KARAKTERISTIK DIMENSI UTAMA KAPAL JARING RAMPUS DI PELABUHAN PERIKANAN NUSANTARA KARANGANTU KOTA SERANG PROVINSI BANTEN

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "KARAKTERISTIK DIMENSI UTAMA KAPAL JARING RAMPUS DI PELABUHAN PERIKANAN NUSANTARA KARANGANTU KOTA SERANG PROVINSI BANTEN"

Transkripsi

1 Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 KARAKTERISTIK DIMENSI UTAMA KAPAL JARING RAMPUS DI PELABUHAN PERIKANAN NUSANTARA KARANGANTU KOTA SERANG PROVINSI BANTEN (Min Dimensions Chrcteristics of Bottom Gillnet Fishing Vessel in Archipelgic Fishing Port of Krngntu Serng City Bnten Province) Iyoh Istiqomh 1), Adi Susnto 1), Ririn Irnwti 1) 1) Jurusn Periknn, Fkults Pertnin Universits Sultn Ageng Tirtys, Jl. Ry Jkrt Km. 4 Pkuptn, Serng Bnten Emil: disusnto@untirt.c.id ABSTRACT Bottom gillnet ws clssified into sttic fishing ger tht require high stility. The min dimensions of the ship re very importnt in the mnufcture of fishing ots. The min dimensions of the ship rtio (L/B, L/D nd B/D) gretly ffects to the stility, strength nd speed. The lck of vilility of informtion nd dt collection on the min dimensions cn e n ostcle in the development of fishing ctivities. The experiment ws conducted in April-Octoer 2014 in Krngntu Archipelgic fshing port Serng city Bnten Province. The results showed the min dimensions of the ships hve rnge of LOA= m, Bmx= m nd D= m. The min dimension of rtio the ships hve rnge of L/B is ; L/D is nd B/D is The engine powers tht re widely used is 1 nd 24 PK. The fishermen did not use the min dimensions rtio to determine the length of ottom gillnet nd engine power. Keyword: ottom gillne, min dimensions, rtio, ship PENDAHULUAN Kpl periknn mempunyi pernn penting dlm menunjng keerhsiln opersi penngkpn ikn (Sukrisno 200). Tngke (2010) menytkn hw hmpir 85% kpl penngkp ikn yng eropersi di perirn Indonesi dlh milik rkyt yng diut di glngn kpl trdisionl erdsrkn kehlin secr turun temurun. Hl ini jug dilkukn oleh nelyn jring rmpus di PPN Krngntu yng menggunkn kpl yng diut di glngn trdisionl, ik di Provinsi Bnten mupun yng didtngkn dri Cireon. Kpl yng mengopersikn jring rmpus dikenl oleh nelyn lokl dengn nm jhonson, temon dn ksko. Pengopersin jring rmpus dilkukn secr psif sehingg kpl yng mengopersiknny dpt diktegorikn segi kpl sttic ger. Kpl jring rmpus memutuhkn tingkt stilits yng ik kren pengopersin lt tngkp dilkukn pd slh stu sisi kpl. Sukrisno (200) menytkn untuk menentukn stilits kpl periknn perlu dikethui dimensi utm kpl yitu pnjng (L), ler (B) dn dlm (D). Tngke (2010), kesesuin dimensi utm kpl sngt penting dlm proses pemutn kpl periknn untuk menghsilkn kpl yng sesui dengn peruntuknny. Prmeter sederhn yng dpt digunkn segi cun pemutn kpl dlh Krkteristik Dimensi Utm Kpl.. 29

2 Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 esrn rsio dimensi utm. Rsio dimensi utm kpl (L/B, L/D dn B/D) sngt erpengruh terhdp stilits, kekutn, dn keceptn kpl. Kpl yng memiliki rsio dimensi utm yng idel kn memiliki perform yng leih ik. Minimny ketersedin informsi sert elum dny pendtn mengeni dimensi utm kpl jring rmpus yng eropersi di PPN Krngntu dpt menjdi kendl dlm pengemngn kegitn penngkpn. Dimensi utm kpl yng sesui dengn jenis lt tngkp yng digunkn kn memerikn jminn dlm kemnn dn keerhsiln opersi penngkpn. Penelitin ini ertujun untuk mengnlisis rsio dimensi utm kpl jring rmpus yng ersis di PPN Krngntu Serng Bnten. METODOLOGI Penelitin ini dilksnkn di Peluhn Peluhn Periknn Nusntr Krngntu Kot Serng Provinsi Bnten pd uln April-Oktoer Alt yng digunkn pd st penelitin ntr lin metern gulung, tongkt mu, kmer digitl, wterpss dn lt tulis. Metode penelitin yng digunkn yitu sensus. Jumlh kpl yng diukur senyk 57 unit, terdiri ts kpl jhonson erjumlh 49, kpl ksko dn temon 3 unit. Dt primer yng dikumpulkn menckup dimensi utm kpl (LOA, Ldek, Bmx, Bmould, Bdek dn D) sert krkteristik kpl. Dt sekunder terdiri dri puliksi resmi dri PPN Krngntu terkit kondisi periknn tngkp di PPN Krngntu dn studi litertur. Dt hsil penelitin erup dimensi utm kpl jring rmpus di PPN Krngntu dinlisis secr deskriptif komprtif. Sugiyono (2009) menytkn entuk deskriptif dlh mengnlisis dt dengn cr mendeskripsikn tu menggmrkn krkteristik dimensi utm kpl jring rmpus di PPN Krngntu. Anlisis komprtif digunkn untuk memndingkn rsio dimensi utm kpl jring rmpus dengn kpl sttic ger dn gillnet. Dt diperoleh dengn menghitung perndingn dimensi utm kpl. Tel 1. Kisrn nili rsio dimensi utm kpl sttic grer dn gillnet di Indonesi Metode opersi L/B L/D B/D Sttic ger 2,83-11,12 4,58-17,28 0,9-4,8 Gillnet 5,00,00 8,5 0 10,00 1,0 1,80 Keterngn: Iskndr dn Pujiyti (1995) dicu dlm Plemng et l. (2013) Sntoso dn Sudjono (1983) dicu dlm Zin (2010) HASIL DAN PEMBAHASAN Kpl periknn dengn lt tngkp jring rmpus di PPN Krngntu d 3 jenis yng dikenl oleh nelyn lokl dengn nm jhonson, ksko dn temon. Kpl periknn dengn entuk jhonson merupkn kpl yng digunkn nelyn jring rmpus dengn jumlh ternyk yitu 49 unit, entuk ksko erjumlh unit, sedngkn temon erjumlh 3 unit. Kpl yng digunkn merupkn kpl yng diut di glngn trdisionl. 270 Istiqomh et l.

3 Sern dimensi utm kpl (m) Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 Kisrn dimensi utm kpl jring rmpus di PPN Krngntu entuk jhonson yitu dengn LOA= 7,-10,25 m, Bmx= 2,03-3,00 m dn D= 0,27-1,04 m. Nili rt-rt LOA yitu 9,35 m, Bmx yitu 2,55 meter dn D= 0,2 meter. Dimensi utm kpl jring rmpus entuk ksko memiliki kisrn pnjng LOA= 7,-13,43 m, Bmx = 1,5-2,42 m dn D= 1,43-2,38 m. Nili rt-rt pnjng LOA yitu 10,43 m, B 1,89 m dn D yitu 0,2 m. Dimensi utm kpl jring rmpus pd entuk temon memiliki LOA= 9,57-10,3 m, Bmx = 2,35-2,5 m dn D= 0,43-0,54 m. Nili rt-rt LOA= 9,82 m, Bmx = 2,4 m dn D= 2,47 m. Sern kisrn dimensi utm kpl terseut di sjikn pd Gmr 1. Pd Gmr 1 dpt diliht kisrn dimensi utm kpl jring rmpus di PPN Krngntu memilliki LOA=,7-13,43 m, Bmx= 1,5-3,00 m dn D= 0,27-1,04 m. Bergmny dimensi utm kpl jring rmpus dikrenkn kpl terseut msih diut di glngn kpl trdisionl. Tngke (2010) menytkn pemutn kpl secr trdisionl isny tidk didsri pd perencnn dn perhitungn yng jels sehingg dlm pemutnny sellu d peruhn krkteristik pd entuk kpl Kpl ke- LOA jhonson LOA ksko LOA temon Bmx jhonson Bmx ksko Bmx temon D Jhonson D Ksko D Temon Gmr 1. Dimensi utm kpl jring rmpus Rsio Dimensi Utm Kpl Rsio dimensi utm kpl jring rmpus yng diukur terdiri dri L/B, L/D dn B/D. Fyson (1985) dicu dlm Plemng et l. (2013) menytkn dlm seuh desin kpl, krkteristik perndingn merupkn hl penting yng hrus diperhtikn. Krkteristik Dimensi Utm Kpl.. 271

