CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016"

Transkripsi

1 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Singaraja, Indonesia. KUUB Tetilikan puniki matetujon (1) mangda uning soroh-soroh kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng; (2) mangda uning napi sane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. Tetilikan punika maosang indik wenten ring pabligbagan subak anyar desa Padang Keling, Kacamatan Buleleng, Kabupaten Buleleng. Tetilik puniki ngangge pahan deskriptif kualitatif. Jejering ring tetilikan puniki inggih punika krama Subak Anyar Desa Padang Keling, lan penandangnyanne campuhan warna basa ring pabligbagan. Ring tetilik puniki nganggen makudang-kudang tata cara mupulang data, inggih punika praktiasa, sadu wicara, miwah dokumentasi. Pikolih saking tetilikan puniki (1) soroh campuhan warna basa sane kaanggen ring pabligbagan punika,campuhan warna basa ke tengah, ke sisi, lan campur. Undagan wenten ring pabligbagan punika wenten ring frase lan kruna, ring kruna kaepah malih dados tiga inggih punika kruna lingga, kruna dwi lingga lan kruna paribasa (idiom). Wenten kalih wentuk campuhan warna basa, inggih punika campuhan warna basa murni lan nenten murni; (2) sane ngawinang campuhan warna basa punika ring pabligbagan subak anyar desa Padang Keling, duaning sor singgih basa, undagan pendidikan sane mabinayan, nenten nguningin kosabasa basa Bali, lan akeh variasi-variasi basa. Cutetnyane wenten soroh lan parindikan sane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. Piteketnyane sumangdane iraga prasida ngalestariang budaya Bali, mabebaosan nganggen basa Bali. Kruna jejaton : campuhan warna basa, pabligbagan Abstrak Penelitian ini bertujuan (1) untuk mengetahui jenis-jenis campur kode yang dipakai pada diskusi umum Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng; (2) untuk mengetahui penyebab campur kode yang digunakan pada diskusi umum Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. Penelitian ini membahas campur kode yang digunakan pada diskusi umum Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng. Penelitian ini menggunakan penelitian deskriptif kualitatif. Subyek pada penelitian ini adalah anggota Subak Anyar Desa Padang Keling, dan obyeknya campur kode pada diskusi umum. Penelitian ini menggunakan beberapa teknik pengumpulan data seperti, observasi, wawancara, dan dokumentasi. Temuan pada penelitian ini (1) jenis-jenis campur kode yang digunakan pada diskusi umum tersebut, campur kode ke dalam, campur kode ke luar, dan campur. Tingkatan campur kode yang terdapat pada diskusi umum tersebut adalah frase dan kata, pada tingkatan kata dibagi lagi menjadi tiga, yaitu kata dasar, kata berulang dan peribahasa (idiom). Ada dua bentuk campur kode, yaitu campur kode murni dan tidak murni; (2) yang menyebabkan campur kode digunakan pada diskusi umum Subak Anyar Desa Padang Keling, karena sor singgih bahasa, tingkat pendidikan yang

2 berbeda, tidak mengetahui kosabasa bahasa Bali, dan banyaknya variasi-variasi bahasa. Kesimpulannya ada jenis dan penyebab campur kode digunakan pada diskusi umum Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Bulelelng. Saran dalam penelitian ini, agar kita bersama-sama melestarikan budaya Bali dengan menggunakan bahasa Bali. Kata kunci : campur kode, diskusi umum Abstract This study are aimed (1) to know the types of mixed codes used in the general discussion Subak Anyar of Padang Keling village, District of Buleleng, Regency of Buleleng, (2) to determine the cause of mixed code used in the general discussion Subak Anyar of Padang Keling village, District of Buleleng, Regency of Buleleng. This study discusses about interfering codes used in the general discussion Subak Anyar of Padang Keling village, District of Buleleng, Regency of Buleleng. This research uses descriptive qualitative. Subjects in this study were members of Subak Anyar Padang Keling village, and object in this study is code-mixing in the general discussion. This study using data collection such as, observation, interviews, and documentation. The findings in this study (1) the types of mixed code used in the general discussion is inner code-mixing, outer code-mixing,hybrid code-mixing. Depth mix the code contained in the general discussion are the phrases and words, at the word level is divided into three, namely the base word, repeating words and proverbs ( idiom ). There are two forms of code-mixing, which is code-mixing of pure and impure ; (2) the cause interference code used in the general discussion Subak Anyar of Padang Keling village, because sor singgih language, different educations, not knowing the language of kosabasa Bali, and the many varieties of the language. In conclusion there are different types and causes of code-mixing is used in the general discussion Subak Anyar of Padang Keling village, District of Buleleng, Regency of Bulelelng. Suggestions in this study, so that we together preserve Balinese culture and speaking with Balinese language. Keywords : code-mixing, general discussion

