MODUL III RUANG VEKTOR

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "MODUL III RUANG VEKTOR"

Transkripsi

1 MODUL III RUANG VEKTOR.. Rug Vetor Rug etor merup mteri yg sgt petig dlm Mtemti d Sttisti. Utu memgu rug etor diperlu pegethu tetg sistem ilg seperti ilg rel tu ilg Komples esert opersi pejumlh d perli dri ilg terseut. Wlupu my rug etor tid errti oye-oye dri rug terseut erup etor dlm rti yg seery tetpi oye terseut dpt erper segi etor sl memeuhi sift dri rug etor. Beriut dieri defiisi rug etor ts ilg rel R. Defiisi. ( Rug Vetor ) Dieri rug V yg dilegpi deg opersi pejumlh (+) d perli (.) deg slr ts ilg rel R. Seljuty misl u w V d merup slr-slr dlm R. Rug V diseut rug etor ts ilg rel R ji memeuhi : A. Terhdp opersi pejumlh ersift : A. u + V. ( Tertutup terhdp pejumlh ) A. u + = + u. ( Komuttif terhdp pejumlh ) A. ( u + ) + w = u + ( + w ). ( Assositif deg pejumlh ) A4. Utu setip u V terdpt V sehigg : + u = u +. ( Ad eleme etrl ) A5. Utu setip u V terdpt -u V sehigg : u + (-u) = (-u) + u =. ( Ad iest ) B. Terhdp opersi Perli deg slr ersift : B. u V. ( Tertutup terhdp perli deg slr) B. (u + ) = u +. B. ( + ) u = u + u. B4. (u) = ()u. B5. u = u. Beriut ii dieri cotoh-cotoh rug etor ts ilg rel R.

2 Cotoh. Dieri etor-etor u R = RxR = { () ; R d R }. Pejumlh d perli deg slr didefiisi segi eriut : u + = ( ) + (c d) = (+c +d) d u = ( ) R. Perliht hw R deg opersi di ts merup rug etor ts ilg rel R. Jw : Utu memperliht R merup rug etor diselidii semu sift A A5 d B B5. Amil semrg u w R d slr R m u w dpt disji mejdi : u = ( ) = (c d) d w = (e f) deg c d e f R. A. Terhdp opersi pejumlh ersift : A. u + = (+c +d) R. Se c d R m + c R d + d R. A. u + = (+c +d) = (c+ d+). ( pejumlh ilg rel omuttif ) = (c d) + ( ) = + u. A. ( u + ) + w = (+c +d) + (e f) = ((+c)+e (+d)+f) = (+(c+e)+(d+f)). (pejumlh ssositif) = () + (c+e d+f) = u + ( + w ). A4. Utu setip u R terdpt = () R sehigg : + u = () + ( ) = () = u u + = ( ) + () = () = u A5. Utu setip u R terdpt -u = (- -) R sehigg : u + (-u) = () + (--) = (+(-) +(-)) = ( ) 44

3 = R. (-u) + u = (- -) + ( ) = (-+ -+) = ( ) = R. B. Terhdp opersi Perli deg slr ersift : B. u = ( ) = ( ) R. Se : R d R m R d R. B. (u + ) = (+c +d) = (+c +d) = ( ) + ( c d) = () + (cd) = u +. B. ( + ) u = ( + ) ( ) = (( + ) ( + )) = ( + + ) = ( ) + ( ) = ( ) + ( ) = u + u. B4. (u) = ( ) = (() ()) = (() ())= ()( ) = ()u. B5. u = () = ( ) = () = u. Kre syrt A A5 d B B5 dipeuhi m rug R merup rug etor ts ilg rel R. Cotoh. Dieri etor u R = { ( ) ; j R j= }. Didefiisi pejumlh d perli deg slr segi eriut : u + = ( ) + ( ) = ( ) j R j R j= d u = ( ) R. 45

4 Perliht hw R deg opersi-opersi di ts merup rug etor ts ilg rel R. Jw : Sol ii merup geerlissi dri Cotoh. sehigg peyelesiy serup deg cotoh terseut. Co d selesi segi ltih. Cotoh. Dieri rug R(f) yg meyt himpu semu fugsi f pd gris rel R. Utu setip f g R(f) d slr R opersi pejumlh d perli deg slr megiuti : f+g = (f+g)( = f(+g( d f = (f)( = f( x R. Aph R(f) merup rug etor ts ilg rel R?. Jw : Utu memperliht R(f) merup rug etor hruslh memeuhi semu sift A-A5 d B-B5. Amil semrg fgh R(f) d slr R m f g h dpt diyt mejdi : f = f( R g = g( R d h = h( R x R. A. Terhdp opersi pejumlh ersift : A. f + g = (f+g)( = f(+ g( R(f). Se f( R d g( R m f( + g( R. B. f + g = (f+g)( = f(+ g( = g(+ f( ( pejumlh ilg rel omuttif ) = (g+f)( = g + f. B. (f + g) + h = ((f+g) + h )( = (f+g)( + h( = (f(+g() + h( = f(+ (g(+ h() (pejumlh ilg rel ssositif) = (f + (g+h))( = f + (g + h) A4. Utu setip f R(f) terdpt = ( R(f) sehigg : 46

5 + f = (+f)( = (+ f( = f( = f. f + = (f+)( = f(+ ( = f( = f. A5. Utu setip f R(f) terdpt -f = -f( R(f) sehigg : f + (-f) = (f +(-f))( = f( + -f( = ( R(f). (-f) + f = ((-f) + f)( = -f( + f( = ( R(f). B. Terhdp opersi Perli deg slr ersift : B. f = (f)( = f( R(f). Se f( R m f( R B. (f + g ) = ((f+g))( = (f+g)( = (f( + g() = f( + g( = (f)( + (g)( = (f + g)( = f + g. B. ( + ) f = (( + ) f)( = ( + )f( = f( + f( = (f)( + (f)( = (f + f)( = f + f. B4. (f) = ((f))( = ((f)() = (f() = ()f( = ()f. B5. u = (f)( = f( = f( = f. 47

6 Kre syrt A A5 d B B5 dipeuhi m rug R(f) merup rug etor ts ilg rel R. Cotoh.4 Dieri rug M x (D) deg : M x (D) = { Mtris eruur x eretu deg R}. Opersi pejumlh d perli deg slr megiuti opersi pejumlh d perli deg slr pd mtris. Aph M x (D) merup rug etor ts ilg rel R? Jw : Utu memperliht M x (D) merup rug etor diselidii semu sift dri rug etor. Amil semrg u w M x (D) d slr R m u w dpt ditulis mejdi : u = c e = d w = d deg c d e f R. f A. Terhdp opersi pejumlh : c c A. u + = + = d M x (D). d Se c d R m + c R d + d R. c A. u + = d c = ( pejumlh ilg rel omuttif ) d c = + d = + u. c e A. ( u + ) + w = + d f ( c) e = ( d) f 48

7 49 = ) ( ) ( f d e c (pejumlh ssositif) = + f d e c = u + ( + w ). A4. Utu setip u M x (D) terdpt = M x (D) sehigg + u = + = = u. u + = + = = u. A5. Utu u M x (D) terdpt -u = Mx (D) sehigg : u + (-u) = + = ) ( ) ( = = M x (D). (-u) + u = + = ) ( ) ( = = M x (D). B. Terhdp opersi perli deg slr ersift : B. u = = Mx (D). Se : R d R m R d R.

8 5. (u + ) = d c = ) ( ) ( d c = d c = + d c = + d c = u +. B. ( + ) u = ( + ) = ) ( ) ( = = + = + = u + u. B4. (u) = = ) ( ) ( = ) ( ) ( = ()

9 = ()u.. B5. u = = =. = u. Kre syrt A A5 d B B5 dipeuhi m rug : M x (D) = { Mtris eruur x eretu deg R } Deg opersi pejumlh d perli deg slr yg erlu pd mtris merup rug etor ts ilg rel R. Ji d perhti Cotoh. smpi deg Cotoh.4 d meliht hw rug-rug etor terseut semuy merup rug etor ts ilg rel R. Pd dsry rug etor tid sellu ts ilg rel R tetpi d jug rug etor ts ilg Komples C. Nmu tid disji pd modul ii. Mugi d erty hw ph semu rug deg opersi pejumlh d perli deg slr merup rug etor?. Jwy dlh tid. Apil rug yg dieri deg opersi pejumlh d perli deg slr tid memeuhi slh stu dri sift A A5 tu B B5 m rug terseut ulh rug etor. Beriut dieri eerp cotoh rug yg u rug etor ts ilg rel R. Cotoh.5 Dieri rug R + deg : R + = { (xy) R ; x y x R y R } yitu himpu semu psg erurut (xy) yg terlet pd udr pertm. Seljuty opersi pejumlh d perli deg slr megiuti opersi pejumlh d perli pd rug R. Aph R + rug etor ts ilg rel R?. Jw : Rug R + u rug etor ts ilg rel R re syrt B- tid dipeuhi. Amil semrg u R + m u dpt diyt mejdi : u = (xy) R deg x R y R d x y. Dieri slr - R > m : -u = (-x -y) R + 5

10 se -x d -y utu x y. Cotoh.6 Dieri rug M x (D*) deg : M x (D*) = { Mtris eruur x eretu deg R}. Opersi pejumlh d perli deg slr megiuti opersi pejumlh d perli deg slr yg d pd mtris. Aph M x (D*) merup rug etor ts ilg rel R? Jw : Rug M x (D*) u rug etor ts ilg rel R re syrt A tid dipeuhi. Amil semrg u M x (D*) m u dpt diyt mejdi : u = u + = c = deg c d R. d c c + = d M x (D*). c d Dlm y persol prtis yg meygut rug etor serig diperhti rug-rug li yg merup gi dri rug etor terseut yitu surug (rug gi). Himpu W yg merup himpu gi dri rug etor V dit surug V ji W dlh rug etor ts opersi pejumlh d perli deg slr yg didefiisi pd rug etor V. Ad telh megethui deg i hw utu memperliht sutu rug merup rug etor hruslh memeuhi syrt A-A5 d B-B5. Ji d iuti prosedur terseut secr detil stu perstu m melit peerj yg cuup pjg d urg prtis. Beriut dieri sutu teorem utu memperliht rug W merup surug dri rug etor V ts ilg rel R. Teorem. ( Surug ) Ji V rug etor d W himpu gi dri V m rug W merup surug dri V ji erlu : (i). (u W) ( u+ W ). ( tertutup terhdp pejumlh ). 5

11 (ii). ( R u W) (u W ). (tertutup terhdp perli slr). Cotoh.7 Dieri rug R(f[]) deg : R(f[]) = { f ; f fugsi erili rel pd iterl [] R }. Opersi pejumlh d perli deg slr dieri oleh : f + g = (f+g)( = f( + g( d f = (f)( = f( x R. Seljuty dieri rug : C[] = { f ; f fugsi otiu pd iterl [] R }. Ap rug C[] merup surug dri rug etor R(f[]).? Jw : Kit telh meuju R(f[]) deg opersi-opersi yg dieri merup rug etor ts ilg rel (liht Cotoh.). Rug C[] merup surug dri R(f[]) se : (i). Amil semrg fg C[] m : f = f( d g = g( fugsi-fugsi otiu pd iterl []. Aity : f+g = (f+g)( = f( + g( C[]. Se pejumlh du fugsi yg msig-msig otiu dlh otiu. (ii). Utu R diperoleh : f = (f)( = f( C[]. Se perli fugsi otiu deg slr ilg rel dlh fugsi otiu. Cotoh.8 Dieri rug-rug : M( = { Mtris eruur x } d M() = { Mtris eruur x eretu R }. Opersi pejumlh d perli deg slr sesui deg opersi yg erlu pd mtris. Perliht M() merup surug dri M(. 5

