karma Phala Tatwa, Punarbhawa Tatwa lan Moksa Tatwa. Ri sajeroning nelebang ajaran Widhi Tatwa, taler sampun kelaksanayang melarapan antuk ngastiti bakti ring Ida Hyang Widhi Wasa meserana antuk upacara lan upakara, babanten ring parhyangan. Taler sampun ngaturan bakti utawi muspa serahina ring pura,sanggah utawi merajan suwang-sowang. Taler sampun kauningan indiki tetuek pamuspan, mtirta,lan mabija. Ri neleban ajaran Atma Tatwa I Krama Desa sampun sauningan sagilik saguluk, ritatkala ngemargiang pah-pah karya, sane keatur oleh Prajuru Desa, nenten saling sikut riantukan I krama sampun uning krama desa sami wantah semeton, riantukan sane melinggih riangga sarira soang-soang krama suyakti ipun wantah tunggal tur saking Ida Sang Hyang Widhi wasa. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 9

10 Ri neleban ajaran Karma Phala I Krama Desa sampun kawentenannyee Karma Phala, mawinan I krama setata mepikayun, mekarya, lan mewecana sane becik, serahina-rahina ring jagate. Ri Neleban ajaran Punarbhawa I Krama Desa wantah percaya pisan, inggih punika panumadian ke mercepada risampunan mebalik ke karang wayah/seda, manut suba, sedurunge embas pungsed anak alit ngelaksanayang meluasin /nunas baos sapa sira sane mapuayangan utawi ngidih nasi ke mercepada. Ajaran puniki sane ngawinan mangda Ikrama setata melaksana becik benjang pungkuran yening numadi kemercepada mangde ten kebanda antuk sengsara. Ri nelebang ajaran Moksa I Krama setata mautsaha mengupapira ri sajeroning kauripan melarapan antuk nelebang ajaran Tri Kaya Parisudha, yening sampun mewali kekarang wayah utawi seda mangda prasida amor ring acintya utawi moksa, suka tan pawali dukha. La. PEMARGIN AJAHAN AGAMA. Pemargin tata agama saking nguni rauh mangkin sane kemargiang olih I Krama Desa setata memargi becik nenten naenin wenten wicara, mamokang (penipuan ) memaling lan paradana. Taler nenten wenten ngalegeyang padruen desa wiadin Pura,miwah yan wenten kedurmanggalan digelis keupakara pemarisuda. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 10

11 IV. PAWONGAN. Pawongan kebaws paiketan sehananing para jana antuk pasilih asih, paras paros, sarpanaya, salunglung sabayaantaka,ngelaksaneyang pasuka duka ring Desa Pakraman Tonja. Piketan punika mangda memargi sekadi tata titi sane kebawos susila kerahayuane sareng sami macihna pinaka piranti minakadi sekadi ring sor puniki : Ha. Awig-awig Desa Pakraman,Perarem Desa lan Banjar. Na. Bale desa lan bale Banjar. Ca. Parhyangan Desa lan Banjar. Ra. Kulkul saha bale Kulkul Desa lan Banjar. Ka. Prajuru Desa lan prajuru banjar sane ngenterang Desa utawi Banjar. Sane sinangguh Krama Desa Pakraman Tonja, inggih punika sapisanan sane magama Hindu tur jenek sane mawit saking Krama Desa Pakraman Tonja, sane sampun ngamiletin polah polih mekrama desa utawi makrama banjar tur manut sekadi awig awig Desa Pakraman Tonja utawi perarem Banjar. Ring awig-awig lan,desa utawi banjar sampun kasinahang asapunapi patutnyene nglaksanayang sajeroning keadatan,sekaa-sekaa,tata cara parum,tata cara psuka dukaan, tata cara ngeremba wewangunan, rencana wewangunan, nyanggra darmaning Negara lan darmaning agama. Asapunika taler utsaha-utsaha pacing nincapang paiketan maagama,sareng tiyosan agama,lan sang meagama ring sang guru wisesa,sane kebawosang sekadi inucap ring ajeng. Ring Desa Pakraman Tonja indike asapunika sampun sami pada kemargiang duaning sampun wenten sepat siku-siku sane katuut minakadi Awig-Awig Desa Pakraman sane jagi kedarteyang. Ha. INDIK UNDAGAN PRAJURU DESA PAKRAMAN. Sane kasinanggehang prajuru ring Desa Pakraman Tonja manut kecap ring awig-aawig inggih punika, Sesepuh Desa,Kerta Desa, Bendesa, Pangllman, Penyarikan, Patengen, Kasinoman. Soang-soang Prajuru ngemargiang swadarmannyene,tur nenten sane ngerangkap. Pekaryan nganutin Swadarma negara tur pada madrue lekita marupa administrasi,tur pemargine,rikala ngemargiang pekaryan adat, paras paros sarpanaya. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 11

