BAB II TINJAUAN PUSTAKA
|
|
- Iwan Darmali
- 7 tahun lalu
- Tontonan:
Transkripsi
1 5 BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 DASAR TEORI Pegertia DAS Meurut Chay Asdak dalam buku Hidrologi da Pegelolaa DAS medefiisika DAS adalah suatu wilayah darata yag secara topografi dibatasi oleh puggug-puggug guug, yag meampug da meyimpa air huja utuk kemudia meyalurkaya ke laut melalui sugai utama. Wilayah tersebut diamaka daerah tagkapa air (DTA atau catchmet area) yag merupaka suatu ekosistem dega usur utamaya terdiri atas sumberdaya alam (taah, air, da vegetasi) da sumberdaya mausia sebagai pemafaat sumberdaya alam. Berbagai defiisi tetag Daerah Alira Sugai (DAS) dikemukaka oleh beberapa peeliti. Dalam Dictioary of Scietific ad Techical Term DAS (watershed) diartika sebagai suatu kawasa yag megalirka air ke satu sugai utama. Meurut Soeville tahu 1977 medefiisika DAS sebagai areal yag meampug, meyimpa da megalirka air huja ke sugai, baik dalam betuk alira permukaa (surface ru off), alira di bawah permukaa (sub surface ru off) atau alira dasar (base flow) yag dipisahka secara topografi. DAS meurut pasal 1 Udag-udag No.7 Tahu 2004 tetag sumber daya air adalah suatu wilayah darata yag merupaka satu kesatua dega sugai da aak-aak sugaiya, yag berfugsi meampug, meyimpa, da megalirka air yag berasal dari curah huja ke daau atau laut secara alami, da batas di darat merupaka pemisah topografis da batas di laut sampai dega peraira yag masih terpegaruh aktivitas darata. Sugai meurut Suyoo Sosrodarsoo dalam buku Hidrologi utuk pegaira merupaka salah satu kompoe utama ligkuga DAS. Sugai dapat diartika suatu jariga waduk da peyalur air yag berada pada satu alur
2 6 tertetu yag dibatasi oleh tebig. Secara fisiologis sugai adalah bada air yag meerima limpasa batua hidrologi dalam daerah aliraya. Selai berfugsi megumpulka curah huja dalam suatu daerah pegalira, sugai juga diguaka utuk berbagai aspek seperti pembagkit teaga listrik, pelayara, pariwisata, perikaa, da lai-lai. Gambar 2.1 Daerah Alira Sugai Sumber : Ersi Seyha, Dasar-dasar Hidrologi Umumya DAS yag semaki luas mecermika sugai yag semaki besar. DAS dapat dibagi mejadi beberapa sub-das. Berdasarka karakteristik da betukya, DAS dapat berbetuk seperti bulu burug, daerah pegalira yag meyebar, da daerah pegalira sejajar. Betuk-betuk tersebut dapat digambarka seperti gambar dibawah ii.
3 7 (a) Bulu Burug (b) Meyebar (c) Sejajar Gambar 2.2 Betuk-betuk DAS Sumber : Ersi Seyha, Dasar-dasar Hidrologi Meurut Siti marwah dalam makalah DAS sebagai satua uit perecaaa mejelaska bahwa DAS dapat dibagi mejadi daerah hulu, tegah da hilir. Secara biogeofisik, daerah hulu dicirika sebagai daerah koservasi dega kemiriga besar, memiliki vegetasi berupa huta, merupaka sumber erosi karea alur sugai melalui daerah peguuga da mempuyai kecepata alira yag lebih besar dari pada bagia hilir. Daerah hilir memilki cirri-ciri kemiriga lereg yag relatif datar sehigga mejadi daerah pemafaata, jeis vegetasi didomiasi oleh taama pertaia. Semetara daerah bagia tegah merupaka peraliha atara bagia hulu da hilir, kemiriga sugai lebih ladai sehigga kecepata alira relatif kecil Pegelolaa Daerah Alira Sugai Daerah Alira Sugai (DAS) merupaka bagia dari Satua Wilayah Sugai yag merupaka suatu kesatua ekosistem dari beberapa kompoe sumber daya utama, yaitu vegetasi, taah, air da mausia serta segala proses yag terjadi didalamya. Aktifitas pemafaata sumberdaya alam dalam DAS yag semaki meigkat, meyebabka daya dukug DAS tidak mampu lagi mempertahaka fugsiya secara optimal. Peurua kualitas usur-usur biofisik, seperti terjadiya koversi huta alam, meluasya peebaga liar da taah gudul meimbulka dampak yag besar terhadap ligkuga fisik maupu sosial.
4 8 Daerah alira sugai yag diartika sebagai betag laha yag dibatasi oleh pembatas topografi (topography divide) yag meagkap, meampug da megalirka air huja ke suatu titik putusa (outlet) Departeme Pertaia Republik Idoesia (SK Meta No.251/kpts/Um/4/1979) merumuska pegelolaa DAS sebagai upaya mausia dalam megedalika hubuga timbal balik atara sumberdaya alam dega mausia da segala aktivitasya dega tujua membia kelestaria da keserasia ekosistem serta meigkatka kemafaata sumber daya alam bagi mausia. Sedagka pegelolaa DAS secara terpadu merupaka suatu proses peyusua da peerapa suatu tidaka yag melibatka sumberdaya alam da mausia di dalam DAS, dega mempertimbagka faktor-faktor sosial, politik, ekoomi, ligkuga da istitusi (kelembagaa) dalam DAS, utuk mecapai seluas mugki megembagka ligkup dari tujua masyarakat jagka pedek da pajag. Dari batasa-batasa tersebut, kata-kata petig yag meadai pegertia pegelolaa DAS terpadu adalah : 1. Pegelolaa sumber daya alam 2. Pemeuha kebutuha mausia sekarag da yag aka datag 3. Kelestaria da keserasia ekosistem 4. Pegedalia hubuga timbal balik atara sumber daya alam da mausia 5. Peyediaa air, pegedalia erosi da sedimetasi Sumber : Chay Asdak Hidrologi da Pegelolaa Daerah Alira Sugai Limpasa C.D. Soemarto dalam buku Hidrogi Tekik medefiisika bahwa semua air yag bergerak keluar dari daerah pegalira ke suatu alira permukaa disebut limpasa. Sebagia curah huja yag mecapai permukaa taah aka diserap ke dalam taah, da sebagia lagi yag tidak diserap aka mejadi limpasa permukaa. Limpasa sugai umumya dibagi mejadi beberapa kompoe limpasa sebagai berikut :
5 9 a. Limpasa Permukaa Ii adalah pergeraka air huja yag megalir diatas permukaa taah da masuk ke sugai. Sebagia besar limpasa permukaa terjadi pada waktu huja da mejadi bagia utama limpasa bajir. b. Alira bawah permukaa Air huja yag masuk ke dalam lapisa taah da sebagia lagi megalir meembus lapisa tersebut masuk ke sugai disebut alira bawah permukaa. c. Limpasa air taah Adalah kompoe yag meresap jauh ke dalam taah da megalir ke sugai sebagai air taah. d. Limpasa sugai Air huja yag lagsug turu di atas permukaa daerah sugai. 2.2 METODE PENELITIAN Dalam pemodela, peulis megguaka metode rasioal serta metode dega computer base yaitu program SMADA dimaa hasil dari kedua metode tersebut atiya aka mejadi hasil yag aka diaalisa da aka dibadigka, Metode Rasioal Metode utuk memperkiraka laju alira permukaa pucak yag umum dipakai adalah Metode Rasioal USSCS tahu Metode ii sagat simpel da mudah pegguaaya. Cara ii merupaka cara tertua dalam meghitug debit bajir dari curah huja, cara tersebut didasarka atas rumus : Q = C. I. A (2.1) Dimaa : Q = Debit bajir yag terjadi (m 3 /s) I = Itesitas huja yag merata didaerah yag ditijau (m/s) A = Luas daerah pegalira yag ditijau (m 2 ) C = Koefisie Pegalira Sumber : Hidrologi Tekik C.D. Soemarto Metode rasioal dikembagka berdasarka asumsi bahwa huja yag terjadi mempuyai itesitas seragam da merata diseluruh DAS selama palig
6 10 sedikit sama dega waktu kosetrasi (t c ) DAS. Jika asumsi ii terpeuhi, maka curah huja da alira permukaa DAS tersebut dapat digambarka dalam grafik. Jika huja yag terjadi lamaya kurag dari (t c ), maka debit pucak yag terjadi lebih kecil dari Q q karea seluruh DAS tidak dapat memberika kostribusi alira secara bersama pada titik kotrol (outlet). Sebalikya jika huja yag terjadi lebih lama dari t c maka debit pucak alira permukaa tetap sama dega Q P Koefisie Alira Dalam perecaaa sistem draiase dibutuhka suatu ilai koefisie alira (C). Koefisie alira adalah suatu agka yag memberika pegertia berapa perse air yag megalir dari bermacam-macam permukaa akibat terjadiya huja pada suatu wilayah, atau perbadiga atara jumlah limpasa yag terjadi dega jumlah curah huja yag ada. air huja yag dialirka di permukaa Koefisie alira (C) = (2.2) air huja yag jatuh ke permukaa Koefisie alira tergatug dari beberapa faktor yag mempegaruhiya, atara lai : a. Topografi Pada peta topografi dapat ditelusuri peyebara sugai-sugai serta aakaak sugaiya da data kotur laha, yag sagat petig dalam meetuka bagia puggug ataupu lembah yag kemudia aka diperguaka utuk meetuka batas-batas DAS (daerah alira sugai) serta sub DAS. DAS adalah daerah tagkapa air huja yag masuk kedalam suatu jariga sugai yag dibatasi oleh puggug bukit yag dapat memisahka da membagi air huja mejadi alira permukaa ke masig-masig DAS. Kemudia dari batasa DAS maupu sub DAS tersebut dapat ditetuka luas daerah tagkapa hujaya. Kemiriga laha juga sagat petig utuk dipertimbagka dalam perecaaa sistem draiase karea kemiriga tersebut mempegaruhi laju pergeraka alira. Berdasarka keadaa topografi ilai C bervariasi berdasarka pada keladaia suatu daerah yaitu datar, curam atau bergelombag.
