GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN"

Transkripsi

1 GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Singaraja, Indonesia {pidada_putra@yahoo.com, yc9cda@yahoo.com, ludiparyatna@yahoo.com}@undiksha.ac.id, Kuub Tetilikan puniki medue tetujon nlatarang indik (1) sistem tanda sane wenten ring album tembang reggae sane mamurda melalung olih Joni Agung, miwah (2) paiketan tetujon idup manusa sane wenten ring album melalung sareng ajah-ajahan pawatekan yening katilikin manut widya semiotika. Jejering saking tetilikan puniki inggih punika tembang reggae mabasa Bali sane wenten ring album melalung sane kakaryanin olih Joni Agung. Panandang saking tetilikan puniki inggih punika sistem tanda miwah paiketan tembang reggae mabasa Bali ring album melalung pakardin Joni Agung yening katilikin manut widya semiotika. Tetilikan puniki wantah nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif. Tetilikan puniki nganggen kalih kramaning mupulang data inggih punika kramaning sadu wicara, kramaning dokumentasi. Piranti sane kaangen mupulang data inggih punika kartu data lan pitaken sadu wicara. Data tureksa sane kaanggen minakadi: (1) milihin data (reduksi data), (2) nyorohang data, (3) ngawedarang data, (4) panyutetan. Pikolih ring tetilik puniki inggih punika (1) daging tembang reggae mabasa Bali ring album melalung pakardin Joni Agung sane katilikin antuk widya semiotika tur kapanggihin sasuratan tembang satmaka penanda, miwah pabesen, teges utawi konsep saking tembang punika sane dados petanda (2) paiketan tetujon idup manusa sane wenten ring album melalung pakardin Joni Agung sareng ajah-ajahan pawatekan prasida kapanggihin catur marga, catur purusha arta miwah catur asrama pinaka tetujon idup manusa, tur pabesen sane nyihnayang tetujon idup manusa punika taler medue pabesen sane madaging mustika ajah-ajahan pawatekan sane munggah ring sarasamuscaya tur sane kamedalang olih kemendiknas. Kruna jejaton : tembang reggae Joni Agung, semiotika

2 Abstrak Penelitian ini bertujuan untuk menjelaskan tentang (1) sistem tanda yang terdapat dalam album melalung karya Joni Agung, dan (2) hubungan tujuan hidup manusia yang terdapat dalam album melalung karya Joni Agung dengan pendidikan karakter jika dianalisis dari Semiotika. Subyek dari penelitian ini adalah lagu reggae berbahasa Bali yang terdapat dalam album melalung karya Joni Agung. Objek dari penelitian ini adalah sistem tanda dan hubungan lagu reggae berbahasa Bali dalam album melalung jika dianalisis dari semiotika. Penelitian ini menggunakan analisis data deskriptif kualitatif. Dalam penelitian ini digunakan dua metode pengumpulan data, yaitu metode wawancara dan dokumentasi. Instrumen penelitian ini berupa kartu data dan pertanyaan wawancara. Analisis data yang digunakan dalam penelitian ini adalah reduksi data, klasifikasi data, penyajian data, dan penyimpulan. Hasil dari penelitian ini adalah (1) isi lagu reggae berbahasa Bali dalam album melalung karya Joni Agung dianalisis menggunakan kajian semiotika sehingga menemukan lirik lagu reggae sebagai penanda dan petanda dari lagu ini adalah pesan yang terkandung (2) hubungan tujuan hidup manusia yang terdapat dalam album melalung karya Joni Agung dengan pendidikan karakter dapat ditemukan ajaran agama yaitu catur marga, catur purusha artha, dan catur asrama sebagai tujuan hidup manusia dan pesan yang memiliki tujuan hidup manusia ini juga memiliki pesan yang sangat baik tentang pendidikan karakter yang terdapat dalam kitab sarasamuscaya dan yang dikeluarkan oleh kemendiknas. Kata Kunci : Lagu reggae Joni Agung, semiotika. Abstract This study aims to describe (1) system of signs contained in the album melalung works of Joni Agung and (2) relationship purpose of human life contained in the work of Joni Agung melalung album with character education when analyzed from Semiotics. The subjects of this study was speaking Bali reggae song contained in the album melalung work of Joni Agung. The object of this study is a system of signs and speak Balinese relationship reggae song on the album melalung when analyzed from semiotics. This study used a qualitative descriptive data analysis. In this study used two methods of data collection, the method of interviews and documentation. This research instrument in the form of a data card and interview questions. Analysis of the data used in this research is data reduction, data classification, data presentation, and inference. Results from this study are (1) Bali -language contents reggae song in the album of Joni Agung melalung work there are three types synopsis melalung album, a system of signs, and biographies. (2) Relationship purpose of human life contained in the work of Joni Agung melalung album with character education if analyzed from semiotics contained ten songs on the album that melalung (1) hidup di gumine, (2) jani, (3) melalung, (4) paid bangkung, (5) nuutin jaman, (6) jero gede, (7) rare angon, (8) tresna sujati, (9) kuang kejokan, (10) sere panggang sere tunu. Keywords : reggae song Joni Agung, semiotics.

