SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA"

Transkripsi

1 SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {joblarwidiantika@gmail.com, Detama_fbs_@yahoo.com, Dayupurnamiku@yahoo.com}@undiksha.ac.id KUUB Tetilik puniki matetujon anggen nlatarang indik (1) wangun intrinsik, lan (2) kajatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring novel Buung. Jejering ring tetilik puniki inggih punika novel Buung. Penandang tetilikannyane inggih punika wangun intrinsik lan kajatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring novel Buung. Tetilikan puniki nganggen palihan deskriptif kualitatif lan nganggen metode kramaning studi pustaka miwah kramaning dokumentasi. Data tureksa sane kanggen inggih punika deskriptif kualitatif, pahpahannyane (1) identifikasi data, (2) pangwedar data, (3) panyutetan. Kawentenan wangun intrinsik punika wenten nem inggih punika (1) unteng, (2) lelintihan, (3) rerawatan, (4) pragina lan pawatekannyane, (5) pagenahan sang pangawi, lan (6) piteket. Samian wangun intrinsik puniki prasida kapanggihin ring novel Buung. Kajatian guna sarat paguron-guron sane prasida kapanggihin ring novel Buung punika wenten dasa minakadi: kaniskalan (religius), arjawa (jujur), jemet makarya (kerja keras), demokratis, tresna ring panegara (cinta tanah air), pesawitra (bersahabat), trepti (cinta damai), pageh ring angga (percayadiri), urati ring wewidangan (peduli lingkungan), lan eling ring swadarma (tanggung jawab). Cutetnyane novel Buung puniki sampun kawangun olih wangun sane jangkep tur kajatian guna sarat paguron-guron akeh kapanggihin ring novel Buung puniki prasida kanggen ring kahuripan iraga. Dumogi pikolih tetilikan puniki prasida mawiguna majeng ring pembina basa Bali pamekasnyane ring sajeroning novel. Kruna jejaton: Intrinsik, guna sarat paguron-guron, novel Abstrak Penelitian ini bertujuan untuk mendeskripsikan (1) unsur instrinsik dan (2) nilai pendidikan karakter yang ada dalam novel Buung.Subjek dalam penelitian ini adalah novel Buung.Objek penelitian ini adalah struktur instrinsik dan nilai pendidikan karakter yang ada dalam novel Buung.Penelitian ini dirancang sebagai penelitian deskriptif kualitatif dan pengumpulan data dilakukan dengan menggunakan studi pustaka juga metode dokumentasi. Metode analisis data yang digunakan adalah deskriptif kualitatif dengan tahapan (1) Identifikasi data, (2) klasifikasi data, (3) penyimpulan. Struktur instrinsik ada enam yaitu (1) tema, (2) alur, (3) latar, (4) tokoh dan penokohan, (5) sudut pandang, dan (6) amanat. Keenam stuktur instrinsik ini dapat ditemukan di dalam novel Buung. Nilai

2 pendidikan karakter yang bisa dijumpai di novel Buung ada sepuluh yaitu: religius, jujur, kerja keras, demokratis, cinta tanah air, bersahabat, cinta damai, percaya diri, peduli lingkungan dan tanggung jawab. Dapat disimpulkan novel Buung ini unsur novel yang sudah sesuai dengan unsur-unsur pembangun novel dan nilai pendidikan karakter yang terdapat di novel Buung bisa dijadikan pedoman dalam kehidupan bermasyarakat.semoga hasil penelitian ini dapat bermanfaat bagi pembinaan bahasa Bali khususnya dalam novel. Kata Kunci: Instrinsik, pendidikan karakter, novel Abstract This study aimed to describe (1) the intrinsic elements and (2) the value of education existing characters in the novel Buung. Subjects in this study is novel Buung. The object of this study is the intrinsic structure and the educational value of existing characters in the novel Buung. This study was designed as a descriptive study and data collection is done by using the literature and methods of documentation. Data analysis method used is descriptive qualitative phases (1) Identification of data, (2) data classification, (3) inference. Intrinsic structure there are six, namely (1) theme, (2) plot, (3) conclusion, (4) character and characterizations, (5) point of view, and (6) moral value. Sixth intrinsic structure can be found in the novel Buung. The value of character education can be found in the novel Buung there are ten, namely: religious, honest, hard work, democracy, patriotism, friendship, love peace, confidence, environmental care and responsibility. It can be concluded this Buung novel, novel element that is in conformity with the elements of the novel builders of character education and values contained in the novel Buung can be used as guidance in social life. Hopefully the results of this study can be beneficial in Balinese language teaching and learning, specially in the novel. Keywords: Intrinsic, education existing characters, novel PURWAKA Sastra Bali pinaka sastra sane kadadosang unteng pikayunan krama Bali. Sastra Bali kanggen genah ngamedalang sedaging kawentenan sosial budaya, politik miwah ekonomi. Kawentenan sastra Bali mapikenoh antuk kukuhnyane basa lan budaya Bali, Sastra Bali nenten tios wantah samian wangun kria sane marupa sasuratan olih makudang-kudang aksara sane madue unteng lan mabuat pisan majeng ring paguyuban krama Bali. Antara (2010: 1) nelatarang sastra ring artos sujatinnyane mateges aksara, sesuratan, taler sane mangkin sastra punika madue teges kria sastra sane marupa gancaran, puisi miwah drama. Kria sane marupa gancaran, puisi miwah drama sane kasengguh sastra punika prasida ngicen tetuladan minakadi sasuratan sane luih, ajahajahan sane becik miwah kasusilan punika ketah kabaos kasusastraan Bali. Maosang indik kasusastraan Bali, kasusastraan punika mawit saking basa Sansekerta inggih punika sastra, polih pangater ka miwah pangiring an dados kasusastraan. Sastra sane mateges Sas punika nyukat-nyukit wiadin ngukur, tra punika piranti. Sastra inggih punika aksara piranti ngajahin kaweruhan. Susastra teges ipun daging sesuratan sane becik. Dadosnyane kasusastraan inggih punika palaning reriptayan Ida Sang Kawiswara malarapan antuk pawisik sane kaiket basa utawi aksara sane lengut. (Gautama, 2007: 2). Ngenenin indik kasusastraan Bali, wenten kabaos kasusastraan Bali purwa miwah kasusastraan Bali anyar. Kasusastraan Bali purwa inggih punika kasusastraan sane wenten pinih rihin ring Bali, taler kawastanin Adi Sastra Parajana sane mateges kasusastraan krama, sane nenten kasuratang kemaon karambang turun-temurun tur maurip rauh mangkin (Gautama, 2007: 4).