7 11 b. Tata gua laha Peta tata gua laha meujukka pola serta itesitas pegguaa laha. Perbedaa itesitas tata gua laha mempegaruhi volume air huja yag megalir di permukaa da yag kemudia masuk ke dalam bada sugai. Sedagka persetase air huja yag aka dialirka tergatug dari tigkat kekedapa peutup permukaa terhadap air. Ada tidakya vegetasi peutup laha juga mempegaruhi terjadiya erosi yag meyebabka pedagkala. Vegetasi peutup laha tersebut berfugsi utuk : - melidugi permukaa taah dari tumbuka air huja - meuruka kecepata lari Laha yag masih asli atau berupa huta yag masih ditumbuhi oleh tumbuhtumbuha yag meutupi permukaaya aka memiliki agka koefisie yag kecil, berbeda dega laha yag sudah dibuka atau diolah, memiliki koefisie alira yag besar. c. Jeis peutup permukaa Jeis peutup permukaa dapat berupa baha yag tembus air ataupu kedap air. Jeis peutup permukaa dapat dibedaka berdasarka dari tata gua laha itu sediri. Pada daerah perkotaa sebagia besar daerahya ditutupi oleh baha yag cukup kedap air, berupa lapisa aspal, beto da bagua, sehigga agka koefisie alira aka semaki besar akibat tidak adaya lagi kemampua utuk meyerap kedalam taah.
8 12 Tabel 2.1 Nilai Koefisie Ru off Retur Period ( years ) Character of surface Developed Asphaltic 0,73 0,77 0,81 0,86 0,90 0,95 1,00 Cocrete/roof 0,75 0,80 0,83 0,88 0,92 0,97 1,00 Grass areas ( laws, parks, etc ) Poor coditio (grass cover less tha 50% of the area) Flat, 0-2% 0,32 0,34 0,37 0,40 0,44 0,47 0,58 Avarege, 2-7% 0,37 0,40 0,43 0,46 0,49 0,53 0,61 Steep, over 7% 0,40 0,43 0,45 0,49 0,52 0,55 0,62 Fair coditio (grass cover o 50% to 75% of the area) Flat, 0-2% 0,25 0,28 0,30 0,34 0,37 0,41 0,53 Avarege, 2-7% 0,33 0,36 0,38 0,42 0,45 0,49 0,58 Steep, over 7% 0,37 0,40 0,42 0,46 0,49 0,53 0,60 Good coditio (grass cover larger tha 75% of the area) Flat, 0-2% 0,21 0,23 0,25 0,29 0,32 0,36 0,49 Avarege, 2-7% 0,29 0,32 0,35 0,39 0,42 0,46 0,56 Steep, over 7% 0,34 0,37 0,40 0,44 0,47 0,51 0,58 Udeveloped Cultivated Lad Flat, 0-2% 0,31 0,34 0,36 0,40 0,43 0,47 0,57 Avarege, 2-7% 0,35 0,38 0,41 0,44 0,48 0,51 0,60 Steep, over 7% 0,39 0,42 0,44 0,48 0,51 0,54 0,61 Pasture / Rage Flat, 0-2% 0,25 0,28 0,30 0,34 0,37 0,41 0,53 Avarege, 2-7% 0,33 0,36 0,38 0,42 0,45 0,49 0,58 Steep, over 7% 0,37 0,40 0,42 0,46 0,49 0,53 0,60 Forest / Woodlads Flat, 0-2% 0,22 0,25 0,28 0,31 0,35 0,39 0,48 Avarege, 2-7% 0,31 0,34 0,36 0,40 0,43 0,47 0,56 Steep, over 7% 0,35 0,39 0,41 0,45 0,48 0,52 0,58 Sumber : Buku Hidrology "Applied Hydrology" by Fe Pe Chow i City of Austi, Texas
9 Curah Huja Data curah huja pada titik pegamata dapat berupa data curah huja haria, bulaa, atau tahua. Data curah huja yag dibutuhka dalam perecaaa draiase yaitu tiggi curah huja, itesitas huja da periode pecatata curah huja (durasi). Utuk meetuka tiggi curah huja rata-rata diatas wilayah tertetu dari beberapa pos pegamata dapat dilakuka dega tiga cara yag berbeda, yaitu : a. Metode rata-rata aritmatik Metode ii dapat memberika hasil yag dapat dipercaya jika pos pegamataya ditempatka secara merata didalam wilayah, da hasil peakara masig-masig pos pegamata tidak meyimpag jauh dari ilai rata-rata seluruh pos pegamata diseluruh wilayah pegamata. Metode ii cocok diguaka utuk daerah yag datar da memiliki pos pegamata curah huja yag rapat da bayak. Tiggi curah huja rata-rata dapat dihitug dega rumus : d1 + d 2 + d d d i d = = (2.3) i= 1 dimaa : d = tiggi curah huja rata-rata d 1, d 2,, d = tiggi curah huja pada pos pegamata 1, 2,, = bayakya pos pegamata b. Metode poligo thiesse Metode ii didasarka rata-rata timbag/terbobot. Masig-masig pos pegamata mempuyai daerah pegaruh yag dibetuk dega meggambarka garis-garis sumbu tegak luruh terhadap garis peghubug diatara dua buah pos peghubug. Metode ii diguaka pada daerah dega distribusi pegamata cura huja yag tidak tersebar merata didalam wilayah pegamata. Hasil aalisa dega metode ii lebih teliti apabila dibadigka dega cara rata-rata aritmatik, karea dalam meetuka curah huja wilayah dega metode ii aka diperhitugka persetase luas pegaruh masig-masig pos pegamata
10 14 curah huja. Luas pegaruh pos pegamata yag diguaka adlah luas daerah yag berada di dalam daerah alira sugai. Rumus yag diguaka : A1d 1 + A2d 2 + A3d Ad Ai d i d = = (2.4) A + A + A A A dimaa : A t 1 d d 1, d 2,, d 2 3 i= 1 = luas area total = tiggi curah huja rata-rata = tiggi curah huja di pos pegamata 1, 2,, A 1, A 2,, A = luas area pegaruh di pos pegamata 1, 2,, c. Metode isohyet Metode ii adalah metode yag palig teliti utuk medapatka curah huja wilayah rata-rata. Tetapi metode ii memerluka pos pegamata curah huja yag cukup rapat atau bayak di dalam daerah pegamata, sehigga memugkika utuk membuat kotur tiggi curah huja atau garis-garis isohyet. Utuk medapatka suatu hasil peggambara garis-garis isohyet yag diharapka maka perlu diperhatika kodisi topografi daerah seperti pegaruh bukit atau. Rumus dari metode ii : d0 + d1 d1 + d 2 d -1 + d i-1 A1 + A A A i i= 1 = = A1 + A A Ai i= 1 t + d 2 d (2.5) dimaa : d = tiggi curah huja rata-rata d 0, d 1,, d = curah huja pada isohyet 0, 1,, A 1, A 2,, A = luas daerah yag dibatasi oleh isohyet yag bersagkuta. Aalisa frekuesi adalah aalisa yag dilakuka utuk meetuka atau memperkiraka kejadia curah huja berdasarka masa ulag peristiwa yag dapat diharapka meyamai atau lebih besar dari pada rata-rata curah huja. d i