3 PURWAKA Kahanan basa ring Bali kacihnayang antuk kawentenan undagan-undagan basa. Kawentenan punika ngawinang wentennyane jadma sane meweh ngangge undagan-undagan basa punika, ri sajeroning kahanan basa wenten sane ngranjing ring wewidangan formal lan nonformal. Wewidangan formal inggih punika kahanan sane nyihnayang kawentenan awig-awig (peraturan) lan kawentenannyane resmi. Imbanyane ri tatkala wenten acara paruman. Malianan sareng wewidangan nonformal sane banget nungkalik saking wewidangan formal, inggih punika nenten wenten awig-awig (peraturan) lan kawentenannyane nenten resmi. Imbanyane sakadi pabligbagan. Kahanan punika sane ngawinang ngawetuang makudangkudang variasi basa sane nglimbak sakadi mangkin. Imbanyane nenten lian saking kawentenan campuhan warna basa. Campuhan warna basa punika nenten prasida kapalasang antuk aab globalisasi sakadi mangkin, napi malih wenten iusaniusan sane ngranjing lan ngawinang akeh wenten paobahan-paobahan. Srana sane kaanggen ri tatkala mabebaosan nganggen campuhan warna basa inggih punika basa. Basa dados pupulan penampen sane madaging parindikan lan mapaiketan sareng guna budaya, kadadosang konsepsi sane pinih mabuat majeng ring kramane. Basa kaepah dados kalih teges, sane kapertama basa inggih punika piranti sane kaanggen ngawentuk pikenoh sareng wirasa, tata laksana, piranti sane kaanggen ngiusin. Sane kaping kalih, basa dados pralambang majeng ring tata laksana sane becik, pralambang saking kulewarga lan Bangsa, lan pralambang sane becik ring kayun. Bebaosan majeng ring sang sane nganggen basa, jadma punika nenten prasida kapalasang antuk basa. Basa ngambel genah sane mabuat pisan dados srana ngicenin napi sane pacang kabaosang sareng anak sane lianan. Sadurung nganggen basa pastika wenten wentuk-wentuk kruna sane pacang kabaosang mangda polih tetuek sane becik. Paiketan ngeninin indik basa sareng kramane prasida nganggen teori Sosiolinguistik sane ngranjing ring Bilingualisme. Ring teori Sosiolinguitik, krama Indonesia sane masoroh duaning wenten akeh suku sane nganggen basa daerah sane mabinayan. Pabinayan punika majeng ring basa, madue iusan sane becik lan kaon. Kaonnyane inggih punika meweh ri tatkala mabebaosan sareng wewidangan sane lianan. Sane becik inggih punika, kawentenannyane prasida ngangkat eksistensi basa sane wenten ring wewidangannyane. Majeng ring teori Sosoilingustik, akeh krama sane nganggen kalih basa (dwi basa) samaliha krama sane madue akeh basa (multi bahasa). Kawentenan kramane nganggen basa sane mabinayan, nika mawinan kramane prasida uning ngeninin basa lianan, medal saking basa sane kaaggen sarahinarahina utawi basa daerahnyane. Ipun uning lan nganggen basa daerah dados basa pertamanyane lan basa Indonesia utawi basa sane lianan dados basa sane kaping kalih. Ring wewidangan krama sane nganggen kalih basa (dwi bahasa) punika saling mapiketan sareng soroh-soroh basanyane, minakadi kruna, frasa, klausa, utawi lengkara. Punika sane ngawinang kawentenan campuhan warna basa, prasida kacingak ring sisi nonformal (ritatkala mabebaosan sarahinarahina), sane kaping kalih ring sisi

4 formal (sakadi rapat-rapat utawi paruman). Sakadi sane sampun katelatarang, lumbrahnyane krama Bali madue basa Bali dados basa sane kapertama lan basa Indonesia dados basa sane kaping kalih. Malianan sareng makakalih basa punika, wenten krama Bali sane waged mabasa dura Negara. Basa Bali silih sinunggil basa daerah sane kaemban becik krama Baline. Basa Bali sane dados basa ibu krama Bali. Kaanggen olih akeh krama Baline dados srana mabebaosan majeng ring kahuripan, sakadi paiketan ring kulewarga. Taler basa Bali kaanggen sajeroning sistem sosial krama Bali. Sistem sosial krama Bali wenten makudang-kudang undagan, inggih punika pasemetonan, wewidangan lan agraris. Paiketan pasemetonan punika ngawentuk pasemetonan lan sekaa-sekaa pasemetonan. Sekaa-sekaa punika ngawit saking sane pinih alit ngantos sane pinihageng, inggih punika kulewarga. Paiketan manut wewidangannyane mawentuk sekaa desa adat lan banjar-banjar. Sane pinih untat ring wewidangan agraris nglimbak subak. Subak inggih punika organisasi sane wenten ring kramane lan matetujon ngembakang toya ring sawahe sane kaanggen nandur padi ring wewidangan Bali. Lumbrahnyane subak punika madue pura sane kawastanin pura Uluncarik, utawi pura Bedugul, kawagun olih kramane sane madue tanah lan tani sane katujuang majeng ring Dewi Sri. Ring subak punika pastika wenten pabligbaganpabligbagan sane kaanggen nyumpuin parikrama sadurung kamargiang. Pabligbagan punika kalaksanayang wantah kaanggen srana ngrauhang tetujon. Pabligbagan prasida dados srana sane kaanggen mabebaosan sareng anak sane lianan. Pabligbagan sane kalaksanayang olih organisasi punika wantah kaanggen nyikiang manah sadurung kacumpuin olih kramane sane lianan. Pabligbagan punika ngawit saking pangrencana, sapunapi pamargi sane kacumpuin lan napi sane pacang kalaksanayang. Majeng ring pabligbagan pastika wenten penampenpenampen saking kramane sane nyarengin pabligbagan punika. Nenten prasida kapalasang akeh basa-basa serapan sane ngranjing lan kaanggen, napi malih sakadi aab globalisasi sane ngangsan nglimbak. Prasida kacingak ring organisasi subak ring desa Padang Keling. Yadiastun organisasi punika kabaos sampun sue kawentenannyane, napi malih genah subak desa Padang Keling punika doh saking kota (terpelosok), nanging sampun keni iusan basa-basa serapan sane kaanggen ring pabligbagan, sane kabaos campuhan warna basa. Lianan sakadi nika, akehan sane dados sekaasane ngranjing ring subak punika sampun lingsir utawi tua, sapatutnyane panglingsir punika dados tungked utawi tombak sane dados kaanggen panuntun mangda prasida ngalestariang basa Bali sane sayan rered. Napi malih prasida kauningin akeh yowana sane kemad mabebaosan nganggen basa Bali, lianan sakadi nika alit-alit aab sakadi mangkin akehan kaajahin nganggen basa Indonesia dados basa pertamanyane olih para reramane. Punika mawinan penilik meled nilikin wenten ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng, Warsa Tetilikan puniki boya ja tetilik sane kapertama ngeninin indik campuhan warna basa. Tetilik sakadi punika taler sampun wenten kalaksanayang sadurungnyane, inggih punika tetilikan saking