3 Kasusastraan Bali purwa kawangun olih gancaran miwah puisi, gancaran imbanyane inggih punika satuasatua Bali lan puisi imbanyane tembang utawi gending sekar rare, sekar alit, sekar madya miwah sekar agung. Kasusastraan Bali anyar inggih punika kasusastraan sane sampun keni iyusan anyar. Panglimbaknyane nganutin jaman, akehan daging kria sastra punika nganggen basa anyar minakadi wastan pragina lan tutur-tutur sane wenten ring sajeroning kria sastra. Kasusastraan Bali anyar taler kawangun olih gancaran miwah puisi, gancaran imbanyane cerpen, cerber lan novel. Puisi imbanyane minakadi Sasih Karo Ring Bali olih I Made Taro, Mati Nguda olih Putu Sedana miwah Idup Lan Mati olih Made Sanggra. Silih sinunggil imba kasusastraan Bali anyar inggih punika novel. Maosang indik novel punika kakawian gancaran sane pinih lantang saking satua bawak lan nyeritayang indik kahuripan jadma sane pinih nudut miwah nganggen basa sedina-dina taler akehan nelatarang indik kahuripan i manusa. Puniki nyihnayang penampen Wahyuningtyas (2010: 46), sane nelatarang kruna novel mawit saking basa latin novellas, sane mawentuk saking kruna novus punika maartos anyar utawi new ring sajeroning basa Inggris. Mawinan novel punika wentuk kria sastra sane metu saking kria sastra sane lianan minakadi puisi miwah drama. Wenten taler sane maosang novel punika silih sinunggil kakawian utawi kria sastra sane bawakan tekening roman, nanging lantangan tekening satua bawak, sane dagingnyane ngenenin indik kawentenan titah kahuripan janane sane kametuang olih pikobet sane wenten ring serahina. Novel punika nenten lian wantah carita sane nyeritayang asiki pragina taler prasida nguwah titah sane kawetuang. Yening maosang indik seseleh sane wenten ring novel pastika nenten ja lempas saking wangun jroning lan wangun jabaning. Wangun jroning punika wangun sane pinih utama ritatkala nyelehin kria sastra, napi ja kramaning sane pacang kaambil pastika kakawitin antuk wangun jroning. Teeuw (1984: 154) nelatarang nilikin tata wangun kria sastra madue tatujon anggen nelatarang paiketan srana-srana ring sajeroning kria sastra sumangdane prasida karereh unteng sane jangkep. Nilikin kria sastra fiksi prasida kalaksanayang antuk nureksain lan nelatarang wangun jroning taler paiketannyane sareng kria sastra punika. Wangun jroning inggih punika srana sane ngwangun saking tengahing kria sastra. Minakadi unteng (tema), piteket (amanat), lelintihan carita (alur), pragina (tokoh), galah lan genah (latar), pawatekan (penokohan) lan pagenahan sang pangawi (sudut pandang). Wangun jabaning inggih punika wangun sane wenten ring sisi kria sastra minakadi biografi sang pangawi miwah kajatian sane wenten ring novel. Novel madaging guna sarat inggih punika sakancan sane mapaiketan ring parindikan sane becik, ulangun, mabuat, miwah ngelangenin. Guna sarat pinaka dasar saking pilahan moral sane mapaiketan sareng sasana lan prasida kaanggen sasuluh maparilaksana rikalaning ngmargiang kahuripan makrama (Supriyadi, 2006: 18). Paguronguron inggih punika silih sinunggil utsaha sane kaanggen nyiagayang sisia majalaran antuk ngicen panuntun lan ajah-ajahan. Hafid (2003: 28) maosang paguronguron ring basa Indonesia kasengguh pendidikan mawit saking kruna didik, polih pangater medados mendidik, tegesnyane membimbing lan ngicen paurukan. Silih sinunggil tetujon paguronguron inggih punika ngwangun parilaksana jadma.