11 15 Aalisa frekuesi yag diguaka berdasarka metode Gumbel, dega cara aalitis. Dimaa : X T tahu X T σ x = X + σ N ( Y Y ) N T (2.6) = curah huja haria maksimum sesuai dega periode ulag T X = curah huja haria maksimum rata-rata dari hasil pegamata x x = N (2.7) Y T Y N σ x = reduced variated, yag besarya tergatug pada periode ulag (T) = reduced mea, yag besarya tergatug pada jumlah tahu pegamata = Stadard deviatio dari data pegamata σ N σ x = Σ( x i x) N (2.8) = reduced stadard deviatio, tergatug dari jumlah tahu pegamata. Sumber : Hidrologi Tekik C.D. Soemarto Meurut Sudjawardi tahu 1987 mejelaska bahwa itesitas huja yag tiggi pada umumya berlagsug dega durasi pedek da meliputi daerah yag tidak sagat luas. Huja yag meliputi daerah luas, jarag sekali dega itesitas tiggi, tetapi dapat berlagsug dega durasi cukup pajag. Kombiasi dari itesitas huja yag tiggi dega durasi pajag jarag terjadi, tetapi apabila terjadi berarti sejumlah besar volume air bagaika ditumpahka dari lagit. Sri Harto tahu 1993 meyebutka bahwa aalisis IDF memerluka aalisis frekuesi dega megguaka seri data yag diperoleh dari rekama data huja. Jika tidak tersedia waktu utuk megamati besarya itesitas huja atau disebabka oleh karea alatya tidak ada, dapat ditempuh cara-cara empiris dega memperguaka rumus-rumus eksperimetal seperti rumus Talbot, Mooobe, Sherma da Ishigura
12 Itesitas Huja (I) Utuk megetahui besar I yag terjadi maka curah huja recaa yag telah diperoleh sebelumya diubah mejadi legkug IDF (Itesity Duratio Frequecy), yaitu legkug yag meujukka hubuga atara itesitas huja (tiggi huja per satua waktu) dega durasi huja (lama terjadiya satu peristiwa huja), dimaa setiap legkug mewakili satu masa ulag (Tr), dega durasi huja (Td) sebagai absis da Itesitas huja (I Tr ) sebagai ordiat. Ada beberapa rumus yag dapat diguaka utuk meghitug itesitas, atara lai : I Weduwe dimaa, 2 3 X Tr,24 24 =.. Mooobe 24 T d X I = t 1218(t) (t) X 24 X 24.(1 t) 1272(t) (t 3,12) + I + = t Hasper a I =.. Talbot t + b a I =.. Sherma b t a I =.. Ishiguro t + b X Tr,24 = curah huja haria recaa dega masa ulag (mm) t a,b I = waktu (durasi) curah huja = kostata = itesitas huja (mm/jam) Dari legkug IDF dapat ditetuka I, yaitu dega waktu jujuh (durasi = D) tertetu. Waktu jujuh terjadi pada waktu pucak bajir (Tp). Dimaa waktu jujuh D sama dega waktu kosetrasi (Tc). Sumber : Hidrologi Tekik C.D. Soemarto der
13 Uji Kosistesi Data Data-data curah huja yag ada, sebelum kita guaka terlebih dahulu perlu diuji kosistesiya. Cara pegujia yag dapat dilakuka, yaitu dega Legkug Massa Gada ( Double Mass Curve ) Jika grafik hubuga atara curah huja tahua rata-rata kumulatif stasiu yag ditijau dega curah huja tahua rata-rata kumulatif beberapa stasiu huja yag berdekata meujukka garis lurus, maka data huja stasiu yag ditijau kosiste. Kekosistea data didasarka pada seberapa besar sudut yag terbetuk dari peyimpaga kurva yag terjadi yag disimbolka dega alfa (α). Utuk kosiste data, alfa (α) tidak boleh dari 10 (α < 0) Perhituga Hidraulika Kapasitas Salura Perhituga kapasitas salura dipegaruhi oleh kecepata alira da luas peampag salura. Kecepata dipegaruhi oleh peampag hidrolis salura, pajag salura da kemiriga salura. Mecari kecepata dapat megguaka rumus Maig berikut ii : V = R S (2.9) Dimaa, V = kecepata alira rata-rata (m/s) = koefisie kekasara Maig R = jari-jari hidroli(m) A = (2.10) O S = kemiriga salura A = luas peampag melitag basah (m 2 ) O = kelilig peampag basah ( m )
14 18 Tabel 2.2 Nilai Koefisie Kekasara Maig Didig Salura Kodisi Papa-papa rata, dipasag rapi 0,010 Kayu Papa-papa rata, dipasag kurag rapi 0,012 Papa-papa kasar, dipasag rapi 0,012 Papa-papa kasar, dipasag kurag rapi 0,014 Halus 0,010 Metal Dikelig 0,015 Sedikit kurag rata 0,020 Plestera Seme halus 0,010 Pasaga Plestera Seme da pasir 0,012 Batu Beto dilapis baja 0,012 Beto dilapis kayu 0,013 Batu bata kosoga yag baik kasar 0,015 Pasaga batu, keadaa jelek 0,020 Halus dipasag rata 0,013 Batu batu bogkaha, batu pecah, batu belah, Kosoga batu gulig, dipasag dalam seme 0,017 Kerikil halus, padat 0,020 Rata dalam keadaa baik 0,020 dalam keadaa biasa 0,0225 Taah dega batu-batu da tumbuh-tumbuha 0,025 dalam keadaa jelek 0,035 sebagia tergaggu oleh batu-batu atau tumbuha 0,050 Sumber : Hidrologi Utuk Perecaaa Bagua Air Ir. Ima Subarkah 1980
15 Program SMADA Pegertia SMADA Program SMADA (Storm Maagemet ad Desig Aid) adalah suatu program yag berfugsi utuk megelola alira sugai melalui aalisa hidrologi yag legkap, utuk memperoleh debit dari curah huja yag turu pada DAS alur sugai pegamata. Program ii dilegkapi pula dega aalisa hidrograf, routig sugai, aalisa alur sugai, aalisa statistik distribusi da regresi, perhituga matrix da sebagaiya. Program ii dikembagka oleh Dr. R.D. Eagli dari Departeme Tekik Sipil da Ligkuga, Uiversity of Cetral Florida. Sumber : Buku Padua Pemakaia SMADA Tools pada SMADA Program SMADA memiliki tampila sebagai berikut; Gambar 2.3 Tampila Utama Program SMADA Watershed Meu Watershed memuat iformasi megeai sistem sugai yag aka diaalisa. Iput Data Output Data
