Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal"

Transkripsi

1 USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi Sastra Bali atas nama Dekan Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana No : 22/UN14.1./PP.02/2017 Tanggal : 23 Pebruari 2017 Panitia Penguji Usulan Skripsi Ketua Sekretaris Anggota : Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M. Hum. : Drs. I Wayan Suteja, M. Hum. : 1. Drs. I Dw. Gd Windhu Sancaya, M. Hum. 2. Dr. Dra. L.P. Puspawati, M. Hum. 3. Drs. I Gde Nala Antara, M. Hum. 4.Drs. I Nyoman Duana Sutika, M. Si. iv

2 Motto Pantang menyerah sebelum mencapai hasil yang maksimal v

3 UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widi Wasa, Tuhan Yang Mahakuasa karena atas tuntunan dan anugrah-nya, skripsi yang berjudul Aspek-Aspek Sosiologis Geguritan Jayaprana ini dapat diselesaikan tepat pada waktunya. Tujuan yang mendasar dalam penyusunan skripsi ini adalah sebagai salah satu syarat untuk memperoleh Gelar Sarjana Sastra padaprogram Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana. Skripsi ini merupakan hasil penelitian yang telah dilakukan, tentunya tidak terlepas dari segala kekurangan-kekurangan yang disebabkan oleh keterbatasan yang dimiliki baik dari segi wawasan maupun pengalaman. Akan tetapi berkat bimbingan, bantuan, serta dorongan dari berbagai pihak, akhirnya skripsi ini dapat diselesaikan. Pada kesempatan ini sebagai rasa hormat atas terwujudnya skripsi ini, penulis menyampaikan ucapan terima kasih kepada: 1. Prof. Dr. Ni Luh Sutjiati Beratha, M.A., selaku Dekan Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana beserta staf atas segala kebijakan dan fasilitas yang telah disediakan; 2. Drs. I Dw. Gd Windhu Sancaya, M.Hum.,selaku Dosen Pembimbing I, yang telah banyak membimbing dan memberikan dasar-dasar pemahaman tentang bagaimana penulisan skripsi yang benar, sehingga skripsi ini dapat diselesaikan sesuai dengan waktu yang ditentukan. Sebagai pembimbing pertama pembuatan skripsi ini beliau dengan sabar dan teliti memberikan bimbingan; vi

4 3. Dr. Dra. Luh Putu Puspawati, M. Hum., selaku Dosen Pembimbing II, yang telah membimbing dan banyak memberikan dasar-dasar pemahaman tentang telaah teks sastra, serta mengarahkan penulis dengan sabar, sehingga skripsi ini dapat diselesaikan sesuai dengan waktu yang ditentukan; 4. Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum., selaku Ketua Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana, atas segala bantuan dan dukungannya hingga terwujudnya skripsi ini; 5. Drs. I Nyoman Duana Sutika, M. Si., selaku Sekretaris Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana serta selaku Dosen Pembimbing Akademik, atas segala bantuan dan yang telah membimbing serta mengarahkan dalam hal akademik sejak semester awal hingga semester akhir; 6. Bapak dan Ibu Dosen Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana, atas segala petunjuk dan pengajarannya selama perkuliahan hingga terwujudnya skripsi ini; 7. Seluruh staf UPT Perpustakaan Lontar, Perpustakaan Fakultas Ilmu Budaya, para pegawai tata usaha, bagian akademik, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana atas segala informasi dan bantuannya dalam mendukung penyelesaian skripsi ini; 8. Seluruh staf Pusat Dokumentasi Dinas Kebudayaan Provinsi Bali, Perpustakaan Daerah Provinsi Bali, serta seluruh staf Gedong Kirtya Kota Singaraja yang telah memberikan bantuan dalam mendukung diselesaikannya skripsi ini; vii

5 9. Para informan yang berasal dari Desa Kalianget dan Teluk Terima yang telah memberikan informasi mengenai cerita Jayaprana hingga terwujudnya skripsi ini; 10. Keluargaku tercinta, Ayah dan Ibu khususnya, Wayan Sukitadan Ni Nyoman Jelihatas segala pengertian dan pengorbanan tanpa batas baik material maupun spiritual serta dorongan semangat yang telah diberikan seumur hidup tanpa akhir, ketiga saudara Luh Suriapti, Kadek Sutartiningsih dan Nyoman Sutresna yang telah memberikan semangat dan dorongan hingga saat ini, serta pada teman dan sahabat yang telah memberikan motivasi dan doanya sehingga skripsi ini dapat diselesaikan; 11. Kawan-kawan Sastra Bali Angkatan 2011 serta seluruh keluarga besar MAHASABA (Mahasiswa Sastra Bali) atas segala motivasi dan kebersamaannya hingga terwujudnya skripsi ini. Semoga segala budi baik Bapak, Ibu, dan Saudara-saudara mendapat anugerah dari Tuhan. Akhir kata, dengan segala kerendahan hati pula penulis ingin menyampaikan bahwa skripsi ini masih banyak kekurangan serta kelemahan, maka dari itu segala kritik atau saran yang sifatnya membangun demi kesempurnaan skripsi ini sangat diharapkan, serta berharap skripsi ini ada sesuatu yang berguna di dalamnya. Om Santih, Santih, Santih Om. Denpasar, Pebruari 2017 Penulis viii

6 ATUR SUKSMA Om Swastyastu. Rasa angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, santukan sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, saselehan sané mamurda Aspék- Aspék Sosiologis Geguritan Jayaprana puniki prasida kapuputang manut galah sané kacumawisang. Tetujon indik panyelehan puniki pinaka piranti mitegepin silih tunggil syarat anggén ngrereh Gelar Sarjana Sastra ring Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, UniversitasUdayana. Saseleh puniki majanten sampun makéh kekirangan-kekirangannyané santukan minakadi wawasan utawi pangalaman. Nanging malarapan indik piteket, wantuan, taler sokongan saking Ida Dané sareng sami, saseleh puniki sida kapuputang, duaning punika ring galah sané becik puniki titiang ngaturang suksma majeng ring: 1. Prof. Dr. Ni Luh Sutjiati Beratha, M.A., pinaka Dekan Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana taler staf makasami sanésampun lédang ngicénin titiang sarana ritatkala nglaksanayang kuliah; 2. Drs. I Dw. Gd Windhu Sancaya, M. Hum.,pinaka Dosen Penuntun I, sané sampun ngicénin makudang-kudang pangweruh indik sasuratan skripsi sané patut, sané sampun ngicénin tuntunan, lan piteket-piteket ring sajeroning muputang saselehé puniki. Pinaka penuntun kapertama pakaryaan saseleh puniki Ida antuk sabar lan sayaga ngicénin tuntunan; ix

7 3. Dr. Dra. Luh Putu Puspawati, M. Hum., pinakadosen Penuntun II, sané sampun ngicénin tuntunan indik teks sastra, taler makudang-kudang pangweruh sané nyokong saseleh puniki sida kapuputang; 4. Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum., pinaka Ketua Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana, indik wantuan miwah tuntunannyané nyantos saseleh puniki sida kapuputang; 5. Drs. I Nyoman Duana Sutika, M.Si., pinaka Sekretaris ring Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana, taler pinaka Dosen Penuntun Akademik, indik samian wantuan lan sané sampun ngicénin tuntunan indik akademik saking semester pangawit nyantos semester penguntat; 6. Para dosen Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana sané sampun ngicénin titiang tuntunan lan pangweruh ritatkala titiang nyarengin paplajahan nyantos saseleh puniki sida kapuputang; 7. Staf UPT Perpustakaan Lontar taler Perpustakaan Fakultas Ilmu Budaya, pegawai tata usaha, bagian akademik makasami, Fakultas Ilmu Budaya Universitas Udayana sané sampun ngicénin wantuan lan informasi ritatkala muputang saselehé puniki; 8. Staf Pusat Dokumentasi Dinas Kebudayaan Provinsi Bali maka sami, Perpustakaan Daerah Provinsi Bali, taler maka sami staf Gedong Kirtya Kota Singaraja sané sampun ngicénin wantuan lan informasi ritatkala muputang saselehé puniki; x

