Blajar Basa lan Sastra

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "Blajar Basa lan Sastra"

Transkripsi

1

2 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMA/SMK/MA/MAK Kelas XII Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid ingkang sampun selaras sareng Kurikulum Buku puniki sampun kasusun klawan diocéki dumateng Tim klawan dikoordinasi dumateng Balai Pengembangan Bahasa Daérah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat minangka buku kurikulum daérah. Buku badé dienggé téng taun 2014/2015. Sipat buku puniki ugi minangka dokumen urip, ingkang saged diselarasaken sareng ngembangé kabutuhan jaman. PENYUSUN: Ketua: Supali Kasim, M.Pd. Anggota: -Nanang Suhana, M.Pd. -Masduryat, S.Pd.SD. -Wardina, M.Pd. -Karsim, S.Pd., M.Si. -Roji Hidayat S.Pd. -Ruhaendi, S.Pd. -Drs. Bani, M.Pd. -Komariah, M.Pd. -Dra. Hj. Siti Ratnawati, M.M. -Drs. Saptaguna, -Wignya Winata, M.A., M.Pd., -Rojai, M.Pd NARASUMBER: Supali Kasim, M.Pd., Drs. Saptaguna, Durokhim, S.Pd., Roji Hidayat, S.Pd., Sulistijo, Saupah, S.Pd., Maya Déwi, S.Pd., Tasman, S.Pd., Masruri, S.Pd., M.Av., Siarudin, M.Pd., H. Uti Sudianto, S.Pd. TIM PENELAAH: H. Made Casta, S.Pd., M.Pd. H. Khusnan Adisantika, S.Ag., M.M.Pd. Sri Murtiani, M.Pd. Abur Mustikawanto Sulistijo Isi nggunakaken Adobe InDesign CS3 kaliyan Adobe Photoshop CS3 Aksara ngagunakaken Arial - ITC Offi cina Sans 12 pt - 18 pt. Dimedalken dening: DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT ISBN: (Jilid Lengkap) (Jilid 3) Perpustakaan Nasional : Katalog Dalam Terbitan (KDT)

3 Ater-ater KEPALA DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT Assalamu alaikum Wr. Wb. Kula miwiti muji syukur dumateng arsanipun Gusti Allah ingkang sampun nyukani pinten-pinten rahmat lan hidayahipun kanggé kula sedaya. Shalawat lan salam mugia ing atasé Kanjeng Nabi Muhammad SAW kaliyan kulawarganipun, para sedérékipun, ugi kula lan panjenengan sami ingkang banter kekarepé supados angsal safaat saking panjenenganipun. Kalian ngetrapipun Kurikulum 2013 lan adedasar tementinemené kepéngénan kanggé mulasara lan angremeni Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu, pramila mekaten Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat cangcut taliwanda anggoné nyusun Buku Murid lan Buku Guru mata pelajaran muatan lokal (mulok) Basa lan Sastra Daerah. Kula sedaya ngraos bungah amarwatasuta keranten maksad ingkang kados mekaten ugi dientosi sanget dumateng para guru basa lan sastra. Pancen kawontenané buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu iku dibutuhaken sanget kanggé uger-uger piwulangan. Sanesé kanggé nyumponi kabutuhanpiwulangan, saleresé kaliyan kasusuné buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu banget wigatiné kanggé nyumponi kabutuhan ndidik budi lan pakarti uga netepaken raos sutrisnanipun laré dumateng kabudayan daérah. Pramila mekaten buku puniki boten mawon nyumpuni kabutuhan kawruh basa lan sastra, nanging ugi nekenaken pendekatan sosiokultural. Temtos mawon iii

4 ingkang mekaten supados piwulangan Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu saged dipun cecep madu kawruhé lan ugi nilai-nilai budayanipun. Selajengé tamtu sesampuné wonten buku puniki, tanggel jawab akademis lan moral, ugi budaya, wonten dateng para guru Basa lan Sastra Daérah. Kula suwun lan gadahi kekarep supados piwulangan mata pelajaran Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu kalaksanan kaliyan temen-tinemen. Kranten jalaran mekaten, buku puniki bakal nggadahi tikel-tikel mangpaat. Mugia buku ingkang sampun kasusun puniki dados pepadangé para guru lan siswa anggoné ginau basa, sastra, lan budaya. Perkawis kakirangan atanapi pinten-pinten ingkang kliru secara konsép basa, sastra, lan budaya saged dipun dangdani téng mangsa ingkang badé dugi. Mugia buku puniki ageng mangpaatipun. Wassalamu alaikum Wr. Wb. Bandung, April 2015 Kepala Dinas Pendidikan Prov. Jawa Barat Dr. H. Asep Hilman, M.Pd. Pembina Tingkat I NIP iv

5 Ater-ater KEPALA BALAI PENGEMBANGAN BAHASA DAERAH DAN KESENIAN DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT Assalamu alaikum Wr. Wb. Kurikulum 2013, secara nasional mulai saniki sampun dianggé, keranten puniku piwulang Basa lan Sastra Daerah ingkang sampun didadosaken muatan local téng Jawa Barat kedah pas sareng Kurikulum 2013, khususé ingkang wonten kaitané sareng kasusastran. Bagian-bagian perubihan ingkang dados karakteristik utawi téng selebeté Kurikulum 2013, antawisipun: Standar Kompetensi Lulusan, Standar Isi, Standar Prosés, lan Standar Penilaian. Pokok-pokok punika kedah saged dikuasai lan dilaksanakaken sedaya dumateng guru-guru Bahasa lan Sastra Daerah téng SD/MI, SMP/MTs, SMA/MA/SMK/MAK. Buku-buku ingkang badé didadosaken bahan ajar inggih punika buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu. Sedantené wonten 24 jilid, inggih punika Buku Murid 12 jilid, lan Buku Guru 12 jilid, ingkang ngrupiaken Buku Induk sekolah-sekolah téng wilayah Cerbon lan Indramayuh. Buku Murid disediakaken kanggé sedanten murid ingkang didasari tingkatan kelas. Isi buku wau perkawis bahan ajar sareng pitakénanpitakénan, latian tugas ingkang caket kaitané sareng Kompetensi Dasar (KD). Isi Buku Guru perkawis: Silabus, Metodelogi Pengajaran, sareng Evaluasi ingkang ngrupiaken pelengkap buku murid. Komponen-komponen ingkang dikembangaken dumateng Buku Murid kelawan Buku Guru, didasaraken téng 4 (sekawan) keterampilan basa, ingkang nglingkupi: mirengaken (menyimak), wiraos (berbicara), maos (membaca), kelawan nyerat (menulis), lan diwulangaken nganggé v

6 Pendekatan Saintifi k lan Penilaian Autentik ingkang didasaraken dumateng Karakteristik Kurikulum 2013 téng selebeté proses pengajaran. Disusuné buku punika, ngrupiaken tindak lanjut saking; Surat Edaran Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat, Nomor: 423/2372/ SETDISDUK, Tanggal 26 Maret 2013, perkawis: Pembelajaran Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerah pada jenjang SD/MI SMP/MTs SMA/MA/SMK/MAK, sareng Peraturan Gubernur Jawa Barat, No. 69/ Tahun 2013, perkawis: Piwulang Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerah, pada Jenjang Pendidikan Dasar dan Menengah. Mugia buku punika saged mbakta mupangat dumateng sederek sedaya lan saged didadosaken margi kanggé nempataken penataan Bahasa lan Sastra Daerah (Cirebon) lintang Pendidikan Formal téng Jawa Barat umumé lan téng Cirebon khususé. Buku punika masih katah kekirangan lan déréng sampurna, lan badé teras didangdosi malih supados saged pas sinareng ngembangé jaman. Bandung, April 2015 Kepala Balai Pengembangan Bahasa asa Daerah dan Kesenian Drs. H. Husen R. Hasan, M.Pd. Pembina Tingkat I NIP vi

7 Purwaka Assalamu alaikum Wr. Wb. Puji klawan syukur dumateng Gusti Allah ingkang Maha Suci lan Maha Agung, ingkang nyukani sedaya rahmat lan barokahipun kanggé kula sedaya, Tim Panyerat Buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon- Dermayu. Klawan rahmat lan barokahipun, Tim Panyerat Buku saged ngrampungaken buku puniki, buku kanggé murid-murid SD/MI, SMP/ MTs, lan SMA/MA/SMK. Tim Panyerat maturaken kesuwun sanget dumateng para pengageng, budayawan, lan tokoh masyarakat ingkang nyukani dorongan sumanget supados buku puniki saged rampung lan saged diwulangaken téng sekolah/madrasah. Tim Panyerat mung saged maturaken kesuwun sanget dumateng: 1) Mama H. Asep Hilman minangka Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat; 2) Mama H. Husen R. Hasan minangka Kepala Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat; 3) Mama Nurdin M. Noer minangka Ketua Lembaga Basa lan Sastra Cerbon (LBSC); 4) Mama Kusnadi Muamarto minangka tokoh masyarakat pendidikan; 5) Mama Khusnan Adisantika minangka Pengawas Sekolah; 6) Mimi Sri Murtiani minangka Pengawas Sekolah; ugi para tokoh sanésé ingkang boten saged kasebut setunggil-setunggil ingkang sampun nyukani kawruhan basa lan sastra Cerbon-Dermayu. Buku puniki kasusun dening Tim Panyerat ingkang ngraos perlu wontené buku basa daerah ingkang selaras sareng Kurikulum Téng salebeté wulangan diwontenaken pinten-pinten piwulangan, ingkang vii

8 utaminé wonten kawruh basa, paramasastra, kasusastran, bausastra, lan bagian-bagian kabudayan sanésé. Téng salebeté piwulangan ugi dianjuraken supados saged ngetrapaken sekawan trampilipun bebasan, inggih punika wiraos, mirengaken, maos, lan nyerat. Sanésé, ugi supados diselarasken sareng konsép piwulangan saintifi k. Tim Panyerat ngakui, buku puniki maksih tebih saking kasampurnan. Pramila mekaten, saran lan pandengan para guru, budayawan, tokoh masyarakat, lan masyarakat sanésé saged nyempurnakaken buku puniki.sedaya kakirangan téng isi buku puniki ngrupiaken perkawis ingkang kedah dilurusaken lan dileresaken téng mangsa ingkang badé dugi. Mugia wontené buku puniki saged nambih kawruh basa lan kabudayan ingkang nggadahi tujuan saged ningkataken budi pakarti, kawruh basa lan budaya, lan trampil ngetrapaken basa lan sastra Cerbon-Dermayu. Wassalamu alaikum Wr. Wb. Tim Panyerat Buku

9 Daftar Isi ATER-ATER: 1. Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat... iii 2. Kepala Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat... v PURWAKA... vii BAB I: PITUDUH UMUM A. Perkawis Buku Cepengan Guru... 2 B. Cara Nganggé Buku Cepengan Guru... 3 C. Landesan Formal... 4 D. Sistem, Prinsip lan Penyampéan Piwulang... 5 E. Standar Kompetensi Lulusan ( SKL )... 6 F. Proses Mulang... 6 G. Kompetensi Inti (KI) sareng Kompetensi Dasar (KD), mata pelajaran bahasa dan sastra Cirebon SMA/ SMK/MA/MAK Kelas XII... 7 BAB II: PITUDUH KUSUS Wulangan 1: Legénda Daérah Minggu: Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping ix