5 Yastrini (2014) ring tetilikannyane sane mamurda"campurkodedalamwacan aberbahasa Bali Pedagang di PasarAnyar 1 Singaraja, KabupatenBulelengTahun 2014".Soroh-soroh campuhan warna basa sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika campuhan warna basa sane mawentuk kruna, mawentuk frase ring kruna, lan mawentuk kata ulang. Sri Rahayu (2014) ring tetilikannyane sane mamurda "Campur Kode dalam Pemakaian Bahasa Bali Lisan ring Grya Panaraga Desa Penarukan". Sorohsoroh kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika mawentuk sisipan kruna, sane kaepah malih dados limang soroh, mawentuk kruna lingga, campuhan warna basa sane mawentuk imbuhan, campuhan warna basa sane mawentuk kata ulang, mawentuk frase sane kasisipin, mawentuk paribasa (idiom), sane kaping kalih inggih punika campuhan warna basa sane kaepah majeng ring sorohnyane inggih punika, campuhan warna basa katengah, campuhan warna basa kasisi, miwah campuhan warna basa campuran. Malarapan antuk dadalan pikobet ring beduur, prasida kapolihang bantang pikobetnyane inggih punika: (1) soroh-soroh campuhan warna basa napi manten sane kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng, (2) napi sane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. Malarapan antuk dadalan pikobet lan bantang pikobet ring beduur, kapolihan tetujon tetilikan puniki, inggih punika: (1) mangda prasidauningcampuhan warna basa napi manten sane kaanggenring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng, (2) mangda prasida uningsane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. KRAMANING TETILIK Manut Wendra (2013: 32) maosang ring wagian niki katelatarang indik tata cara (prosedur) sane kaanggen ri tatkala ngalaksanayang tetilikan. Kramaning tetilik puniki kaanggen mangda prasida nyawis pikobet-pikobet sane wenten ring tetilikan puniki. Punika mawinan kramaning tetilik polih genah sane mabuat pisan, lan wenten makudang-kudang kramaning tetilik sane dados bantang pamargi ngalaksanayang tetilikan puniki. Kramaning tetilik sane pacang kaanggen inggih punika: (1) palihan tetilik, (2) jejering tetilik, (3) piranti tetilik, (4) mupulang data, miwah sane pinih untat (5) data tureksa. Deriki katelatarang ngeninin indik palihan tetilik (design) tetilik sane kaanggen. Wendra (2013: 32) maosang, palihan tetilik inggih punika tata titi (strategi) ri tatkala nabdabang genah (setting) tetilik sumangdane penilik prasida molihin data sane patut (valid) nganutin karakteristik lan tetujon tetilikan. Manut napi sane katelatarang iwau ngeninin indik kawentenan campuhan warna basa (campur kode), punika sane ngawinang tetilik puniki nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif.

6 Tetilikan deskriptif kualitatif punika marupa kruna-kruna sane kasurat utawi sane kabaosang(lisan) majeng ring jadma-jadma lan parisolah sane prasida kacingak. Sane dados jejering tetilik ring tetilikan puniki inggih punika krama Subak Anyar Desa Padang Keling, Kecamatan Buleleng, Kabupaten Buleleng, lan sane dados penandangnyane inggih punika kawentenan campuhan warna basa (campur kode) ring pabligbagan. Ri tatkala ngarereh data puniki, pastika data punika kapupulang dumun salanturnyane milihin utawi menyeleksidata sane jagi kaanggen, nyelehin, narka (menerka)data miwah sane pinih untat wau nyutetang tetilikan punika. Nanging sakadi sane kauningin, kawikanan manusa punika kawatesin, punika mawinan panilik nganggen piranti utawi srana mangda anut sareng pikobet sane kasinahang, inggih punika wantah nganggen kartu data. Wenten makudang-kudang pikobet sane kacingak ring tetilikan puniki lan patut kacawis nganggen data sapatutnyane. Pikobet punika wantah soroh-soroh campuhan warna basa lan parindikan napi sane ngawinang campuhan warna basa punika kaanggen ring pabligbagan. Panilik mupulang data nganggen makudang-kudang tata cara, sakadi ring sor puniki: Esti (2013: 81) maosang, kramaning praktiasa inggih punika parikrama nilikin majeng ring penandang nganggen panca indra, sakadi panyingakan, penciuman, pendengaran, perasa sareng peraba. Punika kawastanin praktiasa langsung, praktiasa punika prasida kalaksanayang sakadi tes, kuesioner, rekaman gambar, rekaman suara, miwah sane lianan. Kramaning praktiasa niki kaanggen ngarereh data indik soroh-soroh campuhan warna basa napi manten sane wenten ring pabligbagan subak punika. Manut napi sane katelatarang ring ajeng, sane kapertama kalaksanayang olih penilik inggih punika nyingakin lan mirengang napi sane kabaosang olih klian subak sareng sekaanyane, usan punika panilik ngarekam nganggen handphonemangda kauningin napi manten bebaosanbebaosan sane kapabligbagang, salanturnyane rekaman punika kapirengang olih panilik lan kasurat campuhan warna basa napi manten sane wenten ring pabligbagan punika nganggen kartu data. Kramaning sadu wicara inggih punika bebaosan sane kalaksanayang olih sang sane pacang kawawancara mangda molihin napi sane jagi pacang karereh lan marupa informasi. Esti (2013: 80). Kramaning sadu wicara puniki kaanggen ngarereh data indik napi sane ngawinang campuhan warna basa punika kaanggen ring pabligbagan subak anyar. Sane ngranjing dados anggota ring Subak Anyar Desa Padang Keling 68 diri. Pabligbagan ring subak puniki kalaksanayang 5 ngantos 6 ring awarsa, nuju rahina tumpek landep lan pabligbagan agengnyane kalaksanayang ri tatkala nampek ring rahina ngusaba. Ri tatkala pabligbagan puniki kamargiang panilik wantah mligbagang sareng klian lan sekaa sane ngametuang bebaosan utawi sane mabebaosan ngangge campuhan warna basa kemanten. Kramaning Dokumentasi puniki kaanggen ngambil gambar ri tatkala kramaning sadu wicara kalaksanayang. Sane kaambil ri tatkala nganggen kramaning dokumentasi inggih punika wantah gambar-gambar utawi foto sane nyihnayang rikala ngarereh data,

