V. PERUMUSAN MODEL DAN PROSEDUR ANALISIS

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "V. PERUMUSAN MODEL DAN PROSEDUR ANALISIS"

Transkripsi

1 65 V. PERUMUSAN MODEL DAN PROSEDUR ANALISIS 5.. Model Ekonomerik Indusri Kel Swi Indonesi Model dlh suu enjelsn dri fenomen kul dlm suu sisem u roses yng sisemis (Jhonson, 97 dn Kousoyinnis, 978). Sedngkn model ekonomerik dlh suu ol khusus dri model memik yng mencku eubh enggnggu (Inriligor, 978, dn Gujri, 978). Suu model ekonomerik yng bik kn memenuhi krieri ekonomi yng menyngku uji sisik, dn krieri ekonomerik yng menyngku sumsi ekonomerik. Sesui dengn ujun eneliin, krieri ekonomi merukn krieri y ng ening unuk dievlusi. Model ekonomerik yng dibngun dikelomokkn dlm ig kelomok (blok), yng didsrkn d urun (sequence) indusri kel swi Indonesi dri hulu hingg ke hilir, ykni () rel rodukif kel swi dn sr CPO domesik, () erdgngn inernsionl CPO, dn (3) indusri minyk goreng domesik. Bgin erm menggmbrkn bgin hulu kel swi Indonesi dn sr minyk swi ksr (CPO) domesik; bgin kedu menjelskn kegin eksor oleh negr eksorir um dn imor oleh negr imorir um di sr inernsionl. Psr CPO inernsionl erinegrsi dengn sr CPO domesik, yng ercermin dlm inegrsi hrg CPO domesik, dimn hrg CPO duni memengruhi hrg CPO domesik. Perdgngn CPO di sr inernsionl kn berdmk d indusri minyk swi domesik. Bgin keig menggmbrkn indusri hilir minyk goreng swi Indonesi.

2 Keerkin sr CPO domesik, sr CPO duni dn indusri minyk goreng domesik disjikn d Gmbr 3. Income Mlysi Hrg MGS Mlysi Income RRC Nii Tukr RRC Income Indi Income Uni Ero Imor CPO Mlysi Imor CPO RRC Imor CPO Indi Imor CPO Uni Ero Imor CPO Sis Duni Pendn er ki Perminn Minyk Goreng Hrg MGS Domesik Hrg Minyk Goreng Kel Eksor CPO Sis Duni Eksor CPO Duni Imor CPO Duni Penwrn Minyk Goreng Produksi CPO Mlysi Eksor CPO Mlysi Hrg CPO Duni Imor MGS Produksi Minyk Goreng (MGS) Pjk Eksor Nili Tukr Eksor CPO Indonesi Hrg CPO Domesik Trend Imor CPO Domesik Sok CPO Domesik Suly CPO Domesik Demnd CPO Domesik Demnd CPO unuk Indusri Minyk Goreng Arel Produkif Kel Swi Produksi CPO Domesik Konsumsi CPO unuk Indusri linny Uh Sekor Indusri Policy Trend Uh- Produkivis Keerngn: Suku bung Puuk Peubh Endogen Peubh Eksogen Gmbr 3. Digrm Keerkin Psr CPO Domesik, Psr CPO Duni dn Indusri Minyk Goreng Domesik ` 5... Arel Tnm Produkif Kel Swi dn Produksi CPO Indonesi Anlisis indusri hulu kel swi Indonesi erki er dengn indusri hilir, dimn keberlngsungn roduksi minyk goreng diengruhi oleh keersedin bhn bku CPO dienukn rel nm rodukif (hrvesed re)

3 kel swi dn roduksi minyk swi (CPO) domesik.. Arel Tnm Produkif Kel Swi Indonesi Persmn lus rel nmn rodukif (hrvesed re) kel swi Indonesi dlm benuk dinmik dlh sebgi beriku: APSI = o + HCDN + UPAH + 3 SBUH + 4 PUPUK + 5 D + 6 T + 7 APSI - + u... () APSI HCDN = = lus rel nm rodukif kel swi Indonesi d hun (000 h) hrg riel CPO di sr domesik d eriode (R/kg) (005 = 00) UPAH = uh riel buruh erkebunn d hun (R/HOK) SBUH = suku bung riel hun (suku bung dikurngi ingk inflsi) PUPUK = hrg riel uuk (TSP) d hun (R/kg) D = kebijkn erlusn rel kel swi ( = 0, sesudh 000 = ) T = Trend wku (979 =, 980 =,, 008=30) unuk menngk erkembngn eknologi APSI - = eubh bed kl dri APSI (000 h) u = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn:, 5, 6 >0;, 3, 4 <0; dn 0< 7 <. Produksi Minyk Swi (CPO) Indonesi Persmn roduksi minyk swi Indonesi dinykn dlm benuk ersmn idenis: PCI = APSI * PVKS... () PCI PVKS = roduksi CPO Indonesi d hun (000 on) = rodukivis kel swi Indonesi (on/h)

4 3. Psr CPO Domesik Psr CPO domesik meliui erminn CPO dn enwrn CPO di sr domesik. Perminn CPO unuk indusri minyk goreng domesik dinykn dlm ersmn (3) dlm benuk ersmn srukurl sedngkn erminn ol CPO domesik dinykn dlm ersmn (4) dlm benuk ersmn idenis, sebgimn beriku.. Perminn CPO unuk indusri minyk goreng: DCPO = b o + b HCDN + b HMGS + b 3 UPAH b. Perminn CPO domesik: + b 4 DCPO - + u... (3) DCI = DCPO + CCI... (4) c. Penwrn CPO domesik: SCI = PCI - XCI + STOI0 + MCI... (5) d. Hrg CPO Domesik: HCDN = c 0 + c SCI + c DCI + c 3 HCWD + c 4 HCDN - + u 3... (6) DCPO = erminn minyk swi unuk indusri minyk goreng d hun (000 on) CCI = erminn minyk swi unuk indusri linny d hun (000 on) DCI = erminn minyk swi domesik d hun (000 on) SCI = enwrn minyk swi domesik d hun (000 on) MCI = ol imor CPO Indonesi d hun (000 on) STOI0 = sok wl CPO Indonesi d hun (000 on) HCDN = hrg riel CPO di sr domesik d eriode (R/kg) HCWD = hrg riel minyk swi duni d hun (US $/on) DCPO - = eubh bed kl dri DCPO (000 on) HCDN - = eubh bed kl dri HCDN (R/kg) u, u 3 = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn: b, b 3, c, c 3, > 0 b, c < 0 dn 0 < b 4, c 4 <

5 5... Psr Minyk Swi Duni Perdgngn inernsionl CPO meliui kegin eksor dn imor CPO yng menggmbrkn enwrn dn erminn CPO di sr duni. Negr Indonesi dn Mlysi diilih mewkili negr eksorir kren ngs eksor kedu negr dlm su dekde erkhir r-r menci 9.87 ju on u 89 ersen dri ol eksor CPO duni, sedngkn negr RRC, Indi dn Uni Ero diilih mewkili negr imorir, kren keigny memiliki ngs imor erbesr dri ol imor CPO duni. Disming iu, dlm su dekde erkhir erumbuhn imor negr RRC dn Indi r-r nik 5.5 ersen er hun dn berd di s erumbuhn (growh) imor CPO duni (.4 ersen er hun).. Eksor CPO Negr Indonesi, Mlysi dn Duni Penwrn eksor CPO Indonesi dirumuskn sebgi beriku:. Eksor CPO Indonesi: XCI PE EXRI XCI - u 4 = d o + d HCWD + d HCDN + d 3 PCI + d 4 PE + d 5 EXRI + d 6 XCI - + u 4... (7) = jk eksor CPO Indonesi d hun (ersen/hun) = nili ukr efekif riel m ung Ruih erhd US $ d hun (R/US $) = eubh bed kl dri XCI (000 on) = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn: d, d 3, d 5 > 0, d, d 4 < 0; dn 0 < d 6 < b. Eksor CPO Mlysi: XCM = e o + e HCWD + e PCM + e 3 XCM - + u 6... (8)

6 XCM PCM XCM - u 5 = ol eksor CPO Mlysi d hun (000 on) = ol roduksi CPO Mlysi d hun (000 on) = eubh bed kl dri XCM (000 on) = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn: e, e > 0, dn 0 < e 3 < c. Eksor CPO Duni: XCW = XCI + XCM + XROW... (9) XCW = ol eksor CPO duni d hun (000 on) XROW = ol eksor CPO sis duni d hun (000 on). Imor CPO : Mlysi, RRC, Indi, Uni Ero dn Duni MCM = f o + f HCWD - + f INCM + f 3 HMGM + f 4 MCM - + u 6... (0) MCC = g o + g HCWD + g EXRC + g 3 INCC + g 4 MCC - + u 7... () MCD = h o + h HCWD + h INCD + h 3 MCD - + u 8... () MCEU = i o + i HCWD + i INCEU + i 3 MCEU - + u 9... (3) MCW = MCI + MCM + MCC + MCD + MROW... (4) MCM = ol imor CPO Mlysi d hun (000 on) MCC = ol imor CPO RRC d hun (000 on) MCD = ol imor CPO Indi d hun (000 on) MCEU = ol imor CPO Uni Ero d hun (000 on) MCW = ol imor CPO duni d hun (000 on) MROW = ol imor CPO sis duni d hun (000 on) HMGM = hrg riel minyk goreng di mlysi hun (RM/kg)

