TESIS Disusun Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Magister Pendidikan Bahasa Indonesia Minat Utama Bahasa Jawa

dokumen-dokumen yang mirip
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA TESIS

ANALISIS STRUKTURAL DAN NILAI PENDIDIKAN NOVEL KEMBANG KANTIL KARYA SENGGONO SERTA RELEVANSINYA SEBAGAI MATERI PEMBELAJARAN BAHASA JAWA DI SMA SKRIPSI

SKRIPSI. Oleh: SRI LESTARI K

TESIS. Disusun untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Magister Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia

TESIS. Disusun untuk memenuhi sebagian persyaratan mencapai derajat Magister Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia

POLA RETORIKA ABSTRAK DAN PENDAHULUAN ARTIKEL JURNAL LITERA DAN RELEVANSINYA DENGAN PENGAJARAN BAHASA INDONESIA DI PERGURUAN TINGGI

KONFLIK BATIN TOKOH UTAMA DALAM NOVEL

HEGEMONI KEKUASAAN DALAM CERITA RAKYAT KYAI AGENG PENGGING DI KECAMATAN BANYUDONO KABUPATEN BOYOLALI JAWA TENGAH (Suatu Tinjauan Sosiologi Sastra )

FENOMENOLOGI FEMINISME DAN NILAI PENDIDIKAN KARAKTER TOKOH DALAM NOVEL PASUNG JIWA SERTA RELEVANSINYA DENGAN PEMBELAJARAN BAHASA DAN SASTRA DI SMA

PERNYATAAN ORISINALITAS DAN PUBLIKASI

TESIS Disusun untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Magister Program Studi Teknologi Pendidikan. Oleh: Kurnia Nawangsari NIM S

KAJIAN PSIKOLOGI SASTRA DAN NILAI PENDIDIKAN KARAKTER NOVEL 9 dari NADIRA KARYA LEILA S. CHUDORI

ISMIYATI MARFUAH S

NILAI PENDIDIKAN DALAM SẾRAT DONGÈNG ASMADAYA. Suatu Tinjauan Sosiologi Sastra TESIS

PENGELOLAAN BIMBINGAN SOSIAL SISWA KELAS XII IPA SMA NEGERI 1 SUKODONO SRAGEN T E S I S

SKRIPSI. Oleh: Ulfah Nur Azizah K

FIRMAN INDRASTOMO K

SOSOK JAKA SEMANGUN DALAM SERAT JAKA SEMANGUN SEBAGAI BENTUK PENGUATAN NILAI PENDIDIKAN KARAKTER PESERTA DIDIK TESIS

TRILOGI RONGGENG DUKUH PARUK KARYA AHMAD TOHARI (Tinjauan Sosiologi Sastra dan Nilai Pendidikan) TESIS

PENGELOLAAN PEMBELAJARAN KETERAMPILAN SOSIAL SISWA PADA MATA PELAJARAN SOSIOLOGI. (Studi Situs SMAN 2 Karanganyar) TESIS

PENINGKATKAN KETERAMPILAN MENULIS DESKRIPSI MELALUI PENDEKATAN KOOPERATIF

PENI SESOTIJOWATI NIM

BAB III METODE PENELITIAN

Diajukan oleh: MISTINURASIH A

SKRIPSI. Oleh: Nanda Arif Wijayanti K

UPAYA PENINGKATAN PENGENALAN LAMBANG BILANGAN MELALUI FINGER PAINTING PADA ANAK KELOMPOK A TKIT NUR HIDAYAH SURAKARTA TAHUN AJARAN 2014/ 2015

N NOVEL BIDADARI-BIDADARI SURGA

KOMPETENSI GURU DALAM PEMBELAJARAN DI SEKOLAH DASAR NEGERI 3 WIROSARI GROBOGAN TESIS. Diajukan Kepada :

PENINGKATAN PEMAHAMAN KOSAKATA BAHASA JAWA MELALUI MEDIA WORD WALL PADA SISWA KELAS VB SD NEGERI MADEGONDO 01 GROGOL SUKOHARJO TAHUN AJARAN 2015/2016

NURUL RISMAYANTI K

PEMBELAJARAN MENULIS TEKS REVIEW FILM DAN DRAMA DI KELAS XI IPS 1 SMA NEGERI 5 SURAKARTA TAHUN AJARAN 2016/2017 (STUDI KASUS)