4 Nili L/B Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 Nili L/B Nili L/B kpl jring rmpus di PPN Krngntu memiliki nili ervrisi dengn nili kisrn L/B 2,0-,7. Nili L/B kpl jring rmpus di PPN Krngntu yng ervrisi erdsrkn jenisny menunjukkn dny krkteristik yng ered ntr ketig entuk kpl. Kpl jhonson memiliki nili L/B yng kecil dn mendekti ts wh nili cun. Artiny, entuk lmung kpl jhonson kn memerikn pengruh negtif terhdp keceptn kpl. Kpl temon dn ksko memiliki nili L/B yng leih esr sehingg pengruh negtif terhdp keceptn kpl menjdi leih kecil. Nili L/B kpl jring insng msih erd pd kisrn kpl sttic ger dn tidk ered signifikn dengn kpl gillnet di Jkrt dn Indrmyu. Nili L/B kpl jring rmpus disjikn pd Gmr , , Kpl ke- Nili L/B Jhonson Nili L/B Ksko Nili L/B Temon Keterngn: Pemnding Iskndr dn Pujiynti (1995) dicu dlm Plemng et l. (2013) Pemnding Sntoso dn Sudjono (1983) dicu dlm Zin (2010) Nili L/D Gmr 2. Nili L/B Plemng et l. (2013) menytkn nili L/D menggmrkn kekutn memnjng sutu kpl. Kisrn nili L/D pd kpl jring rmpus di PPN Krngntu erkisr 8,5-28,15. Nili L/D kpl jring rmpus di PPN 272 Istiqomh et l.

5 Nili L/D Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 Krngntu memiliki nili L/D yng cenderung esr mengkitkn kpl jring rmpus memiliki kekutn memnjng yng lemh. Pnglil (2010) menytkn perndingn pnjng dn dlm kpl yng esr memeri pengruh terhdp kekutn memnjng kpl, sehingg kpl tidk mudh pth pd st mendptkn gy- gy dri lur yng ekerj mempengruhi kekutn memnjng dri kpl terseut. Nili L/D disjikn pd Gmr , ,5 4, Kpl ke- Nili L/B Jhnson Nili L/D Ksko Nili L/D Temon Keterngn: Pemnding Iskndr dn Pujiynti (1995) dicu dlm Plemng et l. (2013) Pemnding Sntoso dn Sudjono (1983) dicu dlm Zin (2010) Gmr 3. Nili L/D Nili B/D Plemng et l. (2013) menytkn nili rsio B/D digunkn untuk mengnlis stilits dn kemmpun mendorong kpl. Nili B/D kpl jring rmpus di PPN Krngntu erkisr 1,50 8,15. Nili B/D cenderung esr mengkitkn kpl jring rmpus memiliki stilits yng ik nmun Krkteristik Dimensi Utm Kpl.. 273

6 Nili B/D Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 kemmpun mendorong kpl erkurng. Diliht dri hsil nili B/D kpl jring rmpus yng digunkn nelyn di PPN Krngntu leih mengutmkn kestiln kpl dindingkn dengn kemmpun mendorong kpl. Plemng et l. (2013) menytkn semkin esr nili rsio B/D mk stilits kpl terseut ik kn tetpi kemmpun mendorong kn erkurng. Tngke (2010) jug menytkn nili B/D kn erpengruh terhdp stilits dn gy pendorong, il nili B/D esr mk stilits kpl kn memik nmun gy dorong kn memuruk. Nili B/D disjikn pd Gmr ,5 8 7,5 7,5 5,5 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Kpl ke- B/D Jhonson B/D Ksko B/D Temon Keterngn: Pemnding Iskndr dn Pujiynti (1995) dicu dlm Plemng et l. (2013) Pemnding Sntoso dn Sudjono (1983) dicu dlm Zin (2010) Gmr 4. Rsio B/D kpl Huungn Rsio Dimensi Utm dengn Kekutn Mesin 4,8 1,8 1, 0,9 Pmikirn (2013) menytkn kemmpun mesin kpl untuk menggerkkn kpl dengn keceptn yng diinginkn diseut dy mesin. Nelyn di PPN Krngntu menggunkn mesin dengn kekutn PK segi penggerk kpl. Segin esr kpl jring rmpus menggunkn kekutn mesin dengn 1 PK dn 24 PK. Mesin dengn kekutn 1 PK memiliki nili rt-rt rsio L/B= 3,72; L/D= 17,25 dn B/D= 4,59. Sedngkn kekutn mesin 24 PK digunkn kpl dengn nili rt-rt L/B= 4,02; L/D= 14,35 dn B/D= 3,. 274 Istiqomh et l.

7 Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 Diliht dri nili rt-rt rsio kpl kekutn mesin meningkt sejln dengn nili L/B, nmun pd nili L/D dn nili B/D cenderung turun jik kekutn mesin ertmh. Huungn nili rsio dengn kekutn mesin digunkn untuk mengethui olh gerk dn keceptn kpl. Nili L/B yng kecil mk kpl terseut memiliki olh gerk yng ik nmun mengkitkn keceptn melmt. Nelyn di PPN Krngntu segin esr menggunkn mesin yng erkekutn kecil untuk nili L/B kecil dn mesin dengn kekutn esr untuk nili L/B esr. Nili L/D dn B/D yng kecil menggunkn mesin dengn kekutn tinggi. Hl ini disekn nili L/D yng kecil mengkitkn kekutn memnjng kpl memesr sehingg diutuhkn kekutn mesin yng esr. Oleh kren itu semkin kecil nili L/D mk kekutn mesin yng diutukn kn esr. Nili B/D erpengruh terhdp stilits dn dy mendorong kpl. Jik nili B/D kecil mk stilits kpl memuruk dn dy mendorong kpl ik. Oleh kren itu gr kpl stil dn nymn nelyn di PPN Krngntu menggunkn mesin yng ernding terlik dengn nili rsio B/D. Artiny, semkin esr nili B/D mk kekutn mesin yng digunkn kn kecil. Hl ini disekn, nelyn jring rmpus memutuhkn stilits kpl yng tinggi untuk memntu nelyn dlm mengopersikn lt tngkp jring rmpus. Huungn Nili Rsio dengn Ukurn Jring Rmpus Indrdi (2010) menytkn semkin esr kpl yng digunkn mk lus rung mut yng tersedi jug kn semkin esr. Rung mut yng lus mmpu menmpung mutn dlm jumlh yng leih nyk, sehingg jring rmpus yng diw kn semkin pnjng. Ukurn jring rmpus yng digunkn nelyn ervrisi dengn pnjng erkisr m dn ler jring 3,81-15,28 m. Penggunn jring oleh nelyn elum mempertimngkn nili rsio dimensi utm kpl. Pnjng jring 540 m digunkn oleh kpl dengn nili L/B erkisr 3,2-3,81 m. Bhkn d nili L/B yng leih kecil mengopersikn jring rmpus yng leih pnjng. Nelyn jring rmpus dlm pengopersin lt tngkp tidk mempertimngkn ukurn jring rmpus yng kn diwny. KESIMPULAN Kpl periknn jring rmpus di PPN Krngntu tergi ts 3 entuk yitu jhonson, ksko dn temon. Dimensi utm kpl jring rmpus secr umum memiliki kisrn LOA yitu,75-13,43 m; Bmx yitu 1,50-3,00 m dn D yitu 0,27-1,04 m. Rsio dimensi utm kpl jring rmpus secr umum memiliki kisrn L/B yitu 2,0-,7; L/D yitu 8,5-28,15 dn B/D yitu 1,50-8,15. Nili L/B rt-rt mendekti ts wh nili cun sehingg kpl memiliki olh gerk kpl ik. Nili L/D rt-rt medekti ts tengh nili cun sehingg kpl memiliki kekutn memnjng yng reltif msih ik. Nili B/D rt-rt kpl jring rmpus mendekti ts ts nili cun sehingg stilits kpl cukup ik nmun kn menglmi hmtn yng leih esr. Semkin esr nili L/B mk semkin esr jug kekutn mesin (PK) yng digunkn egitupun selikny. Semkin esr nili L/D dn B/D mk Krkteristik Dimensi Utm Kpl.. 275