8 9. Para Informan sané magenah ring Desa Kalianget miwah Teluk Terima sané sampun ngicénin informasi ngeninin indik carita Jayaprana nyantos saseleh puniki sida kapuputang; 10. Kuluwargan titiang sané banget tresnain titiang, I Bapa taler I Mémé untengnyané, Wayan Sukita miwah Ni Nyoman Jelih indik samian pikayun lan sokongan taler tuntunan semangat sané sampun kaicénin satanggun urip titiangé, para nyaman titiang Luh Suriapti, Kadek Sutartiningsih miwah Nyoman Sutresna sané sampun ngicénin semangat miwah tuntunan nyantos kadi mangkin. Taler timpal-timpal sané sampun ngicénin motivasi miwah pangacepnyané nyantos saseleh puniki sida kapuputang; 11. Sameton Sastra Bali Angkatan 2011taler makasami kuluwarga MAHASABA (Mahasiswa Sastra Bali) indik motivasi lan kebersamaan pinaka saselehé puniki sida kapuputang. Dumogi Bapak, Ibu, talersameton sareng sami ngamolihang panugrahan saking Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Tiosan punika, kritik miwah piteket-piteket saking para pangwacén miwah parajana kaaptiang anggén ngwangun saselehé puniki mangda sida patut. Inggih wantah asapunika atur piuning titiang, dumogi saselehé puniki wénten pikenohyané majeng ring para pangwacén. Om Santih, Santih, Santih Om. Denpasar, Pebruari 2017 Panyeleh xi

9 ABSTRAK ASPEK-ASPEK SOSIOLOGIS GEGURITAN JAYAPRANA Penelitian ini berjudul Aspek-Aspek Sosiologis Geguritan Jayaprana.Penelitian ini menggunakan teori struktural yang dikemukakan oleh Teeuw, Jan Van Luxemburg, dan Nurgiyantoro serta teori sosiologi sastra yang dikemukakan oleh Sapardi Djoko Damono, Wellek dan Warren. Metode yang digunakan dalam tahap penyediaan data menggunakan metode simak dengan teknik membaca. Selain itu juga menggunakan metode wawancara dengan teknik merekam dan mencatat hal-hal penting yang diperoleh dari hasil wawancara. Selanjutnya dalam tahap analisis data menggunakan metode kualitatif dengan teknik deskriptif analitik. Pada tahapan analisis data, metode yang digunakan adalah metode formal dan informal yang dibantu dengan teknik deduktif dan induktik. Pengungkapan struktur Geguritan Jayaprana menyangkut stuktur forma yang meliputi: kode bahasa dan sastra, dan gaya bahasa. Analisis struktur naratif Geguritan Jayaprana akan dilakukan dari enam aspek, yaitu insiden, alur (plot), tokoh dan penokohan, latar, tema, dan amanat. Aspek-Aspek Sosiologis Geguritan Jayaprana yang meliputi: (1) sistem religi, (2) sistem sosial, (3) sistem pengetahuan, (4) sistem ekonomi, (5) sistem teknologi arsitektur tradisional Bali, (6) sistem bahasa, (7) sistem kesenian, dan (8) geografis dantopologi. Serta keterkaitan cerita Jayaprana dengan keyakinan masyarakat Desa Kalianget. Kata kunci : geguritan, struktur, aspek-aspek sosiologis, dan keyakinan xii

10 ABSTRAK ASPEK-ASPEK SOSIOLOGIS GEGURITAN JAYAPRANA Panuréksan puniki mamurda Aspek-Aspek SosiologisGeguritan Jayaprana. Ring panuréksan puniki nganggé teori strukturalsaking Teeuw, Jan Van Luxemburg, lan Nurgiyantoro miwahteori sosiologi sastrapamekasnyané saking Sapardi Djoko Damono miwah Wellek lan Warren. Tata cara sane kaanggén minakadi tahap penyediaan data nganggén metode simak sane kawantu antuk teknik mamaca. Lianan antuk punika kaanggén malih metode wawancara sane kawantu antuk teknik ngerekammiwah teknik nyatet mungguing napi sané kabuat saking wawancara punika.selanturnyané ring tata cara analisis data kaanggén metode kualitatif antuk teknik deskriptif analitik. Ring analisis data tata cara sané kaanggén minakadi metode formal miwah informal sane kawantu antuk teknik deduktif miwah induktif. Sajeroning nlatarang Geguritan Jayapranaindik wangunnyané minakadi kode bahasa lan sastra, miwah gaya bahasa. Sajeroning Struktur naratif pacangkawéntenang antuk nenem soroh inggih punika insiden, alur, tokoh lan penokohan, latartema, miwah amanat. Aspek-Aspek Sosiologis Geguritan Jayaprana minakadi: (1) sistem religi, (2) sistem sosial, (3) sistem pengetahuan, (4) sistem ekonomi, (5) sistem teknologi arsitektur tradisional Bali, (6) sistem bahasa, (7) sistem kesenian, lan (8) geografis lan topologi. Miwah paiketan carita Jayaprana tekéning keyakinan warga Desa Kalianget. Unteng Baos : geguritan, struktur, aspek-aspek sosiologis, miwah keyakinan xiii

11 DAFTAR ISI SAMPUL DEPAN SAMPUL DALAM HALAMAN PERSYARATAN GELAR SARJANA LEMBAR PENGESAHAN PENETAPAN PANITIA UJIAN MOTTO UCAPAN TERIMA KASIH ATUR SUKSMA ABSTRAK DAFTAR ISI DAFTAR LAMBANG DAN SINGKAT i ii iii iv v vi ix xii xiv xvi BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Rumusan Masalah Tujuan Penelitian Tujuan Umum Tujuan Khusus Manfaat Penelitian Manfaat Teoretis Manfaat Praktis 8 BAB II KAJIAN PUSTAKA,KONSEP,DAN LANDASAN TEORI 2.1 Kajian Pustaka Konsep Konsep Aspek Sosial Konsep Keyakinan Landasan Teori 14 BAB III METODE DAN TEKNIK, SUMBER DATA, JANGKAUAN, DAN SISTEMATIKA ANALISIS DATA 3.1Metode dan Teknik Metode dan Teknik Penyediaan Data Metode dan Teknik Analisis Data Metode dan Teknik Penyajian Hasil Analisis Data Sumber Data Jangkauan Sistematika Analisis Data 26 BAB IV UNSUR-UNSUR STRUKTUR GEGURITAN JAYAPRANA 4.1 Struktur Forma Kode Bahasa dan Sastra Gaya Bahasa 39 xiv

12 4.2 Struktur Naratif Insiden Alur/Plot Tokoh dan Penokohan Latar/Setting Tema Amanat 88 BAB V ASPEK-ASPEK SOSIOLOGIS GEGURITANJAYAPRANA 5.1 Sistem Religi Sistem Sosial Sistem Pengetahuan Sistem Ekonomi Sistem Teknologi Arsitektur Tradisional Bali Sistem Bahasa Sistem Kesenian Geografis dan Topologi 132 BAB VI KETERKAITAN CERITA JAYAPRANA DENGAN KEYAKINAN MASYARAKAT DESA KALIANGET 6.1 Keyakinan Masyarakat Desa Kalianget terhadap Peninggalan dalam bentuk Benda yang dikaitkan dengan Cerita Jayaprana Keyakinan Masyarakat Desa Kalianget terhadap Peninggalan dalambentuk Bangunan Suci yang dikaitkan dengan Cerita Jayaprana 142 BAB VIISIMPULAN DAN SARAN 7.1 Simpulan Saran 150 DAFTAR PUSTAKA DAFTAR INFORMAN LAMPIRAN xv