4 Ngenenin indik kajatian inggih punika ceciren saking wangun dasar pawatekan jadma. Nika mawinan watek sane kapolihang wantah mawit saking kawentenan ring palemahan. Kajatian taler dados kaartiang pinaka silih sinunggil paripolah jadma sane sampun wenten ring pareragan ipune. Kajatian wantah ceciren ring dasar paripolah jadma. Nika mawinan kajatian punika sumangdane setata ngicen kawigunan sane becik ring soangsoang jadma. Kajatian guna sarat paguron-guron inggih punika pawiwit (konsep) sane karencanayang antuk ngajahin jana lianan antuk nincapang keyakinan lan tata krama, parilaksana lan budi pekertinyane sane ngawinang ngamolihang paobahan sane patut. Manut Suryanto (ring Ardiyasa, 2014: 4) maosang kajatian paguron-guron inggih punika sikian sistem sane ngicenin kajatian guna sarat sane madaging pupulan guna sarat, uleng pikayun (tekad) taler wentennyane rasa meled miwah nglaksanayang guna sarat sane becik ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, dewek soang-soang para jana, palemahan miwah bangsa lan negara sane jagi nadosang jadma sane suputra. Manut Zubaedi, (2011: 15) nelatarang guna sarat paguronguron punika utsaha sane kekaryanin anggen ngametuang kebajikan inggih punika kualitas jadma sane becik miwah objektif nanging nenten becik anggen praraga kemanten, beciknyane kaanggen mapasimakrama. Rikalaning nglaksanayang kajatian paguron-guron wenten plekutus guna sarat sane mawit saking agama, budaya lan falsafah bangsa, inggih punika (1) kaniskalan (religius), (2) arjawa (jujur), (3) awiwahara (toleransi), (4) manut ring laksana (disiplin), (5) jemet makarya (kerja keras), (6) urati ring sameton, (7) newek (mandiri), (8) demokratis, (9) rasa meled uning (rasa ingin tahu), (10) pageh ring angga, (11) tresna ring panegara (cinta tanah air), (12) ngajinin kawagedan (menghargai prestasi), (13) mapagubugan (bersahabat), (14) tresna asih (cinta damai), (15) seleg ngwacen (gemar membaca), (16) urati ring wewidangan (peduli lingkungan), (17) urati ring krama (peduli sosial) lan (18) eling ring swadarma (tanggung jawab). Kajatian guna sarat paguron-guron prasida kapolihang ring akeh wewidangan, minakadi ring kulawarga, pakraman miwah ring sekolah. Lianan punika, prasida kaanggen ngamolihang kajatian guna sarat paguron-guron ritatkala ngresepin daging sastra. Dadosnyane guna sarat punika anggen nuntun para jana maparisolah sane becik utawi luih ring kahuripan. Guna sarat paguronguron akeh katlatarang ring novel sane mamurda Buung kakawian Nyoman Manda. Silih sinunggilnyane nyeritayang indik tresna asih Wayan Kasana sareng Luh Suartini. Lianan punika ngenenin indik politik sane mapaiketan sareng demokratis puniki kasinahang ritatkala Luh Suartini nyalonang dewek dados caleg nanging ipun kalah. Tetilikan puniki boya ja tetilikan sane kapertama ngenenin indik wangun jroning lan kajatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring kria satra. Tetilikan sane pateh taler sampun naanin kelaksanayang sadurungnyane, sakadi: (1) Putu Eka Prayuda (2013) sane nilikin indik Seseleh Tata Wangun Jroning (Unsur Intrinsik) lan Kajatian Guna Sarat Paguron-Guron (Nilai Pendidikan Karakter) sajeroning Pupulan Satua-satua Bali (VII) buku druen I Nengah Tinggen. Pikolih wangun jroning ring tetilikan puniki inggih punika unteng (tema), pragina (tokoh), lelintihan (alur), rerawatan (latar), pagenahan sang pangawi (sudut pandang) lan piteket (amanat)

5 miwah kajatian guna sarat paguronguron sane kapolihang ring tetilikan puniki inggih punika religius, arjawa (jujur), seleg makarya (kerja keras), eling makrama desa (peduli sosial), rasa meled uning (rasa ingin tahu) lan newek (mandiri). (2) Sherlly Susiarisma (2015) nilikin indik Seseleh Wangun Intrinsik lan Kajatian Guna Sarat Paguron-Guron ring Sesuratan Drama Palakarma ring Sajeroning Buku Kembang Rampe Kasusastraan Bali Anyar Wewidangan II. Pikolih wangun jroning ring sesuratan drama palakarma wenten papitu, minakadi: unteng, murda, pragina miwah pangabah-abahnyane, lelintihan miwah rerawatan, bebaosan lan piteket. Kajatian guna sarat paguronguron ring sesuratan drama palakarma wenten sia minakadi: religius, arjawa (jujur), anut ring laksana (disiplin), rasa mangda uning (rasa ingin tahu), tresna ring panegara (cinta tanah air), ngajinin kawagedan (menghargai prestasi), mapagubugan (bersahabat), tresna asih (cinta damai) lan eling ring swadarma (tanggung jawab). Sakadi sane sampun kawedarang tetilikan sane jagi kalaksanayang mabinayang sareng tetilikan sane sampun mamargi santukan panilik jagi nyelehin novel sane mamurda Buung kakawian Nyoman Manda. Novel puniki rumasuk novel anyar sane kakaryanin warsa 2014 tur durung wenten sane nilikin. Ring novel puniki akeh piteket-piteket tur kajatian guna sarat paguron-guron sane kaanggen sasuluh ritatkala maparisolah ring kahuripan. Manut napi sane sampun kawedarang, ring sor panilik meled ngamargiang tetilikan sane mamurda Seseleh Indik Wangun Intrinsik lan Kajatian Guna Sarat Paguron-Guron Sane Wenten ring Novel Buung Kakawian Nyoman Manda tetilikan puniki kaaptiang mangda maguna majeng ring sang sane ngwacen. Bantang pikobet sajeroning tetilikan puniki inggih punika (1) Sapunapi wangun jroning sane wenten ring novel mamurda Buung kakawian Nyoman Manda? Miwah (2) Napi kemanten Kajatian Guna Sarat Paguron-Guron sane wenten ring novel sane mamurda Buung kakawian Nyoman Manda? Tetujon ring tetilikan puniki inggih punika (1) Mangda prasida uning wangun jroning sane wenten ring novel mamurda Buung kakawian Nyoman Manda miwah (2) Mangda prasida uning Kajatian Guna Sarat Paguron- Guron sane wenten ring novel sane mamurda Buung kakawian Nyoman Manda. Ri tatkala nglaksanayang tetilik puniki, kabuatang makudang-kudang sepat siku-siku sane mapaiketan sareng bantang pikobet sane pacang katlatarang. Tetilik sane kalaksanayang pastika nganutin uger-uger sane kacumpuin. Sepat siku-siku sane kaanggen dasar panuntun sajeroning ngamargiang tetilikan puniki inggih punika: (1) kasusastraan, (2) novel, (3) wangun jroning kria sastra, (4) guna sarat paguron-guron. (Gautama, 2007: 2) nelatarang kruna sastra sane mateges aksara piranti ngajahin kaweruhan utawi ilmu. Polih pengater Su sane mateges becik utawi luwih, taler polih pengater lan pengiring ka-an punika mateges palaning reriptayan Ida Sang Kawiswara malarapan antuk pawisik sane kaiket basa utawi aksara sane lengut. Antara (2010: 1) taler nelatarang kruna sastra Bali kawangun saking ke-su-sastra-an. Kruna lingga sastra mawit saking basa sansekerta, wit ipun saking kruna sas miwah tra. Sas madue teges kaweruhan lan tra madue teges piranti sane kaanggen. Saking wit krunane punika, teges sastra wantah piranti anggen melajah. Teges sastra punika dahat meweh sastra metu saking imajinatif lan kreatif sang kawiswara sareng tata cara sane malianan saking pangawi siki sareng pangawi sane lianan, punika sane ngawinang teges sastra dahat meweh. Saking panelataran