12 Jw : Amil semrg AB M() d slr R m : c A = B = d A = d cd R. c c (i). A + B = + = d M(). d Se cd R m +c R d +d R. (ii). A = M() Se R d R m R d R. Kre (i) d (ii) erlu m M() merup surug dri rug etor M(. Cotoh.9 Dieri rug etor : R(f[]) = { f ; f fugsi erili rel pd iterl [] R }. Seljuty dieri sutu rug : [ ] = { f ; f poliomil derjt pd iterl [] R }. Perliht [ ] merup surug dri rug etor R(f[]). Jw : Amil semrg fg [ ] d slr R m f d g dpt diyt mejdi : f = f( = g = g( = x x... x d x x... x deg... R d... R. (i). f + g = (f+g)( = f( + g( = ( x x... x ) + ( x x... x ) = ( ) x ) ( ) x ( ) x... ( [ ]. Se... R d... R m 54

13 ( ) R... ( ) R d m. Jdi f+g merup poliomil derjt. (ii). f = (f)( = f( = ( x x... x ) = ( ) ( ) x ( ) x... ( ) x [ ]. Se d... R m : R... R d. Jdi f merup poliomil derjt. Kre (i) d (ii) erlu m [ ] merup surug dri rug etor R(f[])... Bsis d Dimesi Rug Vetor Pd pemhs seelumy d telh memhmi d dpt memperliht sutu rug merup rug etor deg meggu defiisi rug etor. Pd gi ii d dihrp mmpu memperoleh etor-etor (deg sift tertetu) yg memgu d merup erg dri rug etor terseut esert dimesiy. Sift tertetu yg dimsud disii dlh etoretor yg es lier (idepedet lier). Sutu etor-etor yg es lier d memgu/meretg/sp rug etor V diseut sis dri V. Deg demii utu mempeljri sis dri rug etor diperlu pegerti tetg osep-osep eriut :. Komisi lier dri sutu etor.. Vetor-etor yg memgu sutu rug etor. c. Vetor-etor yg es lier. Pertm dieri pegerti tetg omisi lier dri sutu etor d Vetoretor yg memgu/meretg/sp sutu rug etor. Defiisi. (Komisi Lier) Dieri etor-etor ji dpt diyt segi :. Vetor dit omisi lier dri 55

14 =... = i deg i i =... merup slr ilg rel. i i Defiisi. (Memgu) Dieri etor-etor... pd rug etor V. Ji etor-etor pd V dpt diyt segi omisi lier dri... m etor-etor... dit memgu/ meretg/sp dri rug etor V. Cotoh. Dieri etor-etor dlm R : = (-) = (64) d = (97) * = (4-8). Perliht :. Vetor merup omisi lier dri d.. Vetor * u merup omisi lier dri d. Jw :. Vetor merup omisi lier dri d hruslh terdpt R d R sehigg : = + yitu : (97) = (-) + (64) = ( - ) + (6 4 ) = ( ) Persm ii memeri : +6 = 9 () +4 = () - + = 7. () Persm () d () memeri : 8 = 6 tu =. Dri persm () deg mesustitusi = memeri : = -. 56

15 Aity etor dpt diyt segi omisi lier dri d yitu : = Vector * merup omisi lier dri d hruslh terdpt R d R sehigg : * = +. (4-8) = ( ) Persm ii memeri : +6 = 4 () +4 = - () - + = 8. () Persm () d () memeri : 8 = tu = 5. (4) Persm () digd deg emudi diurgi deg persm () diperoleh : 8 = 9 tu = 9/8. (5) Persm (4) d persm (5) memperliht hw tid d d sehigg : * = +. Jdi * u omisi lier dri d. Cotoh. Dieri himpu poliomil { x x...x } yg didefiisi pd iterl []. Aph poliomil ii memgu [ ]? [ ] = { f ; f( = Jw : x x... x pd [] }. Poliomil { x x...x } memgu [ ]. Se utu semrg f [ ] dpt diyt mejdi : f( = x x... x deg... R. Cotoh. 57

16 Dieri etor-etor dlm R R d R : = () d = () w = () w = () d w = (). x = (...) x = (...)... d x = (...). Aph :. { = () d = () }. { w = () w = () d w = () } c. { x = (...) x = (...)...x = (...) } msig-msig memgu R R d R. Jw :. { = () = () } memgu R. Utu semrg etor R dpt diyt segi omisi lier dri : = () = () + () = +.. { w = () w = () d w = ()} memgu R. Utu semrg etor w R dpt diyt segi omisi lier dri : w = (c) = () + () + c () = w + w + c w c. { x = (...) x = (...)...x = (...) } memgu R. Utu semrg etor u R dpt diyt segi omisi lier dri : u = ( ) = ( ) + ( ) + + ( ) = x + x + + x. Setelh d memhmi osep omisi lier d memgu eriut ii disji defiisi etor-etor yg es lier d sgt ergu dlm memperoleh sis dri sutu rug etor. Defiisi.4 ( Vetor Bes Lier) Dieri himpu etor {... } dlm rug etor V. 58

17 (i). Vetor {... } diseut es lier (idepedet lier) ji omisi lier :... = mempuyi peyelesi = = = =. (ii). Vetor {... } dit tid es lier (depedet lier) ji omisi lier :... = mempuyi peyelesi plig tid d stu j j =. Defiisi.5 ( Bsis ) Misl V rug etor d B = {... } merup himpu erhigg dri etor-etor pd rug etor V. B diseut sis utu rug etor V ji : (i). B = {... } es lier d (ii). B = {... } memgu V. Cotoh. Dieri etor-etor dlm R R d R : = () d = () R w = () w = () d w = () R. x = (...) x = (...)... d x = (...) R. Aph :. B = { } sis utu R.. B = { w w w } sis utu R. c. B ={ x x...x } sis utu R. Jw : Utu memperliht B B B sis utu rug R R d R dituju :.(i). B = { } es lier se omisi lier : = () + () = 59

18 ( ) = (). mempuyi peyelesi = =. Jdi B = { } es lier. (ii). B = { } memgu rug R (liht cotoh.). Kre (i) d (ii) m B = { } merup sis(sis u) utu rug etor R..(i). B = { w w w } es lier se omisi lier : w + w + w = () + () + () = ( ) = (). mempuyi peyelesi = = =. Jdi B = { w w w } es lier. (ii). B = {w w w } memgu rug R (liht cotoh.). Kre (i) d (ii) m B = { w w w } merup sis(sis u) utu rug etor R. c.(i). B ={ x x...x } es lier se omisi lier : x + x + + x = ( ) + ( ) + + ( ) = ( ) = ( ). mempuyi peyelesi = = = =. Jdi B ={ x x...x } es lier. (ii). B ={x x...x } memgu rug R (liht cotoh.). Kre (i) d (ii) m B ={ x x...x } merup sis(sis u) utu rug etor R. Perlu d ethui hw sis dri sutu rug etor tidlh tuggl (tid stu-stuy). Beriut dieri sutu cotoh yg memer peryt ii. Cotoh.4 Dieri etor-etor pd rug etor R : B = { = () = () d = (c) } B = { w = () w = () d w = () } 6

19 B = { u = () u = (9) d u = (4) }. Buti B sis utu rug etor R.. Buti B sis utu rug etor R. c. Buti B sis utu rug etor R. Jw : Utu memperliht B B B sis utu rug R dituju.(i). B = { } es lier se omisi lier : + + = () () + () + (c) = () ( c) = (). = = d c =. mempuyi peyelesi = = =. Jdi B = { } es lier. (ii). B = { } memgu rug R. Se utu semrg dlm R dpt diyt segi omisi lier : = (c) = () + () + (c) = + + Kre (i) d (ii) m B = { } merup sis utu rug etor R.. B = { w = () w = () d w = () } merup sis u utu R (liht cotoh.). c. B = { u u u } jug merup sis utu R re B memgu R d es lier. Ad dpt memperliht eer peryt ii segi ltih. Cotoh.6 Dieri himpu B* = { M M M M 4 } deg : M = M = M = M 4 =. 6

20 Misl M( = { Mtris x eretu c d }. Tuju B* merup sis (sis u) utu M(. Jw : (i). B* = { M M M M 4 } es lier se : M + M + M + 4 M 4 = = = = 4 = = = 4 =. Jdi B*= { M M M M 4 } es lier. (ii). B* memgu rug etor M(. Se utu semrg M = c dpt diyt segi omisi lier : c d didlm M( d = c d = + + c + d = M + M + c M + d M 4 Kre (i) d (ii) m B* merup sis (sis u) utu rug etor M(. Ad telh megethui dri cotoh-cotoh seelumy hw sis dri sutu rug etor tid tuggl. Wlupu demii yy etor dlm sis yg ered-ed terseut dlh sm. Keer peryt ii dieri oleh teorem eriut. Teorem. Misl V sutu rug etor ts ilg rel R. 6

21 Ji B={... } d B*= { u u...u r } msig-msig merup sis utu rug etor V m = r. Utu memperliht eer teorem di ts d dpt memperhti pejels eriut. Kre B={... } d B*= { u u...u r } merup sis utu rug etor V m : (i). Vetor u u...u r es lier. Kre B sis m r. (ii). Vetor... jug es lier. Kre B* jug sis utu V m r. Kre (i) d (ii) m r =. Cotoh.7 Dieri etor-etor pd rug etor R : B = { } deg = () d = (). B = { u u } deg u = (4) d u = (4). B = { w w } deg w = () d w = ().. Aph B B B sis-sis utu rug etor R.. Kesimpul p yg d dpt peroleh dri (). Jw :. Ad dpt deg mudh memperliht hw : B ={ =() = ()} B ={ u =(4) u = (4)} B ={ w =() w =()} es lier d memgu R. Sehigg B B B sis-sis utu R. Co d perliht eer ii segi ltih.. Terliht hw B = { } B={ u u } d B={ w w} msigmsig memut sey du etor. Jdi B B B sis-sis yg erli dri rug etor R tetpi etigy mempuyi etor peyusu sis yg sm yitu du etor. Byy etor peyusu sutu sis merup hl yg sgt petig dlm meetu dimesi dri sutu rug etor. Defiisi eriut memeri pegerti tetg dimesi dri rug etor V ts ilg rel R. 6

22 Defiisi.6 ( Dimesi Rug Vetor ) (i). Ji V rug etor m dimesi V ditulis deg dim(v) dlh yy etor-etor yg meyusu sis V. (ii). Rug etor ol mempuyi dim(v) =. Cotoh.8 Dieri himpu-himpu B D d A deg :. B = {() () ()} sis utu rug etor R.. D = { x x x } sis utu rug etor [ ]. c. A = {... } sis utu rug etor V. Tetu dimesi dri rug etor R [ ] d V. Jw :. Kre B = {() () ()} sis utu rug etor R m dim(r ) =. Se B memut tig etor peyusu yitu : () () d ().. Kre D = { x x x } sis utu rug etor [ ] m dim( [ ] ) = +. Se D memut + etor yitu : x x x. c. Kre A = {... } sis utu rug etor V m dim(v)=. Se A memut etor peyusu sis. Perlu d igt hw utu memperoleh sis d dimesi sutu rug etor sgt tergtug pd sift ees lier yg memgu rug terseut. Beriut disji eerp peryt petig ph etor-etor dlm sutu rug etor es lier tu tid. (). Misl R(f) rug etor dri himpu fugsi-fugsi erili rel. Fugsifugsi fgh R(f) mempuyi turu pertm d edu (diferesiel) pd xr. Ji Wrosi : f ( f ( f ( W( = g( h( g( h( g( h( m f g h es lier. 64

