NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA
|
|
- Yulia Hermanto
- 6 tahun lalu
- Tontonan:
Transkripsi
1 NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {jara_merani@ymail.com, sriindriani6161@yahoo.com, idabagusludy@gmail.com}@undiksha.ac.id Kuub Tetilikan puniki matetujon nguningin indik (1) wangun sukating aksara Bali sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya (2) pasang aksara purwadresta sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya yening selehin manut pasang aksara Purwadresta. Jejering tetilik puniki, lontar satua sane mamurda Jro Matua teken I Cai Mantu. Panandang ring tetilikan puniki wangun sesuratan aksara Bali miwah pasang aksara Bali ring lontar satua sane mamurda Jro Matua teken I Cai Mantu. Ring sajeroning tetilikan puniki nganggen palihan tetilikan deskriptif kualitatif. Tetilik puniki nganggen kalih kramaning mupulang data inggih punika kramaning pratiaksa lan kramaning dokumentasi. Data tureksa sane kaanggen minakadi: (1) nyelehin data, (2) nyorohang data, (3) data sane katur (4) tetingkesan. Pikolih tetilikan puniki inggih punika (1) wangun sukating aksara Bali sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu kantun wenten aksara sane nenten nginutin sukating aksara Bali minakadi: gantungan da, gantungan ma, taleng, tedong, lan surang. (2) Pasang aksara ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu kantun akeh kapanggihin kaiwangankaiwangan sajeroning nyurat kruna miwah lengkara yening katureksain manut pasang aksara purwadresta saking Pasamuhan Agung Alit Basa Bali Warsa Saking tetilik puniki kaaptiang parajana Bali sayan urati indik kawentenan sesuratan aksara Bali ring lontar lan majeng ring panilik lianan mangda nincapang malih indik tetilikan sane mapaiketan sareng sesuratan aksara Bali ring lontar. Kruna jejaton: sukating aksara Bali, pasang aksara Bali, lontar.
2 Abstract This research aimed to explain about (1) the type of Balinese script writing in the lontar satua Jro Matua teken I cai Mantu owned by Gedong Kirtya and (2) pasang aksara Bali in the lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu oowned by Gedong Kirtya, if examined by pasang aksara purwadresta. The subject of this research was a script of lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu. The objects of this research were the type of Balinese script writing and pasang aksara Bali in lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu owned by Gedong Kirtya. This research used a qualitative descriptive. This research used two methods of data collection. Those were; 1) observation method; 2) documentation method. The data analysis of this research used five kinds of analysis those were; (1) data identification, (2) data classification, (3) data interpretation, and (4) conclusion. The results of this research were (1) There are type of Balinese script writing in the lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu still do not comply with the sukating aksara Bali called: gantungan da, gantungan ma, taleng, tedong, and surang. (2) The pasang aksara in a lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu, there are still many differences in writing words and sentences when examined by pasang aksara purwadresta from pasamuhan agung alit of Balinese language By this research expected to Balinese people give more attention to the existence of Balinese script writing in the lontar and the other researchers in order to inprove further the research related to Balinese script writing in the lontar. Key words: type, pasang aksara Bali, lontar. Purwaka Basa Bali inggih punika sinalih tunggil basa daerah ring Indonesia sane kantun kapiara becik pinaka srana mabebaosan lan sesuratan olih krama Baline kantos mangkin. Basa Bali pinaka tetamian punika patut kalestariang mangda setata ajeg lan lestari. Kalestarian basa punika nenten ja lempas saking kawentenan tradisi tulis sane taler mabuat pisan ring sajeroning nglestariang basa Bali. Basa Bali wantah sinalih tunggil basa daerah sane madue aksara, sane