KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI"

Transkripsi

1 KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {adi.agus1993@yahoo.com,dayu.sukma@yahoo.co.id,dayupurn amiku@yahoo.com}@undiksha.ac.id KUUB Tetilik puniki madue tetujon nlatarang indik (1) kawentenan Dialek Bali Aga ring Desa Dausa, kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli, miwah (2) wentuk kruna sane kaanggen ring dialek Bali Aga sane kaanggen olih krama Desa Dausa (3) sane ngawinang Desa Pakraman Dausa kari ngangge dialek Bali Aga sajeroning mabebaosan. Panandang tetiliknyane inggih punika dialek Bali Aga sane wenten ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli. Tetilik puniki nganggen palihan tetilik deskriptif-kualitatif. Tetilik puniki nganggen tetiga kramaning mupulang data inggih punika praktiasa, dokumentasi lan sadu wicara. Data tureksanyane : (1) transkrip data (2) klasifikasi data, (3) penyajian data, (4) tetingkesan. Pikolih ring tetilik puniki inggih punika: (1) kawentenan Dialek Bali Aga ring Desa Dausa, kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli sane kari kaanggen ngantos mangkin yadiastun wenten kruna-kruna saking luar sane sampun karesep lan kaanggen pinaka basa sarahina-rahina (2) wenten nenem soroh wentuk kruna sane wente ring dilaek Bali Aga sane kaanggen olih para krama Desa Dausa. Wentuk kruna dialek Bali Aga sane kaanggen, marupa kruna kahanan, kruna pitaken, Kruna pagentos, kruna katerangan, kruna panguuh, lan kruna kria. (3) sane mawinan Desa Pakraman Dausa nglestariang dialek Bali Aga sajeroning mabebaosan inggih punika mawinan dialek punika sampun pinka basa ibu ring desa Dausa taler sampun dados tetamian lelengit utawi warisan leluhur sane patut kalestariang ngantos kawekas. Kruna jejaton : dialek, Bali Aga, Desa Dausa

2 Abstrak Penelitian ini bertujuan mendeskripsikan: (1) keberadaan dialek Bali Aga di Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli (2) jenis kata dari dialek Bali Aga yang dinakan di Desa Dausa (3) kenapa penduduk di Desa Dausa maih menggunakan dialek Bali Aga. Objek penelitian adalah dialek Bali Aga yang ada di Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli. Penelitian ini menggunakan rancangan penelitian deskriptif-kualitatif. Penelitian ini menggunakan tiga metode penelitan yaitu observasi, dokumentasi dan wawancara. Analisis data yang digunakan dalam penelitian ini adalah (1) identifikasi data (2) klasifikasi data, (3) penyajian data, (4) kesimpulan. Hasil dalam penelitian ini yaitu (1) keberadaan dialek Bali Aga di Desa Dausa yang masih digunakan sampai sekarang walaupun ada kata-kata serapan dari bahasa luar tetapi dialek itu tetap digunakan sehari-hari (2) ada enam jenis kata yang digunakan dalam dialek Bali Aga yang ada di Desa Dausa yaitu kata benda, kata tanya, kata ganti, kata keterangan, kata kerja dan kata seru. (3) yang menjadi alasan penduduk desa Dausa melestarikan dialek Bali Aga karena dialek tersebut merupakan bahasa ibu di Desa Dausa selain itu dialek Bali Aga tersebut merupakan warisan dari leluhur yang harus selalu dilestarikan. Kata kunci : Dialek, Bali Aga, Desa Dausa Abstract This study aimed to describe: (1) the existence of dialects Bali Aga of Dausa village, Kintamani, Bangli, and (2) Kind of dialect words used in the Bali Aga village of Dausa (3) why in Dausa village residents dialect of Bali Aga preserve. Objects of this research is a dialect Bali Aga in Dausa, Kintamani, Bangli. This study used a descriptive qualitative research design. This study used three research methods, namely observation, documentation and interviews. The data analyisis used in this study were (1) data identification (2) data reduction, (3) data classification, (4) conclusion. The results of this study were (1) the existence of dialects Bali Aga in Dausa village still used until now although there are words uptake of languages outside but the dialect still used in everyday life (2) There are six types of words used in the dialect of the Bali Aga village of Dausa in which nouns, question words, pronouns, adverbs, verbs and exclamations. (3) the reason for the villagers Dausa preserve the dialect Bali Aga because the dialect is mother tongue in Dausa village besides Bali Aga dialect is a legacy of ancestors who must always be preserved. Keywords: Dialects, Bali Aga, Dausa village

