HUBUNGAN KADAR OVERNIGHT MONEY ANTARA BANK KONVENSIONAL DENGAN BANK ISLAM: BUKTI EMPIRIKAL DI MALAYSIA

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "HUBUNGAN KADAR OVERNIGHT MONEY ANTARA BANK KONVENSIONAL DENGAN BANK ISLAM: BUKTI EMPIRIKAL DI MALAYSIA"

Transkripsi

1 HUBUNGAN KADAR OVERNIGHT MONEY ANTARA BANK KONVENSIONAL DENGAN BANK ISLAM: BUKTI EMPIRIKAL DI MALAYSIA Zulkefly Abdul Karim & Norai Mod Asri Fakulti Ekoomi da Periagaa Uiversiti Kebagsaa Malaysia M. Farid Wajdi Fakultas Ekoomi Uiversitas Muhammadiyah Surakarta Atoi Fakultas Ekoomi Uiversitas Bug Hatta, Padag Abstract The objective of this study is to examie the relatioship betwee overight moey of Islamic bak ad covetioal bak based o daily data begis from 2th October 998 util 0th Jue This study is importat to determie whether overight moey of covetioal bak or overight moey of Islamic bak, become the leader or follower i the iterbak moey market. The ecoometrics tests such as uit root test, VAR model ad Grager causality test have bee applied. Result shows that both variables are statioary at level form or I(0). This implies that we do t eed to further aalysis with coitegratio test. I this case, we appllied the traditioal model of VAR ad Grager causality test. Empirical fidigs idicates that the existece of bi-directioal causality betwee overight moey of Islamic bak ad covetioal bak. Keywords: Overight moey, Islamic bak, uit root, Grager, autoregressive PENDAHULUAN Kestabila kadar buga merupaka prasyarat pertumbuha kegiata ekoomi dalam jagka pajag. Misalya, meurut McKio (973) kadar buga bear yag positif adalah diperluka utuk meggalakka age ekoomi membuat pegumpula baki uag bear, meigkatka pegatara keuaga da peyatua pasar keuaga yag bisa meyalurka sumber ekoomi secara tepat utuk mejaa pertumbuha ekoomi. Situasi ii dapat dicapai jika kadar buga domestik dibiarka bergerak secara bebas dalam pasar tapa campur taga kerajaa. Bagaimaapu, pegalama egara Malaysia telah meujukka liberalisasi kadar buga sejak tahu 978 telah meyebabka persaiga yag hebat di kalaga lembaga keuaga dalam meawarka kadar buga yag kompetitif. Hal ii meyebabka kadar buga pijama da simpaa megalami volatiliti yag kerap terjadi da meyulitka proses membuat keputusa pelabura da meyimpa. Keadaa demikia meyebabka Bak Negara 226 BENEFIT, Vol. 0, No. 2, Desember 2006

2 Malaysia (BNM) terpaksa megubah strategi dasar moeter kepada pegedalia kadar buga. Pegedalia kadar buga mempuyai empat alasa atau tujua yaitu meyalurka daa pelabura yag lebih efisie, memobilisasi sumber domestik secara efektif, membekalka sumber kredit yag murah da memastika kestabila makroekoomi. Meyadari petigya stabilitas kadar buga, Bak Negara Malaysia (BNM) telah megubah strategi pelaksaaa dasar moeter egara. Strategi dasar moeter tersebut bisa dibagi ke dalam dua periode waktu. Pada periode pertama yaitu sebelum November tahu 995, Bak Negara Malaysia (BNM) megguaka strategi peawara uag sebagai sasara dasar. Dalam periode ii, BNM seatiasa mematau pertumbuha agregat keuaga supaya sejala dega matlamat ekoomi yag diigika. Periode kedua yag berawal November 995 higga kii, BNM telah beralih kepada sasara kadar buga. Di bawah regim kadar buga, ia bisa dipisahka mejadi dua periode. Pertama, BNM memasukka kadar campur taga tiga bula da Nisbah Keperlua Rizab ke dalam formula pegiraa Kadar Pijama Asas (KPA). Ii berarti, BNM bisa megawal KPA sektor perbaka domestik. Kedua, mulai 23 April 2004 higga kii BNM telah memperkealka ragka kerja baru kadar faedah yaitu megguaka Kadar Dasar Semalama (overight policy rates) sebagai operasi moeter yag baru. Melalui strategi ii, BNM meetapka Kadar Dasar Semalama (KDS) sebayak 2,7 perse. Utuk memiimalka volatiliti KDS, BNM meetapka batas atas da bawah sebayak 25 mata asas pada ligkuga KDS. Ii berarti, dega KDS yag ditetapka pada 2,7%, batas atas aka berada pada 2,95% da batas bawah pada 2,45%. Di bawah ragka kadar faedah yag baru ii, setiap lembaga perbaka aka megumumka KPA masig-masig berdasarka struktur biaya daa da strategi periagaa mereka. Peraliha strategi dasar keuaga kepada sasara kadar buga telah meyebabka struktur kadar buga deposit da pijama mejadi lebih stabil yag dapat memberika kesa positif perkembaga sektor pelabura da pegguaa domestik. Di Malaysia, pelaksaaa dua sistem perbaka yaitu sistem perbaka Islam da perbaka kovesioal telah memode da medalamka lagi sistem keuaga egara. Situasi ii telah memberika bayak mafaat khususya kepada peggua da pelabur, sebab mereka mempuyai piliha (bak Islam atau bak kovesioal) utuk membuat urusa keuaga masig-masig. Persaiga atara bak kovesioal dega bak Islam juga semaki yata, khususya melalui aktivitas di pasar uag atarbak. Pasar uag atarbak mejadi tempat bagi lembaga keuaga utuk meyalurka kelebiha daa mereka (memberika pijama) atau utuk medapatka daa (membuat pijama) jika megalami masalah likuiditas. Terdapat beberapa jeis kadar utuk aktivitas di pasar uag atarbak (bak Islam da bak kovesioal) yaitu kadar uag semalama (overight moey), kadar miggu, bula, 3 bula, 6 bula da 2 bula. Secara logikya, peserta dalam pasar uag atarbak aka memijam dari sumber yag lebih murah da memberika Hubuga Kadar Overight Moey (Zulkefly Abdul Karim dkk) :

3 pijama (melabur) kepada sumber yag lebih kompetitif. Keadaa ii sudah pasti meyebabka pasar uag Islam da pasar uag kovesioal terpaksa bersaig sesama sediri utuk meawarka daa pijama dega kadar yag lebih kompetitif. Bagaimaapu, sama ada kadar atarbak Islam atau kadar atarbak kovesioal mejadi peetu (leader) atau pegikut (follower) merupaka persoala empirikal yag memerluka kajia lajut. Justru, tujua utama kajia ii adalah utuk meeliti secara empirikal hubuga kadar atarbak Islam dega kadar atarbak kovesioal berdasarka kepada pegguaa data haria. Kajia ii tidak membahas hubuga semua jeis kadar buga atarbak kovesioal dega kadar atarbak Islam. Fokus utama kajia ii haya pada pegguaa kadar uag semalama (overight moey), sebab ia merupaka istrume yag terpetig dalam kegiata pasar uag atarbak di Malaysia. Utuk memudahka pembahasa, kajia ii dipilah mejadi beberapa bagia. Bagia kedua membicaraka latar belakag peelitia sebelumya. Bagia ketiga membahas metode peelitia da keputusa empirikal, sedagka bagia keempat merupaka ikhtisar da kesimpula. PENELITIAN TERDAHULU Kajia dalam bidag itegrasi keuaga yag melibatka struktur kadar buga bisa dilihat dari dua sudut padag yaitu itegrasi kadar buga domestik da itegrasi kadar buga atarbagsa. Kajia megeai itegrasi kadar buga domestik terutamaya di pasar uag sudah perah dikaji secara medalam di kebayaka egara maju. Misalya, Saro da Thorto (2003) telah megkaji hubuga diamik atara kadar daa persekutua (federal fuds rate-ff) dega kadar bil perbedaharaa (treasury bill rate- TB) di pasar uag Amerika Serikat (AS). Kajia tersebut megguaka data haria dari tahu 974 higga tahu 999. Hasil kajia meujukka adaya hubuga jagka pajag atara kedua jeis kadar buga, da hubuga tersebut adalah stabil di sepajag regim dasar keuaga yag dilaksaaka sama ada pegedalia kadar buga maupu pegedalia agregat keuaga. Para peeliti sebelumya memberika alasa bahwa FF da TB memiliki kecederuga bergerak bersama-sama. Sebab dua variabel kadar buga tersebut mempuyai kaita yag rapat dega hipotesis jagkaa. Misalya, lihat peelitia Cook da Hah (989), Goodfried (99), Poole (99), Rudebusch (995, 200) da Woodford (999). Di sampig itu, sejak 5 tahu yag lalu terdapat bayak kajia yag telah megguaka kaedah ekoometrik rutut waktu (time series) seperti pedekata koitegrasi da model error correctio (VEC) utuk meguji kebeara hipotesis jagkaa terhadap struktur kadar buga. Misalya, lihat peelitia Egle da Grager (987), Stock da Watso (988), Campbell da Shiller (99), Hall et al. (992) serta Egsted da Taggaard (994). Kebayaka hasil peelitia tersebut telah merumuska bahwa terdapat hubuga jagka pajag atara struktur kadar buga FF dega TB. Peemua kajia ii meujukka bahwa pergeraka kedua kadar buga tersebut secara bersama- 228 BENEFIT, Vol. 0, No. 2, Desember 2006