3 PURWAKA Tembang ngranjing ring sinalih tunggil piranti bebaosan (komunikasi audio). Tembang pinaka sinalih tunggil tata cara sane kaanggen nglaksanayang bebaosan suara sane kaaptiang prasida ngicenin pabesen antuk tata cara sane matiosan. Ring tembang madue paiketan sareng basa, tegesnyane mapaiketan sareng basa santukan daging lan wangun taler cihnanyane olih paiketan suara lan kruna-kruna. Napi sane luih saking komponis ring purwakanti (sajak) pateh sareng sane kapanggihin saking sang sane nembangang tembang lan pangwacen sane musikal ring purwakanti punika: inggih punika musikalitas saking purwakanti (sajak) (Soekarno, 2006; 176). Tembang inggih punika sinalih tunggil piranti sane kaanggen nyihnayang kesenian, tembang nyihnayang kabudayaan ring wewengkon krama desa. Ring tembang punika taler madue mustika lan awigawig sane wenten ring para kramane tur sampun kamargiang dados dresta (norma-norma). Tembang punika taler madue rupa sane nyihnayang genah ipune, inggih punika saking struktural utawi wangunnyane ring kabudayaan. Ring Kamus Besar Bahasa Indonesia (1990:602) munggah, tembang inggih punika widya utawi seni sane mupulang suara sane kawetuang yadiastun punika suara sane ageng utawi alit (nada) utawi suara sane kawetuang, nyikiang (kombinasi) lan paiketan sareng ketukan (temporal) anggen ngamedalang pupulan suara (komposisi) sane madue genah pateh lan masikian (kesatuan). Suara sane kawetuang yadiastun punika suara sane ageng utawi alit (nada) utawi suara sane kapupulang tur ngawinang madue wirama sane patut (irama), tembang lan sane ngamedalang suara-suara lengut punika sane kautamayang (keharmonisan). Tembang pinaka piranti sane mautama pisan anggen ngicenin pabesen. Manut Parker (Djohan, 2003:4) tembang inggih punika mawit saking pikayunan, reng suara (elemen vibrasi) antuk gelombang (frekuensi), rupa suara, amplitudo, lan galah (durasi) sane durung dados tembang majeng manusa ngantos makasami punika katransformasi manut neurologis lan kaerasang ring untek/manah (otak). Tembang inggih punika wangun saking kria seni, lan widya. Pinaka wangun saking kria seni, tembang prasida kaanggen piranti bebaosan olih jadma sareng jadma sane tiosan. Silih sinalih tunggil tetujon saking tembang punika anggen piranti bebaosan. Nenten akeh jadma sane nembangang tembang anggen nglimurang manah ipun, akehan jadma nembangan tembang santukan meled pisan kapiragiang olih jadma sane tiosan. Antuk nganggen tembang, sang pengawi (musisi) meled nlatarang, nglimurang manah, ngicenin balihbalihan majeng jadma sane lianan. Tembang inggih punika sarana sane kaanggen olih sang pangawi (musisi), minakadi kruna-kruna sane pinaka sarana kaanggen ring panyurat tembang anggen nlatarang napi sane kaaptiang. Ring wewidangan tembang sane mangkin sampun akeh mikolihang panglimbak sane mabuat pisan. Akeh soroh tembang anyar sane wau embas lan nglimbak. Nanging panglimbak tembang ring warsane sane mangkin nenten ngawinang makudang-kudang tembang sane sampun sue wenten sayan rered. Sinalih tunggil tembang punika ngranjing ring tembang reggae. Reggae inggih punika soroh tembang sane witnyane kalimbakang ring Jamaika daweg warsa 60-an. Yadiastun sesai kaanggen ring makasami soroh tembang Jamaika, pesengan reggae patutnyane mapaiketan sareng gaya tembang sane nginutin panglimbak ska lan rocksteady. Reggae madue gaya ritmis sane nyihnayang aksen off-beat utawi sinkopasi, sane kasengguh pinaka skank, ketahnyane reggae madue tempo sane baged pisan yening kasaihang sareng ska utawi rocksteady.

