Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu"

Transkripsi

1

2 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid ingkang sampun selaras sareng Kurikulum Buku puniki sampun kasusun klawan diocéki dumateng Tim klawan dikoordinasi dumateng Balai Pengembangan Bahasa Daérah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat minangka buku kurikulum daérah. Buku badé dienggé téng taun 2014/2015. Sipat buku puniki ugi minangka dokumen urip, ingkang saged diselarasaken sareng ngembangé kabutuhan jaman. PENYUSUN: Ketua: Supali Kasim, M.Pd. Anggota: -Nanang Suhana, M.Pd. -Masduryat, S.Pd.SD. -Wardina, M.Pd. -Karsim, S.Pd., M.Si. -Roji Hidayat S.Pd. -Ruhaendi, S.Pd. -Drs. Bani, M.Pd. -Komariah, M.Pd. -Dra. Hj. Siti Ratnawati, M.M. -Drs. Saptaguna, -Wignya Winata, M.A., M.Pd., -Rojai, M.Pd. NARASUMBER: Supali Kasim, M.Pd., Drs. Saptaguna, Durokhim, S.Pd., Roji Hidayat, S.Pd., Sulistijo, Saupah, S.Pd., Maya Déwi, S.Pd., Tasman, S.Pd., Masruri, S.Pd., M.Av., Siarudin, M.Pd., H. Uti Sudianto, S.Pd. TIM PENELAAH: H. Made Casta, S.Pd., M.Pd. H. Khusnan Adisantika, S.Ag., M.M.Pd. Sri Murtiani, M.Pd. Abur Mustikawanto Sulistijo Desain Isi: Yoshi Sukadar Desain Cover: Yoshi Sukadar Isi nggunakaken Adobe InDesign CS3 kaliyan Adobe Photoshop CS3 Aksara ngagunakaken Arial - ITC Offi cina Sans 12 pt - 18 pt. Dimedalken dening: DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT ISBN: (Jilid Lengkap) (Jilid 2) Perpustakaan Nasional : Katalog Dalam Terbitan (KDT)

3 Ater-ater KEPALA DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT Assalamu alaikum Wr. Wb. Kula miwiti muji syukur dumateng arsanipun Gusti Allah ingkang sampun nyukani pinten-pinten rahmat lan hidayahipun kanggé kula sedaya. Shalawat lan salam mugia ing atasé Kanjeng Nabi Muhammad SAW kaliyan kulawarganipun, para sedérékipun, ugi kula lan panjenengan sami ingkang banter kekarepé supados angsal safaat saking panjenenganipun. Kalian ngetrapipun Kurikulum 2013 lan adedasar tementinemené kepéngénan kanggé mulasara lan angremeni Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu, pramila mekaten Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat cangcut taliwanda anggoné nyusun Buku Murid lan Buku Guru mata pelajaran muatan lokal (mulok) Basa lan Sastra Daerah. Kula sedaya ngraos bungah amarwatasuta keranten maksad ingkang kados mekaten ugi dientosi sanget dumateng para guru basa lan sastra. Pancen kawontenané buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu iku dibutuhaken sanget kanggé uger-uger piwulangan. Sanesé kanggé nyumponi kabutuhanpiwulangan, saleresé kaliyan kasusuné buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu banget wigatiné kanggé nyumponi kabutuhan ndidik budi lan pakarti uga netepaken raos sutrisnanipun laré dumateng kabudayan daérah. Pramila mekaten buku puniki boten mawon nyumpuni kabutuhan kawruh basa lan sastra, nanging ugi nekenaken iii

4 pendekatan sosiokultural. Temtos mawon ingkang mekaten supados piwulangan Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu saged dipun cecep madu kawruhé lan ugi nilai-nilai budayanipun. Selajengé tamtu sesampuné wonten buku puniki, tanggel jawab akademis lan moral, ugi budaya, wonten dateng para guru Basa lan Sastra Daérah. Kula suwun lan gadahi kekarep supados piwulangan mata pelajaran Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu kalaksanan kaliyan temen-tinemen. Kranten jalaran mekaten, buku puniki bakal nggadahi tikel-tikel mangpaat. Mugia buku ingkang sampun kasusun puniki dados pepadangé para guru lan siswa anggoné ginau basa, sastra, lan budaya. Perkawis kakirangan atanapi pinten-pinten ingkang kliru secara konsép basa, sastra, lan budaya saged dipun dangdani téng mangsa ingkang badé dugi. Mugia buku puniki ageng mangpaatipun. Wassalamu alaikum Wr. Wb. Bandung, April 2015 Kepala Dinas Pendidikan Prov. Jawa Barat Dr. H. Asep Hilman, M.Pd. Pembina Tingkat I NIP iv

5 Ater-ater KEPALA BALAI PENGEMBANGAN BAHASA DAERAH DAN KESENIAN DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT Assalamu alaikum Wr. Wb. Kurikulum 2013, secara nasional mulai saniki sampun dianggé, keranten puniku piwulang Basa lan Sastra Daerah ingkang sampun didadosaken muatan local téng Jawa Barat kedah pas sareng Kurikulum 2013, khususé ingkang wonten kaitané sareng kasusastran. Bagian-bagian perubihan ingkang dados karakteristik utawi téng selebeté Kurikulum 2013, antawisipun: Standar Kompetensi Lulusan, Standar Isi, Standar Prosés, lan Standar Penilaian. Pokokpokok punika kedah saged dikuasai lan dilaksanakaken sedaya dumateng guru-guru Bahasa lan Sastra Daerah téng SD/MI, SMP/ MTs, SMA/MA/SMK/MAK. Buku-buku ingkang badé didadosaken bahan ajar inggih punika buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu. Sedantené wonten 24 jilid, inggih punika Buku Murid 12 jilid, lan Buku Guru 12 jilid, ingkang ngrupiaken Buku Induk sekolah-sekolah téng wilayah Cerbon lan Indramayuh. Buku Murid disediakaken kanggé sedanten murid ingkang didasari tingkatan kelas. Isi buku wau perkawis bahan ajar sareng pitakénan-pitakénan, latian tugas ingkang caket kaitané sareng Kompetensi Dasar (KD). Isi Buku Guru perkawis: Silabus, Metodelogi Pengajaran, sareng Evaluasi ingkang ngrupiaken pelengkap buku murid. Komponen-komponen ingkang dikembangaken dumateng Buku Murid kelawan Buku Guru, didasaraken téng 4 (sekawan) v

6 keterampilan basa, ingkang nglingkupi: mirengaken (menyimak), wiraos (berbicara), maos (membaca), kelawan nyerat (menulis), lan diwulangaken nganggé Pendekatan Saintifi k lan Penilaian Autentik ingkang didasaraken dumateng Karakteristik Kurikulum 2013 téng selebeté proses pengajaran. Disusuné buku punika, ngrupiaken tindak lanjut saking; Surat Edaran Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat, Nomor: 423/2372/SETDISDUK, Tanggal 26 Maret 2013, perkawis: Pembelajaran Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerah pada jenjang SD/MI SMP/MTs SMA/MA/SMK/MAK, sareng Peraturan Gubernur Jawa Barat, No. 69/ Tahun 2013, perkawis: Piwulang Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerah, pada Jenjang Pendidikan Dasar dan Menengah. Mugia buku punika saged mbakta mupangat dumateng sederek sedaya lan saged didadosaken margi kanggé nempataken penataan Bahasa lan Sastra Daerah (Cirebon) lintang Pendidikan Formal téng Jawa Barat umumé lan téng Cirebon khususé. Buku punika masih katah kekirangan lan déréng sampurna, lan badé teras didangdosi malih supados saged pas sinareng ngembangé jaman. Bandung, April 2015 Kepala Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian Drs. H. Husen R. Hasan, M.Pd. Pembina Tingkat I NIP vi

7 Purwaka Assalamu alaikum Wr. Wb. Puji klawan syukur dumateng Gusti Allah ingkang Maha Suci lan Maha Agung, ingkang nyukani sedaya rahmat lan barokahipun kanggé kula sedaya, Tim Panyerat Buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu. Klawan rahmat lan barokahipun, Tim Panyerat Buku saged ngrampungaken buku puniki, buku kanggé muridmurid SD/MI, SMP/MTs, lan SMA/MA/SMK. Tim Panyerat maturaken kesuwun sanget dumateng para pengageng, budayawan, lan tokoh masyarakat ingkang nyukani dorongan sumanget supados buku puniki saged rampung lan saged diwulangaken téng sekolah/madrasah. Tim Panyerat mung saged maturaken kesuwun sanget dumateng: 1) Mama H. Asep Hilman minangka Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat; 2) Mama H. Husen R. Hasan minangka Kepala Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat; 3) Mama Nurdin M. Noer minangka Ketua Lembaga Basa lan Sastra Cerbon (LBSC); 4) Mama Kusnadi Muamarto minangka tokoh masyarakat pendidikan; 5) Mama Khusnan Adisantika minangka Pengawas Sekolah; 6) Mimi Sri Murtiani minangka Pengawas Sekolah; ugi para tokoh sanésé ingkang boten saged kasebut setunggil-setunggil ingkang sampun nyukani kawruhan basa lan sastra Cerbon- Dermayu. vii