7 punika kalaksanayang mangda data sane kapikolihang pastika, mangda prasida kaanggen nyawis pikobet sane wenten ring tetilikan puniki. Salanturnyane uning indik kawentenan campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng Warsa Ring tetilikan puniki wenten makudang-kudang data sane jagi katureksa inggih punika data indik soroh-soroh campuhan warna basa sane wenten ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng, miwah sane ngawinang campuhan warna basa punika kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng. Makasami data punika nganggen kramaning praktiyasa (observasi), kramaning sadu wicara(wawancara) lan kramaning dokumentasi. Manut soroh data punika, tetilikan puniki pacang nganggen teknik deskriptif kualitatif punika kaanggen ri tatkala nelatarang indik data sane kapolihang ri tatkala ngalaksanayang kramaning praktiyasa, kramaning sadu wicara lan kramaning dokumentasi. Data sane sampun kapolihang punika pacang katelatarang manut kasujatiannyane, salanturnyane wau ngaryanin tetingkesan sane prasida kasatuayang majeng jadma sane lianan. Miles sareng Huberman (ring Gosong, 1998: 100) ngawewehin data tureksa kaepah dados tiga, inggih punika reduksi data, penyajian data, lan penyimpulan. Reduksi data punika wantah ngaryanin tetingkesan indik data sane kapolihang ri tatkala mupulang data. Data sane kapolihang punika salanturnyane kapupulang dumun, usan punika data kaepah nganutin napi sane jagi pacang karereh lan kaaptiang ring tetilikan punika. Makasami data sane kapolihang punika nenten lian wantah data matah (mentah), punika mawinan data punika mangda kaepah malih mangda nganutin unteng tetiliknyane, salanturnyane data sane nenten ngranjing ring tetilikan punika nenten katureksa lan kakutang. Penyajian data inggih punika utsaha nyihnayang pidarta utawi gatra sane sampun kasusun, sane ngawinang prasida ngaryanin tetingkesan. Samian data sane sampun kareduksi, kapupulang dados data tetilikan sane ngarnjing ring campuhan warna basa. Datadata punika salanturnyane kaselehin antuk deskriptif kualitatif anggen ngarereh basa sane kamedalang, soroh-soroh campuhan warna basa lan napi sane ngawinang kawentenan campuhan warna basa punika ri tatkala ngawentenang pabligbagan punika.. Penyimpulan, ngaryanin tetingkesan prasida kalaksanayang ngawit pamargin mupulang data. Irika panilik ngaryanin tetingkesan (simpulan sementara) manut sakadi data sane kapolihang. Tetingkesan punika malih katureksa yening sampun ngamolihang data sane anyar. Pamargi sakadi asapunika stata kalaksanayang nyantos ngamolihang data sane kaping untat. Salanturnyane nganutin tetingkesan punika, malih ngaryanin tetingkesan (simpulan umum/ akhir)sane pacang kaanggen tetingkesan ring tetilik puniki. PIKOLIH LAN TETEPASAN Puniki katelatarang indik pikolih sane sampun kapikolihang. Pikolih punika ngeninin indik (1) soroh-soroh campuhan warna basa sane kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling,