4 Bob Marley pinaka sang sane nembangang tembang reggae tur sampun kaloktah ring dura Negara. Bob Marler taler pinaka bintang musik dunia kaping tiga sane kapertama dados panembang group Bob Marley & The Wailers lan sampun labda karya nguningayang tembang reggae sane jimbar (universal). Yadiastun asapunika, kawentenan tembang reggae kantun kasaihang saking tetamian tembang King of Reggae Musik, Hon, Robert Nesta Marley. Kajantenang malih antuk medalnyane The Harder they Come ring warsa 1973, reggae mrasidayang kaloktah ka dura Negara. Pademnyane Bob Marley ngraris ngawinang rasa sungsut majeng ring makasami jadma sane seneng sareng tembang reggae, sakewanten nglantur saking irika akeh malih medal panembang tembang reggae sane anyar, sane pacang nglimbakang tembang reggae punika sekadi Freddie McGregor, Denis brown, Garnet Silk, lan Rita Marley tur makudang-kudang semeton saking kaluwarga Marley. Daweg warsa 1986 tembang reggae ngawit katembangang ring Indonesia, band punika sekadi Barbet Community, Black Brother s Papua, lan Black Company sane madue soroh tembang genre reggae. Warsa sane mangkin panglimbak tembang reggae sampun dahat nincap pisan. Sinalih tunggil band sane nembangang tembang reggae ring Indonesia sekadi Steven & Coconut Treez, taler ring Bali tembang puniki sampun nglimbak taler antuk band ipun sane sampun kauningin olih krama Bali inggih punika Joni Agung lan Double T. Joni Agung utawi Gung Joni sane dados frontline Double T Band Reggae sane kawangun ring warsa 2003, ngawitin makarya tembang mabasa Bali antuk genre tembang reggae. Joni Agung pinaka jadma sane ngawinang prasida nglimbak tembang reggae ring Bali antuk dados tatuladan majeng band-band reggae sane anyar. Tembang-tembang sane prasida kapiragiang wenten tigang album : Pocol (2005), Melalung (2006), miwah Pul Si Noge (2007). Tembang-tembang puniki akeh sane ngamiletin napi malih ring para yowanane, tembang puniki akeh madaging pabesen, kritik, ironi, sane madaging pabesen indik jagat santhi (perdamaian). Soroh tembang reggae sane katembangan olih Joni Agung puniki makasami sasuratan tembang (lirik) ipune nganggen basa Bali. Antuk Sasuratan tembang (lirik) nganggen basa Bali puniki Joni Agung mrasidayang ngamedalang daging manah antuk tembang reggae. Sasuratan tembang (lirik) punika pinaka ngamedalang daging manah jadma indik napi sane sampun polih kacingakin, kapiragiang utawi sane sampun polih kalaksanayang. Ring ngawetuang manahnyane, penyair utawi panyurat tembang nglaksanayang pakaryannyane antuk nganggen krunakruna lan lengkara mangda prasida nudut kayun sang sane miragiang lan cihna majeng sasuratan tembang (lirik) utawi syairnyane. Basa punika prasida kaanggen ring wewidangan vocal, cihna basa utawi teges kruna lan kaimbuhin olih melodi lan notasi tembang sane sampun kaadungang olih sasuratan tembang (lirik, dadosnyane sang sane miragiang prasida nginutin lan uning napi sane kaaptiang olih sang sane makarya tembang punika. Teges sasuratan tembang (lirik) utawi syair tembang prasida taler kasengguh puisi, punika taler puisi prasida kasengguh tembang. Sane ngawinang panyurat nganggen tembang reggae saking Joni Agung santukan sasuratan tembang (lirik) reggae puniki gelis prasida karesepang teges lan pikenohnyane olih sang sane miragiang, sasuratan tembang (lirik) puniki taler dahat mabuat pisan teges kauripannyane antuk pabesen-pabesen sane mawiguna pisan ring kauripan sane mangkin. Tembang pinaka sarana bebaosan sane prasida nyiratang pabesen kauripan anggen sarana utsaha nincapang miwah matilesang raga soang-soang, mangda prasida mikolihang tetujon kauripan sane becik.

5 Sasuratan tembang (lirik) reggae saking Joni Agung sane wenten ring album Melalung puniki taler ngicenin inspirasi lan pabesen majeng ring krama sareng sami, napi malih majeng ring trunatrunine. Saking makasami sane katlatarang punika madue tetujon anggen nyuksemanin lan mangda uning teges tetujon idup sane wenten ring sasuratan tembang (lirik) reggae saking Joni Agung sane wenten ring album Melalung. Sekadi sane sampun katlatarang iwau, indik tetilikan puniki wantah matiosan sareng tetilikan sane kadadosang panyanding rikala sang sane nilikin puniki ngrereh data. Ring sajeroning tetilikan asoroh sane kadadosang panyanding, sampun janten sane katilikin punika sasuratan tembangnyane (lirik), sakewanten pinaka titi pangancan sane kaanggen nilikin punika matiosan sareng tetilikan sane pacang katilikin olih sang sane nilikin. Pinaka titi pangancan sane kaanggen panilik nilikin tetilikan sasuratan tembang (lirik) gendinggending reggae saking Joni Agung inggihan punika seseleh semiotika. Semiotika inggih punika widya sane mlajahin indik tanda-tanda (Trabaut,1996). Semiotika inggih punika widya sane sistematik mlajahin tandatanda, lambing-lambang, sistem lambang, lan proses lambang. Ring penampen semiotik, kria sastra punika pinaka tanda sekunder. Semiotik kakepah olih Van Zoust (1992) dados semiotik sintaksis, semiotik semantik, lan semiotik pragmatik. Semiotik sintaksis inggihan punika widya sane nyantenang ring paiketan tanda-tanda sareng interpretasi sane kapikolihang. Semiotik pragmatik inggih punika widya sane nyantenang paiketan pantaraning tanda sareng sane miragiang lan sane ngicenin penampen. Antuk nilikin nganggen semiotika ring tembang reggae Joni Agung puniki, pastika pacang dangan pisan nilikin santukan antuk semiotika puniki prasida ngrereh tanda utawi teges tetujon idup ring tembang reggae Joni Agung. Manut sane sampun katlatarang ring ajeng. Panilik pacang nglaksananyang tetilikin indik semiotika ring kawentenan tembang-tembang reggae Joni Agung antuk ngrereh teges tetujon idupnyane. Sauning panilik, ring Universitas Pendidikan Ganesha (UNDIKSHA) durung wenten sane nilikin kawentenan sasuratan tembang (lirik) reggae Joni Agung, dadosnyane tetilikan puniki ngranjing anyar. Tetujon sane ngawinang panilik nganggen tetilikan puniki, santukan gending-gending reggae Joni Agung punika dangan pisan karesepang tembangnyane, tiosan taler teken punika antuk ritme reggae puniki prasida taler dangan karesepang. Lianan taler tekening punika, tetujon sane dahat mautama sane kaanggen olih panilik, ring tembang reggae sane katembangang olih Joni Agung puniki akeh pisan madaging pabesen-pabesen sane becik tur mapaiketan sareng geginan para jadmane sarahina, miwah akeh pisan madaging pabesen sane mabuat majeng ring tetujon idup manusa. Antuk kaluwihan sane akeh madaging pabesen ring tembang reggae Joni agung puniki, panilik pacang negesang malih mangda para jadmane prasida uning lan ngresepang tetujon idup manusa sane wenten ring tembang reggae Joni Agung. Sinalih tunggil utsaha sane kalaksanayang olih panilik mangda prasida nlatarang tetujon idup manusa sane wenten ring tembang reggae Joni Agung puniki antuk tetilikan sane mamurda Gending- Gending Reggae Bali Joni Agung Seseleh Semiotika Tetujon Idup Manusa Paiketannyane Sareng Ajah- Ajahan Pawatekan. KRAMANING TETILIK Ring sajeroning kramaning tetilik prasida kawedarang indik 1) Palihan Tetilik, (2) Subjek lan Objek Tetilik, (3) Tatacara lan Piranti Mupulang Data, (4) Data Tureksa. Kramaning tetilik inucap, pinih jangkep pacang katelatarang sakadi ring sor puniki. Tetilikan puniki nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif. Maosang indik tetilikan pastika madaging sane kasengguh jejering lan panandang. Jejering ring