8 Buku puniki kasusun dening Tim Panyerat ingkang ngraos perlu wontené buku basa daerah ingkang selaras sareng Kurikulum Téng salebeté wulangan diwontenaken pinten-pinten piwulangan, ingkang utaminé wonten kawruh basa, paramasastra, kasusastran, bausastra, lan bagian-bagian kabudayan sanésé. Téng salebeté piwulangan ugi dianjuraken supados saged ngetrapaken sekawan trampilipun bebasan, inggih punika wiraos, mirengaken, maos, lan nyerat. Sanésé, ugi supados diselarasken sareng konsép piwulangan saintifi k. Tim Panyerat ngakui, buku puniki maksih tebih saking kasampurnan. Pramila mekaten, saran lan pandengan para guru, budayawan, tokoh masyarakat, lan masyarakat sanésé saged nyempurnakaken buku puniki.sedaya kakirangan téng isi buku puniki ngrupiaken perkawis ingkang kedah dilurusaken lan dileresaken téng mangsa ingkang badé dugi. Mugia wontené buku puniki saged nambih kawruh basa lan kabudayan ingkang nggadahi tujuan saged ningkataken budi pakarti, kawruh basa lan budaya, lan trampil ngetrapaken basa lan sastra Cerbon-Dermayu. Wassalamu alaikum Wr. Wb. Tim Panyerat Buku

9 Daftar Isi ATER-ATER: 1. Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat... iii 2. Kepala Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat... v PURWAKA... vii BAB I: PITUDUH UMUM A. Perkawis Buku Cepengan Guru... 2 B. Cara Nganggé Buku Cepengan Guru... 3 C. Landesan Formal... 4 D. Sistem, Prinsip lan Penyampéan Piwulang... 5 E. Standar Kompetensi Lulusan ( SKL )... 6 F. Proses Mulang... 6 G. Kompetensi Inti (KI) sareng Kompetensi Dasar (KD), mata pelajaran bahasa dan sastra Cirebon. Sekolah Menengah Pertama/Madrasah Tsanawiyah (SMP/MTs)... 7 H. Peta Konsep BAB II: PITUDUH KUSUS Wulangan 1: Téks Pidato Minggu kaping 1 A. Maos lan Niténi Teks Pidato B. Mbedar Wulangan C. Mbuka Wawasan Bebasan ix

10 D. Trampil Nyusun Ukara E. Mbedar Parikan Minggu: Kaping-2 A. Maos lan Niténi Teks Pidato B. Mbedar Wulangan C. Mbuka Wawasan Bebasan D. Njodohaken Bagian-bagian Pidato E. Mbedar Tatabasa Minggu : Kaping-3 A. Maos lan Niténi Téks Pidato B. Mbedar Tatabasa Minggu: Kaping-4 A. Maos lan Niténi Téks Pidato B. Mbedar Wulangan C. Mbuka Wawasan Bebasan D. Trampil Nerapaken Ater-ater lan Panambang Wulangan 2: Wewara (Berita) Minggu: Kaping-1 A. Maos lan Niténi Téks Wewara B. Mbedar Wulangan C. Tugas teng Griya Minggu: Kaping 2 A. Maos lan Niténi Téks Pidato B. Mbedar Wulangan C. Mbuka Wawasan Bebasan D. Damel Ukara Minggu: Kaping A. Nyerat Wewara B. Tugas teng Griya Wulangan 3: Karangan Minggu: Kaping-1 A. Maos Karangan B. Tugas teng Griya x

11 Minggu: Kaping-2 A. Maos Karangan B. Mbedar Ukara C. Tugas teng Griya Minggu: Kaping-3 A. Maos Karangan B. Blajar Bebasan-Padinan C. Tugas teng Griya Minggu: Kaping-4 A. Maos Karangan B. Blajar Wangsalan C. Tugas teng Griya Wulangan 4: Puisi Minggu: Kaping-1 A. Maos Puisi B. Mbahas Tembung C. Tugas teng Griya Minggu: Kaping-2 A. Maos Puisi B. Tugas teng Griya Minggu: Kaping-31 A. Maos Puisi B. Tugas teng Griya Minggu: Kaping-4 A. Maos Puisi B. Tugas teng Griya Wulangan 5: Crita Cindek Minggu: Kaping-1 A. Maos lan Niténi Teks Crita Cindek B. Mbedar Padinan-Bebasan C. Tugas teng Griya xi

12 Minggu: Kaping-2 A. Damel Crita Cindek B. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-3 A. Maos Crita Cindek B. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-4 A. Maos Crita Cindek B. Tugas teng Griya Wulangan 6: Téks Drama Minggu: Kaping-1 A. Maos Téks Drama B. Mbedar Padinan-Bebasan C. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-2 Maen Drama Minggu : Kaping-3 Maos Téks Drama Minggu : Kaping-4 A. Maos Téks Drama B. Mbedar Bebasan-Padinan C. Tugas teng Griya Wulangan 7: Aksara Carakan Minggu: Kaping-1 A. Maos lan Nyerat Aksara Carakan B. Latihan Nyerat Aksara Carakan C. Tugas teng Griya Minggu: Kaping-2 A. Maos lan Nyerat Aksara Carakan B. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-3 A. Nyerat Sandangan B. Tugas teng Griya xii

13 Minggu : Kaping-4 Aksara Swara Wulangan 8: Legénda Minggu : Kaping-1 A. Maos Crita Legénda B. Mbedar Padinan-Bebasan C. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-2 A. Maos Crita Legénda B. Mbedar Wulangan C. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-3 A. Maos Crita Legénda B. Tugas teng Griya Minggu : Kaping-4 A. Maos Crita Legenda B. Tugas teng Griya BAB III: PITUDUH NILAI A. Kriteria Nilai Katuntasan Minimal (KKM) B. Rublik Nilai Guneman (Diskusi) C. Rublik Nilai Sikap D. Rublik Nilai Latihan E. Rublik Nilai Sikap F. Rublik Nilai Maos Bebas G. Rublik Nilai Nembang H. Rublik Nilai Wara Wara (Pidato) I. Rublik Nilai Nganggit (Ngarang) J. Rublik Nilai Carakan Cirebon K. Daftar Nilai Murid (Kaweruh basa lan gaya basa) L. Refl eksi Guru Daftar Pustaka xiii

14

15 Bab I PITUDUH UMUM

16 A. Perkawis Buku Cepengan Guru Buku puniki disusun supados guru nggadahi gambaran ingkang jelas kanggé nglaksanakaken piwulang Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu. Buku Guru puniki nggadahi pinten-pinten bab, inggih punika: 1. Ngocéki langkah-langkah teng lebeté supados wonten gambaran kanggé guru supados saged pas sareng Kompeténsi Dasar (KD) lan Indikator. 2. Susunan langkah-langkah piwulang kanggé nggambaraken piwulang ingkang saé lan lancar. 3. Langkah-langkah Piwulang ingkang disusun nggadahi tujuan supados saged wonten pengalaman piwulang, ingkang maksadipun kanggé mbangun sikap laku lampah ingkang saé. Nggadahi konsép, trampil, mikir ilmiah (saintifi k) mumpuni mbérési perkawis, pribados ingkang wani (replektif) lan rasa nggadahi basa Cerbon- Dermayu. 4. Mbedaraken macem-macem cara blajar dateng kebisaan murid. 5. Nerangaken ingkang dados patokan kegiatan remedial lan pengayaan. 6. Kegiatan catur gunem (sharing) antawis guru sareng wali murid, ingkang nyukani kelonggaran kanggé wali murid supados milet teng lebeté piwulang teng griyané piyambek. 7. Petunjuk kanggé buku sumber siswa. Kegiatan teng salebeté buku puniki didamel kanggé ngembangaken kebisaan (sikap, kaweruh, ketrampilan). Siswa sinareng trampil lan ngalir kanggé prilaku ingkang nggadahi tujuan, inggih punika: 1. Mbuka piwulang sareng kepéngénané murid kadosdéné maos utawi mirengaken téks. 2. Nyampékaken maksud piwulang teng murid supados murid saged nyerep lan saged njawab penjelasan ing disampékaken. 3. Ngeduk kaweruhan murid sedéréngé, supados saged ngaitaken kelawan kaweruhan ingkang badé diplajari. 4. Tugas ingkang wonten tahapan, runtut kanggé murid supados 2 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