10 Wulangan 2 : Babad Cerbon Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Wulangan 3: Artikel Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Wulangan 4: Jawokan Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Wulangan 5: Adicara Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Wulangan 6: Aksara Carakan Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Wulangan 7: Téks Drama Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping Minggu : Kaping x

11 BAB II: PITUDUH KUSUS A. Kriteria Nilai Katuntasan Minimal (KKM) B. Rublik Nilai Guneman (Diskusi) C. Rublik Nilai Sikap D. Rublik Nilai Latihan E. Rublik Nilai Sikap F. Rublik Nilai Maos Bebas G. Rublik Nilai Nembang H. Rublik Nilai Wara Wara (Pidato) I. Rublik Nilai Nganggit (Ngarang) J. Rublik Nilai Carakan Cirebon K. Daftar Nilai Murid (Kaweruh basa lan gaya basa) L. Refl eksi Guru Daftar Pustaka xi

12

13 Bab I PITUDUH UMUM

14 A. Perkawis Buku Cepengan Guru Buku puniki disusun supados guru nggadahi gambaran ingkang jelas kanggé nglaksanakaken piwulang Basa lan Sastra Cerbon- Dermayu. Buku Guru puniki nggadahi pinten-pinten bab, inggih punika: 1. Ngocéki langkah-langkah teng lebeté supados wonten gambaran kanggé guru supados saged pas sareng Kompeténsi Dasar (KD) lan Indikator. 2. Susunan langkah-langkah piwulang kanggé nggambaraken piwulang ingkang saé lan lancar. 3. Langkah-langkah Piwulang ingkang disusun nggadahi tujuan supados saged wonten pengalaman piwulang, ingkang maksadipun kanggé mbangun sikap laku lampah ingkang saé. Nggadahi konsép, trampil, mikir ilmiah (saintifi k) mumpuni mbérési perkawis, pribados ingkang wani (replektif) lan rasa nggadahi basa Cerbon- Dermayu. 4. Mbedaraken macem-macem cara blajar dateng kebisaan murid. 5. Nerangaken ingkang dados patokan kegiatan remedial lan pengayaan. 6. Kegiatan catur gunem (sharing) antawis guru sareng wali murid, ingkang nyukani kelonggaran kanggé wali murid supados milet teng lebeté piwulang teng griyané piyambek. 7. Petunjuk kanggé buku sumber siswa. Kegiatan teng salebeté buku puniki didamel kanggé ngembangaken kebisaan (sikap, kaweruh, ketrampilan). Siswa sinareng trampil lan ngalir kanggé prilaku ingkang nggadahi tujuan, inggih punika: 1. Mbuka piwulang sareng kepéngénané murid kadosdéné maos utawi mirengaken téks. 2. Nyampékaken maksud piwulang teng murid supados murid saged nyerep lan saged njawab penjelasan ing disampékaken. 3. Ngeduk kaweruhan murid sedéréngé, supados saged ngaitaken kelawan kaweruhan ingkang badé diplajari. 4. Tugas ingkang wonten tahapan, runtut kanggé murid supados diréwangi mahamaken konsep. 5. Nyukani kelonggaran kanggé nglatih ketrampilan murid. 6. Nyukani umpan balik kanggé nguwataken penguasaan murid. 2 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

15 B. Cara Nganggé Buku Cepengan Guru Buku cepengan guru puniki nggadahi kegunaan ganda, ugi pituduh buku sumber murid, dados patokan kanggé kegiatan piwulang teng kelas. Keranten pentingé buku puniki, diarepaken guru kedah mahami krihin punapa ingkang badé disampékaken teng salebeté buku puniki. 1. Waosen krihin teng saben kaca/halaman kelawan teliti. 2. Apalaken krihin KD-KD lan Indikator piwulang. 3. Usahakaken kanggé nglebetaken K1-1 lan K1-2 teng saben kegiatan piwulang, guru kedah nyukani penguatan lan dorongan kanggé mbangun sikap, kaweruh, lan tingkah laku ingkang saé. 4. Supados kawujud K1-1 lan K1-2 teng selebeté piwulang kedah dibiasakaken nyontohi, teladan lan mbudayakaken sekolah ingkang saé. 5. Nglarasaken saben langkah piwulang sareng buku sumber murid, utamanipun kaca/halaman bukunipun. 6. Ngembangaken gagasan cakupan kanggé milih cara mulang, ugi tilari kegiatan sanésé ingkang pas kelawan ingkang sampun dirancang. 7. Macem-macem piwulang ingkang badé dikembangaken (murid nliti, pitakenan, crita, mraktékaken, kidung, lan séjéné). Kedah nglibataken siswané piyambek lan warga utawi lingkungan sekolah. 8. Diarepaken guru saged ngembangaken : a. Cara mulang ingkang aktif, inovatif, kreatif, efektif lan nyenengaken (PAIKEM). b. Ugi nganggé cara komunikatif lan kontekstual. c. Trampil pitakénan. d. Trampil mbuka sareng nutup piwulang. e. Trampil ngolah kelas. 9. Nganggé media lan sumber piwulang ingkang wonten teng lingkungan sekolah utawi ingkang wonten kaitané sareng sosial budaya Cerbon-Dermayu. 10. Alokasi waktu mendet saking struktur kurikulum. Guru saged nentokaken piyambek alokasi waktu ingkang pas kelawan minggu efektif, situasi sarta keanan sekolah. Bab I: Pituduh Umum 3

16 11. Setaun teng kelas XII wonten 7 materi, ingkang kedah dibagi teng guru kelawan porposional kanggé 2 seméster. Kedah ditimbang ugi alokasi waktos kangge Seméser 1 lan Seméster 2, supados piwulangan saged disampékaken pas sareng waktos ingkang tersedia. 12. Unggal matéri inti rata-rata dirancang kanggé sesasih (4 x pertemuan). 13. Kegiatan minggu setunggal dimulai kelawan ningali bahan, niténi, lan maos. Minggu kaping kalih ngrupiaken kegiatan nyobi lan ngilari. Kanggé minggu kaping tiga lan kaping sekawan nerapaken utawi nampilaken (kegiatan nyerat kreatif lan crita) hasil saking minggu setunggal lan kalih. Murid diajak supados landep pikiré lan daya nalaré. Kegiatan dirancang kanggé nyukani kelonggaran takén lan ngeduk penjelasan ingkang caket sareng murid. 14. Asil pedamelan siswa lan bukti mbijih saged dikempalaken ingkang wujudipun portofolio siswa. 15. Kanggé usaha ndangdani diri lan minggu efektif, damel seratan refl eksi sesampuné 1 téma utawi bahan ingkang sampun priyad. 16. Supados murid seneng teng Basa Cerbon-Dermayu, yakinaken yan diriné cerdas lan saged. 17. Supados tujuan piwulang kelaksana, guru ugi kedah sigap lan sabar ngadepi murid, keranten kemampyan murid bénten-bénten, ditambih malih boten sedaya cara piwulang pas kelawan sedaya guru, murid, tempat, waktu lan bahan ajar. C. Landesan Formal Bahan piwulang Basa Cerbon-Dermayu ingkang dipun bébéraken teng salebeté buku puniki dedasaripun teng Kurikulum 2013, ingkang antawisipun latar wingking, watek, lan tujuan. Kurikulum Basa Cerbon- Dermayu utawi Kompetensi Inti lan Kompetensi Dasar ( KIKD) Mata Pelajaran Basa lan Sastra Cerbon- Dermayu disusun lan diwedalaken déning Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Propinsi Jawa Barat. Upami dislusuri saking inggil, inggih punika milet teng Kurikulum Tingkat Nasional, keranten puniki kelebet Kurikulum Daérah (Kurda). 4 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

17 Kusus teng tingkat SMA/SMK/MA Kelas XII, Kurikulum Basa lan Sastra Cerbon Dermayu ingkang disusun déning BPBDK dirinci dados KIKD, ingkang sampun dipasaken sareng Kurikulum Nasional lan alokasi waktu. Puniki angrupiaken struktur ingkang ditetepaken, lan selaminé kedah dados pedoman teng salebeté kegiatan piwulang. Guru sampun medal saking patokan KIKD, tema lan alokasi waktu. Mekoten uga milih bahan lan mulang, guru disukani kelonggaran lan kedah tregep. Buku puniki sanés dianggep mung-mungé satunggaling sumber bahan ajar, sebab ingkang diarepaken KIKD boten sedaya nyekapi upami ngandalaken satunggalipun sumber mawon. Kedah wonten buku sanésé kanggé ndukung kegiatan piwulang, antawisipun media massa, bab élmu sanésé lan kahanan social-budaya masyarakat Cerbon Dermayu. Dituntut kedah kréatip, kepripun carané ngilari lang ngungkap bahan penunjang supados KIKD saged pas sareng tujuan. D. Sistem, Prinsip lan Penyampéan Piwulang Sedaya materi teng salebeté buku puniki dimimiti bagian wacana, nerangaken, nelaah, lan latihan. Disampékaken nganggé cara spiral : diawali ingkang paling gampil, teras ningkat sampé ingkang angél. Nyusun bahan ingkang gampil lan angél didasaraken nerapaken saben piwulang. Teng salebeté rincian ingkang boten wiyar, sistem spiral puniku nerapaken saben nomer. Umpamané teng salebeté latihan dijelasaken teng tugas njawab pitakénan, tingkat keangélan pitakénan nomer 8 kedah wonten teng andapé keangélan nomer 9. Sistem spiral ingkang dianggé teng salebeté buku puniki didasaraken teng prinsip proporsional lan bertaha sampun ketebihan. Perkawis puniki saged diterapaken mbangun lahiriyah (dawa-cindeké, umum, kompleks) tembung, ukara, utawi wacana uga saged teng salebeté, isinipun (gampil botené). Bab I: Pituduh Umum 5

18 E. Standar Kompetensi Lulusan ( SKL ) Sikap Ketrampilan Kawruhan Nrima, njalanaken, ngregani, lan ngamalaken pribadi ingkang nggadahi iman, akhlak mulia, percaya diri lan tanggung jawab ingkang wonten kaitané sabab kelawan tempat lan lingkungan masyarakat, alam seisiné serta dunya lan adabé. Nrima, takén, nyobi, ngolah, nyampékaken, nalar lan nerapaken pribadi ingkang saged sampun mikir, lan prilaku kelawan pas lan pinter teng salebeté ranah sing ngumpet (abstrak) lan jelas (kongkrit). Weruh, wiraos, nerangaken, ngolah pibadi ingkang nguwasai élmu kawruhan, teknologi, seni budaya lan wawasan kamanusan, kebangsan, kanegaran lan keadaban. F. Proses Mulang Proses mulang nganggé pendekatan saintifi k, langkah-langkahé kados puniki: 1. Niténi kelawan cara maos utawi ningal. 2. Takén kelawan cara caturgunem utawi musyawarah. 3. Nalar kelawan cara nambih kawruhan sanésé. 4. Nyobi (eksplorasi/ eksperimen). 5. Nampilaken utawi nyajiaken (mengkomunikasikan). 6. Mbangun jaringan (networking) kelawan cara ngilari bahan saking sumber liyan. 6 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

