ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR BANJIR SUNGAI SARIO DI TITIK KAWASAN CITRALAND

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR BANJIR SUNGAI SARIO DI TITIK KAWASAN CITRALAND"

Transkripsi

1 ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR BANJIR SUNGAI SARIO DI TITIK KAWASAN CITRALAND Dewi Parwati Suadya Jeffry S. F. Sumarauw, Tiy Maaoma Fakultas Tekik Jurusa Sipil Uiversitas Sam Ratulagi Maado ABSTRAK Sugai Sario adalah salah satu sugai di kota Maado, Sulawesi Utara, bermuara di Teluk Maado, memiliki pajag kurag lebih 15 km, da merupaka salah satu sugai yag rawa terhadap bajir. Sugai ii melitasi kawasa perumaha Citralad da perah terjadi bajir di kawasa perumaha ii akibat luapa air sugai Sario. Aalisis curah huja recaa dihitug dega megguaka metode Log Pearso III. Utuk meghitug debit bajir sugai Sario di titik kawasa Citralad ii diguaka data curah huja di stasiu Wiagu da stasiu Tioor dega periode pecatata tahu 1996 s/d Utuk perhituga debit bajir megguaka program HEC-HMS da utuk perhituga tiggi muka air megguaka program HEC-RAS. Dari hasil aalisis, debit bajir recaa dega berbagai kala ulag megguaka program HEC- HMS memberika hasil yag beragam. Da utuk hasil tiggi muka air yag megguaka program HEC-RAS pada kala ulag 5 tahu tidak ada air yag meluap di setiap titik, kala ulag 10 tahu air yag meluap pada titik P72, P73, da P74, kala ulag 50 tahu da 100 tahu air yag meluap pada titik P72, P73, P74, P75, P76, da P77. Kata Kuci : Debit Bajir Recaa, Tiggi Muka Air, HEC-HMS, HEC-RAS PENDAHULUAN Latar Belakag Bajir merupaka becaa alam yag serigkali terjadi di musim peghuja yag merebak di berbagai Daerah Alira Sugai (DAS) di sebagia besar wilayah Idoesia. Bajir adalah suatu kodisi dimaa terjadi peigkata debit air sugai sehigga meluap da meggeagi daerah sekitarya. Adapu jumlah kejadia bajir dalam musim huja selama beberapa tahu terakhir ii terus meigkat, da meyebabka berbagai kerugia bagi masyarakat yag terkea becaa ii. Sugai Sario adalah salah satu sugai di kota Maado, Sulawesi Utara, bermuara di Teluk Maado, memiliki pajag kurag lebih 15 km, da merupaka salah satu sugai yag rawa terhadap bajir. Beberapa kali terjadi bajir di sugai ii da yag palig parah terjadi pada awal tahu 2014 dimaa terjadi bajir badag da telah meyebabka kerugia yag cukup besar bagi masyarakat yag tiggal di sekitar sugai Sario. Kawasa perumaha Citralad merupaka salah satu daerah yag dilewati sugai Sario yag juga pada saat itu tidak luput dari luapa air sugai Sario, sehigga meyebabka beberapa rumah di kawasa perumaha ii teredam bajir. Sebelumya juga sudah beberapa kali terjadi bajir di kawasa ii. Kejadia bajir yag serig terjadi di kawasa perumaha Citralad pada saat musim peghuja tetuya telah meresahka masyarakat khususya yag tiggal di kawasa perumaha tersebut. Dari permasalaha yag terjadi, utuk meguragi resiko terjadiya kerusaka akibat bajir dibutuhka upaya pegedalia bajir. Perecaaa pegedalia bajir di suatu DAS dapat dilakuka dega baik apabila debit bajir recaa diketahui. Oleh karea itu, diperluka aalisis hidrologi utuk kajia terhadap debit bajir recaa di wilayah DAS tersebut serta perlu aalisis kapasitas peampag sugai Sario di titik kawasa Citralad dimaa aalisis hidrolika sugai ii dimaksudka utuk megaalisis profil muka air bajir di sugai dega berbagai kala ulag dari debit bajir recaa. Sebagai tidak lajut dari hal di atas maka dibuat suatu Karya Peelitia dega judul: Aalisis debit bajir da tiggi muka air bajir Sugai Sario di titik kawasa Citralad. 143

2 Rumusa Masalah Kejadia bajir yag serig terjadi pada sugai Sario di titik kawasa Citralad membutuhka adaya perecaaa pegedalia bajir. Utuk kebutuha perecaaa pegedalia bajir, perlu dilakuka aalisis debit bajir recaa da tiggi muka air bajir sugai Sario di titik kawasa Citralad. Pembatasa Masalah Dalam peulisa skripsi ii, masalah dibatasi pada: 1.Titik kotrol DAS di kawasa perumaha Citralad. 2.Aalisis hidrologi megguaka data huja haria maksimum selama 20 tahu. 3.Kala ulag recaa pada 5, 10, 50, 100 tahu. 4.Metode yag diguaka: utuk aalisis hidrologi megguaka program HEC-HMS utuk medapatka besara debit bajir recaa, sedagka utuk aalisis hidrolika megguaka program HEC-RAS utuk medapatka tiggi muka air bajir. Tujua Peelitia Tujua yag hedak dicapai dalam peelitia ii adalah medapatka besara debit bajir da tiggi muka air bajir dega berbagai kala ulag. Mafaat Peelitia Mafaat peelitia ii yaitu dapat memberika iformasi kepada pihak yag memerluka sebagai referesi utuk peelitia lajut. Metode Peelitia Metode peelitia yag diguaka dalam peelitia ii adalah: 1.Idetifikasi masalah Megidetifikasi masalah-masalah yag terjadi pada daerah peelitia. 2.Studi literatur Studi literatur dilakuka utuk medapat pegetahua da ladasa teori yag aka diguaka dalam peulisa skripsi ii. 3.Pegumpula data Utuk megetahui kodisi umum di lapaga serta megidetifikasi masalah yag terjadi. Megumpulka data-data yag diperluka dalam peulisa skripsi ii. 4.Aalisis da pembahasa terhadap data yag diperoleh. 5.Membuat kesimpula da sara. LANDASAN TEORI Siklus Hidrologi Siklus hidrologi merupaka proses berkelajuta dimaa air bergerak dari bumi ke atmosfer da kemudia kembali ke bumi. Air di permukaa taah da laut meguap ke udara. Uap air tersebut bergerak da aik ke atmosfer, yag kemudia megalami kodesasi da berubah mejadi titik air yag berbetuk awa. Selajutya titik-titik air tersebut jatuh sebagai huja ke permukaa laut da darata. Huja yag jatuh sebagia tertaha oleh tumbuhtumbuha (itersepsi) da selebihya sampai ke permukaa taah. Sebagia air huja yag sampai ke permukaa taah aka meresap ke dalam taah (ifiltrasi) da sebagia laiya megalir di atas permukaa taah (alira permukaa atau surface ruoff) megisi cekuga taah, daau, da masuk ke sugai da akhirya megalir ke laut. Air yag meresap ke dalam taah sebagia megalir di dalam taah (perkolasi) megisi air taah yag kemudia keluar sebagai mata air.atau megalir ke sugai. Akhirya alira air di sugai aka sampai ke laut. Proses tersebut berlagsug terus meerus yag disebut dega siklus hidrologi. Daerah Alira Sugai Sri Harto megemukaka Daerah Alira Sugai (DAS) merupaka daerah yag dimaa semua airya megalir ke dalam suatu sugai yag dimaksudka. Aalisis Frekuesi Aalisis frekuesi adalah suatu aalisis data hidrologi dega megguaka statistika yag bertujua utuk memprediksi suatu besara huja atau debit dega masa ulag tertetu. Parameter Statistik Aalisis parameter statistik yag diguaka dalam aalisis data hidrologi yaitu: cetral tedecy, stadar deviasi, koefisie variasi, kemecega (skewess) da koefisie pucak. a. Pegukura Cetral Tedecy Pegukura cetral tedecy adalah pegukura yag mecari ilai rata-rata kumpula variabel (mea). X = 1 xi i= (1) Utuk perhituga ilai Log maka persamaa di atas harus diubah dahulu ke dalam betuk logaritmik. 144