12 Na. INDIK NGADEGANG PRAJURU. Pemargin nitenin indik ngadegang prajuru desa kelaksanayang nyabran kelimang warsa apisan, sampun saking riyin kemargiang olih angga panitya sane angganyene utusan saking sowang-sowang Banjar wewidangan Desa Pakraman Tonja. Risampun panitya kabentuk selantur ipun ngarereh sang sane jagi keadegang Bendesa saking suwang-sowang banjar. Risampunne polih sang sane jagi keadegang selantur ipun kasudi langsung olih I Krama Desa nganutin suara pilih akeh kemanggehang dados Bendesa. Selanturnya Bendesa sane kasudi nagingin pepelihan prajuru luire, Pangliman, Penyarikan, Patengen lan sane siosan keambil saking utusan suwangsuwang banjar. Uger-uger sang sane jagi keadegang dados prajuru desa minakadin ipun yusa kirang langkung telung dasa tiban ngamunggahan kantos enem dasa lima tiban,uning ring sastra nyurat lan ngwacen,siosan ring punika sane mabuat pisan janten kesungkemin kecumponin ring Banjar genah sang sane pacing keajegan prajuru. Sane dados keadegang Bendesa wantah krama sane uwed kemanten. Ca. AWIG- AWIG DESA PAKRAMAN TONJA. Awig-awig pinaka piranti ngiket I krama desa pemekas ring Desa Pakraman Tonja sampun kapatutang saha sampun kalingga tanganin antuk sang angawa rat,rawuh Walikota denpasar pinaka murdaning jagat Kota Denpasar. Awig- Awig puniki keraremin duk warsa masehi 1992,magenah ring Pura Desa saha sampun kasurat antuk aksara Bali miwah kepasupati. Awig-awig punika inucap sampun pastika kemargiang olih prajuru desa rikala nibakang wicara mantuke ring kramanyene. Ra. INDIK PARUMAN DESA PAKRAMAN TONJA Paruman pinaka sarana ikrama desa jagi nykiang pikayun pacing nabdab pengerencana utawi wicara sane mabuat ring desa utawi bebanjaran. Manut sekadi kasurat ring sajeroning awig-awig pawos 17 paruman Desa Pakraman Tonja kepah dados : Kaping siki : Paruman Desa Pakraman Tonja. Kaping kalih : Sangkepan prajuru, kawentenang manut wiguna. Peparuman kawentenang manut pawukon,taler kelaksanayang nganutin pekaryan utawi pangerencana sane jagi kesanggra. Tatacara ngemargiang paruman kepatutang mabusana adat manut dresta,kejangkepan antuk upakara pinunas icaan minakadi ipun canang pengaraos,lan cane. Peparuman dados Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 12

13 kemargiang risampun upakara kemargiang,kelanturan antuk nunas tirta sejangkepnyene, manut dudonan,raris kelanturan antuk manggalaning peparuman nyacah kramanyene sane rauh. Yening sampun peparumane kerauhin antuk wargi sekirang-kirangnyane atenge lintangan adiri,wawu keangkat peparumane kemargiang. Sinamian krama desa nyarengin peparuman aktip ngamedalang pekayun sane mabuat. Ka. INDIK KULKUL. Kulkul utawi kentongan wantah pinaka piranti Desa Pakraman Tonja,sane suaranyene pinaka tetengeran dedauhan ring krama desa. Siosan ring punika kulkul taler wenten ring banjar wewidangan Desa Pakraman Tonja, tetujonnyene taler pateh sekadi ring ajeng suaranyene pinaka tetengeran dedauhan ring krama banjar. Sekaa-sekaa sane wenten ring bebanjaran taler madue kulkul, nanging bah bangun kulkulnye mabinayan, punika taler indik suarannyene ring kulkul banjar. Kulkul inucap kasuarayang sangkaning pituduh prajuru manut kawigunan. Ripet wenten jadma nyuarayang kulkul sangkaning manah iseng patut kedanda manut daging awig-awig sane kapitegesang antuk perarem. Cutet ipun tan kepatutang siosan ring prajuru sane nyuarayang kulkul rikala wenten pidabdab sane mabuat. Tetengeran suaran kulkul sane munggah ring awig-awig utawi perarem sekadi tengeran wenten yadnya desa utawi banar, anak seda / padem, ngelaksanayang pekaryan, keni panca baya, miwah sane siosan sami sampun suaran tetengerane pada masiosan. Da. INDIK NEPASIN WICARA. Sahaning wicara sane mawiwit saking krama desa sane melaksana corahsaha luirnyane sinengguh nungkasin daging awig-awig,pasuara miwah perarem desa/banjar. I Prajuru patut digelis nepasin tur maosin tan nyantos pesadok, penepase patut pastika. Nyantennang wong iwang patut melarapan Tri Premana minakadi saksi,ilikita miwah bukti, miwah tan maren nepek ring catur dresta luir ipun Loka Dresta, Desa Dresta, Purwa Dresta, lan Sastra Dresta. Yan sampun janten wong inucap melaksana corah, patut katepekin pamidande manut agung alit kaiwangan ipun minakadi : Dedosan antuk arta, panebusan kasisipan antuk ayahan, Upacara antuk banten, spa sumaba (Kasepekang) ring desa/banjar, Kebancutin, kegurahin, kasekung kesah katundung, kapalasang nunas gung pangampura ring krama desa/banjar. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 13

14 Ta. KAWERUHAN PRAJURU INDIK AWIG AWIG LAN UGER-UGER SANE SIOSAN. Indik kaweruhan prajuru Desa Pakraman Tonja indik daging awigawig miwah perarem desa sampun keuniang sami, riantukan para prajuru sampun polih dumduman awig-awig anggen panuntun sedina-dina ring jeroan,pakubon suwangsuwang prajuru. Yadiastun asapunika riantukan kebanda antuk kekirangan I prajuru sinah sampun ipun jagi meled melajah tur ngebit-ngebitin awaig-awig punika rikanjekan jagi nepasin wicara sane mabuat. Tur taler I Prajuru ten surud-surud melajihin angga,lan masadok sareng krama desa sane uning. Sa. PETIAS UTAWI PAUPON UPON PRAJURU. Petias lan upon-upon I Prajuru Desa saking Desa Pakraman Tonja/banjar wantah lupun ayah lan papeson Desa Pakraman utawi Banjar. Saking Pemerintah Kota Denpasar wenten pica sebilang warsa sane katerima oleh Jro Bendesa nanging keh ipun nenten akeh, riantukan dados prajuru wantah kedasarin manah antuk ngayah ring jagate. Petias keatur ring Jro mangku Pura Kayangan Tiga inggih punika luput peson-peson Desa Pakraman utawi banjar,lan yening prade wenten Jero Mangku Kayangan Tiga sane kelayu sekar prabiya upakaranyene Wa. INDIK KAWERUHAN PRAJURU. Ngenenin ring kaweruhan prajuru Desa Pakraman Tonja pidarteyang titian ring sor : No. Pepasih Linggih Pendidikan 1. Drs. I Made Sudarsana. Bendesa. S1. 2. Drs. I Made Nuada. Petajuh I. S1 3. Drs. I Made Sugiarta. Peatjuh II. S1. 4. I Gede Yoga Premana,SE. Penyarikan I. S1 5. I Nyoman Alit Arta,SS. Penyarikan II. S1. 6. I Nyoman Gede Eka Muliawan,SE. Petengen I. S1 7. Putu Gde Himawan Saputra,SE. Petengen II. S1 8. I Made Ardana,Spd. Widang Pawongan. S1. 9. I Nyoman Sariana,Spd.M.Si. Widang Pawongan. S Ida Bagus Anom BA. Widang Parhyangan. Sarmud. 11. I Ketut Sana. Widang Parhyangan. SMU 12. Drs. Ec.I Made Anom Atmaja. Widang Parhyangan. S Drs. I Made Oka Bagiarta. Widang palemahan. S I Made Mudita Widang palemahan. SMU 15. I Nyoman Supartha. Kesinoman. SMU 16. I Nyoman Suarjana. Kesinoman. SMU 17. I Wayan Sukertiyasa. Kesinoman. SMU Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 14