19 G. Kompetensi Inti (KI) sareng Kompetensi Dasar (KD), mata pelajaran bahasa dan sastra Cirebon SMA/SMK/ MA/MAK Kelas XII Kompetensi Inti (KI) 12.5 Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya Kompetensi Dasar (KD) MensyMensyukuri anugerah Tuhan Yang Maha Esaakan keberadaan bahasa Cirebon- Dermayu dan menggunakannnya sesuai dengan kaidah dan konteks sosial budaya Mensyukuri anugerah Tuhan Yang Maha Esa akan keberadaan bahasa Cirebon sebagai sarana untuk memahami legenda, artikel, memandu acara,jawokan (mantera), menulis aksara Carakan dan Pegon,babad, dan drama 12.6 Menghayati dan mengamalkan perilaku jujur, disiplin, tanggungjawab, peduli (gotong royong, kerjasama, toleran, damai), santun, responsif dan proaktif dan menunjukkan sikap sebagai bagian dari solusi atas berbagai MenunMenunjukkan prilaku jujur, disiplin, peduli, santun, dan proaktif dalam menggunakan bahasa Cirebon untuk mengapresiasi Legenda dan Babad Cirebon Menunjukkan prilaku jujur, disiplin, peduli, santun, dan proaktif dalam menggunakan bahasa Cirebon untuk memahami dan menyampaikan artikel dan terjemahan. Bab I: Pituduh Umum 7

20 permasalahan dalam berinteraksi secara efektif dengan lingkungan sosial dan alam serta dalam menempatkan diri sebagai cerminan bangsa dalam pergaulan dunia Menunjukkan prilaku jujur, disiplin, peduli, santun, dan proaktif dalam menggunakan bahasa Cirebonuntuk memandu acara, drama,jawokan (mantera), menulis aksara Carakan dan Pegon,babad, dan drama 12.7 Memenerapkan, menganalisis pengetahuan faktual, konseptual, prosedural berdasarkan rasa ingintahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya, dan humaniora dengan wawasan kemanusiaan, kebangsaan, kenegaraan, dan peradaban terkait fenomena dan Mengalisis, mengidentifi kasi, danmemahami tekslegenda berdasarkan kaidah-kaidah secara lisan dan tulisan Menganalisis,mengidentifi kasi, dan memahami teks BabadCirebonberdasarkan kaidah-kaidahnya secara lisan dan tulisan Menganalisis,mengidentifi kasi, danmemahami teksartikelberdasarkan kaidahkaidah secara lisan dan tulisan Menganalisis,mengidentifi kasi, danmemahami teks jawokan (mantera) berdasarkan kaidahkaidah secara lisan dan tulisan. 8 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

21 kejadian, serta menerapkan pengetahuan prosedural pada bidang kajian yang spesifi k sesuai dengan bakat dan minatnya untuk memecahkan masalah Menganalisis,mengidentifi kasi, danmemahami teksadicara(acara) berdasarkan kaidah-kaidah secara lisan dan tulisan Menulis aksara Carakan dan Pegon sesuai dengan kaidahkaidahnya Menganalisis,mengidentifi kasi, dan memahami teks drama Mengolah, menalar, dan menyaji dalam ranah konkret dan ranah abstrak terkait dengan pengembangan dari yang dipela-jarinya di sekolah secara mandiri, dan mampu menggunakan metoda sesuai kaidah keilmuan Menan Menanggapi, menginterpretasi, dan mengomentariisi teks legendasesuai dengan kaidahkaidahnya Menanggapi, menginterpretasi, dan mengomentari isi teks babadsesuai dengan kaidahkaidahsecara lisan dan tulisan Menanggapi, menginterpretasi, dan mengomentari teks artikelsesuai dengan kaidahkaidahnya Mempr Memproduksi dan menanggapi teks jawokan (mantera) dari bahasaindonesia atau bahasa lain ke dalam bahasa Cirebon atau sebaliknya sesuai dengan kaidah-kaidah dengan bahasa yang baik dan benar. Bab I: Pituduh Umum 9

22 Memproduksi dan memperagakan teks panduan acara sesuai dengan kaidahkaidahnya secara lisan dan tulisan Menganalisis aksara Carakan dan Pegon dalam bentuk kata atau kalimat sesuai dengan kaidah-kaidahnya Menginterpretasi, menanggapi, dan mengekspresikan teks dramasesuai dengan kaidahkaidahnya. 10 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

23 Bab III PITUDUH KUSUS

24 Minggu: Kaping-1 Tema : Legenda Daérah Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Wulangan 1 Legénda Daérah Tujuan Wulangan: Sesampuné kegiatan wulangan, murid saged mahami isi wacana, lan ngocéki tatabasa (paramasastra). Kegiatan Wulangan: 1. Sedéréngé mulang, guru kedah ngenalaken lan njelasaken materi,tujuan ingkang badé dicapé teng siswa yaniku ngenal wacana. Teng lebeté materi puniki, siswa diarepaken mumpuni mengidéntifi - kasi wacana, artosé diarepaken siswa ningkataken kesadarané kanggé banggaaken basa lan budayanipun. 2. Supados nambih minat teng lebeté piwulang, guru ngajak siswa milet langsung teng matéri ingkang badé dibedaraken kelawan buka wawasan siswa perihal kesusastraan Cerbon-Dermayu. Selajengé guru milai wulang kelawan cara nyampekna teks legenda Nawangwulan-Jakatarub. Nawangwulan-Jaka Tarub (Legénda Désa Penganjang) Miturut suratan takdir, Jaka Tarub teka ning tempat sekitar Dermayu. Ning kono ana balong gedé sing bening banyuné, tempaté para widadari adus mbari dolanan. Tempat kuwen arané Sumur Krapyak. Jaka Tarub rada kagét selirikan ndeleng para widadari adusadusan ning balong bening iku. Déwéké ketarik péngén nginté rada parek, ambir 12 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

25 rada gamblang katoné para widadari. Ning sewaliké wit-witan sing ana ning pinggiran balong mau, Jaka Tarub nginté. Rada suwé déwéké ndelengaken prilakué para widadari adus-adusan. Katon seneng bungah, gemuyu cekikikan, lan sesiwoan. Rupané Jaka Tarub rada usil. Salah sawijiné klambi widadari diumpetaken ning déwéké. Bener baé, sauwise adus-adusan pragat, widadari ribut. Kabéh-kabéh dandan klambi déwék-déwék, ana siji widadari sing durung dandan baé. Masih ngolati klambiné déwék sing ilang ora ketemu-ketemu. Klambi widadari dudu klambi sembarangan. Disebuté klambi antakusuma, sing bisa gawé mabur widadari iku. Tamtu baé widadari mau nangis sesenggukan, padahal jagat wis soré, sedélat maning wayah bengrep. Wayahé balik. Widadari séjéné barengbareng ngolati klambi antakusuma. Tetap baé ora ketemu. Ahiré, kerna jagat wis bengrep, kudu gagé balik sedurungé bengi, kepaksa siji widadari mau ditinggal. Senajan rada abot lan melas, séjéné kepaksa ninggalaken. Mabur ning langit. Jaka Tarub atiné seneng pisan ndeleng siji widadari ora bisa mabur, ditinggal ning balong bening iku. Déwké mareki widadari sing masih nyeseli nasib. Rupané Jaka Tarub bisa ngandani, bisa ngomongi, lan bisa ngibur widadari. Rasa seneng mulai nylusup ning ati widadari. Suwé-suwé mahluk loro iku pada cocogé, pada senengé. Jaka Tarub lan widadari sing arané Nawangwulan iku gelem lan suka-trima kawinan. Sepasang laki-rabi sing sedina-dinaé bérag lan bungah kerna dasaré saling tresna. Sampé lawasé dina, wulan, lan taun, berag lan bungah dadi nambah sewaktu lair bayi, sing diarani Atasangin. Siji dina, widadari péngén ngadusi anaké ning kali. Waktukuen priuk tempaté adang sega masih dienggo ning duwur pawon geni. Sedurungé mangkat ning kali, Nawangwulan ngomong ning lakiné. Omongané supaya tutupé priuk aja dibuka-buka. Sewaktu Nawangwulan mangkat, ujug-ujug Jaka Tarub penasaran pisan péngén mbuka tutup priuk. Penasaran pisan péngén ndeleng apa isi ning jero priuk? Ana apa rusiané? Dadi, déwéké gagé baé mbuka tutup priuk iku. Rupané ning jero priuk mau mung ana pari sing masih ana gagangé. Bab II: Pituduh Kusus 13

26 Sauwisé Nawangwulan teka ning umah, tamtu baé krasa. Déwéké krasa yén lakiné wis mbuka priuk. Kakang, sekiyen gawéa lumpang. Kula arep nutu pari. Sebabé Kakang wis mbuka priuk sing isiné pari. Mulai sekiyen pari beli bisa langsung diadang. Kudu ditutu dikit, kudu dadi beras dikit, jaré Nawangwulan rada kesel. Rupané selama kiyen adang sega langsung sing pari, nanging sauwise Jaka Tarub nglanggar mbuka priuk, pari beli bisa maning langsung diadang. Ahiré kepaksa Jaka Tarub gawé lumpang, lan Nawangwulan saben dina nutu. Kebiasaan nutu dilakoni saben dina sampé pari ning lumbung ahiré entok pragat. Nanging ana sing beli disangka-sangka Nawangwulan sewaktu ngimpleng ning lumbung sing wis kosong. Beli disangka-sangka ning pojokan ana klambi antakusuma, ndéké déwéké. Nawangwulan kagét campur beli percaya. Gagé baé klambi mau diemét. Berag pisan atiné. Ning atiné, ana kepéngénan gagé nganggo klambi antakusuma, terus mabur maning ning kayangan. Rupané déwéké masih kéder. Masih ana pikiran sing kudu diomongaken ning lakiné. Gagé baé niat mau diomongaken ning Jaka Tarub. Lakiné njawab, Kakang pancéné setuju, nanging pripun putra ingkang masih alit? Maksih péngén nyusu teng Yayi Nawangwulan. Napa téga tah ninggalaken putra alit puniki? Jawaban mengkonon pancén gawé kéder Nawangwulan. Ana rasa kangen ning sedulur-seduluré lan wong tuwané ning kahyangan, nanging ana rasa ora téga ninggalaken anak sing masih cilik kudu disosoni. Nawangwulan kéder. Mikir maning mikir maning, jawaban sing pasti ora ketemu. Suwé-suwé, rupané rasa kangen balik kahyangan luwih kuat. Kakang Jaka Tarub, Yayi nyuwun pangampura seagengagengé. Yayi boten kiat nanggung rasa kangen dumateng tiyang sepuh kelawan sedérék-sedérék Yayi. Nyuwun ampura lan pendongané, ya Kang? Jaka Tarub njubleg ngrungokaken jawaban rabiné. Déwéké langsung ngerti, yén Nawangwulan péngén balik. Dipikir-pikir, pancén awalé déwéké sing gawé lantaran. Klambi diumpetaken, dadi widadari ora bisa mabur. Sekiyen rupané wis tekang waktuné. Yah, langka maning sing bisa digawé, kecuali nuruti lan pasrah ning keanaan. Nawangwulan nyaranaken ning lakiné supaya gawé anjang-anjang pring utawa kayu. Anjang-anjang mau bisa dadi tempat ngrambaté 14 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