kaparinama aksara Bali. Manut sejarah aksara Bali punika kaambil saking aksara Jawi, aksara Jawi ngambil saking aksara Pallawa/Dewanegari, wantah wangunnyane kemanten sane maobah dados aksara sakadi mangkin (Tinggen, 1993: 4). Akeh aksara Jawi wenten 20 aksara aksara inggih punika: ha, na, ca, ra, ka, da, ta, sa, wa, la, ma, ga, ba, nga, pa, ja, ya, ya, nya, ta latik, lan da madu, nanging sane kambil dados aksara Bali wenten 18 aksara, ta latik lan da madu nenten kaambil dados aksara Bali. Ring sajeroning sesuratan aksara Bali pastika wenten uger-uger sane kaanggen, sane kawastanin pasang aksara Bali. Pasang aksara Bali kapalih dados kalih inggih punika pasang aksara Purwadresta lan pasang aksara manut H.J.E.F Schwartz. Pasang aksara Purwadresta inggih punika ugeruger nyurat aksara Bali sane sampun wenten duk ilu, sane nganggen aksara wreastra lan aksara sualalita, rangkepan aksara nganutin nganutin daerah artikulasi, nganggen pasang pageh lan pada-padaning kruna, lan sesuratannyane nganggen pasang jajar sambung. Nanging ring panglimbakanipun akeh ngamolihang paobahan-paobahan. Sesuratan
3 aksara Bali nyumingkin nglimbak antuk kawentenan pasang aksara manut Schwartz Warsa Mapaiketan sareng parindikane punika, Pemerintah Daerah Tingkat I Provinsi Bali nglaksanayang Pasamuhan Agung Agung Basa Bali ring Warsa Sasampune kawentenang Pasamuhan Agung Basa Bali 1957 ugeruger nyurat aksara Bali mawali malih ngamanggehang pasang aksara Purwadresta manut sesuratan sane wenten ring buku Ramayana pakaryan H. Kern miwah buku Bharatayudha pakaryan Gunning pinaka panuntun ri sajeroning nyurat aksara Bali. Irika kamedalang sekancan paobahan sakadi: ngentosin (ra) madeg-adeg antuk surang, (ha) madeg-adeg antuk bisah, (nga) madeg-adeg antuk cecek, gempelan (ha) kagentosin antuk gantungan (ha), duita sangkaning surang kaicalang, nanging duita sane mawit saking basa Sansekerta lan Jawa Kuna tetep kaangen. Utsaha sajeroning nglimbakang aksara Bali nenten kantos irika kemanten, punika prasida kacingak saking Pasamuhan Agung Kecil Basa Bali Warsa 1963 sane maosang indik pasang aksara Bali manut asil Pasamuhan Agung Basa Bali Warsa Mungguing pasang aksara Bali sane kamanggehang rauh mangkin kantun malarapan antuk asil Pasamuhan Agung Basa Bali 1957 miwah Pasamuhan Agung Kecil 1963 (Tinggen (1993). Manut pikolih Pasamuhan Agung Bahasa Bali warsa 1957 lan Pasamuhan Agung Kecil Bahasa Bali tahun 1963, pah-pahan aksara sane kapatutang punika manut sareng daerah artikulasi inggih punika warga kantia, warga talawia, warga murdania, warga dantia, miwah warga ostia. Sakadi punika paobahan-paobahan sane kapolihang. Yadiastun pangucapannyane nenten malih kauratiang nanging indik sesuratan pasang aksara Balinyane kantun kapiara becik pinaka tetamian lan warisan budaya Bali. Sesuratan aksara Bali sane pinaka tetamian lan warisan budaya Bali punika prasida kapanggihin ring sajeroning lontar-lontar sane wenten ring Bali, sinalihtunggilipun ring museum Gedong Kirtya. Ring museum Gedong Kirtya sane magenah ring Singaraja puniki akeh prasida kapanggihin pustaka lontar maaksara Bali sakadi babad, usadha, geguritan, kekawin, miwah lontar satua. Pustaka lontar satua puniki sane pinih akeh wenten ring museum Gedong Kirtya. Wenten makudang-kudang pustaka lontar satua ring museum puniki, minakadi: satua Ni Tuwung Kuning, Siap Badeng, Pan Balang Tamak, I Truna Tua, Ni Balu Manis, Men Tiwas teken Men Sugih, Nang Bangsing teken I Belog, satua I Belog, miwah akeh sane lianan. Ri sampune panilik nglaksanayang pratiaksa ngenenin indik sesuratan pasang aksara Bali sane wenten ring lontar-lontar punika, prasida kapanggihin pabinayan ring sajeroning sesuratan aksara Bali ring lontar punika. Wenten sane nganggen pasang jajar wenten taler sane nganggen pasang tumpuk. Uger-uger pasang tumpuk punika sampun nenten kaanggen duk Pasamuhan Agung Kecil Warsa Sinalih tunggil lontar satua sane wenten ring Gedong Kirtya sane nganggen pasang tumpuk inggih punika mamurda Jro Matua teken I Cai Mantu. Lianan ring nganggen pasang tumpuk, ring lontar satua puniki taler prasida kapanggihin sesuratan lengkara sane nenten anut ring pasang aksara Bali inggihan punika nganggen adeg-adeg ring tengahing lengkara lan akeh taler kapanggihin sesuratan aksara sane nenten nganutin sukating aksara Bali. Maosang indik wangun sukating aksara Bali punika taler dahat mawiguna pisan ring sajeroning nyurat aksara Bali pamekasipun ring lontar. Duaning wangun sukating aksara Bali sane patut punika pacang ngamedalang wangun aksara sane becik, macihna tur ngulangunin. Ring