4 sama meuju pada keseimbaga jagka pajag. Di sampig kajia itegrasi kadar buga domestik, terdapat juga beberapa kajia yag memberi tumpua kepada itegrasi kadar buga di perigkat iterasioal. Misalya, Bremes et al. (200) telah megguaka kaedah koitegrasi Johase (988) pelbagai variabel, di sampig kaedah peguraia varias da fugsi tidak balas utuk megaalisis hubuga atara kadar buga jagka pedek da jagka pajag di egara AS, Jerma da Norway. Hasil kajia meujukka bahwa kadar buga egara AS sigifika mempegaruhi atau mejadi peyebab perubaha kadar buga Jerma da Norway. Di kalaga egaraegara Asia, Chi da Frakel (995) telah megamati pegaruh kadar buga AS da Jepag terhadap kadar buga di egara Hog Kog, Malaysia, Taiwa da Sigapura. Hasil kajia meujukka adaya hubuga jagka pajag atara kadar buga di egara Hog Kog, Malaysia da Taiwa dega kadar buga egara AS da Jepag, maakala Sigapura haya mempuyai hubuga jagka pajag dega kadar buga AS saja. Phylakis (999) dalam kajiaya terhadap itegrasi pasar modal di egaraegara kawasa Pasifik seperti Sigapura, Malaysia, Hog Kog, Korea, Taiwa da Jepag telah medapati adaya hubuga jagka pajag atara pasar modal di egara-egara tersebut sejak dilaksaaka proses deregulasi. Di sampig itu, terdapat juga kajia di egara-egara Asia Timur khususya rumpu egara Chia seperti Taiwa, Chia da Hog Kog. Misalya, Nieh da Yau (2004) telah medapati adaya hubuga jagka pajag atara kadar buga pasar keuaga di ketiga egara tersebut. Dalam jagka pedek diperoleh hasil bahwa kadar buga egara Chia secara sigifika mempegaruhi kadar buga di Taiwa da Hog Kog. Ii mejelaska bahwa kadar buga di egara Chia mejadi peetu, maakala kadar buga di Taiwa da Hog Kog mejadi pegikut. Di Malaysia, kajia megeai itegrasi keuaga domestik dari aspek kadar buga belum lagi dikaji dega medalam higga kii. Sepegetahua peeliti, masih belum ada kajia empirikal yag dilakuka utuk megkaji hubuga kadar buga atarbak kovesioal dega kadar atarbak Islam. Hal ii telah memberika motivasi utuk meerokai isu tersebut dega megguaka kaedah ekoometrik rutut waktu. Kajia ii petig utuk melihat sama ada kadar atarbak kovesioal mejadi peetu kepada kadar atarbak Islam atau sebalikya. Di sampig itu, kajia ii dapat dijadika peritis kepada peelitia di masa medatag utuk meerokai isu itegrasi keuaga domestik secara lebih medalam dega megambilkira semua struktur kadar buga di pasara keuaga. METODE PENELITIAN Seperti yag telah dijelaska sebelum ii, tujua utama peelitia ii adalah utuk megkaji hubuga kadar buga atarbak kovesioal (IBK) dega kadar atarbak Islam (IBI). Variabel yag dipakai terdiri dari kadar buga overight moey bak kovesioal da kadar overight moey Islam. Sampel data peelitia berupa data haria dari 2 Oktober 998 higga 0 Jui 2005 yaitu Hubuga Kadar Overight Moey (Zulkefly Abdul Karim dkk) :

5 melibatka sebayak 783 cerapa. Kaedah ekoometrik rutut waktu yaitu uji uit root, model VAR da uji kausalitas Grager diaplikasika dalam kajia ii.. Uji Uit Root Suatu data rutut waktu dikataka o-statioer jika mi da varia data rutut waktu tersebut bergatug kepada waktu (time-depedet). Sebalikya, sesuatu data rutut waktu dikataka statioer jika mi da variaya adalah malar melalui waktu (time-idepedet). Nelso da Plosser (982) berpedapat bahwa kebayaka variabel ekoomi termasuk variabel keuaga bisa dikategorika sebagai o stasioer. Gordo (995) juga berpedapat bahwa kebayaka data rutut waktu ekoomi adalah ostasioer da haya mecapai stasioer pada tahap perbedaa pertama (first differeces) atau yag lebih tiggi lagi. Ada beberapa jeis uji yag serigkali diguaka oleh para peeliti terdahulu dalam meetuka stasioeritas setiap data rutut waktu yaitu uji Augmeted Dickey Fuller (ADF) yag diperkealka oleh Said da Dickey (984). Kaedah ADF ii dijalaka dega megguaka persamaa-persamaa seperti di bawah. Regresi tapa tred: Y t = β 0 + β Y t Regresi dega tred: Y = t β dimaa: 0 + β Y t + k + β T + 2 δ Y i k t i δ Y i + ε t i t.() + ε 2t.(2) Y t ialah pembedaa pertama (Y t - Y t- ) utuk rutut waktu Y t, Parameter β 0 ialah pitasa, ε da ε ialah error term, t 2t T ialah waktu atau variabel tred da k ialah pajagya lag waktu. Uji ADF memerluka ilai k yag optimum ditetuka terlebih dahulu. Utuk itu, ilai k yag optimum aka ditetuka dega megguaka kaedah Akaike Iformatio Criteria (AIC) yag dicadagka oleh Akaike (977). Hipotesis yag terlibat dalam uji ii ialah H 0 : β = 0 (o stasioer) melawa H 0 : β < 0 (stasioer), dimaa peolaka da peerimaa hipotesis ditetuka dega membadigka ilai mutlak statistik uji da ilai mutlak kritikal. Sekiraya ilai mutlak statistik uji yaitu τˆ µ (regresi tapa tred) atau τˆ τ (regresi dega tred) lebih besar daripada ilai mutlak kritikal masigmasig, pada kadar sigifikasi α tertetu, maka parameter ii adalah sigifika. Ii berarti data rutut waktu Y adalah stasioer pada perigkat paras. Sebalikya, sekiraya ilai mutlak statistik ii lebih kecil daripada ilai mutlak kritikalya, pada kadar sigifikasi α tertetu, maka parameter β adalah tidak sigifika yag berarti data rutut waktu Y adalah o stasioer pada perigkat paras. Oleh karea itu, data rutut waktu Y perlu dibedaka sekali da uji di atas aka dilakuka semula dega perigkat pembedaa pertama. Nilai kritikal yag dimaksudka bagi uji ii diperoleh dari Fuller (976). 230 BENEFIT, Vol. 0, No. 2, Desember 2006

6 Stasioeritas rutut waktu adalah berkaita erat dega derajat itegrasiya. Pada umumya, jika rutut waktu Y t dibedaka sebayak d kali sebelum diriya mecapai tahap stasioeritas maka rutut waktu Y t adalah beritegrasi pada derajat d yaitu Y t ~ I(d). Ii bermaka, jika rutut waktu Y t stasioer pada perigkat paras, maka rutut waktu ii dikataka beritegrasi pada perigkat paras yaitu Y t ~I(0). Seterusya, jika sesuatu rutut waktu itu haya mecapai stasioeritas setelah dibedaka sekali saja, maka ia dikataka beritegrasi pada derajat pertama (itegrated of order oe) yaitu Y t ~I(). Hasil uji uit root kaedah PP da ADF ditujukka pada tabel. Berdasarka tabel, didapati kedua istrume pasar uag atarbak sama ada IBI (kadar uag semalama bak Islam) atau IBK (kadar uag semalama bak kovesioal) mecapai stasioer atau beritegrasi pada betuk paras atau I(0). Oleh karea kedua variabel IBK da IBI stasioer pada perigkat paras atau I(0), maka uji koitegrasi tidak perlu dilakuka. Ii karea meurut Egle-Grager (987) da Johase (988) bahwa uji koitegrasi haya bisa dijalaka terhadap variabel rutut waktu yag o stasioer pada perigkat paras atau I(0). Ii disebabka koitegrasi merujuk kepada kombiasi liear variabel yag o stasioer (Eders, 2004). 2. Model Tradisioal Vektor Autoregresif (VAR) Disebabka kedua kadar atarbak stasioer pada derajat itegrasi yag sama yaitu pada perigkat paras atau I(0), maka uji selajutya haya bisa dilakuka dega megguaka pedekata model VAR (vector autoregressive) tradisioal da uji kausalitas Grager biasa. Persamaa VAR ditulis seperti berikut: y t = A y t- + + A p y t-p + BΩ t + є t.(3) dimaa: y t adalah vektor k bagi variabel edogeous, Ω t adalah vektor d bagi variabel eksogeous, A,., A p da B adalah matriks koefisie yag diaggarka da є t pula adalah vektor iovasi. Hasil uji VAR seperti yag ditujukka oleh Tabel 2 membuktika bahwa IBR da IBI salig pegaruhi secara positif da sigifika di atara satu sama lai. Tabel. Hasil Uji Uit Root Philip-Perro (PP) da Augmeted Dickey Fuller(ADF) Variabel Betuk Paras Kadar uag semalama bak Islam (IBI) Kadar uag semalama bak kovesioal (IBK) Nota : Model dijaa oleh lat da pitasa serta tiada tre. * Sigifika pada aras keertia % ** Sigifika pada aras keertia 5% PP ** * Jeis Uji ADF ** * Hubuga Kadar Overight Moey (Zulkefly Abdul Karim dkk) :