27 wit waluh putih. Nawangwulan pesen ning Jaka Tarub, Upami, putra kaula péngén nyusu, tulung ditaroh mawon teng inggilé anjang-anjang. Teras, saking andapé, bakaren merang ketan ireng. Kebul-kebul kukusé merang wau pasti dugi teng kahyangan. Kraos teng irung Yayi. Upami kebul kukus wau sampun kraos teng irungé Yayi, Yayi pasti mudun teng bumi, teng anjang-anjang, nyosoni putra Yayi. Nawangwulan gagé baé mabur. Sepeninggalé Nawangwulan, Jaka Tarub gagé gawé anjang-anjang tempat nyusu anaké, Atasangin. Mbuh kenangapa, jaré sih sampé sekiyen ning Desa Penganjang blolih ana wong nandur waluh putih lan ketan ireng. 3. Sesampuné niténi teks wacana, utawi yakini wacana teng inggil, siswa dikondisiaken kanggé takén perihal matéri wacana kelawan ukara tembung * Sinten sing déréng ngartos? * Napa ingkang wonten teng selebeté pikiran sedaya sesampuné maos utawi yakini teks wau? * Mangga disusun pitakénané! 4. Guru sesarengan siswa wangun konték piwulang kelawan ngumpulaken utawi nyerat tembung-tembung ingkang boten ngartos, kelawan pitakénan hasil niténi siswa. 5. Sesarengan guru ngudal artosé tembung. Niténi Arti Kamus Basa Padinan (Basa Ngoko) miturut balong parek ambir rada suwé déwéké ndelengaken widadari katon bungah Basa Bebasan (Basa Krama) miturut balong, setu caket supados radi lami piyambeké ningal widadari ketingal bungah Bahasa Indonesia menurut telaga dekat supaya agak lama dirinya melihat bidadari terlihat gembira Bab II: Pituduh Kusus 15

28 gemuyu cekikikan sesiwoan mabur ngandani ngibur nylusup cocog gelem laki-rabi sedina-dinaé bérag adang sega lumpang pari entok ngimpleng ndéké klambi disosoni njaluk ampun pendongané njubleg pancén keanaan. anjang-anjang esoré cunguré waluh gemujeng cekikikan sesiwoan mabur ngandani ngibur nylusup cocog, pas purun bojo sedinten-dinten bérag adang sekul lumpang pantun telas ningal gadahé rasukan disosoni, disusoni nyuwun ampura pendongané njubleg pancén kawontenan anjang-anjang andapé irungé waluh tertawa cekikikan bermain-main terbang menasehati menghibur menyelusup cocok mau suami-istri sehari-hari gembira, senang memasak nasi lumpang padi habis melihat kepunyaan baju disusui minta ampun doanya terkesima memang keadaan rancangan kayu di bawahnya hidungnya labu 6. Guru ngéngkén siswa supados ngisi pitakénan teng andap puniki 16 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

29 I. Isien titik-titik ning sor iki nganggo jawaban sing bener! 1. Klambi widadari dudu klambi sembarangan. Disebuté klambi...., sing bisa gawé mabur widadari iku. 2. Jaka Tarub atiné... ndeleng siji widadari ora bisa mabur, ditinggal ning balong bening iku mahluk loro iku pada cocogé, pada senengé. 4. Sampé lawasé dina, wulan, lan taun, berag lan bungah dadi nambah sewaktu lair bayi, sing diarani Nawangwulan ngomong ning lakiné. Omongané supaya tutupé priuk Rupané ning jero priuk mau mung ana... sing masih ana gagangé. 7. Kebiasaan nutu dilakoni... sampé pari ning lumbung ahiré entok pragat. 8. Nawangwulan duwe rasa kangen ning sedulur-seduluré lan wong tuwané ning Nawangwulan nyaranaken ning lakiné supaya gawé... pring utawa kayu. 10. Anjang-anjang mau bisa dadi tempat ngrambaté wit.... Jawaban 1. Antakusuma 2. Seneng 3. Suwé-suwé 4. Atasangin 5. Aja dibuka-buka 6. Pari 7. Saben dina 8. Khayangan 9. Anjang-anjang 10. Waluh putih II. Jawaben pitakonan ning sor iki nganggo jawaban sing pas lan bener! 1 Kenangapa widadari Nawangwulan beli bisa balik ning kahyangan? 2. Apa sebabé Jaka Tarub demen ning Nawangwulan? Bab II: Pituduh Kusus 17

30 3. Apa sebabé lumbung pari blolih dibuka Jaka Tarub? 4. Kenangapa Nawangwulan bisa maning ning kahyangan? 5. Sebutaken legénda sing ana ning lingkungan désa séjéné! Jawaban 1. Karna klambié diumpetna 2. Karna ayu rupané 3. Karna klambié Nawangwulan dirawati ning kono 4. Karna klambié ketemu 5. Bedug Jatisawit, lan séjéné (Disuséaken) III. Pilihen aksara a, b, c, utawa d ning jawaban sing bener, yaiku terjemahan basa padinan (ngoko) dadi basa bebasan (krama)! Contoh: 1. JakaTarub rupané pada baé karo menusa séjéné. a. Jaka Tarub rupiné sami mawon sareng menusa séjéné. b. Jaka Tarub rupiné pada mawon sareng menusa sanesé. c. Jaka Tarub rupiné sami mawon sareng menusa sanesé. d. Jaka Tarub rupiné sami baé sareng menusa sanesé. Jawaban: c 2. Déwéké teka ning Dermayu. a. Piyambeké dugi teng Dermayu. b. Piyambeké teka teng Dermayu. c. Piyambeké dugi ning Dermayu. d. Déwéké dugi teng Dermayu. Jawaban : C 3. Salah sawijiné klambi widadari diumpetaken. a. Salah satungaling klambi widadari diumpetaken. b. Salah sawijiné rasukan widadari diumpetaken. c. Salah satungaling rasukan widadari diumpetaken. d. Salah satu rasukan widadari diumpetaken. Jawaban : C 4. Ana rasa kangen ning sedulur-seduluré lan wong tuwané. a. Ana raos kangen teng sedérék-sedéréké sareng tiyang sepuhé. b. Wonten raos kangen teng sedulur-seduluré sareng tiyang sepuhé. 18 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

31 c. Wonten raos kangen teng sedérék-sedéréké sareng wong tuwané. d. Wonten raos kangen teng sedérék-sedéréké sareng tiyang sepuhé. Jawaban : D 5. Sekiyen rupané wis tekang waktuné. a. Saniki rupiné sampun dugi waktosipun. b. Sekiyen rupiné sampun dugi waktosipun. c. Saniki rupiné wis dugi waktosipun. d. Saniki rupiné sampun teka waktosipun. Jawaban : A 6. Jaka Tarub gawé anjang-anjang kanggo anaké. a. Jaka Tarub gawé anjang-anjang kanggé putranipun. b. Jaka Tarub damel anjang-anjang kanggo putranipun. c. Jaka Tarub damel anjang-anjang kanggéanaké. d. Jaka Tarub gawé anjang-anjang kanggo putranipun. Jawaban : C 7. Guru menten hasil kerja siswa 8. Guru nyukani tugas teng griya supados nyerat crita legenda Tulisen legénda désa sing ana ning lingkungan désa utawa wilayah! Dawa tulisan rong lembar (2 lembar) kertas folio. Tulisan nganggo basa padinan (ngoko). Tulisan diketik nganggo huruf New Times Roman ukuran 12, lan spasi 1,5. Minggu : Kaping-2 Tema : Legenda Daérah Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Tujuan Wulangan: Sesampune kegiatan wulangan, murid saged nyritakaken malih legenda Nawang wulan Jaka Tarub teng ajengan kelas, niténi isi crita, Bab II: Pituduh Kusus 19

32 nggentos basa bebasan/krama dados basa padinan/ngoko, lan ngocéki tatabasa (paramasastra). Kegiatan Wulangan: 1. Sedéréngé mulang, guru kedah ngenalaken lan njelasaken materi,tujuan ingkang badé dicapé teng siswa yaniku niténi wacana. Teng lebeté materi puniki, siswa diarepaken saged nyritakaken malih nganggé basa piambek lan niténi réncangé. 2. Guru ngéngkén siswa supados nyritakaken malih Nawang wulan Jaka Tarub teng ajengan kelas,siswa lian niténi nganggé lembar niténi. LEMBAR NITÉNI Isien nganggo tanda contréng ( ) ning kotak sing pas karo ukuran bijih/nilai yaiku: A = Bagus pisan, B = Bagus, C = Cukup, D = Kurang No Aran Murid Napsiraken Kocap Crita Njiwai Crita Crita A B C D A B C D A B C D 3. Guru ngéngkén siswa supados damel kelompok ingkang sekelompok 5-7 siswa. 4. Guru ngéngkén siswa supados napsiraken isi crita legenda teng lembaran kertas secara kelompok. a. Kenangapa ana crita legenda ning masyarakat? b. Kenangapa crita legenda turun temurun dienggo ning masyarakat? c. Apa guna crita legenda Nawangwulan- Jaka Tarub? d. Hikmah apa sing bisa dimét sing crita legenda? e. Crita legenda apa maning sing wéruh lan anané ning daérah endi? 5. Sawiji kelompok maju maparaken tapsiran ning adepan kelas, kelompok séjéné nanggepi. 6. Sesarengan guru ngudal kaweruh basa 20 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

33 Akéh tembung-tembung (kata-kata) ning Basa Cerbon-Dermayu asalé sing negara séjén (basa asing). Iku kasebuté tembung serepan, kayadéné tembung (kata) legénda. Tembung legénda asalé sing basa Inggris, yaiku legend,artiné crita rayat ning zaman bengén sing ana kaitané karo sejarah. Sing zaman bengén/bengién, akéh tembung basa asingsing lumrah dienggo dadi basa Cerbon-Dermayu. Contoh tembung-tembung asalé sing basa asingiku akhire ngepas karo kocap basa Cerbon-Dermayu. Perkara mengkonon kerna ngalami adaptasi (penyesuaian). Serepan sing basa Blanda No Serepan sing Basa Blanda & Contoh Ukara (Kalimat) Persekot (voorschoot ) Baka tuku umah wis dadi regané, persekot dikit baé gah bisa. Supir (chauffeur) Wong dadi supir iku kudu open ning mobil. Perboden (verboten) Aja liwat dalan mono, ana tanda perboden. Sepur (spoor) Miyang ning Jakarta énak numpak sepur, gelis teka. Pélek (velg) Arang dibasuh, dadi katon pisan pélek motoré pada niyéng. Terjemahan Bahasa Indonesia Uang muka Kalau membeli rumah sudah jadi harganya, uang muka dulu juga bisa. Sopir Seseorang yang menjadi sopir itu harus suka merawat mobil. Larangan Jangan melewati jalan ke situ, ada tanda larangan. Kereta api Berangkat ke Jakarta enak naik kereta api, cepat sampai. Velek Jarang dicuci, jadi kelihatan sekali velek sepeda motornya berkarat. Bab II: Pituduh Kusus 21