4 lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu puniki kapanggihin makudangkudang pabinayan mapaiketan sareng wangun sukating aksara Bali sane sampun kacumawisang. Pabinayan-pabinayan wangun sukating aksara Bali ring lontar sareng uger-uger sukating aksara Bali sane sampun kacumawisang, ngawinang wangun sesuratan aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu puniki kacingak kirang ngulangunin tur nenten rata. Maosang indik daging satua sane mamurda I Jro Matua teken I Cai Mantu, panilik ngamolihang pangajah-ajahan turmaning tetuek (amanat) sane prasida kaambil pikenohipun ring sajeroning kahuripan maparikrama. Pikenoh sane prasida kapolihang saking satua puniki inggih punika iraga nenten dados maparilaksana sane nenten becik, sakadi mamelog-melog anak lianan napi malih melog-melog matua utawi anak lingsir sane sapatutnyane kasayangang tur kasinggihang. Dadosnyane lianan ring iraga uning indik sapunapi kakirangan sesuratan lan pasang aksara Bali ring lontar puniki, iraga prasida ngamolihang pikenoh sane prasida karesepang tur kalaksanayang ring sajeroning kahuripan. Kaaptiang usan ngwacen satua puniki, sang sane ngwacen mangda setata urati ngamargiang parilaksana sane becik lan ngicalang pratingkah sane nenten becik. Sadurungnyane sampun wenten sane nilikin ngenenin indik sesuratan aksara Bali ring satua Bali. Sajeroning nglaksanayang tetilik puniki, kaanggen tetilikan asoroh pinaka panyanding sakadi I Komang Ada Saputra (2015) sane mamurda Seseleh Sesuratan Aksara Bali ring Lontar Satua Siap Badeng Manut Pasang Aksara Purwadresta Saking Pesamuhan Agung Alit Basa Bali Warsa Pikolih tetilik puniki nyantenang sapunapi sesuratan aksara Bali ring Lontar Satua Siap Badeng, napike sampun anut ring pasang aksara purwadresta napi durung. Lianan ring punika wenten taler tetilik saking Pradnyana (2015) sane mamurda Seseleh Sesuratan Aksara Bali ring Pupulan Lontar Sajeroning Pacentokan Nyurat Lontar Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Warsa Tetilikan puniki nyantenang wangun sesuratan aksara Bali ring pupulan lontar sajeroning pacentokan nyurat lontar Jurusan Pendidikan Bahasa Bali UNDIKSHA Warsa Tetilikan puniki sareng tetilikan ring ajeng masaih sakewanten wenten pabinayanipun minakadi saking soroh lontar sane katilikin. Pradnyana nilikin indik pupulan lontar sajeroning pacentokan nyurat lontar, nanging ring tetilikan puniki nilikin indik lontar satua druen Gedong Kirtya. Yening ring tetilikan I Komang Ada Saputra nilikin indik satua, tetilikan puniki taler nilikin indik satua sakewanten soroh satuanipun mabinayan. Ring tetilikan Komang Ada Saputra nilikin soroh satua beburon (fabel), nanging ring tetilikan titiang puniki nilikin indik lontar satua sane kantun wenten paiketannnyane sareng kahuripan ngwangun kulawarga sane prasida kaanggen ring kahuripan maparajana. Malarapan antuk makakalih tetilikan sane sampun kamargiang punika, panilik ngamargiang tetilikan sane masaih sumangdena tetilikan ngenenin indik sesuratan lan pasang aksara Bali prasida sumingkin nglimbak tur prasida ngicenin pangweruhan ngenenin indik sesuratan lan pasang aksara Bali majeng ring krama Bali pamekasipun para yowana pinaka generasi muda sane pacang nglestariang kawentenan basa lan budaya Baline, sinalih tunggilipun aksara Bali. Duaning kawentenan aksara Bali punika dahat mawiguna pisan ring sajeroning kahuripan krama Baline. Punika prasida kacingak saking ketahnyane aksara Bali sane kaanggen nyurat sajeroning sastra, agama, awig-awig desa, ilen-ilen miwah sane lianan.