3 PURWAKA Jadma risajeroning ngemargiang kahuripan stata madampingan sareng jadma sane lianan. Parindikan punika nguningayang ritatkala ngamargiang kahuripan jadma punika patut masekaa lan mapaiketan sareng jadma lianan, nika mawinang jadma kasengguh mahkluk sosial. Ritatkala ngawentenang paiketan siki jadma sareng jadma sane lianan nganggen basa pinaka piranti mababaosan. Basa mawit saking basa sansekerta saking kruna bhaça sane maartos kawikanan jadma sane kaanggen mabebaosan sareng jadma sane lianan, mapiranti antuk pinget utawi tanda minakadi kruna lan gerak. Basa sane kaangge olih panegara sami malianan, punika manut saking panegaran soangsoang. minakadi ring panegara Indonesia, basa sane kaanggen inggih punika basa Indonesia. Basa sane kaangge ring negara indonesia wantah basa Indonesia nanging ring Indonesia taler wenten makudangkudang daerah sane madue basa daerahnyane soang-soang, minakadi basa sane kaanggen olih krama sane wenten ring daerah Bali inggih punika basa Bali. Basa Bali wantah basa sane kaanggen olih krama Bali ri sajeroning mabebaosan. Manut Oka Granoka, dkk (1996:2) basa Bali madue tigang wangun, inggih punika: (1) Basa Bali Kuna inggig punika basa Bali sane kaanggen pinaka piranti mabebaosan ring aab tur kajantena ring prasasti, (2) Basa Bali Tengahan inggih punika Basa Bali sane kaanggen nyurat kriya sastra minakadi kidung-kidung, babad, geguritan miwah sane tiosan, miwah (3) Basa Bali Modern utawi Basa Bali Kepara inggih punika basa Bali sane ngantos mangkin kantun kaanggen piranti mabebaosan ring sajeroning kahuripan krama Bali. Basa Bali Kepara madue makudang-kudang wangun dialek, pinaka tata wangu babaosan manut pangwedaran saking pamaosyane. Wangun (variasi) dialek punika ka epah dados kalih inggih punika dialek Bali Aga lan dialek Bali Dataran (Antara, 2003:9). Dialek Bali Aga ketahnyane kanggen antuk krama Bali sane magenah ring wawengkon pagunungan. Mabinaya sareng dialek Bali Dataran sane pamaosnyane magenah ring wawengkon sane doh saking pagunungan utawi pasisi. Dialek inggih punika variasi saking sikian basa manut sang sane mabebaosan ngangge basa punika. Dialek taler kaepah dados tiga inggih punika dialek regional, dialek sosial, dialek temporal. dialek regional inggih punika variasi basa sane kaanggen ring daerah soang-soang, dialek temporal inggih punika dialek sane kaanggen olih seka sosial sane pinaka cihna saking status sosialnyane. dialek temporal inggih punika dialek sane kaanggen ring zamanzaman tertentu. Ring Indonesia akeh wenten dialek-dialek sane pinaka cihna saking daerahnyane soang-soang nanging nenten sami daerah madue dialek. Sane kabaos dialek punika macihna saking kosa basa, tata basa, lan tata bebaosannyane sane malianan sareng bahasa daerahnyane, yening sane malianan wantah tata cara maosang punika nenten kabaos dialek, nanging kabaos aksen. Dialek sane kaanggen ring sajeroning mabebaosan madasar antuk lengkara, lengkara inggih punika pupulan makudang-kudang kruna sane ngametuang arti. Gautama (1980:22) maosang kruna punika kaepah dados kalih inggih punika kruna nganutin kadaden (kejadian kata) lan kruna nganutin soroh (jenis kata). Ring tetilikan puniki taler pacang katelatarang indik wangun kruna Bali Aga sane nganutin soroh. Wangun kruna nganutin soroh punika kaepah dados