6 para sujana ring baduur, prasida kacutetan kasusastraan ngwedarang sekancan sane kasengguh kaweruhan sane becik. Dadosnyane kasusastraan Bali inggih punika kria sastra sane madaging kaweruhan sane luih lan becik. Santoso lan Wahyuningtyas (2010: 46), sane nelatarang, kruna novel mawit saking basa latin novellas, sane mawentuk saking kruna novus punika maartos anyar utawi new ring sajeroning basa inggris. Mawinan novel punika wentuk kria sastra sane metu saking kria sastra sane lianan minakadi puisi miwah drama. Wenten taler sane maosang novel punika silih sinunggil kakawian utawi kria sastra sane pinih bawak tekening roman, nanging lantangan tekening satua bawak, sane dagingnyane ngenenin indik silih sinunggil kejadian pinih utama, menarik saking kahuripan jadma. Tarigan (1984: 165) nelatarang yening selehin akeh kruna ring novel pantaraning lan nenten kawatesin. Novel sane bawak punika madaging kaca pinih kidik 100 kaca sane kawacen kirang langkung kalih rahina. Teeuw (1984: 154) nelatarang nilikin tata wangun kria sastra madue tatujon anggen nelatarang paiketan srana-srana ring sajeroning kria sastra sumangdane prasida karereh unteng sane jangkep. Wangun jroning inggih punika srana sane ngwangun saking tengahing kria sastra. Minakadi unteng (tema), piteket (amanat), lelintihan carita (alur), pragina (tokoh), galah lan genah (latar), pawatekan (penokohan) lan pagenahan sang pangawi (sudut pandang). Zubaedi (2011: 15) nlatarang sane kasengguh guna sarat paguron-guron punika utsaha sane kekaryanin anggen ngametuang kebajikan, inggih punika kualitas kemanusiaan sane becik miwah objektif, nanging nenten becik anggen praraga kemanten, nanging becik kanggen ring pasimakrama. Guna sarat paguronguron puniki madue tatujon ngewantu jadma mangda dados jadma sane eling ring swadarma miwah prasida mapasimakrama sane becik ring kahuripannyane. Wenten plekutus kajatian guna sarat paguron-guron inggih punika: kaniskalan (Religius), arjawa (Jujur), awiwahara (Toleransi), manut ring laksana (Disiplin), jemet makarya (Kerja keras), newek (Mandiri), demokratis, rasa meled uning (rasa ingin tahu), tresna ring panegara (cinta tanah air), ngajinin kawagedan (menghargai prestasi), pesawitra (bersahabat), trepti (cinta damai), seneng ngwacen (gemar membaca), pageh ring angge (percaya diri), urati ring wewidangan (peduli lingkungan), urati ring sameton, urati ring krama (peduli sosial), eling ring swadarma (tanggung jawab). KRAMANING TETILIK Ring sajeroning tetilikan kaaptiang tetilik puniki karencanayang antuk kramaning tetilik sane manut sareng pikobet lan tetujon tetilik sane mawiguna tur prasida ngwangtu panilik ri kala nuntun tetilik sane pacang kamargiang. Tetilik puniki kalaksanyang nganutin tata cara manut ring daya, mangda prasida kaanggen imba olih jadma. Kramaning sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika (1) Palihan Tetilik, (2) Jejering miwah Penandang Tetilik, (3) Kramaning Mupulang Data, (4) Piranti Tetilik, (5) Data Tureksa. Saking makudangkudang tetilikan baduur, tetilikan puniki pinaka tetilikan kapustakaan sane masifat deskriptif kualitatif. Tetilikan kapustakaan sane masifat deskriptif kualitatif inggih punika sumber datanyane saking kapustakaan sane marupa novel tur data sane kapolihang kawedar antuk kruna-kruna ngenenin indik wangun jroning lan kajatian guna sarat paguron-guron ring novel Buung. Jejring madue kawigunan sane mabuat pisan saking tetilikan puniki lan dados pikobet ring tetilik. Ring tetilikan punika sane dados jejeringnyane inggih punika novel Buung kakawian Nyoman Manda.