15 La. INDIK KAWENTENAN SEKAA TERUNA Indik kawentenan sekaa teruna ring soang-soang banjar sampun wenten, maka sami sampun madruwe pepalihan prajuru sane pastika. Taler sampun madruwe awig-awig sane keanggen pinaka sepat siku-siku rikala ngemargiang Sekaa Teruna punika, taler sampun meduwe buku-buku administrasi sane jangkep. Kawentenan Sekaa teruna uleng ngelaksanayang indik kayowanan lan agama. Silih sinunggil Sekaa Teruna Werdhi Sesana Br.Tega, Desa Pakraman Tonja sampun ngamolihan jayanti ring pacentokan Sekaa teruna tingkat Provinsi Bali pinaka Duta Kota Denpasar warsa 2014 lintang. Ma. PARIBASA. Krama Desa Pakraman Tonja rauh mangkin kantun ngajegang tata cara adat nganggen bahasa Bali, utama ipun ring peparuman Desa Pakraman,taler nganggen tatacara adat anggen mikukuhin wewangunan adat lan Agama Hindhu kadulurin manah sagilik saguluk. Punika taler Prajuru Desa Pakraman nganggen bahasa Bali ritatkala keaturin ngerauhan yening wenten upacara pepadikan utawi pawiwahan. Lianan ring punika prajuru desa patut ngelimbakan bahasa baline mangde keangge bahasa sewai wai sareng keluarganyene ring jero pakubon suwang-suwang gumanti bahasa baline presida lestari tur nenten ical. Mawinan bahasa nyihneyang budaya. Ga. INDIK NGEPAH PEKARYAN MANUT DRESTA. Indik sekaa-sekaa sane wenten ring Desa Pakraman Tonja sekadi sane sampun kawedar ring daging ilikita sane duuan jantos mangkin kari ajeg tur lestari. Minakadi sekaa teruna,sekaa Gong,Sekaa santhi sanpun tregep jagi nyanggra karya yening kawehin karya, tur sampun medrue prajuru sane ngetangan. Ri sajeroning nyanggra pekaryan makasami warganyene briuk sepanggul medasar kayun gilik saguluk ngambil sehananing pekaryan. Punika taler indik pemargin upacara piodalan,kesanga lan pekaryan sane siosan sampun kepah olih Jro Bendesa sape sira sane polih giliran, tetujon ipun mangde pekaryan punika pastika sane ngelaksanayang tur sane nitenin. Ba. PAKILITAN RING SAJERONING KELOMPOK. Ring sajeroning pakilitan kelompok sane wenten, nyantos mangkin memargi becik, seantukan nenten naenin wenten biuta ringkelompok inucap. Punika maka cihna kelompok inucap setata nginggilang pakilitan sane becik medasar antuk pekayunan segilik saguluk. Ri sajeroning pakilitan menyama braya kelompok inucap taler ngutsahayang keraketan pasidikaran marep ring kelompok desa siosan utawi sane kasinanggeh kelompok dure desa. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 15

16 Nya.NINCAPAN KEGOTONG ROYONGAN. Indik nincapan kegotong royongan ring Desa Pakraman Tonja kelaksanayang padgata kala nyabran sasih apisan,sane katedunan olih I krama Desa maka sami ring sowangsowang Banjar, sejabaning kram sane polih leluputan minakadi Pemangku, Prajuru Desa Pakraman lan sane siosan lan patut. Kedotong royongan inucap keambil tur kelasanayang melarapan antuk manah subakti ring Desa Pakraman. Pa. INDIK MAPITULUNG. Mawosan indik mapitulung ring Desa Pakraman Tonja kantun memargi becik,punika kecihneyang ri sajeroning wenten pekaryan sane merupa upacara agama minakadi upcara Panca Yadnya sane kelaksanayang olih I Krama Desa. Indik mapitulung inucap nenten ngetangan saking keluarga dane pinih nampek,nyamabraya miwh sane tiyos-tiyosan punika sinamina briuk sepanggul mapitulung ring sang sane madue karya. Ja. INDIK SWADARMA Mawosang indik swadarma krama Desa Pakraman Tonja sampun kepastika yang manut kadi swadarmannyene sowing-sowang,inggihan punika I Prajuru lan I Krama Desa pada uleng ngemargian pekaryanyene. Sakewanten nenten lempas ring daging awig-awig Desa Pakraman Tonja, setata memargi ngelantur manut dresta. Ya. INDIK TATA TITI KRAMA. Sekadi sane sampun kawikanin sareng sami indik tata tit krama ri sajeroning mabebaosan setata ngangge anggah ungguhing basa manut kadi sor singgihin ring para jana sane jag airing mebaosan umpami matur ring anak lingsir, matur ring sesamen miwah ring anak sane sandang singgihan. Punika taler indik mabusana yening wenten upacara adat miwah piodalan ring pura sampun manut dresta. Nya. INDIK PEKARSAN MELAJAH NINUTIN PAKIBEH JAGAT. Ring Desa Pakraman Tonja taler sampun ngemargiang,nglimbakang tur nincapang kaweuhan nganutin uger-uger sane kamedalang olih sang Angawa Rat sane sinanggeh guru wisesa,inggih punika wajib belajar.utsahautsaha sane sampun kemargiang ring Desa Pakraman Tonja nincapan kaweruhan ring Desa Pakraman Tonja sampun wenten PAUD ( Pendidikan Anak Usia Dini ) sane mewasta TK. Tunas Mekar I, Sekolah Dasar, Sekolah Kejuruan Menegah lan Perguruan Tinggi sane mabuat pisan jagi nincapan kaweruhan krama Desane. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 16