6 tetilikan sane kamargiang inggih punika subjek tetilikan puniki inggih punika tembang reggae mabasa Bali sane wenten ring album melalung sane kakaryanin olih Joni Agung. Samaliha panandang (objek) ring tetilikan sane kamargiang inggih punika objek tetilikan inggih punika sistem tanda miwah paiketan tembang reggae mabasa Bali ring album melalung pakardin Joni Agung yening katilikin manut widya semiotika. Pamupulan data ring sajeroning tetilikan dahat mawiguna pisan. Duaning asapunika, sadurung mupulang data panilik patut nyutetang tata cara mupulang data. Manut sane katlatarang ring ajeng, tata cara sane anut ring sajeroning tetilik puniki inggih punika tata cara sadu wicara studi lan dokumentasi. Sadu wicara sane ka anggen ring tetilikan puniki inggih punika Sadu wicara tak terstuktur, inggih punika sadu wicara sane bebas lan nenten nganggen pedoman sadu wicara sane sampun kakaryanin sistematis lan jangkep antuk mupulang datannyane. Pedoman sadu wicara sane kaanggen wantah marupa unteng-unteng pitaken sane pacang ketakenang. Risajeroning tetilikan puniki prasida kaunggahang makudang-kudang pitaken sane mapaiketan sareng subjek tetilikan, tur sane pacang ka sadu wicarain inggih punika pangawi, sane mapesengan Anak Agung Junni Antara tur ketah kauningin Joni Agung. Samaliha ring pamupulan data dokumentasi sane jagi kapupulang inggih punika sasuratan tembang (lirik) reggae mabasa Bali saking album melalung pakardin Joni Agung, catetan sadu wicara, kartu data sane kaanggen mangdane prasida nilikin paiketan tetujon idup manusa sareng ajah-ajahan pawatekan sane wenten ring tembang reggae mabasa Bali pakardin Joni Agung. Kawentenan tata cara mupulang data ring ajeng pinih mapaiketan sareng piranti tetilik sane pacang kaanggen. Piranti sane kaanggen ring tetilik puniki iggih punika piranti sadu wicara lan kartu data. Makekalih piranti tetilik puniki kacumpuin prasida ngwantu muputang pikobet ring sajeroning tetilik sane pacang kamargiang. Risampune ngamolihang data, salanturnyane inggih punika nureksain data. Data sane katureksain punika kapolihang saking pikolih sadu wicara lan dokumentasi tur kaolah antuk deskriptif kualitatif. Wenten petang dudonan sane patut kauratiang ring sajeroning nureksain data sakadi Milihin Data (Reduksi Data), Nyorohang Data, Ngawedarang Data lan panyutetan. PIKOLIH LAN TETEPASAN Ring album pinih anyar sane kamedalang puniki ring tembang Bali 10 Desember 2006, antuk 10 tembang sane becik madue tema indik kahuripan sarahinrahina, sekadi sane kabaosang olih Joni Agung, pinaka vokalis miwah sang sane makarya tembang-tembang ring album puniki. Titiang madue manah, becikan yening matembang indik napi sane nampek sareng genah iraga. Tentang kehidupan sehari-hari yang ada di depan kita, baosnyane. Wenten taler tema tresna lan kritik sosial ring gending-gending album melalung. Album melalung puniki pinaka album unggulan saking group Joni Agung n Double T band. Manut Joni Agung, sesampune kabligbagang sareng produsernyane, I Gusti Agung Bagus mantra, tembang puniki kaunggahang antuk murda album melalung santukan durung wenten sane nganggen tema sekadi punika. Melalung sane teges ipune jujur pantaraning tunangan. Nenten wenten sane kaengkebang malih, baosnyane. Tiosan saking tembang melalung punika, krama Baline mresidayang miragiang gending-gending reggae sane tiosan, sekadi Jero Gede, Idup di Gumine, Rare Angon miwah Nuutin Jaman. Tembang sane katilikin saking tembang reggae Joni Agung ring album Melalung. Panilik nilikin tembang reggae ring album puniki santukan ring album puniki akeh pisan tembang sane madaging pabesen antuk tetujon idup manusa. Panilik pacang nilikin sasuratan tembang reggae puniki antuk seseleh semiotika inggih punika sistem tanda saking sujana Ferdinand de Saussure. Semiotika manut Fredinand de Saussure nglimbakang