17 diréwangi mahamaken konsep. 5. Nyukani kelonggaran kanggé nglatih ketrampilan murid. 6. Nyukani umpan balik kanggé nguwataken penguasaan murid. B. Cara Nganggé Buku Cepengan Guru Buku cepengan guru puniki nggadahi kegunaan ganda, ugi pituduh buku sumber murid, dados patokan kanggé kegiatan piwulang teng kelas. Keranten pentingé buku puniki, diarepaken guru kedah mahami krihin punapa ingkang badé disampékaken teng salebeté buku puniki. 1. Waosen krihin teng saben kaca/halaman kelawan teliti. 2. Apalaken krihin KD-KD lan Indikator piwulang. 3. Usahakaken kanggé nglebetaken K1-1 lan K1-2 teng saben kegiatan piwulang, guru kedah nyukani penguatan lan dorongan kanggé mbangun sikap, kaweruh, lan tingkah laku ingkang saé. 4. Supados kawujud K1-1 lan K1-2 teng selebeté piwulang kedah dibiasakaken nyontohi, teladan lan mbudayakaken sekolah ingkang saé. 5. Nglarasaken saben langkah piwulang sareng buku sumber murid, utamanipun kaca/halaman bukunipun. 6. Ngembangaken gagasan cakupan kanggé milih cara mulang, ugi tilari kegiatan sanésé ingkang pas kelawan ingkang sampun dirancang. 7. Macem-macem piwulang ingkang badé dikembangaken (murid nliti, pitakenan, crita, mraktékaken, kidung, lan séjéné). Kedah nglibataken siswané piyambek lan warga utawi lingkungan sekolah. 8. Diarepaken guru saged ngembangaken : a. Cara mulang ingkang aktif, inovatif, kreatif, efektif lan nyenengaken (PAIKEM). b. Ugi nganggé cara komunikatif lan kontekstual. c. Trampil pitakénan. d. Trampil mbuka sareng nutup piwulang. e. Trampil ngolah kelas. Bab I: Pituduh Umum 3

18 9. Nganggé media lan sumber piwulang ingkang wonten teng lingkungan sekolah utawi ingkang wonten kaitané sareng sosial budaya Cerbon-Dermayu. 10. Alokasi waktu mendet saking struktur kurikulum. Guru saged nentokaken piyambek alokasi waktu ingkang pas kelawan minggu efektif, situasi sarta keanan sekolah. 11. Setaun teng kelas IX wonten 8 materi, ingkang kedah dibagi teng guru kelawan porposional kanggé 2 seméster. Kedah ditimbang ugi alokasi waktos kangge Seméser 1 lan Seméster 2, supados piwulangan saged disampékaken pas sareng waktos ingkang tersedia. 12. Unggal matéri inti rata-rata dirancang kanggé sesasih (4 x pertemuan). 13. Kegiatan minggu setunggal dimulai kelawan ningali bahan, niténi, lan maos. Minggu kaping kalih ngrupiaken kegiatan nyobi lan ngilari. Kanggé minggu kaping tiga lan kaping sekawan nerapaken utawi nampilaken (kegiatan nyerat kreatif lan crita) hasil saking minggu setunggal lan kalih. Murid diajak supados landep pikiré lan daya nalaré. Kegiatan dirancang kanggé nyukani kelonggaran takén lan ngeduk penjelasan ingkang caket sareng murid. 14. Asil pedamelan siswa lan bukti mbijih saged dikempalaken ingkang wujudipun portofolio siswa. 15. Kanggé usaha ndangdani diri lan minggu efektif, damel seratan refl eksi sesampuné 1 téma utawi bahan ingkang sampun priyad. 16. Supados murid seneng teng Basa Cerbon-Dermayu, yakinaken yan diriné cerdas lan saged. 17. Supados tujuan piwulang kelaksana, guru ugi kedah sigap lan sabar ngadepi murid, keranten kemampyan murid béntenbénten, ditambih malih boten sedaya cara piwulang pas kelawan sedaya guru, murid, tempat, waktu lan bahan ajar. C. Landesan Formal Bahan piwulang Basa Cerbon-Dermayu ingkang dipun bébéraken teng salebeté buku puniki dedasaripun teng Kurikulum 2013, 4 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

19 ingkang antawisipun latar wingking, watek, lan tujuan. Kurikulum Basa Cerbon-Dermayu utawi Kompetensi Inti lan Kompetensi Dasar ( KIKD) Mata Pelajaran Basa lan Sastra Cerbon- Dermayu disusun lan diwedalaken déning Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Propinsi Jawa Barat. Upami dislusuri saking inggil, inggih punika milet teng Kurikulum Tingkat Nasional, keranten puniki kelebet Kurikulum Daérah (Kurda). Kusus teng tingkat SMP/MTs Kelas IX, Kurikulum Basa lan Sastra Cerbon Dermayu ingkang disusun déning BPBDK dirinci dados KIKD, ingkang sampun dipasaken sareng Kurikulum Nasional lan alokasi waktu. Puniki angrupiaken struktur ingkang ditetepaken, lan selaminé kedah dados pedoman teng salebeté kegiatan piwulang. Guru sampun medal saking patokan KIKD, tema lan alokasi waktu. Mekoten uga milih bahan lan mulang, guru disukani kelonggaran lan kedah tregep. Buku puniki sanés dianggep mung-mungé satunggaling sumber bahan ajar, sebab ingkang diarepaken KIKD boten sedaya nyekapi upami ngandalaken satunggalipun sumber mawon. Kedah wonten buku sanésé kanggé ndukung kegiatan piwulang, antawisipun media massa, bab élmu sanésé lan kahanan socialbudaya masyarakat Cerbon Dermayu. Dituntut kedah kréatip, kepripun carané ngilari lang ngungkap bahan penunjang supados KIKD saged pas sareng tujuan. D. Sistem, Prinsip lan Penyampéan Piwulang Sedaya materi teng salebeté buku puniki dimimiti bagian wacana, nerangaken, nelaah, lan latihan. Disampékaken nganggé cara spiral : diawali ingkang paling gampil, teras ningkat sampé ingkang angél. Nyusun bahan ingkang gampil lan angél didasaraken nerapaken saben piwulang. Teng salebeté rincian ingkang boten wiyar, sistem spiral puniku nerapaken saben nomer. Umpamané teng salebeté latihan dijelasaken teng tugas njawab pitakénan, tingkat keangélan pitakénan nomer 8 kedah wonten teng andapé keangélan nomer 9. Bab I: Pituduh Umum 5

20 Sistem spiral ingkang dianggé teng salebeté buku puniki didasaraken teng prinsip proporsional lan bertaha sampun ketebihan. Perkawis puniki saged diterapaken mbangun lahiriyah (dawa-cindeké, umum, kompleks) tembung, ukara, utawi wacana uga saged teng salebeté, isinipun (gampil botené). E. Standar Kompetensi Lulusan ( SKL ) Sikap Ketrampilan Kawruhan Nrima, njalanaken, ngregani, lan ngamalaken pribadi ingkang nggadahi iman, akhlak mulia, percaya diri lan tanggung jawab ingkang wonten kaitané sabab kelawan tempat lan lingkungan masyarakat, alam seisiné serta dunya lan adabé. Nrima, takén, nyobi, ngolah, nyampékaken, nalar lan nerapaken pribadi ingkang saged sampun mikir, lan prilaku kelawan pas lan pinter teng salebeté ranah sing ngumpet (abstrak) lan jelas (kongkrit). Weruh, wiraos, nerangaken, ngolah pibadi ingkang nguwasai élmu kawruhan, teknologi, seni budaya lan wawasan kamanusan, kebangsan, kanegaran lan keadaban. F. Proses Mulang Proses mulang nganggé pendekatan saintifi k, langkahlangkahé kados puniki: 1. Niténi (MENGAMATI) kelawan cara maos utawi ningal. 2. Takén (MENANYA) kelawan cara caturgunem utawi musyawarah. 3. Nalar (MENALAR/MENGASOSIASI) kelawan cara nambih kawruhan sanésé. 4. Nyobi (eksplorasi/ eksperimen). 5. Nampilaken utawi nyajiaken (MENGOMUNIKASIKAN). 6. Mbangun jaringan (NETWORKING) kelawan cara ngilari bahan saking sumber liyan. 6 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