5 Tetilikan sane kalaksanayang mamurda Nureksain Sesuratan Aksara Bali ring Lontar Satua Jro Matua teken I Cai Mantu Druen Gedong Kirtya. Sakadi sane sampun kabaosang ring dadalan pikobet punika prasida kasurat bantang pikobetnyane, minakadi: (1) Sapunapi wangun sukating aksara Bali sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya? (2) Sapunapi pasang aksara purwadresta sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya? Tetujon tetilik puniki inggih punika nelatarang indik (1) wangun sukating aksara Bali sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya lan (2) pasang aksara purwadresta sane wenten ring Lontar Satua I Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya. Ring tetilikan puniki sepat siku-siku sane kaanggen dasar minakadi: (1) Kasusastraan bali, (2) Satua Bali, (3) Nyurat (Menulis) (4) Tata cara nyurat lontar, (5) Pasang aksara Bali (6) Aksara Bali. Manut Nikanaya (2005) parinama kasusastraan wantah mawit saking kruna sastra, polih pangater su-,raris polih konfiks (ka-a) dados kruna tiron kasusastraan. Kruna sastra sane mateges ajah-ajah, kawruhan polih pangater su- sane mateges luih, becik miwah konfiks (ka-an) sane nyihnayang artos kawentenan. Dadosnyane kruna kasusastraan mateges kawentenan ajah-ajah utawi kawruhan sane luih utawi becik tur mabuat. Satua Bali wantah sinalihtunggil kasusastraan Bali sane kantun kapiara becik kantos mangkin. Manut Tinggen (1982: 20), satua inggih punika pupulan makudang kudang lengkara sane nyaritayang parindikan kahuripan dumun kantos mangkin. Satua punika marupa kria sastra purwa (tradisional) sane wangunnyane marupa gancaran. Alex lan H.Achmad (2010: 106) nlatarang, nyurat punika parilaksana ngripta catetan utawi orti ring sajeroning media antuk aksara. Wenten taler panampen sane siosan saking Suparno dan Mohammad Yunus (2008) sane nlatarang menulis punika parikrama ngwedarang pikayunan antuk nganggen basa tulis pinaka srananipun. Yening cutetang menulis inggih punika parikrama ngwetuang lan ngwedarang pikayunan marupa catetan-catetan antuk nganggen basa tulis (aksara) pinaka srananipun.nyurat aksara Bali ring lontar punika mabinayan sareng nyurat aksara Bali ring kertas utawi buku. Punika taler tetikesannyane malianan sakadi nyurat aksara Bali ring kertas. Manut Rai, dkk. (2012: 72), Srana sane kaanggen nyurat aksara Bali ring lontar, minakadi :pangrupak, dulang/meja, sumpe, lungka-lungka, tingkih miwah lontar. ri kala nyurat lontar, wenten tetikesan sane patut kauratiang, inggih punika tetikesan ngambel pangrupak, tetikes ngambel lontar, lan tetikes nyurat lontar. Ri kala pacang nyurat patut nguningin indik pasang aksara Bali. Subandia, dkk. (2009: 29) nlatarang, Panuntun nyurat aksara Bali kabaos pasang aksara Bali. Pasang aksara Bali inggih punika uger-uger sane kaanggen panuntut ring sajeroning nyurat aksara Bali sane patut. Uger-uger ring sajeroning nyurat aksara Bali manut Dinas Kebudayaan Provinsi Bali warsa 2003 minakadi: Aksara Lagna, Uger-uger Lumbrah, Nyurat Kruna Lingga Kalih Kecap, Nyurat Kruna Lingga Tigang Kecap, Nyurat Kruna Tiron, Nyurat Kruna Matengenan, Tengenan Majalan, Aksara Ardasuara, Rangkepan Wianjana, Dwita, Pasang Pageh, Nyurat Kruna Dwi Purwa, Nyurat Ringkesan miwah Akronim. Manut Antara (2003: 7), Aksara Bali inggih punika tanda utawi ceciren suara basa Bali. Ceciren (lambang) suara basa Bali sane anggena masesuratan (nulis) punika kawastanin aksara. Wenten makudang-kudang pikayun sane kawedarang mapaiketan aksara Bali manut kawigunanipun. Nanging yening kacutetang aksara Bali manut
6 kawigunanipun inggih punika wenten 3 soroh : (1) aksara wreastra inggih punika aksara sane kaanggen nyurat aksara Bali lumrah. Soroh aksara wreastra puniki marupa tulisan pepolosan dados anggen nyuratang indik palajahan/widya (ilmu pengetahuan). (2) aksara sualalita inggih punika aksara sane kaanggen nyurat kruna sane mawit saking basa Kawi/Sansekerta, minakadinipun anggen nyurat tembang-tembang kakaidungan utawi kekawin. (3) aksara modre inggih punika aksara sane kaanggen nyuratang kadiatimikan, indik pralambang sane mangge ring agama. Ring sajeroning nyurat nganggen aksara Bali wenten sane kawastanin pengangge aksara Bali. Manut Subandia, dkk. (2009: 21), pangangge aksara inggih punika cihna suara ring aksara Bali. Pangangge aksara kepah dados 3 (tiga), inggih punika:1) pangangge suara inggih punika pangangge aksara sane kaanggen negepin aksara, gumanti suarannyane mauwah sakadi sane kaaptiang.2) pangangge ardasuara inggih punik saluir aksara Baline sane maderbe wiguna kekalih pinaka suara miwah pinaka wianjana. 