7 unteng-unteng widya tata sukerta basa (linguistic) sane lumrah. Sane pinaka cihna teori ipune magenah ring panglimbak sarahina. Ipun maosang basa pinaka sistem tanda. Manut Saussure tanda-tanda sane mapaiketan sareng basa punika madue kalih karakteristik utawi watek primordial, inggihan punika watek linier lan watek arbitrer (Budiman, 1999:38). Sane dahat mautama ring teori Saussure puniki inggih punika prinsip sane maosang basa inggih punika sistem tanda, lan makasami tanda punika kakepah dados kakalih inggih punika signifier (penanda) lan signified (petanda). Seseleh sasuratan tembang reggae Joni Agung antuk ngrereh sistem tanda puniki kalaksanayang mangda dangan mikolihang pabesen tetujon idup manusa puniki. Biografi saking sang sane makarya tembang reggae mabasa bali ring album melalung puniki nenten sios wantah Anak Agung Junni Antara inggih punika silih sinunggil seniman sane wenten ring Bali. Joni Agung sane ketah kauningin olih para kramane. Joni Agung embas ring Denpasar tanggal 08 Juni Joni Agung puniki wantah masemeton sareng kalih, arinnyane mapesengan Anak Agung Sri Antari. Ajin Joni Agung puniki maparab Anak Agung Ngurah Widnyana miwah Ibunnyane maparab Anak Agung Oka Sulastri. Daweg Anom Joni Agung puniki sampun seneng pisan matembang miwah maplalian musik antuk genre Rock n Roll. Anak lanang pastika sampun pacang madue anak istri sane katresnain, punika taler Joni Agung. Joni Agung marabian sareng Anak Agung Oka miwah sampun kaicen oka kalih diri. Oka sane pinih duur saking Joni Agung puniki mapesengan Anak Agung. Gede Agung Belusung, sane kaping kalih mapesengan Anak Agung Istri Agung Sukawati. Parindikan pemargin pendidikan Joni Agung wantah ngantos perguruan tinggi sakewanten durung prasida kapuputang ngantos wisuda. Daweg ring sekolah dasar Joni Agung ngeranjing ring SD Negeri 2 Intaran Sanur, ngraris daweg ring sekolah menengah pertama (SMP), Joni Agung Ngeranjing ring SMP Wisata Sanur. Sesampune tamat masekolah ring SMP Wisata Sanur, Joni agung ngelantur masekolah ring SMA 2 TP 45. Ngawit saking SMA warsa 1989 puniki Joni Agung sampun seneng pisan matembang lan maplalian musik antuk genre tembang Rock n Roll miwah Blues. Tiosan saking irika, Joni Agung taler dumun naenin ngeranjing ring silih sinunggil perguruan tinggi inggih punika Universitas Warmadewa ring jurusan Sastra Inggris. Ngawit saking iriki malih Joni Agung malih nglimbakang kawagedan ipun matembang lan maplalian musik antuk matembang ring sajeroning kampus miwah cafe utawi bar ring kuta miwah sanur. Iriki genre tembang sane katembangang sampun ngawitin genre reggae. Joni Agung taler polih kaicen tembang reggae saking sawitrannyane sane saking Amsterdam. Ngawit saking irika Joni Agung ngrereh Literatur indik tembang reggae. Santukan Joni Agung puniki dados entertaiment manager ring silih sinunggil bar reggae ring Kuta, saking irika Joni Agung sayan seneng ring tembang genre reggae puniki. Joni Agung puniki ngawangun band sane mapesengan Joni Agung n Double T band ring warsa Yening kacingakin, Double T Band puniki band sane sampun sue pisan, santukan silih sinunggil anggota band puniki sampun nenten wenten, inggih punika vokalisnyane. Ngawit saking irika Joni Agung miwah sawitran ipune sane pinaka silih sinunggil sekaa Double T band puniki nglantur taler mabligbagan sane ngawinang medal ipune Joni Agung n Double T Band. Daweg ngawitin matembang puniki Joni Agung sampun wusan makarya dados manager ring bar, tur sampun mabligbagan sareng istrinyane tur sampun kaicenin malih antuk matembang. Group band Joni Agung lan Double T band puniki sampun prasida ngamedalang tigang album inggih punika reggae mabasa Bali (2005), Melalung (2006), dan Pul Si Noge (2007). Katilikin antuk widya semiotika santukan tembang reggae Joni Agung puniki ngeranjing ring seni bebaosan (komunikasi). Semiotika pinaka cabang widya sane nguningayang ring wewidangan