17 Ha. 1. PARTISIPASI KRAMA RING PANGUMBARAN. Krama Desa Pakraman Tonja sane wenten ring pengumbaran setata ngelingang desannyene ring dije jua ragane magenah, ring sajeroning ngewangun desannyene yadian merupa klompok, yadian niri-niri ring sajeroning ngamedalan pikayun pikayaun,dana punia, miwah sane tiyosan keangge ritepengan ngwangun Desa. Ritatkala wenten pujawali ring Pura Kahyangan Desa krama pangumbaran inucap stata budal ngaturan bhakti, saha sareng nyanggra pidabdabe ring Desa Pakraman. Na. 1. PENGARUH PARIWISATA MAJENG RING SAJERONING TATA PAKRAMAN DESA PAKRAMAN TONJA. Sekadi sane sampun katah kemargiang olih sang Angawa Rat ring jagat Bali inggih punika Bali kedadosang Industri Pariwisata sane madrue, adat sosial budaya sane medasar antuk Agama Hindhu. Katah sampun maosan Bali dados Industri Wisata sane ngadol budaya kemanten, budaya sane medasar antuk Agama Hindhu. Riantukan asapunika wiyakti banget pisan pengaruh tur pikenoh pariwisata punika majeng ring kawentenan Desa Pakraman lan krama duene. Sapunika taler ring wewidangan Desa Pakraman Tonja yadiastun nenten dados obyek wisata, nanging keni imbas riantukan akeh kramanyene sane mekarya ngerereh pengupa jiwa ring wewidangan pariwisata punika. Pengaruh Pariwisata majeng ring krama Desa Pakraman Tonja makeh pisan minakadi sekadi ring sor puniki : Kaping siki : Wenten genah ngereh tur nunas pekaryan utawi wenten genah ngereh pengupa jiwa. Kaping kalih : Wenten pablibagan ( Komunikasi ) sane praside Ikrama jagi ngutsaha nincapan kaweruhannyene indik bahasa. Kaping tiga : Wenten pablibagan indik budaya sane mabuat anggen tetimbangan. Kaping empat : Wenten pikayun jagi mikukuhin Agama Hindhu lan nincapin tur miara buadayanyene pinaka daya tarik wisatawan mangda rauh melancaran ke Bali. Pinaka piranti nulak tur ngicalang pengaruh sane kawon sampun taler kecumponin ring perarem Banjar muah Desa PAKRAMAN sane medasar antuk awig-awig,umpamin ipun tan kedadosang ngeranjing ke Pura yening tan manut ring tata krama. Yan dados mapunyah-punyahan miwah sane tiyosan. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 17

18 Ca. 1. PAKILITAN DESA PAKRAMAN MAJENG DESA DINAS Palemahan Desa Pakraman Tonja Kawentenannyene asiki ring wewidangan Kelurahan Tonja, duaning asapunika Lurah Tonja maosang linggih Lurah kesarengan Bendesa PAKRAMAN Tonja pateh/sejajar. Nika mahawinan ri tepengan wenten pidabdab wiadin pekaryan kawentenan bebaosan sane becik, inggian ring ngemedalan krama Desa wiadin dinas/tamiu. Nyanto mangkin pakilitan Desa Pakraman Tonja majeng ring Desa Dinas nenten nainin wenten wicara. Mangdene nenten wenten ngerangkep pekaryan ring I krama Desa, mahawinan Pengurus LPM (Lembaga Pemberdayaan Masyarakat) sinalih tunggil lembaga sane wenten ring Desa Dinas nenten kedadosan dados ngerangkep dados prajuru Desa Pakraman Tonja, riantukan sami pada ngayah,mangda nenten abot ritatkala ngambil pekaryan. Punika taler yening wenten karya mabuat ring Desa Pakraman, Desa Dinas taler nyarengan ngewantu bilih bilih indik dana. Ra. 1. PENANJUNG BATU. Manut kadi daging Awig-awig Desa Pakraman Tonja sinalih tunggil wacakan ipun Yan ana wong tan mekrama ring Desa Pakraman Tonja, kelampusan ( kelayu sekar ) tur pacang ngaben ring Setra Desa Pakraman Tonja sajeroning magama Hindhu keni jinah penanjung batu. Ka. 1. INDIK LEMBAGA PERKREDITAN DESA ( LPD ) LAN PASAR. Maosan indik LPD lan Pasar sane sampun kaloktah ring jagat Bali, kawentenannyene mawiguna pisan keangge ngajegang Desa Pakraman. Desa Pakraman Tonja sampun madrue LPD lan Pasar, sane sampun presida memargi. Lembaga punika sampun mikolihing pikolih,yadiastun kari kedik nanging mabuat pisan anggen ngawewehan dana sane sampun wenten kadruweang olih Desa Pakraman. Ngatos mankin mekekalih lembaga punika sayan warsa sayan nincap tur memargi antar. I Krama Desa sampun ngangge LPD punika pinaka genah nabung lan nyelang jinah riantukan pikolih sane sampun keraseyang olih I Krama,inggih punika 30 % ( telungdasa prosen ) keuntungannyene ngeranjing ke Desa Pakraman keangge mecikin pelinggih lan pidabdab sane siosan. Punika taler kawentenanyene Pasar Desa Pakraman druwene, nanging riantukan genah pasar ring tengah nenten ring Jalan ageng sinah sampun mabineyang ring pasar-pasar sane kedrue olih desa PAKRAMAN liannan. Indik Pasar Desa Ngantos mangkin durung preside ngewewehin Kas Desa Pakraman duene riantukan kari medabdab tur metaki taki dimogi benjang pungkuran mangde preside ngamolihan dana majeng ring Kas Desa. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 18