KAJIAN STRUKTURAL DAN NILAI PENDIDIKAN

PENERAPAN QUANTUM LEARNING

PENINGKATAN KETERAMPILAN MENULIS CRITA CEKAK MELALUI METODE PEMBELAJARAN EXAMPLES NON-EXAMPLES

PROGRAM PASCASARJANA PENDIDIKAN BAHASA INDONESIA FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA

PEMBELAJARAN TINGKAT SEKOLAH DASAR (Studi Situs di SDIT Al Huda Wonogiri)

SIMPLIFIKASI STRUKTUR NARATIF DALAM NOVEL KUMANDHANGING KATRESNAN

PROGRAM PASCASARJANA FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA 2014

EUFEMISME DAN DISFEMISME DALAM RUBRIK PETHILAN PADA MAJALAH PANJEBAR SEMANGAT (KAJIAN BENTUK, FUNGSI, DAN NILAI RASA)

Tesis. Disusun Untuk Memenuhi Sebagaian Persyaratan Derajat Magister Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia. Oleh

KEPEMIMPINAN PEMBELAJARAN KEPALA SEKOLAH SMP NEGERI 2 KALIWUNGU KENDAL T E S I S

WUJUD BUDAYA DAN NILAI PENDIDIKAN KARAKTER DALAM CERITA RAKYAT KABUPATEN BANYUWANGI SERTA RELEVANSINYA DENGAN

ANALISIS TUTURAN HUMOR DALAM ACARA KOMEDI TELEVISI SKETSA TAWA. (Sebuah Tinjauan Pragmatik)

HOMONIMI DALAM BAHASA JAWA. (Suatu Kajian Semantik)

MENINGKATKAN KETERAMPILAN BERBICARA MELALUI MEDIA GAMBAR SERI PADA SISWA KELAS V SD MUHAMMADIYAH 11 MANGKUYUDAN SURAKARTA TAHUN PELAJARAN 2013/2014

ANALISIS KARAKTER TOKOH DAN NILAI PENDIDIKAN DALAM NOVEL AYAHKU (BUKAN) PEMBOHONG

TESIS. Oleh Q

PENGELOLAAN PEMBELAJARAN PKn BERBASIS KARAKTER BANGSA (Studi Situs SMA Negeri 1 Kaliwungu) TESIS

Tesis. Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Gelar Magister Program Studi Magister Pendidikan Sejarah. Oleh: Eko Puji Sumaryanto S

PENGELOLAAN DANA BANTUAN OPERASIONAL SEKOLAH (BOS) PADA MADRASAH IBTIDAIYAH (MI) DI KABUPATEN SUKOHARJO TAHUN TESIS

: BERNADETA BEKA FITRI APRIANTI K

KAJIAN SOSIOLOGI SASTRA DAN NILAI PENDIDIKAN KARAKTER DALAM NOVEL THE LOST JAVA KARYA KUN GEIA TESIS

SKRIPSI. Oleh: ELISA K

PENGELOLAAN SUPERVISI AKADEMIK DI SMA NEGERI PUNUNG KABUPATEN PACITAN TESIS

MANFAAT PENGGUNAAN BUKU PENGHUBUNG SEBAGAI MEDIA KOMUNIKASI GURU DENGAN ORANG TUA SISWA KELAS IIA SD MUHAMMADIYAH 3 NUSUKAN SURAKARTA

PENDAYAGUNAAN ALAT PERAGA DALAM PEMBELAJARAN TEMATIK DI SDN 3 MOJOREBO WIROSARI GROBOGAN TESIS

PENERAPAN MODEL PROBLEM BASED LEARNING

TESIS. Disusun untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Magister Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia

PENGELOLAAN PENGEMBANGAN DIRI DALAM KEGIATAN EKSTRAKURIKULER REBANA DI SD NEGERI 1 KARANGRAYUNG GROBOGAN TESIS

PENINGKATAN HASIL BELAJAR IPA MATERI SIFAT CAHAYA

RELEVANSI PEMIKIRAN MOHAMMAD HATTA DI KOPERASI UNIT DESA GRABAG PADA ERA REFORMASI SKRIPSI

ANALISIS STRUKTURAL DAN NILAI EDUKATIF CERITA RAKYAT DI KABUPATEN KLATENSERTA RELEVANSINYA SEBAGAI MATERI AJAR BAHASA JAWA SMA KELAS XI

SKRIPSI. Disusun Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Guna Mencapai Derajat Sarjana S-1 Pendidikan Guru Sekolah Dasar.