7 Tabel 2. Keputusa Uji Model Vektor Autoregresif (VAR) Variabel Bebas Variabel Bersadar IBI IBK IBI (-) ( ) (0.098) (3.26)*** ( )*** IBK (-) (0.0063) (0.0503) (0.4894)*** ( )*** C (0.0086) (0.0944) ( )*** (-2.457)*** R 2 terselaras Statistik-F Durbi-Watso Nota : Uji VAR ii dilakuka dega lat. Nilai dalam kuruga merujuk kepada ilai ralat piawai. Nilai dalam kuruga yag ditebalka (bold) da dimirigka (italic) pula merujuk kepada ilai statistik-t. ***sigifika pada aras keertia perse Hasil kajia meujukka jika terjadi keaika perse dalam IBK, maka IBI aka meigkat sebayak perse. Nilai R 2 sebayak meujukka 98.8 perse perubaha dalam IBI berupaya diteragka oleh lat IBK da lat IBI itu sediri. Nilai statistik Durbi Watso juga membuktika tidak adaya masalah autokorelasi dalam model tersebut. Sebalikya, bagi IBK jika terjadi keaika perse dalam IBI, maka IBK aka meigkat sebayak 0.82 perse. Nilai R 2 sebayak juga meujukka sebayak 95.8 perse perubaha dalam IBK berupaya diteragka oleh lat IBI da lat IBK itu sediri. Nilai statistik Durbi-Watso yag medekati 2, juga membuktika tidak ada masalah autokorelasi bagi model tersebut. 3. Uji Kausalitas Grager Meurut Grager (969), sesuatu variabel Y itu dikataka sebagai peyebab Grager kepada variabel X, jika maklumat-maklumat lepas variabel Y adalah sigifika dalam membuat peramala ke atas ilai X. Sekiraya kedua-dua variabel X da Y adalah beritegrasi pada betuk paras atau I(0), maka uji kausalitas Grager tradisioal adalah masih sah diguaka. Oleh yag demikia, uji kausalitas Grager biasa yag aka diguaka adalah seperti berikut; t = α0 + δi IBKt i + φi IBK IBI + v t i t.(4) IBI t = α 20 + δ 2i IBKt i + φ2i IBI t i + v2t.(5) Uji kausalitas Grager ii haya dapat meetuka hubuga sebab akibat jagka pedek saja. Ii dapat diukur melalui uji wald (statistik F) pada 232 BENEFIT, Vol. 0, No. 2, Desember 2006

8 sekumpula koefisie φ i dalam persamaa (4) da sekumpula koefisie δ 2i dalam persamaa (5). Hipotesis yag dipakai megukur kausalitas Grager jagka pedek adalah seperti berikut; H 0 : φ = φ 2 =... = φ = 0 H : φ = φ 2 =... = φ 0 da H 0 : δ 2 = δ 22 =... = δ 2 = 0 H : δ 2 = δ 22 =... = δ 2 0 Utuk melihat arah hubuga kausalitas tersebut, ilai p bagi statistik F aka diguaka utuk meolak atau meerima hipotesis pada kadar sigifikasi 5 perse atau 0 perse. Jika ilai p ii lebih kecil daripada kadar sigifikasi, maka hipotesis ol aka ditolak da sekiraya ilai p lebih besar daripada kadar sigifikasi, maka hipotesis ol aka gagal ditolak. Peolaka H 0 : φ = φ 2 =... = φ = 0 bermaksud IBI adalah peyebab Grager jagka pedek kepada IBK, maakala peolaka H 0 : δ 2 = δ 22 =... = δ 2 = 0 juga membawa maksud IBK adalah peyebab Grager jagka pedek kepada IBI. Kesa positif ataupu egatif dapat diperoleh dega mejumlahka koefisie dalam persamaa (4) da (5). Jika φ i meghasilka ilai egatif, maka IBI memberika kesa egatif terhadap IBK da sebalikya. Jika δ meghasilka 2i ilai positif, maka IBK memberika kesa positif terhadap IBI da sebalikya. Keputusa uji kausalitas Grager ditujukka pada Tabel 3. Hasil peelitia meujukka bahwa kedua variabel kadar overight moey (IBK da IBI) salig mempegaruhi atara satu sama lai atau dega perkataa lai ada hubuga arah kausalitas dua hal atara IBK dega IBI. Ii dapat dilihat apabila ilai p bagi kedua hipotesis ol adalah sigifika pada kadar sigifikasi α= perse. Maka, dalam hal ii kita terpaksa meolak kedua hipotesis ol tersebut. Peolaka hipotesis ol tersebut berarti, IBK adalah peyebab Grager kepada IBI, maakala IBI juga adalah peyebab Grager kepada IBK. SIMPULAN Tujua utama kajia ii adalah utuk meeliti hubuga atara kadar overight moey bak kovesioal (IBK) dega kadar overight moey bak Islam (IBI). Kajia ii petig utuk meujukka sama ada bak kovesioal atau bak Islam mejadi peetu atau pegikut dalam pasar uag atarbak. Kaedah Tabel 3. Keputusa Uji Kausalitas Grager Hipotesis Nol Statistik-F Probabilitas (p) IBK buka peyebab Grager kepada IBI *** IBI buka peyebab Grager kepada IBK *** Nota: *** sigifika pada α=% Hubuga Kadar Overight Moey (Zulkefly Abdul Karim dkk) :

9 ekoometrik rutut waktu seperti uji uit root, model tradisioal VAR da uji kausalitas Grager telah diaplikasika dalam kajia ii. Hasil peelitia meujukka bahwa variabel IBK da IBI mecapai stasioer perigkat paras atau I(0). Ii meujukka uji koitegrasi tidak perlu dilakuka. Keputusa uji VAR da uji kausalitas Grager meujukka bahwa kedua variabel overight moey adalah salig mempegaruhi atara satu sama lai dalam jagka pedek. Hal ii berarti ada hubuga kausalitas dua arah (bi-directioal causality) atara IBK dega IBI. Peemua kajia ii memberika beberapa implikasi pada aktivitas di pasar uag atarbak da dasar moetar egara. Pertama, disebabka IBK (overight moey bak kovesioal) da IBI (overight moey bak Islam) salig mempegaruhi atara satu sama lai, maka dalam jagka pedek peserta pasar bisa membuat piliha sama ada memijam di IBK atau IBI. Ii disebabka kadar overight moey di kedua lembaga tersebut salig bergatug satu sama lai dalam jagka pedek. Kedua, di pihak lembaga keuaga (bak Islam da bak kovesioal) aka mewujudka persaiga yag sehat dalam meawarka daa (memberi pijama) melalui aktivitas pasar uag atarbak. Ii disebabka tiada lembaga keuaga maapu yag domia atau mejadi peetu dalam pasar uag atarbak. Persaiga yag sehat ii sudah pasti memajuka lagi perdagaga di pasar uag atarbak khususya kepada istrume overight moey. Ketiga, salig mempegaruhi atara IBK dega IBI cederug meyebabka volatiliti kadar overight moey. Volatiliti yag terus meerus perlu diatasi supaya aktiviti pasar uag atarbak berada pada kodisi stabil. Justru, di pihak BNM peraliha kepada strategi megguaka Kadar Dasar Semalama (KDS) sebagai operasi moeter yag baru mulai 23 April 2004 merupaka suatu lagkah pragmatik. Ii disebabka operasi overight moey sama ada secara Islam atau kovesioal semaki bertambah dega begitu pesat sekali. Maka, dalam hal ii pegedalia KDS aka dapat mempegaruhi kestabila struktur kadar buga yag lai, di sampig berupaya mempegaruhi likuiditas sistem perbaka. Tambaha lagi, persaiga atara bak kovesioal dega bak Islam dijagka aka memajuka lagi perdagaga di pasar uag atarbak. Justeru, pegedalia terhadap KDS aka dapat memastika kestabila IBK da IBI supaya kedua sistem perbaka tersebut bersama-sama medapat mafaat melalui aktivitas di pasar uag atarbak. DAFTAR PUSTAKA Akaike, H. (977). O Etropy Maximizatio Priciple. I P. R. Krisiah (977). Applicatio of Statistics. North-Hollad Amsterdam. Bremes, H., Oystei, G., & Frode, S Likage amog Iterest Rates i the Uited States, Germay ad Norway. Scadiavia Joural of Ecoomics, 03(), Campbell, J.Y, & Shiller, R.J. 99. Yield Spreads ad Iterest Rates Movemet: A Bird s Eye View. Review of Ecoomic Studies, 58, Chi, M.D., & Frakel, J.A Who Drives Real Iterest Rates aroud the Pacific Rim: The USA or Japa? 234 BENEFIT, Vol. 0, No. 2, Desember 2006