19 V. PALEMAHAN Ha. WATES DESA PAKRAMAN TONJA Jebar kakuwub wewidangan Desa Pakraman Tonja kirang langkung 210 Ha mewates nyatru desa inggih punika : 1. Sisi Wetan : Wewidangan Desa Pakraman Oongan. 2. Sisi Kidul : Wewidangan Desa Pakraman Sumerta lan Pagan. 3. Sisi Kulon : Wewidangan Desa Pakraman Denpasar. 4. Sisi Lor : Wewidangan Desa Pakraman Peraupan. Indik wates Desa Pakraman Tonja maka sami ngangge wates alam, wenten sane ngangge rurung, tukad utawi jelingjingan, taler sampun kekaryanin tapal batas sane ngepah Desa Pakraman Tonja sareng Desa Pakraman sane siyosan. Tapal batas punika sampun nyantenang nyihnayang wates wewidangan Desa Pakraman Tonja. Indik wates jantos mangkin nenten naenin wenten wicara, lan sampun keunggahang ring peta wewidangan Desa Pakraman Tonja. Na. KEASRIAN WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN. Ring sowang-sowang keluarga sane jenek ring sajeroning wewidangan Desa Pakraman Tonja, ngaryanin keasrian palemahannyene, saking nguni sampun kautsahayang sakasidan nenten sangkaning nyanggra pacentokan kemanten. Sowang-sowang telajakan paumahan kepatutan lan sampun kautsahayang nanemin entik-entikan sane manut kawigunan, karesikan wewidangan palemahannyene sampun taler keutsahayang, tur kelaksanyang olih I Krama Desa. Ngenenin indik lulu sewusan kelaksanayang upacara sampun digelis keresikin, lulu punika kebungkus tur kewadihan pan ten amure, tur sampun presida keangkut olih Dinas Kebersihan Kota Denpasar. Ca. KAWENTENAN SETRA. Kawentenan Setra ring Desa Pakraman Tonja wantah kekalih sane mewasta Setra Bungkeneng lan Setra Kebon Buni. Setra pinaka genah mendem sawa, utawi genah ngelaksanayang upacara pengabenan ( nunjel sawa ) sampun kepah manut kadi pengemong suwangsuwang banjar. Indik keresikan setra pastika sampun keutsahayang ngelaksanayang gotong royong nyabran tigang sasih. Setra punika sampun pastika watesnyene antuk tembok penyengker. Yadiastun setra punika sampun kepah pengempon suwang suwang banjar, nanging yening wenten krama sane medrue umah ring wewidangan Desa Pakraman Tonja,nangin Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 19

20 nenten mekrama desa ring Desa Pakraman Tonja,wenten kelayuan sekar mapikayun ngelaksanayang upacara pengabenan ring setra druwen Desa Pakraman Tonja, upacara punika dados kelaksanayang. Nanging sedurung kelaksanayang mangda atur supeksa ring I Prajuru Desa utawi Banjar tur keni prabea utawi penanjung batu,manut sekadi daging awig-awig lan perarem Desa Pakraman Tonja. Wantah Banjar Tangguntiti Setrannyene mabinayang riantukan banjar inucap sampun madrue setra sane mewasta Setra Kebon Buni. Ngenenin indik lulu sisan-sisan upakara risampun wusan upacara kelaksanayang taler sampun kedabdabang indik kebersihannyene olih I Krama Banjar. Ra. KONSEP TRI MANDALA. Ngenenin indik genah pura karang paumahan.setra sampun kemanggehang manut uger uger sane kebawos Tri Mandala. Indik genah Pura ring Desa Pakraman Tonja samian sampun nganuti Tri Mandala nimakadi : Ha. Na. Ca. Utaming Mandala,pinaka genah linggih utama. Madya Mandala pinaka jaba tengah genah wewangunan tiyosan. Nista Mandala pinaka jaba sisi. Ring suwang-suwang karang paumahan taler sampun nganutin Tri Mandala sane pepalihannyene kadi ring sor puniki : Ha. Na. Ca. Utaming Mandala, pinaka genah Parhyangan, minakadi Pamrajan,Sanggah saha sampun ketanduran sarwa sekar sane dados keanggen upkara. Madya Mandala pinaka genah wewangunan keluwarga nganutin sukat asta kosala kosali,taler ring genahe punika ketandurin pepayonan utawi taru hiasan,apotik hidup,karang kitri.dapur hidup miwah sane siosan. Nista Mandala genah puniki katah kebawos teba pinaka genah WC,utawi genah ngutang kotoran utawi leluhu,tur taler katah ketanduran klapa utawi pisang. Asapunika taler ring indik genah setra taler saking nguni sampun nganutin indik sane kebawos Tri Mandala. Manut ring daging Awig-Awig Desa Pakraman Tonja wewalungan nenten kedadosang ngeranjing ke Pura,yan prade wenten, sang madruwe wewalungan wenang kasisipan antuk denda prebeyaning upakara pemarisuda. Indike punika durung naenin kapanggihwewalungan sane ngeranjing ke Pura. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 20