3) pangangge tengenan inggih punika aksara wianjana ring panguntat kruna utawi wandan kruna sane nenten kasambungin antuk suara. Lianan ring urati ring kawentenan pasang aksara Bali, patut taler nguratiang indik sukating aksara Bali. Sukat/sukating aksara puniki mawiguna ri kala nyurat aksara Bali. Kawigunannyane mangda aksara sane kasurat prasida becik tur ngulangunin. Manut Tinggen (2004:7-8) wenten akeh sukating aksara minakadi: (1) Sukating aksara apacraken kirang, apacraken, apacraken lintang, miwah apacraken tengah, (2) Sukating gempelan miwah gantungan, (3) Sukating Aksara Suara, (4) Sukating Pangangge Tengenan, (5) Sukating Pangangge Suara, (6) Sukating Ceciren Pepaosan, (7) Pangembang (jarak) aksara ka samping, miwah (8) Sukating Angka. KRAMANING TETILIK Palihan tetilik sane kanggen ring sajeroning tetilik puniki wantah palihan tetilik deskriptif kualitatif, inggih punika tetilikan sane ngwedarang data sane sampun kapolihang antuk kruna-kruna lan narasi ri kala nureksain data. Deskriptif kualitatif puniki kaanggen santukan patut sakadi wangun tetilik puniki, sane nyihnayang wangun sesuratan aksara Bali lan Pasang Aksara Bali sane wenten ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya. Tetilik puniki kalaksanayang mangda uning sapunapi wangun sesuratan aksara Bali taler pasang aksara ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya manut pasang aksara Purwadresta Ring sajeroning nyurat skripsi puniki wenten paletan-paletannyane inggihan punika sane kapertama panilik ngrauhin museum Gedong Kirtya lan nyingakin makudang-kudang pustaka lontar satua sinambi ngwacen lan ngrereh pikobet sane jagi katilikin ring lontar punika. Ri sampune usan ngwacen kapolihang pikobet sane jagi katilikin inggihan punika ngenenin indik wangun sukating aksara Bali lan pasang aksara Bali sane wenten ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu. Usan punika panilik ngraris nyelehin lan nureksain wangun sukating aksara Bali lan pasang aksara Bali antuk nganggen piranti kartu data. Ri sampune data sane mapaiketan sareng bantang pikobet punika kasurat ring kartu data, ngraris panilik nlatarang pikolih lan tetepasan sane kapolihang ring sajeroning skripsi puniki. Sumber data saking tetilikan inggih punika lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu druen Gedong Kirtya. Lontar satua sane akehnyane 9 cakepan punika
7 pacang katilikin indik wangun sukating aksara Bali miwah pasang aksara Bali. Jejering ring tetilikan sane kamargiang inggih punika lontar satua sane mamurda Jro Matua teken I Cai Mantu. Duaning murda ring tetilikan puniki, Nureksain Sesuratan aksara Bali Manut Pasang Aksara Purwadresta ring Lontar Satua Jro Matua Teken I Cai, dadosnyane panandang ring tetilikan puniki inggih punika wangun sesuratan aksara Bali miwah pasang aksara Bali ring lontar satua sane mamurda Jro Matua teken I Cai Mantu Druen Gedong Kirtya. Kawentenan mupulang data ring tetilik puniki nganggen kramaning pratiaksa lan kramaning dokumentasi. Manut Narbuko lan Achmadi (2005: 70), Kramaning pratiaksa (observasi) wantah tata cara mupulang data antuk nyingak lan nyatet sekancan parindikan sane mapaiketan sareng napi sane katilikin. Sadurung nglaksanayang tetilikan pastika panilik pacang nglaksanayang pratiaksa (observasi) ring museum Gedong Kirtya, Singaraja ngenenin indik lontar napi pacang kaselehin. Iriki panilik ngamolihang lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu sane pinih becik sane pacang kaselehin. Usan lontar punika kapolihang raris lontar punika kaselehin tur katureksain indik kaiwangan wangun sesuratan lan pasang aksara antuk nganggen kramaning pratiaksa (observasi). Kramaning dokumentasi inggih punika ngrereh data ngenenin indik variabel sane marupa sesuratan, transkrip, buku, koran, majalah, prasasti, notulen rapat, agenda miwah sane tiosan. Ring tetilik puniki, panilik nganggen kramaning dokumentasi marupa foto/gambar lontar sane katilikin. Suandi dkk. (2014:36) nlatarang piranti tetilik inggih punika makasamian piranti sane kaanggen ring sajeroning mupulang data. Piranti sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika: 1) Piranti Pratiaksa (Observasi), 2) piranti dokumentasi marupa kartu data, 3) piranti studi pustaka. Ri sampun mupulang data, salanturnyane kalanturang antuk nureksain datadata sane sampun kapolihang. Data sane sampun kapolihang punika katureksain antuk kramaning (metode) deskriptif kualitatif. Data sane sampun kapolihang katureksain antuk patpat undagan, inggih punika: (1) nyelehin data sane kajudi (reduksi data), (2) nyorohang data (3) data sane katur, (4) titengkesan. PIKOLIH LAN TETEPASAN Pikolih tetilikan puniki kalaksanayang antuk kramaning tetilik marupa kramaning observasi lan kramaning dokumentasi. Pikolih teteilikan ngenenin indik 1) wangun sukating aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu, lan (2) pasang aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu. Ring sor puniki pacang katlatarang sejangkepnyane indik pikolih punika. Kramaning pratiaksa punika kalaksanayang anggen ngrereh data ngenenin indik kawentenan lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu sane wenten ring museum lontar