3 Log X = 1 i=1 xi...(2) b. Stadar Deviasi Stadar deviasi adalah suatu ilai pegukura dispersi terhadap data yag dikumpulka. S = Slog = i=1 (xi x)² (3) i=1(log xi log x)² 1....(4) c. Koefisie Kemecega (Skewess) Kemecega (skewess) adalah suatu ilai yag meujukka derajat ketidaksimetria dari suatu betuk distribusi. Cs = ( 1)( 2)S³ i=1 (xi x)³...(5) Cs log= (log xi log x)³ ( 1)( 2)Slog 3 i=1 (6) d. Koefisie variasi Koefisie variasi adalah ilai perbadiga atara deviasi stadar dega ilai rata-rata hituga suatu distribusi. Cv = S X....(7) e. Koefisie Kurtosis Ck = ² ( 1)( 2)S³ i=1 (xi x)⁴..(8) Peetua jeis distribusi yag sesuai dilakuka dega mecocokka parameter data tersebut dega syarat masig-masig distribusi. Tabel 1. Persyarata Parameter Statistik Suatu Distribusi Sumber : Bambag Triatmodjo, 2008 Distribusi Frekuesi Jeis-jeis distribusi frekuesi yag ada atara lai sebagai berikut : a. Distribusi Normal X TR= X + K T x S (9) b. Distribusi Log Normal Log X TR= log x + K T x S log...(10) c. Distribusi Log Pearso III Log X TR= log x + K T x S log...(11) d. Distribusi Probabilitas Gumbel X TR = X + S x K...(12) Aalisis Hidrologi Dalam aalisis hidrologi yag dihitug adalah debit bajir recaa. Debit bajir recaa adalah debit bajir maksimum dari suatu sugai atau salura yag besarya didasarka pada periode ulag tertetu. Debit bajir recaa, dijadika dasar dalam merecaaka suatu bagua hidrolis dega tujua agar bagua yag direcaaka mampu meerima jumlah bajir yag kemugkia terjadi pada periode ulag yag direcaaka. Dalam megaalisis debit bajir recaa aka diguaka program/software HEC-HMS. Hidrograf satua Hidrograf satua adalah hidrograf alira lagsug (direct ruoff) hasil dari huja efektif yag terjadi secara merata di seluruh DAS dega itesitas tetap dalam satu satua waktu yag ditetapka (Sri Harto, 1993). Hidrograf Satua Sitetik Kosep hidrograf satua sitetik diguaka utuk mesitesiska hidrograf dari DAS yag tidak terukur. Hidrograf satua sitetik ditetuka apabila pada suatu DAS yag ditijau tidak ada pecatata tiggi muka air. Chow, dkk. (1998) meyebutka terdapat tiga tipe hidrograf satua sitetik, yaitu sebagai berikut: 1. Berdasarka hubuga karakteristik hidrograf satua (pucak da waktu pucak) dega karakteristik DAS, cotohya hidrograf satua Syder. 2. Berdasarka hidrograf satua yag tidak berdimesi, cotohya hidrograf satua SCS. 3. Berdasarka metode perhituga simpaa DAS, cotohya hidrograf satua Clark da pemodela modifikasi Clark s (ModClark). 145

4 Program Komputer HEC-HMS HEC-HMS adalah software yag dikembagka oleh U.S. Army Corps of Egieer. Software ii diguaka utuk aalisa hidrologi dega mesimulasika proses curah huja da limpasa lagsug (ru off) dari sebuah watershed. HEC-HMS megagkat teori klasik hidrograf satua utuk diguaka dalam permodelaya, atara lai hidrograf satua sitetik Syder, Clark, SCS, ataupu kita dapat megembagka hidrograf satua lai dega megguaka fasilitas user defie hydrograph (US Army corps of egieerig, 2001). Aalisis Hidrolika Dalam aalisis hidrolika, dihitug profil muka air dega megguaka beberapa data dari aalisis hidrologi utuk medapatka profil muka air. Di dalam aalisis ii juga diguaka program/software HEC-RAS. Program Komputer HEC-RAS HEC-RAS merupaka program aplikasi utuk memodelka alira di sugai. Sistem HEC-RAS pada akhirya aka memuat tiga kompoe aalisa hidrolika satu dimesi utuk: (1) Perhituga profil muka air alira seragam (steady flow), (2) Simulasi alira tidak seragam, (3) Perhituga trasport sedime dega batas yag bisa dipidahka. Ketiga kompoe tersebut aka megguaka represetasi data geometri serta perhituga hidrolika da geometri seperti pada umumya. METODOLOGI PENELITIAN Gambara Umum Lokasi Peelitia Sugai Sario megalir dari kawasa guug Mahawu da bermuara di teluk Maado. Dilihat dari wilayah admiistrasiya, sugai ii huluya terletak di kota Tomoho, semetara hilirya berada di kota Maado. Sugai ii melitasi kawasa perumaha Citralad, dimaa lokasi sugai ii berada ditegah-tegah lokasi pemukima tersebut. Lokasi sugai cukup dekat dega rumah-rumah yag ada disekitarya. Apabila terjadi bajir di kawasa ii, maka aka meimbulka kerugia bagi masyarakat yag tiggal disekitar lokasi sugai tersebut. Prosedur Peelitia Peelitia ii disusu berdasarka studi kasus yag dilakuka dega pegumpula data dari lembaga-lembaga atau istasi-istasi, kemudia dilakuka aalisis data berdasarka metode-metode yag tersedia. HASIL DAN PEMBAHASAN Aalisis Kualitas Data Data yag diguaka dalam aalisis ii yaitu data curah huja haria maksimum dega periode pecatata tahu 1996 sampai dega tahu Stasiu pegamata yag diguaka adalah stasiu yag berada di sekitar DAS Sario, yaitu Stasiu Wiagu da Stasiu Tioor. Tabel 2. Data Curah Huja Haria Maksimum Sumber : BMKG Kayuwatu da BWSS 1 Uji Data Outlier Syarat utuk pegujia data outlier berdasarka koefisie skewess (Cslog). Bila Cs log > 0,4, maka : uji data outlier tiggi, koreksi data, uji data outlier redah, koreksi data. Bila Cs log < -0,4, maka : uji data outlier redah, koreksi data, uji data outlier tiggi, koreksi data. Jika -0,4 < Cs log < 0,4, maka : uji data outlier tiggi da redah, koreksi data. Uji outlier tiggi redah megguaka persamaa berikut ii: Uji outlier tiggi Log Xh = Log X + K.Slog... (13) Uji outlier redah Log Xl = Log X K.Slog...(14) 146

5 Setelah dilakuka uji outlier, didapatka curah huja maksium sebagai berikut: Tabel 3. Data Curah Huja Haria Maksimum Setelah Uji Outlier Rata-rata hitug (cetral tedecy) Log X = 1 log xi i=1 = 37, = 1,879 Simpaga baku (stadar deviasi) Slog = i=1(log xi log x)² 1 = 0, = 0,191 Koefisie kemecega(skewess) Cs log = = ( 1)( 2)Slog³ i=1 (log xi log x)³ 20 x 0,0579 (20 1)x(20 2)x0,191³ = -0,483 Aalisis Curah Huja Rata-Rata Utuk medapatka curah huja rata-rata dari hasil pegukura huja di beberapa stasiu pegukura, diguaka cara Poligo Thiesse. Curah huja rata-rata dega cara polygo Thiesse dihitug dega persamaa sebagai berikut: R = A₁R₁+A₂R₂+ +AR (15) A₁+A₂+ +A Setelah dilakuka perhituga, didapat curah huja rata-rata di DAS yag disajika dalam tabel berikut: Koefisie variasi Cv log = Slog log x = 0,191 1,879 = 0,102 Koefisie kurtosis ² Cklog = ( 1)( 2)( 3)Slog4 i=1 = (log xi log x)⁴ 20² x 0, (20 1)x(20 2)x(20 3)x0,191⁴ = 3,689 Tabel 5. Tijaua Kesesuaia Tipe Distribusi berdasarka Parameter Statistik Tabel 4. Curah Huja Rata-rata dega Cara Poligo Thiesse Karea dari hasil perhituga Cs da Ck tidak memeuhi persyarata maka diguaka jeis sebara Log Pearso III. Tabel 6. Curah Recaa Megguaka Log Pearso III 147 Kalibrasi megguaka HEC-HMS Dega perhituga kalibrasi megguaka program HEC-HMS dega lagkah-lagkah pada program, maka didapatka hasil kalibrasi