34 Serepan sing basa Inggris No Serepan sing Basa Inggris & Contoh Ukara (Kalimat) Blagbag (blackboard) Ibu Guru lagi nulis nganggo kapur putih ning blagbag. Pakuasi (evacuation) Waktu jaman perang taun patangpuluh lima, rayat pada pakuasi ning tempat aman. Repot (report) Aja tukaran, yen duwé urusan rebut warisan, gagé repot baé ning balédésa! Plur (fl oor) Ora kuat tuku keramik, dadi jogan umah di-plur baé. Kompanye (champagne) Seminggu sedurungé Pemilu,biasané ramékompanye. DP/duwit panjer (DP/down payment) Jaman sekiyen mah tuku motor gampang, sing penting ana DP utawa duwit panjer. Terjemahan Bahasa Indonesia Papan tulis hitam Ibu Guru sedang menulis memakai kapur putih di papan tulishitam. Mengungsi Waktu jaman perang pada tahun empat puluh lima, rakyat mengungsi di tempat aman. Lapor Jangan bertengkar, kalau punya urusan berebut warisan, segera lapor saja ke pemerintahan desa! Lantai semen Tidak kuat membeli keramik, jadi lantai rumah di-lantai semen saja! Kampanye Seminggu sebelum Pemilu, biasanya ramai kampanye. Uang muka Zaman sekarang mah mudah membeli sepeda motor, yang penting ada uang muka. 22 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

35 7. Guru ngéngkén siswa damel ukara nganggé basa serepan No Tembung (Kata) Ukara ( Kalimat) 1. Persekot 2. Supir 3. Sepur 4. Blagbag 5. Plur 8. Guru ngéngkén siswa supados alihbasa padinan dados bebasan / krama 1. Ning endi tuku buku legénda? 2. Kita wis bisa crita legénda desa. 3. Crita legénda bisa nambah guna kanggo sekabéh. 4. Sapa sing durung weruh legénda Cerbon? 5. Ning sekolah wis ana buku legénda. Jawaban! 1. Teng pundi tumbas buku legenda? 2. Kula sampun saged crita legenda dusun 3. Créta legénda saged nambih guna kanggé sekantenan 4. Sinten ingkang déréng uning Cerbon? 5. Teng sekolah sampun wonten buku legénda 9. Guru menten hasil kerja siswa 10. Guru ngéngkén siswa supados ngerjakaken tugas teng griya Pilih aksara a, b, c, utawa d ning jawaban sing pas, yaiku alihbasa bebasan dadi padinan! 1. Sinten ingkang badé maos legénda? a. Sapa sing badé maca legénda? b. Sapa sing arep maos legénda? c. Sapa sing arep maca legénda? d. Sinten sing arep maca legénda? 2. Teng dusun kula wonten legénda. a. Ning désa kita ana legénda. b. Teng désa kita ana legénda. c. Ning dusun kita ana legénda. d. Ning désa kita wonten legénda. Bab II: Pituduh Kusus 23

36 3. Enjing-énjing Nani badé késah sekolah. a. Énjing-énjing Nani arep mangkat sekolah. b. Ésuk-ésuk Nani badé mangkat sekolah. c. Ésuk-ésuk nani arep késah sekolah. d. Ésuk-ésuk nani arep mangkat sekolah. 4. Adi tumbas buku teng toko wau sonten. a. Adi tuku buku teng toko mau soré. b. Adi tuku buku ning toko mau soré. c. Adi tuku buku teng toko mau sonten. d. Adi tumbas buku teng toko mau soré. 5. Upami sampun lulus SMA, Rina arep sekolah kedokteran. a. Yén wis lulus SMA, Rina arep sekolah kedokteran. b. Yen sampun lulus SMA, Rina arep sekolah kedokteran. c. Yen wis lulus SMA, Rina bade sekolah kedokteran. d. Upami wis lulus SMA, Rina arep sekolah kedokteran. Jawaban: 1. A 2. A 3. D 4. B 5. A Minggu : Kaping-3 Tema Bahan Media : Legenda Daérah : Déskripsi : Téks lan Gambar Tujuan Wulangan: Sesampune kegiatan wulangan, murid saged mahami tatabasa(paramasastra) basa bebasan/krama dados basa padinan/ ngoko. Kegiatan Wulangan: 1. Sedéréngé mulang, guru kedah ngenalaken lan njelasaken materi, tujuan ingkang badé dicapé teng siswa yaniku paramasastra 1) ater-ater (prefi ks/awalan) m,2) ater-ater (prefi ks /awalan) n -, 3) ater-ater ( prefi ks / awalan) ng-, 4) ater-ater (prefi ks /awalan) ny -, 5) ater-ater (prefi ks /awalan) tek-/tak- 24 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

37 1. Ater-ater (prefi ks/awalan) m- Ater-ater (awalan) m- mung bisa disambungaken karo tembung lingga (kata dasar) sing duwé aksara ning arep b, p, lan w. Contohé yaiku: No Sesarengan guru ngudal kaweruh basa paramasastra (tatabasa) Cerbon-Dermayu! Sing diocéki, yaiku paramasastra ater-ater (awalan) hanuswara,tripurasa, lan séjéné! Ater-ater iku ana telung macem (3 macem), yaiku: a. Ater-ater hanuswara (awalan nasal), sing wujudé: m-, n-,ng-, nyb. b. Ater tripurasa, sing wujudé: tek-/tak-, di-/dipun c. Ater-ater séjéné, sing wujudé: pe-/pa-, ke-/ka-, se-, pi-, kami-, kapi- Aterater m - Tembung Lingga (b) buka 2. m - (p) paku 3. m- (w) waca Tembung Andahan (Kata jadian) & Ukara ( kalimat) Mbuka Ibu Guru mbuka lemari, ngulati buku absén. Maku Baka maku tembok sing alot, kudu nganggo paku beton. Maca Mama lagi maca koran ning blandongan Bahasa Indonesia membuka Ibu Guru membuka lemari, mencari buku absen. memaku Kalau memaku tembok yang keras, harus dengan paku beton membaca Bapak sedang membaca koran di ruang depan. Awalan me- utawa ber- (bahasa Indonesia) sering pisan sewaktu dialihbasaaken ning basa Cerbon dadi awalan (ater-ater) sing salah. Perkara ikisebabé ana pengaruh ater-ater sing basa Sunda. Awalan me- utawa ber- ning basa Cerbon yaiku m- (asal-usulé sing ater-ater Bab II: Pituduh Kusus 25

38 am-). Ning basa Sunda yaiku nga-. Pengaruh basa Sunda mélu manjing. Contoh: Adi membaca buku, menjadi Adi ngewaca buku, padahal sing bener yaiku Adi maca buku. Uga mengkonon ning ukara (kalimat) Berbakti pada negara, dadi Ngebakti ning negara, padahal sing bener yaiku Mbakti ning negara. Tata Bahasa Indonesia Paramasastra Padinan Cerbon (Salah) Paramasastra Padinan Cerbon (Bener) Adi membaca buku Adi ngewaca buku Adi maca buku Rudi merasa salah Rudi ngerasa salah Rudi ngrasa salah Berbakti pada Negara Ngebakti ning Negara Mbakti ning negara Ibu menggoreng ikan Mimi ngegoréng iwak Mimi nggoréng iwak 2. Ater-ater (prefi ks/awalan) n- Ater-ater (awalan) n- mung bisa disambungaken karo tembung lingga (kata dasar) sing duwé aksara ning arep c, d, j, s, lan t. Contohé yaiku: 1. n- + (c) colong nyolong = mencuri Mau bengi ana maling nyolong wedhus. Tadi malam ada maling mencuri kambing. 2. n- + (d) dadak ndadak = mendadak Aja ngerém ndadak baé, engkoné ngagétaken mobil sing ning guri. Jangan mengerem mendadak saja, nantinya mengagetkan mobil yang di belakang. 3. n- + (j) jajal njajal = mencoba Kakang lagi njajal motor sing nembé tuku. Kakak sedang mencoba sepeda motor yang baru dibeli. 4. n- + (s) sapu nyapu = menyapu Ĕsuk-ésuk sira wis nyapu latar durung? Pagi-pagi kamu sudah menyapu pelataran belum? 5. n- + (t) tiru niru = meniru Aja niru baé, coba mikir dhéwék. Jangan meniru saja, coba berpikir sendiri. 26 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

39 3. Ater-ater (prefi ks/awalan) ng- Ater-ater (awalan) ng- mung bisa disambungaken karo tembung lingga (kata dasar) sing duwé aksara ning arep sing wujudé aksara mati (vokal) a, i, u, é, o, e, lan aksara mati (konsonan) g, k, l, r. Contohé yaiku: 1. ng- + ajak ngajak = mengajak Bibi ngajak miyang ning pasar. Bibi mengajak pergi ke pasar. 2. ng- + inep nginep = menginap Waktu penataran guru kula nginep ning Wisma PGRI. Waktu penataran guru saya menginap di Wisma PGRI. 3. ng- + urus ngurus = mengurus Kula ngrasa kangélan pisan ngurus santunan pensiunan. Saya merasa sulit sekali mengurus santunan pensiunan. 4. ng- + éman ngéman = menyayangi Duwé anak mung siji-sijiné, ora ngéman ning kita. Punya anak hanya satu-satunya, tidak menyayangi saya. 5. ng- + ojeg ngojeg = mengojek Supaya gelis teka ngumah, ngojég baé! Supaya cepat sampai rumah, mengojek saja! 6. ng- + endog ngendog = bertelur Ayam babon lima, ésuk kiyen sing ngendog mung papat. Ayam betina lima, pagi ini yang bertelur hanya empat. 7. ng- + gawa nggawa = membawa Petani nggawa asil panén pari ning karung. Petani membawa hasil panen padi di karung. 8. ng- + kuras nguras = menguras Seminggu sepisan Mama nguras kolah supaya bersih. Seminggu sekali Bapak menguras bak mandi supaya bersih. 9. ng- + lamar nglamar = melamar Kita durung diterima baé, padahal wis nglamar saben kantor. Saya belum diterima juga, padahal sudah melamar di tiap kantor. 10. ng- + rasa ngrasa = merasa Yén wis ngrasa salah, ngakua baé! Jika sudah merasa bersalah, mengaku saja! Bab II: Pituduh Kusus 27