21 G. Kompetensi Inti (KI) sareng Kompetensi Dasar (KD), mata pelajaran bahasa dan sastra Cirebon. Sekolah Menengah Pertama/Madrasah Tsanawiyah (SMP/MTs) - Kelas IX KOMPETENSI INTI (KI) 9.1 Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya 9.2 Menghargai dan menghayati perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, peduli (toleransi, gotong royong), santun, percaya diri, dalam berinteraksi secara efektif dengan lingkungan sosial dan alam dalam jangkauan pergaulan dan keberadaannya KOMPETENSI DASAR (KD) Menghargai dan mensyukur keberadaan bahasa Cirebon sebagai anugerah Tuhan Yang Maha Esa dalam memahami dan menyajikan pidato, berita, karangan argumentasi, diskusi, menulis Carakan, wacana, crita cindek (cerita pendek), guritan (puisi, legenda, dan drama Menunjukkan perilaku jujur, tanggung jawab, percaya diri, peduli, proaktif dan santun dalam menggunakan bahasa Cirebon untuk memahami, menyusun dan menyampaikan teks pidato Menunjukkan perilaku jujur, tanggung jawab, percaya diri, peduli, proaktif dan santun dalam menggunakan bahasa Cirebon untuk memahami berita, ilmu pengetahuan, seni, budaya,dan bahasan teknologi. Bab I: Pituduh Umum 7

22 9.2.3 Menunjukkan perilaku jujur, tanggung jawab, percaya diri, peduli, proaktif dan santun dalam menggunakan bahasa Cirebon untuk memahami teks karangan argumentasi Menunjukkan perilaku jujur, tanggung jawab, percaya diri, peduli, proaktif dan santun dalam rnenggunakan bahasa Cirebon untuk memahami guritan (puisi) Menunjukkan perilaku jujur, dan percaya diri dalam menggunakan bahasa Cirebon untuk memahami dan menulis crita cindek (cerita pendek) Menunjukkan perilaku jujur, percaya diri, peduli, proaktif dan santun dalarn menggunakan bahasa Cirebon untuk mengekspresikan drarna Menunjukkan perilaku jujur, tanggung jawab, percaya diri dalam menggunakan aksara Carakan Menunjukkan perilaku jujur disiplin, tanggung jawab dalam berbahasa Cirebon untuk mernahami teks legenda. 8 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

23 9.3 Memahami dan menerapkan pengetahuan (faktual, konseptual, dan prosedural) berdasarkan rasa tahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya terkait fenomena dan kejadian tampak mata Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami teks pidato sesuai dengan kaidahkaidahnya Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami benta tentang ilmu pengetahuan, seni budaya dan bahasan teknologi, sesuai dengan kaidah-kaidahnya Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami teks karangan argumentasi sesuai dengan kaidah ingin kaidahnya Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami teks giritan (puisi sesuai dengan kaidahkaidahnya Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami crita cindek (cerita pendek) sesuai dengan kaidah-kaidahnya Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami teks drama sesuai dengan kaidahkaidahnya Membaca aksara Carakan sesuai dengan kaidahkaidahnya Menelaah, mengidentifi kasi, dan memahami teks legenda sesuai dengan kaidahkaidahnya. Bab I: Pituduh Umum 9

24 9.4 Mengolah, menyaji, dan menalar dalam ranah konkret (menggunakan, mengurai, merangkai, memodifi kasi, dan membuat) dan ranah abstrak (menulis, membaca, menghitung, menggambar, dan mengarang) sesuai dengan yang dipelajari di sekolah dan sumber lain yang dalam sudut pandang/teori Menyusun, menanggapi, dan menyajikan teks pdato sesual dengan kaidahkaidahnya secara lisan dan tulisan Menelaah, menanggapi, dan meringkas teks Berita tentang ilmu Pengetahuan serta Bahasan Teknologi dan Seni sesuai dengan kaidahkaidahnya Menelaah, menanggapi, dan membicarakan karangan argumentasi dengan memperhatikan kaidahkaidah bahasa Cirebon yang baik dan benar Menelaah, menanggapi, dan memparafrasekan isi teks guritan (puisi) Menanggapi dan menulis crita cindek (cerita pendek) sesuai dengan kaidahkaidahnya Menanggapi dan memperagakan teks drama dengan memperhatikan kaidah sama kaidah bahasa Cirebon yang baik dan benar Membaca aksara Carakan dalam bentuk kata dan kalimat dengan memperhatikan kaidah-kaidah penulisannya Menanggapi dan mengkonversi teks legenda ke dalam bentuk teks lainnya. 10 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

25 H. Peta Konsep Tema 1 : Pidato Bahan: Deskripsi Tema 5 : Crita Cindek Bahan: Teks Crita Cindek Tema 2 : Wewara Bahan: Deskripsi Tema 3 : Karangan Bahan: Deskripsi Tema 4 : Puisi Bahan: Puisi & Deskripsi TEMA & BAHAN AJAR Tema 6 : Drama Bahan: Teks Drama Tema 7 : Aksara Carakan Bahan: Teks Aksara Carakan Tema 8 : Legenda Bahan: Teks Legenda Bab I: Pituduh Umum 11

26 12 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

27 Bab III PITUDUH KUSUS

28 Tema : Pidato Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Wulangan 1 TÉKS PIDATO Minggu kaping 1 Tujuan Wulangan: Sesampuné kegiatan wulangan, murid saged nentokaken bagian pambuka, isi, lan pamungkas pidato, maos pidato, niténi maos pidato, damel téks pidato, lan ngocéki tatabasa (paramasastra). Kegiatan Wulangan: Sederéngé kegiatan wulangan, guru njelasaken kririn masalah téma, tujuan, lan punapa-punapa ingkang dados bahan wulangan. Guru maparaken, yén bahan ajar wonten pitung bagian (7 bagian), inggih punika: (1) maos téks pidato, (2) niténi téks pidato, (3) niténi arti kamus, (4) njawab pitakénan saking téks pidato, (5) nyusun tembung-tembung, (6) mbedar parikan, lan (7) tugas teng griya. Guru ngajak murid supados titén lan wekel blajar. A. Maos lan Niténi Teks Pidato 14 No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid maos téks pidato, sinareng niténi tembung-tembung (kata-kata) ingkang angél, bagianbagian pidato, uga isi ingkang wonten wujudipun parikan. Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

29 Guru ngajak murid maos téks pidato, sinareng niténi tembung-tembung (kata-kata) ingkang angél, bagianbagian pidato, uga isi ingkang wonten wujudipun parikan. Téks pidato: Assalamu alaikum Wr. Wb. Puji kelawan syukur kula aturaken dumateng Gusti Allah Ingkang Maha Suci lan Maha Agung. Sholawat lan salam kula kintunaken dumateng junjungan kula sedaya, Nabi Muhaamad SAW sareng keluarga lan pamileté sedaya. Kaping setunggal, kula ngucapaken kesuwun sanget dumateng para panitia, ingkang nyukani kasemepetan dumateng kula, nyampekaken pidato puniki. Kaping kalih, kula seneng pisan. Bisa ngadeg ning kéné, bisa ngomong, lan nyampekaken kepéngénan. Kula niki péngén nyampékaken telung perkara. Ana parikané: Ana kodok mlempat ning galeng dipangan ula ning gowok bolong Yu, pada ndodok sing pada anteng Ngrongokaken kula arepan ngomong Sing arep tek omongaken iku perkara bocah-bocah sekolah, sing wong tuwané wong miskin. Iku melasaken pisan. Ana baturé kula péngén lanjut sekolah, tapi jaré wong tuwané aja lanjut maning. Ora duwé biaya, jéh! Melas pisan ya? Kuwen kuh sing dadi pikiran kula. Pribén carané supaya batur iku bisa sekolah? Kuduné ana béa siswa bisa mbantu bocah miskin. Mugamuga pamréntah bisa mbantu. Bisa sing dana BOS, Bantuan Operasional Sekolah. Bisa uga sing dana apa baé. Sing keloro, kula ngarepaken ning batur-batur sing wong tuwané ora duwé, supaya aja putus asa. Tetep blajar sing semanget. Sebabé yén ana niat, muga-muga ana dalan. Adol dedek adol bekatul Adol gabah mung seprapat Sing masih ndodok, sing masih njentul Ayu pada blajar sing semangat Bab II: Pituduh Khusus 15