Gedong Kirtya Singaraja. Iriki panilik sampun ngwacen lan ngresepang daging lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu.Kramaning dokumentasi punika kalaksanayang anggen ngrereh data sane mapaiketan ring sajeroning tetilik. Pikolih ring kramaning dokumentasi puniki marupa foto daging lontar satua Jro Matu teken I Cai Mantu. Data sane sampun kapolihang sane marupa foto daging lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu raris kawacen tur kacingak mangda prasida ngamolihang data sane kaaptiang. Manut pikolih tetilik sane sampun kalaksanayang, prasida kapupulang kalih data sane kaaptiang sakadi ring bantang pikobet lan tetujon tetilik puniki. Data punika kapertama ngenenin indik wangun sukating aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu sane mabinayan utawi durung nganutin sukating aksara Bali. Kaping kalih ngenenin indik pasang Aksara Bali ring lontar satua Jro
8 Matua teken I Cai Mantu yening selehin manut pasang aksara Purwadresta warsa Makakalih data punika pacang katlatarang sejangkepnyane ring sor. Lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu sane kasurat olih I Gde Ngembak puniki, kawentenannyane kantun becik kantos mangkin. Lontar satua puniki katilikan santukan kantun akeh kapanggihin kaiwangan-kaiwangan sane ngenenin indik wangun sesuratan aksara Bali miwah pasang aksara Bali yening selehin nginutin pasang aksara Purwadresta warsa Ring sesuratan lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu akeh sesuratan sane sampun nganutin sukating aksara Bali lan kasurat mgawindu utawi mamatan titiran. Sesuratan aksara sane sampun patut inggih punika: sukating aksara apcraken kirang minakadi: aksara /ra/ lan aksara /ma/. Kabaosang sampun patut duaning aksara punika sampun makasami sampun kasurat apcaken kirang lan ngwindhu. Sukating aksara apcraken minakadi: aksara /na/, aksara /ca/, aksara /sa/, aksara /wa/ sa sapa, aksara /nga/, aksara /pa/, aksara /ja/, lan ra repa /re/ sesuratannyane sampun nganutin sukating aksara Bali duaning sampun kasurat apcraken. Sukating aksara apcraken lintang taler sampun anut ring sukating aksara Bali, minakadi: aksara /ha/a/, aksara /ka/, aksara /ta/, aksara s saga /sha/, aksara /la/, aksara /ga/, aksara /ba/, aksara /ya/. Sukating aksara apcraken tengah minakadi: aksara aksara /nya/. Aksara /nya/ punika sampun kasurat nganutin sukating aksara Bali inggih punika apcraken tengah. Ring sukating gempelan miwah gantungan kepah dados kalih inggih punika kalih craken minakadi gantungan aksara /na/, gung/gantungan aksara /ra/, suku kembung/gantungan aksara /wa/ lan nania/gantungan aksara /ya/ sampun kasurat nganutin sukating aksara Bali inggih punika kalih craken. Gantungan utawi gempelan sane lianan patut kasurat apcraken kirang.sesuratan gantungan/ gempelan sane sampun nganutin sukating aksara Bali inggih punika: gantungan aksara /ha/, gantungan aksara /ca/, gantungan aksara /ka/, gantungan aksara /ta/, gempelan aksara /sa/, gantungan aksara /la/, gantungan aksara /ga/, gantungan aksara /ba/, gantungan aksara /nga/, gempelan /pa/, gantungan aksara /ja/, gantungan aksara /nya/. Sukating panganggen tengenan bisah /h/ sampun kasurat kalih craken tedun. Pangangge tenganan /ng/ sapatutnyane kasurat apcraken kirang. Ring lontar satua puniki sesuratan aksara /ng/ sampun nganutin sukating aksara Bali inggih punika apcraken kirang. Sesuratan pengangge tengenan /adeg-adeg/ sampun patut kasurat tigang craken tedun. Sukating pangangge suara sane sampun nganutin sukating aksara Bali inggih punika ulu /i/, pepet /e/, sane patut kasurat apcraken kirang. Suku /u/ sampun nganutin sukating aksara Bali duaning sampun kasurat kalih craken. Sesuratan sane durung nginutin sukating aksara Bali minakadi: gantungan /da/ gantungan /ma/, taleng /é/, tedong /o/, lan surang /r/. Sesuratan gantungan /da/ sapatutnyane kasurat apcraken, nanging ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu gantungan /da/ punika kasurat nglintangin apcraken. Punika awinan gantungan /da/ punika nenten manut ring sukating aksara Bali. Punika taler gantungan /ma/ kasurat nglintangin apcraken kirang. Punika awinan gantungan /ma/ punika nenten anut ring sukating aksara Bali. Sapatutnyane gantungan /ma/ punika aksurat apcraken kirang. Sesuratan taleng /é/ yening selehin ring sukating aksara Bali, patut kasurat kalih craken kirang (Tim Penyusun Pedoman Pasang Aksara Bali, 2003: 60). Nanging ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu, taleng punika akeh sane kasurat kalih craken kirang. Punika taler sesuratan tedong /o/, yening selehin mangda nganutin sukating aksara Bali patut kasurat apcraken kirang, nanging ring lontar satua sane katilikin tedong punika kasurat nglintangin apcraken kirang. Sesuratan surang /r/ ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu kasurat nglintangin apcraken kirang, lan sesuratannyane leser nenten ngawindhu.