7 Penandang tetilik inggih punika kahanan indik piranti, jadma utawi kewentenan marupa parisolah sane dados uratian ring tetilik. Sane dados penandang ring tetilik puniki inggih punika kawentenan wangun jroning lan kajatian guna sarat paguron-guron ring novel Buung kakawian Nyoman Manda. Kramaning mupulang data sane kaanggen ring tetilik puniki inggih punika kramaning studi pustaka lan kramaning dokumentasi. Ring tetilik puniki sane jagi karereh nganggen kramaning studi pustaka puniki pacang kapupulang data-data manut pikobet tetilik ring seseleh wangun jroning lan kajatian guna sarat paguron-guron sane wenten ring novel mamurda Buung kakawian Nyoman Manda. Ring tetilikan puniki sane karereh nganggen kramaning dokumentasi inggih punika novel kakawian Nyoman Manda sane mamurda Buung, pinaka sarana sane jagi ketilikin. Malarapan antuk punika piranti sane kaanggen ngwantu ngarereh data punika kasengguh kartu data. Kartu data punika kaanggen nyurat kawentenan wangun jroning lan kajatian guna sarat paguron-guron ring novel sane mamurda Buung kakawian Nyoman Manda. Sausan mupulang data, mangkin kalanturang antuk nuriksain data. Data sane sampun kapupulang punika katuriksain nganggen analisis data deskriptif kualitatif. Tata cara sane kaanggen ri kala nuriksain data inggih punika tata cara deskriptif utawi teknik data sane kapolihang kaubah miwah katelatarang antuk lengkara. Madasar antuk teori data tureksa, tetilikan puniki nganggen tata cara minakadi (1) identifikasi data, (2) pangwedar data lan (3) panyutetan. PIKOLIH LAN TETEPASAN Data sane kapolihang saking tetilikan puniki inggih punika ngeninin indik wangun jroning lan kajatian guna sarat paguron-guron. Pikolih saking tetilik inggih punika sawusan ngwacen novel Buung kapanggihin wangun jroning ring novel Buung wenten papitu minakadi unteng (tema) inggih punika pikobet sane wenten ring daging novel. Unteng puniki minakadi : adat, agama, tresna, pendidikan miwah sane lianan, lelintihan (alur) inggih punika nyaritayang indik paristiwa sane wenten ring daging novel sane kawentenannyane saking ngawit ngantos puput. Ring wagian puniki prasida nyatuayang pikobet saking samian pragina sane wenten ring novel, rerawatan (latar) inggih punika rerawatan marupa desa, kala, patra, kawentenan parisolah pragina ring novel. Biasane latar utawi setting ring novel katlatarang pinih jangkep ring dija genah pragina, sekadi imbane ring sekolah, desa, aab sane dumun, galah lingsir, pragina lan pewatekannyane inggih punika jadma sane pinih utama sane wenten ring carita, lan soang-soang pragina punika madue pawatekan sane nyihnayang karakter pragina ring carita punika wenten sane kawastanin protagonis lan antagonis, pagenahan sang pangawi (sudut pandang) inggih punika tatacara ngenahang dewek pangawi ngenenin indik pikolih kria sastranyane. Wenten kalih soroh genah sang pengawi inggih punika genah sang pengawi sane dados jadma kapertama lan genah sang pengawi sane dados jadma katiga, sane kaping untat inggih punika piteket. Piteket inggih punika pabesen sane kasampaiang sang pangawi nganggen cara sesuratan. Piteket punika kaambil saking kawentenan pikobet. Pabesen sane wenten pastika madue parisolah becik. Ring novel Buung sane dados unteng inggih punika Demokrasi, punika kaceritayang ngeninin indik pesta demokrasi kawentenan pemilihan calon legislatif praginanyane sane wenten ring novel punika, akeh sane nyarengin politik wenten sane arjawa rikalaning nyarengin pesta demokrasi punika lan wenten sane nenten arjawa, kawentenan pesta demokrasi sakadi mangkin nenten pateh sareng pemilihan calon demokrasi sakadi ilu (dumun),