21 Ring sowing-sowang Pura Kahyangan Desa sampun kawentenan pakeling indik warga cuntaka tan kedadosang ngranjing ring sajeroning Pura, maka sami krama desa sampun uning ring paindikan asapunika taler sampun satinu indik pakeling punika. Ka. INDIK BANJAR. Ngenein indik wates banjar sampun pada pastika ngangge wates sane merupa rurung,tur sowing-sowang banjar sampun madrue bale banjar, nanging krama banjarnyene nenten nganutin genah kadi wewidangan banjar,riantukan krama banjar sane wenten ring Desa Pakraman Tonja,genah pakubonnyene saling seluk, yadiastun asapunika nenten naenin wenten wicara ring sowing-sowang banjar. Banjar inucap sampun presida ngelaksanayang swadarma sowang-sowang. Da. INDIK NYANGGRA KATREPTIAN RING DESA PAKRAMAN. Indik nyanggra katreptian ring Desa Pakraman Tonja, sampun katugasin Ring Para Pecalang ritakala wenten upacara ring Desa Pakraman Tonja. Tiyosan ring punika Taler keadegang Satuan Tugas Keamanan lan Ketertiban ri sajeroning ngelaksanayang pengrondan nyabran wengi. Ngenenin pariindikan indik wicara sane wenten sampun prasida ketanganin oleh Para Pecalang lan Satuan Tugas Keamanan lan Ketertiban punika. Ring Kelurahan Tonja taler kawentenan Satuan Tugas Keamanan lan Ketertiban sane mewasta Hansip,sane nyarengan nyanggra katreptian Desa Pakraman Tonja. Pecalang taler wenten ring sowang- sowang Banjar ripet wenten ke Panca Baya Pecalang punika sampun tiyaga ngelaksanayang utawi mewantu ketreptian Desa/Banjar, utawi krama. Ta. TANAH PADRUWEN DESA. Ngenenin indik tanah padruwen Desa sane dados pelaba pura Kahyangan Desa inggih punika. : ha. Pelaba Pura Desa : - Jebar 2800 M2 lan 400 M2 megenah ring wewidangan Subak Angabaya,Kelurahan Penatih. - Jebar 1600 M2 megenah ring wewidangan Banjar Tegehkuri,Desa Pakraman Tonja lan sampun keanggen genah Pasar lan Kantor LPD lan Kantor Desa Pakramana Tonja. na. Pelaba Pura Dalem : - Jebar 2775 M2 megenah ring wewidangan subak angabaya Desa Penatih Dangin Puri. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 21

22 Makasami padruwen desa inucap sampun keilikitayang/kesertipikatang, tiyosan ring padruwen Desa ring ajeng taler wenten tanah setra. Pedruwen desa inucap ring ajeng nenten kegarap olih I Krama Desa Pakraman Tonja,riantukan genahnyene ring dura desa,nanging indih pikolih druwen desa punika sampun taler keterima tur kesurat olih I Prajuru Desa. Sa. PARUPAYAN PADRUWEN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN. Parupayan padruwen ring wewidangan Desa PAkraman Tonja wenten sane kadruwe Desa Pakraman Tonja, inggih punika pelaba-pelaba sane sampun kawedar ring ajeng, tiyosan ring punika janten pisan kadruweyang olih I Krama Desa sowang-sowang. Tanah padruwen Desa Pakraman jimbarnye wantah akedik yan rerehang ( dibandingkan ) ring padruwen I Krama maka sami. Tiyosan ring punika yaler wenten tanah padruwen Banjar utaman ipun genah wewangunan balai banjar. Wa. NGELESTARIANG TANAH PADRUWEN DESA. Utsaha prajuru Desa Pakraman Tonja ngelestariang tanah padruwen desa nyantos mangkin memargi becik, nika mahawinan nenten wenten tanah padruwen desa sane megentos kawigunan, taler nenten wenten tanah desa sane kadruweyang olih I Krama. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 22

23 VI. WESANA Manut sekadi sane sampun kaungghang tur kapidartayang ring Eka Ilikita mungwing kawentenan Desa Pakraman Tonja sane sampun katah nganutin Tri Hita Karana inggih punika : Parhyangan,Pawongan lan Palemahan presida kapupulan daging - daging ipun ring sor puniki : Ha. Ring widang Parhyangan sampun kasungkemin kawentenan Kahyangan Tiga punika genah ngastawa Ida Sang Hyang Widhi Wasa, maka cihna baktin I Krama Desa riantukan sampun ngamolihan kerahajengan melarapan saking paswecan Ida. Na. Ring widang Pawongan, Krama Desa Pakraman Tonja pastika ngajegang kasukertan ring pawongan melarapan antuk ngemargiang daging awig-awig lan perarem,sane tan mari katitenin antuk prajuru Desa mewastu wentene pasikian kayun,bawos lan laksana sane becik maka cihna kahuripan sane paras paros salunglung sabaya antaka. Ca. Ring widang Palemahan kawentenan palemahan Desa Pakraman Tonja,sampun ngemanggehang Tri Mandala,inggih punika sane kebawos Utama Mandala, Madya Mandala lan Nista Mandala, sami pinaka jalaran pacing ngulati ke jagadhitan ring negara krama. Siosan ring punika Krama Desa Pakraman Tonja rikala ngemargiang swadarma ngajegang sahananing dresta,paswara,perarem pinaka penyahcah daging awigawig sampun kapidartayang ring daging eka ilikita puniki. Eka Ilikta Desa Pakraman Tonja Kaca 23

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

DUDONAN KARYA MELASPAS, MUPUK PEDAGINGAN, NGENTEG LINGGIH, PADUDUSAN ALIT, TAWUR WERASPATI KALPA NO GALAH EED KARYA PENYANGGRA PEMUPUT PIRANTI

DUDONAN KARYA MELASPAS, MUPUK PEDAGINGAN, NGENTEG LINGGIH, PADUDUSAN ALIT, TAWUR WERASPATI KALPA NO GALAH EED KARYA PENYANGGRA PEMUPUT PIRANTI pura panti penataran agung Br. Aseman, Desa Abiansemal, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung DUDONAN KARYA MELASPAS, MUPUK PEDAGINGAN, NGENTEG LINGGIH, PADUDUSAN ALIT, TAWUR WERASPATI KALPA NO GALAH