8 Jurnl Periknn dn Kelutn Vol. 4 No. 4 : Desemer 2014 kekutn mesin yng digunkn kn semkin kecil. Kekutn mesin yng nyk digunkn yitu 1 PK dn 24 PK. Nelyn elum mempertimngkn huungn kekutn mesin yng digunkn dengn nili rsio kpl. Rsio dimensi utm kpl dengn ukurn jring rmpus tidk memiliki kecenderungn huungn kren nelyn elum mempertimngkn hl terseut dlm menentukn pnjng jring yng digunkn. DAFTAR PUSTAKA Indrdi S Huungn Pnjng Kpl Jring Pyng Amper Hsil Terhdp Hsil Tngkpn Ikn yng Didrtkn di Peluhn Periknn Pnti (PPP) Twng, Kendl. Kpl. 7(1):7-73. Pmikirn RD Kjin Penggunn Dy Mesin Penggerk KM Coelcnth di Kot Bitung, Provinsi Sulwesi Utr. Jurnl Ilmu dn Teknologi Periknn Tngkp. 1(3): Plemng SA, Lusunung dn F Pnglil Kjin Rncng Bngun Kpl Ikn Fireglss Multifungsi 13 GT di Glngn Kpl CV. Cipt Bhri Nusntr Minhs Sulwesi Utr. Jurnl Ilmu dn Teknologi Periknn Tngkp (3): Pnglil FPT Stilits Sttis Kpl Ikn Tipe Lmut Tersnjung yng Berpngkln Di Peluhn Periknn Smuder Aertemg Kot Bitung Propinsi Sulwesi Utr. Jurnl Periknn dn Kelutn (3): Sugiyono Metode Penelitin Bisnis. Alfet. Bndung. Hl 209. Sukrisno Kjin Stilits Sttis Kpl yng Mengopersikn Alt Tngkp dengn Cr Dim/Sttis (Sttic Ger) [Skripsi]. Progrm Studi Pemnftn Sumerdy Periknn. Fkults Periknn dn Ilmu Kelutn, Institut Pertnin Bogor. Bogor. 93 hlm. Tngke U Evlusi dn Pengemngn Disin Kpl Pole nd Line di Peluhn Duf-duf provinsi Mluku Utr. Jurnl Agriisnis dn Periknn (2): Zin J Studi Bhn dn Konstruksi Kpl Periknn Jring Insng di Kot Dumi, Propinsi Riu. Jurnl Berkl Periknn Teruuk 38(1): Istiqomh et l.

BAB III METODE METODE DEFUZZYFIKASI

BAB III METODE METODE DEFUZZYFIKASI Fuy Logi Metode Metode Deuyiksi BAB III METODE METODE DEFUYFIKASI Seperti yng telh dihs dlm, hw untuk meruh kelurn uy menjdi nili risp mk diperlukn sutu proses yng leih dikenl dengn istilh deuyiksi Dlm

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. l y. l x. Sumber : Teori dan Analisis Pelat (Szilard, 1989:14) Gambar 1.1.Rasio panjang dan lebar pelat. Universitas Sumatera Utara

BAB I PENDAHULUAN. l y. l x. Sumber : Teori dan Analisis Pelat (Szilard, 1989:14) Gambar 1.1.Rasio panjang dan lebar pelat. Universitas Sumatera Utara BAB I PENDAHULUAN 1.1 Ltr Belkng Perkemngn perencnn konstruksi ngunn ertingkt eerp thun elkngn ini cukup erkemng pest, hl ini memuktikn hw mnusi segi pelku utm erush mendptkn konsep perencnn leih mn, nymn,

Lebih terperinci

Materi IX A. Pendahuluan

Materi IX A. Pendahuluan Mteri IX Tujun :. Mhsisw dpt memhmi vektor. Mhsisw mmpu mengunkn vektor dlm persoln sederhn 3. Mhsisw mengimplementsikn konsep vektor pd rngkin listrik. Pendhulun Sudh menjdi kesepktn umum hw untuk menentukn

Lebih terperinci

LUAS DAERAH APLIKASI INTEGRAL TENTU. Indikator Pencapaian Hasil Belajar. Ringkasan Materi Perkuliahan

LUAS DAERAH APLIKASI INTEGRAL TENTU. Indikator Pencapaian Hasil Belajar. Ringkasan Materi Perkuliahan LUAS DAERAH APLIKASI INTEGRAL TENTU Indiktor Pencpin Hsil Beljr Mhsisw menunjukkn kemmpun dlm :. Menghitung lus pd idng dtr Ringksn Mteri Perkulihn Jik sutu derh ditsi oleh kurv f(), g(), gris dn dengn

Lebih terperinci

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN Penelitin ini dilkukn untuk mengethui hrg kut trik sert dn kut geser rektn pd interfce sert sut kelp yng dienmkn ke dlm epoksi. Pengujin jug dimksudkn untuk mengethui

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. darah. Hematokrit berguna untuk mendeteksi terjadinya anemia (Bond, 1979).

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. darah. Hematokrit berguna untuk mendeteksi terjadinya anemia (Bond, 1979). Persentse Hemtokrit (%) IV. HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Hemtokrit Hemtokrit merupkn perndingn ntr volume sel drh dn plsm drh. Hemtokrit ergun untuk mendeteksi terjdiny nemi (Bond, 1979). Rtn kdr hemtokrit

Lebih terperinci

BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN 21 BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN 5.1 Hsil Penelitin Prmeter yng diukur dn dimti pd penelitin ini dlh pertumuhn tinggi, dimeter, jumlh heli dun, sert dimeter tjuk mn jon. 5.1.1 Pertumuhn tinggi mn jon Pertumuhn

Lebih terperinci

didefinisikan sebagai bilangan yang dapat ditulis dengan b

didefinisikan sebagai bilangan yang dapat ditulis dengan b 1 PENDAHULUAN 1.1 Sistem Bilngn Rel Untuk mempeljri klkulus perlu memhmi hsn tentng system ilngn rel, kren klkulus didsrkn pd system ilngn rel dn siftsiftny. Sistem ilngn yng pling sederhn dlh ilngn sli,

Lebih terperinci

SEMI KUASA TITIK TERHADAP ELIPS

SEMI KUASA TITIK TERHADAP ELIPS RISMTI - ISSN : - 66 THUN VOL NO. GUSTUS 5 SEMI US TITI TERHD ELIS rnidsri Mshdi rtini Mhsisw rogrm Studi Mgister Mtemtik Universits Riu Jl. HR Soernts M 5 mpus in Wid Simpng ru eknru Riu 89 Emil: rnidsri@hoo.com

Lebih terperinci

INTEGRAL. Misalkan suatu fungsi f(x) diintegralkan terhadap x maka di tulis sebagai berikut:

INTEGRAL. Misalkan suatu fungsi f(x) diintegralkan terhadap x maka di tulis sebagai berikut: INTEGRAL.PENGERTIAN INTEGRAL Integrl dlh cr mencri sutu fungsi jik turunnn di kethui tu kelikn dri diferensil (turunn) ng diseut jug nti derivtif tu nti diferensil. Untuk menentukn integrl tidk semudh

Lebih terperinci

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s K-3 mtemtik K e l s XI TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut.. Memhmi teorem fktor.. Menentukn kr dn fktor liner suku nyk dengn

Lebih terperinci

IAH IAAH I H HAAH xaah I A b x2ah x23h I A 3 x23b H 2

IAH IAAH I H HAAH xaah I A b x2ah x23h I A 3 x23b H 2 GRMMR CONTEXT-FREE DN PRING entuk umum produksi CFG dlh :, V N, (V N V T )* nlisis sintks dlh penelusurn seuh klimt (tu sentensil) smpi pd simol wl grmmr. nlisis sintks dpt dilkukn mellui derivsi tu prsing.

Lebih terperinci

4 HASIL DAN PEMBAHASAN

4 HASIL DAN PEMBAHASAN 25 4 HASIL DAN PEMBAHASAN 4. 1. Hsil Hsil nlis proksimt tuuh ikn menunjukkn hw secr umum terjdi peningktn kndungn protein dn lemk tuuh ikn uji pd khir percon seiring dengn peningktn kdr protein dn rsio

Lebih terperinci

PRINSIP DASAR SURVEYING

PRINSIP DASAR SURVEYING POKOK HSN : PRINSIP DSR SURVEYING Metri system, Dsr Mtemtik, Prinsip pengkurn : pengkurn jrk, pengkurn sudut dn pengukurn jrk dn sudut,.. Sistem Ukurn Jrk Unit pling dsr dlm sistem metrik dlh meter, dimn

Lebih terperinci

(c) lim. (d) lim. (f) lim

(c) lim. (d) lim. (f) lim FMIPA - ITB. MA Mtemtik A Semester, 6-7. Pernytn enr dn slh. () ()! e Solusi. Benr. Fungsi eksonensil (enyeut) memesr leih cet drid fungsi olinom (emilng) sehingg emginny menghsilkn nili Dengn Hoitl s

Lebih terperinci

kimia LARUTAN PENYANGGA K e l a s Kurikulum 2013 A. Pengenalan Larutan Penyangga dan Penggunaannya

kimia LARUTAN PENYANGGA K e l a s Kurikulum 2013 A. Pengenalan Larutan Penyangga dan Penggunaannya Kurikulum 2013 kimi K e l s XI LARUTAN PENYANGGA Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi pengertin lrutn penyngg dn penggunnny dlm kehidupn sehri-hri.