13 DAFTAR LAMBANG ---- : suku kata / : penanda (satu) baris (palet) // : penanda (satu) bait (pada) I-X : jumlah baris (paletp/guru gatra) 1,2,3,4,5,6,7,8, : jumlah suku kata (kecap/guru wilangan) /a/, /i/, /u/, /e/, /o/ : jatuhnya bunyi vokal (guru lagu, guru, suara pamatut, lingga suara) pada suku kata terakhir dalam suatu palet. DAFTAR SINGKAT GJP BBA BBM BBK : Geguritan Jayaprana : Bahasa Bali Alus : Bahasa Bali Madia : Bahasa Bali Kasar xvi

14 BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Salah satu karya sastra Bali tradisional yang masih hidup dan berkembang sampai saat ini adalah geguritan. Dari sekian banyak karya sastra geguritan yang ada, salah satunya adalah Geguritan Jayaprana. Geguritan Jayaprana menggunakan satu jenis pupuh, yaitu Pupuh Ginada Jayaprana yang terdiri dari 179 bait (pada). Beberapa keunikan dan kekhasan yang terdapat dalam Geguritan Jayaprana membuat ketertarikan sendiri untuk menganalisis geguritan ini lebih mendalam terutama pada segi struktur, aspek-aspek sosiologis Geguritan Jayaprana, serta kaitan cerita Jayaprana dengan keyakinan masyarakat Desa Kalianget. Salah satu hal menarik yang terdapat pada naskah Geguritan Jayaprana yaitu terletak pada hubungan antara karya sastra dengan tempat-tempat yang digambarkan di dalam karya sastra itu sendiri. Tempat-tempat yang digambarkan tersebut sesuai dengan kenyataan di masyarakat memang benar ada di wilayah Buleleng bagian Barat. Sampai saat ini tempat-tempat tersebut masih bisa ditemukan dan masih dilestarikan oleh masyarakat di wilayah tersebut. Selain itu terletak juga pada hubungan antara karya sastra dengan keyakinan dan kenyataan masyarakat yang ada di Desa Kalianget dan masyarakat di Teluk Terima yang meyakini kisah I Jayaprana dan Ni Layonsari memang sungguh-sungguh terjadi. Dari segi cerita, cerita Jayaprana memang sangat menarik, bahkan menjadi semacam legenda bagi masyarakat Bali. Dari struktur ceritanya, permasalahan 1

15 yang diungkapkan di dalamnya mengisahkan tentang kehidupan masyarakat kebanyakan yang di angkat menjadi warga kerajaan. Hal ini merupakan sesuatu yang jarang terjadi dan di angkat sebagai kisah di dalam karya sastra. Menurut kalangan masyarakat Desa Kalianget cerita Jayaprana dianggap sebagai peristiwa yang sungguh-sungguh terjadi. Mereka pada umumnya berkeyakinan bahwa cerita Jayaprana ini benar-benar terjadi. Hal tersebut ditunjukkan oleh mereka dengan bukti adanya peninggalan-peninggalan berupa benda-benda seperti, naskah lontar Geguritan Jayaprana, 3 buah Keris, dan 1 buah Pengrupak untuk menyurat lontar yang saat ini disimpan di Pura Jayaprana yang oleh masyarakat di sana juga dinamakan Pura Ida Bhatara Sakti Wawu Rauh. Apabila dihubungkan dengan karya sastra, benda-benda tersebut diyakini masyarakat Desa Kalianget sebagai sesuatu yang ditinggalkan dari kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari. Selain hal-hal tersebut mereka juga meyakini bahwa kisah I Jayaprana dan Ni Layonsari benar-benar terjadi, yaitu dengan bukti adannya bangunan-bangunan suci (pura) yang diyakini sebagai peninggalan dari kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari dahulu. Pura-pura tersebut antara lain Pura Merajan Prabhu, Pura Jaran Guyang, dan Pura Jayaprana. Pura Merajan Prabhu apabila dikaitkan dengan kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari diyakini dulu sebagai tempat untuk persembahyangan khusus Sang Raja Kalianget, akan tetapi saat ini pura tersebut difungsikan sebagai tempat persembahyangan para Anake Agung se-jebag Bali. Pura Jaran Guyang apabila dikaitkan dengan kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari diyakini dahulu difungsikan sebagai tempat persembahyangan khusus 2

16 pasangan suami istri yaitu, I Jayaprana bersama dengan Ni Layonsari untuk ngayat Ida Bhatara Leluhurnya (Sanggah Merajan). Namun saat ini pura tersebut difungsikan sebagai tempat untuk memohon anugrah apabila ingin sukses dalam pembelajaran maupun dalam pekerjaan. Pura Jayaprana apabila dikaitkan dengan kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari difungsikan oleh masyarakat Desa Kalianget sebagai tempat persembahyangan untuk memohon keselamatan dan ketentraman masyarakat desa. Pura tersebut dibangun setelah selesai melaksanakan upacara pengabenan jenazah I Jayaparana pada tahun Saat ini Pura Jayaprana dianggap oleh sebagian besar masyarakat Desa Kalianget sebagai Pura Kahyangan Jagat, karena kebanyakan dari kalangan masyarakat luar Desa Kalianget yang datang untuk bersembahyang ke pura tersebut. Selain itu dari kalangan luar Bali serta dari Luar Negeri pun juga ada yang bersembahyang ke Pura Jayaprana. Oleh sebab itulah saat ini Pura Jayaprana bukan hanya digunakan sebagai tempat persembahyangan masyarakat Desa Kalianget, akan tetapi juga digunakan sebagai tempat persembahyangan untuk umum, seperti pura-pura besar lainya yang ada di Bali. Pura-pura tersebut sangat besar kaitannya dengan kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari, karena pura-pura tersebut sampai saat ini masih bisa ditemukan dan masih difungsikan serta dilestarikan oleh masyarakat Desa Kalianget. Di samping itu pula keyakinan juga muncul pada masyarakat Teluk Terima yang meyakini bahwa pada zaman dahulu memang benar I Jayaprana di bunuh di Teluk Terima, lalu jenazahnya dikubur di sana. Masyarakat Teluk Terima menemukan 3

17 kuburan tersebut, lalu dibuatkanlah pelinggih berbentuk patung I Jayaprana dan Ni Layonsari yang diletakkan di atas kuburan Jayaprana tersebut. Sejauh mana keyakinan masyarakat Desa Kalianget dan masyarakat Teluk Terima sesuai dengan kenyataan, tentu saja hal itu memerlukan penelitian tersendiri khususnya dari segi sejarah. Penelitian ini bukan merupakan kajian sejarah, tetapi mengkaji aspek-aspek sosiologis yang terkandung di dalam Geguritan Jayaprana dan unsur estetisnya. Sepanjang pengetahuan penulis Geguritan Jayaprana sudah pernah dikaji sebelumnya oleh Tim Peneliti dalam Proyek Penelitian Bahasa dan Sastra Indonesia dan Daerah Bali Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Denpasar (1985) terutama dari segi naskah geguritan, bentuk dan strukturnya. Pada kajian struktur penelitiannya tersebut, tim lebih memfokuskan pada aspek tema, alur, penokohan, komposisi cerita, latar, dan gaya bahasanya saja (1985: 33-91). Namun penelitian kali ini akan membahas dari segi struktur, yang meliputi struktur forma dan struktur naratif, membahas mengenai aspek-aspek sosiologis Geguritan Jayaprana, serta membahas keterkaitan cerita Jayaprana dengan keyakinan masyarakat Desa Kalianget. Struktur forma yang dibahas pada penelitian kali ini meliputi, kode bahasa dan sastra, dan gaya bahasa. Perbedaan dengan penelitian sebelumnya yaitu pada penelitian sebelumnya oleh Tim Peneliti dalam Proyek Penelitian Bahasa dan Sastra Indonesia dan Daerah Bali Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Denpasar (1985) hanya membahas mengenai bentuk geguritan dan gaya bahasa, 4