7 EXRC INCM INCC INCD = nili ukr efekif riel m ung RRC erhd US $ d hun (Yun/US $) = endn riel er ki Mlysi hun (RM ju er ki) = endn riel er ki RRC hun (Yun ju er ki) = endn riel er ki Indi hun (Ruee ju er ki) INCEU = endn riel er ki Uni Ero hun (Euro ju er ki) MCM - = MCC - = MCD - = MCEU - = eubh bed kl dri MCM (000 on) eubh bed kl dri MCC (000 on) eubh bed kl dri MCD (000 on) eubh bed kl dri MCEU (000 on) u 6... u 9 = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn: f, g 3, h, i > 0; f, f 3, g, g, h, i < 0; dn 0 < f 4, g 4, h 3, i 3 < 3. Hrg CPO Duni HCWD = j o + j XCW + j MCW + j 3 HCWD - + u 0... (5) HCWD - = eubh bedkl HCWD (US $/on) u 0 = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn: j > 0; j,< 0; dn 0 < j 3 < Indusri Minyk Goreng Domesik Anlisis indusri minyk goreng domesik mencku () erminn minyk goreng domesik, () enwrn (suly) minyk goreng, dn (3) hrg minyk goreng domesik.

8 . Perminn Minyk Goreng Domesik QDMG = k o + k HMGS + k MHGK + k 3 INKAPP + k 4 QDMG - + u... (6). Produksi Minyk Goreng Domesik QPMG = l o + l HMGS - + l DCPO + l 3 T + l 4 QSMG - + u (7) 3. Penwrn Minyk Goreng Domesik QSMG = QPMG + IMMG... (8) 4. Hrg Minyk Goreng Domesik HMGS = m 0 + m QSMG + m QDMG + m 3 HMGS - + u 3...(9) QPMG = roduksi minyk goreng swi Indonesi hun (000 on) QSMG = enwrn minyk goreng swi Indonesi hun (000 on) HMGS = hrg riel minyk goreng swi eriode (R/kg) IMMG = Imor minyk goreng swi Indonesi hun (000 on) UPAH = uh riel buruh indusri d hun (R/HOK) QDMG = erminn minyk goreng swi Indonesi hun (000 on) HMGK = hrg riel minyk goreng kel eriode (R/kg) DCPO - = eubh bed kl dri DCPO (000 on) QDMG - = eubh bed kl dri QDMG (000 on) QPMG - = eubh bed kl dri QSMG (000 on) HMGS - = eubh bedkl HMGS (R 000/on) u, u, u 3 = eubh enggnggu Koefisien regresi yng dihrkn: k, k 3, l, l, l 3, m > 0, k, m < 0 dn 0 < k 4, l 4, m 3 <

9 5.. Idenifiksi Model Idenifiksi dlh suu mslh erumusn model, bukn endugn u enilin model (Gseresz, 99). Suu model ekonomerik dlm benuk sisem ersmn simuln dikkn lengk bil mengndung jumlh ersmn sekurng-kurngny sebnyk eubh endogen yng d dlm sisem ersmn simuln. Dri model srukurl yng dikemukn di s d 3 eubh endogen, 4 eubh eksogen, dn 3 eubh bed kl. Tol eubh yng d dlm model sebnyk 50 buh, yng erd dlm 3 ersmn erilku dn 6 ersmn idenis. Menuru order condiion, suu ersmn d di idenifiksi bil eubh yng erd dlm ersmn lebih besr u sm dengn jumlh semu eubh endogen dikurngi su. Hsil idenifiksi menunjukkn sei ersmn srukurl dlh over idenified (Lmirn 3), sehingg rmeer rmeer d ersmn simuln di s d didug Meod Pendugn Model Pemilihn meod disesuikn dengn ujun eneliin, yiu unuk memeroleh koefisien ersmn srukurl secr simuln. Pendugn rmeer srukurl secr simuln jug membnu simulsi kebijkn secr simuln dengn lebih efisien. Sebgimn dikehui bhw ujun eneliin ini dlh unuk mengehui reson rel dn reson enwrn kel swi erkebunn rky, erkebunn besr sws, dn erkebunn negr. Mk meod endugn yng digunkn dlh meod yng dinjurkn Theil dn Zellner (96), yiu meod endugn SLS (Two-Sge Les Squre).

10 Uji korelsi seril dengn menggunkn Durbin-Wson Sisic idk vlid unuk model ersmn simuln jik model mengndung lgged endogenous vribles. Unuk menguji kh model menglmi korelsi seril u idk digunkn Durbin h Sisic (Pindyck dn Rubinfield, 98): h = [ 0,5 D.W ] [T/ ( T.vr (b h )) ] 0,5 h = ngk durbin h sisic vr (β h) = kudr dri sndrd error coefficien of lgged endogenous vribles, dn D.W. = nili sisik Durbin Wson. Uji sisik Durbin h idk vlid bil nili T (vr β h) lebih dri su. Jik sisik h lebih besr dri nili kriis disribusi norml mk model idk menglmi korelsi seril Prosedur Penern Model Slh su ujun dri eneliin ini dlh mencri lernif kebijkn yng bergun unuk mengevlusi srukur ekonomi indusri kel swi Indonesi. Unuk ujun ersebu mk rosedur enern model dibgi dlm beber h.. Sumber dn Jenis D D yng digunkn dlm nlisis kergn kel swi Indonesi ini dlh d sekunder yng bersumber dri berbgi erbin. D yng digunkn dlh d hun 979 smi hun 008. Dengn menggunkn renng wku ersebu, nlisis dihrkn d memberikn gmbrn enng srukur erekonomin indusri kel swi Indonesi ser jwbn erhd ermslhnny.

11 . Vlidsi Model Vlidsi model ekonomerik bergun unuk melih kemmun model mewkili duni ny. Kebikn nili-nili dugn model d dilih dengn berbgi krieri sisik. Pindyck dn Rubinfeld (987) menggunkn meode sisik unuk vlidsi model ekonomerik. RMSE = [Y T = Y ] ; RMSPE = [Y Y ] T = 00% U Theil = T = T = [Y ] [Y Y ] + T = [Y ] Y = nili rediksi model, Y = nili engmn conoh, T = jumlh hun engmn conoh, RMSE = roo men squre error, RMSPE = roo men squre ercen error, dn U = Theil s inequliy coefficien. Semkin kecil nili RMSE, RMSPE, dn U, mk endugn model semkin bik. Nili koefisien keidkseimbngn (U Theil) berkisr nr 0 smi. Bil nili U = 0 mk rediksi model semurn, dn bil U = mk rediksi model nif. Menuru Theil nili U sebikny lebih kecil dri 0,30 gr model d dengn bik mermlkn nili sebenrny. Jik nili U dis 0,30 mk sebikny model di revisi.

12 Informsi yng lebih lengk mengeni sumber-sumber keslhn (error) khususny mengeni roorsi bis d didefinisikn dlm ig komonen (Pindyck dn Rubinfeld, 987), yiu: U U U m c s T[Ŷ Ŷ ] =, [Y Y ] = = T[S = = [Y S ] Y ] T[- r]s S ] = [Y Y ], U m + U S + U C = Ŷ = nili dugn r-r model Ŷ = nili r-r engmn S = simngn bku nili dugn model S = simngn bku nili engmn conoh r = koefisien korelsi nili endugn dengn nili engmn conoh U m dlh roorsi bis yng menunjukkn keslhn sisemik unuk mengukur enyimngn nili r-r dug dengn nili r-r kul. Nili U m yng bik unuk model berkisr nr Jik nili U m dis 0. mk model ersebu erlu dierbiki kren bis sisemik d. U S dlh roorsi vrins yng menunjukkn kemmun model menyerui (relice) ingk erubhn eubh endogen. Jik nili U S sng besr, riny nili seri kul sng berflukusi sedngkn nili seri endugn kurng berflukusi. Bil U S sng besr mk model erlu dierbiki. U C dlh roorsi kovrins unuk mengukur keslhn yng idk sisemik. U C berfungsi unuk menjelskn keslhn yng ersis. Secr idel keslhn- keslhn erdisribusi d U C

13 jik Theil s inequliy coefficien lebih besr dri 0. Keslhn r-r kudr erkecil (RMSE) d jug dinykn dlm komonen lin yng d memberi informsi yng sng ening (Theil, 966). Komonen dimksud nr lin dlh: U U r d T[S r S ] = [Y Y ] = = = T[- r ][S ] [Y Y ] U m + U r + U d = U r dlh komonen regresi yng menunjukkn devisi kemiringn (sloe) regresi kul dengn nili-nili dugn. Jik rediksi semurn mk kemiringn regresi (= r*s/s) kn sm dengn su, riny regresi yng didug idk beroongn dengn regresi kul. Jik nili r * S/S = mk nili U m dn U r kn hilng sm dngn nol. U d merukn komonen keslhn-keslhn yng idk sisemik. Suu model yng bik jik nili U m dn U r sng kecil dn nili U d mendeki su. Selin indikor di s, vlidsi model jug d dijelskn dengn koefisien R. Semkin inggi nili R semkin besr vrisi erubhn eubh endogenous yng d dijelskn oleh eubh redeermin dn semkin bik kergn model Simulsi Kebijkn Hisorik Simulsi hisorik merukn erhiungn nili dugn eubh endogen kul, dengn menggunkn nili-nili hisorik eubh eksogen dn koefisien