10 Joural of Iteratioal Moey ad Fiace, 4(6), Cook, T & Hah, T The Effect of Chage i the Federal Fuds Rate Target o Market Iterest Rates i the 970s. Joural of Moetary Ecoomics, 24, Eders, W. (2004). Applied Ecoometric Time Series. New York : Joh Wiley & Sos, Ic. Egsted, T & Taggaard, C Coitegratio ad the US term structure. Joural of Bakig ad Fiace, 8, Egle, R. F. & Grager. C. W. J. (987). Co-itegratio ad Error Correctio: Represetatio, Estimatio, ad Testig. Ecoometrica, 55, Fuller, W. A. (976). Itroductio to Statistical Time Series. New York: Joh Wiley ad Sos. Goodfried, M. 99. Iterest Rates ad the Coduct of Moetary Policy. Caregie-Rochester Series o Public Policy, 34, Gordo, D. V. (995). Optimal Legth i Estimatig Dickey-Fuller Statistics: a Empirical Note. Applied Ecoomics Letters, 2, Grager, C. W. J. (969). Ivestigatig Causal Relatios by Ecoometrics Models ad Cross-Spectral Methods. Ecoometrica, 55, Hall, A.D, Aderso, H.M & Grager, C.W.J A Coitegratio Aalysis of Treasury Bill Yields. Review of Ecoomics ad Statistics, 74, Johase, S. (988). Statistical Aalysis of Coitegratio Vectors. Joural of Ecoomic Dyamic Cotrol, 2, McKio, R.(973). Moey ad Capital i Ecoomic Developmet. Washigto DC: Brookigs Istitutios. Nelso, C. R. & Plosser, C. I. (982). Tred ad Radom Walks i Macroecoomic Time Series: Some Evidece ad Implicatio, Joural of Moetary Ecoomic, Nieh, C-C & Yau, H-Y Time Series Aalysis for the Iterest Rates Relatioship amog Chia, Hog Kog, ad Taiwa Moey Markets. Joural of Asia Ecoomics, 5, Phylaktis, K Capital Market Itegratio i the Pacific Basi Regio: A Impulse Respose Aalysis. Joural of Iteratioal Moey ad Fiace, 8, Poole, W. 99. Iterest Rates ad the Coduct of Moetary Policy: A Commet. Caregie-Rochester Series o Public Policy, 34, Rudebusch, G.D Federal Reserve Iterest Rates, Targetig Ratioal Expectatios, ad the Term Structure. Joural of Moetary Ecoomics, 35, Rudebusch, G.D Term Structure Evidece o Iterest Rates Smoothig ad Moetary Policy Iertia. Federal Reserve Bak of Sa Frasisco, Mimeo. Said, S. E. & Dickey, D. A. (984). Testig for Uit Roots i Autoregressive Movig Average Models of Ukow Order. Biometrika, 7, Saro, L. & Thorto, D.L The Dyamic Relatioship betwee the Federal Fuds Rate ad the Treasury Bill Rate: A Empirical Ivestigatio. Hubuga Kadar Overight Moey (Zulkefly Abdul Karim dkk) :

11 Joural of Bakig & Fiace, 27, Stock, J. H & Watso, M.W Testig for Commo Treds. Joural of the America Statistical Associatio, 83, Woodford, M Optimal Moetary Policy Iertia: The Machester School 67 (Supplemet), BENEFIT, Vol. 0, No. 2, Desember 2006

IV. METODE PENELITIAN. berdasarkan tujuan penelitian (purposive) dengan pertimbangan bahwa Kota

IV. METODE PENELITIAN. berdasarkan tujuan penelitian (purposive) dengan pertimbangan bahwa Kota IV. METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia ii dilaksaaka di Kota Bogor Pemiliha lokasi peelitia berdasarka tujua peelitia (purposive) dega pertimbaga bahwa Kota Bogor memiliki jumlah peduduk yag

Lebih terperinci

A. Pengertian Hipotesis

A. Pengertian Hipotesis PENGUJIAN HIPOTESIS A. Pegertia Hipotesis Hipotesis statistik adalah suatu peryataa atau dugaa megeai satu atau lebih populasi Ada macam hipotesis:. Hipotesis ol (H 0 ), adalah suatu hipotesis dega harapa

Lebih terperinci

PEMODELAN SUKU BUNGA DAN INFLASI DENGAN PENDEKATAN THRESHOLD VECTOR ERROR CORRECTION MODEL. Surabaya, 30 Januari 2011

PEMODELAN SUKU BUNGA DAN INFLASI DENGAN PENDEKATAN THRESHOLD VECTOR ERROR CORRECTION MODEL. Surabaya, 30 Januari 2011 PEMODELAN SUKU BUNGA DAN INFLASI DENGAN PENDEKAAN HRESHOLD VECOR ERROR CORRECION MODEL OLEH : HERI PURNOMO 1309201721 PEMBIMBING : Dr. PURHADI, M.Sc Surabaya, 30 Jauari 2011 Pedahulua Suku buga da iflasi

Lebih terperinci

PENAKSIRAN DAN PERAMALAN BIAYA D. PENAKSIRAN BIAYA JANGKA PANJANG E. PERAMALAN BIAYA

PENAKSIRAN DAN PERAMALAN BIAYA D. PENAKSIRAN BIAYA JANGKA PANJANG E. PERAMALAN BIAYA PENAKSIRAN DAN PERAMALAN BIAYA Ari Darmawa, Dr. S.AB, M.AB Email: aridarmawa_fia@ub.ac.id A. PENDAHULUAN B. PENAKSIRAN DAN PRAKIRAAN FUNGSI BIAYA C. PENAKSIRAN JANGKA PENDEK - Ekstrapolasi sederhaa - Aalisis

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN 6 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Desai Peelitia Meurut Kucoro (003:3): Peelitia ilmiah merupaka usaha utuk megugkapka feomea alami fisik secara sistematik, empirik da rasioal. Sistematik artiya proses yag

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN Identifikasi Variabel dan Data yang Digunakan

BAB III METODOLOGI PENELITIAN Identifikasi Variabel dan Data yang Digunakan 23 BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3.1. Idetifikasi Variabel da Data yag Diguaka Berdasarka kajia literatur, peelitia ii aka megguaka pedekata kuatitatif deskriptif yag merupaka pegujia hipotesis dega data

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur 0 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di SMA Negeri Way Jepara Kabupate Lampug Timur pada bula Desember 0 sampai Mei 03. B. Populasi da Sampel Populasi dalam peelitia

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang Permasalahan

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang Permasalahan BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakag Permasalaha Matematika merupaka Quee ad servat of sciece (ratu da pelaya ilmu pegetahua). Matematika dikataka sebagai ratu karea pada perkembagaya tidak tergatug pada

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN A. Jeis peelitia Peelitia ii merupaka jeis peelitia eksperime. Karea adaya pemberia perlakua pada sampel (siswa yag memiliki self efficacy redah da sagat redah) yaitu berupa layaa

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN

IV. METODE PENELITIAN IV. METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia Daerah peelitia adalah Kota Bogor yag terletak di Provisi Jawa Barat. Pemiliha lokasi ii berdasarka pertimbaga atara lai: (1) tersediaya Tabel Iput-Output

Lebih terperinci

B a b 1 I s y a r a t

B a b 1 I s y a r a t 34 TKE 315 ISYARAT DAN SISTEM B a b 1 I s y a r a t (bagia 3) Idah Susilawati, S.T., M.Eg. Program Studi Tekik Elektro Fakultas Tekik da Ilmu Komputer Uiversitas Mercu Buaa Yogyakarta 29 35 1.5.2. Isyarat

Lebih terperinci

MATERI 10 ANALISIS EKONOMI

MATERI 10 ANALISIS EKONOMI MATERI 10 ANALISIS EKONOMI TOP-DOWN APPROACH KONDISI EKONOMI DAN PASAR MODAL VARIABEL EKONOMI MAKRO MERAMAL PERUBAHAN PASAR MODAL 10-1 TOP-DOWN APPROACH Dalam melakuka aalisis peilaia saham, ivestor bisa

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. Analisis regresi menjadi salah satu bagian statistika yang paling banyak aplikasinya.

BAB 1 PENDAHULUAN. Analisis regresi menjadi salah satu bagian statistika yang paling banyak aplikasinya. BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Aalisis regresi mejadi salah satu bagia statistika yag palig bayak aplikasiya. Aalisis regresi memberika keleluasaa kepada peeliti utuk meyusu model hubuga atau pegaruh

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di SMA Negeri 1 Way Jepara Kabupaten Lampung Timur III. METODOLOGI PENELITIAN A. Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di SMA Negeri Way Jepara Kabupate Lampug Timur pada bula Desember 0 sampai dega Mei 03. B. Populasi da Sampel Populasi dalam

Lebih terperinci

Economics Development Analysis Journal

Economics Development Analysis Journal EDAJ 6 (4) (2017) Ecoomics Developmet Aalysis Joural http://joural.ues.ac.id/sju/idex.php/edaj Kausalitas Ekspor Idoesia ke Tiogkok dega Iflasi Idoesia, Suku Buga Dasar Tiogkok, da Nilai Tukar Idoesia

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN A. Tujua Peelitia Peelitia ii bertujua utuk megetahui apakah terdapat perbedaa hasil belajar atara pegguaa model pembelajara Jigsaw dega pegguaa model pembelajara Picture ad Picture

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN. Penelitian ini dilaksanakan di SMPN 20 Bandar Lampung, dengan populasi

III. METODE PENELITIAN. Penelitian ini dilaksanakan di SMPN 20 Bandar Lampung, dengan populasi 5 III. METODE PENELITIAN A. Populasi da Sampel Peelitia ii dilaksaaka di SMPN 0 Badar Lampug, dega populasi seluruh siswa kelas VII. Bayak kelas VII disekolah tersebut ada 7 kelas, da setiap kelas memiliki

Lebih terperinci

BAB 3 METODE PENELITIAN

BAB 3 METODE PENELITIAN BAB 3 METODE PENELITIAN 3.1 Metode Pegumpula Data Dalam melakuka sebuah peelitia dibutuhka data yag diguaka sebagai acua da sumber peelitia. Disii peulis megguaka metode yag diguaka utuk melakuka pegumpula

Lebih terperinci

Penyelesaian: Variables Entered/Removed a. a. Dependent Variable: Tulang b. All requested variables entered.