30 Akéh contohé, wong sing sukses, asalé dudu wong sugih. Tapi asalé wong tuwané wong mlarat. Senajan mlarat, iku blajaré pada semanget. Pada rajin, wekel, tekun. Ahiré cita-citané bisa kelaksana. Nah, mekoten mawon harapan kula kanggé réncangréncang, uga pamérintah. Mugiya kula sedaya diparingi berkah slamet dunya akherat. Billahittaufi q wal hidayah. Wassalamu alaikum Warahmatullahi Wabarokatuh.*** 2. Guru ngéngkén murid supados niténi arti kamus, ingkang tembung-tembungipun saking téks pidato. Kamus (bausastra) teng riku wonten kalih jenis (2 jenis) basa, inggih punika Basa Cerbon-Dermayu klawan Basa Indonesia. Nanging, teng Basa Cerbon-Dermayu dibagi malih dados kalih (2) tingkatan, inggih punika tingkatan padinan/ngoko lan bebasan/krama. B. Mbedar Wulangan No Kegiatan Wulangan Guru ngéngkén murid supados niteni malih téks pidato ingkang wau sampun diwaos supados langkung paham isi lan maksadipun. Guru ngéngkén murid supados ngisi soal-soal pitakénan, ingkang wonten kaitané sareng téks pidato. Jawaban murid miturut basa piyambek. Dados, guru supados saged napsiraken jawaban murid, senajan boten pas sareng tembung-tembung jawaban ingkang wonten teng buku puniki. Pitakénan lan jawaban téks pidato, inggih punika: 1. Apa isi téma pidato? Mbantu siswa miskin 2. Kenangapa melasaken ning bocah-bocah sing beli bisa lanjut sekolah? Sebab bocah-bocah mau ora duwé biaya kanggo nerusaken sekolah. Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

31 3. Apa sing kudu dilakokaken pamréntah? Mbantu siswa miskin, umpamané sing Dana BOS (Bantuan Operasional Sekolah) lan dana-dana séjéné. 4. Apa sing kudu dilakokaken bocah-bocah sing wong tuwané ora duwé? Usaha supaya bisa mbantu wong tuwa luru duwit sebisané, lan tetep blajar sing wekel. 5. Kenangapa bocah sing wong tuwané mlarat, tapi bisa suksés? Sebab pada wekel blajar pisan kanggo cita-cita sing kelaksana. C. Mbuka Wawasan Bebasan No Kegiatan Wulangan Guru ngéngkén murid supados saged mbuka wawasan bebasan, inggih punika saged damel ukara (kalimat) bebasan/krama saking ukara (kalimat) padinan/ngoko ingkanag dipendet saking téks pidato. Guru ngajak murid saged niténi malih tembung-tembung ingkang wonten teng kamus (bausastra), inggih punika teng tingkatan padinan/ngoko lan bebasan/krama. Guru ngéngkén murid supados saged nggentos ukara (kalimat) basa padinan/ngoko dadi basa bebasan/krama kayadéné contoh! Contoh: Ana telung perkara Wonten tigang perkawis Soal: 1. Kuwen sing dadi pikiran kita. Puniku ingkang dados pikiran kula. 2. Muga-muga kita kabéh diupaih berkah. Mugi-mugi kula sedanten disukani berkah. 3. Pribén carané supaya bisa mbantu. Pripun caranipun supados saged mbantos. Bab II: Pituduh Khusus 17

32 4. Ora duwé biaya kanggo nglanjutaken sekolah. Boten gadah biaya kanggé nglajengaken sekolah. 5. Kita lan batur-batur. Kula klawan réncang-réncang. D. Trampil Nyusun Ukara No Kegiatan Wulangan Guru ngajak siswa nyusun tembung-tembung (kata-kata) ingkang maksih betataran / blaratan supados dados ukara (kalimat) ingkang leres. Guru ngajak siswa niténi contoh. Contoh: péngén sekolah lanjut kita Kita péngén lanjut sekolah Guru ngéngkén siswa supados ngisi soal: 1. dibantu - sing - kudu - bocah - sekolah - ora Bocah sing ora sekolah kudu dibantu. 2. pidato-kita-ning-masalah-nyampéaken-pendidikan Kita nyampéaken pidato masalah ning pendidikan. 3. supaya aja asa suksés putus Supaya suksés aja putus asa. 4. pada blajar ayu wekel Ayu pada wekel blajar. 5. seneng ngomong bisa pidato - ning Seneng bisa ngomong ning pidato. E. Mbedar Parikan No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid niténi malih téks pidato, inggih punika niténi parikan. Guru ngajak murid supados saged takénnjawab (tanya-jawab) perkawis parikan. 18 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

33 2. 3. Guru njelasaken perkawis parikan lan paugeran (petokan) parikan, inggih punika nggadahi jejer/sampiran lan isi/ maksud. Contoh mbedaraken isi parikan ingkang wonten teng téks pidato: Ana kodok mlempat ning galeng JEJER dipangan ula ning gowok bolong Yu, pada ndodok sing pada anteng Ngrongokaken kula arepan ngomong ISI / MAKSUD Contoh mbedaraken purwakanti ingkang wonten teng parikan: Purwakanti ingkang wonten teng parikan puniki, inggih punika ong eng ong eng. Puniku kasebuté a-b-a-b. 4. Ana kodok mlempat ning galeng dipangan ula ning gowok bolong Yu, pada ndodok sing pada anteng Ngrongokaken kula arepan ngomong A B A B Kanggé Tugas teng Griya, inggih punika mbedar parikan. Coba isien titik-titik ning jero kotak iki! Adol dedek adol bekatul... Adol gabah mung seprapat Sing masih ndodok, sing masih njentul Ayu pada blajar sing semangat... Coba isien ukara sing pas karo purwakanti!... A... B... A... B Bab II: Pituduh Khusus 19

34 Coba isien titik-titik ning jero kotak iki! Adol dedek adol bekatul Adol gabah mung seprapat Sing masih ndodok, sing masih njentul Ayu pada blajar sing semangat JEJER MAKSUD/ISI 5. Coba isien ukara sing pas karo purwakanti!... A... B... A... B *Jawaban murid, ukara-ukara punapa mawon, ingkang penting pas sareng paugeran (patokan): wonten jejer, wonten maksud, wonten purwakanti a-b-a-b Tema : Pidato Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Minggu: Kaping-2 Tujuan Wulangan: Sesampune kegiatan wulangan, murid saged maos pidato nganggé basa bebasan/krama, niténi isi pidato, nggentos basa bebasan/krama dados basa padinan/ngoko, lan ngocéki tatabasa (paramasastra). Kegiatan Wulangan: Sedéréngé kegiatan wulangan, guru njelasaken kririn masalah téma, tujuan, lan punapa-punapa ingkang dados bahan wulangan. Guru maparaken, yén bahan ajar wonten enem bagian (6 bagian), inggih punika (1) maos teks pidato nganggé basa bebasan/krama, 20 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

35 (2) niténi téks pidato, (3) niténi arti kamus, (4) njawab isian rumpang saking téks pidato, (5) nentokaken bagian-bagian pidato, lan (6) tugas teng griya, inggih punika njawab tembung kosok-balén (antonim). Guru ngajak murid supados titén lan wekel blajar. A. Maos lan Niténi Teks Pidato No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid maos téks pidato nganggé basa bebasan/ krama, sinareng niténi tembung-tembung ingkang angél, bagian-bagian pidato, uga isi ingkang wonten wujudipun parikan. Téks pidato: Assalamu alaikum Wr. Wb. Puji kelawan syukur kaula ngaturaken dumateng Gusti Allah ingkang Maha Suci kelawan Maha Agung. Sholawat sinareng salam kaula kintunaken dumateng junjungan kaula sedaya, Nabi Muhammad SAW kelawan kluarga, sahabat, uga para pamilet ajaran lan agamané. Punten Bapa-bapa, Ibu-ibu, para tamu lan undangan, sedérék sedaya mawon, ném utawi sepuh, jaler utawi pawéstri. Panjenengan sekabéh mindela sekedap. Kula puniki badé ngucapaken duta wrana. Yén duta iku namié kéngkénan. Yén wrana iku namié pengucap. Kula puniki wakilipun pengucap saking sesepuh Désa Dermayu Kecamatan Sindang Kabupaten Indramayu, uga pangucapé saking Panitia Unjungan leluhur kaula sedaya, Radén Wiralodra. Kula puniki badé nyriosaken babad Dermayu. Kula badé angedalaken omongan. Maklum, ilat ora winengkon, lambé ora bebalung. Pring ném tinejet miring. Kula kautus mriki anyuwun kaberkahan sareng-sareng. Nalika tanggal puniki Pitu Oktober, kula sedaya nginget wontené pedukuhan ingkang diwastani Pedukuhan Cimanuk. Teng abad enembelas, critanipun, wonten kedadén ingkang wonten hubungané sareng daérah pedukuhan Cimanuk. Radén Wiralodra saking Bagelén mbabad alas Cimanuk, dados pedukuhan.mila mekaten, kaula sedaya kedah ngregani, ngormati, ngajéni dumateng jasa-jasa Wiralodra wau. Wontené sejarah punika, dados kauripan kaula sedaya teng zaman saniki. Bab II: Pituduh Khusus 21