4 dasa soroh, inggih punika kruna pitaken, kruna aran, kruna kria, kruna kahanan, kruna wilangan, kruna pagentos, kruna pangarep, kruna panyambung, kruna pidarta, lan kruna pituduh. Manut sareng pawatekan basa sane kaping kalih, dadosnyane basa sane nyiriang genah iraga magenah taler kasengguh Basa Daerah. Basa daerah inggih punika basa lokal utawi basa ibu sane kaanggen olih krama ring genah punika ritatkala mababaosan Pulo Bali sane sanget rumaket sareng adat lan budaya, sane marupa tetamian saking para leluhur saking dumun, ngantos mangkin kantun keajegang basanyane sakadi kawentenan variasi dialek utawi tabuh bahasa (nada suatu ucapan atau logat dalam komunikasi) sane kaanggen ritatkala mababaosan olih paguyuban krama Bali. Aab sekadi mangkin, kawentenan Dialek Bali Aga ring Bali sampun nyansan rered. Santukan krama panuturnyane sampun akeh sane ngerereh pangupa jiwa utawi masekolah ring desa lan kota. Umpaminyane para yowana akeh keni iusan panglimbak teknologi. Lianan asapunika, para rerama ritatkala mabebaosan sareng alitalitnyane akehan nganggen Bahasa Indonesia. Aab tanpa wates sekadi mangkin ngiusin panglimbak adat lan kabudayaan krama Bali, budaya dura negara sane ngranjing taler ngusak asik kabudayaan krama Baline, sane ngardi wenten paobahan budaya Bali lan ngicalang kabudayaan punika.. Saking pikenoh ring ajeng, basa Bali punika swadarma iraga sareng sami. Mejalaran asapunika basa Bali patut kalestariang sareng sami, utsaha-utsaha jagi ngelestariang nenten ja meweh yening kamargiang. Kacingak ring krama Bali, akeh utsaha sane sepatutnyane dados kamargiang anggen ngajegang basa lan sastra Bali. (1) Mabebaosan ngangge basa Bali (yening ring wewidangan pangangge basa Bali Aga ngangge basa Bali Aga) ring wewidangan desa lan ring sekolah. Basa Bali lan Dialek Bali Aga kaanggen turun-temurun pinaka dialek pagubugan krama penuturnyane. Saking pratiaksa kapertama sane panilik laksanayang, panilik manggihin desa sane kramanyane kari mababaosan nganggen variasi Dialek Bali Aga, inggih punika Desa Pakraman Dausa sane magenah ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamai, Kabupaten Bangli. Panilik manggihin yening krama desa ri sajeroning mabebaosan sarahina-rahina kari nganggen Dialek Bali Aga. Puniki macihna saking krama desa sane nenten uning indik anggahungguhing basa Bali lan ritatkala maosan /a/ ring ungkur kruna sane ring dialek Bali lumbrah masuara /e/ pepet, kaucap /a/. Krama ring Desa Dausa puniki, kantun nganggen Dialek Bali Aga, yadiastun wenten iusan saking aab tanpa wates (globalisasi). Parindikan puniki, kalaksanayang anggen utsaha ritatkala ngajegang tetamian lelangit. Dialek krama puniki madue pabinayan sareng Dialek Dataran. Minakadi ipun ngucapang kruna kija sane ring Bahasa Bali Lumbrah kaucap /kije/ nanging ring Dialek Bali Aga ipun ngucapang kejaa. Taler ring kruna sing ada sane ring Dialek Bali lumbrah kaucap /sing adә/, nanging ring Dialek Bali Aga kaucapang ara ada, lan kari akeh kruna-kruna sane lian pangucapanyane. Ring pagubugan sarahina-rahina krama ring desa puniki tetep nganggen dialek Bali Aga, ipun nenten marasa kimud utawi lek, santukan ipun marasa yening dialek ipun tetep ajeg lan sida katamiang ngantos turun-temurun. Krama desa sane kantun meneng ring desa Dausa kecamatan Kintamani kabupaten Bangli saking

5 alit-alit lumbrah nganggen dialek Bali aga. Punika krana Ipun sering mirengang para rerama ipun mabebaosan nganggen dialek Bali Aga. Nanging taler wenten sane meneng ring dura desa lan dura kota, sekadi ipun masekolah utawi ngrereh pangupa jiwa ring desa utawi kota lianan. Basanyane sampun mecampuh sareng dialek Bali lumbrah lan basa Indonesia. Kawentenan krama Desa Dausa puniki, ngawetuang pikayun panilik mangda uning Dialek Bali Aga sane kaanggen ring sajeroning mabebaosan ring Desa Dausa, lan meled uning napi sane dados dadalan pikobet krama ring desa Dausa nganggen Dialek Bali aga. Lianan asapunika panilik angob sareng kawentenan dialek Bali Aga sane karasayang unik yening kasaihang sareng dialek Bali Dataran lan kawentenan Krama Desa Dausa sane kari nganggen Dialek Bali Aga ring tengah panglimbakan aab tanpa wates (globalisasi) sekadi mangkin. Kawentenan dialek Bali Aga durung wenten sane nilikin ring wewidangan desa Dausa kecamatan Kintamani kabupaten Bangli puniki. Nika mawinan panilik meled nilikin indik kawentenan dialek Bali Aga. Medasar panelataran ring ajeng, dadosnyane panilik ngalaksanayang seseleh sane mamurda Kawentenan Dialek Bali Aga ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli. Tetilikan indik dialek sampun katilikin olih Ni Made Novalia Paramita Sari (2015) ring tetilikannyane sane mamurda Basa Bali Kepara Dialek Nusa Penida sane Kaanggen Sajeroning Mabebaosan ring Wewidangan Desa Pakraman Nusasari Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana. Variasi dialek basa Bali sane kaanggen olih krama desa Nusasari inggih punika variasi dialek Nusa penida, punika macihna saking bebaosan nyane sane pateh pisan sareng bebaosan para krama desa sane wenten ring nusa penida. Dialek nusa penida puniki kaanggen olih krama desa Nusasari puniki krana dialek puniki sampun wenten saking aab sane sampun lintang lan pinaka warisan saking leluhur. Ngantos mangkin dialek Nusa Penida puniki kari kaanggen mabebaosan olih krama desa Nusasari. Tetilik ring ajeng sane ngawinang panilik meled nguningin kawentenan dialek Bali Aga sane wenten ring desa siosan, silih sinunggilnyane ring Desa Dausa. Malarapan antuk punika, panilik meled nglaksanayang tetilik sane mamurda Kawentenan Dialek Bali Aga ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli. Manut ring dadalan pikobet ring ajeng, prasida kapolihang bantang pikobet ring tetilikan puniki inggih punika (1) Sapunapi kawentenan Dialek Bali Aga ring Desa Dausa, kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli? (2) Wentuk kruna napi manten sane wenten ring dialek Bali Aga sane kaanggen ring Desa Dausa? Lan (3) Napi mawinan Desa Pakraman Dausa nglestariang dialek Bali Aga sajeroning mabebaosan?. Manut ring pikobet sane katlatarang ring ajeng, tetujon tetilikannyane inggih punika (1) Mangda presida nguningayang Dialek Bali Aga ring Desa Dausa, kecamatan Kintamani, kabupaten Bangli. (2) Mangda uning wentuk kruna sane wenten ring dialek Bali Aga sane kaanggen ring Desa Dausa (3) Mangda presida nguningayang napi sane mawinan Desa Pakraman Dausa nglestariang dialek Bali Aga sajeroning mabebaosan. Tetilik puniki mangda prasida molihang kawigunan majeng ring para jatma. Kawigunan sane kaaptiang inggih punika. (1) Kawigunan pamucuk tetilikan puniki