TESIS. Disusun untuk memenuhi sebagian persyaratan mencapai derajat Magister. Program Studi Pendidikan Sejarah OLEH CHAIRANY FITRIAH NIM.

PELANGGARAN PRINSIP KERJA SAMA DAN PEMATUHAN PRINSIP KESANTUNAN DALAM PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA DI SMK PELAYARAN AKPELNI SEMARANG TESIS

Diajukan oleh: Dyah Novitasari A

MANAJEMEN PEMBELAJARAN TEMATIK TERPADU DI SDN 1 KARANGASEM WIROSARI GROBOGAN TESIS

PEMBERDAYAAN ORANG TUA SISWA DALAM MENINGKATKAN MUTU PEMBELAJARAN DI SDN SABRANGLOR NO. 78 SURAKARTA TESIS

KEEFEKTIFAN METODE RECIPROCAL LEARNING

KARYA ARSWENDO ATMOWILOTO

Oleh: Aris Wahyudi S PROGRAM STUDI MAGISTER PENDIDIKAN SEJARAH FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET

DEIKSIS PADA BERITA HALAMAN UTAMA SURAT KABAR KOMPAS DAN RELEVANSINYA DENGAN MATERI PEMBELAJARAN MENULIS BERITA DI SEKOLAH MENENGAH ATAS

BAB I PENDAHULUAN. A. Latar Belakang

PENGGUNAAN MEDIA KOMIK UNTUK MENINGKATKAN KETERAMPILAN MENULIS KARANGAN PADA SISWA KELAS IV SDN I MENDAK DELANGGU KLATEN TAHUN PELAJARAN 2012/2013

UPAYA PENINGKATAN KETERAMPILAN MENULIS DESKRIPSI

PENGELOLAAN PERPUSTAKAAN DI SEKOLAH DASAR (Studi Situs di Sekolah Dasar Negeri 5 Pracimantoro Kecamatan Pracimantoro Kabupaten Wonogiri) TESIS

TESIS. Disusun untuk memenuhi sebagian persyaratan mencapai derajat Magister Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia

Oleh: K Juli commit to user

KARYA ARSWENDO ATMOWILOTO KAJIAN ANTROPOLOGI SASTRA, NILAI KARAKTER, DAN RELEVANSINYA SEBAGAI MATERI PEMBELAJARAN DI SEKOLAH MENENGAH ATAS

PENGGUNAAN MODEL PICTURE AND PICTURE

PENGELOLAAN PENGEMBANGAN PEMBELAJARAN PENDIDIKAN KEWARGANEGARAAN BERBASIS LESSON STUDY DI KELAS VIII F DI SMP N 1 SAMBI TESIS

ANALISIS KONJUNGSI KOORDINATIF DAN SUBORDINATIF PADA LAPORAN PERJALANAN SISWA KELAS XII IPS 3 SMA NEGERI 1 SUMBERLAWANG SKRIPSI

PENINGKATAN PEMAHAMAN PENGGOLONGAN BENDA MELALUI

TESIS Disusun untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Magister Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia. Oleh HILMIYATUN S

PENGGUNAAN MEDIA FILM ANIMASI UNTUK MENINGKATKAN

PENGELOLAAN KOMPETENSI SOSIAL GURU SEKOLAH DASAR NEGERI 2 MOJOREBO KECAMATAN WIROSARI KABUPATEN GROBOGAN TESIS. Diajukan Kepada :

PENERAPAN READING WORKSHOP

Surakarta, Mei Kukuh Elyana

FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA 2013

HUBUNGAN PENGUASAAN RAGAM BAHASA INDONESIA STANDAR DAN LOCUS OF CONTROL DENGAN KETERAMPILAN MENULIS ARTIKEL ILMIAH

PENGARUH STRATEGI MIND MAP

PENINGKATAN KREATIVITAS MELALUI MELUKIS DENGAN MIXED MEDIA PADA ANAK KELOMPOK B TK PERTIWI 02 NGIJO, KARANGANYAR TAHUN AJARAN 2015/2016