6 yag dihitug dega program HEC-HMS dega data terukur di lapaga didapatka: Loss Method Curve Number : 49 Impervious : 0 % Trasform Method Lag Time(MIN) : 60 Baseflow Iitial Discharge (m³/s) : 2,5 Recessio Costat : 0,87767 Ratio : 0.25 Simulasi HEC-HMS Nilai-ilai di atas yag sudah dikalibrasi aka diguaka selajutya utuk medapatka data debit bajir dega kala ulag 5 tahu, 10 tahu, 50 tahu, da 100 tahu. Berikut ii hasil simulasi HEC-HMS utuk huja kala ulag 5 tahu, 10 tahu, 50 tahu, da 100 tahu. Gambar 5. Hasil simulasi Hec-Hms utuk huja kala ulag 100 tahu Perhituga da pembacaa dari data-data dasar yag diperluka program sudah selesai. Diketahui bahwa debit masuk yag megalir pada kala ulag 5 tahu, 10 tahu, 50 tahu, 100 tahu adalah sebagai berikut: Tabel 7. Nilai Debit pada Kala Ulag Tertetu Gambar 2. Hasil simulasi Hec-Hms utuk huja kala ulag 5 tahu Simulasi HEC-RAS Data debit di atas aka dimasukka ke dalam program HEC-RAS utuk medapatka hasil tiggi muka air bajir sugai Sario titik kawasa Citralad. Data debit tersebut aka dimasukka ke dalam program pada jedela masuka data alira laggeg. Berikut ii merupaka hasil dari simulasi program HEC- RAS yaitu profil melitag sugai di setiap titik. Gambar 3. Hasil simulasi Hec-Hms utuk huja kala ulag 10 tahu Gambar 4. Hasil simulasi Hec-Hms utuk huja kala ulag 50 tahu 148 Elevatio (m) P Gambar 6. Profil Melitag di titik P72

7 Elevatio (m) Jural Sipil Statik Vol.5 No.3 Mei 2017 ( ) ISSN: P Elevatio (m) P Elevatio (m) Gambar 7. Profil Melitag di titik P73 Gambar 11. Profil Melitag di titik P77 70 P74 Tabel 8. Rekapitulasi tiggi muka air pada sugai(q5) Elevatio (m) Elevatio (m) Gambar 8. Profil Melitag di titik P74 P Gambar 9. Profil Melitag di titik P75 Dari hasil perhituga melalui program, pada kala ulag 5 tahu tidak ada air yag meluap di setiap titik. Tabel 9. Rekapitulasi tiggi muka air pada sugai(q10) Dari hasil perhituga melalui program, pada kala ulag 10 tahu air yag meluap pada titik P72, P73, da P P76 Tabel 10. Rekapitulasi tiggi muka air pada sugai(q50) Gambar 10. Profil Melitag di titik P76 Dari hasil perhituga melalui program, pada kala ulag 50 tahu air yag meluap di titik P72, P73, P74, P75, P76, da P

8 Tabel 11. Rekapitulasi tiggi muka air pada sugai(q100) Dari hasil perhituga melalui program, pada kala ulag 100 tahu air yag meluap di titik P72, P73, P74, P75, P76, da P77. PENUTUP Kesimpula 1. Huja recaa dega kala ulag 5 tahu adalah 110,2716 mm/jam, kala ulag 10 tahu adalah 129,3430 mm/jam, kala ulag 50 tahu adalah 166,0572 mm/jam, kala ulag 100 tahu adalah 179,8075 mm/jam. 2. Model yag diguaka adalah HEC-HMS 4.0 da HEC-RAS 4.0, diperoleh hasil sebagai berikut: - debit bajir recaa pada kala ulag 5 tahu sebesar 11,4 m³/s tidak terjadi luapa air, - debit bajir recaa kala ulag 10 tahu sebesar 19,1 m³/s, air yag meluap pada sisi kaa titik P72, P73, da P74, - debit bajir recaa pada kala ulag 50 tahu sebesar 37,6 m³/s, air yag meluap pada sisi kaa titik P72, P73, P74, P75, P76, da P77, - debit bajir recaa pada kala ulag 100 tahu sebesar 45,4 m³/s, air yag meluap pada sisi kaa titik P72, P73, P74, P76, da pada titik P75, P77 air meluap pada kedua sisi sugai. Sara 1. Perlu adaya pembagua taggul dega tiggi yag sesuai utuk meaggulagi bajir pada sugai. 2. Perlu dilakuka perawata ruti pada sugai seperti pembersiha rumput da pegeruka dasar salura karea hal tersebut dapat mempegaruhi kapasitas tampuga. DAFTAR PUSTAKA Bambag Triatmodjo, Hidrologi Terapa. Betta Offset. Yogyakarta. Soewaro, Hidrologi Pegukura da Pegolaha Data Alira Sugai (Hidrometri). Sri Harto, Aalisis Hidrologi. Gramedia Pustaka Utama. Jakarta. Ve Te Chow, Hidrolika Salura Terbuka. Erlagga. Jakarta. Ve Te Chow, David Maidmet, Larry Mays, Applied Hidrology. Mc Graw-Hill Book Compay, Sigapore HEC-RAS 4.0 River Aalysis System. U.S. Army Corps of Egieers. USA HEC-HMS 4.0 Hydrologic Modellig System Quick Start Guide. U.S. Army Corps of Egieers. USA.. Data Debit Alira Sugai Sario, Balai Wilayah Sugai Sulawesi I.. Data Huja Haria Stasiu Tioor, Balai Wilayah Sugai Sulawesi I.. Data Huja Haria Stasiu Wiagu, Bada Meteorologi da Geofisika Kayuwatu

ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PALAUS DI KELURAHAN LOWU I KABUPATEN MINAHASA TENGGARA

ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PALAUS DI KELURAHAN LOWU I KABUPATEN MINAHASA TENGGARA Jural Sipil Statik Vol.6 No.4 April 2018 (235-246) ISSN: 2337-6732 ANALISIS DEBIT BANJIR DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PALAUS DI KELURAHAN LOWU I KABUPATEN MINAHASA TENGGARA Iri Eklesia Kereh Alex Biilag,

Lebih terperinci

ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PANIKI DI KAWASAN HOLLAND VILLAGE

ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PANIKI DI KAWASAN HOLLAND VILLAGE Jural Sipil Statik Vol.5 No. Februari 207 (2-29) ISSN: 2337-6732 ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI PANIKI DI KAWASAN HOLLAND VILLAGE Billy Kapatow Tiy Maaoma, Jeffry S.F Sumarauw Fakultas Tekik,

Lebih terperinci

ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI TONDANO DI JEMBATAN DESA KUWIL KECAMATAN KALAWAT

ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI TONDANO DI JEMBATAN DESA KUWIL KECAMATAN KALAWAT ANALISIS DEBIT DAN TINGGI MUKA AIR SUNGAI TONDANO DI JEMBATAN DESA KUWIL KECAMATAN KALAWAT Malida Kamase Liay Amelia Hedratta, Jeffry Swigly F. Sumarauw Fakultas Tekik, Jurusa Tekik Sipil, Uiversitas Sam

Lebih terperinci

ANALISIS INTENSITAS HUJAN DI STASIUN KALIBAWANG KABUPATEN KULONPROGO

ANALISIS INTENSITAS HUJAN DI STASIUN KALIBAWANG KABUPATEN KULONPROGO ANALISIS INTENSITAS HUJAN DI STASIUN KALIBAWANG KABUPATEN KULONPROGO Titiek Widyasari 1 1 Program Studi Tekik Sipil, Uiversitas Jaabadra Yogyakarta, Jl. Tetara Rakyat Mataram 55 57 Yogyakarta Email: myso_jayastu@yahoo.co.id

Lebih terperinci

ANALISIS DEBIT BANJIR SUNGAI RANOYAPO MENGGUNAKAN METODE HSS GAMA-I DAN HSS LIMANTARA

ANALISIS DEBIT BANJIR SUNGAI RANOYAPO MENGGUNAKAN METODE HSS GAMA-I DAN HSS LIMANTARA ANALISIS DEBIT BANJIR SUNGAI RANOYAPO MENGGUNAKAN METODE HSS GAMA-I DAN HSS LIMANTARA Jeffier Adrew Robot Tiy Maaoma, Evelie Wuisa, Hay Tagkudug Fakultas Tekik, Jurusa Tekik Sipil Uiversitas Sam Ratulagi

Lebih terperinci

BAB IV ANALISA DAN PEMBAHASAN. Dalam merencanakan bangunan air, analisis awal yang perlu ditinjau adalah

BAB IV ANALISA DAN PEMBAHASAN. Dalam merencanakan bangunan air, analisis awal yang perlu ditinjau adalah BAB IV ANALISA DAN PEMBAHASAN 4.1 Tijaua Umum Dalam merecaaka bagua air, aalisis awal yag perlu ditijau adalah aalisa hidrologi. Aalisa hidrologi diperluka utuk meetuka besarya debit bajir recaa yag maa