36 Nalika Wiralodra perang tanding sareng Nyi Mas Endang Dharma Ayu, sanés perangé mawon ingkang kedah dititéni. Asal-usul nami Indramayu, asalipun saking nami Dharma Ayu, teras dados Dharmayu, Dermayu, selajengé ilaté tiyang Belanda kasebat In-Dermayu, dados saniki Indramayu. Kaula sedaya kedah ngergani, ngormati, lan ngajéni dumateng Nyi Mas Endang Dharma Ayu, ingkang wastanipun kapendet dados naminipun daérah Indramayu. Ngormati dan ngargai para penggedén teng daérah ngrupiaken budi pekerti ingkang saé. Kaula sedaya unggal taun saged nginget lan ngajéni teng unjungan puniki. Mugia kaula sedaya saged mendet hikmah lan mupangat wontené unjungan puniki. Mugia kaula sedaya saged nerasaken cita-cita Radén Wiralodra ingkang damel Indramayu mulih harja, Indramayu dados makmur. Mekoten mawon criosé saking kaula. Kaula ngaturaken bongkoh kupat jangan bendara, bilih lepat nyuwun pangampura, senajan larang tukua inten, bilih katah kekirangan nyuwun agung pangapunten. Kaula uga ngaturaken sega anget, aja dicampur karo uyah, kesuwun sanget dumateng para hadirin sedaya. Mekaten pengucap saking kula. Mugia kula sedaya diparingi Gusti Allah Kang Maha Pemurah lan Maha Penyayang. Wassalamu alaikum Wr. Wb. 2. Guru ngéngkén murid supados niténi arti kamus, ingkang tembung-tembungipun saking téks pidato. Kamus (bausastra) teng riku wonten kalih jenis (2 jenis) basa, inggih punika Basa Cerbon-Dermayu klawan Basa Indonesia. Nanging, teng Basa Cerbon-Dermayu dibagi malih dados kalih (2) tingkatan, inggih punika tingkatan padinan/ngoko lan bebasan/krama. 22 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

37 B. Mbedar Wulangan No. Kegiatan Wulangan Guru ngéngkén murid supados niténi malih téks pidato ingkang wau sampun diwaos supados langkung paham isi lan maksadipun. Guru ngéngkén murid supados ngisi soal-soal rumpang, ingkang wujudipun titik-titik. Soal-soal wonten kaitané sareng téks pidato. Jawaban murid supados pas sareng téks pidato. Soal lan jawaban téks pidato, inggih punika: 1. Kula puniki badé ngucapaken duta wrana. Yén duta iku namié kéngkénan. Yén wrana iku namié pengucap. 2. Pring ném tinejet miring. Kula kautus mriki anyuwun kaberkahan sareng-sareng. 3. Ngormati dan ngargai para penggedén teng daérah ngrupiaken budi pekerti ingkang saé. 4. Kaula ngaturaken bongkoh kupat jangan bendara bilih lepat nyuwun pangampura. 5. Mugia kula sedaya diparingi Kang Maha Pemurah lan Maha Penyayang. C. Mbuka Wawasan Bebasan No. Kegiatan Wulangan Guru ngéngkén murid supados saged mbuka wawasan bebasan, inggih punika saged damel ukara (kalimat) padinan/ngoko saking ukara (kalimat) bebasan/krama ingkang dipendet saking téks pidato. Guru ngajak murid saged niténi malih tembung-tembung ingkang wonten teng kamus (bausastra), inggih punika teng tingkatan padinan/ngoko lan bebasan/krama. Guru ngéngkén murid supados saged nggentos ukara (kalimat) basa bebasan/krama dados basa padinan/ngoko kadosdéné contoh! Contoh: Sedérék sedaya mawon Sedulur sekabéh baé Bab II: Pituduh Khusus 23

38 3. Soal lan Jawaban: 1. Ném utawi sepuh, jaler utawi pawéstri. Nom utawa tuwa, lanang wadon. 2. Kula puniki wakilipun pengucap saking sesepuh. Kita iki wakilé omong sing tetuwa. 3. Kaula sedaya kedah ngregani. Kita-kita kabéh kudu ngregani. 4. Mekoten mawon criosé saking kaula. Mekonon baé crita/omongan sing kita-kita. 5. Bilih lepat nyuwun pangampura. Bokat salah njaluk ampura. D. Njodohaken Bagian-bagian Pidato No Kegiatan Wulangan Guru ngajak siswa niteni malih bagian-bagian pidato ingkang wonten teng téks pidato. Guru ngéngkén siswa supados njodohaken bagianbagian pidato ingkang leres: 1. Makaten mawon pidato saking kula (...) 2. Wasalamu alaikum Wr. Wb. (...) 3. Mangga sareng-sareng mbantu réncang sing perlu dana kanggé beasiswa. (...) 4. Kula ngaturaken kesuwun kanggé hadirin sedaya (...) 5. Assalamu alaikum Wr. Wb. (...) Jawaban: 1. e. Tembung pungkasan 2. c. Salam pungkasan 3. a. Isi/maksud pidato 4. d. Tembung pambuka 5. b. Salam pambuka 24 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

39 E. Mbedar Tatabasa No Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid niténi malih téks pidato, inggih punika niténi tembung-tembung. Tembung-tembung wau saged didadosaken tembung kosok-balén (antonim). Guru ngajak murid supados saged takén-njawab (tanya-jawab) perkawis tembung kosok-balén. Guru njelasaken perkawis tembung kosok-balén lan contohipun. Contoh: Sega anget dicampur uyah. Tembung kosok balén anget, yaiku... Jawaban: adem 3. Guru ngengken murid kanggé Tugas teng Griya, supados ngisi soal-soal tembung kosok-balén. 1. Senajan larang tukua inten. Tembung kosok balén larang, yaiku... Jawaban: murah 2. Kula tuku buku ning pasar. Tembung kosok balén tuku, yaiku... Jawaban: adol 3. Sapa sing durung mangan? Tembung kosok balén durung, yaiku... Jawaban: wis 4. Saben ésuk kula nyirami kembang. Tembung kosok balén ésuk, yaiku... Jawaban: soré 5. Srengéngé metu saben ésuk. Tembung kosok balén srengéngé, yaiku... Jawaban: wulan Bab II: Pituduh Khusus 25

40 Tema : Pidato Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Minggu : Kaping-3 Tujuan Wulangan: Sesampuné kegiatan wulangan, murid saged maos pidato lan niteni maos pidato nganggé basa bebasan/krama, lan ngocéki tatabasa (paramasastra) inggih punika ngocéki linggihipun tembung (kata) miturut JWLK (jejer, wasésa, lésan, katrangan) / SPOK (subjék, predikat, objék, keterangan). Kegiatan Wulangan: Sedéréngé kegiatan wulangan, guru njelasaken kririn masalah téma, tujuan, lan punapa-punapa ingkang dados bahan wulangan. Guru maparaken, yén bahan ajar wonten kalih bagian (2 bagian), inggih punika: 1. niténi réncang maos téks pidato nganggé basa bebasan/ krama, 2. ngocéki ukara (kalimat) miturut linggihipun tembung. Guru ngajak murid supados titén lan wekel blajar. A. Maos lan Niténi Téks Pidato No Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid niténi rencangé ingkang maos téks pidato teng ajeng kelas. Cara niténané nganggé Lembar Titénan ingkang wonten teng buku. Perkawis ingkang dititéni, nnggih punika: suwara, isi pidato, njiwani pidato. Guru ngéngkén murid supados saged nyukani bijih (nilai) ingkang wonten teng Lembar Titénan. Bijih (nilai) nilai puniku wujudipun A (bagus pisan), B (bagus), C (cukup), D (kurang). Murid nyukani tanda contréng teng pilihan A, B, C, D, utawi D. Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

41 Lembar Titénan: Lembar Titénan Aran murid : Téma pidato : 3. Isien nganggo tanda contréng ( ) ning A, B, C, utawa D sing pas karo bagian-bagian sing dititéni! Bagian-bagian sing Dititéni A B C D SUWARA ISI PIDATO NJIWANI Katrangan: A (bagus pisan), B (bagus), C (cukup), D (kurang) B. Mbedar Tatabasa No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid-murid mbedar tatabasa, ingkang mbahas perkawis linggihipun tembung (kedudukan kata) miturut Jejer, Wasésa, Lésan, Katrangan (J-W-L-K) utawi Subjék, Prédikat, Objék, Keterangan (SPOK). Guru ugi njelasaken, teng Katrangan (K) wonten 2 (kalih) jenis, Katrangan Tempat lan Katrangan Waktu. Bab II: Pituduh Khusus 27