14 rmeer dugn (Inriligor, 980). Anlisis simulsi dierkn sejk hun 985 hingg hun 008, yng menggmbrkn kondisi sbil erkembngn indusri kel swi Indonesi. Simulsi yng dierkn menggunkn beber lernif kebijkn sebgimn disjikn d Tbel 8. Tbel 8. Simulsi Inernl dn Eksernl No Simulsi Perubhn Dsr Perimbngn A. Peubh Inernl: S Pjk eksor sebesr.5 % royeksi hrg CPO duni S Suku bung hrn riel sebesr 0 % kondisi domesik S3 Kombinsi Simulsi dn royeksi dn kondisi S4 Devlusi nik 8.8% r-r nik 8.8 %/hn S5 Pendn er ki nik 5 % r-r nik 3.46 %/hn B. Peubh Eksernl: S6 Produk domesik bruo RRC nik 0 % r-r nik 8.9 %/hn S7 Produk domesik bruo Indi nik 5 % r-r nik 4.5 %/hn S8 Produk domesik bruo Uni Ero urun 0 % r-r nik.03 %/hn S9 Imor CPO duni nik 0 % r-r nik %/hn

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN 7 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN M Peljrn : Memik Kels/ Semeser: XI Progrm IPA/ Aloksi Wku: 6 jm Peljrn ( Peremun) A. Sndr Kompeensi Menggunkn konsep i fungsi dn urunn fungsi dlm pemehn mslh. B. Kompeensi

Lebih terperinci

FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA Yogyakarta 2011

FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA Yogyakarta 2011 Progrm Sudi M Kulih Pokok hsn : Memik : Geomeri : Kesengunn isusun oleh r. li Mhmudi FKULTS MTEMTIK N ILMU PENGETHUN LM UNIVERSITS NEGERI YOGYKRT Yogykr 0 Lemr Kegin Mhsisw Geomeri Lemr Kegin Mhsisw M

Lebih terperinci

SOAL PILIHAN GANDA A. 10 B. 100 C D E

SOAL PILIHAN GANDA A. 10 B. 100 C D E OLIMPIADE SAINS TAHUN 004 TINGKAT KABUPATEN/KOTA DIREKTORAT PENDIDIKAN LANJUTAN PERTAMA DIREKTORAT JENDERAL PENDIDIKAN DASAR DAN MENENGAH DEPARTEMEN PENDIDIKAN NASIONAL BIDANG STUDI: MATEMATIKA. Ad du

Lebih terperinci

MODUL VIII FISIKA MODERN Transformasi Lorentz

MODUL VIII FISIKA MODERN Transformasi Lorentz MODUL VIII FISIKA MODERN Trnsformsi Loren Tujun Insruksionl Umum : Agr mhsisw dp memhmi mengeni Trnsformsi Loren Tujun Insruksionl Khusus : Dp menjelskn enng kedu posul Einsein Dp menjelskn enng perbedn

Lebih terperinci

Matematika EBTANAS Tahun 1987

Matematika EBTANAS Tahun 1987 Memik EBTANAS Thun 987 EBT-SMA-87-0 Himpunn penyelesin dri persmn : x + = x unuk x R dlh {, } {, } {, } {, } {, } EBT-SMA-87-0 Di bwh ini dlh gmbrpenmpng sebuh pip. Jik jri jri pip cm dn AB = 0 cm (AB

Lebih terperinci

ANALISIS PERAMALAN PENJUALAN SEPEDA MOTOR DI KABUPATEN NGAWI DENGAN ARIMA DAN ARIMAX

ANALISIS PERAMALAN PENJUALAN SEPEDA MOTOR DI KABUPATEN NGAWI DENGAN ARIMA DAN ARIMAX ANALII PERAMALAN PENJUALAN EPEDA MOTOR DI KABUPATEN NGAWI DENGAN ARIMA DAN ARIMAX Muflih Rori Pur Hrh, Agus uhrsono Jurusn isik, Fkuls Memik dn Ilmu Pengehun Alm, Insiu Teknologi euluh Noember (IT) Jl.

Lebih terperinci

Analisis Peramalan Penjualan Sepeda Motor Di Kabupaten Ngawi Dengan Arima Dan Arimax

Analisis Peramalan Penjualan Sepeda Motor Di Kabupaten Ngawi Dengan Arima Dan Arimax JURNAL AIN DAN ENI POMIT Vol. 3, No.2, (2014) 2337-3520 (2301-928X Prin) D-122 Anlisis Permln Penjuln eed Moor Di Kbuen Ngwi Dengn Arim Dn Arimx Muflih Rori Pur Hrh dn Agus uhrsono Jurusn isik, Fkuls Memik

Lebih terperinci

PERTEMUAN 2 DASAR METODE NUMERIK

PERTEMUAN 2 DASAR METODE NUMERIK PERTEMUAN DASAR METODE NUMERIK Meri pd peremun ini:. Dlil-dlil dsr memik unuk meode numerik. Teori bilngn. Rl Seelh menyelesikn peremun ini, mhsisw dihrpkn dp menjelskn dlil dsr memik unuk meode numerik,

Lebih terperinci

ANALISIS NUMERIK. Inter polasi. SPL simultan. Akar Persama. linear

ANALISIS NUMERIK. Inter polasi. SPL simultan. Akar Persama. linear ANALISIS NUMERIK Inter polsi SPL simultn Akr Persm n Non liner INTERPOLASI Tujun Interpolsi bergun untuk menksir hrg-hrg tengh ntr titik dt yng sudh tept. Interpolsi mempunyi orde tu derjt. Mcm Interpolsi

Lebih terperinci

Kesesuaian Persamaan Pola Intensitas Curah Hujan Sebagai Fungsi dari Durasi Hujan di Balai Pengamatan Dirgantara Pontianak

Kesesuaian Persamaan Pola Intensitas Curah Hujan Sebagai Fungsi dari Durasi Hujan di Balai Pengamatan Dirgantara Pontianak Kesesuin Persmn Pol nensis Curh Hujn Sebgi Fungsi dri Dursi Hujn di Bli Pengmn Dirgnr Ponink Ann Krin 1), M. shk Jumrng 1)* 1)Progrm Sudi Fisik, FMPA, Universis njungpur Jln Jendrl Ahmd Yni, Ponink, ndonesi

Lebih terperinci

Interpolasi. Umi Sa adah

Interpolasi. Umi Sa adah Interolsi Umi S dh Interolsi Perbedn Interolsi dn Ekstrolsi Interolsi Linier L Interolsi Kudrt L h h Interolsi Qubic L h h h Interolsi dg Polinomil 5 Tble : Si equidistntl sced oints in [- ] 5 -..846

Lebih terperinci

12. LUAS DAERAH DAN INTEGRAL

12. LUAS DAERAH DAN INTEGRAL 12. LUAS DAERAH DAN INTEGRAL 12.1 Lus Derh di Bwh Kurv Mslh menentukn lus derh (dn volume rung) telh dipeljri sejk er Pythgors dn Zeno, pd thun 500-n SM. Konsep integrl (yng terkit ert dengn lus derh)

Lebih terperinci

SELEKSI OLIMPIADE TINGKAT KABUPATEN/KOTA TAHUN 2002 TIM OLIMPIADE MATEMATIKA INDONESIA TAHUN 2003

SELEKSI OLIMPIADE TINGKAT KABUPATEN/KOTA TAHUN 2002 TIM OLIMPIADE MATEMATIKA INDONESIA TAHUN 2003 SELEKSI OLIMPIADE TINGKAT KABUPATEN/KOTA TAHUN 00 TIM OLIMPIADE MATEMATIKA INDONESIA TAHUN 00 Bidng Memik Wku : 90 Meni DEPARTEMEN PENDIDIKAN NASIONAL DIREKTORAT JENDERAL PENDIDIKAN DASAR DAN MENENGAH

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PE ELITIA

BAB III METODOLOGI PE ELITIA 24 BAB III METODOLOGI PE ELITIA Meodologi yng digunkn dlm peneliin ini merujuk pd proses Knowledge Discovery in Dbse (KDD). KDD merupkn nm lin dri D Mining yng bis digunkn dlm jurnl ilmih. Lngkh-lngkh

Lebih terperinci

Peramalan Netflow Uang Kartal dengan Metode ARIMAX dan Radial Basis Function Network (Studi Kasus Di Bank Indonesia)

Peramalan Netflow Uang Kartal dengan Metode ARIMAX dan Radial Basis Function Network (Studi Kasus Di Bank Indonesia) Permln Neflow Ung Krl dengn Meode ARIMAX dn Rdil Bsis Funcion Nework (Sudi Ksus Di Bnk Indonesi) Renny Elfir Wulnsri dn Suhrono Jurusn Sisik, FMIPA, Insiu Teknologi Seuluh Noember (ITS) Jl. Arief Rhmn