TESIS. Disusun untuk memenuhi sebagian persyaratan mencapai derajat Magister Program Studi Pendidikan Ekonomi. Oleh

KEBIJAKAN PEMERINTAH TENTANG PENYEDIAAN SARANA DAN PRASARANA OLAHRAGA PENDIDIKAN DI SMA SE-KOTA KUPANG TESIS

PENINGKATAN PEMAHAMAN KONSEP PERSIAPAN KEMERDEKAAN INDONESIA MELALUI METODE TEAM QUIZ PADA SISWA KELAS V SDN KEMETUL SEMARANG TAHUN AJARAN 2012/2013

PENGARUH PENDIDIKAN KESEHATAN METODE CERAMAH DAN DISKUSI TERHADAP SIKAP TENTANG KEJADIAN MENARCHE

KONFLIK BATIN TOKOH DAN NILAI PENDIDIKAN KARAKTER DALAM NOVEL 2 KARYA DONNY DHIRGANTORO

DENERAPAN MODEL PROJECT BASED LEARNING

ANALISIS SOSIAL BUDAYA DALAM NOVEL KIRTI NJUNJUNG DRAJAT

PENGARUH MODEL PEMBELAJARAN SNOWBALL THROWING DAN RASA PERCAYA DIRI TERHADAP KETERAMPILAN BERBICARA SISWA KELAS VIII SMP NEGERI DI KABUPATEN PACITAN

Transkripsi:

NILAI KEGIGIHAN HIDUP SEORANG WANITA DALAM NOVEL CINTRONG PAJU-PAT KARYA SUPARTO BRATA DAN RELEVANSINYA DENGAN PENDIDIKAN BUDI PEKERTI DI SEKOLAH (SEBUAH TINJAUAN PSIKOLOGI SASTRA) TESIS Disusun Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Magister Pendidikan Bahasa Indonesia Minat Utama Bahasa Jawa Oleh: Heri Kristanto NIM: S441408005 PROGRAM PASCASARJANA FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA 2016 i

ii

iii

iv

Motto : "Keramahtamahan dalam perkataan menciptakan keyakinan, keramahtamahan dalam pemikiran menciptakan kedamaian, keramahtamahan dalam memberi menciptakan kasih." (Lao Tse) Sesuatu yang belum dikerjakan, seringkali tampak mustahil; kita baru yakin kalau kita telah berhasil melakukannya dengan baik." (Evelyn Underhill) v

PERSEMBAHAN Karya terindah ini kupersembahkan untuk: 1. Marlina Setiati, S.E, isteriku tercinta yang dengan kerelaannya mengizinkanku, memberi dorongan motivasi dan semangat dalam menempuh program Pascasarjana ini. 2. Nareswari Rineka Ragacitta, anakku tersayang yang ikut memberikan inspirasi dan menjadi motivasi dalam menyelesaikan studi ini. 3. Sukarni Hendrosiswoyo, ibuku yang kuhormati dan kubanggakan, penuh kasih sayang kepadaku dan selalu memberiku motivasi. 4. Sarwitri Mardiadi Reksosukarto, mertuaku yang penuh kasih sayang dan selalu memotivasiku. 5. Sanak-saudara, kakak, adik-adik, dan keponakan yang tercinta. 6. Rekan seperjuanganku termanis, seangkatan dalam program pascasarjana. vi