40 4. Ater-ater (prefi ks/awalan) ny- Ater-ater (awalan) ny- mung bisa disambungaken karo tembung lingga (kata dasar) sing duwé aksara ning arep sing wujudé aksara mati (vokal) a, i, u, é, o, e, lan aksara mati (konsonan) c lan s. Contohé yaiku: 1. ny- + cukur nyukur = mencukur Paman lagi nyukur rambut anaké sing wis rada gondrong. Paman sudang mencukur rambut anaknya yang sudah agak gondrong. 2. ny- + sapu nyapu = menyapu Bibi lagi nyapu karang guri. Bibi sedang menyapu pekarangan belakang. 5. Ater-ater (prefi ks/awalan) tek-/tak-- Ater-ater (awalan) tek- utawa tak- nduwéni arti ning basa Indonesia. Contohé yaiku: 1. tek-/tak- + pukul tek pukul/tak pukul = saya pukul Yén sira nakal, bisa-bisa tek pukul. Kalau kamu nakal, bisa-bisa saya pukul. 2. tek-/tak- + srawat tek srawat/tak srawat = saya lempar Ana pelem mateng ning wité, dadi tek srawat baé mbari rigél. Ada mangga masak di pohonnya, jadi saya lempar saja supaya jatuh. 3. Guru ngéngkén siswa njawab préntah teng andap puniki! No Ater-ater (Awalan) Tembung Lingga (Kata Dasar) 1. m Pikir Mikir 2. m Bantu Mbantu 3. n Tiru Niru 4. n Sisir Nyisir 5. ng Keruk Ngeruk 6. ng Asah Ngasah 7. ny Sebut Nyebut 8. ny Cabut Nyabut 9. tek/tak Tulis Tektulis 10. tek/tak Buang Tekbuang Tembung Andahan (Kata Jadian) 28 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

41 Pilih aksara a, b, c, utawa d ning jawaban sing pas kayadéné contoh ning sor! Contoh: Imbuhana nganggo ater-ater (awalan) m- ning tembung sing nduwéni garis sor supaya dadi tembung sing bener! Mimi petik kembang mawar. a. ngepetik b. metik c. memetik d. tek petik Jawaban: b 1. Imbuhana nganggo ater-ater (awalan) m- ning tembung sing nduwéni garis sor supaya dadi tembung sing bener! Susi buka lemari. a. ngabuka b. ngebuka c. membuka d. Mbuka jawaban: d 2. Imbuhana nganggo ater-ater (awalan) n- ning tembung sing nduwéni sor supaya dadi tembung sing bener! Adi tadah banyu udan sing langit nganggo paso. a. menadah b. nadah c. ngenadah d. Nganadah jawaban: b 3. Imbuhana nganggo ater-ater (awalan) ng- ning tembung sing nduwéni garis sor supaya dadi tembung sing bener! Nani gosok untu waktu ésuk lan soré. a. nggosok b. menggosok c. ngegosok d. Nggegosok jawaban: a 4. Imbuhana nganggo ater-ater (awalan) n- ning tembung sing nduwéni garis sor supaya dadi tembung sing bener! Paman menggawé citak bata ning duwur tanggul kali. a. ngecitak b. ncitak c. nyitak d. Nyetak jawaban: c 5. Imbuhana nganggo ater-ater (awalan) tek-/tek- ning tembung sing nduwéni garis sor supaya dadi tembung sing bener! Buku crita babad wis kita tuku. a. dituku b. nuku c. ditukuaken d. tek tuku jawaban: d Bab II: Pituduh Kusus 29

42 4. Sesarengan guru siswa blajar alihbasa, sing basa padinan (ngoko) dadi bebasan (krama)! Contoh: - Anake Pak Ahmad ana lima. Putranipun Pak Ahmad wonten gangsal. 1. Ardi duwé buku sepuluh. 2. Umah Bu Siti adoh pisan. 3. Mimi arep mangkat kerja ning kantor. 4. Tina beli bisa mangkat sekolah, kerna lara. 5. Mau bengi Toto karo Nono nonton tarling. Bebasan/krama: 1. Ardi gadah buku sedasa 2. Griya bu Siti tebih sanget 3. Mimi badé kesah kerja teng kantor 4. Tina saged boten kesah sekolah, keranten sakit 5. Wau dalu Toto sareng Nono nonton tarling 5. Guru menten hasil kerja siswa 6. Guru ngéngkén siswa ngerjakaken tugas teng griya Coba, kerjakaken ning umah! Tulisen alihbasa, sing basa bebasan (krama) dadi basa padinan (ngoko)! Contoh: Putranipun Pak Rohman wonten sekawan. Anaké Pak Rohman ana papat. 1. Sinten ingkang wangsulé sareng-sareng? 2. Wau sonten jawoh deres pisan. 3. Punapa mawon ingkang badé ditumbas? 4. Mama sampun dugi teng griya jam kalih. 5. Upami boten wonten alangan, kula badé kondangan. Jawaban: 1. Sapa sing baliké bareng-bareng? 2. Mau soré udan deres pisan 3. Apa baé sing arep dituku? 4. Mama uwis teka ning umah jam loro 5. umpama ora ana alangan, kita arep kondangan 30 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

43 Minggu : Kaping-4 Tema : Kasustraaan (Tembang Daérah) Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Tujuan Wulangan: Sesampune kegiatan wulangan, murid saged mahami tatabasa(paramasastra) basa bebasan/krama dados basa padinan/ ngoko. Kegiatan Wulangan: 1 Sedéréngé mulang, guru kedah ngenalaken lan njelasaken materi,tujuan ingkang badé dicapé teng siswa yaniku ngenal kasustraan (Tembang Daerah). Teng lebeté materi puniki, siswa diarepaken mumpuni ngocéki tema, diksi/tembung,paribasa,purwakanti/rima, lan amanat, artosé diarepaken siswa ningkataken kesadarané kanggé banggaaken basa lan budayanipun. 2. Sesarengan guru siswa nembang daérah Cerbon-Dermayu: Jaran Samberani (Cipt. H. Abdul Adjib) Mlayuné jaran samberani gagahé langka sing ngundaki tobat banget mlakuné, saking cepet waktuné angel ndeleng rupané mung ana krungu suwarané kaya kenang angin rupané bli samar lan bli pangling, ya jaran samberani ambuné aruma wangi Ref: jaran samberani, jaran samberani tobat mlayuné gancang, mabur ning awang-awang nyampé nembus ning mega putih, koné mabur ngati-ati pancen sakti ya jaran samberani Bab II: Pituduh Kusus 31

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XII

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XII Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XII Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu

Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

blajar basa lan sastra

blajar basa lan sastra blajar basa lan sastra cerbon-dermayu kanggé murid sd/mi kelas i Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid ingkang

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SD/MI Kelas V

Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SD/MI Kelas V Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SD/MI Kelas V Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR. MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.)

KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR. MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT BALAI PENGEMBANGAN BAHASA DAERAH DAN KESENIAN 2013 DRAFT-1 DAN MATA PELAJARAN

Lebih terperinci

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas XI

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas XI Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas XI Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu

Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas VII Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

menyusun teks lisan sesuai unggahungguh. berbagai keperluan. C. Tujuan Pembelajaran

menyusun teks lisan sesuai unggahungguh. berbagai keperluan. C. Tujuan Pembelajaran RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Angka Jawa :

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas X

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas X Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas X Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken

Lebih terperinci

1. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berpamitan. 2. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk menyapa. 3. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berkenalan.

1. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berpamitan. 2. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk menyapa. 3. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berkenalan. RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SEKOLAH MENENGAH ATAS (SMA )/MADRASAH ALIYAH (MA)/ SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN (SMK)

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SEKOLAH MENENGAH ATAS (SMA )/MADRASAH ALIYAH (MA)/ SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN (SMK) KELAS: X KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INDONESIA SEKOLAH MENENGAH ATAS (SMA )/MADRASAH ALIYAH (MA)/ SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN (SMK) KOMPETENSI INTI 1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Materi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan : Bahasa Jawa : VII/1 : Tembang macapat Gambuh : 2 x 40 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

Kompetensi Inti dan Kompetensi Dasar Bahasa Jerman

Kompetensi Inti dan Kompetensi Dasar Bahasa Jerman KELAS : X Kompetensi Inti dan Kompetensi Dasar Bahasa Jerman KOMPETENSI INTI 1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya 2. Menghayati dan mengamalkan perilaku jujur, disiplin, tanggungjawab,

Lebih terperinci

IKLAN. File bisa dikirim Via ataupun Paket CD yang dikirim langsung ke alamat anda.

IKLAN. File bisa dikirim Via  ataupun Paket CD yang dikirim langsung ke alamat anda. IKLAN Kami menyediakan Paket Perangkat Pembelajaran Kurikulum 2013 lengkap untuk semua mata pelajaran tingkat SMA/Ma/SMK, SMP/MTs, dan SD/Mi lengkap Semester 1 dan 2. File bisa dikirim Via email ataupun

Lebih terperinci

RPP VEKTOR KELAS X SMA MUH. AMRAN SHIDIK 11/13/2016

RPP VEKTOR KELAS X SMA MUH. AMRAN SHIDIK 11/13/2016 2016 RPP VEKTOR KELAS X SMA MUH. AMRAN SHIDIK 11/13/2016 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi waktu : SMA NEGERI 1 PALLANGGA : FISIKA : X : 3 X 45 Menit

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Materi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan : Bahasa Jawa : VII/1 : Cangkriman : 2 x 40 menit A. Kompetensi Inti B. Kompetensi

Lebih terperinci

44. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK

44. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK 44. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK KELAS: X Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan secara keseluruhan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Sandhangan Panyigeg

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Matematika - Wajib Kelas/Semester X MIPA/Ganjil Alokasi Waktu 4 x 40 menit (1 kali pertemuan) A. Kompetensi Inti (KI) KI-1 KI-2 KI- Menghayati

Lebih terperinci

41. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA KRISTEN DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK

41. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA KRISTEN DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK 41. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA KRISTEN DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK KELAS: X Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan secara keseluruhan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP) Kelas/Semester : XI/2 Materi Pembelajaran : Keseimbangan dan Dinamika Benda Tegar Alokasi Waktu : 16 45 menit Pertemuan Ke : 2 Kompetensi Inti (KI) : 1. Menghayati

Lebih terperinci

Click to edit Master title style KELOMPOK IV : 1. MUJAENI 2. ELLA NURLELAWATI 3. MAIMUNAH 4. HERMANTO

Click to edit Master title style KELOMPOK IV : 1. MUJAENI 2. ELLA NURLELAWATI 3. MAIMUNAH 4. HERMANTO Click to edit Master title style KELOMPOK IV : 1. MUJAENI 2. ELLA NURLELAWATI 3. MAIMUNAH 4. HERMANTO Click to edit Master title style PP 32 Tahun 2013 Tentang STANDAR NASIONAL PENDIDIKAN Permendikbud

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMK N 2 Karanganyar Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas / Semester : X Semua/ 1 (Gasal) : 2 x 45 menit ( pertemuan ke-14) 2 x 45 menit ( pertemuan

Lebih terperinci

ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA

ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA i ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA SKRIPSI untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan oleh Nama : Nila Haryu Kurniawati NIM : 2102407144 Prodi : Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

A. Kompetensi Inti (KI) : B. Kompetensi Dasar (KD) yang diintegrasikan pada semua proses pembelajaran:

A. Kompetensi Inti (KI) : B. Kompetensi Dasar (KD) yang diintegrasikan pada semua proses pembelajaran: RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP) Sekolah : SMA Advent Makassar Kelas/Semester : XI/2 Materi Pembelajaran : Efek Pemanasan Global Alokasi Waktu : 3 45 menit A. Kompetensi Inti (KI) : 1. Menghayati