16 20 Gambar 2.4 Tampila Meu Watershed Jeis iput data pada meu ii adalah; a. Total Area = luasa dalam DAS alur sugai yag ditijau (acre) b. Impervious Area = luas area yag dapat megalirka air tapi tidak megalami ifiltrasi misalya area parkir atau area lai yag kedap air, alira yag lagsug megalir ke watershed outlet ii disebut alira lagsug. (Acre) c. Waktu kosetrasi = Tc (jam) d. % Imprevious = % area yag tidak megalami ifiltrasi (%) directly Coected Terdapat dua cara dalam megaalisa ifiltrasi pada watershed yaitu ; a. Metode Horto Metode ii memiliki empat parameter iput data yaitu ; - Maximum Ifiltratio = ifiltrasi yag maksimum - Horto Limitig Ifiltratio Rate = ifiltrasi ultimate - Horto Iitial Ifiltratio Rate = ifiltrasi - Horto Depletio Coefficiet = koefisie pegosoga Persamaa Horto (Waielista, 1990): f(t) = fc + (fo-fc)e^-kt (2.11) dimaa: f(t) = Ifiltratio rate as a fuctio of time fc = Ultimate(Limitig) ifiltratio Rate fo = Iitial Ifiltratio Rate K = Recessio costat (Horto Depletio Coefficiet) t = time Volume komulatif ifiltrasi dapat dihitug dega persamaa : Fp(Dt) = F(Ic) (2.12) dimaa: Fp(Dt) = Ifiltrasi potesial pada waktu t Ic = Jumlah komulatif ifiltrasi yag ada
17 21 b. Metode SCS-CN (soil coservatio service curve umber) Iput data yag diperluka jika megguaka metoda ii adalah : - Maximum Ifiltratio = kapasitas maksimum ifiltrasi oleh taah dalam ich. - Curve Number = jumlah kurva yag dihasilka oleh SCS, utuk estimasi bayakya ifiltrasi selama huja berlagsug, jumlah kurva kurag dari 100, >90 tidak ada ifiltrasi, <50 terjadi bayak ifiltrasi) - Iitial Abstractio Factor = faktor yag diguaka oleh SMADA utuk meghitug ifiltrasi yag ada, biasaya megguaka 0.2 tapi tidak meutup kemugkia utuk megguaka ilai faktor yag lai. - Metode Ifiltrasi = metode ifiltrasi dipilih type SCS karea metode ii lebih cocok dega kodisi wilayah di idoesia Metode SCS-CN memperkiraka ifiltrasi yag terjadi. Jumlah kurva yag dipilih meggambarka lapisa atas atau jeis taah area. Jumlah kurva atara 25 (utuk taah yag tertutup dega baik oleh huta da taah masuk dalam kelas A) sampai 98 (utuk permukaa yag tertutupi oleh pavig) Faktor Iisial abstractio megguaka 0.2S. ilai 0.2 berdasar faktor abstraksi yag diambil. Nilai S adalah kedalama maksimum air taah, dapat dihitug dega persamaa; S = 1000/CN (2.13) dimaa: CN = Curve Number S = Maximum storage depth
18 22 Tabel 2.3 Jumlah Kurva Pervious Area Hydrologic Soil Class Lad Use A B C D Bare Groud Alam bebas terbuka Kebu Padag rumput (>75%) Padag rumput jarag (50-75%) Area berpoho jarag Good Pasture ad Rage Sumber ; Adopted from USDA-SCS, 1986 ad Curah Huja (raifall) Meu raifall diguaka utuk megaalisa curah huja yag turu. Volume huja diyataka dalam ich pada kuru waktu tertetu. Iput data pada meu raifall adalah ; 1. Memasukka waktu pegalira selama 4 jam 2. ilai step / iterval waktu diambil 15 meit 3. Nilai curah huja (ich) periode ulag yag ditijau (ich) 4. Pilih metode distribusi yag dilakuka. Gambar 2.5 Tampila Meu Bar Raifall da Kotak Dialog
19 Hidrograf Hidrograf yag meujukka hubuga atara sebara curah huja yag terjadi pada area tijua dalam lama waktu tertetu dapat ditampilka dega terlebih dahulu memasukka data pada meu watershed da raifall. Gua medapatka output hidrograf curah huja yag diaalisa, terlebih dahulu tetuka metode hidrograf yag diguaka (SCS 484 metode 1) da klik geerate. Maka kurva hidrograf aka mucul dilayar. Hasil aalisa dapat di cetak dega klik meu prit, sehigga kita dapat memperoleh ilai debit bajir recaa utuk periode ulag yag ditijau, berdasarka ilai sebara curah huja yag diperoleh. Nilai debit bajir recaa yag dihasilka dalam satua cfs (cubic feet per secod) sehigga perlu dikoversika dalam m 3 /s utuk dapat dibadigka dega hasil aalisa maual. Gambar 2.6 Tampila Meu Bar Raifall da Kotak Dialog Berikut adalah beberapa metode yag dapat diguaka utuk megaalisa hidrograf curah huja pada kawasa selama durasi tertetu Metode SCS
20 24 Pertama yag aka di aalisa pada hidrograf adalah reaksi yag timbul akibat data yag telah dimasukka pada watershed. Output yag dihasilka berupa grafik segitiga da faktor attetuatio (atara ). Faktor ii meujukka waktu huja, agka besar meujukka waktu hujaya dega durasi yag sigkat. Grafik segitiga yag mucul akibat hubuga persamaa : tb= tp+ tf tb = tp + xtp (2.14) dimaa: tb = hydrograph base time tp = hydrograph time to peak tf = hydrograph recessio time x dapat dihitug dega: x = (2/K) - 1 utuk area dalam acre x = (1291/K) - 1 utuk area dalam mil 2
BAB II DASAR TEORI. Sumber: Stream Coridor Restoration. Universitas Indonesia. Kaji ulang sistem..., Sylvia Yuniar, FT UI, 2008
BAB II DASAR TEORI 2.1 ASPEK HIDROLOGIS Feomea hidrologi adalah feomea yag sagat rumit da tidak aka perah sepeuhya bisa dimegerti. Daur hidrologi dapat disederhaaka sebagai suatu sistem, yag kompoe-kompoeya
Lebih terperinciANALISIS INTENSITAS HUJAN DI STASIUN KALIBAWANG KABUPATEN KULONPROGO
ANALISIS INTENSITAS HUJAN DI STASIUN KALIBAWANG KABUPATEN KULONPROGO Titiek Widyasari 1 1 Program Studi Tekik Sipil, Uiversitas Jaabadra Yogyakarta, Jl. Tetara Rakyat Mataram 55 57 Yogyakarta Email: myso_jayastu@yahoo.co.id
Lebih terperinciANALISIS CURAH HUJAN WILAYAH
Lapora Praktikum Hari/taggal : Rabu 7 Oktober 2009 HIDROLOGI Nama Asiste : Sisi Febriyati M. Yohaes Ariyato. ANALISIS CURAH HUJAN WILAYAH Lilik Narwa Setyo Utomo J3M108058 TEKNIK DAN MANAJEMEN LINGKUNGAN
Lebih terperinciTINJAUAN LITERATUR. berlangsung terus-menerus. Serangkaian peristiwa tersebut dinamakan siklus
TINJAUAN LITERATUR Siklus Hidrologi Secara keseluruha jumlah air di plaet bumi relatif tetap dari masa ke masa. Air di bumi megalami suatu siklus melalui seragkaia peristiwa yag berlagsug terus-meerus.