Lebih terperinci

METODE PENELITIAN. Penelitian dilaksanakan pada bulan Oktober sampai dengan November 2011

METODE PENELITIAN. Penelitian dilaksanakan pada bulan Oktober sampai dengan November 2011 III. METODE PENELITIAN 3.1. Tempt dn Wktu Penelitin Penelitin dilksnkn pd buln Oktober smpi dengn November 2011 bertempt di Lbortorium Rekys Bioproses dn Psc Pnen, Jurusn Teknik Pertnin, Fkults Pertnin,

Lebih terperinci

VEKTOR. 1. Pengertian Vektor adalah besaran yang memiliki besar (nilai) dan arah. Vektor merupakan sebuah ruas garis yang

VEKTOR. 1. Pengertian Vektor adalah besaran yang memiliki besar (nilai) dan arah. Vektor merupakan sebuah ruas garis yang VEKTOR 1. Pengertin Vektor dlh besrn yng memiliki besr (nili dn rh. Vektor merupkn sebuh rus gris yng P berrh dn memiliki pnjng. Pnjng rus gris tersebut dlh pnjng vektor. Rus gris dri titik P dn berujung

Lebih terperinci

INTEGRAL TAK-WAJAR. bentuk tak-tentu karena bentuk ini saling membantu dan tidak bersaing.

INTEGRAL TAK-WAJAR. bentuk tak-tentu karena bentuk ini saling membantu dan tidak bersaing. INTEGRAL TAK-WAJAR A. Tk Terhingg Seip ilngn sli merupkn ilngn erhingg dn dp menykn sesuu yng nykny erhingg. Arisoeles menykn hw ilngn sli n dp ernili seesr-esrny epi ep erhingg dn idk kn pernh sm dengn

Lebih terperinci

Tugas Menyelesaikan Soal Disusun Untuk memenuhi tugas Mata kuliah Kajian Matematika SMA 1 Dosen: Padrul Jana, M.Sc

Tugas Menyelesaikan Soal Disusun Untuk memenuhi tugas Mata kuliah Kajian Matematika SMA 1 Dosen: Padrul Jana, M.Sc Tugs Menyelesikn Sol Disusun Untuk memenuhi tugs Mt kulih Kjin Mtemtik SMA Dosen: Pdrul Jn, M.Sc Disusun Oleh: Kelomok /5A. Nurul Istiqomh 000. Muhmmd Mukti Ali 00. Diyh Elvi Rin 00. Ambr Retno Muti 0050

Lebih terperinci

Diana Holidah Bagian Farmasi Klinik dan Komunitas Fakultas Farmasi Universitas Jember

Diana Holidah Bagian Farmasi Klinik dan Komunitas Fakultas Farmasi Universitas Jember Din Holidh Bgin Frmsi Klinik dn Komunis Fkuls Frmsi Universis Jember Absorpsi Ob Absorpsi sisemik dri slurn cern ergnung pd:. Benuk sedin ble, kpsul, sirup dll b. Anomi fisiologi emp bsorpsi, melipui :

Lebih terperinci

MODEL GARCH UNTUK VARIANSI SESATAN DARI MODEL AUTOREGRESIVE MOVING AVERAGE

MODEL GARCH UNTUK VARIANSI SESATAN DARI MODEL AUTOREGRESIVE MOVING AVERAGE MODEL GARCH UNUK VARIANSI SESAAN DARI MODEL AUOREGRESIVE MOVING AVERAGE Ole: Eni usi Jurusn Pendidikn Memik FPMIPA UPI Jl Dr Seibudi 9, Bndung 404 Absk Model yng digunkn dlm emodeln d runun wku yiu model

Lebih terperinci

Integral Tak Wajar. Ayundyah Kesumawati. March 25, Prodi Statistika FMIPA-UII

Integral Tak Wajar. Ayundyah Kesumawati. March 25, Prodi Statistika FMIPA-UII Kesumwti Prodi Sttistik FMIPA-UII Mrch 25, 205 Sutu integrl tertentu b f (x)dx () diktkn wjr jik i memenuhi du syrt berikut: i. Bts integrsi dn b merupkn bilngn berhingg ii. fungsi f (x) terbts pd intervl

Lebih terperinci

SISTEM BILANGAN REAL. 1. Sifat Aljabar Bilangan Real

SISTEM BILANGAN REAL. 1. Sifat Aljabar Bilangan Real SISTEM BILANGAN REAL Dlm terminologi Aljbr Abstrk, sistem bilngn rel disebut dengn field (lpngn) pd opersi penjumlhn dn perklin. Sutu opersi biner bis ditulis dengn sutu psngn terurut (, b) yng unik dri

Lebih terperinci

Penentuan Panjang Optimal Data Deret Waktu Bebas Outlier dengan Menggunakan Metode Window Time

Penentuan Panjang Optimal Data Deret Waktu Bebas Outlier dengan Menggunakan Metode Window Time JURNAL SAINS DAN SENI ITS Vol. 6, No. 1, (017) ISSN: 337-350 (301-98X Prin) D-137 Penenun Pnjng Opiml D Dere Wku Bebs Oulier dengn Menggunkn Meode Window Time Ry Sofi Auli dn Rden Mohmd Aok Jurusn Sisik,

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI

BAB II LANDASAN TEORI BAB II LANDASAN TEORI Bb berikut ini kn disjikn mteri pendukung yng dpt membntu penulis untuk menyelesikn permslhn yng kn dibhs pd bb selnjutny. Adpun mteri pendukungny dlh pengertin mtriks, jenis-jenis

Lebih terperinci

VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA Fungsi Permintaan Taman Wisata Tirta Sanita

VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA Fungsi Permintaan Taman Wisata Tirta Sanita VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA 7.1. Fungsi Permintn Tmn Wist Tirt Snit Model persmn fungsi permintn di bwh ini sudh menglmi pemilihn independent vrible, untuk menghindri mslh multikolinerits.

Lebih terperinci

MA3231 Analisis Real

MA3231 Analisis Real MA3231 Anlisis Rel Hendr Gunwn* *http://hgunwn82.wordpress.com Anlysis nd Geometry Group Bndung Institute of Technology Bndung, INDONESIA Progrm Studi S1 Mtemtik ITB, Semester II 2016/2017 HG* (*ITB Bndung)

Lebih terperinci

BAB III DIAGRAM POHON KEPUTUSAN

BAB III DIAGRAM POHON KEPUTUSAN BAB III DIAGRAM POHON KEPUTUSAN 3 Digrm Pohon Keutusn 3 Pengertin Pohon keutusn merukn metode klsifiksi dn rediksi yng sngt kut dn terkenl Metode ohon keutusn mengubh fkt yng sngt besr menjdi ohon keutusn

Lebih terperinci

1) BENTUK UMUM DAN BAGIAN-BAGIAN PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persamaan kuadrat adalah seperti di bawah ini:

1) BENTUK UMUM DAN BAGIAN-BAGIAN PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persamaan kuadrat adalah seperti di bawah ini: ) BENTUK UMUM DAN BAGIAN-BAGIAN PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persmn kudrt dlh seperti di bwh ini: b c dengn, b, c bilngn dn riil Dimn, disebut sebgi koefisien dri b disebut sebgi koefisien dri c disebut

Lebih terperinci

CONTOH SOLUSI BEBERAPA SOAL OLIMPIADE MATEMATIKA Oleh: Wiworo, S.Si, M.M. 3. Untuk k 2 didefinisikan bahwa a

CONTOH SOLUSI BEBERAPA SOAL OLIMPIADE MATEMATIKA Oleh: Wiworo, S.Si, M.M. 3. Untuk k 2 didefinisikan bahwa a CONTOH SOLUSI BEBERAPA SOAL OLIMPIADE MATEMATIKA Oleh: Wiworo, S.Si, M.M. Dikethui bhw,. Untuk k didefinisikn bhw k k k. Tentukn jumlh tk hingg dri. Kit mislkn S S. Dengn demikin kit dpt menuliskn Kedu

Lebih terperinci

DETERMINAN. Misalkan A adalah suatu matriks persegi. a) Jika A memiliki satu baris atau satu kolom bilangan nol, maka det(a) = 0.