8 Buleleng (2) sane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. Ri sampune pikolih ring tetilikan puniki katelatarang jagi kalanturang indik tetepasan tetilikan puniki. Ring tetilikan puniki, data sane kapolihang kawedarang ring adyaya puniki. Data sane sampun kapikolihang ring tetilikan puniki kamargiang antuk makudangkudang undagan, ngawit saking mirengang video rekaman pabligbagan sane sampun kamargiang olih Subak Anyar Desa Padang Keling, kalanturang antuk nyurat kruna-kruna lan lengkara sane wenten ring rekaman punika, usan punika kruna-kruna sane ngranjing ring campuhan warna basa kasurat ring kartu data, kalanturang antuk nyorohang data(klasifikasi data) manut sorohnyane, sane kaping untat nyelehin paindikan napi sane ngawinang kawentenan campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng, Warsa Data sane kapolihang ring tetilikan puniki wenten kalih, inggih punika (1) soroh-soroh campuhan warna basa sane kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng (2) sane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng. Praktiasa sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika handphone sane kaanggen ngarekamsuara lan gambarsane wenten ring pabligbagan sane kamargiang lan ngamolihang indik soroh kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng. Mangda dangan ri tatkala ngaryanin tetilikan puniki, penilik ngarekambebaosan ring pabligbagan punika, selanturnyane sane sampun marekam kasurat olih penilik, usan punika waudata sane ngranjing ring campuhan warna basa punika karereh lan kasurat. Kapikolihang makudangkudang soroh campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang KelingPadang Keling, Buleleng. Minakadinyane wenten campuhan warna basa ke tengah, ke sisi, campur, wenten campuhan warna basa ring undagan kruna dwi lingga lan sane pinih untat wenten campuhan warna basa ring undagan kruna paribasa (idiom). Lan akeh data sane ngranjing ring campuhan warna basa inggih punika 193 kruna. Sadu wicara puniki kalaksanayang ring Subak Anyar Desa Padang Keling, sausan pabligbagan punika kapuputang. Sane kairing ri tatkala sadu wicara punika wantah sane mabebaosan rikala pabligbagan punika kamargiang, inggih punika Kelian Subak, Juru Raksa, lan silih sinunggil sekaa sane ngranjing ring Subak Anyar Desa Padang Keling. Ri tatkala ngambil gambar sane kaanggen wantah piranti dokumentasi. Pateh sakadi praktiasa, sadu wicara puniki bebaosan lan cawisannyane karekam nganggen handphone lan gambar-gambar kaambil ri tatkala ngamargiang sadu wicara puniki, usan punika napi sane kapolihang saking rekaman punika kasurat olih panilik. Sadu wicara kaanggen ngarereh data sane kaping kalih, inggih punika napi sane ngawinang campuhan warna basa kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng.

9 Pikolih ngamargiang sadu wicara pacang katelatarang ring sor puniki. Pikolih sane ngawinang campuhan warna basa ring pabligbagan Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng Warsa Saking pamargin sadu wicara sane kasarengin antuk dokumentasi, taler kapolihang makudang-kudang data sane ngawinang campuhan warna basa punika kaanggen ri tatkala mabebaosan. Sane ngawinang ring Subak Anyar Desa Padang Keling ngangge campuhan warna basa ri tatkala ngawentenang pabligbagan inggih punika duaning basa Bali punika wenten undaganundagan basa sane ketah kabaosang antuk sor singgih basa sane ngawinang meweh ri tatkala kaanggen mabebaosan, kawentenan petani-petani sane akeh lan masorohan (beranekaragam) lan undagan pendidikan sane mabinayan, punika mawinan nganggen campuhan warna basa mangda nenten meweh karesepang ri tatkala ngawentenang pabligbagan, duaning lumbrah nganggen campuhan warna basa, nganggen basa bali raris kagentosin lan kasarengin antuk basa Indonesia miwah basa sane lianan, akeh nenten nguningin kosabasa sane wenten ring basa Bali, sane pinih untat duaning akeh variasi-variasi basa sane ngranjing ring basa Bali lan keni iusan basa punika. Ring tetepasan puniki, jagi katelatarang indik data sane sampun kapikolihang sakadi sane wenten ring ajeng. Wenten makudangkudang data sane sampun kapolihang minakadi soroh-soroh kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling lan napi sane ngawinang campuhan warna basa punika kanggen ri tatkala ngawentenang pabligbagan ring Subak Anyar Desa Padang Keling. Manut sakadi sepat siku-siku sane kaanggen nilikin tetilikan puniki wantah kadwibasan (bilingualisme) olih Suandi (2014:16) maosang indik bilingualisme inggih punika sang sane mabebaosan nganggen kalih basa rikala mabebaosan sareng jadma sane lianan. Imbanyane sisia utawi mahasisia sane nyeneng di Bali utawi asli Bali pastika wikan nganggen basa Bali rikala mabebaosan sareng sawitrannyane ring sekolah utawi kampus rikala nenten wenten paplajahan, nanging rikala wenten ring kelas utawi kahanan formal, pastika nganggen basa Indonesia. Punika kabaos bilingualisme, inggih punika nganggen kalih basa antuk kahanannyane lan nenten kacampuhin antuk basa-basa sane lianan. Raris, jadma punika prasida mabebaosan nganggen kahanannyane. Pikobetnyane ngeninin indik bilingualisme utawi kadwibasan banget mapaiketan sareng aab sakadi mangkin majeng ring krama Indonesia. Punika awinan antuk krama Indonesia nganggen akeh basa, inggih punika basa ibu (basa daerah) lan basa Indonesia sane dados basa Nasional. Nganggen basa daerah kabaos nganggen basa kapertama, lan nganggen basa Indonesia kabaos antuk nganggen basa sane kaping kalih. Yadiastun iraga madue basa sane akeh lan masoroh, sumangdane iraga dados jadma Bali magenah ring Bali mangda nganggen lan ngajegang basa Bali sane dados pamikukuh iraga sareng sami. Yening panglingsir druene sampun nenten nguningin, nenten nganggen basa Bali napi malih yowana lan alit-alite sane lianan. Punika mawinan iraga sareng sami mangda mabebaosan nganggen basa Bali, mangda urati lan nelebin