8 seni rupa, seni sasolahan, seni film, desain produk, arsitektur, taler bebaosan (komunikasi). Kacingakin saking semiotika punika, bebaosan (komunikasi) inggih punika sistem semiotika antuk nganggen makudang-kudang kruna (vocabulary) lan sintaks sane khas, sane ngawinang mabinayan sareng sistem semiotika seni. Ring semiotika bebaosan (komunikasi) puniki janten sampun akeh kapanggihin sane mapaiketan sareng bebaosan (komunikasi). Sane ngawinang mapaiketan sareng bebaosan (komunikasi) puniki inggihan punika fungsi tanda sane kaanggen nguningayang pabesen (message) saking sang sane ngicenin pabesen (sender) majeng ring sang sane miragiang (receiver) antuk tanda lan kodekode sane kaanggen. Yadiastun fungsi utaman ipune pinaka fungsi bebaosan (komunikasi) sane madue fungsi signifikasi inggih punika fungsi nguningayang konsep, daging utawi teges (Tinarbuko, 2009). Ring tembang reggae mabasa Bali pakardin Joni Agung puniki sampun janten prasida kapanggihin fungsi tanda punika, tembang reggae mabasa Bali puniki pinaka pabesen (message) sane kaanggen piranti ring sang pengawi tembang (sender) inggih punika Joni Agung majeng ring sang sane miragiang (receiver). Saking dasa (10) tembang sane kawedarang ring album melalung pakardin Joni Agung puniki makasami medue unteng pabesen sane tios utawi nenten wenten sane pateh. Yadiastun sekadi sapunika panilik prasida nyutetang daging pabesen inucap dados kalih parindikan inggih punika parindikan kauripan sarahina-rahina lan parindikan agama. Yening kacingak saking parindikan kauripan sarahina-rahina puniki sampun janten prasida kapanggihin ring makudang-kudang tembang reggae puniki sekadi hidup di gumine, i loyod, jro gede, sere panggang sere tunu, kuang kejokan, tresna sujati miwah rare angon. Makasami tembang reggae puniki madaging pabesen parindikan kauripan sarahina-rahina, sekadi imba ring tembang i loyod puniki nyatuayang indik anak lanang sane meneng sareng memen ipune manten, tur katinggalin olih i bapa, riantukan bapan ipune makurenan malih sareng anak istri lianan, iriki kasatuayang antuk genah ipune sekadi punika ipun melajahang rage miwah akeh anake sane nulungin. Pabesen sane kaaptiang iriki sinah sampun parindikan kahuripan, sapunapi tata titi maparilaksana tur nyikutang padewekan antuk kawentenane sane kadruenang. Tiosan saking matembang, Joni Agung taler dados guru yoga ring sajeroning sekaa Yoga Asanas Seger Oger. Dados guru yoga puniki sampun kakawitin saking warsa Ngawitin dados Guru Yoga santukan kadasarin antuk semeton Joni Agung sane sungkan tur nenten kenak-kenak. Irika Joni Agung malajahang rage ring wewidangan yoga sareng sawitran ipune sane madue manah lan dasar mapikenoh sane pateh. Manut para sujanane, sane mawasta teges (makna/meaning) inggihan punika kruna lan istilah sane ngawinang paling (Sobur, 2004:255). Makudang-kudang pangresep punika kasandingang antuk teges kruna, santukan kawentenan ipune nenten prasida kauningin pisan lan kacumpuang antuk sane patut. Teges kruna nguningayang ring pangresep sane jimbar pisan. Punika ngawinang, nenten angob yening Ogden lan Richard ring bukun ipune, The Meaning of Meaning (1997: ), maosang nem belas rumusan pangresep teges sane mabinayan asiki sareng sane lianan. Inggihan watesnyane inggih punika, teges pinaka paiketan basa sareng kawentenan dura Negara sane sampun kacumpuang sinarengan olih sang sane ngangge basa, tur prasida ngawinang saling karesepang (cf. Grice, 1957 ring Fiske, 2004 : 57). Sesampune uning saking sistem tanda sane wenten ring tembang reggae Bali Joni Agung puniki, prasida danganan rikala pacang uning indik teges tetujon idup sane wenten ring tembang punika. Tetujon idup manusa punika Mokshartham Jagadhita Ya Ca Iti Dharma sane madue artos tetujon agama punika anggen molihang karahayuan ring jagate lan moksa ring niskala. Makakalih puniki sujatine madue teges sane mabinayan sakewanten mapaiketan pisan. Sesampune tatas kakeniang tetujon idup manusa saking tembang reggae puniki wau ngraris prasida manggihin paiketannyane sareng ajah-