8 prasida kacingak ring bebaosan Suksma pesan Wi, lan jani kadung tiang suba belus bakal milu nyaleg lan kenehang bareng-bareng, mula iraga sing pesan nyidaang ngadokang pis, nanging ene ada pejalan nyak ade partai ane ngidih paukudan tiange apang ada doen anggona ngisinin syarat caleg perempuan. Lelintihan carita (alur), ring novel Buung punika kapolihang alur ka arep, mawinan ring novel Buung punika nenten kacingakin bebaosan ngenenin indik peristiwa sane sampun lintang, nanging kacingakin peristiwa sane pacang rauh. Rerawatan (latar), rerawatan sane kapolihang ring novel Buung inggih punika wenten rerawatan genah lan galah. Rerawatan genah punika wenten ring nataran Bale Banjar Lodtukang, warung kopi, umah Luh Tini lan ring Sanggah lan rerawatan galah wenten ring rahina wengi, lingsir lan semengan. Pragina lan pawatekan sane wenten ring novel Buung inggih punika Luh Suartini puniki becik, sabar lan satia, Wayan Kesana punika becik, satia sareng Luh Suartini, nerima pedewekan Luh Suartini napi kawentenanyane lan tresna sujati, Pan Gloyoh inggih punika nenten jujur rikalaning nyarengin pemilihan caleg, I Kedir inggih punika pateh sakadi bapannyane inggih punika Pan Gloyoh sane nenten jujur rikalaning nyarengin pamilihan caleg, Gede Konongan puniki iri hati, I Kondra inggih punika matilesang dewek lan jemet makarya anggen ngidupin dewekne lan memene sadina-dina, Pak Lodra inggih punika dueg mapitutur ngerayu anak mangda prasida ngwangtu ipun ring sajeroning pesta demokrasine, Made Jana puniki becik, prasida ngawetuang kria sastra anggen ngajegang budaya Bali malarapan antuk sastra Bali modern, Luh Nerti puniki seneng ngebanyol lan prasida nulungin timpal, Luh Sari puniki seneng ngebanyol lan prasida nulungin timpal, meme Luh Suartini inggih punika takut katinggalin nganten ajak pianakne mawinan yening katinggalin nganten, ipun wantah idup pedidian. Ring novel Buung puniki kapolihang pagenahan sang pangawi sane dados jadma katiga (sudut pandang orang ketiga), mawinan pangawi punika nyaritayang kahuripan jadma ring desa inggih punika nyaritayang kahuripan Luh Suartini. Wangun jroning sane kaping untat inggih punika piteket. Piteket sane wenten ring novel Buung inggih punika iraga sane dados jadma tuah prasida berjuang, yadiastun nenten madue arta brana anggen ngujudang napi sane patut keaptiang santukan ring jamane sakadi mangkin samian ngamerluang prabea. Sampunang dados jadma sane nenten jujur, mawinan yening sakadi punika prasida iraga nemu sengkala, nanging yening dados jadma sane jujur prasida ring kahuripannyane punika prasida nemu bagia. Sane kasengguh guna sarat paguron-guron punika utsaha sane kekaryanin anggen ngametuang kebajikan, inggih punika kualitas kemanusiaan sane becik miwah objektif, nanging nenten becik anggen praraga kemanten, nanging becik kanggen ring pasimakrama (Zubaedi, 2011: 15). Kajatian guna sarat paguron-guron wenten makudang-kudang pahannyane inggih punika (1) kaniskalan (religius) inggih punika tikas utawi parilaksana sane taat ring sajeroning ajah-ajahan agama sane kanut, turmaning toleransi ring sajeroning pengelaksana yadnya, (2) arjawa (jujur) inggih punika parilaksana sane mawit saking utsaha sane ngawinang jadma prasida kapercayain sareng jadma lian saking raos utawi baosnyane, parilaksana, pikaryan miwah sane lianan, (3) awiwahara (toleransi) inggih punika tikas utawi parilaksana sane prasida ngormatin miwah ngajinin pabinayan agama minakadi suku, etnis, penampen miwah sane lianan, (4) manut ring laksana (disiplin) inggih punika parilaksana

9 sane nyihnayang tikas trepti miwah satinut ring sajeroning uger-uger sane wenten, (5) jemet makarya (kerja keras) inggih punika parilaksana sane prasida ngamedalang rasa sumeken ring sajeroning ngaryanin miwah ngelaksanayang pakaryan sane katurin, (6) urati ring semeton inggih punika parilaksana sane nenten ngaptiang walesan antuk sakancan sane sampun kaaturang majeng ring jadma sane tiosan, (7) newek (mandiri) inggih punika parilaksana sane nenten dangan, manut ring jadma sane lianan rikalaning meragatang pakaryan utawi Parilaksana sane prasida kelaksanayang praraga, (8) demokratis inggih punika utsaha ngamargiang pikayunan sane prasida masinarengan indik hak miwah kewajiban sareng padewekan taler jadma tiosan, (9) rasa meled uning (rasa ingin tahu) inggih punika parilaksana sane madue rasa meled uning majeng ring samian parindikan sane kalaksanayang, kacingak lan kapirengan, (10) pageh ring angga inggih punika parilaksana sane nenten takut kaon yadiastun sampun madue utsaha sane luih anggen ngamargiang parikrama sane katuju, (11) tresna ring panegara (cinta tanah air) inggih punika parilaksana sane ngutamayang panegaranyane miwah satia lan sutindih melanin panegaranyane, (12) ngajinin kawagedan (menghargai prestasi) inggih punika parilaksana sane prasida ngemetuang kria sastra sane mawiguna majeng ring krama miwah bakti sane sampun kapolihang antuk jadma sane lianan, (13) pasawitra (bersahabat) inggih punika parilaksana sane nguningayang rasa bagia mabebaosan sareng sawitra miwah rasa seneng makarya sareng jadma sane lianan, (14) trepti (cinta damai) inggih punika parilaksana sane ngawinan kahanan dados trepti. trepti puniki indik nenten wenten payudan, (15) seneng ngwacen (gemar membaca) inggih punika parilaksana seneng ngwacen makudang-kudang wacana utawi carita sane prasida ngicenin kaweruhan majeng ring padewekan iraga, (16) urati ring wewidangan (peduli lingkungan) inggih punika parilaksana sane mautsaha ngedohang sekancan sane prasida ngusak asik wewidangan, (17) urati ring krama (peduli sosial) inggih punika parilaksana sane setata meled ngicenin wantuan majeng ring jadma sane ngamerluang miwah jadma sane tiosan lan (18) eling ring swadarma (tanggung jawab) inggih punika parilaksana ritatkala ngelaksanayang pakaryan lan kewajibannyane, sane sepatutnyane kalaksanayang, majeng ring angga, krama, wewidangan, Negara, miwah sang hyang widhi wasa. Manut sakadi pikolih ring tetilikan, kapolihang 10 (dasa) guna sarat minakadi kaniskalan (religius), arjawa (jujur), jemet makarya (kerja keras), demokratis, tresna ring panegara (cinta tanah air), pesawitra (bersahabat), trepti (cinta damai), pageh ring angga (percaya diri), urati ring wewidangan (peduli lingkungan), eling ring swadarma (tanggung jawab). Guna sarat kaniskalan (religius) kapanggihin ring novel Buung kaaptiang mangda sausan ngwacen novel Buung puniki sang sang sane ngwacen utamanyane krama Bali mangda prasida maparilaksana sane taat ring sajeroning ajah-ajahan agama sane kanut, turmaning toleransi ring sajeroning panglaksana yadnya.guna sarat arjawa (jujur) punika mangda sang sane ngwacen novel Buung puniki prasida maparilaksana sane mawit saking utsaha sane ngawinang jadma prasida kapercayain sareng jadma lian saking raos utawi baosannyane, parilaksana pikaryan miwah sane lianan. Taler guna sarat sane kaping kalih inggih jemet makarya (kerja keras) prasida ngamedalang rasa sumeken ring sajeroning ngaryanin miwah nglaksanayang pakaryan