Penyelesaian: Variables Entered/Removed a. a. Dependent Variable: Tulang b. All requested variables entered. 2. Pelajari data dibawah ii, tetuka depede da idepede variabel serta : a) Hitug Sum of Square for Regressio (X) b) Hitug Sum of Square for Residual c) Hitug Meas Sum of Square for Regressio (X) d) Hitug

Lebih terperinci

PETA KONSEP RETURN dan RISIKO PORTOFOLIO

PETA KONSEP RETURN dan RISIKO PORTOFOLIO PETA KONSEP RETURN da RISIKO PORTOFOLIO RETURN PORTOFOLIO RISIKO PORTOFOLIO RISIKO TOTAL DIVERSIFIKASI PORTOFOLIO DENGAN DUA AKTIVA PORTOFOLIO DENGAN BANYAK AKTIVA DEVERSIFIKASI DENGAN BANYAK AKTIVA DEVERSIFIKASI

Lebih terperinci

4/15/2009. Arti investasi : a. Hasil penjualan. b. Biaya c. Ekspektasi dan kepercayaan.

4/15/2009. Arti investasi : a. Hasil penjualan. b. Biaya c. Ekspektasi dan kepercayaan. Arti ivestasi : a. Hasil pejuala. b. Biaya c. Ekspektasi da kepercayaa. Ivestasi : peigkata barag modal berujud Kekuata Ekoomi Utama; Hasil pegembalia ivestasi yag dipegaruhi oleh struktur ekoomi, biaya

Lebih terperinci

BAB III 1 METODE PENELITAN. Penelitian dilakukan di SMP Negeri 2 Batudaa Kab. Gorontalo dengan

BAB III 1 METODE PENELITAN. Penelitian dilakukan di SMP Negeri 2 Batudaa Kab. Gorontalo dengan BAB III METODE PENELITAN. Tempat Da Waktu Peelitia Peelitia dilakuka di SMP Negeri Batudaa Kab. Gorotalo dega subject Peelitia adalah siswa kelas VIII. Pemiliha SMP Negeri Batudaa Kab. Gorotalo. Adapu

Lebih terperinci

BAB 2 LANDASAN TEORI

BAB 2 LANDASAN TEORI BAB LANDASAN TEORI.1 Aalisis Regresi Istilah regresi pertama kali diperkealka oleh seorag ahli yag berama Facis Galto pada tahu 1886. Meurut Galto, aalisis regresi berkeaa dega studi ketergatuga dari suatu

Lebih terperinci

PENGUJIAN HIPOTESIS. Atau. Pengujian hipotesis uji dua pihak:

PENGUJIAN HIPOTESIS. Atau. Pengujian hipotesis uji dua pihak: PENGUJIAN HIPOTESIS A. Lagkah-lagkah pegujia hipotesis Hipotesis adalah asumsi atau dugaa megeai sesuatu. Jika hipotesis tersebut tetag ilai-ilai parameter maka hipotesis itu disebut hipotesis statistik.

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN. Lokasi penelitian dilakukan di Provinsi Sumatera Barat yang terhitung

III. METODE PENELITIAN. Lokasi penelitian dilakukan di Provinsi Sumatera Barat yang terhitung 42 III. METODE PENELITIAN 3.. Lokasi da Waktu Peelitia Lokasi peelitia dilakuka di Provisi Sumatera Barat yag terhitug mulai miggu ketiga bula April 202 higga miggu pertama bula Mei 202. Provisi Sumatera

Lebih terperinci

PENENTUAN SOLUSI RELASI REKUREN DARI BILANGAN FIBONACCI DAN BILANGAN LUCAS DENGAN MENGGUNAKAN FUNGSI PEMBANGKIT

PENENTUAN SOLUSI RELASI REKUREN DARI BILANGAN FIBONACCI DAN BILANGAN LUCAS DENGAN MENGGUNAKAN FUNGSI PEMBANGKIT Prosidig Semiar Nasioal Matematika da Terapaya 06 p-issn : 0-0384; e-issn : 0-039 PENENTUAN SOLUSI RELASI REKUREN DARI BILANGAN FIBONACCI DAN BILANGAN LUCAS DENGAN MENGGUNAKAN FUNGSI PEMBANGKIT Liatus

Lebih terperinci

TINJAUAN PUSTAKA Pengertian

TINJAUAN PUSTAKA Pengertian TINJAUAN PUSTAKA Pegertia Racaga peelitia kasus-kotrol di bidag epidemiologi didefiisika sebagai racaga epidemiologi yag mempelajari hubuga atara faktor peelitia dega peyakit, dega cara membadigka kelompok

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Populasi dalam penelitian ini adalah semua siswa kelas XI MIA SMA Negeri 5

III. METODOLOGI PENELITIAN. Populasi dalam penelitian ini adalah semua siswa kelas XI MIA SMA Negeri 5 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Populasi da Sampel Peelitia Populasi dalam peelitia ii adalah semua siswa kelas I MIA SMA Negeri 5 Badar Lampug Tahu Pelajara 04-05 yag berjumlah 48 siswa. Siswa tersebut

Lebih terperinci

Nama : INDRI SUCI RAHMAWATI NIM : ANALISIS REGRESI SESI 01 HAL

Nama : INDRI SUCI RAHMAWATI NIM : ANALISIS REGRESI SESI 01 HAL Nama : INDRI SUCI RAHMAWATI NIM : 2015-32-005 ANALISIS REGRESI SESI 01 HAL. 86-88 Latiha 2 Pelajari data dibawah ii, tetuka depede da idepede variabel serta : a. Hitug Sum of Square for Regressio (X) b.

Lebih terperinci

REGRESI DAN KORELASI

REGRESI DAN KORELASI REGRESI DAN KORELASI Pedahulua Dalam kehidupa sehari-hari serig ditemuka masalah/kejadia yagg salig berkaita satu sama lai. Kita memerluka aalisis hubuga atara kejadia tersebut Dalam bab ii kita aka membahas

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN. objek penelitian yang penulis lakukan adalah Beban Operasional susu dan Profit

BAB III METODE PENELITIAN. objek penelitian yang penulis lakukan adalah Beban Operasional susu dan Profit BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Objek Peelitia Objek peelitia merupaka sasara utuk medapatka suatu data. Jadi, objek peelitia yag peulis lakuka adalah Beba Operasioal susu da Profit Margi (margi laba usaha).

Lebih terperinci

Bab III Metoda Taguchi

Bab III Metoda Taguchi Bab III Metoda Taguchi 3.1 Pedahulua [2][3] Metoda Taguchi meitikberatka pada pecapaia suatu target tertetu da meguragi variasi suatu produk atau proses. Pecapaia tersebut dilakuka dega megguaka ilmu statistika.

Lebih terperinci

REGRESI LINIER DAN KORELASI. Variabel bebas atau variabel prediktor -> variabel yang mudah didapat atau tersedia. Dapat dinyatakan

REGRESI LINIER DAN KORELASI. Variabel bebas atau variabel prediktor -> variabel yang mudah didapat atau tersedia. Dapat dinyatakan REGRESI LINIER DAN KORELASI Variabel dibedaka dalam dua jeis dalam aalisis regresi: Variabel bebas atau variabel prediktor -> variabel yag mudah didapat atau tersedia. Dapat diyataka dega X 1, X,, X k

Lebih terperinci

Nama : INDRI SUCI RAHMAWATI NIM : ANALISIS REGRESI SESI 01 HAL

Nama : INDRI SUCI RAHMAWATI NIM : ANALISIS REGRESI SESI 01 HAL Nama : INDRI SUCI RAHMAWATI NIM : 2015-32-005 ANALISIS REGRESI SESI 01 HAL. 85-88 Latiha 1 Pelajari data dibawah ii, tetuka depede da idepedet variabel serta a. Hitug Sum of for Regressio (X) b. Hitug

Lebih terperinci

Pedahulua Hipotesis: asumsi atau dugaa semetara megeai sesuatu hal. Ditutut utuk dilakuka pegeceka kebearaya. Jika asumsi atau dugaa dikhususka megeai

Pedahulua Hipotesis: asumsi atau dugaa semetara megeai sesuatu hal. Ditutut utuk dilakuka pegeceka kebearaya. Jika asumsi atau dugaa dikhususka megeai PENGUJIAN HIPOTESIS Pedahulua Hipotesis: asumsi atau dugaa semetara megeai sesuatu hal. Ditutut utuk dilakuka pegeceka kebearaya. Jika asumsi atau dugaa dikhususka megeai ilai-ilai parameter populasi,

Lebih terperinci

PENDUGA RASIO UNTUK RATA-RATA POPULASI MENGGUNAKAN KUARTIL VARIABEL BANTU PADA PENGAMBILAN SAMPEL ACAK SEDERHANA DAN PENGATURAN PERINGKAT MEDIAN

PENDUGA RASIO UNTUK RATA-RATA POPULASI MENGGUNAKAN KUARTIL VARIABEL BANTU PADA PENGAMBILAN SAMPEL ACAK SEDERHANA DAN PENGATURAN PERINGKAT MEDIAN PEDUGA RASIO UTUK RATA-RATA POPULASI MEGGUAKA KUARTIL VARIABEL BATU PADA PEGAMBILA SAMPEL ACAK SEDERHAA DA PEGATURA PERIGKAT MEDIA ur Khasaah, Etik Zukhroah, da Dewi Reto Sari S. Prodi Matematika Fakultas