18 namun penelitian kali ini akan membahas lebih mendalam mengenai kode bahasa dan sastra, dan beberapa gaya bahasa yang kembali ditemukan oleh penulis. Selain itu kajian mengenai struktur naratifnya, pada penelitian kali ini dilakukan dari enam aspek, yaitu insiden, alur (plot), tokoh dan penokohan, latar, tema, dan amanat. Perbedaan dengan penelitian sebelumnya yaitu, hanya pada aspek insiden dan amanat yang tidak dijelaskan secara rinci. Maka dari itu pada penelitian kali ini akan menjelaskan kembali mengenai aspek insiden dan amanat yang terkandung di dalam Geguritan Jayaprana. Pada penelitian sebelumnya hanya menggunakan satu teori yaitu teori struktural. Teori yang digunakan secara mendalam yaitu teori struktural yang dikemukan oleh Hutagalung. Namun pada penelitian kali ini akan menggunakan secara mendalam teori struktural yang dikemukakan oleh Teeuw, Luxemburg, Nurgiyantoro dan teori sosiologi sastra yang dikemukakan oleh Damono, Wellek dan Warren. Teori sosiologi sastra digunakan yaitu untuk membedah kajian aspek-aspek sosiologis Geguritan Jayaprana. Penelitian yang dilakukan kali ini lebih menekankan pada aspek-aspek sosiologis yang terkandung di dalam Geguritan Jayaprana, serta mengkaitkannya dengan keyakinan masyarakat Desa Kalianget. Sejauh ini belum pernah ada yang melakukan penelitian mengenai aspek-aspek sosiologis yang terkandung di dalam Geguritan Jayaprana. 5

19 1.2 Rumusan Masalah Berdasarkan penjabaran latar belakang tersebut, maka masalah yang dikaji dalam penelitian ini dapat dirumuskan dalam bentuk pertanyaan berikut. 1) Unsur-unsur apa sajakah yang membangun struktur Geguritan Jayaprana? 2) Aspek-aspek sosiologis apa sajakah yang terkandung di dalam Geguritan Jayaprana? 3) Sejauh manakah cerita Jayaprana berkaitan dengan keyakinan masyarakat Desa Kalianget? 1.3 Tujuan Penelitian Adapun tujuan penelitian ini, secara garis besar dibagi menjadi dua yaitu tujuan umum dan tujuan khusus. Kedua tujuan tersebut diuraikan sebagai berikut: Tujuan Umum Secara umum tujuan dari penelitian ini adalah untuk mengetahui perkembangan karya-karya sastra yang masih ada sampai saat ini di Bali. Selain itu juga untuk ikut berpartisipasi dalam rangka pengembangan, pembinaan, serta pelestrarian bahasa Bali sebagai warisan budaya. Serta untuk menjawab pertanyaan-pertanyaan dari masyarakat Bali khususnya penikmat sastra mengenai kebenaran kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari. 6

20 1.3.2 Tujuan Khusus Tujuan khusus suatu penelitian harus sesuai dengan masalah serta rincian yang telah ditetapkan. Secara khusus penelitian ini bertujuan: 1) untuk mengetahui unsur-unsur yang membangun struktur Geguritan Jayaprana, 2) untuk mengetahui aspek-aspek sosiologis yang terkandung di dalam Geguritan Jayaprana, 3) serta untuk mengetahui sejauhmana cerita Jayaprana berkaitan dengan keyakinan masyarakat Desa Kalianget. 1.4 Manfaat Penelitian Penelitian terhadap karya sastra Bali tradisonal sangat besar manfaatnya bagi perkembangan apresiasi masyarakat. Sesuai dengan tujuan tersebut, maka hasil dari penelitian ini diharapkan bermanfaat terutama bagi penulis sendiri, dan masyarakat untuk lebih mengenal keberadaan karya sastra Bali tradisonal khususnya karya sastra Geguritan. Dalam penelitian ini ada dua manfaat yang didapatkan yaitu, manfaat teoretis dan manfaat praktis Manfaat Teoretis Secara teoretis manfaat dari penelitian ini adalah diharapkan dapat memberikan sumbangan atau kontribusi dalam bidang ilmu sastra dan pengembangan maupun penerapan teori sastra untuk melakukan penelitian 7

21 terhadap karya sastra. Hasil penelitian ini diharapkan dapat menjadi bahan refrensi untuk melakukan analisis karya sastra geguritan di masa mendatang Manfaat Praktis Secara praktis penelitian ini memiliki manfaat sebagai berikut. 1) Bagi peneliti, dengan dilakukannya penelitian ini, diharapkan peneliti mendapat wawasan yang lebih banyak mengenai kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari di masyarakat secara langsung. Selain itu juga diharapkan dapat menjawab pertanyaan-pertanyaan dari masyarakat Bali khususnya penikmat sastra mengenai kebenaran kisah cerita I Jayaprana dan Ni Layonsari. 2) Bagi masyarakat khususnya penikmat sastra, hasil dari penelitian ini diharapkan dapat menjadi salah satu informasi bagi masyarakat untuk lebih mengenal karya sastra geguritan, sehingga dapat menumbuhkan kecintaan masyarakat terhadap karya sastra Bali tradisional. Hasil kajian yang dilakukan diharapkan mampu memberikan sedikit wawasan kepada pembaca mengenai aspek-aspek sosiologis Geguritan Jayaprana sehingga dapat direnungkan, diresapi dan diamalkan dalam kehidupan sehari-hari. 8

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

GEGURITAN SUMAGUNA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH PUTU WIRA SETYABUDI NIM

GEGURITAN SUMAGUNA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH PUTU WIRA SETYABUDI NIM GEGURITAN SUMAGUNA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH PUTU WIRA SETYABUDI NIM 0501215003 PROGRAM STUDI BAHASA DAN SASTRA BALI JURUSAN SASTRA DAERAH FAKULTAS SASTRA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2009 GEGURITAN

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. sistem konvensi sastra tertentu yang cukup ketat. Geguritan dibentuk oleh pupuh

BAB I PENDAHULUAN. sistem konvensi sastra tertentu yang cukup ketat. Geguritan dibentuk oleh pupuh BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Geguritan adalah suatu karya sastra tradisional yang mempunyai sistem konvensi sastra tertentu yang cukup ketat. Geguritan dibentuk oleh pupuh atau pupuh pupuh, dan

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

PENGGUNAAN BAHASA BALI DALAM KELUARGA KAWIN CAMPUR BALI-JAWA DI KELURAHAN KEROBOKAN KELOD, KECAMATAN KUTA UTARA, KABUPATEN BADUNG

PENGGUNAAN BAHASA BALI DALAM KELUARGA KAWIN CAMPUR BALI-JAWA DI KELURAHAN KEROBOKAN KELOD, KECAMATAN KUTA UTARA, KABUPATEN BADUNG PENGGUNAAN BAHASA BALI DALAM KELUARGA KAWIN CAMPUR BALI-JAWA DI KELURAHAN KEROBOKAN KELOD, KECAMATAN KUTA UTARA, KABUPATEN BADUNG OLEH: NI LUH MERITA SARI NIM: 1101215004 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Geguritan berarti gubahan cerita yang berbentuk tembang atau pupuh (Tim