6 kaaptiang presida dados nglimbakang kaweruhan indik dialek sane kaanggen sajeroning mabasa Bali lan nglimbakang widya ring Pendidikan Bahasa Bali utaminyane. (2) Kawigunan Panglimbak. Tatilikan puniki kaaptiang presida ngicenin kawigunan anggen nglimbakang lan ngajegang kabudayaan krama Bali sane sampun katamiang olih lelangit, silih sinunggilnyane inggih punika malarapan antuk ngajegang basa Bali sakadi nganggen Dialek Bali Aga ritatkala mabebaosan. Majeng ring krama desa Dausa, santukan variasi dialek Bali Aga inggih punika piranti mabebaosan ring krama patut kaajegang. Majeng ring panilik lianan, tetilik puniki dados pinaka pasaih ritatkala ngaryanin tetilik sane masaih. Manut Gautama (2006:9) basa Bali inggih punika wantah basa sane sampun ketah mangge ring jagat Bali puniki, tur sampun kacampuhin antuk makudang-kudang basa saking jagat dura Bali ( luar daerah Bali), inggihan saking dura negara ( Luar negeri/asing). Antara (2003:1) taler maosang basa Bali inggih punika sarana (piranti) sane marupa tutur anggen ngamedalang pakayunan, nyaritayang cipta, rasa miwah karsa sajeroning kaluwarga, sakolahan miwah pakraman jagat Bali (lingkunngan daerah Bali). Ring basa Bali punika wenten sane macihna unteng (tetuek), basa sane marupa pidagingan antuk sane katuturang la wangun basa (rupa) sane marupa ceciren basa. Kruna Sosiolinguistik mawit saking kalih unsur inggih punika sosio lan linguistik (Nababan, 1991:2). Linguistik punika widya sane melajahin indik basa, utaminyane wangun basa (fonem, morfem, kata, kalimat), paiketan unsu-unsur basa hakekat, lan wangun unsur-unsur basa. kruna sosio mawit saking kruna sosial sane mapaiketang sareng krama desa utawi masyarakat.. Dadosnyane sosiolinguistik inggih punika widya melajahin indik basa sane nglimbak ring masyarakat utawi krama pamaosnyane (bahasa masyarakat). Manut Nurhayati, dkk. (2012:405) maosang, sosiolinguistik merupakan ilmu yang membahas hubungan antara bahasa dengan lingkungan sosialnya. Pamaparan Nurhayati dkk punika maosang, sosiolinguistik inggih punika peplajahan sane melajahin indik basa sane weten ring pantaraning krama (masyarakat). Yening maosang indik sosiolinguistik pastika wenten dialek (variasi bahasa). Kawentenan dialek mawinan wenten interaksi sosial saking masyarakat utawi kelompok sane mabinayan lan pamaosnyane sane nenten homogen. Dialek kawedarang dados kalih, sane kapertama dialek sane mawit saking kawentenan ragam sosial lan ragam fungsi basanyane. Sane kaping kalih dialek puniki sampun wenten ring genahe punika antuk piranti mabebaosan. Mapaiketan antuk punika, teori sosiolinguistik jagi kanggen piranti rikalanig nilikin miwah nyelehin pikobet indik Kawentenan Dialek Bali Aga ring Desa Dausa Kecamatan Kintamani Kabupaten Bangli. Dialek tegesnyane pateh sareng kruna tabuh, logat utawi tata cara mabebaosan. Teges dialek ring basa Indonesia inggih punika variasi saking basa. Ring basa Bali variasi dialek wenten kalih inggih punika dialek Bali Aga lan dialek Bali Kepara (Antara, 2011:9) Variasi dialek sane kaanggen ring basa Bali wenten kakalih, inggih punika dialek Bali Aga lan dialek Bali Dataran (Bawa lan Jendra, 1981:2). Pabinayan sane wenten ring dialek Bali Aga lan dialek Bali Dataran inggih punika akehnyane pabinayan kosa basa, tata cara gucapang