10 sane katurin, puniki prasida kaanggen sasuluh majeng ring krama Bali mangda prasida sumeken rikalaning ngamargiang pikaryan. Selanturnyane guna sarat sane kaping tiga inggih punika demokratis puniki utsaha ngamargiang pikayunan sane prasida masinarengan indik hak lan kewajiban sareng padewekan taler jadma tiosan, ring guna sarat puniki prasida kaanggen sasuluh majeng ring samian krama Bali mangda prasida ngabinayang hak lan kewajiban iraga dados jadma ring panegara puniki. Taler guna sarat tresna ring panegara (cinta tanah air) parilaksana puniki sane ngutamayang panegarannyane miwah satia lan sutindih melanin panegarannyane, guna sarat puniki patut kalaksanayang olih krama Bali mangda panegara iraga prasoida becik lan sutindih. Puniki taler guna sarat selanturnyane inggih punika pesawitra (bersahabat) guna sarat puniki parilaksana sane ngutamayang rasa bagia mabebaosan sareng sawitra miwah rasa seneng makarya sareng jadma sane lianan, ring guna sarat punika becik kalaksanyang ring kahuripan iraga mangdane iraga madue akeh sawitra lan prasida becik manyama braya ring wewidangan iraga meneng. Guna sarat trepti (cinta damai) parilaksana sane ngawinan kahanan dados trepti. Trepti puniki indik nenten wenten payuda, guna sarat puniki becik pisan anggen ngaryanang panegara iraga damai, puniki patut pisan kauratiang olih krama Bali mangda nglaksanayang lan ngaptiang. Taler guna sarat pageh ring angga (percaya diri) parilaksana sane nenten takut kaon yadiastun sampun madue utsaha sane luih anggen ngamargiang parikrama sane katuju, majeng ring sang sane ngwacen utamanyane krama Bali, sampunang takut kaon yening iraga mautsha, yadiastun punika meweh, yening sampun prasida mautsaha pastika benjangan ngamolihang asil sane becik. Guna sarat urati ring wewidangan (peduli lingkungan) parilaksana sane mautsaha ngedohang sakancan sane prasida ngusak asik wewidangan. Lian ring punika prasida nglimbakang utsahautsaha anggen ngamecikang kahanan wewidangan sane nenten becik. Majeng ring krama Bali mangda prasida ngaptiang guna sarat puniki, mangdane prasida ngamolihang wewidangan becik, asri, bersih miwah sane lianan. Guna saratsane kaping untat inggih punika eling ring swadarma (tanggung jawab) parilaksana ritatkala ngelaksanayang pakaryan lan kewajibannyane, sane sapatutnyane kalaksanayang majeng ring angga, krama, wewidangan, Negara miwah Sang Hyang Widhi Wasa. Pamekasnyane novel sane mamurda Buung puniki prasida kaanggen sesuluh majeng ring alit-alit, yowana, krama pamekasnyane sane wenten ring wewidangan jagat Bali mangda maurip antuk demokratis, mayadnya, masawitra miwah sane lianan. PAMUPUT Manut pikolih tetilik lan pabligbagan ring adyaya papat indik seseleh wangun intrinsik nove lan kajatian guna sarat paguron-guron sajeroning novel Buung kakawian Nyoman Manda, prasida katingkesan utawi kacutetan kadi ring sor puniki. Wangun intrinsik wantah tata wangun sane ngawangun carita punika saking tengah. Wangun intrinsik sane wenten ring novel Buung kakawian Nyoman Manda punika wantah wenten papitu. Wangun intrinsik punika minakadi : unteng, lelintihan novel, pragina, pawatekan, pagenahan sang pangawi, genah lan piteket. Unteng ring sajeroning novel Buung puniki inggih punika demokrasi, lelintihannyane prasida kacingakin saking kaca novel saking kaca tiga (3) ngantos kaca satus sia (109) santukan novel Buung kawian Nyoman Manda puniki nganggen