Lebih terperinci

6. Pencacahan Lanjut. Relasi Rekurensi. Pemodelan dengan Relasi Rekurensi

6. Pencacahan Lanjut. Relasi Rekurensi. Pemodelan dengan Relasi Rekurensi 6. Pecacaha Lajut Relasi Rekuresi Relasi rekuresi utuk dereta {a } adalah persamaa yag meyataka a kedalam satu atau lebih suku sebelumya, yaitu a 0, a,, a -, utuk seluruh bilaga bulat, dega 0, dimaa 0

Lebih terperinci

PENGARUH INFLASI TERHADAP KEMISKINAN DI PROPINSI JAMBI

PENGARUH INFLASI TERHADAP KEMISKINAN DI PROPINSI JAMBI Halama Tulisa Jural (Judul da Abstraksi) Jural Paradigma Ekoomika Vol.1, No.5 April 2012 PENGARUH INFLASI TERHADAP KEMISKINAN DI PROPINSI JAMBI Oleh : Imelia.,SE.MSi Dose Jurusa Ilmu Ekoomi da Studi Pembagua,

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang BAB PENDAHULUAN. Latar Belakag Didalam melakuka kegiata suatu alat atau mesi yag bekerja, kita megeal adaya waktu hidup atau life time. Waktu hidup adalah lamaya waktu hidup suatu kompoe atau uit pada

Lebih terperinci

Model Pertumbuhan BenefitAsuransi Jiwa Berjangka Menggunakan Deret Matematika

Model Pertumbuhan BenefitAsuransi Jiwa Berjangka Menggunakan Deret Matematika Prosidig Semirata FMIPA Uiversitas Lampug, 0 Model Pertumbuha BeefitAsurasi Jiwa Berjagka Megguaka Deret Matematika Edag Sri Kresawati Jurusa Matematika FMIPA Uiversitas Sriwijaya edagsrikresawati@yahoocoid

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

BAB III METODOLOGI PENELITIAN 38 BAB III METODOLOGI PENELITIAN A. Metode Peelitia Metode peelitia adalah suatu cara ilmiah utuk medapatka data dega tujua tertetu. Peelitia yag megagkat judul Efektivitas Tekik Permaia Pioy Heyo dalam

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN. penelitian yaitu PT. Sinar Gorontalo Berlian Motor, Jl. H. B Yassin no 28

BAB III METODE PENELITIAN. penelitian yaitu PT. Sinar Gorontalo Berlian Motor, Jl. H. B Yassin no 28 5 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Lokasi Peelitia da Waktu Peelitia Sehubuga dega peelitia ii, lokasi yag dijadika tempat peelitia yaitu PT. Siar Gorotalo Berlia Motor, Jl. H. B Yassi o 8 Kota Gorotalo.

Lebih terperinci

IV METODE PENELITIAN

IV METODE PENELITIAN IV METODE PENELITIAN 4.1. Lokasi da Waktu Peelitia Lokasi peelitia dilakuka di PT. Bak Bukopi, Tbk Cabag Karawag yag berlokasi pada Jala Ahmad Yai No.92 Kabupate Karawag, Jawa Barat da Kabupate Purwakarta

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN. Perumusan - Sasaran - Tujuan. Pengidentifikasian dan orientasi - Masalah.

BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN. Perumusan - Sasaran - Tujuan. Pengidentifikasian dan orientasi - Masalah. BAB III METODOLOGI DAN PELAKSANAAN PENELITIAN 3.1. DIAGRAM ALIR PENELITIAN Perumusa - Sasara - Tujua Pegidetifikasia da orietasi - Masalah Studi Pustaka Racaga samplig Pegumpula Data Data Primer Data Sekuder

Lebih terperinci

BAB 2 LANDASAN TEORI. Statistika merupakan salah satu cabang penegtahuan yang paling banyak mendapatkan

BAB 2 LANDASAN TEORI. Statistika merupakan salah satu cabang penegtahuan yang paling banyak mendapatkan BAB LANDASAN TEORI. Pegertia Regresi Statistika merupaka salah satu cabag peegtahua yag palig bayak medapatka perhatia da dipelajari oleh ilmua dari hamper semua bidag ilmu peegtahua, terutama para peeliti

Lebih terperinci

BAB IV PEMECAHAN MASALAH

BAB IV PEMECAHAN MASALAH BAB IV PEMECAHAN MASALAH 4.1 Metodologi Pemecaha Masalah Dalam ragka peigkata keakurata rekomedasi yag aka diberika kepada ivestor, maka dicoba diguaka Movig Average Mometum Oscillator (MAMO). MAMO ii

Lebih terperinci

PENGGGUNAAN ALGORITMA GAUSS-NEWTON UNTUK MENENTUKAN SIFAT-SIFAT PENAKSIR PARAMETER DAN

PENGGGUNAAN ALGORITMA GAUSS-NEWTON UNTUK MENENTUKAN SIFAT-SIFAT PENAKSIR PARAMETER DAN PENGGGUNAAN ALGORITMA GAUSS-NEWTON UNTUK MENENTUKAN SIFAT-SIFAT PENAKSIR PARAMETER DAN DALAM SUATU MODEL NON-LINIER Abstrak Nur ei 1 1, Jurusa Matematika FMIPA Uiversitas Tadulako Jl. Sukaro-Hatta Palu,

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Maajeme risiko merupaka salah satu eleme petig dalam mejalaka bisis perusahaa karea semaki berkembagya duia perusahaa serta meigkatya kompleksitas aktivitas perusahaa

Lebih terperinci

Pertemuan Ke-11. Teknik Analisis Komparasi (t-test)_m. Jainuri, M.Pd

Pertemuan Ke-11. Teknik Analisis Komparasi (t-test)_m. Jainuri, M.Pd Pertemua Ke- Komparasi berasal dari kata compariso (Eg) yag mempuyai arti perbadiga atau pembadiga. Tekik aalisis komparasi yaitu salah satu tekik aalisis kuatitatif yag diguaka utuk meguji hipotesis tetag

Lebih terperinci

REGRESI LINIER SEDERHANA

REGRESI LINIER SEDERHANA REGRESI LINIER SEDERHANA REGRESI, KAUSALITAS DAN KORELASI DALAM EKONOMETRIKA Regresi adalah salah satu metode aalisis statistik yag diguaka utuk melihat pegaruh atara dua atau lebih variabel Kausalitas

Lebih terperinci

Bab 3 Metode Interpolasi

Bab 3 Metode Interpolasi Baha Kuliah 03 Bab 3 Metode Iterpolasi Pedahulua Iterpolasi serig diartika sebagai mecari ilai variabel tergatug tertetu, misalya y, pada ilai variabel bebas, misalya, diatara dua atau lebih ilai yag diketahui

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. menggerogoti stabilitas ekonomi suatu negara yang sedang melakukan pembangunan.

BAB I PENDAHULUAN. menggerogoti stabilitas ekonomi suatu negara yang sedang melakukan pembangunan. BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakag Iflasi merupaka suatu feomea moeter yag selalu meresahka da meggerogoti stabilitas ekoomi suatu egara yag sedag melakuka pembagua. Iflasi yag melebihi agka dua digit,

Lebih terperinci

BAB V ANALISA PEMECAHAN MASALAH

BAB V ANALISA PEMECAHAN MASALAH 89 BAB V ANALISA PEMECAHAN MASALAH Dalam upaya mearik kesimpula da megambil keputusa, diperluka asumsi-asumsi da perkiraa-perkiraa. Secara umum hipotesis statistik merupaka peryataa megeai distribusi probabilitas

Lebih terperinci

SEBARAN t dan SEBARAN F

SEBARAN t dan SEBARAN F SEBARAN t da SEBARAN F 1 Tabel uji t disebut juga tabel t studet. Sebara t pertama kali diperkealka oleh W.S. Gosset pada tahu 1908. Saat itu, Gosset bekerja pada perusahaa bir Irladia yag melarag peerbita

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Populasi dalam penelitian ini adalah semua siswa kelas XI IPA SMA Negeri I

III. METODOLOGI PENELITIAN. Populasi dalam penelitian ini adalah semua siswa kelas XI IPA SMA Negeri I 7 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Populasi da Sampel Peelitia Populasi dalam peelitia ii adalah semua siswa kelas XI IPA SMA Negeri I Kotaagug Tahu Ajara 0-03 yag berjumlah 98 siswa yag tersebar dalam 3

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN. Penelitian ini merupakan jenis penelitian deskriptif-kuantitatif, karena

BAB III METODE PENELITIAN. Penelitian ini merupakan jenis penelitian deskriptif-kuantitatif, karena 7 BAB III METODE PENELITIAN A. Jeis Peelitia Peelitia ii merupaka jeis peelitia deskriptif-kuatitatif, karea melalui peelitia ii dapat dideskripsika fakta-fakta yag berupa kemampua siswa kelas VIII SMP

Lebih terperinci

III. METODELOGI PENELITIAN

III. METODELOGI PENELITIAN III. METODELOGI PENELITIAN A. Metode Peelitia Metode peelitia merupaka suatu cara tertetu yag diguaka utuk meeliti suatu permasalaha sehigga medapatka hasil atau tujua yag diigika, meurut Arikuto (998:73)

Lebih terperinci

METODE PENELITIAN. Data yang digunakan dalam penelitian ini adalah data sekunder yang bersifat historis.