7 (pelapalan), miwah tanjek suara (intonasi). Lian saking punika ring dialek Bali Aga nenten uning indik sor singgih basa. Dialek Bali Aga ketahnyane kaanggen ring pagubugan desa pakraman pegunungan utawi gunug. Krama Bali Aga puniki krama Bali sane nenten keni ius basa ring aab sakadi mangkin, utamannyane saking budaya jawa hindu. Dialek Bali Aga puniki Basa Bali sane wenten ring Tenganan, Tigawasa, Cempaga, Bugbug, Seraya, Sembiran, Selulung, Sidatapa, Pedawa, Mayong, Blimbing, Bantiran, wewengkon bintang danu (Antara, 2011:9). Dialek Bali Aga puniki madue ceciren inggih punika (1) nenten ngamanggehang sor singgih basa, lan (2) ring ungkur suaranyane /a/ nenten /e/ pepet (Antara, 2011:7). Silih sinunggil desa sane wenten ring wewengkon bintang danu inggi punika Desa Dausa, ring Dausa punika nenten wenten sor singgih basa, lan ring ungkur suaranyane /a/ nenten /e/ pepet. imbanyane ngara ada apa ditu sane lumbrahnyane kabaosang sing adә apә ditu Basa Bali wenten ring 8 kabupaten lan siki kota madya ring Bali, sane marupa Buleleng, Badung, Tabanan, Jembrana, Gianyar, Bangli, Klungkung, Karangasem lan denpasar (Antara 2003:10). Ring pagenahan soangsoang kabupaten madue dialek basa Bali sae mabinayan. Basa Bali dialek Bali Dataran kawentenannyane sampun kesebar ring wewengkon pulo Bali. Punika taler, basa Bali sampun nglimbak ring pulo Bali saking dumun ngantos mangkin lan kadadosang ragam standar (Granoka dkk, 1996:8). Ring dialek Bali Dataran puniki ngamanggehang sor singgih basa. Yoha (20110 maosang ring soang-soang dialek sane wenten ring pulo Bali madue ceciren sane pateh ring proses morfologis, utaminyane ring kawentenan imbuhan. Minakadi ring Kabupaten Buleleng, dialek ring Kabupaten Buleleng puniki sampun ngranjing ring Basa Bali Baku. Dialek ring kabupaten Karangasem, Klungkung, lan Bangli punika pateh. Yening dialek Kabupaten Badung, Gianyar, sareng Tabanan punika kawentenan tanjekan suaranyane (intonasi) pateh. Lian saking punika wenten asiki dialek sane madue dialek sane malianan inggih punika dialek ring Kabupaten Jembrana. Dialek punika malianan santukan kruna ring ungkur bebaosan punika ical. Ring sajeroning nlatarang pemineh pengajegan basa Bali, prasida katlatarang manut wangun ring pamineh punika sakadi pengajegan basa Bali. Kruna Pangajegan sane dados morfologis katelatarang sareng bebaosan saking Chaer (1980:9), sane ngamaosang wenten pat-pat model utawi teknik ring manureksa morfologi inggih punika manureksa kadasarang antuk wangun ring ungkur sawentene artosnnyane nelatarang satuan-satuan morfologi sareng nyingakin teges saking wentuk basa sane katlatarang. Lianan saking katlatarang punika, wentuk pengajegan wangun sawentene pengajegan polih pangater pe- sane maartos kawagedan nglaksanayang utsaha-utsaha wentuk pengajegan wangun sawentenyane polih konfiks per-an inggih punika sane kari kaanggen. Paruman sareng wentuk wangun sane sawentene pengajegan sareng panganternyane dados kruna pepertahanan. Hurup p sane polih saking wangun sawentene pertahanan mirasayang proses morfologi inggih punika maubah suara dados m. dadosnyane wentuk pepertahanan dados pemertahan sane kapeminehang dados kewagedan antuk nglaksanayang utsaha-utsaha