Lebih terperinci

BAB IV ANALISIS HIDROLOGI DAN PERHITUNGANNYA

BAB IV ANALISIS HIDROLOGI DAN PERHITUNGANNYA BAB IV ANALII HIDROLOGI DAN PERHITUNGANNYA 4.1. TINJAUAN UMUM Dalam merecaaka ormalisasi sugai, aalisis yag petig perlu ditijau adalah aalisis hidrologi. Aalisis hidrologi diperluka utuk meetuka besarya

Lebih terperinci

KAJIAN METODE EMPIRIS UNTUK MENGHITUNG DEBIT BANJIR SUNGAI NEGARA DI RUAS KECAMATAN SUNGAI PANDAN (ALABIO)

KAJIAN METODE EMPIRIS UNTUK MENGHITUNG DEBIT BANJIR SUNGAI NEGARA DI RUAS KECAMATAN SUNGAI PANDAN (ALABIO) ISSN 085-5761 (Prit) Jural POROS TEKNIK, Volume 8 No., Desember 016 : 55-103 ISSN 44-7764 (Olie) KAJIAN METODE EMPIRIS UNTUK MENGHITUNG DEBIT BANJIR SUNGAI NEGARA DI RUAS KECAMATAN SUNGAI PANDAN (ALABIO)

Lebih terperinci

Kuliah : Rekayasa Hidrologi II TA : Genap 2015/2016 Dosen : 1. Novrianti.,MT. Novrianti.,MT_Rekayasa Hidrologi II 1

Kuliah : Rekayasa Hidrologi II TA : Genap 2015/2016 Dosen : 1. Novrianti.,MT. Novrianti.,MT_Rekayasa Hidrologi II 1 Kuliah : Rekayasa Hidrologi II TA : Geap 2015/2016 Dose : 1. Novriati.,MT 1 Materi : 1.Limpasa: Limpasa Metoda Rasioal 2. Uit Hidrograf & Hidrograf Satua Metoda SCS Statistik Hidrologi Metode Gumbel Metode

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA DAN LANDASAN TEORI

BAB II TINJAUAN PUSTAKA DAN LANDASAN TEORI BAB II TINJAUAN PUSTAKA DAN LANDASAN TEORI 2.1 Umum Bajir Meurut Suripi (2003) adalah suatu kodisi di maa tidak tertampugya air dalam salura pembuag (palug sugai) atau terhambatya alira air di dalam salura

Lebih terperinci

PENATAAN SISTEM SALURAN DRAINASE DI KOMPLEKS WINANGUN PALM WINANGUN SATU KECAMATAN MALALAYANG KOTA MANADO

PENATAAN SISTEM SALURAN DRAINASE DI KOMPLEKS WINANGUN PALM WINANGUN SATU KECAMATAN MALALAYANG KOTA MANADO PENATAAN SISTEM SALURAN DRAINASE DI KOMPLEKS WINANGUN PALM WINANGUN SATU KECAMATAN MALALAYANG KOTA MANADO Natassa Maria Trully Rutuwee Jeffry S. F. Sumarauw, Evelie M. Wuisa Fakultas Tekik, Jurusa Sipil,

Lebih terperinci

STUDI PERBANDINGAN HIDROGRAF SATUAN SINTETIK PADA DAERAH ALIRAN SUNGAI RANOYAPO

STUDI PERBANDINGAN HIDROGRAF SATUAN SINTETIK PADA DAERAH ALIRAN SUNGAI RANOYAPO Jural Sipil Statik Vol.1 No.4, Maret 01 (59-69) ISSN: 7-67 STUDI PERBANDINGAN HIDROGRAF SATUAN SINTETIK PADA DAERAH ALIRAN SUNGAI RANOYAPO Elza Patricia Siby L. Kawet, F. Halim Fakultas Tekik Jurusa Tekik

Lebih terperinci

BAB V ANALISIS DAN PEMBAHASAN

BAB V ANALISIS DAN PEMBAHASAN 6 BAB ANALISIS DAN PEMBAHASAN Lokasi objek peelitia berada di ruas jala Solo Jogja, dimulai dari Km 15+000 da berakhir di Km 15+500, lebar bada jala 7,5 m da lebar bahu jala m, sedagka jala pembadig berada

Lebih terperinci

ANALISA KAPASITAS SALURAN PRIMER TERHADAP PENGENDALIAN BANJIR (Studi Kasus Sistem Drainase Kota Langsa)

ANALISA KAPASITAS SALURAN PRIMER TERHADAP PENGENDALIAN BANJIR (Studi Kasus Sistem Drainase Kota Langsa) ANALISA KAPASITAS SALURAN PRIMER TERHADAP PENGENDALIAN BANJIR (Studi Kasus Sistem Draiase Kota Lagsa) Fachrizal 1), Wesli 2) 1) Alumi Tekik Sipil, 2) Dose Jurusa Tekik Sipil, Uiversitas Malikussaleh email:

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN. Perumusan - Sasaran - Tujuan. Pengidentifikasian dan orientasi - Masalah.

BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN. Perumusan - Sasaran - Tujuan. Pengidentifikasian dan orientasi - Masalah. BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN 3.1. DIAGRAM ALIR PENELITIAN Perumusa - Sasara - Tujua Pegidetifikasia da orietasi - Masalah Studi Pustaka Racaga samplig Pegumpula Data Data Primer Data Sekuder

Lebih terperinci

ANALISIS KURVA IDF (INTENSITY-DURATION-FREQUENCY) DAS GAJAHWONG YOGYAKARTA

ANALISIS KURVA IDF (INTENSITY-DURATION-FREQUENCY) DAS GAJAHWONG YOGYAKARTA ANALISIS KURVA IDF (INTENSITY-DURATION-FREQUENCY) DAS GAJAHWONG YOGYAKARTA Adrea Sumarah Asih 1 da Garyesto Theopastus Habaita 2 1 Dose Jurusa Tekik Sipil, STTNAS Yogyakarta Jl. Babarsari, CT., Depok,

Lebih terperinci

KURVA INTENSITAS DURASI FREKUENSI (IDF) PERSAMAAN MONONOBE DI KABUPATEN SLEMAN

KURVA INTENSITAS DURASI FREKUENSI (IDF) PERSAMAAN MONONOBE DI KABUPATEN SLEMAN Kurva Itesitas.. Persamaa Moobe KURVA INTENSITAS DURASI FREKUENSI (IDF) PERSAMAAN MONONOBE DI KABUPATEN SLEMAN Dose Jurusa Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Jaabadra Yogyakarta INTISARI Pola curah

Lebih terperinci

ANALISA FREKUENSI CURAH HUJAN TERHADAP KEMAMPUAN DRAINASE PEMUKIMAN DI KECAMATAN KANDIS

ANALISA FREKUENSI CURAH HUJAN TERHADAP KEMAMPUAN DRAINASE PEMUKIMAN DI KECAMATAN KANDIS Lubis, F. / Aalisa Frekuesi Curah Huja / pp. 4 46 ANALISA FREKUENSI CURAH HUJAN TERHADAP KEMAMPUAN DRAINASE PEMUKIMAN DI KECAMATAN KANDIS Fadrizal Lubis Program Studi Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas

Lebih terperinci

Sta Kalibaku ng (mm/thn ) CH Wilayah (X) (mm/th n) 138, ,00 176, ,33 181,00 188, , , , ,00 135,66 133,00

Sta Kalibaku ng (mm/thn ) CH Wilayah (X) (mm/th n) 138, ,00 176, ,33 181,00 188, , , , ,00 135,66 133,00 Tahu Margas ari (mm/th Dukuh Warigi (mm/th Kalibaku g (mm/th 35 5 3 2 3 28 43 3 22 9 29 4 3 42 6 5 65 253 25 6 22 25 39 64 55 84 8 8 63 4 9 29 46 36 5 24 2 53 2 2 6 8 6 3 29 29 4 25 52 25 CH Wilayah (X

Lebih terperinci

PERENCANAAN SALURAN DRAINASE (Studi Kasus Desa Rambah)

PERENCANAAN SALURAN DRAINASE (Studi Kasus Desa Rambah) PERENCANAAN SALURAN DRAINASE (Studi Kasus Desa Rambah) HAMDANI LUBIS (1) ARIFAL HIDAYAT, MT (2) RISMALINDA, ST (2) Program Studi Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Pasir Pegaraia Email: lhamdai98@yahoo.com

Lebih terperinci

KONTRIBUSI WADUK PEUDADA TERHADAP KEBUTUHAN AIR KABUPATEN BIREUEN

KONTRIBUSI WADUK PEUDADA TERHADAP KEBUTUHAN AIR KABUPATEN BIREUEN KONTRIBUSI WADUK PEUDADA TERHADAP KEBUTUHAN AIR KABUPATEN BIREUEN Wesli Jurusa Tekik Sipil Uiversitas Malikussaleh email: wesli@uimal.ac.id Abstrak Kebutuha air di Kabupate Bireue semaki hari semaki meigkat,