BAB I PENDAHULUAN. Geguritan berarti gubahan cerita yang berbentuk tembang atau pupuh (Tim BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Geguritan berasal dari kata gurit yang berarti gubah, karang, sadur. Geguritan berarti gubahan cerita yang berbentuk tembang atau pupuh (Tim Penyusun Kamus Bali-Indonesia,

Lebih terperinci

TESIS PENINGKATAN PEMAHAMAN AFIKS PADA KOSAKATA BAHASA INGGRIS MELALUI PENERAPAN METODE INTENSIF PADA PESERTA DIDIK KELAS VIIIA SMP PGRI 7 DENPASAR

TESIS PENINGKATAN PEMAHAMAN AFIKS PADA KOSAKATA BAHASA INGGRIS MELALUI PENERAPAN METODE INTENSIF PADA PESERTA DIDIK KELAS VIIIA SMP PGRI 7 DENPASAR TESIS PENINGKATAN PEMAHAMAN AFIKS PADA KOSAKATA BAHASA INGGRIS MELALUI PENERAPAN METODE INTENSIF PADA PESERTA DIDIK KELAS VIIIA SMP PGRI 7 DENPASAR A.A. ISTRI AGUNG BINTANG SURYANINGSIH NIM 1490161024

Lebih terperinci

SKRIPSI CAMPUR KODE DALAM BAHASA INDONESIA PADA ACARA SAMATRA ARTIS BALI DI MEDIA MASSA BALI TV NI PUTU LILIK YUDIASTARI

SKRIPSI CAMPUR KODE DALAM BAHASA INDONESIA PADA ACARA SAMATRA ARTIS BALI DI MEDIA MASSA BALI TV NI PUTU LILIK YUDIASTARI SKRIPSI CAMPUR KODE DALAM BAHASA INDONESIA PADA ACARA SAMATRA ARTIS BALI DI MEDIA MASSA BALI TV NI PUTU LILIK YUDIASTARI 1101105001 PROGRAM STUDI SASTRA INDONESIA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN LATAR BELAKANG, RUMUSAN MASALAH, TUJUAN, MANFAAT PENELITIAN

BAB I PENDAHULUAN LATAR BELAKANG, RUMUSAN MASALAH, TUJUAN, MANFAAT PENELITIAN BAB I PENDAHULUAN LATAR BELAKANG, RUMUSAN MASALAH, TUJUAN, MANFAAT PENELITIAN 1.1 Latar Belakang Geguritan merupakan salah satu karya sastra Bali Tradisional yang dibentuk oleh pupuh-pupuh. Setiap pupuh

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. merupakan akar dari kebudayaan nasional. Keberadaan karya sastra dapat

BAB 1 PENDAHULUAN. merupakan akar dari kebudayaan nasional. Keberadaan karya sastra dapat BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Karya sastra Bali merupakan bagian dari kebudayaan daerah yang merupakan akar dari kebudayaan nasional. Keberadaan karya sastra dapat memperkaya warisan budaya bangsa

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI. mutakhir yang pernah diteliti oleh peneliti sebelumnya yang berkaitan dengan

BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI. mutakhir yang pernah diteliti oleh peneliti sebelumnya yang berkaitan dengan BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI 2.1 Kajian Pustaka Kajian pustaka berfungsi untuk mengetahui faktor-faktor keaslian suatu penelitian. Kajian pustaka menjelaskan gagasan, pemikiran, atau

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Geguritan merupakan salah satu karya sastra Bali tradisional yang masih

BAB I PENDAHULUAN. Geguritan merupakan salah satu karya sastra Bali tradisional yang masih BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Geguritan merupakan salah satu karya sastra Bali tradisional yang masih hidup dan berkembang cukup baik. Hal ini ditandai dengan banyaknya bermunculan para pengarang

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS POLA KALIMAT DALAM TULISAN MAHASISWA BIPA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA REVINA INELDA NIVIRAWATI

SKRIPSI ANALISIS POLA KALIMAT DALAM TULISAN MAHASISWA BIPA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA REVINA INELDA NIVIRAWATI SKRIPSI ANALISIS POLA KALIMAT DALAM TULISAN MAHASISWA BIPA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA REVINA INELDA NIVIRAWATI 1101105010 PROGRAM STUDI SASTRA INDONESIA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

PENGEMBANGAN PARIWISATA BERBASIS DESA ADAT DI DESA PENGLIPURAN KABUPATEN BANGLI

PENGEMBANGAN PARIWISATA BERBASIS DESA ADAT DI DESA PENGLIPURAN KABUPATEN BANGLI PENGEMBANGAN PARIWISATA BERBASIS DESA ADAT DI DESA PENGLIPURAN KABUPATEN BANGLI Oleh : A.A SRI AGUNG PRADNYAPARAMITA 1101605005 PROGRAM STUDI ANTROPOLOGI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI. oleh peneliti terdahulu yang ada kaitannya dengan penelitian yang akan dilakukan.

BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI. oleh peneliti terdahulu yang ada kaitannya dengan penelitian yang akan dilakukan. BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI 2.1 Kajian Pustaka Penelitian ini memuat tentang hasil hasil penelitian yang ditemukan oleh peneliti terdahulu yang ada kaitannya dengan penelitian yang

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. nenek moyang yang memiliki nilai-nilai luhur budaya. Bali bukan hanya sebagai

BAB I PENDAHULUAN. nenek moyang yang memiliki nilai-nilai luhur budaya. Bali bukan hanya sebagai BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Bali dikenal sebagai salah satu penyimpanan naskah-naskah kuna warisan nenek moyang yang memiliki nilai-nilai luhur budaya. Bali bukan hanya sebagai penyimpanan naskah-naskah

Lebih terperinci

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KARYAWAN BANK SEBAGAI PIHAK YANG TERAFILIASI TERKAIT DILAKUKANNYA MERGER BANK PADA P.T.

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KARYAWAN BANK SEBAGAI PIHAK YANG TERAFILIASI TERKAIT DILAKUKANNYA MERGER BANK PADA P.T. SKRIPSI PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KARYAWAN BANK SEBAGAI PIHAK YANG TERAFILIASI TERKAIT DILAKUKANNYA MERGER BANK PADA P.T. BANK CIMB NIAGA I MADE HADI KUSUMA NIM. 1003005187 FAKULTAS HUKUM UNIVERSITAS

Lebih terperinci

Tesis untuk Memeroleh Gelar Magister Pada Program Magister, Program Studi Linguistik, Program Pascasarjana Universitas Udayana

Tesis untuk Memeroleh Gelar Magister Pada Program Magister, Program Studi Linguistik, Program Pascasarjana Universitas Udayana METODE KONTEKSTUAL (CONTEXTUAL TEACHING AND LEARNING) DALAM PEMBELAJARAN TATA BAHASA JEPANG DASAR (SHOKYOU BUNPO) BAGI MAHASISWA SEMESTER III SASTRA JEPANG SEKOLAH TINGGI BAHASA ASING SARASWATI DENPASAR

Lebih terperinci

PERUBAHAN SOSIAL MASYARAKAT DI BLAHBATUH PADA TAHUN

PERUBAHAN SOSIAL MASYARAKAT DI BLAHBATUH PADA TAHUN PERUBAHAN SOSIAL MASYARAKAT DI BLAHBATUH PADA TAHUN 1980-2015 Skripsi Ini Diajukan Kepada Panitia Ujian Falkultas Satra dan Budaya Unversitas Udayana Guna Memenuhi Salah Satu Syarat Untuk Menempuh Ujian

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

INTERAKSI SOSIAL BUDAYA TIMUR-BARAT DALAM NOVEL LIAK NGAKAK KARYA PUTRA MADA: KAJIAN SOSIOLOGI SASTRA NI PUTU NOVA SANDITYAWATI