Lebih terperinci

ARYA WANG BANG SIDEMEN MERAJAN GEDONG SELAT

ARYA WANG BANG SIDEMEN MERAJAN GEDONG SELAT SUSUNAN PANITIA KARYA NGENTEG LINGGIH NUBUNG DAGING TAHUN 2015 1. Yajamana Karya : Ida Pedanda Gede Made Buruan 2. Tapini : Ida Pedanda Istri Rai Pemayun : Ida Ayu Ngurah 3. Pamiteket Karya : I Gusti Mangku

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1 - 1 - MURDA - CITA Om Swastyastu, Om Awignamastu nama sidham, Putusing Paruman Krama Desa Adat Tegak gumawe Awig awig Desa Pakraman maka sepat siku siku pameneh, wastu kasida prayojanan mami kabeh prasama

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

IMPLEMENTASI AJARAN TRI HITA KARANA DALAM AWIG-AWIG

IMPLEMENTASI AJARAN TRI HITA KARANA DALAM AWIG-AWIG IMPLEMENTASI AJARAN TRI HITA KARANA DALAM AWIG-AWIG Tjok Istri Putra Astiti, Wayan Windia, I Ketut Sudantra, I Gede Marhaendra Wijaatmaja, Anak Agung Istri Ari Atu Dewi, Fakultas Hukum, Universitas Udayana,

Lebih terperinci

EKSISTENSI HUKUM ADAT DALAM MENJAGA KEHARMONISAN MASYARAKAT BALI (Penerapan Pararem di Desa Pakraman Jumpai, Kecamatan Klungkung, Kabupaten Klungkung)

EKSISTENSI HUKUM ADAT DALAM MENJAGA KEHARMONISAN MASYARAKAT BALI (Penerapan Pararem di Desa Pakraman Jumpai, Kecamatan Klungkung, Kabupaten Klungkung) EKSISTENSI HUKUM ADAT DALAM MENJAGA KEHARMONISAN MASYARAKAT BALI (Penerapan Pararem di Desa Pakraman Jumpai, Kecamatan Klungkung, Kabupaten Klungkung) ARTIKEL OLEH I MADE MARDIKA NIM: 0914041028 JURUSAN

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

EKSISTENSI PURA TELEDU NGINYAH PADA ERA POSMODERN DI DESA GUMBRIH KECAMATAN PEKUTATAN KABUPATEN JEMBRANA (Perspektif Pendidikan Agama Hindu)

EKSISTENSI PURA TELEDU NGINYAH PADA ERA POSMODERN DI DESA GUMBRIH KECAMATAN PEKUTATAN KABUPATEN JEMBRANA (Perspektif Pendidikan Agama Hindu) EKSISTENSI PURA TELEDU NGINYAH PADA ERA POSMODERN DI DESA GUMBRIH KECAMATAN PEKUTATAN KABUPATEN JEMBRANA (Perspektif Pendidikan Agama Hindu) Ni Putu Sri Ratna Dewi Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar

Lebih terperinci

Oleh I Gusti Ayu Sri Utami Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar

Oleh I Gusti Ayu Sri Utami Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar KAJIAN PENDIDIKAN AGAMA HINDU DALAM TRADISI NGAYAH DI TENGAH AKSI DAN INTERAKSI UMAT HINDU DI DESA ADAT ANGGUNGAN KELURAHAN LUKLUK KECAMATAN MENGWI KABUPATEN BADUNG Oleh I Gusti Ayu Sri Utami Institut

Lebih terperinci

DUDONAN KARYA PADUDUSAN AGUNG, TAWUR TABUH GENTUH, MAMUNGKAH LAN NGENTEG LINGGIH RING PURA DALEM, PRAJAPATI, SEGA, CATUS PATA, LAN PURA ULUN SUWI

DUDONAN KARYA PADUDUSAN AGUNG, TAWUR TABUH GENTUH, MAMUNGKAH LAN NGENTEG LINGGIH RING PURA DALEM, PRAJAPATI, SEGA, CATUS PATA, LAN PURA ULUN SUWI DUDONAN KARYA PADUDUSAN AGUNG, TAWUR TABUH GENTUH, MAMUNGKAH LAN NGENTEG LINGGIH RING, PRAJAPATI, SEGA, S PATA, LAN PURA ULUN SUWI NO RAHINA HARI & TANGGAL DAUH ACARA, UPACARA PENGENTER / MUPUT GENAH PENGIRING

Lebih terperinci

PROFIL DESA PAKRAMAN BULIAN. Oleh: I Wayan Rai, dkk Fakultas Olahraga dan Kesehatan, Universitas Pendidikan Ganesha, Singaraja

PROFIL DESA PAKRAMAN BULIAN. Oleh: I Wayan Rai, dkk Fakultas Olahraga dan Kesehatan, Universitas Pendidikan Ganesha, Singaraja PROFIL DESA PAKRAMAN BULIAN Oleh: I Wayan Rai, dkk Fakultas Olahraga dan Kesehatan, Universitas Pendidikan Ganesha, Singaraja Abstrak Program IPTEKSS bagi Masyrakat (IbM) di Kecamatan Kubutambahan, Kabupaten

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

PEMARGI MELASTI LINGGIH IDA BHATARA RING PURA PUSEH

PEMARGI MELASTI LINGGIH IDA BHATARA RING PURA PUSEH PEMARGI MELASTI 1. PECALANG 2. PRAYASCITA, PENASTASAN 3. UPACARA 4. GONG 5. PESANTIAN 6. IDA BHATARA PUSEH 7. PENATARAN PANDE (MANGKU Gd NOMER) 8. PENATARAN PANDE (MANGKU SARKA) 9. PENATARAN PASEK (WAYAN

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

DUDONAN UPAKARA/UPACARA LAN RERAHINAN SUKA DUKA HINDU DHARMA BANJAR CILEDUG DAN SEKITARNYA TAHUN 2015

DUDONAN UPAKARA/UPACARA LAN RERAHINAN SUKA DUKA HINDU DHARMA BANJAR CILEDUG DAN SEKITARNYA TAHUN 2015 NO TANGGAL DINA/WUKU DUDONAN UPAKARA/UPACARA LAN RERAHINAN SUKA DUKA HINDU DHARMA BANJAR CILEDUG DAN SEKITARNYA TAHUN 2015 RERAINAN/ PIODALAN/PUJAWALI UPAKARA SANE KATUR PINANDITA SANE MUPUT TEMPEK PENGAREP