23 (). Ji B = {... } sis utu rug etor V m setip himpu deg leih dri etor dlh tid es lier. Cotoh.9 Dieri himpu B = { x x } d D = { x e x }. Aph B d D msig-msig es lier? Jw : Misl B = { f( = g( = x h( = x } d D = { f( = g( = x h( = e x }. Utu memperliht B es lier diperhti Wrosi : f ( f ( f ( W( = g( g( g( h( h( h( = x =. x x Jdi B = { x x } es lier. Utu memperliht D es lier diperhti Wrosi : f ( f ( f ( W( = g( g( g( h( h( h( = e x x e x e x = e x utu setip xr. Jdi D = { x e x } es lier. Beriut ii dieri seuh osep yg sgt petig dlm Mtemti d Sttisti yitu r sutu mtris. R sutu mtris umumy dircg d didesi erdsr pegerti tetg ees lier Bsis d etor-etor peyusu dri sutu sis. Beriut dieri eerp defiisi d teorem yg erit deg r sutu mtris. Defiisi.7. (Rug Bris d Rug Kolom Mtris) 65

24 Dieri mtris A eruur mx etor ris r i i =...m d etor olom j j =.. : A = r = : m : m :... : m K = : m... K = : r m = m m... m Vetor-etor r =. m r m = m m... m yg teretu dri ris-ris mtris A diseut etor-etor ris A. Seliy etor-etor olom : K = : m... K = : m yg teretu dri olom-olom mtris A diseut etor-etor olom A. Su rug R yg digu oleh etor-etor ris dim rug ris A. Su rug R m yg digu oleh etor-etor olom dim rug olom A. Defiisi.8. ( R ) R mtris A ditulis deg simul r(a) tu r(a) dieri oleh : r(a) = dim(rug ris A) = dim(rug olom A). Teorem. ( Dimesi Rug Bris d Rug Kolom ) Ji A mtris eruur mx m : dim(rug ris A) = dim(rug olom A). Teorem.4 (Keer Rug Bris) Opersi elemeter mtris tid meruh rug ris sutu mtris. Teorem.5 Ji A mtris eruur x m peryt eriut euile : (). A mempuyi iest. (). det(a). (c). r(a) =. 66

25 67 (d). Vetor-etor ris A es lier. (e). Vetor-etor olom A es lier. Berdsr Defiisi.7 mtris A eruur m x dpt disji mejdi A = r m r r : tu A =.... Cotoh.. Dieri mtris A eruur x4 eriut : A = Sji mtris A dlm etu etor-etor ris.. Sji mtris A dlm etu etor-etor olom. c. Tetu sis d dimesi rug ris mtris A. d. Tetu sis d dimesi rug olom mtris A. e. Tetu r mtris A. Jw :. Mtris A disji mejdi etor-etor ris r r d r : A = = : m R R R deg r = [ ] r = [ 5 ] d r = [ 4 4-4].. Mtris A disji mejdi etor-etor olom d 4 : A = = 4 deg = = 4 = 4 5 d 4 = 4.

26 68 c. Utu memperoleh sis d dimesi rug ris dri mtris A digu opersi ris elemeter dri sutu mtris d memeri = u Co d perliht eer ii segi ltih. Kre d du etor ris yitu u d : u = [ ] d = [ -] yg tid sm deg ol m sis rug ris mtris A : B = {u = [ ] = [ -]}. Jdi dim(rug ris mtris A) =. d. Utu memperoleh sis d dimesi rug olom mtris A digu opersi ris elemeter mtris. Pertm mtris A dimil trsposy diperoleh : T A = Deg opersi elemeter ris utu mtris A diperoleh : = z y Co d perliht eer ii segi ltih. Kre d du etor ris yitu y d z : y = [ ] d z = [ ] yg tid sm deg ol m sis rug ris mtris T A : { y = [ ] z = [ ]}. Secr euile diperoleh sis rug olom dri mtris A dlh : K = { = T y = = T z = }. Kre d du etor olom yitu d yg tid sm deg

27 ol m dim(rug olom mtris A) =. e. r(a) = dim(rug ris A) = dim(rug olom A) =... Bsis Ortoorml Pd pemhs seelumy d telh megethui hw sis dri sutu rug etor tid tuggl rtiy sutu rug etor V dpt mempuyi sis leih dri stu. Keyt ii memeri pelug epd d utu memilih sutu sis tertetu dri rug etor. Kre Ad es memilih sutu sis dihrp diperoleh peyelesi yg leih mudh utu sutu prolem yg erit deg rug etor. Dlm persol-persol Mtemáti d Sttisti serig diperhti sis-sis yg ortogol d sis yg ortoorml. Beriut dieri sutu metode utu memgu sis yg ortoorml dlm sutu rug tetpi seelumy dieri pegerti tetg ier product (hsil li dlm) orm d rug-rug etor husus seperti rug ier product (pre-hilert/hsil li dlm) d rug erorm rug Hilert sert rug Bch. Defiisi.9 (Ier Product) Dieri rug etor V ts ilg rel R.. Ier product < u > pd V dlh sutu fugsi erili rel dri psg u V d V yg mempuyi sift : I-. < u > = < u >. I-. < u + w > = < u > + < u w >. I-. < u > = < u > utu slr rel. I-4. < u u > d < u u > = u =.. Rug etor V yg dilegpi deg ier product < > dim rug ier product (rug hsil li dlm / rug pre-hilert). Rug ii serig ditulis deg simul : ( V < >) tu disigt deg V. c. Rug ier product yg legp yitu setip ris Cuchy rug ii oerge diseut rug Hilert. 69

28 Defiisi. (Norm) Dieri rug etor V ts ilg rel R.. Norm u dlh sutu fuggsi erili rel pd V sehigg utu setip u V mempuyi sift : N-. u. N-. u = u =. N-. N-4. u = u utu slr rel. u u +. ( etsm segitig ). Rug etor V yg dilegpi deg sutu orm dim rug erorm. Rug ii serig ditulis deg simul : ( V ) tu disigt deg V. c. Rug erorm yg legp yitu setip ris Cuchy dlm rug ii oerge diseut rug Bch. Berdsr defiisi dits Ji orm didefiisi segi sutu ier product : u = u u m : (i). Rug erorm mejdi rug ier product. (ii). Rug Bch mejdi rug Hilert. Dlm modul ii hy diperhti ier product sj sedg rug erorm rug Hilert d rug Bch tid dihs secr detil. Apil d tertri utu utu memperdlm rug-rug terseut d dpt mempeljriy dlm Alisis Fugsiol. (iii). Ji dieri etor = (... ) R m orm dri merup pjg etor yitu : = u u = u u u.... Cotoh. Misl dieri etor-etor : u = (u u ) d = ( ) R d x = (x x...x ) d y = (y y...y ) R. Didefiisi sutu fugsi < > pd R d R erturut-turut segi eriut : 7

29 < u > = u. = u + u d < x y > = x. y = x y + x y x y.. Aph < u > merup ier product dlm R.. Aph < x y > merup ier product dlm R. c. Aph rug (R < >) merup rug ier product. d. Aph rug (R < >) merup rug ier product. Jw :. Utu memperliht < u > merup ier product pd R hrus diperliht syrt (I-)-(I-4) dipeuhi. Utu setip u R diperoleh : I-. < u > = u + u = u + u ( perli ilg rel omuttif) = < u >. I-. < u + w > = < [u + ] [u + ] [w w ] > = (u + ) w + (u + ) w = (u w + w ) + (u w + w ) = (u w + u w ) + ( w + w ) = < u w > + < w >. I-. Utu sclr R : < u > = < (u u ) ( ) > = < (u u ) ( ) > = u + u = (u + u ) = < u > utu slr. I-4. < u u > = u + u d < u u > = u + u = u = d u =. u = d u =. u =. Kre (I-)-(I-4) dipeuhi m < u > merup sutu ier product pd R.. Sol ii merup geerlissi dri () sehigg peyelesiy serup. Co d selesi segi ltih. 7

30 c. Dri () diperoleh < u > merup ier product pd R. Aity rug (R < >) merup rug ier product. d. Dri () diperoleh < u > merup ier product pd R. Aity rug (R < >) merup rug ier product. Cotoh. Misl dieri etor-etor u x d y deg : x y u u = = u R d x = x y = y : : x Dieri pul mtris-mtris B d M deg : y R. B = w W = : : w : : : : w w j R +. Seljuty didefiisi sutu fugsi teroot < > pd R d R erturutturut segi eriut : < u > = u + u d < x y > = w x y + w x y w x y.. Perliht < u > merup ier product dlm R.. Perliht < x y > merup ier product dlm R. c. Perliht < u > merup ier product yg dietu oleh mtris B yitu : < u > = (B ) (Bu) = B Bu. d. Perliht < x y > merup ier product yg dietu oleh mtris W yitu : Jw : < x y > = (Wy ) (W = yw Wx.. Utu memperliht < u > merup ier product pd R hrus diperliht syrt (I-)-(I-) dipeuhi. Utu setip u R diperoleh : I-. < u > = u + u 7

31 = u + u = < u >. I-. < u + w > = < (u + u + ) (w w ) > = (u + ) w + (u + ) w = ( u w + w ) + ( u w + w ) = ( u w + u w ) + ( w + w ) = < u w > + < w >. I-. Utu slr R : < u > = < (u u ) ( ) > = < (u u ) ( ) > = u + u = ( u + u ) = < u > utu slr rel. I-4. < u u > = u + u < u u > = u + u = u = d u =. se R + d u = d u =. (Se R + ). u = (u u ) = () =. Kre (I-)-(I-4) dipeuhi m fugsi teroot < u > merup sutu ier product pd R.. Sol ii merup geerlissi dri () sehigg peyelesiy serup. Co d selesi segi ltih. u c. < u u > = < u > = u + u = ( )( u ) + ( )( u ) = [ ] u u =[ ] u u = B Bu. 7

32 d. Sol ii merup geerlissi dri (c). Co d perliht segi ltih. Cotoh. Misl dieri Rug C[] deg : C[] = { g ; g fugsi otiu pd iterl [] }. Utu setip fgh C[] didefiisi sutu fugsi < > pd C[] deg : < f g > = f ( g( dx.. Perliht hw rug (C[] < >) merup rug ier product (pre-hilert).. Ji = d = sert fugsi f( = g( = x d h( = e x Hitug ili-ili dri < f g > < f h > d < g h >. Jw :. Utu setip f g C[] diperoleh : I-. < f g > = = f ( g( dx g ( h( dx = < g f >. I-. < f + g h > = [ f ( g( ] h( dx = [ f ( h( g( h( ] dx = f ( h( dx + g ( h( dx (sift itegrl). = < f h > + < g h >. I-. Utu slr R : < f g > = f ( g( dx 74

33 = f ( g( dx = < f g >. I-4. < f f > = f ( f ( dx = < u u > = [ f ( ] dx. (se f ( x ) ) d [ f ( ] dx = f ( x ) = f( =. Kre (I-)-(I-4) dipeuhi m < > merup sutu ier product pd C[]. Aity rug ( C[] < >) merup rug ier product.. Utu = = d f( = g( = x d h( = e x diperoleh : < f g > = < g h > = x = < f h > =. dx xe x dx =.. e x dx = e d Setelh d megerti pegerti tetg ier product d rug ier product seljuty dlm modul ii disji sis husus dri rug ier product yitu sis ortogol d ortoorml. Beriut dieri defiisi tetg ortogol d sis ortoorml. Defiisi. (Ortogol d Ortoorml) Misl V merup rug ier product.. Vetor u dlm V dit ortogol ji < u > =.. Seuh himpu etor dim ortogol ji semu psg etor-etor yg ered dlm himpu terseut dlh ortogol. c. Seuh himpu etor ortogol yg setip etory mempuyi orm (pjg) stu dim ortoorml. Utu medpt sis ortogol d sis ortoorml dri sutu rug ier product d dpt meggu sutu metode ortogolissi d 75