INTERAKSI SOSIAL BUDAYA TIMUR-BARAT DALAM NOVEL LIAK NGAKAK KARYA PUTRA MADA: KAJIAN SOSIOLOGI SASTRA NI PUTU NOVA SANDITYAWATI INTERAKSI SOSIAL BUDAYA TIMUR-BARAT DALAM NOVEL LIAK NGAKAK KARYA PUTRA MADA: KAJIAN SOSIOLOGI SASTRA NI PUTU NOVA SANDITYAWATI 1101105013 PROGRAM STUDI SASTRA INDONESIA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS

Lebih terperinci

PROSEDUR PEMBERIAN KREDIT PENSIUNAN PADA PT. BANK BPD BALI KANTOR CABANG UBUD

PROSEDUR PEMBERIAN KREDIT PENSIUNAN PADA PT. BANK BPD BALI KANTOR CABANG UBUD PROSEDUR PEMBERIAN KREDIT PENSIUNAN PADA PT. BANK BPD BALI KANTOR CABANG UBUD Oleh : PUTU AYU NOVIANTARI SUKRANINGSIH NIM : 1206013061 PROGRAM STUDI DIPLOMA III AKUNTANSI FAKULTAS EKONOMI DAN BISNIS UNIVERSITAS

Lebih terperinci

HALAMAN PENGESAHAN. Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh pembimbing, serta diuji

HALAMAN PENGESAHAN. Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh pembimbing, serta diuji HALAMAN PENGESAHAN Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh pembimbing, serta diuji pada tanggal : 2017 Tim Penguji: Tanda tangan 1. Ketua : Dr. I. G. N. Agung Suaryana, SE., M.Si.,

Lebih terperinci

NUMERALIA BAHASA JAWA KUNO OLEH DEWA AYU CARMA MIRADAYANTI NIM

NUMERALIA BAHASA JAWA KUNO OLEH DEWA AYU CARMA MIRADAYANTI NIM NUMERALIA BAHASA JAWA KUNO OLEH DEWA AYU CARMA MIRADAYANTI NIM 0901225006 PROGRAM STUDI SASTRA JAWA KUNO FAKULTAS SASTRA UNIVERSITAS UDAYANA 2013 i Halaman Prasyarat Gelar Sarjana NUMERALIA BAHASA JAWA

Lebih terperinci

PENYELESAIAN WANPRESTASI DALAM PERJANJIAN SEWA MENYEWA KAMAR RUMAH KOST DI KECAMATAN KUTA

PENYELESAIAN WANPRESTASI DALAM PERJANJIAN SEWA MENYEWA KAMAR RUMAH KOST DI KECAMATAN KUTA SKRIPSI PENYELESAIAN WANPRESTASI DALAM PERJANJIAN SEWA MENYEWA KAMAR RUMAH KOST DI KECAMATAN KUTA VIRIYANANTA GOTAMA NIM. 1103005022 FAKULTAS HUKUM UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 PENYELESAIAN WANPRESTASI

Lebih terperinci

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP PENANAM MODAL ASING DALAM SENGKETA HUKUM PENANAMAN MODAL DI INDONESIA

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP PENANAM MODAL ASING DALAM SENGKETA HUKUM PENANAMAN MODAL DI INDONESIA SKRIPSI PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP PENANAM MODAL ASING DALAM SENGKETA HUKUM PENANAMAN MODAL DI INDONESIA OLEH : ADE HENDRA YASA NIM : 0916051080 FAKULTAS HUKUM UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i PERLINDUNGAN

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

PERTANGGUNG JAWABAN PIDANA PENGANIAYAAN TERHADAP HEWAN DITINJAU DARI UNDANG-UNDANG NOMOR 18 TAHUN 2009 TENTANG PETERNAKAN DAN KESEHATAN HEWAN DAN KUHP

PERTANGGUNG JAWABAN PIDANA PENGANIAYAAN TERHADAP HEWAN DITINJAU DARI UNDANG-UNDANG NOMOR 18 TAHUN 2009 TENTANG PETERNAKAN DAN KESEHATAN HEWAN DAN KUHP SKRIPSI PERTANGGUNG JAWABAN PIDANA PENGANIAYAAN TERHADAP HEWAN DITINJAU DARI UNDANG-UNDANG NOMOR 18 TAHUN 2009 TENTANG PETERNAKAN DAN KESEHATAN HEWAN DAN KUHP I GUSTI MADE WIRATAMA NIM. 1103005018 FAKULTAS

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Secara umum sastra Bali dibedakan atas dua kelompok, yaitu Sastra Bali

BAB I PENDAHULUAN. Secara umum sastra Bali dibedakan atas dua kelompok, yaitu Sastra Bali BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Secara umum sastra Bali dibedakan atas dua kelompok, yaitu Sastra Bali Purwa (klasik) dan Sastra Bali Anyar (modern). Kesusastraan Bali Purwa adalah warisan sastra

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. kesusastraan Bali adalah salah satu bagian dari karya sastra yang terdapat di

BAB I PENDAHULUAN. kesusastraan Bali adalah salah satu bagian dari karya sastra yang terdapat di BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Sastra merupakan karya tulis yang jika dibandingkan dengan tulisan lain, memiliki berbagai ciri keunggulan, seperti keaslian, keindahan dalam isi dan ungkapannya. Karya

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR TESIS PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR NI MADE MERTI PROGRAM PASCASARJANA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2010 TESIS PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

A. A. GD DALEM PUTRA MAHENDRA NIM

A. A. GD DALEM PUTRA MAHENDRA NIM DAMPAK PENGUMUMAN KENAIKAN HARGA BBM TERHADAP PEROLEHAN ABNORMAL RETURN PADA SAHAM-SAHAM LQ 45 DI BEI (STUDI PERISTIWA PENGUMUMAN KENAIKAN HARGA BBM PADA TANGGAL 23 MEI 2008) Oleh : A. A. GD DALEM PUTRA

Lebih terperinci

SKRIPSI PENYELESAIAN KREDIT MACET DALAM PERJANJIAN KREDIT DENGAN PERSYARATAN SURAT KEPUTUSAN PENGANGKATAN PEGAWAI NEGERI SIPIL PADA PT

SKRIPSI PENYELESAIAN KREDIT MACET DALAM PERJANJIAN KREDIT DENGAN PERSYARATAN SURAT KEPUTUSAN PENGANGKATAN PEGAWAI NEGERI SIPIL PADA PT SKRIPSI PENYELESAIAN KREDIT MACET DALAM PERJANJIAN KREDIT DENGAN PERSYARATAN SURAT KEPUTUSAN PENGANGKATAN PEGAWAI NEGERI SIPIL PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI CABANG RENON I KETUT ADI JAYA BIRAWAN

Lebih terperinci

ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI GEGURITAN NAGA PUSPA KARYA I NYOMAN SUPRAPTA

ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI GEGURITAN NAGA PUSPA KARYA I NYOMAN SUPRAPTA 1 ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI GEGURITAN NAGA PUSPA KARYA I NYOMAN SUPRAPTA Ida Ayu Diah Rarasathi Kusumadarma Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana ABSTRACT The research of structure and function

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

PEMANFAATAN LAYANAN REFERENSI DI UPT PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS UDAYANA TAHUN 2015

PEMANFAATAN LAYANAN REFERENSI DI UPT PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS UDAYANA TAHUN 2015 PEMANFAATAN LAYANAN REFERENSI DI UPT PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS UDAYANA TAHUN 2015 oleh: I KADEK OKA SULAKSANA 1221503004 DISUSUN DALAM RANGKA LAPORAN TUGAS AKHIR PROGRAM STUDI D3 ILMU PERPUSTAKAAN FAKULTAS