DETERMINAN. Misalkan A adalah suatu matriks persegi. a) Jika A memiliki satu baris atau satu kolom bilangan nol, maka det(a) = 0. DETERMINAN Fungsi determinn dri sutu mtriks persegi A (dinotsikn dengn det(a) tu A ) didefinisikn sebgi jumlh dri semu hsil kli elementer bertnd dri A. Sementr, ngk tu bilngn dri det(a) disebut determinn

Lebih terperinci

Catatan Kuliah 2 Matematika Ekonomi Memahami dan Menganalisa Aljabar Matriks (2)

Catatan Kuliah 2 Matematika Ekonomi Memahami dan Menganalisa Aljabar Matriks (2) Cttn Kulih Mtemtik Ekonomi Memhmi dn Mengnlis ljbr Mtriks (). Vektor dn kr Krkteristik pbil dlh mtriks berordo n n dn X dlh vector n, kn dicri sklr λ R yng memenuhi persmn : X λ X tu ( λi) X gr X (solusiny

Lebih terperinci

Jawaban Tugas Awal Gerak dan Gaya. Eksperimen Kereta dinamika

Jawaban Tugas Awal Gerak dan Gaya. Eksperimen Kereta dinamika Jwbn Tugs Awl Gerk dn Gy Eksperimen Kere dinmik. Bil du buh blok erbu dri bhn yng sm epi M>M dijuhkn pd bidng miring yng sm dengn posisi yng sm, mn yng lebih cep smpi ke dsr? Mengp demikin? Jwb : Mg sin

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN. Secara umum analisis yang digunakan dalam penelitian ini menggunakan

IV. METODE PENELITIAN. Secara umum analisis yang digunakan dalam penelitian ini menggunakan 93 IV. METODE PENELITIAN 4.. Pendekn dn Kerngk Anlisis Secr umum nlisis yng digunkn dlm peneliin ini menggunkn pendekn ekonomerik. Meod dn eknik p yng digunkn ergnung pd ujun yng ingin dicpi dn jenis d

Lebih terperinci

PENDETEKSIAN PENCILAN ADITIF DAN INOVATIF DALAM DATA DERET WAKTU MELALUI METODE ITERATIF

PENDETEKSIAN PENCILAN ADITIF DAN INOVATIF DALAM DATA DERET WAKTU MELALUI METODE ITERATIF Forum Sisik dn Kompusi, Vol No., 8 ISSN : 85-85 PENDEEKSIAN PENCILAN ADIF DAN INOVIF DALAM DA DERE WAKU MELALUI MEODE ERIF Kusmn Sdik, Erfini, Noviyni WP Depremen Sisik FMIPA Insiu Pernin Bogor E-mil :

Lebih terperinci

PROBLEM SOLVING TERKAIT DENGAN KELAS X SEMESTER 1 PADA STANDAR KOMPETENSI (SK) 1.

PROBLEM SOLVING TERKAIT DENGAN KELAS X SEMESTER 1 PADA STANDAR KOMPETENSI (SK) 1. PROLEM SOLVING TERKIT DENGN KELS X SEMESTER PD STNDR KOMPETENSI (SK). LJR Memechkn mslh yng berkitn dengn bentuk pngkt, kr, dn logritm Oleh: Sigit Tri Guntoro. Du orng berselisih mengeni bnykny psngn bilngn

Lebih terperinci

STRUKTUR BETON BERTULANG I. Tulangan Rangkap. Oleh Resmi Bestari Muin

STRUKTUR BETON BERTULANG I. Tulangan Rangkap. Oleh Resmi Bestari Muin MODUL KULIAH STRUKTUR BETON BERTULANG I Minggu ke : 9 Tulngn Rngkp Oleh Resmi Bestri Muin PRODI TEKNIK SIPIL FAKULTAS TEKNIK SIPIL dn PERENCANAAN UNIVERSITAS MERCU BUANA 2010 DAFTAR ISI DAFTAR ISI i IX

Lebih terperinci

Bab 2 HUKUM KEKEKALAN. 2.1 Hukum Kekekalan Skalar

Bab 2 HUKUM KEKEKALAN. 2.1 Hukum Kekekalan Skalar Bb 2 HUKUM KEKEKALAN 2.1 Hukum Kekekln Sklr Hukum kekekln mendeskripsikn dinmik suu kunis dlm sisem eruup. Khususny, hukum kekekln menykn bhw lju perubhn kumulif kunis ersebu hny ergnung pd fluks yng msuk,

Lebih terperinci

MODEL POTENSIAL 1 DIMENSI

MODEL POTENSIAL 1 DIMENSI MODEL POTENSIAL 1 DIMENSI 1. Sumur Potensil Tk Berhingg Kit tinju prtikel bermss m dengn energi positif, berd dlm sumur potensil stu dimensi dengn dinding potensil tk berhingg dn potensil didlmny nol,

Lebih terperinci

PERATURAN PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA NOMOR 50 TAHUN 2005 TENTANG LEMBAGA PRODUKTIVITAS NASIONAL DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

PERATURAN PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA NOMOR 50 TAHUN 2005 TENTANG LEMBAGA PRODUKTIVITAS NASIONAL DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA PERATURA PRESIE REPUBLIK IESIA MR 50 TAHU 2005 TETAG LEMBAGA PRUKTIVITAS ASIAL EGA RAHMAT TUHA YAG MAHA ESA PRESIE REPUBLIK IESIA, Menimbng : bhw dlm rngk melksnkn keenun Psl 30 y (3) Undng-Undng omor

Lebih terperinci

SIFAT-SIFAT LOGARITMA

SIFAT-SIFAT LOGARITMA K- Kels X mtemtik PEMINATAN SIFAT-SIFAT LOGARITMA Tujun Pembeljrn Setelh memeljri mteri ini, kmu dihrkn memiliki kemmun berikut.. Memhmi definisi logritm.. Dt menentukn nili logritm dengn menggunkn tbel

Lebih terperinci

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s K-3 mtemtik K e l s XI TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut.. Memhmi teorem fktor.. Menentukn kr dn fktor liner suku nyk dengn

Lebih terperinci

Analisa Regresi Linear. Akibat dari nilai σε yang membesar. Analisa Regresi Linear. Regresi Linear Sederhana dan Korelasi

Analisa Regresi Linear. Akibat dari nilai σε yang membesar. Analisa Regresi Linear. Regresi Linear Sederhana dan Korelasi Anlis Regresi Liner Anlis regresi digunkn untuk mermlkn nili dri stu peubh (peubh Terikt) berdsrkn peubh yng yng lin (peubh bebs). Peubh Terikt: dituliskn sebgi Y Peubh Bebs: dituliskn sebgi X1, X2,, Xk

Lebih terperinci

Two-Stage Nested Design

Two-Stage Nested Design Mteri #13 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Two-Stge Nested Design Nested design dlh slh stu ksus dri desin multi fktor dimn level dri slh stu fktor (misl: fktor B) serup tpi tidk identik untuk setip level yng

Lebih terperinci

r x = 0. Koefisien-koefisien persamaan yang dihasilkan adalah analitik pada x = 0. Jadi dapat kita gunakan metode deret pangkat.

r x = 0. Koefisien-koefisien persamaan yang dihasilkan adalah analitik pada x = 0. Jadi dapat kita gunakan metode deret pangkat. Husn Arifh,M.Sc : Persmn Legendre Emil : husnrifh@uny.c.id Persmn diferensil Legendre (1) 1 x 2 y 2xy + n n + 1 y = 0 Prmeter n pd (1) dlh bilngn rill yng diberikn. Setip penyelesin dri (1) dinmkn fungsi

Lebih terperinci

BAB 2 LANDASAN TEORI. pengetahuan, terutama para peneliti yang dalam penelitiannya banyak

BAB 2 LANDASAN TEORI. pengetahuan, terutama para peneliti yang dalam penelitiannya banyak BAB 2 LANDASAN TEORI 2.1 Pengertin Anlisis Regresi Sttistik merupkn slh stu cbng ilmu pengethun yng pling bnyk mendptkn perhtin dn dipeljri oleh ilmun dri hmpir semu ilmu bidng pengethun, terutm pr peneliti

Lebih terperinci

Aplikasi Teori Permainan Lawan pemain (punya intelegensi yang sama). Setiap pemain mempunyai beberapa strategi untuk saling mengalahkan.

Aplikasi Teori Permainan Lawan pemain (punya intelegensi yang sama). Setiap pemain mempunyai beberapa strategi untuk saling mengalahkan. Apliksi Teori Perminn Lwn pemin (puny intelegensi yng sm) Setip pemin mempunyi beberp strtegi untuk sling menglhkn Two-Person Zero-Sum Gme Perminn dengn pemin dengn perolehn (keuntungn) bgi slh stu pemin

Lebih terperinci

Model Sederhana Penyebaran Avian Flu di Cikelet

Model Sederhana Penyebaran Avian Flu di Cikelet 13 Bb III Model Sedern Penyebrn Avin Flu di Cikele Pd bb ini kn dibs mengeni model penyebrn virus flu burung di der Cikele bik penyebrn pd ym mupun penyebrn dri ym erdp mnusi dengn memnfkn berbgi informsi

Lebih terperinci

15. INTEGRAL SEBAGAI LIMIT

15. INTEGRAL SEBAGAI LIMIT 15. INTEGRAL SEBAGAI LIMIT 15.1 Jumlh Riemnn Dlm kulih Klkulus pd thun pertm, integrl Riemnn bisny diperkenlkn sebgi limit dri jumlh Riemnn, tidk mellui integrl Riemnn ts dn integrl Riemnn bwh. Hl ini

Lebih terperinci

Peramalan Harga Saham Perusahaan Selular di Indonesia Menggunakan Metode Vector Autoregressive (VAR)