11 lelintihan kaarep (maju). kawentenan piteket ring novel Buung puniki inggih punika yening iraga dados jadma tuah prasida berjuang, yadiastun nenten madue arta brana. Sampunang dados jadma sane nenten jujur, mawinan yening sakadi punika prasida iraga nemu sengkala, nanging yening dados jadma sane jujur prasida ring kahuripannyane punika prasida nemu bagia. Kajatian guna sarat paguronguron ring novel Buung kakawian Nyoman Manda puniki wenten dasa (10). Kajatian guna sarat paguronguron sane wenten ring novel Buung puniki minakadi : kaniskalan (religius), arjawa (jujur), jemet makarya (kerja keras), demokratis, tresna ring panegaran (cinta tanah air), pesawitra (bersahabat), trepti (cinta damai), pageh ring angga, urati ring wewidangan (peduli lingkungan), eling ring swadarama (tanggung jawab). Mapaiketan ring papolih tetilik sane sampun kalaksanayang, wenten makudang-kudang piteket sane meled kauningayang. piteket punika mapaiketan ring kawigunan tetilik inggih punika piteket pamucuk miwah piteket panglimbak. piteket puniki pacang katlatarang sajangkepnyane inggih punika Piteket Pamucuk pikolih tetilik sane sampun kalaksanayang prasida ngicen kaweruhan anggen sasuluh makarya tetilik karya sastra Bali anyar minakadi novel mabasa Bali mangda sayan becik lan jangkep. Malarapan antuk punika kawentenan basa Bali prasida ajeg lan lestari ngantos riwekasan santukan basa Bali punika tetamian saking panglingsir iraga. Piteket Panglimbak majeng ring Jurusan Pendidikan Basa Bali Para dosen miwah para mahasisia mangda prasida nyelehin malih indik karya sastra Bali anyar minakadi novel sane mabasa Bali tur rikalaning ngaryanin novel punika mangda mawiguna miwah madaging piteket sane prasida nuntun iraga maparilaksana tur madue ajahajahan sane becik lan manut ring uger-uger. Majeng ring sang pangwacen, sang pangwacen mangda pinih urati lan nglestariang kekawian ring Bali mangda nenten sayan rered. Majalaran antuk ngwacen selanturnyane ngresepin daging carita utamanyane ngresepin indik daging kajatian guna sarat paguron-guron anggen geguat ngajahin jana lian antuk nincapang keyakinan lan tata krama, parilaksana miwah budi pekerti sane ngawinang ngamolihang paobahan sane patut. Majeng ring panilik lianan mangda nglimbakang malih indik daging tetilikan sane mapaiketan ring basa Bali, mangda basa Bali prasida ajeg lan lestari. Utamanyane ngenenin indik makarya tetilik kekawian marupa novel sane mabasa Bali mangda daging tetilikannyane nudut lan madue ajah-ajahan sane manut ring agama. KAPUSTAKAAN Antara, DR. Drs. I Gusti Putu Prosa Fiksi Bali. Yayasan Gita Wandawa: Singaraja. Gautama,Wayan Budha Kasusastraan Bali. Paramita: Surabaya. Supriyadi, dkk Modul Penelitian dan Pelatihan Prajabatan Gol I dan II. Jakarta: Lembaga Administrasi Negara Tarigan, Prof. DR. Henry Guntur Prinsip-prinsip Dasar Sastra. Angkasa: Bandung. Teeuw, A Sastra dan Ilmu Sastra Pengantar Teori Sastra. Jakarta: Pustaka Jaya Zubaedi, Dr Desain Pendidikan Karakter. Kencana Prenada Media Group: Jakarta.

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

Nureksain Anggah-Ungguhing Basa Kaanggen Ring Kawi Sastra Bali Anyar Sane Nganutin Basa Carita (Wacana Naratif) Lan Bebaosan (Interaktif)

Nureksain Anggah-Ungguhing Basa Kaanggen Ring Kawi Sastra Bali Anyar Sane Nganutin Basa Carita (Wacana Naratif) Lan Bebaosan (Interaktif) SENIN, 10 AGUSTUS 2 RUANG 1 NO WAKTU NAMA PENELITI JUDUL PENELITIAN REVIEWER 1 09.00-09.20 I Wayan Sadyana, Gede Satya Hermawan Problematika Pengajaran Bahasa Jepang pada Program Pengalaman Lapangan (PPL

Lebih terperinci

FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA TESIS

FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA TESIS KAJIAN PSIKOLOGI SASTRA DAN NILAI-NILAI PENDIDIKAN KARAKTER PADA NOVEL PASUNG JIWA KARYA OKKY MADASARI SERTA RELEVANSINYA DENGAN PEMBELAJARAN SASTRA INDONESIA DI PERGURUAN TINGGI TESIS Disusun untuk memenuhi

Lebih terperinci

NILAI-NILAI PENDIDIKAN KARAKTER DALAM NOVEL JILBAB PUTIH KEKASIH KARYA K. USMAN DAN SARAN IMPLEMENTASINYA DALAM PEMBELAJARAN SASTRA DI SMA SKRIPSI

NILAI-NILAI PENDIDIKAN KARAKTER DALAM NOVEL JILBAB PUTIH KEKASIH KARYA K. USMAN DAN SARAN IMPLEMENTASINYA DALAM PEMBELAJARAN SASTRA DI SMA SKRIPSI 28 NILAI-NILAI PENDIDIKAN KARAKTER DALAM NOVEL JILBAB PUTIH KEKASIH KARYA K. USMAN DAN SARAN IMPLEMENTASINYA DALAM PEMBELAJARAN SASTRA DI SMA SKRIPSI Diajukan untuk Memenuhi Sebagian Syarat Memperoleh

Lebih terperinci

Teks Mitos Dewa Nini di Desa Pakraman Rianggede Tabanan: Analisis Struktur dan Fungsi

Teks Mitos Dewa Nini di Desa Pakraman Rianggede Tabanan: Analisis Struktur dan Fungsi Teks Mitos Dewa Nini di Desa Pakraman Rianggede Tabanan: Analisis Struktur dan Fungsi Putu Anggitha Pradnya Wulandari 1*, I Ketut Ngurah Sulibra 2, I Nyoman Duana Sutika 3 [123] Prodi Sastra Bali, Fakultas

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DHARMA STHITI ANALISIS AMANAT. I Wayan Sudarsana. Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana. Abstrak

TEKS GEGURITAN DHARMA STHITI ANALISIS AMANAT. I Wayan Sudarsana. Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana. Abstrak 1 TEKS GEGURITAN DHARMA STHITI ANALISIS AMANAT I Wayan Sudarsana Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana Abstrak This study discusses the traditional Balinese literature shaped geguritan entitled

Lebih terperinci