Lebih terperinci

LIRIK LAGU RELIGI GRUP BAND UNGU DALAM ALBUM AKU DAN TUHANKU: Sebuah Pendekatan Stilistika

LIRIK LAGU RELIGI GRUP BAND UNGU DALAM ALBUM AKU DAN TUHANKU: Sebuah Pendekatan Stilistika LIRIK LAGU RELIGI GRUP BAND UNGU DALAM ALBUM AKU DAN TUHANKU: Sebuah Pendekatan Stilistika SKRIPSI Diajukan untuk Memenuhi sebagian Persyaratan guna Melengkapi Gelar Sarjana Sastra Jurusan Sastra Indonesia

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SISTEM PENYELESAIAN KREDIT BERMASALAH PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON

SISTEM PENYELESAIAN KREDIT BERMASALAH PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON SISTEM PENYELESAIAN KREDIT BERMASALAH PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON Oleh : PUTU PUTRI MIANASARI NIM : 1206013006 Tugas Akhir Studi ini ditulis untuk memenuhi sebagian persyaratan

Lebih terperinci

PENENTUAN HARGA POKOK PRODUKSI DENGAN ACTIVITY BASED COSTING SYSTEM SEBAGAI PENDEKATAN ALTERNATIF (STUDI KASUS PADA CV. BENTALA BALI DENPASAR)

PENENTUAN HARGA POKOK PRODUKSI DENGAN ACTIVITY BASED COSTING SYSTEM SEBAGAI PENDEKATAN ALTERNATIF (STUDI KASUS PADA CV. BENTALA BALI DENPASAR) PENENTUAN HARGA POKOK PRODUKSI DENGAN ACTIVITY BASED COSTING SYSTEM SEBAGAI PENDEKATAN ALTERNATIF (STUDI KASUS PADA CV. BENTALA BALI DENPASAR) Oleh : NI LUH EKA YUNIARI NIM : 0606305030 FAKULTAS EKONOMI

Lebih terperinci

DAMPAK DIBERLAKUKANNYA TARIF PAJAK PROGRESIF KENDARAAN BERMOTOR BERDASARKAN PERATURAN DAERAH PROVINSI BALI NOMOR 1 TAHUN 2011 TENTANG PAJAK DAERAH

DAMPAK DIBERLAKUKANNYA TARIF PAJAK PROGRESIF KENDARAAN BERMOTOR BERDASARKAN PERATURAN DAERAH PROVINSI BALI NOMOR 1 TAHUN 2011 TENTANG PAJAK DAERAH DAMPAK DIBERLAKUKANNYA TARIF PAJAK PROGRESIF KENDARAAN BERMOTOR BERDASARKAN PERATURAN DAERAH PROVINSI BALI NOMOR 1 TAHUN 2011 TENTANG PAJAK DAERAH Oleh : PUTU GDE YUDHI EKA PERMANA NIM : 1206043020 Tugas

Lebih terperinci

SKRIPSI KESANTUNAN BERBAHASA DALAM FILM HABIBIE & AINUN NI KADEK ARIANTI

SKRIPSI KESANTUNAN BERBAHASA DALAM FILM HABIBIE & AINUN NI KADEK ARIANTI SKRIPSI KESANTUNAN BERBAHASA DALAM FILM HABIBIE & AINUN NI KADEK ARIANTI 1101105014 PROGRAM STUDI SASTRA INDONESIA FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i KESANTUNAN BERBAHASA DALAM FILM

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Geguritan Pura Tanah Lot (yang selanjutnya disingkat GPTL)

BAB I PENDAHULUAN. Geguritan Pura Tanah Lot (yang selanjutnya disingkat GPTL) BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Geguritan Pura Tanah Lot (yang selanjutnya disingkat GPTL) merupakan geguritan yang memiliki keterkaitan isi tentang perjalanan suci pengemban dharma dari Ida Dang

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP DAN LANDASAN TEORI. Dalam melakukan sebuah penelitian memerlukan adanya kajian pustaka.

BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP DAN LANDASAN TEORI. Dalam melakukan sebuah penelitian memerlukan adanya kajian pustaka. BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP DAN LANDASAN TEORI 2.1 Kajian Pustaka Dalam melakukan sebuah penelitian memerlukan adanya kajian pustaka. Kajian pustaka merupakan pedoman terhadap suatu penelitian sekaligus

Lebih terperinci

Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh Pembimbing, serta diuji pada tanggal : 06 Juli 2017

Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh Pembimbing, serta diuji pada tanggal : 06 Juli 2017 Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh Pembimbing, serta diuji pada tanggal : 06 Juli 2017 Tim Penguji : Tanda tangan 1. Ketua : Dr. Gede Sudjana Budiasa, SE.,M.Si... 2. Sekretaris

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

Tokoh Lian dalam Novel Nyawa Karya Vinca Callista. : Ilmu Budaya Universitas Udayana

Tokoh Lian dalam Novel Nyawa Karya Vinca Callista. : Ilmu Budaya Universitas Udayana Pernyataan Keaslian Saya yang bertanda tangan di bawah ini: Nama : Ni Wayan Rita Sutiari NIM : 1201105009 Judul Skripsi Program Studi Fakultas : Analisis Psikologi Sastra Tokoh Lian dalam Novel Nyawa Karya

Lebih terperinci

ANALISIS KINERJA KEUANGAN PADA PT. BANK SINAR HARAPAN BALI SEBELUM DAN SESUDAH AKUISISI

ANALISIS KINERJA KEUANGAN PADA PT. BANK SINAR HARAPAN BALI SEBELUM DAN SESUDAH AKUISISI ANALISIS KINERJA KEUANGAN PADA PT. BANK SINAR HARAPAN BALI SEBELUM DAN SESUDAH AKUISISI Oleh : NI PUTU SITA DEVRIANI NIM : 0706205026 FAKULTAS EKONOMI UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2010 1 ANALISIS KINERJA

Lebih terperinci

: NI PUTU PEBI ARDIYANI NIM

: NI PUTU PEBI ARDIYANI NIM PENGARUH SIKAP, PENDIDIKAN DAN LINGKUNGAN KELUARGA TERHADAP MINAT BERWIRAUSAHA (STUDI PADA MAHASISWA FAKULTAS EKONOMI DAN BISNIS UNIVERSITAS PENDIDIKAN GANESHA) SKRIPSI Oleh : NI PUTU PEBI ARDIYANI NIM

Lebih terperinci

NOVEL ZIARAH YANG TERPANJANG KARYA K.USMAN Sebuah Pendekatan Sosiologi Sastra

NOVEL ZIARAH YANG TERPANJANG KARYA K.USMAN Sebuah Pendekatan Sosiologi Sastra NOVEL ZIARAH YANG TERPANJANG KARYA K.USMAN Sebuah Pendekatan Sosiologi Sastra SKRIPSI Diajukan untuk Memenuhi sebagian Persyaratan Guna Melengkapi Gelar Sarjana Sastra Program Studi Sastra Indonesia Fakultas

Lebih terperinci

Geguritan Masan Rodi: Analisis Struktur dan Nilai

Geguritan Masan Rodi: Analisis Struktur dan Nilai Geguritan Masan Rodi: Analisis Struktur dan Nilai Ida Bagus Adi Sudarmawan 1*, Luh Putu Puspawati 2, I Gde Nala Antara 3 [123] Program Studi Sastra Bali, Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana [e-mail:

Lebih terperinci

SKRIPSI MILIK ATAS TANAH TANPA AKTA PPAT DI KECAMATAN SUKASADA KABUPATEN BULELENG

SKRIPSI MILIK ATAS TANAH TANPA AKTA PPAT DI KECAMATAN SUKASADA KABUPATEN BULELENG 1 SKRIPSI JUAL BELI HAK MILIK ATAS TANAH TANPA AKTA PPAT DI KECAMATAN SUKASADA KABUPATEN BULELENG IDA BAGUS EKA SASTRAJNYANA NIM. 0703005108 FAKULTAS HUKUM UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2011 2 JUAL BELI