KATA PENGANTAR Puji syukur penulis panjatkan kehadirat Tuhan Yang Maha Esa, karena limpahan kasih karunianya tesis yang berjudul NILAI KEGIGIHAN HIDUP SEORANG WANITA DALAM NOVEL CINTRONG PAJU-PAT KARYA SUPARTO BRATA DAN RELEVANSINYA DENGAN PENDIDIKAN BUDI PEKERTI DI SEKOLAH (SEBUAH TINJAUAN PSIKOLOGI SASTRA) dapat terselesaikan dengan baik. Tesis ini disusun untuk memenuhi sebagian persyaratan untuk memperoleh derajat magister pendidikan pada Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia Minat Utama Bahasa Jawa, Program Pascasarjana, Universitas Sebelas Maret Surakarta. Dalam penyusunan tesis ini, penulis banyak menerima bantuan dan bimbingan dari berbagai pihak. Oleh karena itu, penulis mengucapkan terima kasih kepada: 1. Prof. Dr. Ravik Karsidi, M.S, selaku Rektor Universitas Sebelas Maret yang telah memberikan kesempatan kepada penulis untuk menggunakan segala sarana dan fasilitas yang ada di lingkungan kampus. 2. Prof. Dr. M. Furgon Hidayatulloh, M.Pd, selaku Direktur Pascasarjana Universitas Sebelas Maret Sukararta. 3. Prof. Dr. Joko Nurkamto, M.Pd, selaku Dekan FKIP Universitas Sebelas Maret Surakarta. 4. Prof. Dr. Andayani, M.Pd, selaku Kepala Prodi Pendidikan Bahasa Indonesia, Program Pascasarjana Universitas Sebelas Maret Surakarta, yang telah memberikan arahan dan masukan sehingga tesis ini dapat diselesaikan dengan baik. 5. Prof. Sahid Teguh Widodo, M. Hum., Ph.D, selaku dosen pembimbing I yang telah memberikan banyak bimbingan dan pengarahan kepada penulis sehingga tesis ini dapat terselesaikan penyusunannya. 6. Dr. Hartini, M.Hum, selaku dosen pembimbing II yang telah memberikan banyak bimbingan dan pengarahan kepada penulis sehingga tesis ini dapat terselesaikan penyusunannya dengan baik. vii

7. Segenap dosen Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia pada Program Pascasarjana Universitas Sebelas Maret Surakarta yang telah memberikan bekal ilmu pengetahuan kepada penulis. 8. Staf dan Tata Usaha Program Pascasarjana Universitas Sebelas Maret Surakarta yang telah memberikan pelayanan administrasi. 9. Kepala SMA Negeri 1 Cepu yang telah memberikan izin dan dukungan dalam melaksanakan penelitian. 10. Anak Isteri yang selalu memberi dukungan doa dan motivasi untuk menyelesaikan studi lanjut di Universitas Sebelas Maret Surakarta. 11. Seluruh keluarga yang selalu memberikan motivasi dan doa sehingga dapat menyelesaikan studi lanjut di Universitas Sebelas Maret Surakarta. 12. Teman-teman seangkatan dan seperjuangan yang telah bersama-sama dalam suka duka, canda tawa selama studi serta semua pihak yang telah memberikan dukungan dan bantuan kepada penulis dalam menyelesaikan tesis ini. Penulis menyadari nahwa penulisan tesis ini masih jauh dari kesempurnaan. Oleh karena itu, segala saran sangat penulis harapkan. Semoga tesis ini dapat bermanfaat bagi semua pihak yang berkepentingan. Amin. Surakarta, Juni 2016 Penulis viii

DAFTAR ISI Halaman JUDUL... i PERSETUJUAN.. ii PENGESAHAN iii PERNYATAAN iv MOTTO. v PERSEMBAHAN. vi KATA PENGANTAR... vii DAFTAR ISI.. ix ABSTRAK. xii ABSTRACT... xiii SARI PATHI... xiv BAB I. PENDAHULUAN 1 A. Latar Belakang.. 1 B. Rumusan Masalah. 4 C. Tujuan Penelitian.. 4 D. Manfaat Penelitian 5 BAB II. LANDASAN TEORI... 6 A. Pengertian Novel 6 B. Unsur Instrinsik....... 8 C. Pendekatan Psikologi Sastra. 21 D. Nilai Kegigihan...... 24 E. Pendidikan Budi Pekerti dan Visi Misinya di Sekolah... 26 F. Penelitian Terdahulu... 37 G. Penelitian yang Relevan... 38 H. Kerangka Berpikir. 41 BAB III. METODE PENELITIAN 43 A. Tempat dan Waktu Penelitian.. 43 B. Bentuk dan Metode Penelitian...... 43 ix