34 ortoormlissi yg sudh sgt terel yitu proses Grm-Schmidt. Tetpi seelumy dieri eerp osep petig yg medsri proses terseut. (i). Ji V rug ier product d B = {... } sis ortoorml V m utu setip V dpt disji mejdi omisi lier : = < > + < > < >. (ii). Ji V rug ier product d {... } himpu etor ortoorml dri V sert U dlh rug yg digu oleh etor... m setip V dpt disji mejdi : = u + u deg : u = < > + < > < > d u = { < > + < > < > }. (iii). Ji V rug ier product m V mempuyi seuh sis ortoorml. Utu memperoleh sis ortoorml sutu rug ier product yg esistesiy dijmi oleh persm (iii) dpt megiuti proses ortogolissi Grm-Schmidt eriut : Misl V rug ier product deg sis B = {... }. Igi dicri sutu sis ortoorml N utu rug etor V erdsr sis B yitu : N ={... }. Lgh : Mecri yg ortoorml deg cr ompoe sis B yg pertm diut mempuyi pjg stu. =. Lgh : Mecri yg ortoorml deg. =. Lgh : Mecri yg ortoorml deg d. =. Lgh di ts diterus smpi deg lgh diperoleh : Lgh : Mecri yg ortoorml deg -. = Jdi sis ortoorml utu rug ier product V dlh : 76

35 77 N = { = =... = }. Cotoh.4 Perliht hw himpu etor-etor N = {... } dlm proses Grm- Schmidt merup etor deg orm (pjg) stu. Jw : Proses Grm-Schmidt memeri etor-etor : = = = =. = = = =. Proses diterus smpi lggh diperoleh : = = = =.

36 Cotoh.5 Dieri himpu B = { =() =() = ()} yg merup sis utu rug ier product R. Berdsr proses Grm-Schmidt dpt sis ortoorml utu R. Jw : Proses Grm-Schmidt memeri : Lgh : = =. = = ( ). Lgh : Mecri yg ortoorml deg. Dihitug =. = = ( ) ( ) ( ( ) ). = ( ) 4 ( ) = ( ) Lgh : Mecri yg ortoorml deg d. Dihitug = = d 6 =. = ( ) ( ) 6 6 ( 6 ( ) 6 ) 6 ( ( ) ) = ( ) / 4 / 4 78

37 = ( ). Jdi sis ortoorml utu rug R erdsr sis B dlh: N = { = ( ) = ( ) = ( ) } Cotoh.6 Dieri himpu B deg : B = { =() = ( ) = ( ) }. Aph B himpu ortoorml dlm R. Jw : Utu meuju B himpu ortoorml hruslh memeuhi sift : (i). < i j > = i j =. < > = (). ( ) =. < > = (). ( ) =. < > = ( ). ( ) = ½ - ½ =. (ii). j = j =. = = = / / = d = / / =. Kre (i) d (ii) dipeuhi m B himpu yg ortoorml. Cotoh.7 Dieri [ ] = {f : f poliomil derjt du pd []}. Utu setip f g [ ] didefiisi ier product pd [ ] : < f g > = f ( g( dx. 79

38 Ji B = { = = x = x } merup sis utu [ ] Dpt sis ortoorml utu [ ]. Jw : Berdsr ortogolissi Grm-Schmidt diperoleh : Lgh : = = dx = = = = = =. Lgh : Mecri yg ortoorml deg. Dihitug : = x dx = ½. x / = x / x / = ( x / ) dx = x / = = =. = (x ). = x / x / L. Lgh : Mecri yg ortoorml deg d. Dihitug : = x (x ) dx = 6 = x dx =. x x / 6 = ( x x / 6) dx = 5(6) d x x / 6 =

39 = = x x x / 6 x / 6 = x x / = 5 (6x 6x ). Jdi sis ortoorml utu rug [ ] erdsr sis B dlh: N = { = = (x ). = 5 (6x 6x ) }. Referesi Ato H.994 Elemetry Lier Ager Joh Wiley d Sos New Yor. Gryill F.A.969 Itroductio to Mtrics with Applictios i Sttistics Wdsworth Pulishig Compy Ic Cllifori. Kreyszig E. 978 Itroductory Fuctiol Alysis with Applictios Joh Wiley d Sos New Yor. Serle S.R.98 Mtrix Alger Useful for Sttistics Joh Wiley d Sos New Yor. 8

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN HASIL DAN PEMBAHASAN Perumus Pedug Bgi θ Misl N dlh proses Poisso pd itervl [0 deg rt μ yg otiu mutl d fugsi itesits λ yg teritegrl lol. Utu setip himpu Borel terts B m μ( B Ε N( B λ( s ds

Lebih terperinci

MATRIKS. Create by Luke

MATRIKS. Create by Luke Defiisi Mtris MTRIS Crete y Lue Seuh mtri dlh sergi eleme dlm etu persegi pg Eleme e-(i,) i dri mtris erd diris e-i d olom e- dri rgi terseut Order (uur) dri seuh mtri dit seesr (m x ) i mtris terseut

Lebih terperinci

Pertemuan : 3 Materi : Sistem Persamaan Linear : - Teorema Eksistensi - Reduksi ke Bentuk Echelon

Pertemuan : 3 Materi : Sistem Persamaan Linear : - Teorema Eksistensi - Reduksi ke Bentuk Echelon Pertemu : 3 Mteri : Sistem Persm Lier : - Teorem Eksistesi - Reduksi ke Betuk Echelo Stdr Kompetesi : Setelh megikuti perkulih ii mhsisw dihrpk dpt. memhmi kemli pegerti mtriks d trsformsi lier. memhmi

Lebih terperinci

BARISAN DAN DERET A. POLA BILANGAN B. BARISAN BILANGAN. Contoh Soal

BARISAN DAN DERET A. POLA BILANGAN B. BARISAN BILANGAN. Contoh Soal BARIAN DAN DERET A. POLA BILANGAN Bergi jeis ilg yg serig it pergu mempuyi pol tertetu. Pol ii serig digu dlm meetu urut / let ilg dri seumpul ilg yg ditetu, cotoh ilg gjil e-5 dri ilg :,, 5, 7, yitu 9.

Lebih terperinci

BAB VI SIFAT-SIFAT LANJUTAN INTEGRAL RIEMANN

BAB VI SIFAT-SIFAT LANJUTAN INTEGRAL RIEMANN BAB VI SIFAT-SIFAT LANJUTAN INTEGAL IEMANN Sift-sift Ljut Itegrl iem Teorem 6.1 Jik f [, ] d f [, ] deg < < mk f [, ]. Leih ljut f x dx f x dx + () f x dx f [, ] d f [, ], mislk () f x dx A 1 d () f x

Lebih terperinci

SYARAT PERLU DAN CUKUP INTEGRAL HENSTOCK-BOCHNER DAN INTEGRAL HENSTOCK-DUNFORD PADA [a,b] Solikhin, Y.D. Sumanto, Susilo Hariyanto, Abdul Aziz

SYARAT PERLU DAN CUKUP INTEGRAL HENSTOCK-BOCHNER DAN INTEGRAL HENSTOCK-DUNFORD PADA [a,b] Solikhin, Y.D. Sumanto, Susilo Hariyanto, Abdul Aziz SYRT PERLU N CUKUP INTEGRL HENSTOCK-BOCHNER N INTEGRL HENSTOCK-UNFOR P [,] Solihi, Y Sumto, Susilo Hriyto, dul ziz 1,2,3,4 eprteme Mtemti FSM Uiversits ipoegoro Jl Prof Soedrto, SH Temlg-Semrg solihi@liveudipcid

Lebih terperinci

BAB 5 PENDEKATAN FUNGSI

BAB 5 PENDEKATAN FUNGSI BAB 5 ENDEKATAN FUNGSI DEVIDE DIFFERENCE SELISIH TERBAGI A. Tuju. Memhmi oliomil Newto Selisih Terbgi b. Mmpu meetu oeisie-oeisie oliomil Newto c. Mmpu meetu oeisie-oeisie oliomil Newto deg Mtlb B. ergt

Lebih terperinci

Matematika Dasar INTEGRAL TENTU . 2. Partisi yang terbentuk merupakan segiempat dengan ukuran x dan f ( x k ) sebagai

Matematika Dasar INTEGRAL TENTU . 2. Partisi yang terbentuk merupakan segiempat dengan ukuran x dan f ( x k ) sebagai Mtemtik Dsr INTEGRAL TENTU Pegerti tu kosep itegrl tetu pertm kli dikelk oleh Newto d Leiiz. Nmu pegerti secr leih moder dikelk oleh Riem. Mteri pemhs terdhulu yki tetg itegrl tk tetu d otsi sigm k kit

Lebih terperinci

BAB V INTEGRAL DARBOUX

BAB V INTEGRAL DARBOUX Itegrl Droux BAB V INTEGRAL DARBOUX Pd thu 1875, mtemtikw I.G. Droux secr kostruktif memodifiksi defiisi itegrl Riem deg terleih dhulu medefiisik jumlh Droux ts (upper Droux sum) d jumlh Droux wh (lower

Lebih terperinci

Bab 3 SISTEM PERSAMAAN LINIER

Bab 3 SISTEM PERSAMAAN LINIER Alis Numerik Bh Mtrikulsi B SISTEM PERSAMAAN LINIER Pedhulu Pd kulih ii k dipeljri eerp metode utuk meelesik sistem persm liier Peelesi sistem persm deg jumlh vriel g tidk dikethui serig ditemui didlm

Lebih terperinci

BAB IV INTEGRAL RIEMANN

BAB IV INTEGRAL RIEMANN Itegrl Rie BAB IV INTEGRAL RIEMANN Utuk epeljri leih ljut tetg kosep itegrl Rie, k leih ik jik pec ehi eerp hl erikut. A. Prtisi Defiisi 4.1 Dierik itervl tertutup [, ], hipu terurut d erhigg P = { = x

Lebih terperinci

mengambil semua titik sample berupa titik ujung, yakni jumlah Riemann merupakan hampiran luas dari daerah dibawah kurva y = f (x) x i b x

mengambil semua titik sample berupa titik ujung, yakni jumlah Riemann merupakan hampiran luas dari daerah dibawah kurva y = f (x) x i b x B 4. Peerp Itegrl BAB 4. PENGGUNAAN INTEGRAL 4.. Lus re dtr Perhtik derh di wh kurv y = f () di tr du gris tegk = d = di ts sumu, deg f fugsi kotiu. Seperti pd s medefiisik itegrl tertetu, kit gi itervl

Lebih terperinci

INVERS MATRIKS. Agustina Pradjaningsih, M.Si. Jurusan Matematika FMIPA UNEJ

INVERS MATRIKS. Agustina Pradjaningsih, M.Si. Jurusan Matematika FMIPA UNEJ NVES MTS gusti Prdjigsih, M.Si. Jurus Mtemti FMP UNEJ gusti.fmip@uej.c.id Defiisi : NVES Ji mtris bujursgr, d ji dpt dicri mtris B sehigg B = B =, M dit ivertible d B dim ivers iverse dri. [B= - ] etuggl