9 ajahan pawatekan sane akehnyane wenten pelekutus ajah-ajahan pawatekan. Dadosnyane saking tembang reggae Joni Agung puniki janten sampun akeh pisan ngicenin imba pabesen miwah paplajahan sane maosang parindikan kahuripan sarahina-rahina, parindikan agama sane ngunggahang ajah-ajahan agama sekadi catur marga pinaka pamargi molihang Mokshartham Jagadhita. Sane kasengguh Catur Marga punika Bhakti Marga, Karma Marga, Jnana Marga lan Raja Marga. Para janane nenten ja nginutin sinalih tunggil saking catur marga puniki, sakewanten mangda prasida nginutin makasami soroh catur marga puniki mangda prasida sagilik saguluk sabayantaka. Taler wenten ajahajahan agama sane wenten ring sarasamuscaya maosang tetujon idup manusa inggih punika catur purusha artha. Tetujon idup manusa prasida kapanggihin saking sloka kapertama ring Sarasamuscaya. Ring agama Hindu wenten patpat tetujon idup sane kasengguh Catur Purusha Artha. Inggihan wangunnyane Dharma, Artha, Kama lan Moksa. Antuk uning pabesen tetujon idup manusa sane wenten ring tembang reggae Joni Agung puniki ngraris mresidayang manggihin taler ajah-ajahan pawatekan ring soang-soang tembannyane, sane medue pabesen dahat mabuat tur mautama pisan majeng ring kahuripane sane mangkin. Kawentenan parindikan kahuripan sarahina-rahina miwah parindikan agama sane wenten ring tembang reggae Joni Agung puniki madue paiketan sane rumaket pisan majeng ring ajah-ajahan pawatekan. Sesampune molihang teges tetujon idup sane wenten ring tembang reggae Joni agung ngraris pacang dangan pisan manggihin indik ajah-ajahan pawatekan sane kaaptiang olih pangawi majeng ring sang sane miragiang. Makasami parindikan sarahina-rahina miwah parindikan agama sane maosang catur marga, tur catur purusha artha sane munggah ring sarasamuscaya madue ajah-ajahan pawatekan sane mabuat pisan. Wenten makudang-kudang ajah-ajahan pawatekan sane ngranjing ring sajeroning soang-soang tembang sane wenten ring album melalung punika. Tembang-tembang sane wenten ring album melalung puniki makehan madaging ajah-ajahan pawatekan sane wenten ring sarasamuscaya, yadiastun wenten taler ajah-ajahan pawatekan sane kamedalang olih kemendiknas ring warsa 2011 ngranjing ring pabesen tembang reggae puniki. Ajah-ajahan pawatekan sane wenten ring sloka 63 sarasamuscaya puniki sampun janten pisan dagingnyane sekadi ring sor puniki. Nyang ulah pasadharanan sang catur warna, arjawa, si duga-duga bener, anrcansya, tan nrcansya, nrcansya ngaraning atmasukhapara, tan arimbawa ri laraning len, yawat mamuhara sukha ryawaknya, yatika nrcansya ngaranya, gatining tan mangkana, anrcansya ngaranika, indriya, nahan tan prawrtti pat, pasadharanan sang catur warna, ling bhatara Manu. Teges saking sloka 63 ring Sarasamuscaya inggih punika, puniki pinaka parilaksana catur warna sane patut kalaksanayang, arjawa sane madue teges jujur miwah mabebaosan sane sepatutne (terus terang), anrcangsya madue teges nenten, nrcangsya sane mateges nenten eling tekening padewekan soang-soang kemanten (mementingkan diri sendiri), nenten urati tekening pakewuh sane kapanggihin tekening jadma sane lianan, sakewanten wantah ngutamayang sane ngawinang padewekan ipune liang, punika sane kasengguh nrcangsya. Parilaksana sane nenten sekadi punika kasengguh ancrangsya. Dama sane madue teges prasida matilesang rage antuk ngicenin piteket padewekan angga soang-soang. Indriyanigraha punika madue teges prasida ngeret indria utawi ngeret nafsu punika. Makapatpat puniki sane patut kamargiang olih sang catur warna, punika bhisama saking bhatara Manu. Saking teges sloka 63 ring Sarasamuscaya puniki sampun janten pisan prasida kacingakin daging sane kabaosang indik watek punika. Arjawa sane madue teges jujur. Yening kacingakin malih pastika sampun janten akeh pisan budaya lan agama Hindu sane wenten ring Bali puniki madue ajah-ajahan sane medaging indik pawatekan sane sarat sareng budaya Bali utawi sane ketah kabaosang local genius. Tiosan taler tekening punika, minab akeh taler budaya-budaya ring sajebag

10 Indonesia sane madue ajah-ajahan sane pateh sareng budaya Baline. Saking Sloka sane sampun ktlatarang iwau kemanten sampun prasida nyeledihin indik paplajahan watek sane karincikang olih Guru Wisesane (Pemerintah). Dadosnyane saking tembang reggae Joni Agung puniki janten sampun akeh pisan ngicenin imba pabesen miwah paplajahan sane maosang parindikan kahuripan sarahina-rahina, parindikan agama sane ngunggahang ajah-ajahan agama sekadi catur marga pinaka pamargi molihang Mokshartham Jagadhita. Sane kasengguh Catur Marga punika Bhakti Marga, Karma Marga, Jnana Marga lan Raja Marga. Para janane nenten ja nginutin sinalih tunggil saking catur marga puniki, sakewanten mangda prasida nginutin makasami soroh catur marga puniki mangda prasida sagilik saguluk sabayantaka. Taler wenten ajahajahan agama sane wenten ring sarasamuscaya maosang tetujon idup manusa inggih punika catur purusha artha. Tetujon idup manusa prasida kapanggihin saking sloka kapertama ring Sarasamuscaya. Ring agama Hindu wenten patpat tetujon idup sane kasengguh Catur Purusha Artha. Inggihan wangunnyane Dharma, Artha, Kama lan Moksa. Antuk uning pabesen tetujon idup manusa sane wenten ring tembang reggae Joni Agung puniki ngraris mresidayang manggihin taler ajah-ajahan pawatekan ring soang-soang tembannyane, sane madue pabesen dahat mabuat tur mautama pisan majeng ring kahuripane sane mangkin. PAMUPUT Manut saking pikolih lan tetepasan tetilik ring ajeng, prasida kapolihang panyutetan sekadi (1) malarapan antuk nyelehin gending-gending reggae Bali Joni Agung puniki, prasida kauningin daging pabesen sane dahat becik pisan majeng ring kramane sareng sami. Antuk nyelehing semiotika sane wantah nganggen sistem tanda manut Ferdinad De Saussure inggih punika penanda lan petanda. Rikala ngicenin teges (signifikasi) tanda kawangun antuk kalih elemen tanda. Manut Saussure, tanda punika kawangun antuk kalih elemen tanda inggihan punika penanda (signifier) lan petanda (signified). Penanda (signifier) inggih punika elemen fisik saking tanda prasida marupa tanda, kruna, suara utawi image, yening petanda (signified) inggih punika nguningayang konsep sane janten sampun prasida mapaiketan sareng tanda fisik sane sampun wenten. Ring gendinggending reggae Bali Joni Agung puniki sane pinaka penanda inggih punika sasuratan tembang (lirik), taler sane pinaka petanda inggih punika konsep utawi teges saking tembangnyane antuk molihang pabesen saking tembang punika. (2) Paiketan gending-gending reggae Bali Joni Agung pantaraning tetujon idup manusa sareng ajah-ajahan pawatekan. Gending-gending reggae Bali Joni Agung puniki akeh pisan gendingnyane medaging indik tetujon idup manusa sareng ajah-ajahan pawatekan. Paiketan gending punika pantaraning tetujon idup sareng ajah-ajahan pawatekan pastika sampun dahat mapaiketan. Antuk uning ajah-ajahan agama sane medaging indik tetujon idup manusa sekadi catur marga, catur purusha artha, catur asrama taler sane wenten sane ring sarasamuscaya pastika sampun jadma punika mresidayang maparilaksana sane becik, punika sane ngawinang ajah-ajahan pawatekan punika taler prasida ngranjing. Sekadi ring tembang melalung punika, sampun pastika ajah-ajahan agama sekadi dharma sane wenten ring catur purusha artha, miwah kama marga tur raja marga sane wenten ring catur marga munggah ring tembang puniki. Antuk ngicenin ajahajahan pawatekan sane becik inggih punika mangda mresidayang sekadi sloka sarasamuscaya 63 pinaka unteng sane universal saking ajah-ajahan sane kamedalang olih guru wisesa punika. Ring sloka puniki medaging indik arjawa sane medue teges jujur miwah mabebaosan sane sepatutne (terus terang), anrcangsya medue teges nenten, nrcangsya sane mateges nenten eling tekening padewekan soang-soang kemanten (mementingkan diri sendiri), nenten urati tekening pakewuh sane kapanggihin tekening jadma sane lianan, sakewanten wantah ngutamayang sane ngawinang padewekan ipune liang,