C. Data dan Sumber Data.. 44 D. Teknik Pengumpulan Data... 45 E. Validitas Data 45 F. Teknik Analisis Data 45 BAB IV. HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN 48 A. HASIL PENELITIAN... 48 1. Unsur-unsur yang Membangun Struktur Novel Citrong Paju-Pat Karya Suparto Brata... 48 a. Tema... 48 b. Alur / Plot... 49 c. Penokohan 52 d. Latar atau Setting. 56 1) Latar Tempat... 57 2) Latar Waktu... 62 3) Latar Sosial... 66 e. Amanat... 70 f. Sudut Pandang /Point of view... 71 2. Berbagai Bentuk Nilai Kegigihan Hidup Seorang Wanita Dalam Novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata... 71 3. Nilai dan Deskripsi Pendidikan Budi Pekerti di Sekolah... 80 B. PEMBAHASAN... 85 1. Keterkaitan Antar Unsur Dalam Struktur Novel Cintrong Paju-Pat Karya Suparto Brata... 85 2. Berbagai Bentuk Nilai Kegigihan Hidup Seorang Wanita Dalam Novel Cintrong Paju-Pat Karya Suparto Brata... 90 3. Relevansi Nilai Kegigihan Hidup Seorang Wanita Dalam Novel Cintrong Paju-Pat Karya Suparto Brata Dengan Pendidikan Budi Pekerti di Sekolah... 98 BAB V. SIMPULAN, IMPLIKASI, DAN SARAN... 104 A. Simpulan... 104 x

B. Implikasi... 104 C. Saran... 111 DAFTAR PUSTAKA... 112 LAMPIRAN... 115 1. Surat Izin Penelitian 2. Silabus 3. Rencana Pelaksanaan Pembelajaran 4. Pedoman dan Hasil Wawancara 5. Sinopsis 6. Riwayat Hidup Pengarang dan Karyanya xi

ABSTRAK Heri Kristanto, S441408005. Nilai Kegigihan Hidup Seorang Wanita Dalam Novel Cintrong Paju-Pat Karya Suparto Brata dan Relevansinya Dengan Pendidikan Budi Pekerti di Sekolah (Sebuah Tinjauan Psikologi Sastra). TESIS. Pembimbing I: Prof. Sahid Teguh Widodo, M.Hum, Ph.D., II: Dr. Hartini, M.Hum. Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia, Minat Utama Pendidikan Bahasa Jawa, Program Pascasarjana, Universitas Sebelas Maret. Tujuan penelitian ini adalah mendeskripsikan (1) Unsur-unsur yang membangun struktur novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata. (2) Berbagai bentuk nilai kegigihan hidup seorang wanita dalam novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata. (3) Relevansi nilai kegigihan hidup seorang wanita dalam novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata dengan pendidikan budi pekerti di sekolah. Metode yang digunakan dalam penelitian ini menggunakan metode penelitian deskreptif kualitatif. Data dalam penelitian ini berupa hasil telaah dokumen novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata. Sumber data penelitian ini terdiri dari dua sumber, yaitu sumber data primer berupa novel Cintrong Paju- Pat karya Suparto Brata dan sumber sekunder berupa artikel dan jurnal baik nasional maupun internasional dari internet serta hasil wawancara dengan guru dan siswa kelas XI SMA Negeri 1 Cepu. Teknik pengumpulan data dalam penelitian ini adalah teknik pustaka, teknik simak dan catat. Teknik analisis data mengunakan model analisis interaktif yang terdiri dari tiga tahapan yaitu: (1) Reduksi data, (2) Sajian data, (3) Penarikan simpulan dan verifikasi. Hasil penelitian adalah: (1) Unsur-unsur yang membangun struktur novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata dimulai dari unsur instrinsik berupa tema, alur, penokohan, latar, amanat, sudut pandang. (2) Berbagai bentuk nilai kegigihan hidup seorang wanita dalam novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata yang terdiri atas kerja keras, kreatif, mandiri, cinta damai, peduli sosial, tanggung jawab, dan percintaan. (3) Nilai dan deskripsi pendidikan budi pekerti di sekolah meliputi: kerja keras, kreatif, mandiri, cinta damai, peduli sosial, dan tanggung jawab. Kata kunci: Novel Cintrong Paju-Pat, Nilai kegigihan hidup, Pendidikan budi pekerti, Psikologi sastra. xii