9 Pasang Aksara Bali inggih punika uger-uger ring sajeroning nyurat aksara Bali (Tim Penyusun Pedoman Pasang Aksara Bali, 2003: 2). Kaping kalih, ring sajeroning satua Jro Matua teken I Cai Mantu, wenten sesuratan kruna lan lengkara sane sampun nganutin pasang Aksara Bali. Sakewanten akeh taler taler sane durung nganutin pasang aksara Bali. Pasang Aksara Bali sane durung anut ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu minakadi: Nyurat Kruna Tiron, Aksara Ardasuara, Pangangge Tengenan, lan Tengenan Majalan. Ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu kantun akeh taler sesuratan kruna sane kantun nganggen pasang tumpuk. Uger-uger nyurat kruna nganggen pasang tumpuk sampun nenten kaanggen duk kawentenang pasamuhan agung alit warsa Saking pasamuhan agung punika sampun kamanggehang sajeroning nyurat basa Bali antuk aksara Bali nganggen uger-uger pasang jajar. Lianan punika, sajeroning nyurat lengkara kantun akeh kapanggihin nyurat adegadeg ring tengahing lengkara sane kantun prasida kagantungin. Adeg-adeg punika prasida kasurat ring tengahing lengkara aanggen ngamanggehang pasang taler ngicalang pasang tumpuk tiga ring sajeroning nyurat aksara Bali (Subandia, dkk. 2010: 49). PAMUPUT Manut saking panlataran ring ajeng indik pikolih lan tetepasan ngenenin indik sesuratan aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu kapolihang tetingkesan sakadi ring sor. Kapertama indik sesuaratan aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu sampun prasida kabaos becik. Santukan akehan sesuratan aksara Baline sane sampun nganutin sukating aksara Bali lan wangunnyane taler sampun tegteg yening cingak saking wangun aksaranyane. Yadiastun kantun wenten sesuratan aksara sane durung nganutin sukating aksara Bali, minakadi: sesuratan gantungan da, gantungan ma, taleng, ulu, tedong lan surang. Punika nyihnayang sang sane nyurat sampun waged ri sajeroning nyurat aksara Bali pamekasipun ring lontar, sakemaon patut paripurnayang malih sesuratan gantungan lan panggangge suara mangda sayan becik. Kaping kalih indik pasang aksara Bali ring lontar satua Jro Matua teken I Cai Mantu kantun akeh sesuratan kruna sane nenten anut ring pasang aksara Purwadresta sakadi nganggen pasang tumpuk. Uger-uger pasang tumpuk punika sampun nenten kaanggen duk pasamuhan Agung Alit Ring pasamuhan punika sampun kamanggehang sajeroning nyurat aksara Bali punika antuk aksara Bali nganggen uger-uger pasang jajar. Lianan ring punika, sajeroning nyurat lengkara kantun akeh kapanggihin nyurat adeg-adeg ring tengahing lengkara sane kantun prasida kagantungin. Adeg-adeg punika dados kaanggen ring tengahing lengkara anggen ngamanggehang pasang lan ngicalang tumpuk tiga ri kala nyurat aksara Bali. KAPUSTAKAAN Alex dan H.Achmad Bahasa Indonesia untuk Perguruan Tinggi. Jakarta: Kencana. Antara, I Gusti Putu Materi Perkuliahan Bahasa Bali. Singaraja: IKIP Negeri Singaraja.