8 sareng konteks puniki basa Bali punika mangda kari kaanggen. Pangajegang basa punika ngangge basa sane kontuinu olih pangraosnyane, khususnyane ring basa puniki wenten tekanan basa sane lianan. Punika wenten krana komunitas sane sareng sami maosang antuk nglanturang ngangge basa sane saking tradisi sampun kaanggen. Lianan ring bebaosan punika, pengajegang basa Bali ring sesuratan puniki kapinehang dados utsaha-utsaha sane kalaksanayang olih prajana mangda basa Bali kari kaangge. Mapaiketan ring punika, loyalitas parajana pendukungnyane marupa silihsinunggil kahanan sane dahat mawiguna ring pengajegan basa Bali. Loyalitas inggih punika wenten saking genah jadma. Implementasi-nyane tilikin ring parisolah sakadi nenten lek ngangge basa Bali ring pasawitran, sareng ngajegang basa Bali sane resmi, sareng nureksain kaiwangan ring wentuk basa Bali sane kaanggen olih jadma sane lianan. Pangajegan basa inggih punika utsaha mangda basa punika kari kaangge, sane utama dados kesujatian seka, saking parajana basa sane sareng ring peplajahan. Kesusastraan, media masa, Kridalaksana (2001:154). Yening sameton komunitas bebaosan inggih punika monolingual lan nenten molihang basa sane lianan sane kolektif, dadosnyane prasida ngajegang mal (pola) pengangge basa ipun. Pengajegan napi manten yening sampun marupa karakteristik saking komunitas dwi basa utawi multi basa. Kasujatian basa marupa parisolah bebasa sane numbuk parajana ring basa ngajegang basanyane, lan yening jagi ngicalang kawentenan ius basa sane lianan. KRAMANING TETILIK Ring kramaning tetilik puniki prasida kawedarang indik palihan tetilik, jejering miwah panandang tetilik, piranti tetilik lan tata cara mupulang data, miwah data tureksa. Tetilikan puniki patut kabaos tetilikan deskriptif kualitatif. tetilik puniki ngangen tetilik deskriptif kualitatif saantukan tetilik puniki ring wewidangannyane, wantah nganggen kruna-kruna (basa) ring sajeroning nelebin data. Jejering ring tetilik puniki inggih punika sasolahan dolanan 'Matigtig Papah Biu' duta Kabupaten Karangasem ring PKB Panandang ring tetilik puniki kawentenan dialek Bali Aga sane kaanggen mabebaosan, lan sane dados penandang tetilik ring tetilikan inggih punika krama desa Dausa, kecamatan Kintamani, kabupaten Bangli. Sajeroning kramaning mupulang data sane kaanggen inggih punika: (1) praktiasa (2) dokumentasi lan (3) sadu wicara. Kramaning praktiasa kaanggen ritatkala mupulang data indik kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa. Kramaning dokumentasi kaanggen mupulang data ring kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa. Punika taler kramaning sadu wicara kaanggen ngrereh data indik napi sane ngawinang krama desa Dausa ngajegang dialek Bali Aga. Pratiaksa kalaksanayang nganggen alat bantu perekam suara. Rekaman data sane kapolihang jagi kaselehin lan karanjingan ring panuntun pratiaksa mangda presida uning indik kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa. Ring tetilik puniki pinaka piranti dokumentasi wantah handphone asne kaanggen ngerekam utawi ngambil gambar Data sane sampun kapolihang mawit saking kramaning praktiasa, dokumentasi lan sadu wicara puniki pacang kaolah antuk deskriptif kualitatif. Pamargi data tureksa sane kalaksanayang ring sajeroning tetilikan puniki sakadi: (1) identifikasi