10 basa Bali punika, mangda sayan nincap sayan waged mabebaosan nganggen basa Bali. Nanging napi sane kapolihang ri tatkala ngawentenang tetilikan puniki, akeh krama subak sane nganggen campuhan warna basa ri tatkala mabebaosan ring pabligbagan. Teori sane kaanggen bantang ri tatkala ngmargiang tetilikan puniki inggih punika wantah teori sosiolinguistik, inggih punika indik SPEAKING riantukan tetilikan puniki wantah nilikin indik basa sane kaanggen lan sane wenten ring kramane ritatkala ngawentenang pabligbagan. Mangda kauningin ring sor puniki pacang katelatarang indik kaanggen ritatkala ngawentenang pabligbagan ring Subak Anyar Desa Buleleng, Kabupaten Buleleng Warsa Soroh campuhan warna basa sane kaanggen ring pabligbagan punika marupa wenten campuhan warna basa ke tengah, ke sisi, lan campur. Undagan campuhan warna basa sane wenten ring pabligbagan punika wenten ring frase lan kruna, ring kruna kaepah malih dados tiga inggih punika kruna lingga, kruna dwi lingga lan kruna paribasa (idiom). Wenten kalih wentuk campuhan warna basa, inggih punika campuhan warna basa murni lan nenten murni. Minakadinyane: bahasa, bahan, ember, cek, foto, fotokopi, dua dim, hampir-hampir, dekatdekat, roda dua,lan rumput jepang. Sakadi sane wenten ring sepat siku-siku sane kaanggen nyawis pikobet sane wenten ring tetilikan puniki sane kabaosang antuk campuhan warna basa. Sakadi sane baosang ring ajeng wenten campuhan warna basa ke tengah, saking basa Indonesia, minakadi: bahasa "basa", bahan "lakar", ember "ember". Campuhan warna basa ke sisi saking basa Inggris, cek "cek", foto "gambar", fotocopy "fotokopi". Campuhan warna basa campur saking basa Indonesia lan basa Inggris dua dim "kalih dim". Campuhan warna basa ring undagan kruna dwi lingga, hampir-hampir "das", dekat-dekat "nampek". Sane pinih untat campuhan warna basa ring undagan kruna paribasa (idiom), Minakadinyane: bahasa "basa", bahan "lakar", ember "ember". Campuhan warna basa ke sisi saking basa Inggris, cek "cek", foto "gambar", fotokopi "fotokopi". Campuhan warna basa campur saking basa Indonesia lan basa Inggris dua dim "kalih dim". Campuhan warna basa ring undagan kruna dwi lingga, hampirhampir "das", dekat-dekat "nampek". Sane pinih untat campuhan warna basa ring undagan kruna paribasa (idiom), roda dua "motor", rumput jepang "tali plastik". Ring sor puniki jagi katelatarang silih sinunggil krunakruna sane ngranjing ring campuhan warna basa sane wenten ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling. Dua belas juta empat belas ribu "roras yuta pat belas tali", delapan juta empat ratus sembilan puluh dua ribu " kutus yuta samas sangang dasa kalih tali, delapan ratus tujuh puluh tiga ribu "domas pitung dasa telung tali", delapan ratus lima puluh ribu "domas seket tali", dikali delapan "kakaliang kutus", di samping "ri samping", dua belas ribu "roras tali", dua juta delapan ratus eman belas ribu "kalih yuta domas nem dasa tali", dua juta seratus ribu "kalih yuta satus tali", dua juta tiga ratus dua puluh sembilan ribu "kalih yuta tigang atus duang dasa sia tali", dua juta tujuh ratus lima puluh ribu "kalih yuta pitung atus seket tali",

11 dua kali "kaping kalih", dua puluh empat juta seratus ribu "petang likur yuta satus tali", dua puluh empat ribu "petang likur tali", dua puluh ribu "duang dasa tali", dua puluh satu juta tujuh ratus tujuh puluh satu ribu "selikur yuta pitung atus pitung dasa besik", dua ratus "satak", dua ratus empat puluh lima ribu "satak satiman", dua ratus lima puluh ribu "satak seket tali", empat belas ribu " pat belas tali", empat juta lima ratus empat puluh dua ribu "petang yuta limang atus petang dasa kalih tali", empat puluh "petang dasa", empat puluh dua ribu "petang dasa duang tali", empat ratus "samas", empat ratus delapan ribu "samas kutus tali", enam juta seratus delapan puluh ribu "nem yuta satus wolung dasa tali", enam puluh ribu "nem dasa tali", enam ratus "nem atus", enam ribu lima ratus "nem ribu limang atus, lima belas ribu dikali empat"limolas tali kakaliang pat", lima puluh ribu "seket tali", lima puluh tiga ribu "seket telung tali", lima ratus "limang atus", lima ratus lima puluh ribu "limang atus seket tali", lima ratus ribu "limang atus tali", lima ribu "limang tali", nomor empat "nomer pat", nomor tiga "nomer tiga", pada waktu "ring galah", paling ampuh "pinih saged", paling keras "pinih akeh",salah satu "silih sinunggil", satu halaman "siki kaca", satu juta "siki yuta", satu juta dua puluh ribu "siki yuta duang dasa tali", satu juta dua ratus "siki yuta satak tali", satu juta seratus ribu "siki yuta satus tali", satu juta tiga ratus delapan belas ribu "siki yuta telung atus plekutus tali", satu juta tiga ratus lima puluh enam ribu "siki yuta telung atus seket nem tali", satu juta tiga ratus ribu "siki yuta telung atus tali", satu juta tujuh ratus lima puluh ribu "siki yuta pitung atus seket tali", sembilan ratus tujuh puluh ribu "sangang atus pitung dasa tali", sepuluh hari "dasa dina",seratus dua puluh tiga ribu "satus duang dasa telu tali", seratus lima puluh lima ribu "satus seket limang tali", seratus lima puluh ribu "satus seket tali", seratus sepuluh ribu "satus dasa tali", sumbangan "punia", seratus ribu "satus tali", seratus tiga puluh satu ribu "satus telung dasa besik tali", seratus tujuh puluh biji "satus pitung dasa wiji", setiap tahun "nyabran warsa", tahun dua ribu enam belas "warsa duang tali nem belas", tahun dua ribu tujuh belas "warsa duang tali pitu las", tanggal delapan bulan tiga "pinanggal kutus sasih tiga", tanggal dua puluh bulan tiga dua ribu enam belas "pinanggal duang dasa sasih tiga duang tali nem belas", tanggal dua puluh enam "pinanggal duang dasa nem", tanggal lima bulan tujuh dua ribu empat belas "pinanggal lima sasih pitu duang tali pat belas", terus terang "pamicutet", tiga acara "tigang acara", tiga juta lima ratus dua puluh dua ribu "tigang yuta limang atus duang dasa kalih tali", tiga puluh dua ribu "telung dasa duang tali", tiga ratus ribu "telung atus tali", ", tujuh juta lima ratus "pitung yuta limang atus", tujuh puluh ribu "pitung dasa tali", tujuh ratus lima ribu "pitung atus limang tali, uang kas "jinah padruen sekaa". Basa Bali pinaka pamikukuh iraga dados jadma Bali, sane kaanggen mabebaosan majeng ring kramane sane tiosan. Kawentenan basa Bali sane mangkin, prasida kabaos nyansan rered, duaning kramane marasa kemad yening mabebaosan nganggen basa Bali. Napi malih ring aab sakadi mangkin, akeh basa-basa serapan miwah basa sane lianan lebih seneng kaanggen olih kramane. Punika awinan yening nenten iraga sane ngalestariang, yening nenten iraga sane nganggen, sira sane jagi