Lebih terperinci

BAB I SISTEM PERSAMAAN LINEAR

BAB I SISTEM PERSAMAAN LINEAR BAB I SISTEM PERSAMAAN LINEAR Sistem persm ditemuk hmpir di semu cg ilmu pegethu Dlm idg ilmu ukur sistem persm diperluk utuk mecri titik potog eerp gris yg seidg, di idg ekoomi tu model regresi sttistik

Lebih terperinci

Aljabar Linear Elementer

Aljabar Linear Elementer Aljr Lier Elemeter MA SKS Silus : B I Mtriks d Opersiy B II Determi Mtriks B III Sistem Persm Lier B IV Vektor di Bidg d di Rug B V Rug Vektor B VI Rug Hsil Kli Dlm B VII Trsformsi Lier B VIII Rug Eige

Lebih terperinci

BAB III NORM MATRIKS PADA HIMPUNAN DARI MATRIKS-MATRIKS TOEPLITZ. Definisi 3.1 Matriks Toeplitz adalah suatu matriks., dengan nilai,, dan indeks yang

BAB III NORM MATRIKS PADA HIMPUNAN DARI MATRIKS-MATRIKS TOEPLITZ. Definisi 3.1 Matriks Toeplitz adalah suatu matriks., dengan nilai,, dan indeks yang BAB III NORM MATRIKS PADA HIMPUNAN DARI MATRIKS-MATRIKS TOEPLITZ 3. Mtriks Toeplitz Defiisi 3. Mtriks Toeplitz dlh sutu mtriks [ t ; k, j = 0,,..., ] : T =, k j, deg ili,, d ideks yg diguk setip etriy

Lebih terperinci

MA SKS Silabus :

MA SKS Silabus : Aljr Lier Elemeter A SKS Silus : B I triks d Opersiy B II Determi triks B III Sistem Persm Lier B IV Vektor di Bidg d di Rug B V Rug Vektor B VI Rug Hsil Kli Dlm B VII Trsformsi Lier B VIII Rug Eige 7//7

Lebih terperinci

Posisi Integral Henstock-Dunford dan Integral Henstock- Bochner pada [a,b]

Posisi Integral Henstock-Dunford dan Integral Henstock- Bochner pada [a,b] SEMINR NSIONL MTEMTIK N PENIIKN MTEMTIK UNY 06 Posisi Itegrl Hestoc-uford d Itegrl Hestoc- Bocher pd [,] Solihi, Heru Tjhj, Solichi Zi Fults Sis d Mtemti, Uiversits ipoegoro soli_erf@yhoocom -4 str Pd

Lebih terperinci

Matriks dan Sistem Persamaan Linier

Matriks dan Sistem Persamaan Linier rpulic wwwdrpulicco Mtris d Siste Pers iier Kosep sr Mtris Mtris Mtri dl teti dlh susu tertur ilg-ilg dl ris d olo yg eetu sutu susu persegi pjg yg it perlu segi sutu estu (Istilh tris it jupi pul dl hs

Lebih terperinci

dan mempunyai vektor normal n =(a b c). Misal P(x,y,z) suatu titik berada pada bidang. 1. Persamaan bidangnya adalah n P P

dan mempunyai vektor normal n =(a b c). Misal P(x,y,z) suatu titik berada pada bidang. 1. Persamaan bidangnya adalah n P P Rug Vektor Tuju:. Megigt kembli persm gris d bidg di rug.. Memhmi ksiom rug vektor, kombisi liier d rug bgi.. Megigt kembli pegerti bebs d bergtug liier, bsis d dimesi. Arti geometris dri determi Jik A

Lebih terperinci

1. SISTEM PERSAMAAN LINEAR DAN MATRIKS

1. SISTEM PERSAMAAN LINEAR DAN MATRIKS Diktt Aljr Lier Sistem Persm Lier d Mtriks. SISTEM PERSAMAAN LINEAR DAN MATRIKS.. PENGANTAR DEFINISI. : PERSAMAAN LINEAR Sutu persm lier deg peuh x, x 2,, x dpt diytk dlm etuk : x + 2 x 2 + + x = (.) dim,

Lebih terperinci

TAKSIRAN PARAMETER BENTUK, LOKASI DAN SKALA DARI DISTRIBUSI WEIBULL Siti Rukiyah 1*, Bustami 2, Sigit Sugiarto 2

TAKSIRAN PARAMETER BENTUK, LOKASI DAN SKALA DARI DISTRIBUSI WEIBULL Siti Rukiyah 1*, Bustami 2, Sigit Sugiarto 2 TAKSIRAN PARAMETER BENTUK, LOKASI DAN SKALA DARI DISTRIBUSI WEIBULL Siti Ruiyh, Bustmi, Sigit Sugirto Mhsisw Progrm S Mtemti Dose Jurus Mtemti Fults Mtemti d Ilmu Pegethu Alm Uiversits Riu Kmpus Biwidy

Lebih terperinci

METODE NUMERIK. Sistem Persamaan Linier (SPL) (1) Pertemuan ke 5. Rinci Kembang Hapsari, S.Si, M.Kom

METODE NUMERIK. Sistem Persamaan Linier (SPL) (1) Pertemuan ke 5. Rinci Kembang Hapsari, S.Si, M.Kom METODE NUMERIK Pertemu ke 5 Sistem Persm Liier (SPL) () Rici Kemg Hpsri, S.Si, M.Kom www.rkhcdemy.com/wp Represetsi SPL Betuk umum persm lier deg peuh Dim :,, : koefisie dri persm, d,,..., merupk peuh.

Lebih terperinci

Persamaan Linier Simultan

Persamaan Linier Simultan Persm Liier Simult Elimisi Guss Guss Jord Elimisi_GussJord Persm Liier Simult Persm liier simult dlh sutu etuk persm-persm yg ser ersm-sm meyjik yk vriel es. etuk persm liier simult deg m persm d vriel

Lebih terperinci

syarat atau nilai awal a, , dengan solusi umum pola barisan aritmetika dan a, solusi umum pola barisan aritmetika tingkat tiga

syarat atau nilai awal a, , dengan solusi umum pola barisan aritmetika dan a, solusi umum pola barisan aritmetika tingkat tiga SUKU KE- BARISAN ARITMETIKA TINGKAT DUA, TIGA DAN EMPAT DENGAN PENDEKATAN AKAR KARAKTERISTIK Drs Sumro Imil, MP ABSTRAK Utu memeuhi eutuh lm pegemg pemhm terhp sustsi mteri ris ritmeti, ji ii memeri uri

Lebih terperinci

Interpolasi dan Turunan Numerik (Rabu, 2 Maret 2016) Hidayatul Mayyani G

Interpolasi dan Turunan Numerik (Rabu, 2 Maret 2016) Hidayatul Mayyani G Iterpolsi d Turu Numeri (Rbu Mret 6) Hidytul Myyi G55535 Outlie: Iterpolsi Lier - Poliomil Lgrge - Poliomil Newto - Vdermode Mtris - Ivers Iterpolsi - Iterpolsi Neville Glt Iterpolsi Turu Numeri Estrpolsi

Lebih terperinci

bila nilai parameter sesungguhnya adalah. Jadi, K( ) P( SU jatuh ke dalam WP bila nilai parameter sama dengan )

bila nilai parameter sesungguhnya adalah. Jadi, K( ) P( SU jatuh ke dalam WP bila nilai parameter sama dengan ) Kus Uji d Lem Neym-Perso Kebik sutu uji serig diukur oleh d. Di dlm prktek, bisy ditetpk, d kibty wilyh peolk (WP) mejdi tertetu pul. Kierj sutu uji jug serig diukur oleh p yg disebut kus uji (power of

Lebih terperinci

Catatan Kuliah 1 Matematika Ekonomi Memahami dan Menganalisa Aljabar Matriks

Catatan Kuliah 1 Matematika Ekonomi Memahami dan Menganalisa Aljabar Matriks Ctt Kulih Mtemtik Ekoomi Memhmi d Meglis ljbr Mtriks. Mtriks d Vektor Mtriks Mtriks dlh kumpul bilg, prmeter tu vribel tersusu dlm bris d kolom sehigg terbetuk segi empt. Susu ii bisy diletkk dlm td kurug

Lebih terperinci

Modul II Limit Limit Fungsi

Modul II Limit Limit Fungsi Modul II Limit Kosep it merupk sutu kosep dsr yg petig utuk memhmi klkulus dieresil d itegrl Oleh kre itu seelum kit mempeljri leih ljut tetg klkulus diresil d itegrl, mk kit terleih dhulu hrus mempeljri

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PERKULIAHAN

RENCANA PELAKSANAAN PERKULIAHAN Lesso Study FMIPA UNY RENCANA PELAKSANAAN PERKULIAHAN MATA KULIAH : ALJABAR LINEAR II SEMESTER : III TOPIK : NILAI EIGEN DAN VEKTOR EIGEN SUB TOPIK : NILAI EIGEN DAN VEKTOR EIGEN WAKTU : X 5 A. Stdr Kompetesi:

Lebih terperinci

SISTEM PERSAMAAN LINEAR. Nurdinintya Athari (NDT)

SISTEM PERSAMAAN LINEAR. Nurdinintya Athari (NDT) SISTEM PERSAMAAN LINEAR Nurdiity Athri (NDT) Sistem Persm Lier (SPL) Sub Pokok Bhs Pedhulu Solusi SPL deg OBE Solusi SPL deg Ivers mtriks d Atur Crmmer SPL Homoge Beberp Apliksi Sistem Persm Lier Rgki

Lebih terperinci

BAB III SIFAT-SIFAT INTEGRAL RIEMANN-STIELTJES. 3.1 Integral Riemann-Stieltjes dari Fungsi Bernilai Real

BAB III SIFAT-SIFAT INTEGRAL RIEMANN-STIELTJES. 3.1 Integral Riemann-Stieltjes dari Fungsi Bernilai Real BAB III SIFAT-SIFAT INTEGRAL RIEMANN-STIELTJES 3.1 Itegrl Riem-Stieltjes dri Fugsi Berili Rel Pd seelumy telh dihs megei eerp kosep dsr, dim kosep-kosep ii merupk slh stu teori pedukug yg tiy k erper segi

Lebih terperinci

III PEMBAHASAN. peubah. Sistem persamaan (6) dapat diringkas menjadi Bentuk Umum dari Magic Square, Bilangan Magic, dan Matriks SPL

III PEMBAHASAN. peubah. Sistem persamaan (6) dapat diringkas menjadi Bentuk Umum dari Magic Square, Bilangan Magic, dan Matriks SPL III PEMBAHASAN 3.1. Betuk Umum dri Mgic Squre, Bilg Mgic, d Mtriks SPL Mislk eleme dri bris ke-i d kolom ke-j dlh i,j mk mgic squrey secr umum dlh 1,1 1, 1,,1,,,1,, Gmbr 1. Betuk umum mgic squre deg: i,j

Lebih terperinci

x = Tegangan yang diterapkan, kg/mm 2 y = waktu patah, jam

x = Tegangan yang diterapkan, kg/mm 2 y = waktu patah, jam INTERPOLASI Pr resw d hli ilmu lm serig beerj deg sejumlh dt disrit g umum disji dlm betu tbel. Dt didlm tbel mugi dieroleh dri hsil egmt dilg hsil eguur dilbortorium tu tbel g dimbil dri buu-buu cu. Cotoh

Lebih terperinci

1. Bilangan Berpangkat Bulat Positif

1. Bilangan Berpangkat Bulat Positif N : Zui Ek Sri Kels : NPM : 800 BILANGAN BERPANGKAT DAN BENTUK AKAR A. Pgkt Bilg Bult. Bilg Berpgkt Bult Positif Dl kehidup sehri-hri kit serig eeui perkli ilg-ilg deg fktor-fktor yg s. Mislk kit teui

Lebih terperinci

Nuryanto,ST.,MT. Integral merupakan operasi invers dari turunan. Jika turunan dari F(x) adalah F (x) = f(x), maka F(x) = f(x) dx.