Peramalan Harga Saham Perusahaan Selular di Indonesia Menggunakan Metode Vector Autoregressive (VAR) Permln Hrg Shm Perushn Selulr di Indonesi Menggunkn Meode Vecor Auoregressive (VAR) Rez Tino, Agus Suhrsono dn Seiwn Jurusn Sisik, Fkuls Memik dn Ilmu Pengehun Alm, Insiu Teknologi Sepuluh Nopember (ITS)

Lebih terperinci

perusahaan-perusahaan go public yang terdaftar di BEJ sampai dengan tahun

perusahaan-perusahaan go public yang terdaftar di BEJ sampai dengan tahun BAB IV ANALISIS DAN PEMBAHASAN Pd bgin ini kn dilkukn nlisis terhdp dt yng diteliti. Penelitin ini bertujun untuk mengethui hubungn kinerj keungn dengn hrg shm bik secr prsil mupun secr simultn. Dlm penelitin

Lebih terperinci

TIM OLIMPIADE MATEMATIKA INDONESIA TAHUN 2009

TIM OLIMPIADE MATEMATIKA INDONESIA TAHUN 2009 SELEKSI OLIMPIADE TINGKAT KABUPATEN/KOTA TIM OLIMPIADE MATEMATIKA INDONESIA TAHUN 009 Bidng Mtemtik Wktu :,5 Jm DEPARTEMEN PENDIDIKAN NASIONAL DIREKTORAT JENDERAL PENDIDIKAN DASAR DAN MENENGAH DIREKTORAT

Lebih terperinci

6. Himpunan Fungsi Ortogonal

6. Himpunan Fungsi Ortogonal 6. Himpunn Fungsi Ortogonl Mislkn f periodik dengn periode, dn mulus bgin demi bgin pd [ π, π]. Jik S f N (θ) = N n= N c ne inθ, n =,, 2,..., dlh jumlh prsil dri deret Fourier f, mk kit telh menunjukkn

Lebih terperinci

Kegiatan Belajar 5. Aturan Sinus. Kegiatan 5.1

Kegiatan Belajar 5. Aturan Sinus. Kegiatan 5.1 Pge of 8 Kegitn eljr 5. Tujun Pembeljrn Setelh mempeljri kegitn beljr 5, dihrpkn sisw dpt. Menentukn unsur-unsur segitig dengn turn sinus b. Menentukn unsur-unsur segitig dengn turn kosinus. Menghitung

Lebih terperinci

BAB ALJABAR MARIX Dlm pokok bhsn ini kn disjikn dsr-dsr opersi ljbr mtrix yng berhubungn dengn nlisis struktur dengn menggunkn metode mtrix kekkun (stiffness method)... Pengertin Mtrix Mtrix merupkn sutu

Lebih terperinci

Matematika SMA (Program Studi IPA)

Matematika SMA (Program Studi IPA) Smrt Solution UJIAN NASIONAL TAHUN PELAJARAN 2013/2014 Disusun Sesui Indiktor Kisi-Kisi UN 2013 Mtemtik SMA (Progrm Studi IPA) Disusun oleh : Pk Anng - Blogspot Pge 1 of 13 5. 2. Menyelesikn sol pliksi

Lebih terperinci

BAB 7. LIMIT DAN LAJU PERUBAHAN

BAB 7. LIMIT DAN LAJU PERUBAHAN BAB 7. LIMIT DAN LAJU PERUBAHAN 7. LIMIT FUNGSI 7.. Limit fungsi di sutu titik Menggmbrkn perilku fungsi jik peubhn mendekti sutu titik Illustrsi: Dikethui f( ) f(), 3,30,0 3,030,00 3,003 3 f() = f() 3,000?

Lebih terperinci

POKOK BAHASAN: PERMINTAAN, DAN HARGA. Suharyanto

POKOK BAHASAN: PERMINTAAN, DAN HARGA. Suharyanto POKOK BAHASAN: PERMINTAAN, PENAWARAN DAN HARGA Suhrynto Tujun Perkulihn ini: Mhsisw dpt mengnlisis kondisi psr berdsrkn konsep dsr permintn, penwrn dn hrg dlm meknisme psr. Bhn bcn: Smuelson, Pul A. &

Lebih terperinci

Fisika Dasar I (FI-321) 3) Gerak dalam Dua dan Tiga Dimensi Posisi dan Perpindahan Kecepatan Percepatan Gerak Parabola Gerak Melingkar

Fisika Dasar I (FI-321) 3) Gerak dalam Dua dan Tiga Dimensi Posisi dan Perpindahan Kecepatan Percepatan Gerak Parabola Gerak Melingkar Fisik Ds I (FI-31) Topik hi ini (minggu 3) Gek dlm Du dn Tig Dimensi Posisi dn Pepindhn Kecepn Pecepn Gek Pbol Gek Melingk Gek dlm Du dn Tig Dimensi Menggunkn nd u idk cukup unuk menjelskn sec lengkp gek

Lebih terperinci

ANALISIS FLUKTUASI NILAI TUKAR RUPIAH DAN INFLASI INDONESIA PERIODE )

ANALISIS FLUKTUASI NILAI TUKAR RUPIAH DAN INFLASI INDONESIA PERIODE ) Anlisis Flukusi Nili Tukr Rupih dn Inflsi Indonesi Periode 999-26 (M.I. Riydh e l.) ANALII FLUKTUAI NILAI TUKAR RUPIAH DAN INFLAI INDONEIA PERIODE 999-26 ) (The Anlysis of Flucuion of Rupih Exchnge Re

Lebih terperinci

SUKU BANYAK ( POLINOM)

SUKU BANYAK ( POLINOM) SUKU BANYAK ( POLINOM) Bb 16 Skl 8.Menyelesikn mslh yng berkitn dengn teorem sis tu teorem fktor A. PENGERTIAN SUKU BANYAK. Bentuk x x x... x x, dengn 0 dn n { bil. cch} 1 0 disebut dengn Suku bnyk (Polinomil)

Lebih terperinci

Kompetensi 2 (Bagian 2) PERSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT

Kompetensi 2 (Bagian 2) PERSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT Kometensi (Bgin PERSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT PERSAMAAN KUADRAT Menentukn Jenis Akr-Akr Persmn Kudrt Menggunkn Diskriminn (D Bentuk Umum: D = - 4c + x + c ; 0 Pengertin: x = α dlh kr-kr ersmn + x + c α

Lebih terperinci

Hendra Gunawan. 1 November 2013

Hendra Gunawan. 1 November 2013 MA0 MATEMATIKA A Henr Gunwn Semeser I, 0/04 November 0 Lihn (Kulih yng Llu). Hiung inegrl enu/k enu beriku:. +.. cos( + ).. ( ). 4. 0 / 4 cos 0 4 5. (.. ) /0/0 (c) Henr Gunwn Ssrn Kulih Hri Ini 4.4. Teorem

Lebih terperinci

Aljabar Linear Elementer

Aljabar Linear Elementer ljbr Liner Elementer M SKS Silbus : Bb I Mtriks dn Opersiny Bb II Determinn Mtriks Bb III Sistem Persmn Liner Bb IV Vektor di Bidng dn di Rung Bb V Rung Vektor Bb VI Rung Hsil Kli Dlm Bb VII Trnsformsi

Lebih terperinci

PERSAMAAN KUADRAT. ac 0 p dan q sama tanda. 2. dg. Melengkapkan bentuk kuadrat ( kuadrat sempurna ) :

PERSAMAAN KUADRAT. ac 0 p dan q sama tanda. 2. dg. Melengkapkan bentuk kuadrat ( kuadrat sempurna ) : PERSAMAAN KUADRAT Bb. Bentuk Umum : b c,,, b, c Re l Menyelesikn ersmn kudrt :. dg. Memfktorkn : b c ( )( q) q q = ( q) dimn : b = + q dn c, Jik c dn q berbed tnd c dn q sm tnd. dg. Melengkkn bentuk kudrt

Lebih terperinci

Sistem pengukuran. Bab III SISTEM PENGUKURAN. III.1. Karakteristik Statis. Karakteristik instrument pengukuran. Akurasi (ketelitian)

Sistem pengukuran. Bab III SISTEM PENGUKURAN. III.1. Karakteristik Statis. Karakteristik instrument pengukuran. Akurasi (ketelitian) Sistem pengukurn Bb III SISTEM PENGUKURAN III.1. Krkteristik Sttis III.2. Krkteristik Dinmis III.3. Prinsip Dsr Pengukurn Sistem pengukurn merupkn bgin pertm dlm sutu sistem pengendlin Jik input sistem

Lebih terperinci

FISIKA BESARAN VEKTOR

FISIKA BESARAN VEKTOR K-3 Kels X FISIKA BESARAN VEKTOR TUJUAN PEMBELAJARAN Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun berikut.. Memhmi pengertin besrn vektor.. Mengusi konsep penjumlhn vektor dengn berbgi metode.