Lebih terperinci

BAB IV METODE PENELITIAN

BAB IV METODE PENELITIAN 21 BAB IV METODE PENELITIAN A. Thpn Penelitin Thpn peneletin Yng dilkukn mengcu pd lngkh lngkh yng terdpt dlm Gmr 4.1. Muli Studi Litertur Dt Dt Sekunder Dt Primer Lus Arel Prkir Geometri Arel Prkir c

Lebih terperinci

Muatan Pada Konstruksi

Muatan Pada Konstruksi Mutn Pd Konstruksi Konstruksi sutu ngunn sellu diciptkn untuk dn hrus dpt menhn ergi mcm mutn. Mutn yng dimksud dlh mutn yng terseut dlm Perturn Mutn Indonesi 197 NI 18. ergi mcm mutn tergntung pd perencnn,

Lebih terperinci

INTEGRAL. 1. Macam-macam Integral. Nuria Rahmatin TIP L. A. Integral Tak Tentu

INTEGRAL. 1. Macam-macam Integral. Nuria Rahmatin TIP L. A. Integral Tak Tentu INTEGRAL Nuri Rhmtin 5000006 TIP L. Mcm-mcm Integrl A. Integrl Tk Tentu Integrl dlh entuk invers dri turunn. Secr umum jik seuh fungsi diintegrlkn terhdp vrile tertentu dpt disjikn dlm entuk : f ( F( C

Lebih terperinci

V B Gambar 3.1 Balok Statis Tertentu

V B Gambar 3.1 Balok Statis Tertentu hn jr Sttik ulyti, ST, T erteun, I, II III Struktur lk III endhulun lk (e) dlh sutu nggt struktur yng ditujukn untuk eikul en trnsversl sj, sutu lk kn ternlis dengn secr lengkp pil digr gy geser dn digr

Lebih terperinci

PERTEMUAN 4 Metode Simpleks Kasus Maksimum

PERTEMUAN 4 Metode Simpleks Kasus Maksimum PERTEMUAN 4 Metode Simpleks Ksus Mksimum Untuk menyelesikn Persoln Progrm Linier dengn Metode Simpleks untuk fungsi tujun memksimumkn dn meminimumkn crny ered Model mtemtik dri Permslhn Progrm Linier dpt

Lebih terperinci

Tiara Ariqoh Bawindaputri TIP / kelas L

Tiara Ariqoh Bawindaputri TIP / kelas L Tir Ariqoh Bwindputri 500008 TIP / kels L INTEGRAL Integrl Tk tentu Integrl dlh entuk invers dri turunn. Secr umum jik seuh fungsi diintegrlkn terhdp vrile tertentu dpt disjikn dlm entuk : f ( F( C Untuk

Lebih terperinci

Bab. Vektor. A. Vektor B. Perkalian Vektor. Hasil yang harus Anda capai: menerapkan konsep besaran Fisika dan pengukurannya.

Bab. Vektor. A. Vektor B. Perkalian Vektor. Hasil yang harus Anda capai: menerapkan konsep besaran Fisika dan pengukurannya. 2 Sumer: Dsr-Dsr Foto Jurnlistik, 2003 esrn yng memiliki esr dn rh diseut esrn vektor. Keceptn merupkn slh stu esrn vektor. Vektor Hsil yng hrus nd cpi: menerpkn konsep esrn Fisik dn pengukurnny. Setelh

Lebih terperinci

ELIPS. A. Pengertian Elips

ELIPS. A. Pengertian Elips ELIPS A. Pengertin Elips Elips dlh tempt kedudukn titik-titik yng jumlh jrkny terhdp du titik tertentu mempunyi nili yng tetp. Kedu titik terseut dlh titik focus / titik pi. Elips jug didefinisikn segi

Lebih terperinci

Percobaan RANGKAIAN RESISTOR, HUKUM OHM DAN PEMBAGI TEGANGAN. (Oleh : Sumarna, Lab-Elins, Jurdik Fisika FMIPA UNY)

Percobaan RANGKAIAN RESISTOR, HUKUM OHM DAN PEMBAGI TEGANGAN. (Oleh : Sumarna, Lab-Elins, Jurdik Fisika FMIPA UNY) Percon ANGKAIAN ESISTO, HUKUM OHM DAN PEMBAGI TEGANGAN (Oleh : Sumrn, L-Elins, Jurdik Fisik FMIPA UNY) E-mil : sumrn@un.c.id) 1. Tujun 1). Mempeljri cr-cr merngki resistor. 2). Mempeljri wtk rngkin resistor.

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI

BAB II LANDASAN TEORI BAB II LANDASAN TEORI Bb berikut ini kn disjikn mteri pendukung yng dpt membntu penulis untuk menyelesikn permslhn yng kn dibhs pd bb selnjutny. Adpun mteri pendukungny dlh pengertin mtriks, jenis-jenis

Lebih terperinci

VEKTOR. Dua vektor dikatakan sama jika besar dan arahnya sama. Artinya suatu vektor letaknya bisa di mana saja asalkan besar dan arahnya sama.

VEKTOR. Dua vektor dikatakan sama jika besar dan arahnya sama. Artinya suatu vektor letaknya bisa di mana saja asalkan besar dan arahnya sama. -1- VEKTOR PENGERTIAN VEKTOR dlh sutu esrn yng mempunyi nili (esr) dn rh. Sutu vektor dpt digmrkn segi rus gris errh. Nili (esr) vektor dinytkn dengn pnjng gris dn rhny dinytkn dengn tnd pnh. Notsi vektor

Lebih terperinci

METODE ANALISIS. Tentukan arus pada masing-masing tahanan dengan menggunakan metode arus cabang untuk rangkaian seperti pada Gambar 1.

METODE ANALISIS. Tentukan arus pada masing-masing tahanan dengan menggunakan metode arus cabang untuk rangkaian seperti pada Gambar 1. 1. Anlisis Arus Cng METODE ANALSS Metode rus ng dlh slh stu metode penyelesin nlisis rngkin il rngkin terdiri dri du tu leih sumer. Pd metode rus ng ini, kn diperoleh rus pd setip ng dri sutu rngkin yng

Lebih terperinci

BAB IV PEMBAHASAN Variasi JG terhadap JL 6 m/s pada waktu 0,1 detik

BAB IV PEMBAHASAN Variasi JG terhadap JL 6 m/s pada waktu 0,1 detik BAB IV PEMBAHASAN 4.1. Hsil n Anlis P ini memhs hsil ri penelitin yng telh ilkukn yitu pol lirn ule ir-ur p pip horizontl. Pol lirn ule memiliki iri yitu erentuk gelemung ult yng ergerk ilm lirn. Simulsi

Lebih terperinci

BAB 3 APLIKASI TAGUCHI LOSS FUNCTION

BAB 3 APLIKASI TAGUCHI LOSS FUNCTION BB III PIKSI TGUHI OSS FUNTION 6 BB 3 PIKSI TGUHI OSS FUNTION 3. Kitn Tguchi oss Function dengn indeks kpilits proses p Tguchi oss Function erkitn dengn indeks kpilits proses p. Rsio rt rt loss cost seelum

Lebih terperinci

METODE PENELITIAN. Penelitian dilaksanakan pada bulan Oktober sampai dengan November 2011

METODE PENELITIAN. Penelitian dilaksanakan pada bulan Oktober sampai dengan November 2011 III. METODE PENELITIAN 3.1. Tempt dn Wktu Penelitin Penelitin dilksnkn pd buln Oktober smpi dengn November 2011 bertempt di Lbortorium Rekys Bioproses dn Psc Pnen, Jurusn Teknik Pertnin, Fkults Pertnin,

Lebih terperinci

kimia HIDROLISIS K e l a s Kurikulum 2013 A. Definisi, Jenis, dan Mekanisme Hidrolisis

kimia HIDROLISIS K e l a s Kurikulum 2013 A. Definisi, Jenis, dan Mekanisme Hidrolisis urikulum 2013 kimi e l s XI HIDROLISIS Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi definisi, jenis, dn meknisme hidrolisis. 2. Memhmi sift-sift dn ph lrutn

Lebih terperinci

Parameter Proses Frais

Parameter Proses Frais MATERI KULIAH PROSES PEMESINAN PROSES FRAIS Prmeter Proses Fris Oleh: Di Rhdiynt Fkults Teknik Universits Negeri Yogykrt Prmeter pemotongn diperlukn gr proses produksi dpt berlngsung sesui dengn prosedur

Lebih terperinci

MATERI I : VEKTOR. Pertemuan-01

MATERI I : VEKTOR. Pertemuan-01 MATERI I : VEKTOR Pertemun-0. Pendhulun Definisi Vektor didefinisikn segi esrn yng memiliki rh. Keeptn, gy dn pergesern merupkn ontoh ontoh dri vektor kren semuny memiliki esr dn rh wlupun untuk keeptn

Lebih terperinci

1. Luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = x 2 dan garis x + y = 6 adalah satuan luas. a. 54 b. 32. d. 18 e.

1. Luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = x 2 dan garis x + y = 6 adalah satuan luas. a. 54 b. 32. d. 18 e. . Lus derh yng ditsi oleh kurv y = x dn gris x + y = dlh stun lus... c. d. 8 e. Sol Ujin Nsionl Thun 7 Kurv y = x dn gris x + y = ( y = x ) Sustikn nili y pd y = x sehingg didpt : x = x x = x x + x = (

Lebih terperinci

selisih positif jarak titik (x, y) terhadap pasangan dua titik tertentu yang disebut titik

selisih positif jarak titik (x, y) terhadap pasangan dua titik tertentu yang disebut titik Hiperol 7.1. Persmn Hiperol Bentuk Bku Hiperol dlh himpunn semu titik (, ) pd idng sedemikin hingg selisih positif jrk titik (, ) terhdp psngn du titik tertentu ng diseut titik fokus (foci) dlh tetp. Untuk

Lebih terperinci

Penyelesaian Persamaan Kuadrat 1. Rumus abc Rumus menentukan akar persamaan kuadrat ax 2 bx c 0; a, b, c R dan a 0

Penyelesaian Persamaan Kuadrat 1. Rumus abc Rumus menentukan akar persamaan kuadrat ax 2 bx c 0; a, b, c R dan a 0 PERSAMAAN, PERTIDAKSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persmn kudrt dlh c 0,,,c R, 0 Penyelesin Persmn Kudrt. Rumus c Rumus menentukn kr persmn kudrt c 0;,, c R dn 0, = ± 4c. Memfktorkn

Lebih terperinci

1. Luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = x 2 dan garis x + y = 6 adalah

1. Luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = x 2 dan garis x + y = 6 adalah . Lus derh yng ditsi oleh kurv y = x dn gris x + y = dlh stun lus... c. d. 8 Sol Ujin Nsionl Thun 7 Kurv y = x dn gris x + y = ( y = x ) Sustikn nili y pd y = x sehingg didpt : x = x x = x x + x = ( =,

Lebih terperinci

Fungsi f dikatakan pada / onto / surjektif jika setiap elemen himpunan B merupakan

Fungsi f dikatakan pada / onto / surjektif jika setiap elemen himpunan B merupakan III FUNGSI 15 1. Definisi Fungsi Definisi 1 Mislkn dn dlh himpunn. Relsi iner f dri ke merupkn sutu fungsi jik setip elemen di dlm dihuungkn dengn tept stu elemen di dlm. Jik f dlh fungsi dri ke, mk f

Lebih terperinci

BAB 4 PERBANDINGAN, PROPORSI, DAN SKALA

BAB 4 PERBANDINGAN, PROPORSI, DAN SKALA BAB PERBANDINGAN, PROPORSI, DAN SKALA A. Perndingn. Perndingn dn Pechn Perndingn tu rsio ntr dn ditulis : dlh pechn, dengn syrt 0. Jdi, Jik k 0, mk :, dengn 0. Apil 0, mk : :. : k: k :. k k Menyederhnkn

Lebih terperinci

BAB VI PEWARNAAN GRAF

BAB VI PEWARNAAN GRAF 85 BAB VI PEWARNAAN GRAF 6.1 Pewrnn Simpul Pewrnn dri sutu grf G merupkn sutu pemetn dri sekumpuln wrn ke eerp simpul (vertex) yng d pd grf G sedemikin sehingg simpul yng ertetngg memiliki wrn yng ered.

Lebih terperinci

02. OPERASI BILANGAN

02. OPERASI BILANGAN 0. OPERASI BILANGAN A. Mm-mm Bilngn Rel Dlm kehidupn sehri-hri dn dlm mtemtik ergi keterngn seringkli menggunkn ilngn yng is digunkn dlh ilngn sli. Bilngn dlh ungkpn dri penulisn stu tu eerp simol ilngn.

Lebih terperinci

8. konservasi sumber daya ikan dan pengembangan pembangunan kelautan berkelanjutan; 9. pengelolaan perikanan lestari.

8. konservasi sumber daya ikan dan pengembangan pembangunan kelautan berkelanjutan; 9. pengelolaan perikanan lestari. ix M Tinjun Mt Kulih t kulih Konservsi Sumer Dy Perirn (LUHT4455) erisi penjelsn tentng wilyh perirn Indonesi, potensi sumer dy perirn, dy dukung perirn, konservsi perirn, tt rung wilyh lut, pengeloln

Lebih terperinci

7. APLIKASI INTEGRAL

7. APLIKASI INTEGRAL 7. APLIKASI INTEGRAL 7. Menghitung Lus Derh.Mislkn derh D (, ), f ( ) D f() Lus D =? Lngkh :. Iris D menjdi n gin dn lus stu uh irisn dihmpiri oleh lus persegi pnjng dengn tinggi f() ls(ler) A f ( ). Lus

Lebih terperinci

Modul 2: Biologi Ikan KB 1: Morfologi, Anatomi, dan Kebiasaan Makan Ikan. KB 2: Sistem Ekskresi, Reproduksi, dan Embriologi Ikan.

Modul 2: Biologi Ikan KB 1: Morfologi, Anatomi, dan Kebiasaan Makan Ikan. KB 2: Sistem Ekskresi, Reproduksi, dan Embriologi Ikan. ix Tinjun Mt Kulih M t kulih Sistem Budidy Ikn (LUHT4215) erisi penjelsn tentng pengertin dn rung lingkup sistem udidy ikn, iologi ikn, efisiensi produksi mellui perikn medi, yitu pengpurn dn pemupukn,

Lebih terperinci

BAB IV METODE ANALISIS RANGKAIAN

BAB IV METODE ANALISIS RANGKAIAN BAB IV METODE ANALISIS RANGKAIAN. Anlisis Arus Cng Anlisis rus cng memnftkn hukum Kirchoff I (KCL) dn hukum Kirchoff I (KVL). Contoh - Tentukn esr rus dlm loop terseut dn gimn rh rusny? Ohm 0V 0V Ohm 0V

Lebih terperinci

Bab a. maka notasi determinan dari matriks A ditulis : det (A) atau. atau A.

Bab a. maka notasi determinan dari matriks A ditulis : det (A) atau. atau A. Bb DETERMINAN MATRIKS Determinn sutu mtriks dlh sutu fungsi sklr dengn domin mtriks bujur sngkr. Dengn kt lin, determinn merupkn pemetn dengn domin berup mtriks bujur sngkr, sementr kodomin berup sutu

Lebih terperinci

Two-Stage Nested Design

Two-Stage Nested Design Mteri #13 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Two-Stge Nested Design Nested design dlh slh stu ksus dri desin multi fktor dimn level dri slh stu fktor (misl: fktor B) serup tpi tidk identik untuk setip level yng

Lebih terperinci

IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN ELIPS. Tujuan Pembelajaran

IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN ELIPS. Tujuan Pembelajaran K-13 mtemtik K e l s I IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN ELIPS Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi definisi elips.. Memhmi unsur-unsur elips. 3. Memhmi eksentrisits

Lebih terperinci

II. LANDASAN TEORI. Dalam bab ini akan didiskusikan definisi definisi, istilah istilah dan teoremateorema. yang berhubungan dengan penelitian ini.

II. LANDASAN TEORI. Dalam bab ini akan didiskusikan definisi definisi, istilah istilah dan teoremateorema. yang berhubungan dengan penelitian ini. II. LANDASAN TEORI Dlm ini kn didiskusikn definisi definisi, istilh istilh dn teoremteorem yng erhuungn dengn penelitin ini. 2.1 Anlitik Geometri Definisi 2.1.1 Titik dlh unsur yng tidk memiliki pnjng,

Lebih terperinci

PERSAMAAN KUADRAT, FUNGSI KUADRAT DAN PERTIDAKSAMAAN KUADRAT

PERSAMAAN KUADRAT, FUNGSI KUADRAT DAN PERTIDAKSAMAAN KUADRAT PERSAMAAN KUADRAT, FUNGSI KUADRAT DAN PERTIDAKSAMAAN KUADRAT Persmn Kudrt. Bentuk Umum Persmn Kudrt Mislkn,, Є R dn 0 mk persmn yng erentuk 0 dinmkn persmn kudrt dlm peuh. Dlm persmn kudrt 0, dlh koefisien

Lebih terperinci

MATRIKS Definisi: Matriks Susunan persegi panjang dari bilangan-bilangan yang diatur dalam baris dan kolom. Matriks ditulis sebagai berikut (1)...