11 punika sane kasengguh nrcangsya. Parilaksana sane nenten sekadi punika kasengguh ancrangsya. Dama sane medue teges prasida matilesang rage antuk ngicenin piteket padewekan angga soangsoang. Indriyanigraha punika medue teges prasida ngeret indria utawi ngeret nafsu punika. Van Zoest, Aart Semiotika: Tentang Tanda, Cara Kerjanya dan Apa yang kita Lakukan Dengannya. Jakarta: Yayasan Sumber Agung. KAPUSTAKAAN Djohan. 2003, Psikologi Kegelapan. Buku Baik: Yogyakarta Fiske, John Introduction to Communication Studies, Routledge, London Kaelan Filsafat Bahasa Semiotika dan Hermeneutika. Yogyakarta: Paradigma. Kemendiknas Panduan Pelaksanaan Pendidikan Karakter. Badan Penelitian dan Pengembangan Pusat Kurikulum dan Perbukuan. Jakarta. Koesoema, D.A Pendidikan Karakter: Strategi Mendidik Anak di Zaman Global. Grasindo. Jakarta. Luxemburg, Jan Van al%20yayat%20% %29.pdf. (akses 2 maret 2015). Sobur, Alex Analisis Teks Media Suatu Analisis untuk Wacana, Analisis Semiotika dan Analisis Framing. Bandung : PT. Remaja Rosdakarya Semiotika Komunikasi. Bandung : PT. Remaja Rosdakarya Analisis Teks Media. Bandung: Remaja Rosdakarya. Trabaut, Jürgen Dasar-dasar Semiotik. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa. Vira, Prof. Dr. Raghu. Sarasamuscaya. Jakarta: Dharma Nusantara

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DHARMA STHITI ANALISIS AMANAT. I Wayan Sudarsana. Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana. Abstrak

TEKS GEGURITAN DHARMA STHITI ANALISIS AMANAT. I Wayan Sudarsana. Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana. Abstrak 1 TEKS GEGURITAN DHARMA STHITI ANALISIS AMANAT I Wayan Sudarsana Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana Abstrak This study discusses the traditional Balinese literature shaped geguritan entitled

Lebih terperinci

Catatan Seke Santhi Widya Ananda Bhakti Kakawin Arjuna Wiwaha 1

Catatan Seke Santhi Widya Ananda Bhakti Kakawin Arjuna Wiwaha 1 Ratu sanghyang maha suci, pangabaktin tityang inista suryaning ugi, santukan wantah paduka bhatara kantin jagat tigane Sekala niskala pangabhaktin tityang ring paduka bhatara, tan wenten tiyos Paduka bhatara

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. pikiran dan perasaannya bilamana tidak saling menyerap tanda-tanda yang

BAB I PENDAHULUAN. pikiran dan perasaannya bilamana tidak saling menyerap tanda-tanda yang BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Pada umumnya bahasa dipahami sebagai alat komunikasi dalam kehidupan masyarakat. Manusia dalam hidup bermasyarakat saling menyampaikan pikiran dan perasaannya. Manusia

Lebih terperinci

ANALISIS GAYA BAHASA PERSONIFIKASI DAN HIPERBOLA LAGU-LAGU JIKUSTIK DALAM ALBUM KUMPULAN TERBAIK

ANALISIS GAYA BAHASA PERSONIFIKASI DAN HIPERBOLA LAGU-LAGU JIKUSTIK DALAM ALBUM KUMPULAN TERBAIK ANALISIS GAYA BAHASA PERSONIFIKASI DAN HIPERBOLA LAGU-LAGU JIKUSTIK DALAM ALBUM KUMPULAN TERBAIK SKRIPSI Usulan Penelitian untuk Skripsi S-1 Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia dan Daerah Diajukan Oleh

Lebih terperinci

Dénpasar lan Don Pasar

Dénpasar lan Don Pasar Pamipil: I Nyoman Darma Putra I Gedé Gita Purnama AA Ngurah Oka Wiranata Pustaka Ekspresi Pemerintah Kota Denpasar Penerbit : Pustaka Ekspresi Didukung Pemkot Dénpasar Sampul : Gusryan Ilustrasi : Nyoman

Lebih terperinci