Lebih terperinci

2. PERSAMAAN, PERTIDAKSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT

2. PERSAMAAN, PERTIDAKSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT . PERSAMAAN, PERTIDAKSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT A. Persmn Kudrt. Bentuk umum persmn kudrt : x + bx + c = 0, 0. Nili determinn persmn kudrt : D = b c. Akr-kr persmn kudrt dpt dicri dengn memfktorkn tupun

Lebih terperinci

Bilangan. Bilangan Nol. Bilangan Bulat (Z )

Bilangan. Bilangan Nol. Bilangan Bulat (Z ) Bilngn Bilngn Asli (N) (,2,, ) Bilngn Nol (0) Bilngn Negtif (,, 2, ) Bilngn Bult (Z ) Bilngn Pechn ( 2 ; 5 ; 5%; 6,82; ) 7 A. Bilngn Asli (N) Bilngn Asli dlh himpunn bilngn bult positif (nol tidk termsuk).

Lebih terperinci

7. Ruang L 2 (a, b) f(x) 2 dx < }.

7. Ruang L 2 (a, b) f(x) 2 dx < }. 7. Rung L (, b) Rung L (, b) didefinisikn sebgi rung semu fungsi f yng kudrtny terintegrlkn pd [, b], ykni L (, b) := {f : b f(x) dx < }. Rung ini menckup fungsi-fungsi f yng tk terbts pd [, b] tetpi f

Lebih terperinci

Aplikasi turunan dan integral dalam persoalan ekonomi

Aplikasi turunan dan integral dalam persoalan ekonomi Apliksi turunn dn integrl dlm persoln ekonomi Fungsi Produksi ( ) Fungsi q f K, L menghubungkn input (kpitl dn teng kerj) dengn output. Kren tidk dibtsi oleh spesifiksi tertentu, mk teori ini dpt dipliksikn

Lebih terperinci

0 akar-akarnya adalah p dan q. 0 akar-akarnya 2p dan r.

0 akar-akarnya adalah p dan q. 0 akar-akarnya 2p dan r. Mengenng Jejk Sebgin Kecil Bngs Indonesi Yng Pernh Mengikuti Ujin Sekolh Pd Awl Ms Kemerdekn UJIAN PENGHABISAN SEKOLAH MENENGAH TINGKAT ATAS TAHUN 5. SMA 5 Berkh m gr suy fungsi nili rel dri? Syrt fungsi

Lebih terperinci

DAMPAK SUBSIDI HARGA PUPUK TSP DAN UREA TERHADAP KONTRIBUSI PRODUKSI JAGUNG JAWA TIMUR PADA PRODUKSI JAGUNG NASIONAL

DAMPAK SUBSIDI HARGA PUPUK TSP DAN UREA TERHADAP KONTRIBUSI PRODUKSI JAGUNG JAWA TIMUR PADA PRODUKSI JAGUNG NASIONAL DAMPAK SUBSIDI HARGA PUPUK SP DAN UREA ERHADAP KONRIBUSI PRODUKSI JAGUNG JAWA IMUR PADA PRODUKSI JAGUNG NASIONAL Wrih Prmuino 1 uli Hriyi, rin Dewi Hpri 3 1) Alumni Mhiw Jurun Soil Ekonomi Pernin Fkul

Lebih terperinci

ANALISIS PENGARUH STRATEGI BAURAN PEMASARAN TERHADAP MINAT BELI ULANG PRODUK BARU

ANALISIS PENGARUH STRATEGI BAURAN PEMASARAN TERHADAP MINAT BELI ULANG PRODUK BARU ANALISIS PENGARUH STRATEGI BAURAN PEMASARAN TERHADAP MINAT BELI ULANG PRODUK BARU Oleh : Bmng Srjono Sf Pengjr Polieknik Negeri Semrng Jl. Prof. Sudro SH. Temlng. Semrng 50275 Asrk Peneliin ini unuk mengehui

Lebih terperinci

8 adalah... A. 3 3 (kunci) C. 3 D. 3 E. 6 Pembahasan: Kedua ruas diakarkan: = = 8 = 3 3. adalah Jika 2 dan. , maka nilai. log w.

8 adalah... A. 3 3 (kunci) C. 3 D. 3 E. 6 Pembahasan: Kedua ruas diakarkan: = = 8 = 3 3. adalah Jika 2 dan. , maka nilai. log w. http://www.syiknybeljr.wordpress.co PEMBAHASAN SOAL SELEKSI BERSAMA MASUK PERGURUAN TINGGI NEGERI (SBMPTN) TAHUN 0. Jik, k nili A. (kunci) B. C. D. E... ( ) ( ) Kedu rus dikrkn: 8 = ( ) = = ( ) ( ) 8 =

Lebih terperinci

PEMILIHAN METODE INTENSITAS HUJAN YANG SESUAI DENGAN KARAKTERISTIK STASIUN PEKANBARU

PEMILIHAN METODE INTENSITAS HUJAN YANG SESUAI DENGAN KARAKTERISTIK STASIUN PEKANBARU PEMILIHAN METODE INTENSITAS HUJAN YANG SESUAI DENGAN KARAKTERISTIK STASIUN PEKANBARU Yohnn Lilis Hndyni Jurusn Teknik Sipil Fkuls Teknik Universis Riu Kmpus Bin Widy Jl. H.R. Soebrns Km. 1,5 Peknbru emil

Lebih terperinci

Sistem Persamaan Linear Bagian 1

Sistem Persamaan Linear Bagian 1 Sistem Persmn Liner Bgin. SISTEM PERSAMAAN LINEAR PENGANTAR Dlm bgin ini kn kit perkenlkn istilh dsr dn kit bhs sebuh metode untuk memechkn sistem-sistem persmn liner. Sebuh gris dlm bidng xy secr ljbr

Lebih terperinci

PERBANDINGAN MODEL ARIMA DAN FUNGSI TRANSFER PADA PERAMALAN CURAH HUJAN KABUPATEN WONOSOBO

PERBANDINGAN MODEL ARIMA DAN FUNGSI TRANSFER PADA PERAMALAN CURAH HUJAN KABUPATEN WONOSOBO ISSN: 339-54 JURNAL GAUSSIAN, Volume 4, Nomor 4, Thun 05, Hlmn 037-044 Online di: h://eournl-s.undi.c.id/index.h/gussin PERBANDINGAN MODEL ARIMA DAN FUNGSI TRANSFER PADA PERAMALAN CURAH HUJAN KABUPATEN

Lebih terperinci

Penyelesaian Persamaan Kuadrat 1. Rumus abc Rumus menentukan akar persamaan kuadrat ax 2 bx c 0; a, b, c R dan a 0

Penyelesaian Persamaan Kuadrat 1. Rumus abc Rumus menentukan akar persamaan kuadrat ax 2 bx c 0; a, b, c R dan a 0 PERSAMAAN, PERTIDAKSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persmn kudrt dlh c 0,,,c R, 0 Penyelesin Persmn Kudrt. Rumus c Rumus menentukn kr persmn kudrt c 0;,, c R dn 0, = ± 4c. Memfktorkn

Lebih terperinci

3. LIMIT DAN KEKONTINUAN. INF228 Kalkulus Dasar

3. LIMIT DAN KEKONTINUAN. INF228 Kalkulus Dasar . LIMIT DAN KEKONTINUAN INF8 Klkulus Dsr . Limit Fungsi di Stu Titik Pengertin it secr intuisi Perhtikn ungsi Fungsi dits tidk terdeinisi di =, kren di titik tersebut berbentuk 0/0. Tpi msih bis ditnykn

Lebih terperinci

LEMBAR KEGIATAN SISWA. : Menemukan Teorema Pythagoras Sekolah/Satuan Pendidikan:... Kelas/Semester :... Anggota Kelompok :

LEMBAR KEGIATAN SISWA. : Menemukan Teorema Pythagoras Sekolah/Satuan Pendidikan:... Kelas/Semester :... Anggota Kelompok : LEMBAR KEGATAN SSWA Topik : Menemukn Teorem Pythgors Sekolh/Stun Pendidikn:... Kels/Semester :... Anggot Kelompok : 1.... 2.... 3.... 4. 5.... Tnggl Mengerjkn LKS :. Petunjuk Umum: 1. Setelh mengerjkn

Lebih terperinci

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN ANALISIS

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN ANALISIS Dri Gmbr 4.7, Gmbr 4.8, dn Gmbr 4.9 di ts dpt diliht bhw hybrid film yng terbentuk menglmi retkn (crck). Hl ini sm seperti yng terjdi pd hybrid film presintered dn hybrid film dengn 5% wt PDMS terhdp TEOS

Lebih terperinci

Hubungan integral garis yang umum antara ke dua kuantitas tersebut,

Hubungan integral garis yang umum antara ke dua kuantitas tersebut, 6 GRADIN PONSIAL Grdien ptensil dlh sutu metde ng sederhn untuk mencri intensits medn listrik dri ptensil. Hubungn integrl gris ng umum ntr ke du kuntits tersebut,. dl Dengn mengmbil N sebgi vektr stun

Lebih terperinci

LIMIT FUNGSI DAN KEKONTINUAN

LIMIT FUNGSI DAN KEKONTINUAN LIMIT FUNGSI DAN KEKONTINUAN RANGKUMAN MATERI Sebelum memsuki mteri, perhtikn himpunn-himpunn berikut: ) Himpunn bilngn sli:,,,4,5,.... b) Himpunn bilngn bult:...,,,0,,,.... p c) Himpunn bilngn rsionl:

Lebih terperinci

1 Sifat Penambahan Selang

1 Sifat Penambahan Selang BAB : INTEGRAL TOPIK: Sift-sift Integrl Tentu Kometensi yng iukur lh kemmun mhsisw menyelesikn integrl tentu engn menggunkn sift-sift integrl tentu. Sift Penmbhn Selng. UAS Klkulus, Semester Penek 4 no.