12 nganggen basa Bali punika. Sakadi tetilikan puniki sane kacingak akeh para penglingsir iraga nganggen basa sane lianan, sakadi basa Bali kacampuhin antuk basa sane lianan. Yening penglingsir sampun nganggen basa campuhan, napi malih yowana lan alit-alite sane lianan. Kabaos penglingsir punika dados conto utawi panutan majeng ring anak sane alitan. Punika nenten lian duaning akeh basa utawi wasana basa sane ngranjing ke Bali. Duaning ring basa Bali akeh wenten undagan-undagan basa minakadi basa alus singgih, alus sor, alus madia, mider, madia miwah sane lianan, sane ketah kabaos antuk sor singgih basa. Yening mabebaosan nganggen sor singgih basa kabaos meweh duaning akeh sane nenten uning ngranjing ring dija undagan punika, napi ke basa alus, basa madia, mider, utawi sane lianan. Lianan sakadi nika, kawentenan petani sane ngranjing dados sekaa ring Subak Anyar Desa Padang Kelingsane masoroh (beranekaragam) lan madue undagan pendidikan sane mabinayan. Undagan pendidikan punika pastika dados iusannyane, sekaa sane madue pendidikan sane ageng pastika basanyane malianan sareng sekaa sane nenten polih pendidikan. Punika mawinan mangda sami uning basa sane kaanggen ritatkala ngawentenang pabligbagan, mangda nenten meweh ngaresepang, kaanggen basa sane macampuh utawi campuhan warna basa. Wenten malih sang sane kasarengin mabebaosan akeh sane nenten nguningin kosabasa sane wenten ring basa Bali. Sane pinih untat campuhan warna basa kaanggen duaning akeh variasi-variasi basa sane ngranjing ring basa Bali. Sakadi sane kabosang, sane mangkin kabaos aab globalisasi, nenten teknologi manten sane marobah, pendidikan malih marobah, napi malih basa. Basa sane kaanggen mabebaosan sareng anak sane lianan, mangda napi sane kabaosang prasida karesepang. Sakadi sane sampun katelatarang ring ajeng, ngeninin indik soroh campuhan warna basa. Sane mangkin ngeninin indik napi sane ngawinang kawentenan campuhan warna basa punika. Ring sor puniki jagi katelatarang sakadi sane wenten ring sepat siku-siku, mangda kaselehin indik SPEAKING. Manut basa sakadi bebaosan ring ajeng, sane kaanggen nyawis pikobet ring tetilikan puniki indik SPEAKING jagi katelatarang sakadi ring sor puniki: Setting and scene : bale peparuman subak ring galah siang. Participants : sekaa Subak Anyar Desa Padang Keling. Ends : maosang indik pabecikan pamunduk telabah ring Nagasepaha. Act, Sequences : nguningayang indik kamedalang nganggen basa sane akeh madaging ring campuhan warna basa ri tatkala mabebaosan. Keys : ri tatkala pabligbagan punika mamargi, sane ngicenin penampen nganggen basa sane becik yadiastun wenten campuhan warna basanyane lan nenten bangras ri takala mabebaosan. Instrumentalities : pamargi pabligbagan puniki nganggen bebaosan, sane kawedarang olih klian subak lan sane nyarengin pabligbagan punika. Norm : makasami sekaa subak mapupul lan negak masila. Genres : basa sane kaanggen ring pabligbagan punika basa sane sarahina-rahina kaanggen ri tatkala ngawentenang pabligbagan lan madaging campuhan warna basa.