Lebih terperinci

SILABUS PEMBELAJARAN BAHASA JAWA. Kelas/Semester : VIII/ Semester 1

SILABUS PEMBELAJARAN BAHASA JAWA. Kelas/Semester : VIII/ Semester 1 SILABUS PEMBELAJARAN BAHASA JAWA Nama Sekolah : SMP N 1 Piyungan Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas/Semester : III/ Semester 1 Alokasi Waktu : 34 Jam Kompetensi Inti: 1. Memahami pengetahuan (faktual,

Lebih terperinci

KELAS: X. 1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya

KELAS: X. 1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya 20. PENDIDIKAN PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN SEKOLAH MENENGAH ATAS/ MADRASAH ALIYAH/SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN/MADRASAH ALIYAH KEJURUAN (SMA/MA/SMK/MAK) KELAS: X KOMPETENSI INTI 1 (SIKAP SPIRITUAL) 1. Menghayati

Lebih terperinci

12. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR EKONOMI SMA/MA

12. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR EKONOMI SMA/MA 12. KOMPETENSI INTI DAN EKONOMI SMA/MA KELAS: X Tujuan kurikulum mencakup empat kompetensi, yaitu (1) kompetensi sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan. Kompetensi tersebut

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XI

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XI Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XI Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 5 (Lima) Mata Pelajaran : Matematika Program : Peminatan MIPA Pokok Bahasan : Transformasi

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP) Kelas/Semester : XI/2 Materi Pembelajaran : Keseimbangan dan Dinamika Benda Tegar Alokasi Waktu : 16 45 menit Pertemuan Ke : 1 Kompetensi Inti (KI) : 1. Menghayati

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan Kelas / Semester Mata Pelajaran Program Pokok Bahasan Alokasi Waktu : Sekolah Menengah Atas : XII / 5 (lima) : Matematika : Wajib :

Lebih terperinci

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi KI Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi KI Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Teks Cerita

Lebih terperinci

KISI-KISI PENULISAN SOAL

KISI-KISI PENULISAN SOAL KISI-KISI PENULISAN SOAL Jenis Sekolah : SMP Kelas VII/ Semester 1 Alokasi Waktu : 90 menit Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Jumlah 10 PG, 5 uraian Kurikulum : Kurikulum 2013 NO KOMPETENSI KOMPETENSI KELAS/

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMK N 2 Karanganyar Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas / Semester : X Semua/ 1 (Gasal) : 2 x 45 menit ( pertemuan ke-15) 2 x 45 menit ( pertemuan

Lebih terperinci

Ikrar Minamata インドネシア語

Ikrar Minamata インドネシア語 インドネシア語 Ikrar Minamata Melalui kisah lima puluh tahun lalu di Minamata, didapati banyak kegagalan. Dalam penelitian ini, telah dipelajari dari Minamata, betapa sulitnya mengembalikan lingkungan alam yang

Lebih terperinci

STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SMP/SMPLB/MTs PROVINSI JAWA TENGAH

STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SMP/SMPLB/MTs PROVINSI JAWA TENGAH STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SMP/SMPLB/MTs PROVINSI JAWA TENGAH A. STANDAR KOMPETENSI LULUSAN Sikap Memiliki perilaku yang mencerminkan sikap orang beriman, berakhlak

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Alokasi Waktu : SMP N 8 YOGYAKARTA : Bahasa Jawa : IX/1 : 2 X 40 ( 1 pertemuan) A. Standar Kompetensi Mengungkapkan pikiran, pendapat,

Lebih terperinci

KEGIATAN PEMBELAJARAN PENILAIAN ALOKASI WAKTU Mengamati

KEGIATAN PEMBELAJARAN PENILAIAN ALOKASI WAKTU Mengamati Aspek Kelas Semester SILABUS MATA PELAJARAN: SENI PENCAK SILAT BANTEN (PILIHAN WAJIB B ) : Seni Pencak Silat Banten : X (sepuluh) : Genap Kompetensi Inti : Kompetensi Inti 1 : Menghayati dan mengamalkan

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARANPENGOLAHAN CITRA DIGITAL (PAKET KEAHLIAN MULTIMEDIA)

SILABUS MATA PELAJARANPENGOLAHAN CITRA DIGITAL (PAKET KEAHLIAN MULTIMEDIA) SILABUS MATA PELAJARANPENGOLAHAN CITRA DIGITAL (PAKET KEAHLIAN MULTIMEDIA) Satuan Pendidikan Kelas : SMK / MAK :XII Kompetensi Inti I-1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. I-2. Menghayati

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas X

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas X Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas X Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMA Mata Pelajaran : Fisika Kelas / Semester : XI / Genap Alokasi Waktu : 2 x 45 menit A. KOMPETENSI INTI 1. Menghayati dan mengamalkan ajaran

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/Semester Materi Pembelajaran Pertemuan RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN :SMA IT Al Fityan Gowa :FISIKA :XI/ Genap :Fluida Dinamik (Azas Toricelli) : Pertama Alokasi

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Madrasah : MA... Mata pelajaran : Fiqih Kelas/Semester : X/Genap Materi Pokok : Ketentuan Perkawinan Dalam Islam Dan Hikmahnya Alokasi Waktu : 2 X 45 Menit KOMPETENSI

Lebih terperinci

ANALISIS SILABUS MATA PELAJARAN

ANALISIS SILABUS MATA PELAJARAN ANALISIS SILABUS MATA PELAJARAN Satuan Pendidikan : SMK Program Keahlian : Teknik Mesin Paket Keahlian : Teknik Fabrikasi Logam Mata Pelajaran : Gambar Teknik Kelas : XI smt 1 dan 2 : 72 Jam Pelajaran

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XI / 3 (tiga) Mata Pelajaran : Matematika Program : Umum Pokok Bahasan : Lingkaran 1 Alokasi

Lebih terperinci

SKRIPSI. oleh. Nama. : Elok Wahyuni. : Bahasa dan Sastra Jawa NIM. Program. Jurusan FAKULTAS

SKRIPSI. oleh. Nama. : Elok Wahyuni. : Bahasa dan Sastra Jawa NIM. Program. Jurusan FAKULTAS PEROLEHAN BAHASAA JAWA ANAK PLAYGROUP AULIYAA KENDAL USIA 3-4 TAHUN SKRIPSI untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan oleh Nama NIM : Elok Wahyuni : 2102407065 Program studi :Pendidikan Bahasa dan Sastra

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : X / 2 (dua) Mata Pelajaran : Matematika Program : Umum Pokok Bahasan : Geometri Ruang 1

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Pertemuan Ke Alokasi Waktu Kemampuan berbahasa : SMP N 4 Wates : Bahasa Jawa : VIII/ Gasal : 1 (satu) : 2 x 40 menit :

Lebih terperinci

SERI MATERI PEMBEKALAN PENGAJARAN MIKRO 2015 PUSAT PENGEMBANGAN PPL & PKL STANDAR KOMPETENSI GURU KURIKULUM 2006 (KTSP)

SERI MATERI PEMBEKALAN PENGAJARAN MIKRO 2015 PUSAT PENGEMBANGAN PPL & PKL STANDAR KOMPETENSI GURU KURIKULUM 2006 (KTSP) SERI MATERI PEMBEKALAN PENGAJARAN MIKRO 2015 PUSAT PENGEMBANGAN PPL & PKL STANDAR KOMPETENSI GURU KURIKULUM 2006 (KTSP) UU No. 14/2005 (UUGD) Kompetensi adalah seperangkat pengetahuan, keterampilan, dan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan Kelas / Semester Mata Pelajaran Program Pokok Bahasan Alokasi Waktu : Sekolah Menengah Atas : XII / 5 (lima) : Matematika : Umum :

Lebih terperinci

3. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMA/SMK/MA/MAK

3. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMA/SMK/MA/MAK 3. KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INDONESIA SMA/SMK/MA/MAK KELAS: X Tujuan kurikulum mencakup empat kompetensi, yaitu (1) kompetensi sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan.

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) NamaSekolah : SMA NEGERI 1 AIRMADIDI Kelas/ Semester : X /I Mata Pelajaran : BAHASA INGGRIS Topik : Ungkapan Proverb tulis dan tulis AlokasiWaktu : 3 x 45 Menit Pertemuanke

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN GAMBAR INTERIOR DAN EKSTERIOR BANGUNAN GEDUNG

SILABUS MATA PELAJARAN GAMBAR INTERIOR DAN EKSTERIOR BANGUNAN GEDUNG SILABUS MATA PELAJARAN GAMBAR INTERIOR DAN EKSTERIOR BANGUNAN GEDUNG Satuan Pendidikan : SMK/MAK Kelas : XII Kompetensi Inti : KI 1 : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya KI 2 : Menghayati

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 5 (lima) Mata Pelajaran : Matematika Program : Wajib Pokok Bahasan : Matriks 3 Alokasi

Lebih terperinci

RPP AKUNTANSI KEUANGAN MATERI : PROSES DAN METODE REKONSILIASI BANK

RPP AKUNTANSI KEUANGAN MATERI : PROSES DAN METODE REKONSILIASI BANK RPP AKUNTANSI KEUANGAN MATERI : PROSES DAN METODE REKONSILIASI BANK RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah : SMK Negeri Mata Pelajaran : Akuntansi Keuangan Kelas / Semester : XI / 1 Materi Pokok

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 6 (enam) Mata Pelajaran : Matematika Program : Wajib Pokok Bahasan : Geometri Ruang

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah : MAN Tulungagung 2 Mata Pelajaran : Bahasa Inggris Kelas/ Semester : X / II (dua) Materi Pokok : Recount Alokasi Waktu : 2 x 45 menit Pertemuan ke : 2 A.