Nuryanto,ST.,MT. Integral merupakan operasi invers dari turunan. Jika turunan dari F(x) adalah F (x) = f(x), maka F(x) = f(x) dx. Nuryto,ST.,MT d c. INTEGRAL TAK TENTU KONSEP DASAR INTGRAL f. ALJABAR INTEGRAL f. TRIGONO CONTOH SOAL SOAL LATIHAN UJI KOMPETENSI Itegrl merupk opersi ivers dri turu. Jik turu dri F dlh F = f, mk F = f

Lebih terperinci

MATEMATIKA DISKRIT FUNGSI 2 FUNGSI PEMBANGKIT (GENERATION FUNGTIONS) TITI RATNASARI, SSi., MSi. Modul ke: Fakultas ILKOM

MATEMATIKA DISKRIT FUNGSI 2 FUNGSI PEMBANGKIT (GENERATION FUNGTIONS) TITI RATNASARI, SSi., MSi. Modul ke: Fakultas ILKOM MATEMATIKA DISKRIT Modul e: FUNGSI 2 FUNGSI PEMBANGKIT GENERATION FUNGTIONS Fults ILKOM TITI RATNASARI, SSi., MSi Pogm Studi TEKNIK INFORMATIKA www.mecubu.c.id Fugsi pembgit Fugsi pembgit digu utu meepesetsi

Lebih terperinci

Sistem Bilangan dan Kesalahan. Sistim Bilangan Metode Numerik 1

Sistem Bilangan dan Kesalahan. Sistim Bilangan Metode Numerik 1 Sistem Bilg d Keslh Sistim Bilg Metode Numerik Peyji Bilg Bult Bilg ult yg serig diguk dlh ilg ult dlm sistem ilg desiml yg didefiisik s: N ( )...... Sistim Bilg Metode Numerik Cotoh : 673 * 3 6* 7* 3*

Lebih terperinci

Sistem Bilangan dan Kesalahan. Metode Numerik

Sistem Bilangan dan Kesalahan. Metode Numerik Sistem Bilg d Keslh Peyji Bilg Bult Bilg ult yg serig diguk dlh ilg ult dlm sistem ilg desiml yg didefiisik s: N ( )...... Cotoh : 673 * 3 6* 7* 3* Bilg ult deg ilg dsr c didefiisik segi : ( )... c N c

Lebih terperinci

PENGANTAR ANALISIS REAL. Untuk Memenuhi Tugas Mata Kuliah Pengantar Analisi Real

PENGANTAR ANALISIS REAL. Untuk Memenuhi Tugas Mata Kuliah Pengantar Analisi Real Resume PENGANTAR ANALISIS REAL Utuk Memeuhi Tugs Mt Kulih Pegtr Alisi Rel Disusu Oleh: M. ADIB JAUHARI D. P (0860009) MUHTAR SAFI I (086003) BOWO KRISTANTO (086004) ANA MARDIATUS S (086005) OKTA ARFIYANTA

Lebih terperinci

Diijinkan memperbanyak demi kepentingan pendidikan dengan tetap mencantumkan alamat situs

Diijinkan memperbanyak demi kepentingan pendidikan dengan tetap mencantumkan alamat situs Diijik memperyk demi kepetig pedidik deg tetp mectumk lmt situs LATIH UN IPA. 00-00 KATA PENGANTAR Alhmdulillh peulis pjtk kehdirt Allh SWT., Ats limph rhmt, erkh, d hidyh-ny sehigg peulis dpt meyelesik

Lebih terperinci

MA1201 MATEMATIKA 2A Hendra Gunawan

MA1201 MATEMATIKA 2A Hendra Gunawan MA1201 MATEMATIKA 2A Hedr Guw Semester II, 2016/2017 24 Februri 2017 9.6 Deret Pgkt Kulih yg Llu Meetuk selg kekoverge deret pgkt 9.7 Opersi pd Deret Pgkt Melkuk opersi pd deret pgkt yg dikethui jumlhy

Lebih terperinci

Penyelesaian Persamaan Linier Simultan

Penyelesaian Persamaan Linier Simultan Peyelesi Persm Liier Simult Persm Liier Simult Persm liier simult dlh sutu betuk persm-persm yg ser bersm-sm meyjik byk vribel bebs Betuk persm liier simult deg m persm d vribel bebs ij utuk i= s/d m d

Lebih terperinci

Diijinkan memperbanyak demi kepentingan pendidikan dengan tetap mencantumkan alamat situs

Diijinkan memperbanyak demi kepentingan pendidikan dengan tetap mencantumkan alamat situs Diijik memperyk demi kepetig pedidik deg tetp metumk lmt situs LATIH UN IPS. 008 00 KATA PENGANTAR Alhmdulillh peulis pjtk kehdirt Allh SWT., Ats limph rhmt, erkh, d hidyh-ny sehigg peulis dpt meyelesik

Lebih terperinci

Bila kita mempunyai suatu sistem persamaan linier 2x + 3y + 3z = 0 x + y + 3z = 0 x + 2y z = 0

Bila kita mempunyai suatu sistem persamaan linier 2x + 3y + 3z = 0 x + y + 3z = 0 x + 2y z = 0 LJBR MTRIKS Bil kit mempui sutu sistem persm liier + + z = + + z = + z = Mk koefisie tersebut di ts disebut MTRIKS, d secr umum dpt ditulisk sbb : Jjr bilg tersebut di ts disebut MTRIKS, d secr umum dpt

Lebih terperinci

DETERMINAN MATRIKS dan

DETERMINAN MATRIKS dan DETERMINN MTRIKS d TRNSFORMSI ELEMENTER gusti Prdjigsih, M.Si. Jurus Mtemtik FMIP UNEJ tiprdj.mth@gmil.com DEFINISI Utuk setip mtriks bujursgkr berordo x dpt dikitk deg tuggl sutu bilg rel yg dimk determi.

Lebih terperinci

1. bentuk eksplisit suku ke-n 2. ditulis barisannya sejumlah berhingga suku awalnya. 3. bentuk rekursi ...

1. bentuk eksplisit suku ke-n 2. ditulis barisannya sejumlah berhingga suku awalnya. 3. bentuk rekursi ... Bris d Deret Defiisi Bris bilg didefiisik sebgi fugsi deg derh sl merupk bilg sli. Notsi: f: N R f( ) = Fugsi tersebut dikel sebgi bris bilg Rel { } deg dlh suku ke-. Betuk peulis dri bris :. betuk eksplisit

Lebih terperinci

BAB 12 METODE SIMPLEX

BAB 12 METODE SIMPLEX METODE ANAISIS PERENCANAAN Mteri 9 : TP 3 SKS Oleh : Ke Mrti Ksikoe BAB METODE SIMPE Metode Simplex dlh metode pemrogrm liier yg mempuyi peubh (vrible) byk, sehigg dimesiy lebih dri 3. Metode simplex dpt

Lebih terperinci

SIFAT-SIFAT DASAR PERLUASAN INTEGRAL LEBESGUE (Basic Properties Of Extended Lebesgue Integral)

SIFAT-SIFAT DASAR PERLUASAN INTEGRAL LEBESGUE (Basic Properties Of Extended Lebesgue Integral) Jur Breeg Vo 6 No 1 H 37 44 (212) SFAT-SFAT DASAR PRLUASAN NTGRAL LBSGU (Bsic Properties O xteded Leesgue tegr) Yopi Adry Lesuss, Hery Juus Wttime, Mozrt Wisto Tu Jurus Mtemti, FMPA,Uiversits Pttimur mi

Lebih terperinci

Modul 8. (Pertemuan 12 s/d 16) DERET FOURIER

Modul 8. (Pertemuan 12 s/d 16) DERET FOURIER Modul 8. (Pertemu s/d 6) DERET FOURIER 8. FUNGSI PERIODIK DAN FUNGSI KONTINU TERPOTONG Defiisi Fugsi f diseut fugsi periodik il terdpt p > sedemiki sehigg utuk setip erlku f ( p) f ( ). Nili p > terkecil

Lebih terperinci

BAB III LIMIT FUNGSI DAN KEKONTINUAN

BAB III LIMIT FUNGSI DAN KEKONTINUAN BAB III LIMIT FUNGSI DAN KEKONTINUAN 3. Pedhulu Seelu hs liit fugsi di sutu titik terleih dhulu kit k egti perilku sutu fugsi f il peuh edekti sutu ilg ril tertetu. Misl terdpt sutu fugsi f() = + 4. Utuk

Lebih terperinci

DEFINISI INTEGRAL RIEMANN MELALUI PENDEKATAN BARISAN FUNGSI TANGGA

DEFINISI INTEGRAL RIEMANN MELALUI PENDEKATAN BARISAN FUNGSI TANGGA DEFINISI INTEGRAL RIEMANN MELALUI PENDEKATAN BARISAN FUNGSI TANGGA Muslih 1), Sutrim 2) d Supriydi Wiowo 3) 1,2,3) Jurus Mtemtik FMIPA UNS, muslih_mus@yhoo.om, zutrim@yhoo.om, supriydi_w@yhoo.o.id Astrk

Lebih terperinci

Bentuk umum persamaan aljabar linear serentak :

Bentuk umum persamaan aljabar linear serentak : BAB III Pers Aljr Lier Seretk Betuk umum persm ljr lier seretk : x + x + + x = x + x + + x = x + x + + x = dim dlh koefisie-koefisie kost t, dlh kosttkostt d dlh yky persm Peyelesi persm lier seretk dpt

Lebih terperinci

Pada Bab 12 kita mengasumsikan bahwa f kontinu pada [a, b] dan mendefinisikan f(x) dx sebagai supremum dari himpunan semua jumlah luas daerah

Pada Bab 12 kita mengasumsikan bahwa f kontinu pada [a, b] dan mendefinisikan f(x) dx sebagai supremum dari himpunan semua jumlah luas daerah 13. INTEGRAL RIEMANN 13.1 Jumlh Riem Ats d Jumlh Riem Bwh Pd Bb 12 kit megsumsik bhw f kotiu pd [, b] d medefiisik itegrl b f(x) dx sebgi supremum dri himpu semu jumlh lus derh persegi-pjg kecil di bwh

Lebih terperinci

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 1 tan = 1 tan Diketahui 8. a. Tentukan nilai tan (a + b + c) Jawab : tan( )tan

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 1 tan = 1 tan Diketahui 8. a. Tentukan nilai tan (a + b + c) Jawab : tan( )tan Diethui t t, t Tetu ili t Jw : t t t t t t t t t t,, lh ilg rel g memeuhi persm : Tetu ili! Jw : Misl v u M : tu Ji u tu u u u uv u v v u Diethui > > Tetu ili! Jw : > > Sustitusi e ji Ar-r persm lh,, Ji

Lebih terperinci

METODE NUMERIK SISTEM PERSAMAAN ALJABAR LINIER (SPL) SIMULTAN.