MATRIKS Definisi: Matriks Susunan persegi panjang dari bilangan-bilangan yang diatur dalam baris dan kolom. Matriks ditulis sebagai berikut (1)... MATRIKS Definisi: Mtriks Susunn persegi pnjng dri ilngn-ilngn yng ditur dlm ris dn kolom. Mtriks ditulis segi erikut ()... m... m... n... n......... mn Susunn dits diseut mtriks m x n kren memiliki m ris

Lebih terperinci

PENYELESAIAN SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN MENGGUNAKAN DETERMINAN (ATURAN CRAMER)

PENYELESAIAN SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN MENGGUNAKAN DETERMINAN (ATURAN CRAMER) PENYELESAIAN SISTEM PERSAMAAN LINEAR DENGAN MENGGUNAKAN DETERMINAN (ATURAN CRAMER) Dikethui system Persmn Linier x+ x + x = x+ x + x = x+ x + x = dlm entuk mtriks x x x Penyelesin Dengn Aturn Crmer dlh

Lebih terperinci

ALJABAR LINIER DAN MATRIKS MATRIKS (DETERMINAN, INVERS, TRANSPOSE)

ALJABAR LINIER DAN MATRIKS MATRIKS (DETERMINAN, INVERS, TRANSPOSE) ALJABAR LINIER DAN MATRIKS MATRIKS (DETERMINAN, INVERS, TRANSPOSE) Mcm Mtriks Mtriks Nol () Mtriks yng semu entriny nol. Ex: Mtriks Identits (I) Mtriks persegi dengn entri pd digonl utmny dn pd tempt lin.

Lebih terperinci

IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Bab ini menguraikan mengenai : (1) Penelitian Pendahuluan, (2) Penelitian

IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Bab ini menguraikan mengenai : (1) Penelitian Pendahuluan, (2) Penelitian IV HASIL DAN PEMBAHASAN B ini mengurikn mengeni : (1) Penelitin Pendhulun, (2) Penelitin Utm, dn Smpel Terpilih (3). 4.1 Penelitin Pendhulun Penelitin pendhulun dilkukn pemutn iskuit kominsi kcng tnh dn

Lebih terperinci

IV APLIKASI MODEL TERHADAP PENDUDUK INDONESIA

IV APLIKASI MODEL TERHADAP PENDUDUK INDONESIA 5 t u u r µ u r kt ( ) Bt e ep( µ u( due ) ) d () r k t Bt e S e d. Pt () = Bt ( S ) ( d ) r = Bte ep( µ ( t dud ) ) r = Bt e ep( µ ( + t dud ) ) = B( t) e ep( [ k( t )] du) d = = (3.15) Dengn menggunkn

Lebih terperinci

Sistem pengukuran. Bab III SISTEM PENGUKURAN. III.1. Karakteristik Statis. Karakteristik instrument pengukuran. Akurasi (ketelitian)

Sistem pengukuran. Bab III SISTEM PENGUKURAN. III.1. Karakteristik Statis. Karakteristik instrument pengukuran. Akurasi (ketelitian) Sistem pengukurn Bb III SISTEM PENGUKURAN III.1. Krkteristik Sttis III.2. Krkteristik Dinmis III.3. Prinsip Dsr Pengukurn Sistem pengukurn merupkn bgin pertm dlm sutu sistem pengendlin Jik input sistem

Lebih terperinci

MATEMATIKA INTEGRAL TENTU DAN LUAS DAERAH

MATEMATIKA INTEGRAL TENTU DAN LUAS DAERAH MATEMATIKA KELAS XII - KURIKULUM GABUNGAN 5 Sesi N INTEGRAL TENTU DAN LUAS DAERAH A. DEFINISI INTEGRAL TENTU Bentuk integrl f d = f + c diseut segi integrl tk tentu kren hsil dri pengintegrlnn msih erup

Lebih terperinci

E-LEARNING MATEMATIKA

E-LEARNING MATEMATIKA MODUL E-LEARNING E-LEARNING MATEMATIKA Oleh : NURYADIN EKO RAHARJO, M.PD. NIP. 9705 00 00 Penulisn Modul e Lerning ini diiyi oleh dn DIPA BLU UNY TA 00 Sesui dengn Surt Perjnjin Pelksnn e Lerning Nomor

Lebih terperinci

MUH1G3/ MATRIKS DAN RUANG VEKTOR

MUH1G3/ MATRIKS DAN RUANG VEKTOR MUHG3/ MATRIKS DAN RUANG VEKTOR TIM DOSEN 3 Sistem Persmn Liner Sistem Persmn Liner Su Pokok Bhsn Pendhulun Solusi SPL dengn OBE Solusi SPL dengn Invers mtriks dn Aturn Crmmer SPL Homogen Beerp Apliksi

Lebih terperinci

BAB 4 IMPLEMENTASI HASIL PENELITIAN. Rancangan ini dibuat dan dites pada konfigurasi hardware sebagai berikut :

BAB 4 IMPLEMENTASI HASIL PENELITIAN. Rancangan ini dibuat dan dites pada konfigurasi hardware sebagai berikut : BAB 4 IMPLEMENTASI HASIL PENELITIAN 4.1 Spesifiksi Hrdwre dn Softwre Rncngn ini diut dn dites pd konfigursi hrdwre segi erikut : Processor : AMD Athlon XP 1,4 Gytes. Memory : 18 Mytes. Hrddisk : 0 Gytes.

Lebih terperinci

PROBLEM SOLVING TERKAIT DENGAN KELAS X SEMESTER 1 PADA STANDAR KOMPETENSI (SK) 1.

PROBLEM SOLVING TERKAIT DENGAN KELAS X SEMESTER 1 PADA STANDAR KOMPETENSI (SK) 1. PROLEM SOLVING TERKIT DENGN KELS X SEMESTER PD STNDR KOMPETENSI (SK). LJR Memechkn mslh yng berkitn dengn bentuk pngkt, kr, dn logritm Oleh: Sigit Tri Guntoro. Du orng berselisih mengeni bnykny psngn bilngn

Lebih terperinci

1) BENTUK UMUM DAN BAGIAN-BAGIAN PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persamaan kuadrat adalah seperti di bawah ini:

1) BENTUK UMUM DAN BAGIAN-BAGIAN PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persamaan kuadrat adalah seperti di bawah ini: ) BENTUK UMUM DAN BAGIAN-BAGIAN PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persmn kudrt dlh seperti di bwh ini: b c dengn, b, c bilngn dn riil Dimn, disebut sebgi koefisien dri b disebut sebgi koefisien dri c disebut

Lebih terperinci

VEKTOR. seperti AB, AB, a r, a, atau a.

VEKTOR. seperti AB, AB, a r, a, atau a. VEKTOR I. KOMPETENSI YANG DICAPAI Mhsisw dpt :. Menggmr vektor dengn sistem vektor stun.. Menghitung perklin vektor. 3. Menghitung penmhn vektor dengn turn segitig, turn rn genng, dn turn poligon. 4. Menghitung

Lebih terperinci

FISIKA BESARAN VEKTOR

FISIKA BESARAN VEKTOR K-3 Kels X FISIKA BESARAN VEKTOR TUJUAN PEMBELAJARAN Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun berikut.. Memhmi pengertin besrn vektor.. Mengusi konsep penjumlhn vektor dengn berbgi metode.