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN

IV. METODE PENELITIAN IV. METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da Waktu peelitia Peelitia dilakuka pada budidaya jamur tiram putih yag dimiliki oleh usaha Yayasa Paguyuba Ikhlas yag berada di Jl. Thamri No 1 Desa Cibeig, Kecamata Pamijaha,

Lebih terperinci

PERENCANAAN SISTEM DRAINASE DI KAWASAN PUSAT KOTA AMURANG

PERENCANAAN SISTEM DRAINASE DI KAWASAN PUSAT KOTA AMURANG Jural ipil tatik Vol. No.5, April 0 (-9) IN: 7-67 PERENCANAAN ITEM DRAINAE DI KAWAAN PUAT KOTA AMURANG Gabriela Lelli Laoh L. Taudjaja, E. M. Wuisa, H. Tagkudug Fakultas Tekik, Jurusa ipil, Uiversitas

Lebih terperinci

BAB IV. METODE PENELITlAN. Rancangan atau desain dalam penelitian ini adalah analisis komparasi, dua

BAB IV. METODE PENELITlAN. Rancangan atau desain dalam penelitian ini adalah analisis komparasi, dua BAB IV METODE PENELITlAN 4.1 Racaga Peelitia Racaga atau desai dalam peelitia ii adalah aalisis komparasi, dua mea depede (paired sample) yaitu utuk meguji perbedaa mea atara 2 kelompok data. 4.2 Populasi

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di Kawasan Pantai Anyer, Kabupaten Serang

IV. METODE PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di Kawasan Pantai Anyer, Kabupaten Serang IV. METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di Kawasa Patai Ayer, Kabupate Serag Provisi Bate. Lokasi ii dipilih secara segaja atau purposive karea Patai Ayer merupaka salah

Lebih terperinci

BAB III LANDASAN TEORI. Debit rencana adalah besarnya debit pada periode ulang tertentu yang

BAB III LANDASAN TEORI. Debit rencana adalah besarnya debit pada periode ulang tertentu yang BAB III LANDASAN TEORI 3. Debit Recaa Debit recaa adalah besarya debit pada periode ulag tertetu yag diperkiraka aka melalui bagua air yag telah direcaaka. 3... Huja rerata kawasa Huja rerata kawasa adalah

Lebih terperinci

PERENCANAAN BENDUNGAN PAMUTIH KECAMATAN KAJEN KABUPATEN PEKALONGAN

PERENCANAAN BENDUNGAN PAMUTIH KECAMATAN KAJEN KABUPATEN PEKALONGAN BAB II DASAR TEORI.1 TINJAUAN UMUM Dalam pekerjaa perecaaa suatu beduga diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi,

Lebih terperinci

IV METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi dan waktu 4.2. Jenis dan Sumber Data 4.3 Metode Pengumpulan Data

IV METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi dan waktu 4.2. Jenis dan Sumber Data 4.3 Metode Pengumpulan Data IV METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da waktu Peelitia ii dilakuka di PD Pacet Segar milik Alm Bapak H. Mastur Fuad yag beralamat di Jala Raya Ciherag o 48 Kecamata Cipaas, Kabupate Ciajur, Propisi Jawa Barat.

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur 0 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di SMA Negeri Way Jepara Kabupate Lampug Timur pada bula Desember 0 sampai Mei 03. B. Populasi da Sampel Populasi dalam peelitia

Lebih terperinci

STUDY PENGENDALI BANJIR WILAYAH DUKUH MENANGGAL DENGAN SISTEM SALURAN SUDETAN

STUDY PENGENDALI BANJIR WILAYAH DUKUH MENANGGAL DENGAN SISTEM SALURAN SUDETAN STUDY PENGENDALI BANJIR WILAYAH DUKUH MENANGGAL DENGAN SISTEM SALURAN SUDETAN Iwa Wahjudijato da Nyoma Dita P. Putra Jurusa Tekik Sipil - UPN VETERAN Jawa Timur ABSTRACT Flood is a problem which is ofte

Lebih terperinci

III BAHAN DAN METODE PENELITIAN. Ternak yang digunakan dalam penelitian ini adalah kuda berjumlah 25

III BAHAN DAN METODE PENELITIAN. Ternak yang digunakan dalam penelitian ini adalah kuda berjumlah 25 18 III BAHAN DAN METODE PENELITIAN 3.1 Baha Peelitia 3.1.1 Objek Peelitia Terak yag diguaka dalam peelitia ii adalah kuda berjumlah 25 ekor terdiri dari 5 jata da 20 betia dega umur berkisar atara 10 15

Lebih terperinci

BAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI

BAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI.1 Tijaua Umum Dalam pekerjaa perecaaa suatu embug diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi, hidrologi,

Lebih terperinci

BAB III TINJAUAN PUSTAKA

BAB III TINJAUAN PUSTAKA BAB III TINJAUAN PUSTAKA 3.. Tijaua Umum Perecaaa pegedalia bajir memerluka bidag bidag ilmu pegetahua lai yag dapat medukug utuk memperoleh hasil yag baik. Di sampig itu suksesya program pegedalia bajir

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN. Madiun, untuk mendapatkan gambaran kondisi tempat penelitian secara umum,

BAB III METODOLOGI PENELITIAN. Madiun, untuk mendapatkan gambaran kondisi tempat penelitian secara umum, 32 BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3.1 Objek Peelitia Peelitia dilakuka di PT. INKA yag terletak di Jl. Yos Sudarso o 71 Madiu, utuk medapatka gambara kodisi tempat peelitia secara umum, termasuk kegiata-kegiata

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. Analisis regresi menjadi salah satu bagian statistika yang paling banyak aplikasinya.

BAB 1 PENDAHULUAN. Analisis regresi menjadi salah satu bagian statistika yang paling banyak aplikasinya. BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Aalisis regresi mejadi salah satu bagia statistika yag palig bayak aplikasiya. Aalisis regresi memberika keleluasaa kepada peeliti utuk meyusu model hubuga atau pegaruh

Lebih terperinci

Bab III Metoda Taguchi

Bab III Metoda Taguchi Bab III Metoda Taguchi 3.1 Pedahulua [2][3] Metoda Taguchi meitikberatka pada pecapaia suatu target tertetu da meguragi variasi suatu produk atau proses. Pecapaia tersebut dilakuka dega megguaka ilmu statistika.

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN. Pembangunan Daerah (BAPPEDA) Provinsi NTB, BPS pusat, dan instansi lain

III. METODE PENELITIAN. Pembangunan Daerah (BAPPEDA) Provinsi NTB, BPS pusat, dan instansi lain III. METODE PENELITIAN 3.1 Jeis da Sumber Data Data yag diguaka pada peelitia ii merupaka data sekuder yag diperoleh dari Bada Pusat Statistik (BPS) Provisi NTB, Bada Perecaaa Pembagua Daerah (BAPPEDA)

Lebih terperinci

Ukuran Pemusatan. Pertemuan 3. Median. Quartil. 17-Mar-17. Modus

Ukuran Pemusatan. Pertemuan 3. Median. Quartil. 17-Mar-17. Modus -Mar- Ukura Pemusata Pertemua STATISTIKA DESKRIPTIF Statistik deskripti adalah pegolaha data utuk tujua medeskripsika atau memberika gambara terhadap obyek yag diteliti dega megguaka sampel atau populasi.