Lebih terperinci

Aljabar Linear Elementer

Aljabar Linear Elementer ljbr Liner Elementer M3 3 SKS Silbus : Bb I Mtriks dn Opersiny Bb II Determinn Mtriks Bb III Sistem Persmn Liner Bb IV Vektor di Bidng dn di Rung Bb V Rung Vektor Bb VI Rung Hsil Kli Dlm Bb VII Trnsformsi

Lebih terperinci

BAB II PANGKAT, AKAR DAN LOGARITMA

BAB II PANGKAT, AKAR DAN LOGARITMA BAB II PANGKAT, AKAR DAN LOGARITMA ILUSTRASI Sony kn membeli sebuh motor secr kredit, ketentun yng ditwrkn oleh perushn lesing dlh, ung muk sebesr Rp.500.000,00 dn ngsurn perbulnny sebesr Rp 365.000,00

Lebih terperinci

Rumus Luas Daerah Segi Empat Sembarang? Oleh: Al Jupri Dosen Jurusan Pendidikan Matematika Universitas Pendidikan Indonesia

Rumus Luas Daerah Segi Empat Sembarang? Oleh: Al Jupri Dosen Jurusan Pendidikan Matematika Universitas Pendidikan Indonesia Rumus Lus Derh Segi Empt Sembrng? Oleh: Al Jupri Dosen Jurusn Pendidikn Mtemtik Universits Pendidikn Indonesi Kit bisny lebih menyuki brng yng siftny serb gun dn efektif, stu brng untuk berbgi jenis keperlun.

Lebih terperinci

PRA ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP KELAS X RPL SMK NEGERI 2 MAGELANG 2012

PRA ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP KELAS X RPL SMK NEGERI 2 MAGELANG 2012 Mtemtik TI SMK Negeri Mgl wwwfrusgintowordpresscom hl PRA ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP KELAS X RPL SMK NEGERI MAGELANG PILIHAN GANDA: Jik = 8, mk nili dlh A C E 8 B D Dikethui A = dn B = 7 9 Jik determinn

Lebih terperinci

BABAK PENYISIHAN AMSO JENJANG SMA PEMBAHASAN BABAK PENYISIHAN AMSO

BABAK PENYISIHAN AMSO JENJANG SMA PEMBAHASAN BABAK PENYISIHAN AMSO . Jwbn : C 8 3 8 6 3 3 3 6 BABAK PENYISIHAN AMSO JENJANG SMA PEMBAHASAN BABAK PENYISIHAN AMSO. Jwbn : C Tig bilngn prim pertm yng lebih besr dri 0 dlh 3, 9, dn 6. Mk 3 + 9 + 6 = 73. Jdi, jumlh tig bilngn

Lebih terperinci

2. Jika a > 0, maka. 3. Bentuk sederhana dari adalah Jika 4.log x + log 6x log 3x 2 log 16 = 0, maka nilai x adalah...

2. Jika a > 0, maka. 3. Bentuk sederhana dari adalah Jika 4.log x + log 6x log 3x 2 log 16 = 0, maka nilai x adalah... . Pk Edi menjul mobil sehrg R. 3.500.000,00 dengn hrg tersebut mendt untung 5%. Keuntungn k Edi dlh... A. R. 500.000,00 D. R..500.000,00 B. R..575.000,00 E. R..000.000,00 C. R..575.000,00. Jik > 0, mk

Lebih terperinci

Gambar 1.1. Contoh Produk-Produk Dekorasi dan Saniter yang Dihasilkan oleh Perusahaan tersebut

Gambar 1.1. Contoh Produk-Produk Dekorasi dan Saniter yang Dihasilkan oleh Perusahaan tersebut BAB I PENDAHULUAN 1.1. Ltr Belkng Sutu perushn menghsilkn wstfel, ptung, penyngg ptung, pot, penyngg pot, mej, penyngg mej, ir mncur, milbox, dn produk-produk dekorsi rumh linny yng berbhn utm terrzzo

Lebih terperinci

FUNGSI KUADRAT. . a 0, a, b, c bil real. ymax. ymin. , maka harga m= A. 0 B. 1 C. 2 D. 3 E. 4 Jawab : m mempunyai nilai minimum 1 5.

FUNGSI KUADRAT. . a 0, a, b, c bil real. ymax. ymin. , maka harga m= A. 0 B. 1 C. 2 D. 3 E. 4 Jawab : m mempunyai nilai minimum 1 5. FUNGSI KUADRAT Bb Bentuk Umum : x bx c. 0,, b, c bil rel b b c A. Titik Punck =, b Dengn sumbu simetri : x b c mx jik 0 Nili ekstrim : min jik 0 Jik fungsi x x m memuni nili minimum 8, mk hrg m= A. 0 B.

Lebih terperinci

Pemodelan Inflasi Provinsi Riau Menggunakan ARIMA Dengan Deteksi Outlier dan Model Intervensi

Pemodelan Inflasi Provinsi Riau Menggunakan ARIMA Dengan Deteksi Outlier dan Model Intervensi Pemodeln nflsi Provinsi Riu Menggunkn ARMA Dengn Deeksi Oulier dn Model nervensi Erie Sdewo Progrm Pscsrjn Sisik FMPA TS Surby erie@mhs.sisik.is.c.id Absrk Permslhn inflsi memiliki dmpk lus dlm perekonomin

Lebih terperinci

AUTOMATA SEBAGAI MODEL PENGENAL BAHASA

AUTOMATA SEBAGAI MODEL PENGENAL BAHASA JMP : Volume Nomor Oktober 9 AUTOMATA SEBAGAI MODEL PENGENAL BAHASA Eddy Mrynto Fkults Sins dn Teknik Universits Jenderl Soedirmn Purwokerto Indonesi emil: eddy_mrynto@unsoed.c.id Abstrct. A deterministic

Lebih terperinci

KINEMATIKA Kelas XI. Terdiri dari sub bab : 1. persamaan gerak 2. Gerak Parabola 3. Gerak Melingkar

KINEMATIKA Kelas XI. Terdiri dari sub bab : 1. persamaan gerak 2. Gerak Parabola 3. Gerak Melingkar Terdiri dri sub bb : 1. persmn gerk. Gerk Prbol 3. Gerk Melingkr KINEMATIKA Kels XI 1. PERSAMAAN GERAK Membhs tentng posisi, perpindhn, keceptn dn perceptn dengn menggunkn vector stun. Pembhnsn meliputi

Lebih terperinci

PRINSIP PRINSIP PEMOD O ELA L N F I F S I IS

PRINSIP PRINSIP PEMOD O ELA L N F I F S I IS PRINSIP PRINSIP PEMODELAN FISIS Tig fse dlm menci model mtemtik Menyusun mslh secr terstruktur Meformulsikn ersmn ersmn dsr Membentuk model rung-kedn Pemodeln Hed Bo Mesin Kerts Mesin Kerts Digrm hed bo

Lebih terperinci

Penyelesaian Persamaan dengan Logaritma. Persamaan & Fungsi logaritma. Pengertian Logaritma 10/9/2013

Penyelesaian Persamaan dengan Logaritma. Persamaan & Fungsi logaritma. Pengertian Logaritma 10/9/2013 10/9/013 Penyelesin Persmn dengn Logritm Persmn & Fungsi logritm Tim Dosen Mtemtik FTP Logritm dpt digunkn untuk mencri bilngn yng belum dikethui (bilngn x) dlm sebuh persmn, khususny persmn eksponensil

Lebih terperinci

Volume Bangun Ruang. 1. Balok. Perhatikan gambar di atas. 1. Bangun apa saja yang ada di atas meja? 2. Termasuk bangun apa benda yang dibawa Tini?

Volume Bangun Ruang. 1. Balok. Perhatikan gambar di atas. 1. Bangun apa saja yang ada di atas meja? 2. Termasuk bangun apa benda yang dibawa Tini? Volume Bngun Rung Bend-bend di mej ini merupkn bngun rung. Kleng uu ini berbenuk p, y? Tono Tini Di kel V kmu elh mempeljri beberp jeni bngun rung. Blok Kubu Prim Lim Tbung Kerucu Tin Em... p, y? Perhikn

Lebih terperinci

Solusi Pengayaan Matematika Edisi 4 Januari Pekan Ke-4, 2007 Nomor Soal: 31-40

Solusi Pengayaan Matematika Edisi 4 Januari Pekan Ke-4, 2007 Nomor Soal: 31-40 Solusi Pengn Mtemtik Edisi 4 Jnuri Pekn Ke-4, 007 Nomor Sol: -40. Diberikn persmn 8 9 4 8 007 dn b, dengn b. Angk stun dri b dlh. A. B. C. D. 7 E. 9 Persmn 8 9 4 8 8 9 4 8 9 4 8 8 8 9 8 4 8 8 8 0 0 b tu

Lebih terperinci