METODE NUMERIK SISTEM PERSAMAAN ALJABAR LINIER (SPL) SIMULTAN. METODE NUMERIK SISTEM PERSAMAAN ALJABAR LINIER (SPL) SIMULTAN http://mul.lecture.u.c.id/lecture/metode-umerik/ Sistem Persm Liier Misl terdpt SPL deg uh vriel es Mtriks: m m m m Peyelesi Sistem Persm Liier

Lebih terperinci

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s K-3 mtemtik K e l s XI TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut.. Memhmi teorem fktor.. Menentukn kr dn fktor liner suku nyk dengn

Lebih terperinci

Dia yang menjadikan matahari dan bulan bercahaya, serta mengaturnya pada beberapa tempat, supaya kamu mengetahui bilangan tahun dan perhitunganya

Dia yang menjadikan matahari dan bulan bercahaya, serta mengaturnya pada beberapa tempat, supaya kamu mengetahui bilangan tahun dan perhitunganya Pemeljr M t e m t i k... Di g mejdik mthri d ul erch, sert megtur pd eerp tempt, sup kmu megethui ilg thu d perhitug (QS Yuus:5 ) Pedhulu us Sift : - us derh rt dlh ilg riil tk egtif - persegipjg=pjg ler

Lebih terperinci

Hendra Gunawan. 21 Februari 2014

Hendra Gunawan. 21 Februari 2014 MA0 MATEMATIKA A Hedr Guw Semester II, 03/04 Februri 04 Kulih Sebelumy 9.4 Deret Positif: Uji Liy Memeriks kekoverge deret positif deg ujiperbdigd ujirsio 9.5 Deret Gti Td: Kekoverge Mutlk d Kekoverge

Lebih terperinci

Kalkulus 2. Deret Pangkat dan Uji Konvergensi. Department of Chemical Engineering Semarang State University. Dhoni Hartanto S.T., M.T., M.Sc.

Kalkulus 2. Deret Pangkat dan Uji Konvergensi. Department of Chemical Engineering Semarang State University. Dhoni Hartanto S.T., M.T., M.Sc. Klkulus Deret Pgkt d Uji Kovergesi Dhoi Hrtto S.T., M.T., M.S. Deprtmet o Chemil Egieerig Semrg Stte Uiversity Eperimetl Deret Pgkt Urut d deret sequees d series). Urut gk merupk rgki gk tk terbts jumlh

Lebih terperinci

DERET PANGKAT TAK HINGGA

DERET PANGKAT TAK HINGGA DERET PANGKAT TAK HINGGA TEOREMA-TEOREMA PENTING TERKAIT DERET PANGKAT TEOREMA-TEOREMA PENTING. Itegrsi d diferesisi deret pgkt dpt dilkuk per suku, yitu: ( ) d p q d d ( ) q p d d ( ) ( ) d, d p, q Selg

Lebih terperinci

SOLUSI SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN METODE JACOBI. Prasetyo Budi Darmono Jurusan Pendidikan Matematika FKIP Universitas Muhammadiyah Purworejo

SOLUSI SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN METODE JACOBI. Prasetyo Budi Darmono Jurusan Pendidikan Matematika FKIP Universitas Muhammadiyah Purworejo SOLUSI SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN METODE JACOBI Prsetyo Budi Drmoo Jurus Pedidik Mtemtik FKIP Uiversits Muhmmdiyh Purworejo Abstrk Persm lier dlm vribel 1, 2, 3,.. sebgi sebuh persm yg dpt diytk dlm

Lebih terperinci

TEOREMA DERET PANGKAT

TEOREMA DERET PANGKAT TEOEMA DEET PANGKAT Kosep Dsr Deret pgkt erupk sutu etuk deret tk higg 3 + ( + + 3( +... ( disusik,, d koefisie i erupk ilg rel. Julh prsil utuk suku pert etuk di ts dlh s yg dpt ditulisk segi s ( + (

Lebih terperinci

TE Dasar Sistem Pengaturan. Kriteria Kestabilan Routh

TE Dasar Sistem Pengaturan. Kriteria Kestabilan Routh TE946 Dr Sitem Pegtur Kriteri Ketil Routh Ir. Jo Prmudijto, M.Eg. Juru Tekik Elektro FTI ITS Telp. 5947 Fx.597 Emil: jo@ee.it.c.id Dr Sitem Pegtur - 7 Ojektif: Koep Ketil Ketil Routh Proedur Ketil Routh

Lebih terperinci

BEBERAPA TEOREMA KEKONVERGENAN PADA INTEGRAL RIEMANN. Jl. Ir. M. Putuhena, Kampus Unpatti, Poka-Ambon

BEBERAPA TEOREMA KEKONVERGENAN PADA INTEGRAL RIEMANN. Jl. Ir. M. Putuhena, Kampus Unpatti, Poka-Ambon Jurl Brekeg Vol. 6 No. 1 Hl. 1 18 (2012) BEBERAA TEOREMA KEKONVERGENAN ADA INTEGRAL RIEMANN VENN YAN ISHAK ILWARU 1, H. J. WATTIMANELA 2, M. W. TALAKUA 1,2, St Jurus Mtemtik FMIA UNATTI Jl. Ir. M. utuhe,

Lebih terperinci

Mr.Alex Hu Method Halaman 1. Gunakan info : 1. Uan 2004/P-7/No.13 A. 180 B. 190 C. 200 D. 210 E. 220

Mr.Alex Hu Method Halaman 1. Gunakan info : 1. Uan 2004/P-7/No.13 A. 180 B. 190 C. 200 D. 210 E. 220 . 00/P-7/No. 0 Nili dri ( 0 )... A. 80 B. 90 C. 00 D. 0 E. 0 Gu ifo : 0 ( 0 ) = = =0 = (.+0)+.+0)+...+(.0+0) = + +...+0 Yg terhir ii merup deret ritmeti deg : = b = = = 0 ( ( )b ) 0 (. ( 0 ( 9. ) ( ( 0

Lebih terperinci

Metode Iterasi Gauss Seidell

Metode Iterasi Gauss Seidell Metode Itersi Guss Seidell Metode itersi Guss-Seidel : metode yg megguk proses itersi higg diperoleh ili-ili yg berubh. Bil dikethui persm liier simult: Berik ili wl dri setip i (i s/d ) kemudi persm liier

Lebih terperinci

Pertemuan 7 Persamaan Linier

Pertemuan 7 Persamaan Linier Perteu 7 Pers Liier Ojektif:. Prktik ehi teori dsr Pers Liier. Prktik dpt eyelesik Pers Liier. Prktik dpt eut progr erkisr tetg Pers Liier Pers Liier P7. Teori Pers lier dlh seuh pers ljr, yg tip sukuy

Lebih terperinci

Integral Riemann-Stieltjes Pada Fungsi Bernilai Real. The Riemann-Stieltjes Integral for Real Function

Integral Riemann-Stieltjes Pada Fungsi Bernilai Real. The Riemann-Stieltjes Integral for Real Function Itegrl Riem-Stieltjes Pd Fugsi Berili Rel Septi Mosl Pirde 1, Tohp Murug 2, Julli Titley 3* 1,2,3 Progrm Studi Mtemtik, Fkults Mtemtik d Ilmu Pegethu Alm, Uiversits Sm Rtulgi Mdo *correspodig uthor emil:

Lebih terperinci

Analisa Kestabilan Pendahuluan Konsep Umum Kestabilan

Analisa Kestabilan Pendahuluan Konsep Umum Kestabilan Ali Ketil 4 Ali Ketil.. Pedhulu Hl yg mt petig dlm dei item kotrol dlh mlh tilit item. Buk hl yg rhi lgi hw pokok tuju terpetig dlm li d dei kotrol dlh meiptk utu item yg til. Sutu item diktk til pil teript

Lebih terperinci

BAB 2 SISTEM BILANGAN DAN KESALAHAN

BAB 2 SISTEM BILANGAN DAN KESALAHAN Metode Numerik Segi Algoritm Komputsi 5 BAB SISTEM BILANGAN DAN KESALAHAN.. Peyji Bilg Bult Bilg ult yg serig diguk dlh ilg ult dlm sistem ilg desiml yg didefiisik : N ( )...... Cotoh : 67. 6. 7.. Bilg

Lebih terperinci

LATIHAN UN MATEMATIKA IPA

LATIHAN UN MATEMATIKA IPA LATIHAN UN MATEMATIKA IPA LATIH UN IPA. 00-00 DAFTAR ISI KATA PENGANTAR... DAFTAR ISI.... Pgkt Rsiol, Betuk Akr d Logritm.... Persm Kudrt...0. Sistem Persm Lier... 4. Trigoometri I...8 5. Trigoometri II...7

Lebih terperinci

CAKRAWALA PENDIDIKAN

CAKRAWALA PENDIDIKAN VOLUME 5, NOMOR, OKTOBER 0 ISSN 40-988 CAKRAWALA PENDIDIKAN FORUM KOMUNIKASI ILMIAH DAN EKSPRESI KREATIF ILMU PENDIDIKAN Peigt Kulits Guru d Pedidi Pemhm Krteristi Pesert Didi d Mslh Beljr Implemetsi Otoomi

Lebih terperinci

NOTASI SIGMA, BARISAN, DERET DAN INDUKSI MATEMATIKA

NOTASI SIGMA, BARISAN, DERET DAN INDUKSI MATEMATIKA NOTASI SIGMA, BARISAN, DERET DAN INDKSI MATEMATIKA 4. K i K i Notsi Sigm : 5. ( ± V i i i V i i ± dlh otsi sigm, digu utu meyt ejumlh beuut di sutu bilg yg sudh beol. meu huuf citl S dlm bjd Yui dlh huuf

Lebih terperinci

MA1201 MATEMATIKA 2A Hendra Gunawan

MA1201 MATEMATIKA 2A Hendra Gunawan MA0 MATEMATIKA A Hedr Guw Semester II, 06/07 0 Februri 07 9. Deret Tk Terhigg Kulih yg Llu Memeriks kekoverge sutu deret d, bil mugki, meghitug jumlhy 9.3 Deret Positif: Uji Itegrl Memeriks kekoverge deret

Lebih terperinci

GEOMETRI EUCLID EG(2, p n ) UNTUK MEMBENTUK RANCANGAN BLOK TIDAK LENGKAP SEIMBANG

GEOMETRI EUCLID EG(2, p n ) UNTUK MEMBENTUK RANCANGAN BLOK TIDAK LENGKAP SEIMBANG GEOMETRI EUCLID EG(, p ) UNTUK MEMBENTUK RANCANGAN BLOK TIDAK LENGKAP SEIMBANG Bmg Irwto d Yui Hidyti Jurus Mtemtik FMIPA UNDIP Jl. Prof. H. Soedrto, S.H, Semrg 5075 v is rrgemet of v distit ojets ito

Lebih terperinci

SISTIM PERSAMAAN LINIER. Agustina Pradjaningsih, M.Si. Jurusan Matematika FMIPA UNEJ

SISTIM PERSAMAAN LINIER. Agustina Pradjaningsih, M.Si. Jurusan Matematika FMIPA UNEJ SISTIM PERSAMAAN LINIER Agusti Prdjigsih, M.Si. Jurus Mtemtik FMIPA UNEJ gusti.fmip@uej.c.id DEFINISI : Persm Liier Persm Liier dlm peubh,, ditk dlm betuk b dim,,, b R Pemech persm liier dits dlh urut

Lebih terperinci

Ruang Vektor Umum. V dinamakan ruang vektor jika terpenuhi aksioma : 1. V tertutup terhadap operasi penjumlahan

Ruang Vektor Umum. V dinamakan ruang vektor jika terpenuhi aksioma : 1. V tertutup terhadap operasi penjumlahan /8/5 Mtris & Rng Vetor Rng Vetor Umm Strt Rng Vetor Umm Misln v w V dn l Riil V dinmn rng vetor ji terpenhi siom :. V terttp terhdp opersi penjmlhn Unt setip v V m v V.. v v ( v w ) ( v ) w. Terdpt V sehingg