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

BAB III METODOLOGI PENELITIAN 31 Flowchart Metodologi Peelitia BAB III METODOLOGI PENELITIAN Gambar 31 Flowchart Metodologi Peelitia 18 311 Tahap Idetifikasi da Peelitia Awal Tahap ii merupaka tahap awal utuk melakuka peelitia yag

Lebih terperinci

TINJAUAN SISTEM DRAINASE DI KELURAHAN KARAME KECAMATAN SINGKIL

TINJAUAN SISTEM DRAINASE DI KELURAHAN KARAME KECAMATAN SINGKIL Jural Sipil Statik Vol. No.7, Jui 0 (-) ISSN: 7-67 TINJAUAN SISTEM DRAINASE DI KELURAHAN KARAME KECAMATAN SINGKIL Tigri Cicilia Rutuwarow A. Biilag, F. Halim, E. M. Wuisa Fakultas Tekik Jurusa Tekik Sipil

Lebih terperinci

3 BAB III TINJAUAN PUSTAKA

3 BAB III TINJAUAN PUSTAKA 3 BAB III TINJAUAN PUSTAKA 3.1 Tijaua Umum Dalam pekerjaa ormalisasi sugai diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai hidrologi,

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur III. METODOLOGI PENELITIAN A. Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di SMA Negeri Way Jepara Kabupate Lampug Timur pada bula Desember 0 sampai dega Mei 03. B. Populasi da Sampel Populasi dalam

Lebih terperinci

OPTIMALISASI SISTEM JARINGAN DRAINASE JALAN RAYA SEBAGAI ALTERNATIF PENANGANAN MASALAH GENANGAN AIR

OPTIMALISASI SISTEM JARINGAN DRAINASE JALAN RAYA SEBAGAI ALTERNATIF PENANGANAN MASALAH GENANGAN AIR OPTIMALISASI SISTEM JARINGAN DRAINASE JALAN RAYA SEBAGAI ALTERNATIF PENANGANAN MASALAH GENANGAN AIR Liay Amelia Hedratta Dose Jurusa Tekik Sipil Fakultas Tekik Uiversitas Sam Ratulagi E-mail : liayhedratta@yahoo.co.id

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA 19 BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Daerah Alira Sugai (DAS) 2.1.1 Pegertia DAS Daerah alira sugai (DAS) adalah daerah tagkapa air yag dihulu dibatasi oleh puggug puggug guug atau bukit, dimaa air huja yag

Lebih terperinci

2 BAB 2. Adapun langkah-langkah dalam analisis hidrologi adalah sebagai berikut : Menentukan luas Daerah Aliran Sungai (DAS) dan hujan kawasan.

2 BAB 2. Adapun langkah-langkah dalam analisis hidrologi adalah sebagai berikut : Menentukan luas Daerah Aliran Sungai (DAS) dan hujan kawasan. BAB 3 TINJAUAN PUSTAKA. Tijaua Umum Kajia Perecaaa Polder Sawah Besar pada Sistem Draiase Kali Teggag memerluka tijaua pustaka utuk megetahui dasar-dasar teori dalam berbagai aalisa yag diperluka. Dasar-dasar

Lebih terperinci

TINJAUAN PUSTAKA Pengertian

TINJAUAN PUSTAKA Pengertian TINJAUAN PUSTAKA Pegertia Racaga peelitia kasus-kotrol di bidag epidemiologi didefiisika sebagai racaga epidemiologi yag mempelajari hubuga atara faktor peelitia dega peyakit, dega cara membadigka kelompok

Lebih terperinci

PERENCANAAN NORMALISASI KALI DELUWANG BAGIAN HILIR SITUBONDO

PERENCANAAN NORMALISASI KALI DELUWANG BAGIAN HILIR SITUBONDO PEENCNN NOMLISSI KLI DELUWNG BGIN HILI SITUBONDO Nama : DEXY WHYUDI NP : 06 00 609 Jurusa : Tekik Sipil Program Litas Jalur FTSP-ITS Dose Pembimbig : Ir. Sofya asyid, MT BSTK Kali Deluwag merupaka salah

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Objek Peelitia Peelitia dilakuka di bagia spiig khususya bagia widig Pabrik Cambrics Primissima (disigkat PT.Primissima) di Jala Raya Magelag Km.15 Slema, Yogyakarta. Peelitia

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA. yang ada di alam kita ini. Meliputi berbagai bentuk air, yang menyangkut

BAB II TINJAUAN PUSTAKA. yang ada di alam kita ini. Meliputi berbagai bentuk air, yang menyangkut BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1. Uraia Umum Hidrologi adalah suatu ilmu yag mejelaska tetag kehadira da geraka air yag ada di alam kita ii. Meliputi berbagai betuk air, yag meyagkut perubaha-perubahaya atara

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN

III. METODE PENELITIAN 9 III. METODE PENELITIAN A. Lokasi da Objek Peelitia Peelitia ii dilakuka di RPH Tejo Petak 10i, BKPH Parug Pajag KPH Bogor, Perum Perhutai Uit III Jawa Barat da Bate. Objek peelitia adalah waktu kerja

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN. berdasarkan tujuan penelitian (purposive) dengan pertimbangan bahwa Kota

IV. METODE PENELITIAN. berdasarkan tujuan penelitian (purposive) dengan pertimbangan bahwa Kota IV. METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia ii dilaksaaka di Kota Bogor Pemiliha lokasi peelitia berdasarka tujua peelitia (purposive) dega pertimbaga bahwa Kota Bogor memiliki jumlah peduduk yag

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. 1.3 Batasan Masalah Dalam penyusunan tugas akhir ini permasalahan akan dibatasi sampai degan batasan - batasan antara lain:

BAB I PENDAHULUAN. 1.3 Batasan Masalah Dalam penyusunan tugas akhir ini permasalahan akan dibatasi sampai degan batasan - batasan antara lain: PERENCANAAN SPILLWAY PADA WADUK BRAJI UNTUK MEMENUHI KEBUTUHAN AIR BAKU PENDUDUK DESA BRAJI KABUPATEN SUMENEP MADURA Oleh : Arief Setya Putra 06 00 68 Dose Pembimbig : Abdullah Hidayat SA Ir. MT ABSTRAK

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN. Variabel-variabel yang digunakan pada penelitian ini adalah:

BAB III METODOLOGI PENELITIAN. Variabel-variabel yang digunakan pada penelitian ini adalah: BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3. Variabel da Defiisi Operasioal Variabel-variabel yag diguaka pada peelitia ii adalah: a. Teaga kerja, yaitu kotribusi terhadap aktivitas produksi yag diberika oleh para

Lebih terperinci

BAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI

BAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI BAB II DASAR TEORI.1 Tijaua Umum Perecaaa embug memerluka bidag-bidag ilmu pegetahua lai yag dapat medukug utuk memperoleh hasil perecaaa kostruksi embug yag hadal da komprehesif da bagua multigua. Ilmu

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 TINJAUAN UMUM Kajia sistem draiase di daerah Semarag Timur memerluka tijaua pustaka utuk megetahui dasar-dasar teori dalam peaggulaga bajir akibat huja lokal yag terjadi maupu

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 Hidrologi Air di bumi ii megulagi terus meerus sirkulasi peguapa, presipitasi da pegalira keluar (outflow). Air meguap ke udara dari permukaa taah da laut, berubah mejadi awa

Lebih terperinci

BAB II STUDI PUSTAKA

BAB II STUDI PUSTAKA BAB II STUDI PUSTAKA 2.1 UMUM Studi pustaka dalam lapora ii berisi dasar-dasar teori yag aka diguaka utuk megkaji beberapa alteratif peagaa yag aka dilakuka utuk megatasi masalah bajir rob di daerah Keluraha

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang BAB PENDAHULUAN. Latar Belakag Didalam melakuka kegiata suatu alat atau mesi yag bekerja, kita megeal adaya waktu hidup atau life time. Waktu hidup adalah lamaya waktu hidup suatu kompoe atau uit pada

Lebih terperinci

BAB IV PENGUMPULAN DAN PENGOLAHAN DATA. Langkah Langkah Dalam Pengolahan Data

BAB IV PENGUMPULAN DAN PENGOLAHAN DATA. Langkah Langkah Dalam Pengolahan Data BAB IV PENGUMPULAN DAN PENGOLAHAN DATA 4.1 Metode Pegolaha Data Lagkah Lagkah Dalam Pegolaha Data Dalam melakuka pegolaha data yag diperoleh, maka diguaka alat batu statistik yag terdapat pada Statistical

Lebih terperinci

PENGARUH INFLASI TERHADAP KEMISKINAN DI PROPINSI JAMBI

PENGARUH INFLASI TERHADAP KEMISKINAN DI PROPINSI JAMBI Halama Tulisa Jural (Judul da Abstraksi) Jural Paradigma Ekoomika Vol.1, No.5 April 2012 PENGARUH INFLASI TERHADAP KEMISKINAN DI PROPINSI JAMBI Oleh : Imelia.,SE.MSi Dose Jurusa Ilmu Ekoomi da Studi Pembagua,

Lebih terperinci

METODE PENELITIAN. dalam tujuh kelas dimana tingkat kemampuan belajar matematika siswa

METODE PENELITIAN. dalam tujuh kelas dimana tingkat kemampuan belajar matematika siswa 19 III. METODE PENELITIAN A. Populasi da Sampel Populasi dalam peelitia ii adalah seluruh siswa kelas VIII SMP Negeri 8 Badar Lampug tahu pelajara 2009/2010 sebayak 279 orag yag terdistribusi dalam tujuh

Lebih terperinci

TINJAUAN LITERATUR. menjadi uap air yang mengembun kembali menjadi air yang berlangsung terusmenerus