Lebih terperinci

XII. PEMINATAN BAHASA DAN BUDAYA A.Bahasa dan Sastra Indonesia. Satuan Pendidikan : SMA/MA : X (sepuluh) Kompetensi Inti : KI 4 :

XII. PEMINATAN BAHASA DAN BUDAYA A.Bahasa dan Sastra Indonesia. Satuan Pendidikan : SMA/MA : X (sepuluh) Kompetensi Inti : KI 4 : XII. PEMINATAN BAHASA DAN BUDAYA A.Bahasa dan Sastra Satuan Pendidikan : SMA/MA Kelas : X (sepuluh) Kompetensi Inti : KI 1 : KI 2 : KI 3 : KI 4 : Menghayati Dan Mengamalkan Ajaran Agama Yang Dianutnyadengan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) (24)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) (24) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) (24) Sekolah : SMP N 2 Palembang Mata Pelajaran : Matematika Kelas/Semester : VII/I Materi : Operasi pada himpunan (Irisan) KD.3 dan KD.4 Alokasi Waktu : 2x40 (Pertemuan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan Kelas / Semester Mata Pelajaran Program Pokok Bahasan Alokasi Waktu : Sekolah Menengah Atas : XI / 3 (tiga) : Matematika : Wajib :

Lebih terperinci

KISI-KISI PENULISAN SOAL

KISI-KISI PENULISAN SOAL KISI-KISI PENULISAN SOAL Jenis Sekolah : SMP Kelas VII/ Semester 1 Alokasi Waktu : 80 menit Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Jumlah 10 PG, 5 uraian Kurikulum : Kurikulum 2013 NO KOMPETENSI KOMPETENSI KELAS/

Lebih terperinci

SILABUS Satuan pendidikan : SMP N 2 DEPOK Kelas/Semester : VIII / Ganjil Kompetensi Inti :

SILABUS Satuan pendidikan : SMP N 2 DEPOK Kelas/Semester : VIII / Ganjil Kompetensi Inti : KI1 KI2 KI3 KI4 Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya. SILABUS Satuan pendidikan : SMP N 2 DEPOK Kelas/Semester : VIII / Ganjil Kompetensi Inti : Menghargai dan menghayati perilaku jujur,

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN. Sekolah/Satuan Pendidikan : SMA 64 Jakarta

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN. Sekolah/Satuan Pendidikan : SMA 64 Jakarta RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Sekolah/Satuan Pendidikan : SMA 64 Jakarta Mata Pelajaran : Fisika Kelas/Semester : X/1 Materi Pokok : Vektor Alokasi Waktu : 6 Jam Pelajaran x 45 menit I. TUJUAN PEMBELAJARAN

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL: SENI BUDAYA BANTEN (SENI BATIK BANTEN)

SILABUS MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL: SENI BUDAYA BANTEN (SENI BATIK BANTEN) SILABUS MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL: SENI BUDAYA BANTEN (SENI BATIK BANTEN) SATUAN PELAJARAN : SMA KELAS : XI SEMESTER : 2 KOMPETENSI INTI : Kompetensi Inti 1 : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas/semester Alokasi Waktu Pertemuan ke : SMK NEGERI 1 SEYEGAN : Gambar Teknik : XI/1 : 1 x pertemuan (2 JP) : 3 (tiga) A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas/semester Alokasi Waktu Pertemuan ke : SMK NEGERI 1 SEYEGAN : Gambar Teknik : XI/1 : 1 x pertemuan (2 JP) : 4 (empat) A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMK Negeri 1 Lumajang Kelas/Semester : XI / Ganjil Mata Pelajaran : Pengolahan Citra Digital Topik : Anatomi font huruf pada : 24 x 45 menit (6x

Lebih terperinci

SILABUS KOMPETENSI INTI. K1 Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya

SILABUS KOMPETENSI INTI. K1 Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya SILABUS BIDANG KEAHLIAN : TEKNOLOGI DAN REKAYASA PROGRAM KEAHLIAN : TEKNIK OTOMOTIF KOMPETENSI KEAHLIAN : TEKNIK SEPEDA MOTOR MATA PELAJARAN : PEMELIHARAAN SASIS SEPEDA MOTOR KELAS : XI KOMPETENSI INTI

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah : SMA SMA Negeri 1 Wonogiri Mata Pelajaran/Tema : Bahasa Indonesia/ Kelas/Semester Waktu : XI / Ganjil : 1 x Pertemuan (2 x 45 menit) Hari : Kamis, 23 Desember

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN SENI BUDAYA. Satuan Pendidikan : SMA Negeri 78 Jakarta. Kompetensi Inti :

SILABUS MATA PELAJARAN SENI BUDAYA. Satuan Pendidikan : SMA Negeri 78 Jakarta. Kompetensi Inti : SILABUS MATA PELAJARAN SENI BUDAYA Satuan Pendidikan : SMA Negeri 78 Jakarta Mata : SENI RUPA Kelas : X Kompetensi Inti : KI 1 KI 2 KI 3 KI 4 : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya :

Lebih terperinci

BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014

BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014 1 BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014 HUMAS DAN PROTOKOL SETDA KABUPATEN SEMARANG 2 Assalamu alaikum Wr. Wb. Salam

Lebih terperinci

KISI KISI UJIAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2015/2016. Nomor Jenis. Pengertian biosfer 1

KISI KISI UJIAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2015/2016. Nomor Jenis. Pengertian biosfer 1 KISI KISI UJIAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2015/2016 Nama Sekolah : MA Negeri Cibaliung Mata Pelajaran : Geografi Kelas/ Program : XI / IPS Semester : Ganjil Kompetensi Inti : KI 1 Menghayati

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 6 (enam) Mata Pelajaran : Matematika Program : Peminatan MIPA Pokok Bahasan : Geometri

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 5 (lima) Mata Pelajaran : Matematika Program : Wajib Pokok Bahasan : Barisan dan Deret

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 5 (lima) Mata Pelajaran : Matematika Program : Umum Pokok Bahasan : Matriks 3 Alokasi

Lebih terperinci

4. Menentukan Himpunan Penyelesaian untuk Sistem Persamaan Linear Dua Variabel

4. Menentukan Himpunan Penyelesaian untuk Sistem Persamaan Linear Dua Variabel BAHAN AJAR A. Kompetensi Inti KI 1 : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. KI 2 : Menghayati dan mengamalkan perilaku jujur, disiplin, tanggungjawab, peduli (gotong royong, kerjasama,

Lebih terperinci

PROGRAM TAHUNAN. Nama Sekolah : SMA N 1 Banguntapan Mata Pelajaran : Fisika. Tahun Pelajaran : 2016/2017 KOMPETENSI INTI ALOKASI WAKTU SEM

PROGRAM TAHUNAN. Nama Sekolah : SMA N 1 Banguntapan Mata Pelajaran : Fisika. Tahun Pelajaran : 2016/2017 KOMPETENSI INTI ALOKASI WAKTU SEM SATU PROGRAM TAHUNAN Nama Sekolah : SMA N 1 Banguntapan Mata Pelajaran : Fisika Kelas : X Tahun Pelajaran : 2016/2017 SEM KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR ALOKASI WAKTU KET. 1. Menghayati dan mengamalkan

Lebih terperinci

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya.

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. Mata Pelajaran RENCANA PROGRAM PENGAJARAN : Fisika Kelas / Semester : XI /I Peminatan Materi Pokok Alokasi Waktu : MIA : Momentum dan Impuls : 12 Jam Pelajaran KOMPETENSI INTI KI 1 KI 2 : Menghayati dan

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah

BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah 1 BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah Pendidikan Jasmani Olahraga dan Kesehatan (Penjasorkes) merupakan salah satu pelajaran yang memiliki peran penting dari proses pendidikan. Melalui pembelajaran

Lebih terperinci

Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015

Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015 Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015 Oleh : Rani Aryanti Program Studi Pendidikan Bahasa dan Sastra

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) : SMA Negeri 5 Watampone : KINEMATIKA

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) : SMA Negeri 5 Watampone : KINEMATIKA RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) Sekolah Mata Pelajaran Tema Kelas / Semester Materi Pokok Alokasi waktu : SMA Negeri 5 Watampone : FISIKA : KINEMATIKA : X (sepuluh) / Semester I : Gerak Lurus

Lebih terperinci

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya.

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. Mata Pelajaran RENCANA PROGRAM PENGAJARAN : Fisika Kelas / Semester : XI /I Peminatan Materi Pokok Alokasi Waktu : MIA : Momentum dan Impuls : 12 Jam Pelajaran KOMPETENSI INTI KI 1 KI 2 : Menghayati dan

Lebih terperinci

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya.

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. Mata Pelajaran RENCANA PROGRAM PENGAJARAN : Fisika Kelas / Semester : XI /I Peminatan Materi Pokok Alokasi Waktu : MIA : Momentum dan Impuls : 12 Jam Pelajaran KOMPETENSI INTI KI 1 KI 2 : Menghayati dan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 5 (lima) Mata Pelajaran : Matematika Program : Umum Pokok Bahasan : Barisan dan Deret

Lebih terperinci

PROGRAM PENILAIAN : SMK N 1 PAJANGAN : HILMI MUHAMMAD AQWAM : : 1 TGB ( TGB-A, TGB-B, TGB-C

PROGRAM PENILAIAN : SMK N 1 PAJANGAN : HILMI MUHAMMAD AQWAM : : 1 TGB ( TGB-A, TGB-B, TGB-C PROGRAM PENILAIAN Nama Sekolah : SMK N 1 PAJANGAN Nama Guru : HILMI MUHAMMAD AQWAM Mata Pelajaran : Konstruksi Bangunan Kelas : 1 TGB ( TGB-A, TGB-B, TGB-C ) Semester : Ganjil ( 1 ) No Kompetensi Inti

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SEKOLAH MENENGAH ATAS/SEKOLAH MENENGAN KEJURUAN/ MADRASAH ALIYAH/MADRASAH ALIYAH KEJURUAN (SMA/SMK/MA/MAK)

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SEKOLAH MENENGAH ATAS/SEKOLAH MENENGAN KEJURUAN/ MADRASAH ALIYAH/MADRASAH ALIYAH KEJURUAN (SMA/SMK/MA/MAK) KOMPETENSI INTI DAN SEKOLAH MENENGAH ATAS/SEKOLAH MENENGAN KEJURUAN/ MADRASAH ALIYAH/MADRASAH ALIYAH KEJURUAN (SMA/SMK/MA/MAK) MATA PELAJARAN BAHASA INDONESIA KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN JAKARTA,

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : X / 2 (dua) Mata Pelajaran : Matematika Program : Umum Pokok Bahasan : Peluang 1 Alokasi

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XII / 6 (enam) Mata Pelajaran : Matematika Program : Peminatan MIPA Pokok Bahasan : Geometri

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan Kelas / Semester Mata Pelajaran Program Pokok Bahasan Alokasi Waktu : Sekolah Menengah Atas : X / 2 (dua) : Matematika : Umum : Limit

Lebih terperinci

SILABUS AKUNTANSI KEUANGAN

SILABUS AKUNTANSI KEUANGAN SILABUS AKUNTANSI KEUANGAN Satuan Pendidikan : Bidang Keahlian : Bisnis dan Manajemen Program Keahlian : Keuangan Paket Keahlian : Kelas /Semester : XI /1 Kompetensi Inti: KI 1: Menghayati dan mengamalkan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. IDENTITAS Satuan Pendidikan : Sekolah Menengah Atas Kelas / Semester : XI / 3 (tiga) Mata Pelajaran : Matematika Program : MIPA Materi Pokok : Lingkaran 2 Alokasi

Lebih terperinci

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya.

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. Mata Pelajaran RENCANA PROGRAM PENGAJARAN : Fisika Kelas / Semester : XI /I Peminatan Materi Pokok Alokasi Waktu : MIA : Momentum dan Impuls : 12 Jam Pelajaran KOMPETENSI INTI KI 1 KI 2 : Menghayati dan

Lebih terperinci

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya.

MOMENTUM & IMPULS RENCANA PROGRAM PENGAJARAN. Kelas / Semester : XI /I KOMPETENSI INTI. : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. Mata Pelajaran RENCANA PROGRAM PENGAJARAN : Fisika Kelas / Semester : XI /I Peminatan Materi Pokok Alokasi Waktu : MIA : Momentum dan Impuls : 12 Jam Pelajaran KOMPETENSI INTI KI 1 KI 2 : Menghayati dan

Lebih terperinci