METODE PENELITIAN. Data yang digunakan dalam penelitian ini adalah data sekunder yang bersifat historis. III. METODE PENELITIAN 1.1. Jeis da Sumber Data Data yag diguaka dalam peelitia ii adalah data sekuder yag bersifat historis. Sumber data sekuder adalah sumber data peelitia yag diperoleh peeliti secara

Lebih terperinci

FORECASTING (Peramalan)

FORECASTING (Peramalan) FORECASTING (Peramala) PENDAHULUAN Forecastig adalah ramala tetag apa yag aka terjadi dimasa yag aka datag. Forecast Demad atau peramala permitaa mejadi dasar yag sagat petig dalam perecaaa suatu keputusa

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN II. LANDASAN TEORI

I. PENDAHULUAN II. LANDASAN TEORI I PENDAHULUAN 1 Latar belakag Model pertumbuha Solow-Swa (the Solow-Swa growth model) atau disebut juga model eoklasik (the eo-classical model) pertama kali dikembagka pada tahu 195 oleh Robert Solow da

Lebih terperinci

MANAJEMEN RISIKO INVESTASI

MANAJEMEN RISIKO INVESTASI MANAJEMEN RISIKO INVESTASI A. PENGERTIAN RISIKO Resiko adalah peyimpaga hasil yag diperoleh dari recaa hasil yag diharapka Besarya tigkat resiko yag dimasukka dalam peilaia ivestasi aka mempegaruhi besarya

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN Penelitian ini dilakukan di kelas X SMA Muhammadiyah 1 Pekanbaru. semester ganjil tahun ajaran 2013/2014.

BAB III METODE PENELITIAN Penelitian ini dilakukan di kelas X SMA Muhammadiyah 1 Pekanbaru. semester ganjil tahun ajaran 2013/2014. BAB III METODE PENELITIAN A. Waktu da Tempat Peelitia Peelitia dilaksaaka dari bula Agustus-September 03.Peelitia ii dilakuka di kelas X SMA Muhammadiyah Pekabaru semester gajil tahu ajara 03/04. B. Subjek

Lebih terperinci

BAB 3 DATA DAN METODOLOGI PENELITIAN

BAB 3 DATA DAN METODOLOGI PENELITIAN BAB 3 DATA DAN METODOLOGI PENELITIAN Pada Bab ii aka memberika iformasi hal yag berkaita dega lagkah-lagkah sistematis yag aka diguaka dalam mejawab pertayaa peelitia.utuk itu diperluka beberapa hal sebagai

Lebih terperinci

MATERI 13 ANALISIS TEKNIKAL ANALISIS TEKNIKAL

MATERI 13 ANALISIS TEKNIKAL ANALISIS TEKNIKAL MATERI 13 ANALISIS TEKNIKAL ASUMSI-ASUMSI DASAR ANALISIS TEKNIKAL KEUNTUNGAN DAN KRITIK TERHADAP ANALISIS TEKNIKAL TEKNIK-TEKNIK DALAM ANALISIS TEKNIKAL - The Dow Theory - Chart Pola Pergeraka Harga Saham

Lebih terperinci

KEKONVERGENAN MODEL BINOMIAL UNTUK PENENTUAN HARGA OPSI EROPA. Fitriani Agustina, Math, UPI

KEKONVERGENAN MODEL BINOMIAL UNTUK PENENTUAN HARGA OPSI EROPA. Fitriani Agustina, Math, UPI KEKONVERGENAN MODEL BINOMIAL UNTUK PENENTUAN HARGA OPSI EROPA Fitriai Agustia, Math, UPI 1 Fiacial Derivative Opsi Mafaat Opsi Opsi Eropa Peetua Harga Opsi Kekovergea Model Biomial Fitriai Agustia, Math,

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN 36 BAB III METODE PENELITIAN A. Racaga Peelitia 1. Pedekata Peelitia Peelitia ii megguaka pedekata kuatitatif karea data yag diguaka dalam peelitia ii berupa data agka sebagai alat meetuka suatu keteraga.

Lebih terperinci

MATEMATIKA EKONOMI 1 Deret. DOSEN Fitri Yulianti, SP, MSi.

MATEMATIKA EKONOMI 1 Deret. DOSEN Fitri Yulianti, SP, MSi. MATEMATIKA EKONOMI 1 Deret DOSEN Fitri Yuliati, SP, MSi. Deret Deret ialah ragkaia bilaga yag tersusu secara teratur da memeuhi kaidah-kaidah tertetu. Bilaga-bilaga yag merupaka usur da pembetuk sebuah

Lebih terperinci

I. DERET TAKHINGGA, DERET PANGKAT

I. DERET TAKHINGGA, DERET PANGKAT I. DERET TAKHINGGA, DERET PANGKAT. Pedahulua Pembahasa tetag deret takhigga sebagai betuk pejumlaha suku-suku takhigga memegag peraa petig dalam fisika. Pada bab ii aka dibahas megeai pegertia deret da

Lebih terperinci

IV. METODOLOGI PENELITIAN

IV. METODOLOGI PENELITIAN 49 IV. METODOLOGI PENELITIAN 4.1. Tempat da Waktu Peelitia Ruag ligkup peelitia mecakup perekoomia Provisi NTT utuk megkaji peraa sektor pertaia dalam perekoomia. Kajia ii diaggap perlu utuk dilakuka dega

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI. Keuangan terdiri dari tiga bidang yang saling berhubungan: (1) pasar uang

BAB II LANDASAN TEORI. Keuangan terdiri dari tiga bidang yang saling berhubungan: (1) pasar uang BAB II LANDASAN TEORI A. Maajeme Keuaga Keuaga terdiri dari tiga bidag yag salig berhubuga: (1) pasar uag da pasar modal, berkaita dega pasar sekuritas da lembaga keuaga; () ivestasi, yag memfokuska pada

Lebih terperinci

Perbandingan Power of Test dari Uji Normalitas Metode Bayesian, Uji Shapiro-Wilk, Uji Cramer-von Mises, dan Uji Anderson-Darling

Perbandingan Power of Test dari Uji Normalitas Metode Bayesian, Uji Shapiro-Wilk, Uji Cramer-von Mises, dan Uji Anderson-Darling Jural Gradie Vol No Juli 5 : -5 Perbadiga Power of Test dari Uji Normalitas Metode Bayesia, Uji Shapiro-Wilk, Uji Cramer-vo Mises, da Uji Aderso-Darlig Dyah Setyo Rii, Fachri Faisal Jurusa Matematika,

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilaksanakan di MTs Muhammadiyah 1 Natar Lampung Selatan.

III. METODOLOGI PENELITIAN. Penelitian ini dilaksanakan di MTs Muhammadiyah 1 Natar Lampung Selatan. 9 III. METODOLOGI PENELITIAN A. Populasi Da Sampel Peelitia ii dilaksaaka di MTs Muhammadiyah Natar Lampug Selata. Populasiya adalah seluruh siswa kelas VIII semester geap MTs Muhammadiyah Natar Tahu Pelajara

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN. Pembangunan Daerah (BAPPEDA) Provinsi NTB, BPS pusat, dan instansi lain

III. METODE PENELITIAN. Pembangunan Daerah (BAPPEDA) Provinsi NTB, BPS pusat, dan instansi lain III. METODE PENELITIAN 3.1 Jeis da Sumber Data Data yag diguaka pada peelitia ii merupaka data sekuder yag diperoleh dari Bada Pusat Statistik (BPS) Provisi NTB, Bada Perecaaa Pembagua Daerah (BAPPEDA)

Lebih terperinci

STUDI TENTANG BEBERAPA MODIFIKASI METODE ITERASI BEBAS TURUNAN

STUDI TENTANG BEBERAPA MODIFIKASI METODE ITERASI BEBAS TURUNAN STUDI TENTANG BEBERAPA MODIFIKASI METODE ITERASI BEBAS TURUNAN Supriadi Putra, M,Si Laboratorium Komputasi Numerik Jurusa Matematika FMIPA Uiversitas Riau e-mail : spoetra@yahoo.co.id ABSTRAK Makalah ii

Lebih terperinci

LIMIT. = δ. A R, jika dan hanya jika ada barisan. , sedemikian hingga Lim( a n

LIMIT. = δ. A R, jika dan hanya jika ada barisan. , sedemikian hingga Lim( a n LIMIT 4.. FUNGSI LIMIT Defiisi 4.. A R Titik c R adalah titik limit dari A, jika utuk setiap δ > 0 ada palig sedikit satu titik di A, c sedemikia sehigga c < δ. Defiisi diatas dapat disimpulka dega cara

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Metode Peelitia Peelitia ii megguaka metode peelitia Korelasioal. Peelitia korelasioaal yaitu suatu metode yag meggambarka secara sistematis da obyektif tetag hubuga atara

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN

IV. METODE PENELITIAN IV. METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da Waktu peelitia Peelitia dilakuka pada budidaya jamur tiram putih yag dimiliki oleh usaha Yayasa Paguyuba Ikhlas yag berada di Jl. Thamri No 1 Desa Cibeig, Kecamata Pamijaha,

Lebih terperinci

IV. METODE PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di Kawasan Pantai Anyer, Kabupaten Serang

IV. METODE PENELITIAN. Penelitian ini dilakukan di Kawasan Pantai Anyer, Kabupaten Serang IV. METODE PENELITIAN 4.1 Lokasi da Waktu Peelitia Peelitia ii dilakuka di Kawasa Patai Ayer, Kabupate Serag Provisi Bate. Lokasi ii dipilih secara segaja atau purposive karea Patai Ayer merupaka salah

Lebih terperinci

JURNAL MATEMATIKA DAN KOMPUTER Vol. 6. No. 2, , Agustus 2003, ISSN : METODE PENENTUAN BENTUK PERSAMAAN RUANG KEADAAN WAKTU DISKRIT