Lebih terperinci

( ) τ k τ HASIL DAN PEMBAHASAN. Perumusan Penduga Bagi θ

( ) τ k τ HASIL DAN PEMBAHASAN. Perumusan Penduga Bagi θ HASIL DAN PEMBAHASAN Perumus Pedug Bgi θ Mislk N dlh proses Poisso pd itervl [, deg rt µ yg kotiu mutlk, d fugsi itesits λ yg teritegrlk lokl Sehigg, utuk setip himpu Borel terbts B mk: µ ( B Ε N( B λ(

Lebih terperinci

Hendra Gunawan. 19 Februari 2014

Hendra Gunawan. 19 Februari 2014 MA0 MATEMATIKA A Hedr Guw Semester II, 03/0 9 Februri 0 9. Deret Tk Terhigg Kulih yg Llu Memeriks kekoverge sutu deret d, bil mugki, meghitug jumlhy 9.3 Deret Positif: Uji Itegrl Memeriks kk kekoverge

Lebih terperinci

III PEMBAHASAN. x x. 3.1 Analisis Metode Perhatikan persamaan integral Volterra berikut. x. atau (11)

III PEMBAHASAN. x x. 3.1 Analisis Metode Perhatikan persamaan integral Volterra berikut. x. atau (11) III PEMBAHASAN 3 Alisis Metode Perhtik persm itegrl Volterr berikut y ( f( λ Ktyt ( ( (8 deg y( merupk fugsi yg k ditetuk sutu kostt f( fugsi sembrg yg dikethui d terdefiisi pd R d K(ty(t sutu fugsi yg

Lebih terperinci

METODE NUMERIK PERTEMUAN : 5 & 6 M O H A M A D S I D I Q 3 S K S - T E K N I K I N F O R M A T I K A - S1

METODE NUMERIK PERTEMUAN : 5 & 6 M O H A M A D S I D I Q 3 S K S - T E K N I K I N F O R M A T I K A - S1 METODE NUMERIK S K S - T E K N I K I N F O R M A T I K A - S M O H A M A D S I D I Q PERTEMUAN : 5 & 6 PENYELESAIAN PERSAMAAN LINIER SIMULTAN S K S - T E K N I K I N F O R M A T I K A - S M O H A M A D

Lebih terperinci

Barisan dan Deret Tak Hingga

Barisan dan Deret Tak Hingga Modul Bris d Deret Tk Higg Dr. Spti Whyuigsih, M.Si. M PENDAHULUAN odul ii meyjik kji tetg Bris d Deret Tk Higg. Kji tetg bris d deret memegg per sgt petig kre sebgi dsr utuk pembhs Itegrl Tetu. Bris d

Lebih terperinci

Trihastuti Agustinah

Trihastuti Agustinah TE 967 Tekik Numerik Sistem Lier Trihstuti gustih Big Stui Tekik Sistem Pegtur Jurus Tekik Elektro - FTI Istitut Tekologi Sepuluh Nopember O U T L I N E OBJEKTIF CONTOH SIMPULN 5 LTIHN OBJEKTIF Teori Cotoh

Lebih terperinci

Eliminasi Gauss Gauss Jordan

Eliminasi Gauss Gauss Jordan Persm Liier Simult Elimisi Guss Guss Jor Persm Liier Simult Persm liier simult lh sutu betuk persm-persm p yg secr bersm-sm meyjik byk vribel bebs. Betuk persm liier simult eg m persm vribel bebs pt itulisk

Lebih terperinci

Sifat-sifat Super Matriks dan Super Ruang Vektor

Sifat-sifat Super Matriks dan Super Ruang Vektor Sift-sift Super Mtriks d Super Rug Vektor Cturiyti Jurus Pedidik Mtetik FMIPA UNY wcturiyti@yhoo.co Abstrk Sutu triks yg elee-eleey erupk bilg disebut deg triks sederh tu lebih dikel deg triks. Sedgk supertriks

Lebih terperinci

DERET PANGKAT TAK HINGGA

DERET PANGKAT TAK HINGGA DERET PANGKAT TAK HINGGA DERET PANGKAT Defiisi deret pgkt : C ( ) c c ( ) c ( ) c ( )... o dim dlh vribel c d dlh kostt Perhtik bhw dlm otsi deret pgkt telh segj memilih ideks ol utuk meytk suku pertm

Lebih terperinci

Rank Matriks Atas Ring

Rank Matriks Atas Ring Rk Mtriks Ats Rig A 8 Yuliyti Di Prtiwi (Mhsisw S2 Mtemtik FMIPA UGM) Mifth Sigit Rhmwti (Mhsisw S2 Mtemtik FMIPA UGM); N Fitri (Mhsisw S2 Mtemtik FMIPA UGM); Sri Whyui (Dose PS S2 Mtemtik Jurus Mtemtik

Lebih terperinci

BARISAN DAN DERET 1. INTISARI TEORI A. NOTASI SIGMA B. DERET KHUSUS m dan c adalah konstanta real, menyatakan jumlah

BARISAN DAN DERET 1. INTISARI TEORI A. NOTASI SIGMA B. DERET KHUSUS m dan c adalah konstanta real, menyatakan jumlah Hsei Tpos, Bris d Deret, 06 BARISAN DAN DERET INTISARI TEORI A NOTASI SIGMA Misly st ris erhigg,,,, 3 Lg eyt jlh dri s pert ris, yit 3 Sift-sift Notsi Sig Ji d dlh ilg-ilg sli, deg d c dlh ostt rel, erl

Lebih terperinci

Definisi Vektor. Vektor adalah besaran yang mempunyai besar dan arah

Definisi Vektor. Vektor adalah besaran yang mempunyai besar dan arah VEKTOR Definisi Vektor Vektor dlh esrn yng mempunyi esr dn rh Besr vektor rtiny pnjng vektor Arh vektor rtiny sudut yng dientuk dengn sumu X positif Vektor disjikn dlm entuk rus gris errh Gmr Vektor B

Lebih terperinci

BAB XVIII. NOTASI SIGMA, BARISAN, DERET DAN INDUKSI MATEMATIKA

BAB XVIII. NOTASI SIGMA, BARISAN, DERET DAN INDUKSI MATEMATIKA BAB XVIII. NOTASI SIGMA, BARISAN, DERET DAN INDKSI MATEMATIKA Notsi Sig : dlh otsi sig, digu utu eyt ejulh beuut di sutu bilg yg sudh beol. eu huuf citl S dl bjd Yui dlh huuf et di t SM yg beti julh. Betu

Lebih terperinci

Saintek Vol 5. No 3 Tahun Penyelesaian Analitik dan Pemodelan Fungsi Bessel

Saintek Vol 5. No 3 Tahun Penyelesaian Analitik dan Pemodelan Fungsi Bessel Sitek Vol 5. No 3 Thu 1 Peyelesi Alitik d Peodel Fugsi Bessel Lily Yhy Jurus Mtetik Fkults MIPA Uiersits Negeri Gorotlo bstrk Dl klh ii k dilkuk peyelesi litik d peodel pers diferesil Bessel sert eujukk

Lebih terperinci

SOAL UJIAN AKHIR MATEMATIKA INFORMATIKA 4 (A & B) Dosen: Dr. Asep Juarna Jumlah Soal: 3 Uraian Tanggal Ujian: 02/03/12 Waktu Ujian: 2 jam

SOAL UJIAN AKHIR MATEMATIKA INFORMATIKA 4 (A & B) Dosen: Dr. Asep Juarna Jumlah Soal: 3 Uraian Tanggal Ujian: 02/03/12 Waktu Ujian: 2 jam SOAL UJIAN AKHIR MATEMATIKA INFORMATIKA 4 A & B Dose: Dr. Asep Jur Jumlh Sol: Uri Tggl Uji: // Wktu Uji: jm jik. Solusi t dlh: t + log, yg dpt dibuktik sbb: t jik t t + [t/ + ] + t/ + t/4 + t/8 + 4 t/

Lebih terperinci

DERET FOURIER FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN. Oleh :

DERET FOURIER FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN. Oleh : DERET FOURIER Oleh : Nm :. Neti Okmyti 7..6). Reto Fti Amh 7..6). Feri Febrisyh 7..8) Kels : 6. Mt Kulih : Mtemtik jut Dose Pegsuh : Fdli, S.Si FAKUTAS KEGURUAN DAN IMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS PGRI PAEMBANG

Lebih terperinci

RELASI REKURENSI. Heru Kurniawan Program Studi Pendidikan Matematika Jalan KHA. Dahlan 3 Purworejo. Abstrak

RELASI REKURENSI. Heru Kurniawan Program Studi Pendidikan Matematika Jalan KHA. Dahlan 3 Purworejo. Abstrak RELASI REKURENSI Heru Kuriw Progrm Studi Pedidik Mtemtik Jl KHA. Dhl Purworejo Abstrk Relsi Rekuresi merupk slh stu mslh dlm Mtemtik Diskrit. Sebuh relsi rekuresi medeiisik suku ke- dri sebuh bris secr

Lebih terperinci

PENYELESAIAN SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN MENGGUNAKAN DETERMINAN (ATURAN CRAMER)

PENYELESAIAN SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN MENGGUNAKAN DETERMINAN (ATURAN CRAMER) PENYELESAIAN SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN MENGGUNAKAN DETERMINAN (ATURAN CRAMER) Dikethui system Persmn Linier x+ x + x = x+ x + x = x+ x + x = dlm entuk mtriks x x x Penyelesin Dengn Aturn Crmer dlh

Lebih terperinci

ALJABAR LINIER _1 Matrik. Ira Prasetyaningrum

ALJABAR LINIER _1 Matrik. Ira Prasetyaningrum LJR LINIER _ Mtrik Ir Prsetyningrum DEFINISI MTRIKS pkh yng dimksud dengn Mtriks? kumpuln ilngn yng disjikn secr tertur dlm ris dn kolom yng mementuk sutu persegi pnjng, sert termut dintr sepsng tnd kurung.

Lebih terperinci

BAB 2 LANDASAN TEORI

BAB 2 LANDASAN TEORI BAB LANDASAN TEORI. Teori Himpu Fuzzy Dlm ey eis pemiir setip hriy, org org meggu risp set utu megelompo sesutu. Medi ggot dri risp set dlh seluruhy erhuug tu tid sm seli. Seorg wit dit hmil tupu tid,

Lebih terperinci

BAB II DETERMINAN 2.1. DETERMINAN. Bab II Determinan

BAB II DETERMINAN 2.1. DETERMINAN. Bab II Determinan B II Determinn BB II DETERINN TUJUN PEBELJRN Sup mhsisw mempuni pengethun dsr dn pemhmn tentng onsep-onsep determinn, r menghitung determinn, plisi determinn pd geometri OUTOE PEBELJRN hsisw mempuni emmpun

Lebih terperinci

Estimasi Koefisien Fungsi Regular- Dari kelas Fungsi Analitik Bieberbach-Eilemberg

Estimasi Koefisien Fungsi Regular- Dari kelas Fungsi Analitik Bieberbach-Eilemberg Estimsi Koefisie Fugsi Regulr- Dri kels Fugsi Alitik Bieberbch-Eilemberg Oleh Edg Chy M.A Jurus Mtemtik FPMIPA UPI Abstrk Tulis ii mejelsk tetg estimsi koefisie fugsi regulr- yg dideretk, sebgi fugsi yg

Lebih terperinci