Lebih terperinciKuliah : Rekayasa Hidrologi II TA : Genap 2015/2016 Dosen : 1. Novrianti.,MT. Novrianti.,MT_Rekayasa Hidrologi II 1
Kuliah : Rekayasa Hidrologi II TA : Geap 2015/2016 Dose : 1. Novriati.,MT 1 Materi : 1.Limpasa: Limpasa Metoda Rasioal 2. Uit Hidrograf & Hidrograf Satua Metoda SCS Statistik Hidrologi Metode Gumbel Metode
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA DAN LANDASAN TEORI
BAB II TINJAUAN PUSTAKA DAN LANDASAN TEORI 2.1 Umum Bajir Meurut Suripi (2003) adalah suatu kodisi di maa tidak tertampugya air dalam salura pembuag (palug sugai) atau terhambatya alira air di dalam salura
Lebih terperinciANALISIS KURVA IDF (INTENSITY-DURATION-FREQUENCY) DAS GAJAHWONG YOGYAKARTA
ANALISIS KURVA IDF (INTENSITY-DURATION-FREQUENCY) DAS GAJAHWONG YOGYAKARTA Adrea Sumarah Asih 1 da Garyesto Theopastus Habaita 2 1 Dose Jurusa Tekik Sipil, STTNAS Yogyakarta Jl. Babarsari, CT., Depok,
Lebih terperinciKAJIAN METODE EMPIRIS UNTUK MENGHITUNG DEBIT BANJIR SUNGAI NEGARA DI RUAS KECAMATAN SUNGAI PANDAN (ALABIO)
ISSN 085-5761 (Prit) Jural POROS TEKNIK, Volume 8 No., Desember 016 : 55-103 ISSN 44-7764 (Olie) KAJIAN METODE EMPIRIS UNTUK MENGHITUNG DEBIT BANJIR SUNGAI NEGARA DI RUAS KECAMATAN SUNGAI PANDAN (ALABIO)
Lebih terperinciBAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI
BAB II DASAR TEORI.1 Tijaua Umum Dalam pekerjaa perecaaa suatu embug diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi, hidrologi,
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA. yang ada di alam kita ini. Meliputi berbagai bentuk air, yang menyangkut
BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1. Uraia Umum Hidrologi adalah suatu ilmu yag mejelaska tetag kehadira da geraka air yag ada di alam kita ii. Meliputi berbagai betuk air, yag meyagkut perubaha-perubahaya atara
Lebih terperinciKONTRIBUSI WADUK PEUDADA TERHADAP KEBUTUHAN AIR KABUPATEN BIREUEN
KONTRIBUSI WADUK PEUDADA TERHADAP KEBUTUHAN AIR KABUPATEN BIREUEN Wesli Jurusa Tekik Sipil Uiversitas Malikussaleh email: wesli@uimal.ac.id Abstrak Kebutuha air di Kabupate Bireue semaki hari semaki meigkat,
Lebih terperinciBAB II STUDI PUSTAKA
BAB II STUDI PUSTAKA 2.1 UMUM Studi pustaka dalam lapora ii berisi dasar-dasar teori yag aka diguaka utuk megkaji beberapa alteratif peagaa yag aka dilakuka utuk megatasi masalah bajir rob di daerah Keluraha
Lebih terperinciMODUL 8 PERENCANAAN BANJIR
MODUL 8 PERENCANAAN BANJIR Tujua Istruksioal Khusus modul ii adalah mahasiswa dapat melakuka aalisa frekuesi bajir yag terjadi, meghitug distribusi da frekuesi bajir dega berbagai macam metode. Dalam merecaaka
Lebih terperinciTINJAUAN LITERATUR. menjadi uap air yang mengembun kembali menjadi air yang berlangsung terusmenerus
TINJAUAN LITERATUR Siklus Hidrologi Siklus hidrologi merupaka proses pegeluara air da perubahaya mejadi uap air yag megembu kembali mejadi air yag berlagsug terusmeerus tiada heti-hetiya. Sebagai akibat
Lebih terperinciTINJAUAN LITERATUR. tiada hentinya. Daur hidrologi dimulai sejak adanya panas matahari yang
TINJAUAN LITERATUR Siklus Hidrologi Siklus hidrologi merupaka proses pegeluara air da perubahaya mejadi megembu da kembali mejadi air yag berlagsug terus eerus tiada hetiya. Daur hidrologi dimulai sejak
Lebih terperinciANALISA KAPASITAS SALURAN PRIMER TERHADAP PENGENDALIAN BANJIR (Studi Kasus Sistem Drainase Kota Langsa)
ANALISA KAPASITAS SALURAN PRIMER TERHADAP PENGENDALIAN BANJIR (Studi Kasus Sistem Draiase Kota Lagsa) Fachrizal 1), Wesli 2) 1) Alumi Tekik Sipil, 2) Dose Jurusa Tekik Sipil, Uiversitas Malikussaleh email:
Lebih terperinciPERENCANAAN BENDUNGAN PAMUTIH KECAMATAN KAJEN KABUPATEN PEKALONGAN
BAB II DASAR TEORI.1 TINJAUAN UMUM Dalam pekerjaa perecaaa suatu beduga diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi,
Lebih terperinciTINJAUAN LITERATUR. Air permukaan, baik yang mengalir maupun yang tergenang (danau,
TINJAUAN LITERATUR Siklus Hidrologi Air permukaa, baik yag megalir maupu yag tergeag (daau, waduk, rawa), da sebagia air bawah permukaa aka terkumpul da megalir membetuk sugai da berakhir ke laut. Proses
Lebih terperinciREKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN
REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN Novitasari,ST.,MT. Sub Kompetesi Pegeala da pemahama aalisis frekuesi dari data huja Pegeala da pemahama aalisis bajir racaga dari data huja 1 ANALISIS
Lebih terperinciBAB V ANALISIS DAN PEMBAHASAN
6 BAB ANALISIS DAN PEMBAHASAN Lokasi objek peelitia berada di ruas jala Solo Jogja, dimulai dari Km 15+000 da berakhir di Km 15+500, lebar bada jala 7,5 m da lebar bahu jala m, sedagka jala pembadig berada
Lebih terperinciBAB IV ANALISA DAN PEMBAHASAN. Dalam merencanakan bangunan air, analisis awal yang perlu ditinjau adalah
BAB IV ANALISA DAN PEMBAHASAN 4.1 Tijaua Umum Dalam merecaaka bagua air, aalisis awal yag perlu ditijau adalah aalisa hidrologi. Aalisa hidrologi diperluka utuk meetuka besarya debit bajir recaa yag maa
Lebih terperinciBAB II LANDASAN TEORI
BAB II LANDASAN TEORI.1 Pegertia da Maksud Irigasi Irigasi berasal dari istilah irrigatie dalam bahasa Belada atau irrigatio dalam bahasa Iggris. Irigasi dapat diartika sebagai suatu usaha yag dilakuka
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
19 BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Daerah Alira Sugai (DAS) 2.1.1 Pegertia DAS Daerah alira sugai (DAS) adalah daerah tagkapa air yag dihulu dibatasi oleh puggug puggug guug atau bukit, dimaa air huja yag
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 TINJAUAN UMUM Kajia sistem draiase di daerah Semarag Timur memerluka tijaua pustaka utuk megetahui dasar-dasar teori dalam peaggulaga bajir akibat huja lokal yag terjadi maupu
Lebih terperinciSta Kalibaku ng (mm/thn ) CH Wilayah (X) (mm/th n) 138, ,00 176, ,33 181,00 188, , , , ,00 135,66 133,00
Tahu Margas ari (mm/th Dukuh Warigi (mm/th Kalibaku g (mm/th 35 5 3 2 3 28 43 3 22 9 29 4 3 42 6 5 65 253 25 6 22 25 39 64 55 84 8 8 63 4 9 29 46 36 5 24 2 53 2 2 6 8 6 3 29 29 4 25 52 25 CH Wilayah (X
Lebih terperinciKURVA INTENSITAS DURASI FREKUENSI (IDF) PERSAMAAN MONONOBE DI KABUPATEN SLEMAN
Kurva Itesitas.. Persamaa Moobe KURVA INTENSITAS DURASI FREKUENSI (IDF) PERSAMAAN MONONOBE DI KABUPATEN SLEMAN Dose Jurusa Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Jaabadra Yogyakarta INTISARI Pola curah
Lebih terperinciBAB 2 TINJAUAN TEORI
BAB 2 TINJAUAN TEORI 2.1 ISTILAH KEENDUDUKAN 2.1.1 eduduk eduduk ialah orag atatu idividu yag tiggal atau meetap pada suatu daerah tertetu dalam jagka waktu yag lama. 2.1.2 ertumbuha eduduk ertumbuha peduduk
Lebih terperinciANALISA FREKUENSI CURAH HUJAN TERHADAP KEMAMPUAN DRAINASE PEMUKIMAN DI KECAMATAN KANDIS
Lubis, F. / Aalisa Frekuesi Curah Huja / pp. 4 46 ANALISA FREKUENSI CURAH HUJAN TERHADAP KEMAMPUAN DRAINASE PEMUKIMAN DI KECAMATAN KANDIS Fadrizal Lubis Program Studi Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 TINJAUAN UMUM Kajia sistem draiase di daerah Semarag Timur memerluka tijaua pustaka utuk megetahui dasar-dasar teori dalam peaggulaga bajir akibat huja lokal yag terjadi maupu
Lebih terperinciBAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN. Perumusan - Sasaran - Tujuan. Pengidentifikasian dan orientasi - Masalah.
BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN 3.1. DIAGRAM ALIR PENELITIAN Perumusa - Sasara - Tujua Pegidetifikasia da orietasi - Masalah Studi Pustaka Racaga samplig Pegumpula Data Data Primer Data Sekuder
Lebih terperinciSub Kompetensi REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN. Novitasari,ST.,MT. Pengenalan dan pemahaman analisis frekuensi
REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN Novitasari,ST.,MT. Sub Kompetesi Pegeala da pemahama aalisis frekuesi dari data huja Pegeala da pemahama aalisis bajir racaga dari data huja 1 ANALISIS
Lebih terperinci2 BAB 2. Adapun langkah-langkah dalam analisis hidrologi adalah sebagai berikut : Menentukan luas Daerah Aliran Sungai (DAS) dan hujan kawasan.