JURNAL MATEMATIKA DAN KOMPUTER Vol. 6. No. 2, , Agustus 2003, ISSN : METODE PENENTUAN BENTUK PERSAMAAN RUANG KEADAAN WAKTU DISKRIT Vol. 6. No., 97-09, Agustus 003, ISSN : 40-858 METODE PENENTUAN BENTUK PERSAMAAN RUANG KEADAAN WAKTU DISKRIT Robertus Heri Jurusa Matematika FMIPA UNDIP Abstrak Tulisa ii membahas peetua persamaa ruag

Lebih terperinci

= Keterkaitan langsung ke belakang sektor j = Unsur matriks koefisien teknik

= Keterkaitan langsung ke belakang sektor j = Unsur matriks koefisien teknik Aalisis Sektor Kuci Dimaa : KLBj aij = Keterkaita lagsug ke belakag sektor j = Usur matriks koefisie tekik (b). Keterkaita Ke Depa (Forward Ligkage) Forward ligkage meujukka peraa suatu sektor tertetu

Lebih terperinci

BAB II METODOLOGI PENELITIAN. kualitatif. Kerangka acuan dalam penelitian ini adalah metode penelitian

BAB II METODOLOGI PENELITIAN. kualitatif. Kerangka acuan dalam penelitian ini adalah metode penelitian BAB II METODOLOGI PEELITIA 2.1. Betuk Peelitia Betuk peelitia dapat megacu pada peelitia kuatitatif atau kualitatif. Keragka acua dalam peelitia ii adalah metode peelitia kuatitatif yag aka megguaka baik

Lebih terperinci

Pendekatan Nilai Logaritma dan Inversnya Secara Manual

Pendekatan Nilai Logaritma dan Inversnya Secara Manual Pedekata Nilai Logaritma da Iversya Secara Maual Moh. Affaf Program Studi Pedidika Matematika, STKIP PGRI BANGKALAN affafs.theorem@yahoo.com Abstrak Pada pegaplikasiaya, bayak peggua yag meggatugka masalah

Lebih terperinci

III. METODE PENELITIAN. Data yang digunakan dalam penelitian ini adalah data sekunder yang berkaitan

III. METODE PENELITIAN. Data yang digunakan dalam penelitian ini adalah data sekunder yang berkaitan III METODE PENELITIAN A Jeis da Sumber Data Data yag diguaka dalam peelitia ii adalah data sekuder yag berkaita dega harga-harga ideks haria, data harga ideks yag diguaka adalah harga pada saat peutupa

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN. yang diperoleh dengan penelitian perpustakaan ini dapat dijadikan landasan

BAB III METODOLOGI PENELITIAN. yang diperoleh dengan penelitian perpustakaan ini dapat dijadikan landasan BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3.. Jeis Peelitia Peelitia perpustakaa yaitu peelitia yag pada hakekatya data yag diperoleh dega peelitia perpustakaa ii dapat dijadika ladasa dasar da alat utama bagi pelaksaaa

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN 30 BAB III METODE PENELITIAN Peelitia pejadwala pembagkit termal ii adalah utuk membadigka metode Lagragia Relaxatio yag diajuka peulis dega metode yag diguaka PLN. Di sii aka diuji metode maa yag peramalaya

Lebih terperinci

III. METODOLOGI PENELITIAN

III. METODOLOGI PENELITIAN 16 III. METODOLOGI PENELITIAN 3.1. Keragka Pemikira Pegukura kierja keuaga perusahaa pada dasarya dilaksaaka karea igi megetahui tigkat profitabilitas (keutuga) da tigkat resiko atau tigkat kesehata suatu

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI. Dalam tugas akhir ini akan dibahas mengenai penaksiran besarnya

BAB II LANDASAN TEORI. Dalam tugas akhir ini akan dibahas mengenai penaksiran besarnya 5 BAB II LANDASAN TEORI Dalam tugas akhir ii aka dibahas megeai peaksira besarya koefisie korelasi atara dua variabel radom kotiu jika data yag teramati berupa data kategorik yag terbetuk dari kedua variabel

Lebih terperinci

Metode Bootstrap Persentil Pada Sensor Tipe II Berdistribusi Eksponensial

Metode Bootstrap Persentil Pada Sensor Tipe II Berdistribusi Eksponensial Statistika, Vol. 7 No. 1, 1 6 Mei 007 Metode Bootstrap Persetil Pada Sesor Tipe II Berdistribusi Ekspoesial Jurusa Statistika FMIPA Uiversitas Islam Idoesia Yogyakarta Abstrak Metode bootstrap adalah suatu

Lebih terperinci

Buku Padua Belajar Maajeme Keuaga Chapter 0 KONSEP NILAI WAKTU UANG. Pegertia. Nilai Uag meurut waktu, berarti uag hari ii lebih baik / berharga dari pada ilai uag dimasa medatag pada harga omial yag sama.

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. Bagi Negara yang mempunyai wilayah terdiri dari pulau-pulau yang dikelilingi lautan,

BAB 1 PENDAHULUAN. Bagi Negara yang mempunyai wilayah terdiri dari pulau-pulau yang dikelilingi lautan, BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Bagi Negara yag mempuyai wilayah terdiri dari pulau-pulau yag dikeliligi lauta, laut merupaka saraa trasportasi yag dimia, sehigga laut memiliki peraa yag petig bagi

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA BAB II TINJAUAN PUSTAKA A. Tijaua Peeliti Terdahulu Peelitia yag dilakuka oleh Laraswati tahu 2010 yag meeliti tetag portofolio optimal saham yag masuk dalam Jakarta Islamic Idex (JII). Kesimpula dari

Lebih terperinci

PENGGUNAAN METODE BAYESIAN OBYEKTIF DALAM PEMBUATAN GRAFIK PENGENDALI p-chart

PENGGUNAAN METODE BAYESIAN OBYEKTIF DALAM PEMBUATAN GRAFIK PENGENDALI p-chart Prosidig Semiar Nasioal Peelitia, Pedidika da Peerapa MIPA, Fakultas MIPA, Uiversitas Negeri Yogyakarta, 2 Jui 2012 PENGGUNAAN METODE BAYESIAN OBYEKTIF DALAM PEMBUATAN GRAFIK PENGENDALI p-chart Adi Setiawa

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN 22 BAB III METODE PENELITIAN 3.1. Metode Peelitia Pada bab ii aka dijelaska megeai sub bab dari metodologi peelitia yag aka diguaka, data yag diperluka, metode pegumpula data, alat da aalisis data, keragka

Lebih terperinci

Manajemen Keuangan. Idik Sodikin,SE,MBA,MM KONSEP WAKTU UANG PADA MASALAH KEUANGAN. Modul ke: Fakultas EKONOMI DAN BISNIS. Program Studi Akuntansi

Manajemen Keuangan. Idik Sodikin,SE,MBA,MM KONSEP WAKTU UANG PADA MASALAH KEUANGAN. Modul ke: Fakultas EKONOMI DAN BISNIS. Program Studi Akuntansi Modul ke: 05 KONSEP WAKTU UANG PADA MASALAH KEUANGAN Fakultas EKONOMI DAN BISNIS Program Studi Akutasi Idik Sodiki,SE,MBA,MM Pedahulua Kosep ilai waktu dari uag (time value of moey) pada dasarya mejelaska

Lebih terperinci

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

BAB III METODOLOGI PENELITIAN 3 BAB III METODOLOGI PENELITIAN A. Metode Peelitia Metode yag diguaka dalam peelitia ii adalah metode kuatitatif dega eksperime semu (quasi eksperimet desig). Peelitia ii melibatka dua kelas, yaitu satu

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang Masalah

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang Masalah BAB ENDAHULUAN. Latar Belakag Masalah Dalam kehidupa yata, hampir seluruh feomea alam megadug ketidak pastia atau bersifat probabilistik, misalya pergeraka lempega bumi yag meyebabka gempa, aik turuya

Lebih terperinci

BAB 2 LANDASAN TEORI

BAB 2 LANDASAN TEORI BAB 2 LANDASAN TEORI 2.1 Perecaaa Produksi 2.1.1 Pegertia Perecaaa Produksi Perecaaa produksi dapat diartika sebagai proses peetua sumber-sumber yag diperluka utuk melaksaaka operasi maufaktur da megalokasikaya

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Integral adalah salah satu konsep penting dalam Matematika yang

BAB I PENDAHULUAN. Integral adalah salah satu konsep penting dalam Matematika yang BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Masalah Itegral adalah salah satu kosep petig dalam Matematika yag dikemukaka pertama kali oleh Isac Newto da Gottfried Wilhelm Leibiz pada akhir abad ke-17. Selajutya

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang. Universitas Sumatera Utara

BAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang. Universitas Sumatera Utara BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakag Salah satu pera da fugsi statistik dalam ilmu pegetahua adalah sebagai. alat aalisis da iterpretasi data kuatitatif ilmu pegetahua, sehigga didapatka suatu kesimpula

Lebih terperinci

BAB 3 METODE PENELITIAN. Disini penerapan kriteria optimasi yang digunakan untuk menganalisis

BAB 3 METODE PENELITIAN. Disini penerapan kriteria optimasi yang digunakan untuk menganalisis BAB 3 METODE PENELITIAN 3.1 Peetapa Kriteria Optimasi Disii peerapa kriteria optimasi yag diguaka utuk megaalisis kebutuha pokok pada PT. Kusuma Kecaa Khatulistiwa yaitu : 1. Aalisis forecastig (peramala

Lebih terperinci