TINJAUAN LITERATUR. menjadi uap air yang mengembun kembali menjadi air yang berlangsung terusmenerus TINJAUAN LITERATUR Siklus Hidrologi Siklus hidrologi merupaka proses pegeluara air da perubahaya mejadi uap air yag megembu kembali mejadi air yag berlagsug terusmeerus tiada heti-hetiya. Sebagai akibat

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Populasi dalam penelitian ini adalah semua siswa kelas XI IPA SMA Negeri I

III. METODOLOGI PENELITIAN. Populasi dalam penelitian ini adalah semua siswa kelas XI IPA SMA Negeri I 7 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Populasi da Sampel Peelitia Populasi dalam peelitia ii adalah semua siswa kelas XI IPA SMA Negeri I Kotaagug Tahu Ajara 0-03 yag berjumlah 98 siswa yag tersebar dalam 3

Lebih terperinci

BAB V ANALISA PEMECAHAN MASALAH

BAB V ANALISA PEMECAHAN MASALAH 89 BAB V ANALISA PEMECAHAN MASALAH Dalam upaya mearik kesimpula da megambil keputusa, diperluka asumsi-asumsi da perkiraa-perkiraa. Secara umum hipotesis statistik merupaka peryataa megeai distribusi probabilitas

Lebih terperinci

ANALYSIS OF DRAINAGE DISTRICT NORMALIZATION CITY DISTRICT TUBAN

ANALYSIS OF DRAINAGE DISTRICT NORMALIZATION CITY DISTRICT TUBAN ANALISIS NORMALISASI SALURAN DRAINASE KECAMATAN KOTA DI KABUPATEN TUBAN Atok Vigiyato Pedidika Tekik Bagua, Fakultas Tekik, Uiversitas Negeri Surabaya Email : atokvigiyato@yahoo.com Drs. Djoi Iriato, MT.

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA BAB II TINJAUAN PUSTAKA II - BAB II TINJAUAN PUSTAKA.. TINJAUAN UMUM Pegembaga PLTA merupaka pekerjaa yag melibatka berbagai disipli ilmu yag salig medukug, seperti ilmu tekik sipil (hidrologi, rekayasa

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3 BAB III METODOLOGI PENELITIAN A. Metode Peelitia Metode yag diguaka dalam peelitia ii adalah metode kuatitatif dega eksperime semu (quasi eksperimet desig). Peelitia ii melibatka dua kelas, yaitu satu

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA

BAB II KAJIAN PUSTAKA BAB II KAJIAN PUSTAKA.. TINJAUAN UMUM Bayak faktor mejadi peyebab terjadiya bajir. Secara umum, peyebab bajir dapat dikategorika mejadi dua hal, yaitu karea sebab-sebab alami da karea disebabka tidaka

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilaksanakan di MTs Muhammadiyah 1 Natar Lampung Selatan.

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilaksanakan di MTs Muhammadiyah 1 Natar Lampung Selatan. 9 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Populasi Da Sampel Peelitia ii dilaksaaka di MTs Muhammadiyah Natar Lampug Selata. Populasiya adalah seluruh siswa kelas VIII semester geap MTs Muhammadiyah Natar Tahu Pelajara

Lebih terperinci

REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN

REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN Novitasari,ST.,MT. Sub Kompetesi Pegeala da pemahama aalisis frekuesi dari data huja Pegeala da pemahama aalisis bajir racaga dari data huja 1 ANALISIS

Lebih terperinci

PREDIKSI AIR LIMPASAN MENGGUNAKAN MODEL HIDROLOGI AGREGASI (STUDI KASUS PADA SUB DAS GOSENG) 1

PREDIKSI AIR LIMPASAN MENGGUNAKAN MODEL HIDROLOGI AGREGASI (STUDI KASUS PADA SUB DAS GOSENG) 1 PREDIKSI AIR LIMPASAN MENGGUNAKAN MODEL HIDROLOGI AGREGASI (STUDI KASUS PADA SUB DAS GOSENG) 1 Chadra Setyawa STP 2, Prof. Dr. Ir Putu Sudira M.Sc. 2, Ir Sukreso M.Sc. 2 INTISARI Pegukura prediksi air

Lebih terperinci

Perencanaan Ulang Sistem Drainase Subsurface Stadion Gelora Delta Sidoarjo

Perencanaan Ulang Sistem Drainase Subsurface Stadion Gelora Delta Sidoarjo JURNAL TEKNIK POMITS Vol. 1, No. 1, 13) 16 1 Perecaaa Ulag Sistem Draiase Subsurface Gelora Delta Sidoarjo Elvada Dau H, Mahedra Adiek M, ST. MT. Tekik Sipil FTSP Istitut Tekologi Sepuluh Nopember ITS)

Lebih terperinci

PENANGGULANGAN MASALAH BANJIR DI KECAMATAN KOTA BOJONEGORO. Rendra Nurhuda

PENANGGULANGAN MASALAH BANJIR DI KECAMATAN KOTA BOJONEGORO. Rendra Nurhuda PENANGGULANGAN MASALAH BANJIR DI KECAMATAN KOTA BOJONEGORO Redra Nurhuda Pedidika Tekik Bagua, akultas Tekik, Uiversitas Negeri Surabaya Email : redra_laag@yahoo.co.id Prof. Dr. Drs. Ir. H. Kusa, SE.,

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang Permasalahan

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang Permasalahan BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakag Permasalaha Matematika merupaka Quee ad servat of sciece (ratu da pelaya ilmu pegetahua). Matematika dikataka sebagai ratu karea pada perkembagaya tidak tergatug pada

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 TINJAUAN UMUM Kajia sistem draiase di daerah Semarag Timur memerluka tijaua pustaka utuk megetahui dasar-dasar teori dalam peaggulaga bajir akibat huja lokal yag terjadi maupu

Lebih terperinci

Sub Kompetensi REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN. Novitasari,ST.,MT. Pengenalan dan pemahaman analisis frekuensi

Sub Kompetensi REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN. Novitasari,ST.,MT. Pengenalan dan pemahaman analisis frekuensi REKAYASA HIDROLOGI I PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN Novitasari,ST.,MT. Sub Kompetesi Pegeala da pemahama aalisis frekuesi dari data huja Pegeala da pemahama aalisis bajir racaga dari data huja 1 ANALISIS

Lebih terperinci

Bab 3 Kerangka Pemecahan Masalah

Bab 3 Kerangka Pemecahan Masalah Bab 3 Keragka Pemecaha Masalah 3.1. Metode Pemecaha Masalah Peelitia ii disajika dalam lagkah-lagkah seperti ag terdapat pada gambar dibawah ii. Peajia secara sistematis dibuat agar masalah ag dikaji dalam

Lebih terperinci

III. MATERI DAN METODE PENELITIAN. Penelitian telah dilakukan pada bulan November - Desember 2013 di

III. MATERI DAN METODE PENELITIAN. Penelitian telah dilakukan pada bulan November - Desember 2013 di III. MATERI DAN METODE PENELITIAN 3.. Waktu da Tempat Peelitia telah dilakuka pada bula November - Desember 203 di peteraka Kambig yag ada di Kota Pekabaru Provisi Riau. 3.2. Alat da Baha Materi yag diguaka

Lebih terperinci

BAB II DASAR TEORI. 2.1 Tinjauan Umum. 2.2 Hidrologi

BAB II DASAR TEORI. 2.1 Tinjauan Umum. 2.2 Hidrologi BAB II DASAR TEORI.1 Tijaua Umum Dalam pekerjaa perecaaa suatu Embug diperluka bidag-bidag ilmu pegetahua yag salig medukug demi kesempuraa hasil perecaaa. Bidag ilmu pegetahua itu atara lai geologi, hidrologi,

Lebih terperinci

BAB 3 METODE PENELITIAN

BAB 3 METODE PENELITIAN BAB 3 METODE PENELITIAN 3.1 Metode Pegumpula Data Dalam melakuka sebuah peelitia dibutuhka data yag diguaka sebagai acua da sumber peelitia. Disii peulis megguaka metode yag diguaka utuk melakuka pegumpula

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN A. Racaga da Jeis Peelitia Racaga peelitia ii adalah deskriptif dega pedekata cross sectioal yaitu racaga peelitia yag meggambarka masalah megeai tigkat pegetahua remaja tetag

Lebih terperinci

KABUPATEN PESISIR SELATAN

KABUPATEN PESISIR SELATAN PERENCANAAN SALURAN DRAINASEKAWASAN PAINAN SELATAN KABUPATEN PESISIR SELATAN.Pedahulua. Latar Belakag Draiase merupaka sebuah sistem yag di buat utuk meagai persoala kelebiha air yag berada diatas permukaa

Lebih terperinci

ANALISA SALURAN DRAINASE DI PUSAT PEMERINTAHAN KOTA PADANG, AIE PACAH

ANALISA SALURAN DRAINASE DI PUSAT PEMERINTAHAN KOTA PADANG, AIE PACAH ANALISA SALURAN DRAINASE DI PUSAT PEMERINTAHAN KOTA PADANG, AIE PACAH Yudha Wiata, Nazwar Djali, Idra Khaidir Jurusa Tekik Sipil, Fakultas Tekik Sipil da Perecaaa, Uiversitas Bug Hatta, Padag Email : dhx_kechepret@yahoo.com,

Lebih terperinci

III. MATERI DAN METODE. a. Penelitian ini menggunakan 68 ekor kambing peranakan etawa ( PE) (31. ukur, tongkat ukur dan timbangan.