9 data, (2) reduksi data, (3) penyajian data, (4) tetingkesan. PIKOLIH LAN TETEPASAN Pikolih tetilikan puniki pacang katelatarang data sane sampun kapolihang, mapaiketan sareng pikobet ring tetilikan puniki. Data punika sakadi: (1) praktiasa sareng dokumentasi ngamolihang data indik kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli, lan (2) soroh kruna ring dialek Bali Aga sane wenten ring Desa Dausa (3) Ngamargiang pabligbagan ngamolihang data indik napi sane ngawinang krama Desa Dausa ngajegang dialek Bali Aga. 1) Pikolih kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa ritatkala mabebaosan pantaraning krama, para krama Desa Dausa kari nganggen dialek Bali Aga lan ritatkala mabebaosan krama desa punika nenten nguratiang umur, yadiastun mabebaosan sareng jadma sane kelihan ipun tetep nganggen dialek Bali Aga sakadi mabebaosan sareng sawitra. ritatkala mabebaosan pantaraning krama, para krama Desa Dausa kari nganggen dialek Bali Aga lan ritatkala mabebaosan krama desa punika nenten nguratiang umur, yadiastun mabebaosan sareng jadma sane kelihan ipun tetep nganggen dialek Bali Aga sakadi mabebaosan sareng sawitra. 2) Sesampun bebaosan para krama Desa Dausa saking samian banjar kapupulang lan karereh kruna-kruna Bali Aganyane, mangkin kruna-kruna punika pacang kaepah wangun krunanyane nganutin soroh. Wangun krunana nganutin soroh kapalih dados dasa soroh inggih punika kruna pitaken, kruna aran, kruna kria, kruna kahanan, kruna wilangan, kruna pagentos, kruna pangarep, kruna panyambung, kruna pidarta, lan kruna pituduh. Papalihan kruna nganutin soroh sane kaanggen wantah pepalihan sane wenten ring kruna-kruna Bali Aga sane kaanggen olih krama Desa Dausa. wenten nem soroh wentuk kruna sane wente ring dilaek Bali Aga sane kaanggen olih para krama Desa Dausa. Wentuk kruna dialek Bali Aga sane kaanggen, wenten marupa kruna kahanan sakadi tuwanga tawanga, san tuni, mara, kruna pitaken sakadi kura kuda, apa napi, engkén, nguyang ngujang, Kruna pagentos sakadi awak tiang, ko ipun kruna katerangan sakadi ara utawi ngara tusing, ba ampun, kétaraanga, sejaan saja, nglambih ngliwat, mélu-mélu malunan, kruna panguuh sakadi aaa, kéé, bii, reh, sa, e, oow, lan kruna kria sakadi ngelamuin lan ngentiang. 3) Parindikan sane ngawinang dialek Bali Aga kalestariang ring krama Desa Dausa. Manut saking narawakia sane sampun kawawancara inggih punika majeng ring kelian dusun lan majeng bendesa Adat Dausa. Maosang yening krama Desa Dausa sampun nyantenang dialek Bali Aga puniki dados basa ibu, nika mawinang saking alit para krama desa sampun kabiasang ngangge dialek Bali Aga. Dialek Bali Aga puniki taler kalestariang santukan pinaka warisan saking leluhur sane dados cihna saking Desa Dausa puniki. utsaha-utsaha sane kalaksanayang olih krama Desa Dausa mangda dialek puniki tetep ajep mawit saking kaluarga sakadi Pemertahanan sane sampun kalaksanayang olih krama Desa Dausa inggih punika Keluwarga lan keinginan saking keluwarga. Punika macihna saking krama desa sane nurunang utawi ngwarisang dialek Bali Aga punika majeng oka-

10 okanyane mangda presida kawarisang malih ngantus pianak cucu selanturnyane PAMUPUT Saking tetilikan sane sampun kalaksanayang ring Desa Dausa, Kintamani, kapolihang makudangkudang tetingkesan sakadi : (1) kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli, (2) soroh kruna ring dialek Bali Aga sane wenten ring Desa Dausa (3) tatacara ngajegang dialek Bali Aga sane wenten ring Desa Dausa, Kecamatan Kintamani, Kabupaten Bangli. Indik kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa kantu kaanggen ngantos mangkin, Punika kacingak saking bebaosan para krama Desa Dausa ritatkala mabebaosan wenten kruna-kruna sane rumasuk dialek Bali Aga Dausa minakadi kejaa kijә, ngara ada sing adә, aji kura aji kudә, awak tiang, ko ipun. Kruna-kruna punika taler kaanggen olih krama desa ritatkala mabebaosan majeng krama saking lian desa lan ritatkala mabebaosan ring pauman desa utawi dadia pinaka pagentos kruna sane nenten karesep. wenten nem soroh wentuk kruna sane wente ring dilaek Bali Aga sane kaanggen olih para krama Desa Dausa. Wentuk kruna dialek Bali Aga sane kaanggen, wenten marupa kruna kahanan sakadi tuwanga tawanga, san tuni, mara, kruna pitaken sakadi kura kuda, apa napi, engkén, nguyang ngujang, Kruna pagentos sakadi awak tiang, ko ipun kruna katerangan sakadi ara utawi ngara tusing, ba ampun, kétaraanga, sejaan saja, nglambih ngliwat, mélu-mélu malunan, kruna panguuh sakadi aaa, kéé, bii, reh, sa, e, oow, lan kruna kria sakadi ngelamuin lan ngentiang. Parindikan tata cara ngajegang dialek Bali Aga sane wenten ring Desa Dausa, para kramanyane sampun nadosang dialek Bali Aga pinaka basa ibu ring desa punika dadosnyane saking alit-alit para kramanyane sampun uning lan ngangge dialek Bali Aga Dausa. Para krama Desa Dausa taler nadosang Dialek punika pinaka warisan saking leluhur dadosnyane patut kalestariang lan kawarisang majeng pianak cucunyane. Mapaiketan sareng pikolih tetilikan indik kawentenan dialek Bali Aga ring Desa Dausa. Piteket sane presida kaaturang majeng ring sang pangwacen inggih punika: Majeng ring krama Bali mangda setata ngajegang basa Bali, napike nika mabasa Bali lumbrah utawi basa Bali Aga punika patut kalestariang. Santukan nika pinaka swadharman iraga sareng sami pinka krama Bali. Majeng ring krama Desa Dausa Mangda tetep ngajegang dialek lan budaya ipune. Menawi wenten iusan saking makudang-kudang basa, mangda nenten presida ngicalang dialek ring Dausa. Sumangdane pianak cucu ring Desa Dausa uning indik dialek puika sane pinaka warisa leluhur. Majeng rig panilik tiosan, sumangdane ipun presida nilikin utawi nglanturang tetilikan ngenenin indik dialek bali Aga ri sajeroning mabasa Bali puniki, lan sumangdae ngamolihang pikolih sane becik. Miwah tetilikan puniki presida kaanggen bantang utawi dasar ritatkala ngelaksanayang tetilikan sane masaih. Daftar pustaka