Lebih terperinci

PEMBAHASAN. A. Teorema Pythagoras 1. Luas persegi dan luas segitiga siku-siku Perhatikan Gambar 1! D. Gambar 1

PEMBAHASAN. A. Teorema Pythagoras 1. Luas persegi dan luas segitiga siku-siku Perhatikan Gambar 1! D. Gambar 1 PEMBAHASAN A. Teorem Pythgors 1. Lus persegi dn lus segitig siku-siku Perhtikn Gmr 1! D s A s B Gmr 1 Pd gmr terseut tmpk seuh persegi ABD yng pnjng sisiny s stun pnjng. Lus persegi ABD = sisi sisi L =

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Hasil penelitian menunjukan pertumbuhan berat pada perlakuan A (18G;6T)

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Hasil penelitian menunjukan pertumbuhan berat pada perlakuan A (18G;6T) IV. HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Pertumbuhn Bert 4.1.1 Pertumbuhn Bert Mutlk Hsil penelitin menunjukn pertumbuhn bert pd perlkun A (18G;6T) mencpi rt-rt 0,893 grm/ekor, perlkun B (12G;12T) mencpi rt-rt 0,648

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN HASIL DAN PEMBAHASAN PARAMETER Hsil Penelitin Penelitin terhdp enih ikn ms yng dilkukn selm 50 hri pemelihrn pd skl lortorium menghsilkn dt mengeni jumlh konsumsi pkn (JKP), oot iomss, pertumuhn reltif

Lebih terperinci

SMA Santa Angela. Bandung. 1 P a g e

SMA Santa Angela. Bandung. 1 P a g e Persmn Gris Singgung SMA Snt Angel Bndung P g e P g e Persmn Gris Singgung pd Ellips Seperti hln pd lingkrn, terdpt du mcm gris singgung ng kn diicrkn, itu gris singgung ng mellui slh stu titik pd ellips

Lebih terperinci

UNTUK MENDAPATKAN SOAL PREDIKSI SBMPTN 2015

UNTUK MENDAPATKAN SOAL PREDIKSI SBMPTN 2015 -. UNTUK MENDAPATKAN SOAL PREDIKSI SBMPTN 015 SILAHKAN KLIK KUNJUNGI: WWW.E-SBMPTN.COM Ltihn Sol Fisik 1. Thun hy dlh stun dri... (A) jrk (D) momentum (B) keeptn (E) energi (C) wktu. Stu wtt hour sm dengn...

Lebih terperinci

DAYA REDUKSI KURKUMIN DAN TURUNANNYA TERHADAP ION FERRI : SUATU KAJIAN DINAMIKA MOLEKULER

DAYA REDUKSI KURKUMIN DAN TURUNANNYA TERHADAP ION FERRI : SUATU KAJIAN DINAMIKA MOLEKULER Mjlh Frmsi Indonesi, 13(2), 77-85, 2002 DAYA REDUKSI KURKUMIN DAN TURUNANNYA TERHADAP ION FERRI : SUATU KAJIAN DINAMIKA MOLEKULER REDUCTION ABILITY OF CURCUMIN AND DERIVATIVES ON FERRI : A MOLECULAR DYNAMIC

Lebih terperinci

BILANGAN BULAT. 1 Husein Tampomas, Rumus-rumus Dasar Matematika

BILANGAN BULAT. 1 Husein Tampomas, Rumus-rumus Dasar Matematika BILANGAN BULAT. Oprersi Hitung pd Bilngn Bult Bilngn ult (integer) memut semu ilngn cch dn lwn (negtif) ilngn sli, yitu:,, 4,,, 1, 0, 1, 2, 3, 4,, Bilngn ult disjikn dlm gris ilngn segi erikut. Bilngn

Lebih terperinci

TIN309 - Desain Eksperimen Materi #5 Genap 2015/2016 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN

TIN309 - Desain Eksperimen Materi #5 Genap 2015/2016 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Mteri #5 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN RCBD Rndomized Complete Block Design (RCBD): Adlh perlusn dri konsep Anlysis of Vrins (ANOVA) dengn prinsip memgi eksperimen menjdi eerp lok Hl ini dilkukn il terdpt nuisnce

Lebih terperinci

Oleh: Herni Putriyatus Solikha Dosen Pembimbing I Dosen Pembimbing II Dosen Penguji

Oleh: Herni Putriyatus Solikha Dosen Pembimbing I Dosen Pembimbing II Dosen Penguji Oleh: Herni Putriytus Solikh 143020443 Dosen Pemiming I Dosen Pemiming II Dosen Penguji (Dr. Hj. El Turml S., M.Sc) (Ir. Hj. In Siti Nurminri, MP.) (Dr. Ir. Nn Sutisn chydi, MP.) Seli merupkn slh stu produk

Lebih terperinci

VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA Fungsi Permintaan Taman Wisata Tirta Sanita

VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA Fungsi Permintaan Taman Wisata Tirta Sanita VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA 7.1. Fungsi Permintn Tmn Wist Tirt Snit Model persmn fungsi permintn di bwh ini sudh menglmi pemilihn independent vrible, untuk menghindri mslh multikolinerits.

Lebih terperinci

matematika PEMINATAN Kelas X FUNGSI LOGARITMA K-13 A. Definisi Fungsi Logaritma

matematika PEMINATAN Kelas X FUNGSI LOGARITMA K-13 A. Definisi Fungsi Logaritma K-3 Kels mtemtik PEMINATAN FUNGSI LOGARITMA Tujun Pembeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun berikut.. Memhmi definisi fungsi logritm.. Dpt menggunkn konsep fungsi logritm dlm menyelesikn

Lebih terperinci

2. Berikut faktor yang mempengaruhi laju reaksi,kecuali... A. Konsentrasi zat B. Warna zat C. Katalisator D. Luas permukaan E.

2. Berikut faktor yang mempengaruhi laju reaksi,kecuali... A. Konsentrasi zat B. Warna zat C. Katalisator D. Luas permukaan E. LATIHAN. Pernytn yng enr tentng lju reksi dlh... A. Beruhny jumlh zt pereksi B. Beruhny jumlh zt hsil reksi C. Bertmhny zt rektn tip stun wktu D. Berkurngny zt hsil tip stun wktu E. Berkurngny zt rektn

Lebih terperinci

Erna Sri Hartatik. Aljabar Linear. Pertemuan 3 Aljabar Vektor (Perkalian vektor-lanjutan)

Erna Sri Hartatik. Aljabar Linear. Pertemuan 3 Aljabar Vektor (Perkalian vektor-lanjutan) Ern Sri Hrttik Aljr Liner Pertemun Aljr Vektor (Perklin vektor-lnjutn) Pemhsn Perklin Cross (Cross Product) - Model cross product - Sift cross product Pendhulun Selin dot product d fungsi perklin product

Lebih terperinci

matematika K-13 IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN HIPERBOLA K e l a s A. Definisi Hiperbola Tujuan Pembelajaran

matematika K-13 IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN HIPERBOLA K e l a s A. Definisi Hiperbola Tujuan Pembelajaran K-13 mtemtik K e l s I IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN HIPERBLA Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi definisi dn unsur-unsur hiperol.. Dpt menentukn persmn

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. f tidak semua bernilai nol dan a, b, disebut persamaan kuadrat di dalam variabel. atau disebut juga permukaan kuadrat;

BAB 1 PENDAHULUAN. f tidak semua bernilai nol dan a, b, disebut persamaan kuadrat di dalam variabel. atau disebut juga permukaan kuadrat; PENDHULUN. Ltr elkng Dlm memhs permslhn-permslhn sttistik dn fisik sering dijumpi nlis-nlis mslh ng menngkut fungsi-fungsi non linier, misln mengeni entuk-entuk kudrt. entuk kudrt ng is digmrkn pd rung

Lebih terperinci

MATEMATIKA. Sesi INTEGRAL VOLUME A. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR B. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR TERHADAP SUMBU-X

MATEMATIKA. Sesi INTEGRAL VOLUME A. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR B. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR TERHADAP SUMBU-X MATEMATIKA KELAS XII - KURIKULUM GABUNGAN 6 Sesi N INTEGRAL VOLUME A. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR Apliksi integrl erikutn dlh menentukn volume end ng memiliki sumu putr. Contoh endn dlh tung,

Lebih terperinci

DETERMINAN. Matematika Industri I. TIP FTP UB Mas ud Effendi. Matematika Industri I

DETERMINAN. Matematika Industri I. TIP FTP UB Mas ud Effendi. Matematika Industri I DETERMINAN Mtemtik Industri I TIP FTP UB Ms ud Effendi Mtemtik Industri I Pokok Bhsn Determinn Determinn orde-ketig Persmn simultn dengn tig ilngn tidk dikethui Konsistensi sutu set persmn Sift-sift determinn

Lebih terperinci

Vektor di R2 ( Baca : Vektor di ruang dua ) adalah Vektor- di ruang dua )

Vektor di R2 ( Baca : Vektor di ruang dua ) adalah Vektor- di ruang dua ) A Pengertin Vektor Di R Vektor di R ( B : Vektor di rung du ) dlh Vektor- di rung du ) dlh Vektor-vektor ng terletk pd idng dtr pengertin vektor ng leih singkt dlh sutu esrn ng memiliki esr dn rh tertentu