III. MATERI DAN METODE. a. Penelitian ini menggunakan 68 ekor kambing peranakan etawa ( PE) (31. ukur, tongkat ukur dan timbangan. III. MATERI DAN METODE 3.1. Waktu da Tempat Peelitia Peelitia ii telah dilaksaaka pada Bula Oktober sampai November 013 di peteraka yag ada di Kota Pekabaru. 3.. Materi Peelitia a. Peelitia ii megguaka

Lebih terperinci

PERENCANAAN PERBAIKAN SUNGAI BABON KOTA SEMARANG

PERENCANAAN PERBAIKAN SUNGAI BABON KOTA SEMARANG PERENCANAAN PERBAIKAN SUNGAI BABON KOTA SEMARANG Bramatyo Yuda Perdaa, Setyo Bagus Pautu, Sumbogo Praoto, Hary Budiey Jurusa Tekik Sipil S-I, Fakultas Tekik, Uiversitas Dipoegoro Jl. Prof. Soedarto, Tembalag,

Lebih terperinci

3 METODE PENELITIAN 3.1 Kerangka Pemikiran 3.2 Lokasi dan Waktu Penelitian

3 METODE PENELITIAN 3.1 Kerangka Pemikiran 3.2 Lokasi dan Waktu Penelitian 19 3 METODE PENELITIAN 3.1 Keragka Pemikira Secara rigkas, peelitia ii dilakuka dega tiga tahap aalisis. Aalisis pertama adalah megaalisis proses keputusa yag dilakuka kosume dega megguaka aalisis deskriptif.

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN A. Subjek Peelitia Peelitia ii dilaksaaka di kawasa huta magrove, yag berada pada muara sugai Opak di Dusu Baros, Kecamata Kretek, Kabupate Batul. Populasi dalam peelitia ii adalah

Lebih terperinci

1 % n. m dt. Tahun ke - Tahun ke - Seri Data X 1, X 2, X 3, X 4, X 5,, X n Seri Data X 1, X 2, X 3,, X n. X 3 Ambang X 1 X 2

1 % n. m dt. Tahun ke - Tahun ke - Seri Data X 1, X 2, X 3, X 4, X 5,, X n Seri Data X 1, X 2, X 3,, X n. X 3 Ambang X 1 X 2 HIDROLOGI TERAPAN PERENCANAAN BANJIR RANCANGAN Sub Kompetesi Pegeala da pemahama aalisis frekuesi dari data huja Pegeala da pemahama aalisis bajir racaga dari data huja Novitasari,ST.,MT. ANALISIS HIDROLOGI

Lebih terperinci

TINJAUAN LITERATUR. berlangsung terus-menerus. Serangkaian peristiwa tersebut dinamakan siklus

TINJAUAN LITERATUR. berlangsung terus-menerus. Serangkaian peristiwa tersebut dinamakan siklus TINJAUAN LITERATUR Siklus Hidrologi Secara keseluruha jumlah air di plaet bumi relatif tetap dari masa ke masa. Air di bumi megalami suatu siklus melalui seragkaia peristiwa yag berlagsug terus-meerus.

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN 6 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Desai Peelitia Meurut Kucoro (003:3): Peelitia ilmiah merupaka usaha utuk megugkapka feomea alami fisik secara sistematik, empirik da rasioal. Sistematik artiya proses yag

Lebih terperinci

EVALUASI SISTEM DRAINASE DAERAH MUARA BOEZEM SELATAN MOROKREMBANGAN SURABAYA

EVALUASI SISTEM DRAINASE DAERAH MUARA BOEZEM SELATAN MOROKREMBANGAN SURABAYA EVALUASI SISTEM DRAINASE DAERAH MUARA BOEZEM SELATAN MOROKREMBANGAN SURABAYA Ambarmita Saraswati 1, Suhardjoo, Very Dermawa 1 Mahasiswa Jurusa Tekik Pegaira, Fakultas Tekik, Uiversitas Brawijaya Dose Jurusa

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN. Subjek dari penelitian adalah siswa kelas X.B SMA Muhammadiyah 2 Bandar

III. METODE PENELITIAN. Subjek dari penelitian adalah siswa kelas X.B SMA Muhammadiyah 2 Bandar III. METODE PENELITIAN A. Subjek da Tempat Peelitia Subjek dari peelitia adalah siswa kelas.b SMA Muhammadiyah 2 Badar Lampug Tahu Ajara 2011-2012 dega jumlah siswa 40 orag yag terdiri dari 15 siswa laki-laki

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN. penelitian yaitu PT. Sinar Gorontalo Berlian Motor, Jl. H. B Yassin no 28

BAB III METODE PENELITIAN. penelitian yaitu PT. Sinar Gorontalo Berlian Motor, Jl. H. B Yassin no 28 5 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Lokasi Peelitia da Waktu Peelitia Sehubuga dega peelitia ii, lokasi yag dijadika tempat peelitia yaitu PT. Siar Gorotalo Berlia Motor, Jl. H. B Yassi o 8 Kota Gorotalo.

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA BAB II TINJAUAN PUSTAKA.1 Umum Draiase merupaka sebuah sistem yag dibuat utuk meagai persoala kelebiha air yag berada di atas permukaa taah maupu air yag berada dibawah permukaa taah. Kelebiha air dapat

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN

III. METODE PENELITIAN 30 III. METODE PENELITIAN A. Metode Dasar Peelitia Metode yag diguaka dalam peelitia adalah metode deskriptif, yaitu peelitia yag didasarka pada pemecaha masalah-masalah aktual yag ada pada masa sekarag.

Lebih terperinci

PERENCANAAN ULANG DRAINASE PERUMAHAN BUMI MINANG 3 KECAMATAN KURANJI

PERENCANAAN ULANG DRAINASE PERUMAHAN BUMI MINANG 3 KECAMATAN KURANJI PERENCANAAN ULANG DRAINASE PERUMAHAN BUMI MINANG KECAMATAN KURANJI Fady Aggara Isradhaa, Suhedrik Hawar, Khadavi Jurusa Tekik Sipil, Fakultas Tekik Sipil Da Perecaaa, Uiversitas Bug Hatta Email: fady_aggara85@yahoo.com,

Lebih terperinci

BAB IV PEMBAHASAN DAN ANALISIS

BAB IV PEMBAHASAN DAN ANALISIS BAB IV PEMBAHASAN DAN ANALISIS 4.1. Pembahasa Atropometri merupaka salah satu metode yag dapat diguaka utuk meetuka ukura dimesi tubuh pada setiap mausia. Data atropometri yag didapat aka diguaka utuk

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN

IV. METODE PENELITIAN IV. METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia Daerah peelitia adalah Kota Bogor yag terletak di Provisi Jawa Barat. Pemiliha lokasi ii berdasarka pertimbaga atara lai: (1) tersediaya Tabel Iput-Output

Lebih terperinci

EVALUASI DRAINASE DESA SUPENUH DESA SUPENUH,KECAMATAN SUGIO,KABUPATEN LAMONGAN

EVALUASI DRAINASE DESA SUPENUH DESA SUPENUH,KECAMATAN SUGIO,KABUPATEN LAMONGAN EVALUASI DAINASE DESA SUPENUH DESA SUPENUH,KECAMATAN SUGIO,KABUPATEN LAMONGAN Husi Mubarok¹, Nur Azizah Affady² ¹Program Studi Tekik Sipil Fakultas Tekik Sipil Uiversitas Islam Lamoga ²Dose Fakultas Tekik

Lebih terperinci

III BAHAN DAN METODE PENELITIAN

III BAHAN DAN METODE PENELITIAN 27 III BAHAN DAN METODE PENELITIAN 3.1 Baha Peelitia 3.1.1 Objek Peelitia Objek yag diguaka dalam peelitia ii adalah kuda Sumba (Sadelwood) betia da jata berjumlah 30 ekor dega umur da berat yag relatif

Lebih terperinci