11 Antara, I Gusti Putu Sari Tatabasa Bali Pelajahan Kerta Basa lan Tata Lengkara. Singaraja: IKIP Negeri Singaraja Morfologi Bahasa Bali. Singaraja: Universitas Pendidikan Singaraja. Ilmiah dan Proposal Riset. Denpasar: IHDN Sugiyono, Metode Penelitian Kualitatif R & D. Bandung: Alfabet. Arikunto,S Dasar-Dasar Evaluasi Pendidikan. Jakarta: Bumi Aksara Bawa, I Wayan & I Wayan Jendra Struktur Bahasa Bali. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa. Chaer, Abdul Hubungan Basa, Kebudayaan, dan Pemikiran. Dewan Basa Granoka, Ida Wayan Oka., dkk Tata Basa Bali Baku Bahasa Bali. Denpasar: Daerah Tingkat I Bali. Nababan, P.W.J Sosiolinguistik Suatu Pengantar. Jakarta: Pt Gramedia Pustaka Utama. Nurhayati, E.A.A., dkk Bahasa Ibu Sebagai Pilar Jati Diri dan Pembentuk Karakter Bangsa yang Majemuk. Denpasar: Udayana Universitas Press. Pariadnyana, I Gede (Skripsi) Keberadaan Bahasa Bali Pada Masyarakat Islam di Desa Kampung Toyapakeh, Kecamatan Nusa Penida, Kabupaten Klungkung. IHDN Denpasar: Fakultas Dharma Acarya. Redana, Made Panduan PraktisPenulisan Karya

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra.

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra. BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra Abstrak Bahasa Bali digunakan sebagai alat komunikasi oleh masyarakat

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

KONJUNGSI ANTARKALIMAT DALAM BAHASA BALI. GUSTI NYOMAN MASTINI Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar

KONJUNGSI ANTARKALIMAT DALAM BAHASA BALI. GUSTI NYOMAN MASTINI Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar PROSIDING SEMINAR NASIONAL BAHASA DAN BUDAYA 2017 ISBN: 978-602-50777-0-8 JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA AGAMA FAKULTAS DHARMA ACARYA INSTITUT HINDU DHARMA NEGERI DENPASAR KONJUNGSI ANTARKALIMAT

Lebih terperinci

PEMBINAAN PEMAKAIAN BAHASA BALI YANG BAIK DAN BENAR DALAM UPAYA MEMINIMALISASI DEGRADASI DI DESA PANCASARI, BULELENG

PEMBINAAN PEMAKAIAN BAHASA BALI YANG BAIK DAN BENAR DALAM UPAYA MEMINIMALISASI DEGRADASI DI DESA PANCASARI, BULELENG PEMBINAAN PEMAKAIAN BAHASA BALI YANG BAIK DAN BENAR DALAM UPAYA MEMINIMALISASI DEGRADASI DI DESA PANCASARI, BULELENG Ni Made Suryati, Putu Sutama, I Wayan Suteja, T. I. A. Mulyawati R. Progam Studi Sastra

Lebih terperinci

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1

- 1 - MURDA - CITA SARGA I ARAN LAN WAWIDANGAN DESA. Pawos 1 - 1 - MURDA - CITA Om Swastyastu, Om Awignamastu nama sidham, Putusing Paruman Krama Desa Adat Tegak gumawe Awig awig Desa Pakraman maka sepat siku siku pameneh, wastu kasida prayojanan mami kabeh prasama

Lebih terperinci

PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI

PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI PEMBELAJARAN KETERAMPILAN BERBICARA DALAM PENGGUNAAN SOR SINGGIH BAHASA BALI Pande Putu Pawitra Adnyana Sekolah Dasar No. 4 Taman Banjar Ketogan, Desa Taman, Kecamatan Abiansemal, Kabupaten Badung Ponsel

Lebih terperinci