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

REAKSI PASAR TERHADAP PERISTIWA PENGUMUMAN CASH DIVIDEND PADA INDUSTRI MANUFAKTUR YANG TERDAFTAR DI BURSA EFEK INDONESIA SKRIPSI

REAKSI PASAR TERHADAP PERISTIWA PENGUMUMAN CASH DIVIDEND PADA INDUSTRI MANUFAKTUR YANG TERDAFTAR DI BURSA EFEK INDONESIA SKRIPSI REAKSI PASAR TERHADAP PERISTIWA PENGUMUMAN CASH DIVIDEND PADA INDUSTRI MANUFAKTUR YANG TERDAFTAR DI BURSA EFEK INDONESIA SKRIPSI Oleh: Ni Made Indah Mentari NIM: 1206205029 FAKULTAS EKONOMI DAN BISNIS

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

Oleh : MADE YUDHA WIRAWAN NIM :

Oleh : MADE YUDHA WIRAWAN NIM : EFEKTIVITAS PROGRAM KEMITRAAN PT PENGEMBANGAN PARIWISATA BALI (PERSERO) DAN DAMPAKNYA TERHADAP PENDAPATAN DAN PENYERAPAN TENAGA KERJA USAHA MIKRO, KECIL DAN MENENGAH (UMKM) DI KABUPATEN BADUNG Oleh : MADE

Lebih terperinci

PENGARUH PERTUMBUHAN TABUNGAN HARI TUA TERHADAP PROFITABILITAS PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON

PENGARUH PERTUMBUHAN TABUNGAN HARI TUA TERHADAP PROFITABILITAS PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON PENGARUH PERTUMBUHAN TABUNGAN HARI TUA TERHADAP PROFITABILITAS PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON Oleh: NI PUTU ARIE SARI DEWI NIM : 1306013057 PROGRAM STUDI DIPLOMA III AKUNTANSI

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SISTEM PENJUALAN EKSPOR PADA PT. BALI MINA UTAMA. Oleh : NI NYOMAN SURYANINGSIH NIM :

SISTEM PENJUALAN EKSPOR PADA PT. BALI MINA UTAMA. Oleh : NI NYOMAN SURYANINGSIH NIM : SISTEM PENJUALAN EKSPOR PADA PT. BALI MINA UTAMA Oleh : NI NYOMAN SURYANINGSIH NIM : 1206013056 Tugas Akhir Studi ini ditulis untuk memenuhi sebagian persyaratan menyelesaikan studi pada Program Studi

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

KRITIK POLITIK DALAM ANTOLOGI PUISI MANUSIA ISTANA KARYA RADHAR PANCA DAHANA: ANALISIS BENTUK DAN ISI

KRITIK POLITIK DALAM ANTOLOGI PUISI MANUSIA ISTANA KARYA RADHAR PANCA DAHANA: ANALISIS BENTUK DAN ISI KRITIK POLITIK DALAM ANTOLOGI PUISI MANUSIA ISTANA KARYA RADHAR PANCA DAHANA: ANALISIS BENTUK DAN ISI Skripsi ini diajukan untuk memperoleh gelar Sarjana Sastra pada Program Studi Sastra Indonesia Fakultas

Lebih terperinci

ANALISIS PENDAPATAN ISTRI NELAYAN DALAM UPAYA MENINGKATKAN PENDAPATAN KELUARGA DI DESA SERANGAN

ANALISIS PENDAPATAN ISTRI NELAYAN DALAM UPAYA MENINGKATKAN PENDAPATAN KELUARGA DI DESA SERANGAN SKRIPSI ANALISIS PENDAPATAN ISTRI NELAYAN DALAM UPAYA MENINGKATKAN PENDAPATAN KELUARGA DI DESA SERANGAN SKRIPSI Oleh : LUH MADE RATNA PUSPITA NIM : 1206105067 FAKULTAS EKONOMI DAN BISNIS UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

MOTIVASI INDIVIDU BERGABUNG DALAM KOMUNITAS PENGGEMAR TIM SEPAKBOLA (STUDI KASUS: LIMA ANGGOTA FANSCLUB UNITED INDONESIA CHAPTER BALI)

MOTIVASI INDIVIDU BERGABUNG DALAM KOMUNITAS PENGGEMAR TIM SEPAKBOLA (STUDI KASUS: LIMA ANGGOTA FANSCLUB UNITED INDONESIA CHAPTER BALI) MOTIVASI INDIVIDU BERGABUNG DALAM KOMUNITAS PENGGEMAR TIM SEPAKBOLA (STUDI KASUS: LIMA ANGGOTA FANSCLUB UNITED INDONESIA CHAPTER BALI) SKRIPSI Oleh: I Made Nopa Beni Setiawan NIM: 1121005001 Untuk Memenuhi

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. sastra sebagai milik bersama yang mencerminkan kedekatan antara karya sastra

BAB I PENDAHULUAN. sastra sebagai milik bersama yang mencerminkan kedekatan antara karya sastra BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Babad merupakan salah satu karya sastra sejarah. Adanya tradisi karya sastra sebagai milik bersama yang mencerminkan kedekatan antara karya sastra dengan penyambutnya

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur peneliti panjatkan ke hadapan Tuhan Yang Maha Esa atas

KATA PENGANTAR. Puji syukur peneliti panjatkan ke hadapan Tuhan Yang Maha Esa atas KATA PENGANTAR Puji syukur peneliti panjatkan ke hadapan Tuhan Yang Maha Esa atas anugerah-nya skripsi ini dapat diselesaikan. Dengan segala kekurangan dan keterbatasannya, skripsi ini ditulis dalam rangka

Lebih terperinci

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KONSUMEN YANG MENGKONSUMSI MAKANAN KADALUWARSA

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KONSUMEN YANG MENGKONSUMSI MAKANAN KADALUWARSA SKRIPSI PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KONSUMEN YANG MENGKONSUMSI MAKANAN KADALUWARSA AGUS FAHMI PRASETYA NIM. 1103005181 FAKULTAS HUKUM UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i SKRIPSI PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP

Lebih terperinci

PENGARUH COUNTRY OF ORIGIN TERHADAP LOYALITAS PRODUK HANDPHONE MEREK SAMSUNG DIMEDIASI OLEH PERSEPSI HARGA DI KOTA DENPASAR SKRIPSI

PENGARUH COUNTRY OF ORIGIN TERHADAP LOYALITAS PRODUK HANDPHONE MEREK SAMSUNG DIMEDIASI OLEH PERSEPSI HARGA DI KOTA DENPASAR SKRIPSI PENGARUH COUNTRY OF ORIGIN TERHADAP LOYALITAS PRODUK HANDPHONE MEREK SAMSUNG DIMEDIASI OLEH PERSEPSI HARGA DI KOTA DENPASAR SKRIPSI Oleh : CHINTIA GITA APSARI NIM : 1115251091 Skripsi ini ditulis untuk

Lebih terperinci

ANALISIS FAKTOR-FAKTOR YANG MENENTUKAN KINERJA KARYAWAN PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR PUSAT DENPASAR

ANALISIS FAKTOR-FAKTOR YANG MENENTUKAN KINERJA KARYAWAN PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR PUSAT DENPASAR ANALISIS FAKTOR-FAKTOR YANG MENENTUKAN KINERJA KARYAWAN PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR PUSAT DENPASAR Oleh : I KADEK YOGI ISWARA NIM : 0715251188 PROGRAM EKSTENSI FAKULTAS EKONOMI UNIVERSITAS

Lebih terperinci