10 Dinas Kebudayaan Pemerintah Daerah Tingkat I Bali Pedoman Pasang Aksara Bali. Denpasar: Dinas Kebudayaan. Narbuko, Cholid dan Achmadi. H. Abu Metodologi Penelitian. Jakarta: Bhumi Aksara. Rai, Ida Bagus dkk Buku Ajar Menulis Bahasa Bali. Singaraja: UNDIKSHA. Suandi dkk, I Nengah Pedoman Penulisan Skripsi dan Tugas Akhir Program Sarjana dan Diploma 3 Universitas Pendidikan Ganesha Edisi Revisi. Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha. Subandia, dkk Pedoman Penulisan Aksara Bali dan Aksara Latin. Denpasar: Azka Mulia Medika. Suparno & Yunus Keterampilan Dasar Menulis. Jakarta: Universitas Terbuka. Suwija, I Nyoman dan I Gede Manda Widya Sari. Denpasar: Sri Rama. Tinggen, I Nengah Celah-celah Kunci Pasang Aksara Bali. Singaraja: Indra Jaya Petunjuk Lomba Cara Menulis Halus dengan Aksara Bali. Singararja: Indra Jaya.
NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA
NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciI Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika
Lebih terperinciTATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012
TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciMETODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA
METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciIUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI
IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA
SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciSARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR
SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG
NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan
Lebih terperinciMETODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR
METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede
Lebih terperinciBASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA
BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.
Lebih terperinciKAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG
KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciKEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA
KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciNYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN
NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD
Lebih terperinciPEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA
PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha
NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida
Lebih terperinciFILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR
FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciNGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA
NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan
Lebih terperinciCAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI
CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciSESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI
SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciKAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI
KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciCAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016
CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016
e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA
NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas
Lebih terperinciKAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016
KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa
Lebih terperinciCAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI
CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciSESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO
SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa
SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,
Lebih terperinciCAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA
CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciPesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar
Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady
Lebih terperinciSESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO
SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciBASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA
BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciWARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)
WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia
NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek
Lebih terperinciSESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I
SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciTETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG
TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciTUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA
TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS
Lebih terperinciGEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM
GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN
Lebih terperinciSESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA
SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM
SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis
KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciBABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:
BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciGENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN
GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan
Lebih terperinciESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015
ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS
Lebih terperinciBahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK
Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai
Lebih terperinciARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI
ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:
TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:
Lebih terperinciI Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani
NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,
Lebih terperinciTEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:
TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG
Lebih terperinciSKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM
SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciSESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA
SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciTUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI
TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN
Lebih terperincie-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)
ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciSESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA
SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciDIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN
Lebih terperinciUCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang
UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA
NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciPELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:
PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciTureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto
Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciSKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG
SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016
Lebih terperinciSOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI
SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciSESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM
SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang
KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa
Lebih terperinciGEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA
SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.
SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2
Lebih terperinciTEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR
Lebih terperinciWANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975
WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciMITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA
SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA
Lebih terperinciGEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS
Lebih terperinciBABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI
BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU
Lebih terperinciPantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal
USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi
Lebih terperinciTEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciCITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS
CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA
Lebih terperinciGEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM
GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH
Lebih terperinciRENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :
Lebih terperinciKata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.
ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan
Lebih terperinciPEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK
PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA
Lebih terperinciTEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciSESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK
SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.
ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam
Lebih terperinciULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :
PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165
Lebih terperinciBAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR
86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat
Lebih terperinciBAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan
6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas
Lebih terperinciPENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI
PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id
Lebih terperinciMENULIS AKSARA BALI DI ATAS LONTAR SEBUAH KETERAMPILAN
Workshop Nasional Konservasi dan Penulisan Naskah Lontar, 24/11/2016 MENULIS AKSARA BALI DI ATAS LONTAR SEBUAH KETERAMPILAN Oleh: I Gde Nala Antara Pendahuluan Menulis merupakan sebuah keterampilan dalam
Lebih terperinciABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang
BAB I PENDAHULUAN Bab pendahuluan membahas mengenai latar belakang, rumusan masalah yang mendasari penelitian yang akan dilakukan, tujuan, batasan masalah dan manfaat. 1.1 Latar Belakang Aksara Bali digunakan
Lebih terperinciBule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan
Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku
Lebih terperinciPengembangan Text to Digital Image Converter Untuk Dokumen Aksara Bali. Oleh
Pengembangan Text to Digital Image Converter Untuk Dokumen Aksara Bali Oleh I Dewa Ayu Made Sartini, Made Windu Antara Kesiman, S.T., M.Sc, I Gede Mahendra Darmawiguna, S.Kom., M.Sc Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciI. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :
I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan
Lebih terperinciBAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI. telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945
67 BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI Upaya-upaya pemertahanan bahasa dalam hal ini bahasa Daerah secara yuridis telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945
Lebih terperinciLATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII
LATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII 1.Babaosn mabasa Bali alus, sane kawedar ring acara pakraman sane daging nyane Lunbrah/umum, ngaptiang sang sane miarsayang mangda prasida ngalaksanayang Daging tatuwek
Lebih terperinciPangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia
Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang
Lebih terperinci