BAB 3 TINJAUAN PUSTAKA. Tijaua Umum Kajia Perecaaa Polder Sawah Besar pada Sistem Draiase Kali Teggag memerluka tijaua pustaka utuk megetahui dasar-dasar teori dalam berbagai aalisa yag diperluka. Dasar-dasar
Lebih terperinciBAB II STUDI PUSTAKA BAB II STUDI PUSTAKA
BAB II STUDI PUSTAKA. Tijaua Umum Perecaaa struktur utuk peegedalia muara memerluka bidag-bidag ilmu pegetahua lai yag dapat medukug utuk memperoleh hasil perecaaa kostruksi yag hadal da komprehesif da
Lebih terperinci1 % n. m dt. Tahun ke - Tahun ke - Seri Data X 1, X 2, X 3, X 4, X 5,, X n Seri Data X 1, X 2, X 3,, X n. X 3 Ambang X 1 X 2
HIDROLOGI TERAPAN PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN Sub Kompetesi Pegeala da pemahama aalisis frekuesi dari data huja Pegeala da pemahama aalisis bajir racaga dari data huja Novitasari,ST.,MT. ANALISIS HIDROLOGI
Lebih terperinciBAB II STUDI PUSTAKA II-1
BAB II STUDI PUSTAKA.. Hidrologi Data hidrologi adalah kumpula keteraga atau fakta megeai feomea hidrologi seperti besarya : curah huja, temperatur, peguapa, lamaya peyiara matahari, kecepata alira, kosetrasi
Lebih terperinciMANAJEMEN RISIKO INVESTASI
MANAJEMEN RISIKO INVESTASI A. PENGERTIAN RISIKO Resiko adalah peyimpaga hasil yag diperoleh dari recaa hasil yag diharapka Besarya tigkat resiko yag dimasukka dalam peilaia ivestasi aka mempegaruhi besarya
Lebih terperinciIV. METODE PENELITIAN
IV. METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da Waktu peelitia Peelitia dilakuka pada budidaya jamur tiram putih yag dimiliki oleh usaha Yayasa Paguyuba Ikhlas yag berada di Jl. Thamri No 1 Desa Cibeig, Kecamata Pamijaha,
Lebih terperinciPERENCANAAN SALURAN DRAINASE (Studi Kasus Desa Rambah)
PERENCANAAN SALURAN DRAINASE (Studi Kasus Desa Rambah) HAMDANI LUBIS (1) ARIFAL HIDAYAT, MT (2) RISMALINDA, ST (2) Program Studi Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Pasir Pegaraia Email: lhamdai98@yahoo.com
Lebih terperinciINFO-TEKNIK Volume 8 No.1, JULI 2007(1-6) Studi Perencanaan Saluran Samping Ruas Jalan Bayangkara Tanah Grogot Kabupaten Pasir
INFO-TEKNIK Volume 8 No., JULI 007(-6) Studi Perecaaa Salura Sampig Ruas Jala Bayagkara Taah Grogot Kabupate Pasir Roseha Awar Abstact- Evaluatio from the existig draiage ifrastructure, there is idicatio
Lebih terperinciTINJAUAN PUSTAKA Pengertian
TINJAUAN PUSTAKA Pegertia Racaga peelitia kasus-kotrol di bidag epidemiologi didefiisika sebagai racaga epidemiologi yag mempelajari hubuga atara faktor peelitia dega peyakit, dega cara membadigka kelompok
Lebih terperinciSTUDI PERBANDINGAN HIDROGRAF SATUAN SINTETIK PADA DAERAH ALIRAN SUNGAI RANOYAPO
Jural Sipil Statik Vol.1 No.4, Maret 01 (59-69) ISSN: 7-67 STUDI PERBANDINGAN HIDROGRAF SATUAN SINTETIK PADA DAERAH ALIRAN SUNGAI RANOYAPO Elza Patricia Siby L. Kawet, F. Halim Fakultas Tekik Jurusa Tekik
Lebih terperinciANALISIS DEBIT BANJIR SUNGAI RANOYAPO MENGGUNAKAN METODE HSS GAMA-I DAN HSS LIMANTARA
ANALISIS DEBIT BANJIR SUNGAI RANOYAPO MENGGUNAKAN METODE HSS GAMA-I DAN HSS LIMANTARA Jeffier Adrew Robot Tiy Maaoma, Evelie Wuisa, Hay Tagkudug Fakultas Tekik, Jurusa Tekik Sipil Uiversitas Sam Ratulagi
Lebih terperinciBab 3 Metode Interpolasi
Baha Kuliah 03 Bab 3 Metode Iterpolasi Pedahulua Iterpolasi serig diartika sebagai mecari ilai variabel tergatug tertetu, misalya y, pada ilai variabel bebas, misalya, diatara dua atau lebih ilai yag diketahui
Lebih terperinciBAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang
BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Maajeme risiko merupaka salah satu eleme petig dalam mejalaka bisis perusahaa karea semaki berkembagya duia perusahaa serta meigkatya kompleksitas aktivitas perusahaa
Lebih terperinciSTUDY PENGENDALI BANJIR WILAYAH DUKUH MENANGGAL DENGAN SISTEM SALURAN SUDETAN
STUDY PENGENDALI BANJIR WILAYAH DUKUH MENANGGAL DENGAN SISTEM SALURAN SUDETAN Iwa Wahjudijato da Nyoma Dita P. Putra Jurusa Tekik Sipil - UPN VETERAN Jawa Timur ABSTRACT Flood is a problem which is ofte
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
19 BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Data Umum Draiase merupaka sebuah system yag dibuat utuk meagai persoala kelebiha air baik kelebiha air yag berada di atas permukaa taah maupu air yag berada dibawah permukaa
Lebih terperinciBAB III METODOLOGI PENELITIAN. Variabel-variabel yang digunakan pada penelitian ini adalah:
BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3. Variabel da Defiisi Operasioal Variabel-variabel yag diguaka pada peelitia ii adalah: a. Teaga kerja, yaitu kotribusi terhadap aktivitas produksi yag diberika oleh para
Lebih terperinciBAB IV ANALISIS HIDROLOGI DAN PERHITUNGANNYA
BAB IV ANALII HIDROLOGI DAN PERHITUNGANNYA 4.1. TINJAUAN UMUM Dalam merecaaka ormalisasi sugai, aalisis yag petig perlu ditijau adalah aalisis hidrologi. Aalisis hidrologi diperluka utuk meetuka besarya
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 Umum Draiase merupaka sebuah sistem yag dibuat utuk meagai persoala kelebiha air yag berada di atas permukaa taah maupu air yag berada dibawah permukaa taah. Kelebiha air dapat
Lebih terperinciBAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI
BAB II DASAR TEORI.1 Tijaua Umum Perecaaa embug memerluka bidag-bidag ilmu pegetahua lai yag dapat medukug utuk memperoleh hasil perecaaa kostruksi embug yag hadal da komprehesif da bagua multigua. Ilmu
Lebih terperinciBab III Metoda Taguchi
Bab III Metoda Taguchi 3.1 Pedahulua [2][3] Metoda Taguchi meitikberatka pada pecapaia suatu target tertetu da meguragi variasi suatu produk atau proses. Pecapaia tersebut dilakuka dega megguaka ilmu statistika.
Lebih terperinciPERENCANAAN ULANG DRAINASE PERUMAHAN BUMI MINANG 3 KECAMATAN KURANJI
PERENCANAAN ULANG DRAINASE PERUMAHAN BUMI MINANG KECAMATAN KURANJI Fady Aggara Isradhaa, Suhedrik Hawar, Khadavi Jurusa Tekik Sipil, Fakultas Tekik Sipil Da Perecaaa, Uiversitas Bug Hatta Email: fady_aggara85@yahoo.com,
Lebih terperinciMekanika Fluida II. Aliran Berubah Lambat
Mekaika Fluida II Alira Berubah Lambat Itroductio Perilaku dasar berubah lambat: - Kedalama hidrolis berubah secara lambat pada arah logitudial - Faktor pegedali alira ada di kombiasi di hulu & hilir -
Lebih terperinciBAB III METODE PENELITIAN. penelitian yaitu PT. Sinar Gorontalo Berlian Motor, Jl. H. B Yassin no 28
5 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Lokasi Peelitia da Waktu Peelitia Sehubuga dega peelitia ii, lokasi yag dijadika tempat peelitia yaitu PT. Siar Gorotalo Berlia Motor, Jl. H. B Yassi o 8 Kota Gorotalo.