Lebih terperinci

Definisi Vektor. Vektor adalah besaran yang mempunyai besar dan arah

Definisi Vektor. Vektor adalah besaran yang mempunyai besar dan arah VEKTOR Definisi Vektor Vektor dlh esrn yng mempunyi esr dn rh Besr vektor rtiny pnjng vektor Arh vektor rtiny sudut yng dientuk dengn sumu X positif Vektor disjikn dlm entuk rus gris errh Gmr Vektor B

Lebih terperinci

INTEGRAL. Kelas XII IIS Semester Genap. Oleh : Markus Yuniarto, S.Si. SMA Santa Angela Tahun Pelajaran 2017/2018

INTEGRAL. Kelas XII IIS Semester Genap. Oleh : Markus Yuniarto, S.Si. SMA Santa Angela Tahun Pelajaran 2017/2018 Modul Integrl INTEGRAL Kels XII IIS Semester Genp Oleh : Mrkus Yunirto, SSi SMA Snt Angel Thun Peljrn 7/8 Modul Mtemtik Kels XII IIS Semester TA 7/8 Modul Integrl INTEGRAL Stndr Kompetensi: Menggunkn konsep

Lebih terperinci

1. Identitas Trigonometri. 1. Identitas trigonometri dasar berikut ini merupakan hubungan kebalikan.

1. Identitas Trigonometri. 1. Identitas trigonometri dasar berikut ini merupakan hubungan kebalikan. 1. Identits Trigonometri Pengertin Identits Trigonometri dlh kesmn yng memut entuk trigonometri dn erlku untuk semrng sudut yng dierikn. Jenis Identits Trigonometri 1. Identits trigonometri dsr erikut

Lebih terperinci

VII. INTERAKSI GEN. Enzim C

VII. INTERAKSI GEN. Enzim C VII. INTERKSI GEN 7.1. SIMULSI (Lporn per Kelompok). Ltr elkng Huungn ntr ciri-ciri pd sutu sift tidk sellu huungn dominn resesif. Terdpt ksus hw ciri yng muncul pd tnmn F1 ternyt ukn merupkn ciri dri

Lebih terperinci

INTEGRAL. y dx. x dy. F(x)dx F(x)dx

INTEGRAL. y dx. x dy. F(x)dx F(x)dx Drs. Mtrisoni www.mtemtikdw.wordpress.om INTEGRAL PENGERTIAN Bil dikethui : = F() + C mk = F () dlh turunn dri sedngkn dlh integrl (nti turunn) dri dn dpt digmrkn : differensil differensil Y Y Y Integrl

Lebih terperinci

Matriks yang mempunyai jumlah baris sama dengan jumlah kolomnya disebut matriks bujur sangkar (square matrix). contoh :

Matriks yang mempunyai jumlah baris sama dengan jumlah kolomnya disebut matriks bujur sangkar (square matrix). contoh : TRIKS. PENGERTIN triks dlh sutu deretn elemen yng mementuk empt persegi pnjng, terdiri dri m ris dn n kolom. Elemen terseut dpt erentuk koefisien, ilngn tu simul. triks yng mempunyi m ris dn n kolom diseut

Lebih terperinci

4 HASIL DAN PEMBAHASAN

4 HASIL DAN PEMBAHASAN 4 HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Komposisi Proksimt Lele Dumo Afkir Bhn ku yng digunkn untuk memut konsentrt protein ikn dn tepung tulng dlh ikn lele dumo (Clris griepienus) fkir. Komposisi proksimt ikn lele

Lebih terperinci

ANALISIS NUMERIK. Inter polasi. SPL simultan. Akar Persama. linear

ANALISIS NUMERIK. Inter polasi. SPL simultan. Akar Persama. linear ANALISIS NUMERIK Inter polsi SPL simultn Akr Persm n Non liner INTERPOLASI Tujun Interpolsi bergun untuk menksir hrg-hrg tengh ntr titik dt yng sudh tept. Interpolsi mempunyi orde tu derjt. Mcm Interpolsi

Lebih terperinci

METODE PENGUJIAN KEAUSAN AGREGAT DENGAN MESIN ABRASI LOS ANGELES

METODE PENGUJIAN KEAUSAN AGREGAT DENGAN MESIN ABRASI LOS ANGELES METODE PENGUJIAN KEAUSAN AGREGAT DENGAN MESIN ABRASI LOS ANGELES SNI 03-2417-1991 BAB I DESKRIPSI 1.1 Mksud dn Tujun 1.1.1 Mksud Metode ini dimksudkn sebgi pegngn untuk menentukn kethnn gregt ksr terhdp

Lebih terperinci

DETERMINAN. Misalkan A adalah suatu matriks persegi. a) Jika A memiliki satu baris atau satu kolom bilangan nol, maka det(a) = 0.

DETERMINAN. Misalkan A adalah suatu matriks persegi. a) Jika A memiliki satu baris atau satu kolom bilangan nol, maka det(a) = 0. DETERMINAN Fungsi determinn dri sutu mtriks persegi A (dinotsikn dengn det(a) tu A ) didefinisikn sebgi jumlh dri semu hsil kli elementer bertnd dri A. Sementr, ngk tu bilngn dri det(a) disebut determinn

Lebih terperinci

STRATEGI PENGAJARAN MATEMATIKA UNTUK MENENTUKAN AKAR-AKAR PERSAMAAN KUADRAT

STRATEGI PENGAJARAN MATEMATIKA UNTUK MENENTUKAN AKAR-AKAR PERSAMAAN KUADRAT Jurnl Vol II. No., Mret 08, hlm. 9-95 vilble online t www.jurnl.un.c.id/indeks/jmp STRTEGI PENGJRN MTEMTIK UNTUK MENENTUKN KR-KR PERSMN KUDRT Indh Purnm Putri, Symsudhuh, Ihd Hsbiyti 3 Progrm Studi Mgister

Lebih terperinci

Suku banyak. Akar-akar rasional dari

Suku banyak. Akar-akar rasional dari Suku nyk Algoritm pemgin suku nyk menentukn Teorem sis dn teorem fktor terdiri dri Pengertin dn nili suku nyk Hsil gi dn sis pemgin suku nyk Penggunn teorem sis Penggunn teorem fktor Derjd suku nyk pd

Lebih terperinci

Bab 3 M M 3.1 PENDAHULUAN

Bab 3 M M 3.1 PENDAHULUAN B SISTEM PERSAMAAN LINEAR Pd gin ini kn dijelskn tentng sistem persmn liner (SPL) dn r menentukn solusiny. SPL nyk digunkn untuk memodelkn eerp mslh rel, mislny: mslh rngkin listrik, jringn komputer, model

Lebih terperinci

PENGAYAAN MATEMATIKA SOLUSI SOAL-SOAL LATIHAN 1

PENGAYAAN MATEMATIKA SOLUSI SOAL-SOAL LATIHAN 1 PENGAYAAN MATEMATIKA SOLUSI SOAL-SOAL LATIHAN 6y y 8y. Dikethui R dn. Temukn nili y. y y 8y 6 Solusi: 6y y 8y y y 8y 6 6y y 8y 8y y 6 y 8 0 y y y 0 y y y 0 ( y ) ( y ) 0 y y 8y 6 ( y )(y ) 0 y 0tu y 0

Lebih terperinci

PENAMPILAN 54 FENOTIPE GALUR MUTAN KEEMPAT KACANG HIJAU (Vigna radiata L.) LOKAL KAMPAR HASIL MUTASI KOLKISIN

PENAMPILAN 54 FENOTIPE GALUR MUTAN KEEMPAT KACANG HIJAU (Vigna radiata L.) LOKAL KAMPAR HASIL MUTASI KOLKISIN Jurnl Dinmik Pertnin Volume XXVIII Nomor 3 Desemer 2013 (217-224) ISSN 0215-2525 PENAMPILAN 54 FENOTIPE GALUR MUTAN KEEMPAT KACANG HIJAU (Vign rdit L.) LOKAL KAMPAR HASIL MUTASI KOLKISIN Apperne of 54

Lebih terperinci

A. PENGERTIAN B. DETERMINAN MATRIKS

A. PENGERTIAN B. DETERMINAN MATRIKS ATRIKS A. PENGERTIAN triks dlh sutu deretn elemen yng mementuk empt persegi pnjng, terdiri dri m ris dn n kolom. Elemen terseut dpt erentuk koefisien, ilngn tu simul. triks yng mempunyi m ris dn n kolom

Lebih terperinci

BAB ALJABAR MARIX Dlm pokok bhsn ini kn disjikn dsr-dsr opersi ljbr mtrix yng berhubungn dengn nlisis struktur dengn menggunkn metode mtrix kekkun (stiffness method)... Pengertin Mtrix Mtrix merupkn sutu

Lebih terperinci