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

JUAL-BELI TANAH PEKARANGAN DESA (PKD) (STUDI KASUS DI DESA PEKRAMAN PENESTANAN, KECAMATAN UBUD, KABUPATEN GIANYAR)

JUAL-BELI TANAH PEKARANGAN DESA (PKD) (STUDI KASUS DI DESA PEKRAMAN PENESTANAN, KECAMATAN UBUD, KABUPATEN GIANYAR) JUAL-BELI TANAH PEKARANGAN DESA (PKD) (STUDI KASUS DI DESA PEKRAMAN PENESTANAN, KECAMATAN UBUD, KABUPATEN GIANYAR) Oleh Made Adi Berry Kesuma Putra A.A. Gde Oka Parwata A.A. Istri Ari Atu Dewi Bagian Hukum

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN UMUM DESA PAKRAMAN ABANGAN. Desa Pakraman Abangan termasuk dalam wilayah Desa dinas Tegallalang,

BAB II TINJAUAN UMUM DESA PAKRAMAN ABANGAN. Desa Pakraman Abangan termasuk dalam wilayah Desa dinas Tegallalang, BAB II TINJAUAN UMUM DESA PAKRAMAN ABANGAN 2.1. Letak geografis Desa Pakraman Abangan Desa Pakraman Abangan termasuk dalam wilayah Desa dinas Tegallalang, Kecamatan Tegallalang dan Kabupaten Gianyar. Mengenai

Lebih terperinci

RITUAL MEKRAB DALAM PEMUJAAN BARONG LANDUNG DI PURA DESA BANJAR PACUNG KELURAHAN BITERA KECAMATAN GIANYAR

RITUAL MEKRAB DALAM PEMUJAAN BARONG LANDUNG DI PURA DESA BANJAR PACUNG KELURAHAN BITERA KECAMATAN GIANYAR RITUAL MEKRAB DALAM PEMUJAAN BARONG LANDUNG DI PURA DESA BANJAR PACUNG KELURAHAN BITERA KECAMATAN GIANYAR (Analisis Pendidikan Agama Hindu) Oleh I Made Agus Sutrisna Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

GUBERNUR BALI PERATURAN GUBERNUR BALI NOMOR 10 TAHUN 2015 TENTANG

GUBERNUR BALI PERATURAN GUBERNUR BALI NOMOR 10 TAHUN 2015 TENTANG GUBERNUR BALI PERATURAN GUBERNUR BALI NOMOR 10 TAHUN 2015 TENTANG PERUBAHAN KEDUA ATAS PERATURAN GUBERNUR BALI NOMOR 6 TAHUN 2012 TENTANG PEMBERIAN HIBAH KEPADA DESA PAKRAMAN, SUBAK DAN SUBAK ABIAN PROVINSI

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN UMUM TENTANG DESA PAKRAMAN ASAK KARANGASEM. 2.1 Gambaran Umum Desa Pakraman Asak Karangasem

BAB II TINJAUAN UMUM TENTANG DESA PAKRAMAN ASAK KARANGASEM. 2.1 Gambaran Umum Desa Pakraman Asak Karangasem BAB II TINJAUAN UMUM TENTANG DESA PAKRAMAN ASAK KARANGASEM 2.1 Gambaran Umum Desa Pakraman Asak Karangasem 2.1.1 Gambaran Umum Desa Pakraman Dalam peraturan daerah Bali telah dibuatkan peraturan khusus

Lebih terperinci

September2016. Oleh : Ni Made Lidia Lestari Karlina Dewi 2. Key words: role, pakraman, conflict, perarem

September2016. Oleh : Ni Made Lidia Lestari Karlina Dewi 2. Key words: role, pakraman, conflict, perarem September2016 PERAN DESA PAKRAMAN DALAM PEMBENTUKAN PERAREM TERKAIT PENYELESAIAN KONFLIK ALIH FUNGSI LAHAN 1 (Studi Kasus Di Desa Pakraman Tunjuk, Kabupaten Tabanan) Oleh : Ni Made Lidia Lestari Karlina

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

KEDUDUKAN WANITA BALU

KEDUDUKAN WANITA BALU KEDUDUKAN WANITA BALU DALAM HUKUM ADAT BALI (Studi Kasus Implementasi Nilai Harmonisasi dalam Hak dan Kewajiban Wanita Balu Di Desa Belega, Kecamatan Blahbatuh, Kabupaten Gianyar) OLEH : I GEDE EVA JANU

Lebih terperinci

BAB VI DINAMIKA PEMAKAIAN UNGKAPAN LARANGAN PADA MASYARAKAT PETANI TABANAN. Dinamika dapat diartikan sebagai gerak. Misalnya, gerak sosial diartikan

BAB VI DINAMIKA PEMAKAIAN UNGKAPAN LARANGAN PADA MASYARAKAT PETANI TABANAN. Dinamika dapat diartikan sebagai gerak. Misalnya, gerak sosial diartikan 146 BAB VI DINAMIKA PEMAKAIAN UNGKAPAN LARANGAN PADA MASYARAKAT PETANI TABANAN Dinamika dapat diartikan sebagai gerak. Misalnya, gerak sosial diartikan gerak masyarakat secara terus-menerus yang menimbulkan

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

Seetan : Sistem Pengendalian Sosial Masyarakat Desa Pakraman Susut Kelod, Bangli

Seetan : Sistem Pengendalian Sosial Masyarakat Desa Pakraman Susut Kelod, Bangli Seetan : Sistem Pengendalian Sosial Masyarakat Desa Pakraman Susut Kelod, Bangli Made Andika Hadiputra Evaganna 1*, Putu Sukardja 2, Ketut Darmana 3 [123] Prodi Antropologi Fakultas Ilmu Budaya Unud 1

Lebih terperinci