Lebih terperinciANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR BANJIR SUNGAI SARIO DI TITIK KAWASAN CITRALAND
ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR BANJIR SUNGAI SARIO DI TITIK KAWASAN CITRALAND Dewi Parwati Suadya Jeffry S. F. Sumarauw, Tiy Maaoma Fakultas Tekik Jurusa Sipil Uiversitas Sam Ratulagi Maado
Lebih terperinciPREDIKSI AIR LIMPASAN MENGGUNAKAN MODEL HIDROLOGI AGREGASI (STUDI KASUS PADA SUB DAS GOSENG) 1
PREDIKSI AIR LIMPASAN MENGGUNAKAN MODEL HIDROLOGI AGREGASI (STUDI KASUS PADA SUB DAS GOSENG) 1 Chadra Setyawa STP 2, Prof. Dr. Ir Putu Sudira M.Sc. 2, Ir Sukreso M.Sc. 2 INTISARI Pegukura prediksi air
Lebih terperinciBAB III LANDASAN TEORI. Debit rencana adalah besarnya debit pada periode ulang tertentu yang
BAB III LANDASAN TEORI 3. Debit Recaa Debit recaa adalah besarya debit pada periode ulag tertetu yag diperkiraka aka melalui bagua air yag telah direcaaka. 3... Huja rerata kawasa Huja rerata kawasa adalah
Lebih terperinciBAB 1 PENDAHULUAN. Bagi Negara yang mempunyai wilayah terdiri dari pulau-pulau yang dikelilingi lautan,
BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Bagi Negara yag mempuyai wilayah terdiri dari pulau-pulau yag dikeliligi lauta, laut merupaka saraa trasportasi yag dimia, sehigga laut memiliki peraa yag petig bagi
Lebih terperinci2. BAB II KAJIAN PUSTAKA KAJIAN PUSTAKA
. BAB II KAJIAN PUSTAKA KAJIAN PUSTAKA.. TINJAUAN UMUM Dalam perecaaa pekerjaa selalu dibutuhka kajia pustaka. Sebab dega kajia pustaka dapat ditetuka spesifikasi spesifikasi yag mejadi acua dalam pelaksaaa
Lebih terperinciBAB II KAJIAN PUSTAKA. bukit yang mengalirkan air dari hulu sampai ke hilir (Effendi, 2012).
BAB II KAJIAN PUSTAKA.1. Daerah Alira Sugai (DAS) Daerah Alira Sugai (DAS) adalah daerah yag dibatasi oleh puggug bukit yag megalirka air dari hulu sampai ke hilir (Effedi, 01). Debit merupaka jumlah air
Lebih terperinciBAB III METODE PENELITIAN
BAB III METODE PENELITIAN A. Subjek Peelitia Peelitia ii dilaksaaka di kawasa huta magrove, yag berada pada muara sugai Opak di Dusu Baros, Kecamata Kretek, Kabupate Batul. Populasi dalam peelitia ii adalah
Lebih terperinciBAB II LANDASAN TEORI. matematika secara numerik dan menggunakan alat bantu komputer, yaitu:
4 BAB II LANDASAN TEORI 2.1 Model matematis da tahapa matematis Secara umum tahapa yag harus ditempuh dalam meyelesaika masalah matematika secara umerik da megguaka alat batu komputer, yaitu: 2.1.1 Tahap
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 Hidrologi Air di bumi ii megulagi terus meerus sirkulasi peguapa, presipitasi da pegalira keluar (outflow). Air meguap ke udara dari permukaa taah da laut, berubah mejadi awa
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA II - BAB II TINJAUAN PUSTAKA.. TINJAUAN UMUM Pegembaga PLTA merupaka pekerjaa yag melibatka berbagai disipli ilmu yag salig medukug, seperti ilmu tekik sipil (hidrologi, rekayasa
Lebih terperinciAdapun metode yang digunakan dalam perhitungan curah hujan rata-rata wilayah daerah aliran sungai (DAS) ada tiga macam cara:
Bab Dasar Teori II - 1 BAB DASAR TEORI.1 TINJAUAN UMUM Merecaaka suatu waduk bukalah suatu hal yag mudah karea melibatka berbagai macam bidag ilmu pegetahua lai yag salig medukug demi kesempuraa hasil
Lebih terperinciBAB II STUDI PUSTAKA
BAB II STUDI PUSTAKA.. Tijaua Umum Dalam pekerjaa perecaaa suatu embug diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi,
Lebih terperinciBAB 2 LANDASAN TEORI
BAB LANDASAN TEORI.1 Aalisis Regresi Istilah regresi pertama kali diperkealka oleh seorag ahli yag berama Facis Galto pada tahu 1886. Meurut Galto, aalisis regresi berkeaa dega studi ketergatuga dari suatu
Lebih terperinciBAB III TINJAUAN PUSTAKA
BAB III TINJAUAN PUSTAKA 3.. Tijaua Umum Perecaaa pegedalia bajir memerluka bidag bidag ilmu pegetahua lai yag dapat medukug utuk memperoleh hasil yag baik. Di sampig itu suksesya program pegedalia bajir
Lebih terperinciPENAKSIRAN DAN PERAMALAN BIAYA D. PENAKSIRAN BIAYA JANGKA PANJANG E. PERAMALAN BIAYA
PENAKSIRAN DAN PERAMALAN BIAYA Ari Darmawa, Dr. S.AB, M.AB Email: aridarmawa_fia@ub.ac.id A. PENDAHULUAN B. PENAKSIRAN DAN PRAKIRAAN FUNGSI BIAYA C. PENAKSIRAN JANGKA PENDEK - Ekstrapolasi sederhaa - Aalisis
Lebih terperinciKABUPATEN PESISIR SELATAN
PERENCANAAN SALURAN DRAINASEKAWASAN PAINAN SELATAN KABUPATEN PESISIR SELATAN.Pedahulua. Latar Belakag Draiase merupaka sebuah sistem yag di buat utuk meagai persoala kelebiha air yag berada diatas permukaa
Lebih terperinciFORECASTING (Peramalan)
FORECASTING (Peramala) PENDAHULUAN Forecastig adalah ramala tetag apa yag aka terjadi dimasa yag aka datag. Forecast Demad atau peramala permitaa mejadi dasar yag sagat petig dalam perecaaa suatu keputusa
Lebih terperinciIV. METODE PENELITIAN. berdasarkan tujuan penelitian (purposive) dengan pertimbangan bahwa Kota
IV. METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia ii dilaksaaka di Kota Bogor Pemiliha lokasi peelitia berdasarka tujua peelitia (purposive) dega pertimbaga bahwa Kota Bogor memiliki jumlah peduduk yag
Lebih terperinciPENATAAN SISTEM SALURAN DRAINASE DI KOMPLEKS WINANGUN PALM WINANGUN SATU KECAMATAN MALALAYANG KOTA MANADO
PENATAAN SISTEM SALURAN DRAINASE DI KOMPLEKS WINANGUN PALM WINANGUN SATU KECAMATAN MALALAYANG KOTA MANADO Natassa Maria Trully Rutuwee Jeffry S. F. Sumarauw, Evelie M. Wuisa Fakultas Tekik, Jurusa Sipil,
Lebih terperinciANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PANIKI DI KAWASAN HOLLAND VILLAGE
Jural Sipil Statik Vol.5 No. Februari 207 (2-29) ISSN: 2337-6732 ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PANIKI DI KAWASAN HOLLAND VILLAGE Billy Kapatow Tiy Maaoma, Jeffry S.F Sumarauw Fakultas Tekik,
Lebih terperinciBAB V ANALISIS HIDROLIKA
47 BAB V ANALISIS HIDROLIKA 5. URAIAN UMUM Dalam perecaaaa draiase da pegedalia bajir, aalisis yag perlu ditijau adalah aalisis hidrologi da aalisis hidrolika. Aalisis hidrolika dalam tugas akhir ii diperluka
Lebih terperinciMATERI 13 ANALISIS TEKNIKAL ANALISIS TEKNIKAL
MATERI 13 ANALISIS TEKNIKAL ASUMSI-ASUMSI DASAR ANALISIS TEKNIKAL KEUNTUNGAN DAN KRITIK TERHADAP ANALISIS TEKNIKAL TEKNIK-TEKNIK DALAM ANALISIS TEKNIKAL - The Dow Theory - Chart Pola Pergeraka Harga Saham
Lebih terperinciANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PALAUS DI KELURAHAN LOWU I KABUPATEN MINAHASA TENGGARA
Jural Sipil Statik Vol.6 No.4 April 2018 (235-246) ISSN: 2337-6732 ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PALAUS DI KELURAHAN LOWU I KABUPATEN MINAHASA TENGGARA Iri Eklesia Kereh Alex Biilag,
Lebih terperinciBAB 1 PENDAHULUAN. Analisis regresi menjadi salah satu bagian statistika yang paling banyak aplikasinya.
BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Aalisis regresi mejadi salah satu bagia statistika yag palig bayak aplikasiya. Aalisis regresi memberika keleluasaa kepada peeliti utuk meyusu model hubuga atau pegaruh
Lebih terperinciBAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang
BAB PENDAHULUAN. Latar Belakag Didalam melakuka kegiata suatu alat atau mesi yag bekerja, kita megeal adaya waktu hidup atau life time. Waktu hidup adalah lamaya waktu hidup suatu kompoe atau uit pada
Lebih terperinciBAB II DASAR TEORI. LAPORAN TUGAS AKHIR Perhitungan Penurunan Fungsi Pengendalian Banjir Bendungan PB. Soedirman (Mrica) Banjarnegara
BAB II DASAR TEORI 2.1 Tijaua Umum Suatu beduga yag dibagu dega cara meimbuka baha-baha seperti : batu, kerikil, pasir, da taah pada komposisi tertetu dega fugsi sebagai pegagkat permukaa air yag terdapat
Lebih terperinciIII. METODE PENELITIAN. Lokasi penelitian dilakukan di Provinsi Sumatera Barat yang terhitung
42 III. METODE PENELITIAN 3.. Lokasi da Waktu Peelitia Lokasi peelitia dilakuka di Provisi Sumatera Barat yag terhitug mulai miggu ketiga bula April 202 higga miggu pertama bula Mei 202. Provisi Sumatera
Lebih terperinciIII. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur
III. METODOLOGI PENELITIAN A. Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di SMA Negeri Way Jepara Kabupate Lampug Timur pada bula Desember 0 sampai dega Mei 03. B. Populasi da Sampel Populasi dalam
Lebih terperinciBAB III METODE PENELITIAN
6 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Desai Peelitia Meurut Kucoro (003:3): Peelitia ilmiah merupaka usaha utuk megugkapka feomea alami fisik secara sistematik, empirik da rasioal. Sistematik artiya proses yag
Lebih terperinciEVALUASI SISTEM DRAINASE DAERAH MUARA BOEZEM SELATAN MOROKREMBANGAN SURABAYA
EVALUASI SISTEM DRAINASE DAERAH MUARA BOEZEM SELATAN MOROKREMBANGAN SURABAYA Ambarmita Saraswati 1, Suhardjoo, Very Dermawa 1 Mahasiswa Jurusa Tekik Pegaira, Fakultas Tekik, Uiversitas Brawijaya Dose Jurusa
Lebih terperinciBAB II LANDASAN TEORI
BAB II LANDASAN TEORI. Uraia Umum Bedug merupaka bagua air, dimaa dalam perecaaa da pelaksaaaya melibatka berbagai disipli ilmu yag medukug, seperti ilmu hidrologi, irigasi, tekik sugai, podasi, mekaika
Lebih terperinciBAB III METODE PENELITIAN
36 BAB III METODE PENELITIAN A. Racaga Peelitia 1. Pedekata Peelitia Peelitia ii megguaka pedekata kuatitatif karea data yag diguaka dalam peelitia ii berupa data agka sebagai alat meetuka suatu keteraga.
Lebih terperinciREGRESI LINIER DAN KORELASI. Variabel bebas atau variabel prediktor -> variabel yang mudah didapat atau tersedia. Dapat dinyatakan
REGRESI LINIER DAN KORELASI Variabel dibedaka dalam dua jeis dalam aalisis regresi: Variabel bebas atau variabel prediktor -> variabel yag mudah didapat atau tersedia. Dapat diyataka dega X 1, X,, X k
Lebih terperinciIII. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur
0 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di SMA Negeri Way Jepara Kabupate Lampug Timur pada bula Desember 0 sampai Mei 03. B. Populasi da Sampel Populasi dalam peelitia
Lebih terperinciPERENCANAAN RESAPAN AIR SEBAGAI ALTERNATIF PENANGGULANGAN BANJIR DI MAN 1 SUMBAWA
PERENCANAAN RESAPAN AIR SEBAGAI ALTERNATIF PENANGGULANGAN BANJIR DI MAN 1 SUMBAWA TRI SATRIAWANSYAH Dose Program Studi Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Samawa (UNSA) Sumbawa Besar ABSTRAK Di Kota
Lebih terperinciBAB 3 METODE PENELITIAN
BAB 3 METODE PENELITIAN 3.1 Metode Pegumpula Data Dalam melakuka sebuah peelitia dibutuhka data yag diguaka sebagai acua da sumber peelitia. Disii peulis megguaka metode yag diguaka utuk melakuka pegumpula
Lebih terperinciPerencanaan Ulang Sistem Drainase Subsurface Stadion Gelora Delta Sidoarjo
JURNAL TEKNIK POMITS Vol. 1, No. 1, 13) 16 1 Perecaaa Ulag Sistem Draiase Subsurface Gelora Delta Sidoarjo Elvada Dau H, Mahedra Adiek M, ST. MT. Tekik Sipil FTSP Istitut Tekologi Sepuluh Nopember ITS)
Lebih terperinciIV METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi dan waktu 4.2. Jenis dan Sumber Data 4.3 Metode Pengumpulan Data
IV METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da waktu Peelitia ii dilakuka di PD Pacet Segar milik Alm Bapak H. Mastur Fuad yag beralamat di Jala Raya Ciherag o 48 Kecamata Cipaas, Kabupate Ciajur, Propisi Jawa Barat.
Lebih terperinciBAB II LANDASAN TEORI
BAB II LANDASAN TEORI 2.1. Saham Saham adalah surat berharga yag dapat dibeli atau dijual oleh peroraga atau lembaga di pasar tempat surat tersebut diperjualbelika. Sebagai istrumet ivestasi, saham memiliki
Lebih terperinciOPTIMALISASI SISTEM JARINGAN DRAINASE JALAN RAYA SEBAGAI ALTERNATIF PENANGANAN MASALAH GENANGAN AIR
OPTIMALISASI SISTEM JARINGAN DRAINASE JALAN RAYA SEBAGAI ALTERNATIF PENANGANAN MASALAH GENANGAN AIR Liay Amelia Hedratta Dose Jurusa Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Sam Ratulagi E-mail : liayhedratta@yahoo.co.id
Lebih terperinciPERENCANAAN SISTEM DRAINASE PADA RENCANA KAWASAN INDUSTRI DELI SERDANG DI KECAMATAN MEDAN AMPLAS
PERENCANAAN SISTEM DRAINASE PADA RENCANA KAWASAN INDUSTRI DELI SERDANG DI KECAMATAN MEDAN AMPLAS M. Harry Yusuf 1 da Teruajaya 2 1 Mahasiswa Departeme Tekik Sipil, Uiversitas Sumatera Utara Jl. Perpustakaa
Lebih terperinciIII. BAHAN DAN METODE. Penelitian dilaksanakan pada lahan pertanaman padi (Oryza sativa L.) Kelompok
III. BAHAN DAN METODE 3.1 Tempat da Waktu Peelitia Peelitia dilaksaaka pada laha pertaama padi (Oryza sativa L.) Kelompok Tai Karya Subur Desa Pesawara Idah Kecamata Padag Cermi Kabupate Pesawara dega
Lebih terperinciBAB II DASAR TEORI. 2.1 Tinjauan Umum. 2.2 Hidrologi
BAB II DASAR TEORI.1 Tijaua Umum Dalam pekerjaa perecaaa suatu Embug diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi, hidrologi,
Lebih terperinciPERENCANAAN DETAIL EMBUNG UNDIP SEBAGAI PENGENDALI BANJIR PADA BANJIR KANAL TIMUR
TUGAS AKHIR PERENCANAAN DETAIL EMBUNG UNDIP SEBAGAI PENGENDALI BANJIR PADA BANJIR KANAL TIMUR ( DETAIL DESIGN EMBUNG UNDIP AS A FLOOD CONTROL OF EAST FLOOD CHANNEL ) Diajuka utuk memeuhi salah satu syarat
Lebih terperinciIV. METODE PENELITIAN
IV. METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia Daerah peelitia adalah Kota Bogor yag terletak di Provisi Jawa Barat. Pemiliha lokasi ii berdasarka pertimbaga atara lai: (1) tersediaya Tabel Iput-Output
Lebih terperinciBAB V UKURAN GEJALA PUSAT (TENDENSI CENTRAL)
BAB V UKURAN GEJALA PUSAT (TENDENSI CENTRAL) Setiap peelitia selalu berkeaa dega sekelompok data. Yag dimaksud kelompok disii adalah: Satu orag mempuyai sekelompok data, atau sekelompok orag mempuyai satu
Lebih terperinci