ABSTRACT Heri Kristanto, S441408005 The Value Persistence Life of a Woman in Cintrong Paju-Pat Novel By Suparto Brata and Their Relevance with Education Character in the Schools (a Psychology Literature Review). THESIS. Supervisor I : Prof. Sahid Teguh Widodo, M. Hum, Ph.D., II : Dr. Hartini, M.Hum. Indonesian of Main Interest Javanese Languange, Sebelas Maret University. This research aimed to describe (1) The elements of the building structure novel Cintrong Paju-Pat By Suparto Brata. (2) The various froms of persistence value a woman's life in the novel Cintrong Paju-Pat by Suparto Brata. (3) The relevance value of persistence life of a woman in Cintrong Paju-Pat by Suparto Brata with character education in schools. The method used in this research was using research methods of qualitative deskreptif. Data in this research form the review document of novel Cintrong Paju-Pat by Suparto Brata. Source data research consists of two sources, namely primary data source in the form of novel Cintrong Paju-Pat by Suparto Brata and secondary sources in the form of articles and journals, both national and international on the internet as well as interviews with teachers and students of class XI SMA Negeri 1 Cepu. Data collection techniques in this research were the engineering literature, the technique see and record. Data analysis techniques were using an interactive model that consists of three stages: (1) data reduction, (2) Servings of data, (3) Withdrawal conclusion and verification. Results of the research are: (1) The elements of the building structure novel Cintrong Paju-Pat by Suparto Brata starting from intrinsic element in the form of theme, plot, characterization, setting, mandate, viewpoint. (2) The various from of persistence value a woman's life in the novel Cintrong Paju-Pat by Suparto Brata consisting of hard work, creative, independent, peace-loving, social care, responsibility, and romance. (3) The relevance value of the persistence life of a woman's in the novel Cintrong Paju-Pat by Brata Suparto with character education in schools involve: hard work, creative, independent, peace-loving, social care, and responsibility. Keywords: Novel Cintrong Paju-Pat, Value perseverance, Character education, Psychology literature. xiii

SARI PATHI Heri Kristanto, S441408005. Nilai Kegigihan Hidup Seorang Wanita Dalam Novel Cintrong Paju-Pat Karya Suparto Brata dan Relevansinya Dengan Pendidikan Budi Pekerti di Sekolah (Sebuah Tinjauan Psikologi Sastra). TESIS. Pembimbing I: Prof. Sahid Teguh Widodo, M.Hum, Ph.D., II: Dr. Hartini, M.Hum. Program Studi Pendidikan Bahasa Indonesia, Minat Utama Pendidikan Bahasa Jawa, Program Pascasarjana, Universitas Sebelas Maret. Ancasing panaliten punika badhe ngandharaken (1) Unsur-unsur ingkang mbangun struktur novel Cintrong Paju-Pat anggitan Suparto Brata. (2) Sawernining wujud kauletaning gesangipun wanita wonten novel Cintrong Paju- Pat anggitan Suparto Brata. (3) Jumbuhipun kauletaning gesangipun wanita wonten novel Cintrong Paju-Pat karya Suparto Brata kaliyan pendidikan budi pekerti ing sekolah. Metode ingkang kaginakaken wonten ing panaliten punika metode panaliten deskreptif kualitatif. Data wonten ing panaliten punika arupi asil telaah dokumen novel Cintrong Paju-Pat anggitan Suparto Brata. Sumber data panaliten punika saking kalih sumber, inggih punika sumber data primer arupi novel Cintrong Paju-Pat anggitan Suparto Brata lan sumber sekunder arupi artikel saha jurnal sae nasional ugi internasional saking internet saha asil wawanrembag kaliyan guru lan siswa kelas XI SMA Negeri 1 Cepu. Teknik pangempalan data wonten panaliten punika teknik pustaka, teknik simak lan catat. Teknik analisis data ngginakaken model analisis interaktif ingkang awujud saking tiga tingkatan inggih punika: (1) Reduksi data, (2) Sajian data, (3) Penarikan simpulan lan verifikasi. Asiling panaliten inggih punika: (1) Unsur-unsur ingkang mbangun struktur novel Cintrong Paju-Pat anggitan Suparto Brata kawiwiti saking unsur instrinsik arupi tema, alur, penokohan, latar, amanat, sudut pandang. (2) Sawernining wujud kauletaning gesangipun wanita wonten novel Cintrong Paju- Pat anggitan Suparto Brata ingkang awujud saking kerja keras, kreatif, mandiri, cinta damai, peduli sosial, tanggung jawab, lan percintaan. (3) Nilai lan deskripsi pendidikan budi pakarti ing sekolah awujud: kerja keras, kreatif, mandiri, cinta damai, peduli sosial, lan tanggung jawab. Tembung kunci: Novel, Cintrong Paju-Pat, Kauletaning gesang, Pendidikan budi pakarti, Psikologi sastra. xiv