13 PAMUPUT Majeng ring napi sane sampun kapikolihang ring tetilikan puniki lan sane sampun katelatarang ring adaya IV prasida karingkes, inggih punika sakadi ring sor puniki. 1) Soroh campuhan warna basa sane wenten ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang, Buleleng, inggih punika campuhan warna basa ke tengah, ke sisi, lan campur. Undagan campuhan warna basa sane wenten ring pabligbagan punika wenten ring frase lan kruna, ring kruna kaepah malih dados tiga inggih punika kruna lingga, kruna dwi lingga lan kruna paribasa (idiom). Wenten kalih wentuk campuhan warna basa, inggih punika campuhan warna basa murni lan nenten murni. 2) Parindikan sane ngawinang campuhan warna basa punika kaanggen ring pabligbagan Subak Anyar Desa Padang Keling, Buleleng inggih punika: 1. Duaning ring basa Bali akeh wenten undaganundagan basa minakadi basa alus singgih, alus sor, alus madia, mider, madia miwah sane lianan, sane ketah kabaos antuk sor singgih basa. 2. Kawentenan petani sane ngranjing dados sekaa ring Subak Anyar Desa Padang KelingPadang Keling sane masoroh (beranekaragam) lan madue undagan pendidikan sane mabinayan. 3. Duaning sang sane kasarengin mabebaosan akeh sane nenten nguningin kosabasa sane wenten ring basa Bali. 4. Campuhan warna basa kaanggen duaning akeh variasi-variasi basa sane ngranjing ring basa Bali. Majeng ring napi sane kapikolihang ri tatkala ngawentenang tetilikan puniki, piteket sane jagi kaunggahang olih tetilik Majeng ring Krama Subak: Ri tatkala ngawentenang pabligbagan utawi mabebaosan sarahina-rahina, sumangdane iraga nganggen basa Bali lan nenten nganggen basa sane lianan utawi campuhan basa. Duaning krama subak sane akehan sampun lingsir yadiastun undagan pendidikannyane sane mabinayan, mangda ngicenin conto majeng ring yowana miwah alit-alite sareng sami, napi malih ring aab mangkin para yowana miwah alit-alite merasak kemad mabebaosan nganggen basa Bali. Majeng ring Tetilik Selanturnyane: Majeng ring tetilik selanturnyane mangda tetilikan punika prasida kaanggen refleksi sane kaanggen tetilikan asoroh mangda lebih jangkep lan prasida kaanggen tetimbangan majeng ring pikobet ritatkala nylehhin kawentenan kaanggen ring pabligbagan. KAPUSTAKAAN Ananda, Reshi Sri Kamus Bahasa Bali. CV Kayu Mas Agung. Firdaus, M Azis Metode Penelitian. Tanggerang: Jelajah Nusa. Gosong, I Made Pertanyaan yang

14 Diajukan oleh guru dalam Pelajaran Membaca. Disertasi (tidak diterbitkan). Malang: Program Pasca Sarjana IKIP Malang. Ismawati, Esti Metode Penelitian Pendidikan Bahasa dan Sastra. Yogyakarta: Penerbit Ombak. Rahayu, Komang Sri Campur Kode dalam Pemakaian Bahasa Bali Lisan ring Grya Panaraga Desa Penarukan. Skripsi (tidak diterbitkan). Singaraja: STKIP Agama Hindu. Nana Sudjana dan Ibrahim Penelitian dan Penelitian Pendidikan. Bandung: Sinar Baru. Sutjaja, I Gusti Made Kamus Indonesia-Bali, Bali-Indonesia. Lotus Widya Sari. Wendra, I Wayan Penulisan Karya Ilmiah. Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja. Yastrini, Ketut Campur Kode dalam Wacana Berbahasa Bali Pedagang di Pasar Anyar 1 Singaraja, Kabupaten Buleleng Tahun Skripsi (tidak diterbitkan). Singaraja: STKIP Agama Hindu.

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra.

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra. BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra Abstrak Bahasa Bali digunakan sebagai alat komunikasi oleh masyarakat

Lebih terperinci

Vidya Samhita Jurnal Penelitian Agama

Vidya Samhita Jurnal Penelitian Agama PELESTARIAN LINGKUNGAN HIDUP DAN MITOS SAPI DI DESA TAMBAKAN, KUBUTAMBAHAN, BULELENG Oleh : Luh Putu Puspawati Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana Email : puspawati1960@yahoo.com Abstract Myth sacred

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1 - 1 - MURDA - CITA Om Swastyastu, Om Awignamastu nama sidham, Putusing Paruman Krama Desa Adat Tegak gumawe Awig awig Desa Pakraman maka sepat siku siku pameneh, wastu kasida prayojanan mami kabeh prasama

Lebih terperinci

PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI

PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI Pande Putu Pawitra Adnyana Sekolah Dasar No. 4 Taman Banjar Ketogan, Desa Taman, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung Ponsel

Lebih terperinci

CAMPUR KODE GURU BAHASA INDONESIA DALAM PROSES PEMBELAJARAN DI SMAN I PANCUNG SOAL PESISIR SELATAN ABSTRACT

CAMPUR KODE GURU BAHASA INDONESIA DALAM PROSES PEMBELAJARAN DI SMAN I PANCUNG SOAL PESISIR SELATAN ABSTRACT 1 CAMPUR KODE GURU BAHASA INDONESIA DALAM PROSES PEMBELAJARAN DI SMAN I PANCUNG SOAL PESISIR SELATAN Dina Oktavia¹, Putri Dian Afrinda², Risa Yulisna² 1 Mahasiswa Program Studi Pendidikan Bahasa dan Sastra

Lebih terperinci