42 2. Guru ngéngkén murid supados niténi contoh Soal: 1. Kula maca pidato mau ésuk ning sekolah. Kula maca pidato mau ésuk ning sekolah J W L Kw Kt 2. Ning umah Rina mbasuh piring saben soré. Ning umah Rina mbasuh piring saben soré Kt J W L Kw Soal lan jawaban J-W-L-K, inggih punika: Soal lan jawaban: 1. Mau bengi Didi blajar pidato. Mau bengi Didi blajar pidato Kt J W L 2. Kula nulis téks pidato ning umah. Kula nulis téks pidato ning umah J W L Kw 3. Wawan tuku buku ning toko mau soré. Wawan tuku buku ning toko mau soré J W L Kt Kw 4. Dina Kemis ning aula sekolah Pa Ahmad maca pidato. Dina Kemis ning aula sekolah Pa Ahmad maca pidato Kw Kt J W L 5. Adi mangkat sekolah saben ésuk. Adi mangkat sekolah saben ésuk J W L Kw Tema : Pidato Bahan : Déskripsi Media : Téks lan Gambar Minggu: Kaping-4 Tujuan Wulangan: Sesampuné kegiatan wulangan, murid saged nentokaken bagian pambuka, isi, lan pamungkas pidato, maos pidato, niténi maos pidato, damel téks pidato, lan ngocéki tatabasa (paramasastra). 28 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

43 Kegiatan Wulangan: Sedéréngé kegiatan wulangan, guru njelasaken kririn masalah téma, tujuan, lan punapa-punapa ingkang dados bahan wulangan. Guru maparaken, yén bahan ajar wonten pitung bagian (7 bagian), inggih punika: (1) maos téks pidato, (2) niténi téks pidato, (3) niténi arti kamus, (4) njawab pitakénan saking téks pidato, (5) nyusun tembung-tembung, (6) mbedar parikan, (7) tugas teng griya. Guru ngajak murid supados titén lan wekel blajar. A. Maos lan Niténi Téks Pidato No. Kegiatan Wulangan Guru ngajak murid maos téks pidato nganggé basa bebasan/krama, sinareng niténi tembung-tembung ingkang angél, maksud pidato, uga isi pidato ingkang penting. Téks pidato: 1. Assalamu alaikum Wr. Wb. Bapak-Ibu, sedérék sedaya ingkang kula hormati. Tanggal 10 Novémber 1945 inggih punika dinten nganggé pengéling-éling wontené sejarah. Nalika dinten punika para pahlawan bangsa Indonesia mbéla negara, ngusir penjajah, lan negakaken kemerdékaan teng Kota Surabaya. Milané kula sedaya ingkang dados generasi penerus wajib ngéling-ngéling wontené tanggal punika. Kula sedaya wajib ngormati jasa para pahlawan bangsa. Para pahlawan ingkang sampun nyumbangaken tenaga, pikiran, getih, lan nyawanipun kanggé kemerdékaan Indonesia. Semanget para pahlawan kadosdéné ombak samudra, silih gumanti nrejang daratan, boten wonten mandegé. Rawé-rawé rantas malang-malang putung. Bab II: Pituduh Khusus 29

44 1. 2. Segala ingkang dados penghalang kanggé kamerdékaan, dibrantas telas. Diterjang mangsa wurunga. Lali pati, téga nyawa. Ikhlas ngorbanaken punapa mawon. Boten ngarepaken upah lan bayaran. Semanget puniku ingkang pantes diteladani. Cekaké, teng zaman saniki pembangunan teng dusun utawi sekolah sedaya saged lancar lan saged laksana, manawi kula sedaya saged nggadahi semanget kadosdéné para pahlawan bangsa. Selajengé, teng dinten punika, étang-étang nerasaken amanaté para pahlawan bangsa ingkang sampun wangsul teng alam kelanggengan, mangga kula sedaya ningkataken kerja sesarengan. Mugi- mugi menawi kula sedaya saged manunggal, purun brayan, purun gotong royong, pelaksanaan pembangunan teng dusun utawi sekolah saged laksana lan kasil. Samanten atur kula, nyuwun agenging apunten bilih wonten criosan kula ingkang ndadosaken boten éca teng manah. Tumbas kupat teng Jagapura Upami kula lepat nyuwun dipangapura Wassalamu alaikum Wr. Wb. Guru ngéngkén murid supados niténi arti kamus, ingkang tembung-tembungipun saking téks pidato. Kamus (bausastra) teng riku wonten kalih jenis (2 jenis) basa, inggih punika Basa Cerbon-Dermayu klawan Basa Indonesia. Nanging, teng Basa Cerbon-Dermayu dibagi malih dados kalih (2) tingkatan, inggih punika tingkatan padinan/ngoko lan bebasan/krama. B. Mbedar Wulangan No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngéngkén murid supados niténi malih téks pidato ingkang wau sampun diwaos supados langkung paham isi lan maksadipun. 30 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

45 2. Guru ngéngkén murid supados ngisi soal-soal pitakénan, ingkang wonten kaitané sareng téks pidato. Jawaban murid miturut basa piyambek. Dados, guru supados saged napsiraken jawaban murid, senajan boten pas sareng tembung-tembung jawaban ingkang wonten teng buku puniki. Pitakénan lan jawaban téks pidato, inggih punika: Sesampuné maos téks pidato, cobi jawaben pitakénan teng andhap puniki nganggé basa piyambek! 1. Tanggal 10 Novémber 1945 teng Surabaya wonten sejarah kepripun? Para pahlawan bangsa Indonesia mbéla negara, ngusir penjajah, lan negakaken kemerdékaan teng Kota Surabaya. 2. Punapa mawon jasa para pahlawan bangsa? Nyumbangaken tenaga, pikiran, getih, lan nyawanipun kanggé kemerdékaan Indonesia. 3. Maksadipun kepripun, semanget para pahlawan kadosdéné ombak samudra? Silih gumanti nrejang daratan, boten wonten mandegé. Segala ingkang dados penghalang kanggé kamerdékaan, dibrantas telas. 4. Punapa ingkang saged dilaksanakaken supados saged nerasaken semanget para pahlawan bangsa? Kula sedaya ningkataken kerja sesarengan. 5. Punapa isi/maksud parikan tumbas kupat teng Jagapura? Upami kula lepat nyuwun dipangapura. C. Mbuka Wawasan Bebasan No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngéngkén murid supados saged mbuka wawasan bebasan, inggih punika saged damel ukara (kalimat) basa padinan/ngoko saking ukara (kalimat) basa bebasan/ krama. Bab II: Pituduh Khusus 31

46 2. 3. Guru ngajak murid saged niténi malih tembung-tembung ingkang wonten teng kamus (bausastra), inggih punika teng tingkatan padinan/ngoko lan bebasan/krama. Guru ngéngkén murid supados saged nggentos ukara (kalimat) basa bebasan/krama dadi basa padinan/ngoko kadosdéné contoh! Contoh: Dinten nganggé pengéling-éling wontené sejarah. Dina nganggo pengéling-éling anané sejarah. Soal lan Jawaban: 1. Sedérék sedaya ingkang kula hormati. Sedulur kabéh sing tek hormati. 2. Ikhlas ngorbanaken punapa mawon. Ikhlas ngorbanaken apa baé. 3. Saged nggadahi semanget kadosdéné para pahlawan bangsa. Bisa nduwéni semanget kayadéné para pahlawan bangsa. 4. Mugi- mugi menawi kula sedaya saged manunggal. Muga-muga yén kita kabeh bisa nyawiji. 5. Samanten atur kula. Semono uacapan kita. D. Trampil Nerapaken Ater-ater lan Panambang No. 1. Kegiatan Wulangan Guru ngajak siswa niténi, punapa ingkang dinamiaken aterater (awalan) lan panambang (akhiran) ingkang wonten teng tembung (kata). 32 Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas IX

47 2. Guru ngajak siswa niténi contoh. Contoh: No. Tembung (kata) Ater-ater (awalan) Tembung Lingga (kata dasar) 1. Nyumbangaken Ny- Sumbang -aken 2. Kamérdekaan Ka- Merdeka -an Panambang (akhiran) 3. Guru ngéngkén siswa supados ngisi soal: Soal lan jawaban: No. Tembung (kata) Ater-ater (awalan) Tembung Lingga (kata dasar) Panambang (akhiran) 1. Negakaken n- tegak -aken 2. Ngarepaken ng- arep -aken 3. Kelanggengan ke- langgeng -an 4. Ngorbanaken ng- korban -aken 5. Selajengé se- lajeng - Guru ngéngkén siswa ngerjakaken Tugas teng Griya, ingkang wujudipun soal pilihan ganda perkawis ater-ater lan panambang. Pilihen a, b, c, utawa d nganggo tanda palang (X) ning jawaban sing pas lan bener! Contoh: Ater-ater lan panambang ning tembung nerusaken, yaiku... a. n- lan ken c. ne- lan aken b. n- lan aken d. ne- lan -ken ( b ) Soal: 1. Ater-ater lan panambang ning tembung nambali, yaiku... a. n- lan i c. na- lan -li b. n- lan -li d. na- lan i ( a ) Bab II: Pituduh Khusus 33

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

menyusun teks lisan sesuai unggahungguh. berbagai keperluan. C. Tujuan Pembelajaran

menyusun teks lisan sesuai unggahungguh. berbagai keperluan. C. Tujuan Pembelajaran RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

1. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berpamitan. 2. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk menyapa. 3. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berkenalan.

1. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berpamitan. 2. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk menyapa. 3. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berkenalan. RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SD/MI Kelas V

Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SD/MI Kelas V Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SD/MI Kelas V Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas XI

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas XI Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas XI Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken

Lebih terperinci

blajar basa lan sastra

blajar basa lan sastra blajar basa lan sastra cerbon-dermayu kanggé murid sd/mi kelas i Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid ingkang

Lebih terperinci

Blajar Basa lan Sastra

Blajar Basa lan Sastra Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMA/SMK/MA/MAK Kelas XII Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Angka Jawa :

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Alokasi Waktu : SMP N 8 YOGYAKARTA : Bahasa Jawa : IX/1 : 2 X 40 ( 1 pertemuan) A. Standar Kompetensi Mengungkapkan pikiran, pendapat,

Lebih terperinci

Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu

Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMP/MTs Kelas VII Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas X

Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas X Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Buku Pituduh Guru SMA/SMAK/MA/MAK Kelas X Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken

Lebih terperinci

STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SMP/SMPLB/MTs PROVINSI JAWA TENGAH

STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SMP/SMPLB/MTs PROVINSI JAWA TENGAH STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SMP/SMPLB/MTs PROVINSI JAWA TENGAH A. STANDAR KOMPETENSI LULUSAN Sikap Memiliki perilaku yang mencerminkan sikap orang beriman, berakhlak

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR. MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.)

KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR. MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT BALAI PENGEMBANGAN BAHASA DAERAH DAN KESENIAN 2013 DRAFT-1 DAN MATA PELAJARAN

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Materi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan : Bahasa Jawa : VII/1 : Tembang macapat Gambuh : 2 x 40 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015

Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015 Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015 Oleh : Rani Aryanti Program Studi Pendidikan Bahasa dan Sastra

Lebih terperinci

Mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya.

Mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya. BUPATI KULONPROGO WEDHAR SABDA WONTEN ING ACARA MBIKAK UNDIAN KUPON BLONJO MIRAH ING BALAI DESA NOMPOREJO, GALUR Assalamu alaikum Wr. Wb. Wates, 5 Maret 2011 Mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng siang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya.

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng siang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya. BUPATI KULONPROGO WEDHAR SABDA WONTEN ING ACARA SMK MA ARIF I WATES NAMPI SERTIFIKAT SISTEM MANAJEMEN MUTU ISO : 9001 : 2008 SAKING PT. TUV RHEINLAND INDONESIA LAN NGEPYAKAKEN GEDUNG ENGGAL Wates, 26 Februari

Lebih terperinci

BAB III CARA PANALITEN. metode deskriptif. Miturut pamanggihipun Sudaryanto (1988: 62) metode

BAB III CARA PANALITEN. metode deskriptif. Miturut pamanggihipun Sudaryanto (1988: 62) metode BAB III CARA PANALITEN A. Jinising Panaliten Panaliten menika kagolong jinising panaliten ingkang ngginakaken metode deskriptif. Miturut pamanggihipun Sudaryanto (1988: 62) metode deskriptif inggih menika

Lebih terperinci

SILABUS PEMBELAJARAN BAHASA JAWA. Kelas/Semester : VIII/ Semester 1

SILABUS PEMBELAJARAN BAHASA JAWA. Kelas/Semester : VIII/ Semester 1 SILABUS PEMBELAJARAN BAHASA JAWA Nama Sekolah : SMP N 1 Piyungan Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas/Semester : III/ Semester 1 Alokasi Waktu : 34 Jam Kompetensi Inti: 1. Memahami pengetahuan (faktual,

Lebih terperinci

Tabel 1: Kompetensi Inti Sekolah Menengah Pertama/Madrasah Tsanawiyah

Tabel 1: Kompetensi Inti Sekolah Menengah Pertama/Madrasah Tsanawiyah Tabel 1: Kompetensi Inti Sekolah Menengah Pertama/Madrasah Tsanawiyah KOMPETENSI INTI KELAS VII 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya 2. Menghargai dan menghayati perilaku jujur, disiplin,

Lebih terperinci

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya.

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya. BUPATI KULONPROGO WEDHAR SABDA WONTEN ING ACARA MUSYAWARAH CABANG VII GABUNGAN PELAKSANA KONSTRUKSI NASIONAL INDONESIA (GAPENSI) KABUPATEN KULONPROGO Wates, 12 Februari 2011 Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng

Lebih terperinci

a. Judul Modul Bagian ini berisi nama modul dari suatu mata pelajaran tertentu. b. Petunjuk Umum

a. Judul Modul Bagian ini berisi nama modul dari suatu mata pelajaran tertentu. b. Petunjuk Umum BAB V BAHAN AJAR TEKS SASTRA DI SMP A. Dasar Pemikiran Hasil kajian struktur dan nilai-nilai moralpada cerpen-cerpensurat kabar Suara Merdeka yang telah dilakukan perlu ditindaklanjuti dengan menawarkan

Lebih terperinci

SILABUS Satuan pendidikan : SMP N 2 DEPOK Kelas/Semester : VIII / Ganjil Kompetensi Inti :

SILABUS Satuan pendidikan : SMP N 2 DEPOK Kelas/Semester : VIII / Ganjil Kompetensi Inti : KI1 KI2 KI3 KI4 Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya. SILABUS Satuan pendidikan : SMP N 2 DEPOK Kelas/Semester : VIII / Ganjil Kompetensi Inti : Menghargai dan menghayati perilaku jujur,

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMP PGRI TANJUNGPANDAN Kelas / Semester : VII A & B / Gazal Mata Pelajaran : Ilmu Pengetahuan Sosial (IPS) Tema : Keadaan Alam dan Aktivitas penduduk

Lebih terperinci

MATA PELAJARAN : BAHASA DAN SASTRA SUNDA SATUAN PENDIDIKAN : SMP NEGERI 2 BANJAR

MATA PELAJARAN : BAHASA DAN SASTRA SUNDA SATUAN PENDIDIKAN : SMP NEGERI 2 BANJAR MATA PELAJARAN : BAHASA DAN SASTRA SUNDA SATUAN PENDIDIKAN : SMP NEGERI 2 BANJAR KELAS : VIII KOMPETENSI INTI : 8.1 Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya 8.2 8.3 8.4 Menghargai dan menghayati

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Sandhangan Panyigeg

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA

SILABUS MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA SILABUS MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA Satuan Pendidikan : SMP N 3 Sewon Kelas/ Semester : VII/ 1 Kompetensi Inti : KI1 : Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya. KI2 KI3 KI4 : Menghargai dan

Lebih terperinci

ILMU PENGETAHUAN SOSIAL (IPS)

ILMU PENGETAHUAN SOSIAL (IPS) KURIKULUM 2013 KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP) / MADRASAH TSANAWIYAH (MTS) KELAS VII - IX MATA PELAJARAN : ILMU PENGETAHUAN SOSIAL (IPS) Nama Guru NIP/NIK Sekolah : : : 1

Lebih terperinci

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi KI Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi KI Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Teks Cerita

Lebih terperinci

SILABUS BAHASA JAWA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP)/MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.)

SILABUS BAHASA JAWA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP)/MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) SILABUS BAHASA JAWA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP)/MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) KELAS : VIII (DELAPAN) SEMESTER : 1 (SATU) KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR INDIKATOR MATERI LANGKAH- LANGKAH PEMBELAJARAN

Lebih terperinci

H. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMALB TUNADAKSA

H. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMALB TUNADAKSA - 1517 - H. KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INDONESIA SMALB TUNADAKSA KELAS: X Tujuan Kurikulum mencakup empat Kompetensi, yaitu (1) sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan.

Lebih terperinci

H. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMALB TUNANETRA

H. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMALB TUNANETRA - 309 - H. KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INDONESIA SMALB TUNANETRA KELAS: X Tujuan Kurikulum mencakup empat Kompetensi, yaitu (1) sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan.

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMK N 2 Karanganyar Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas / Semester : X Semua/ 1 (Gasal) : 2 x 45 menit ( pertemuan ke-14) 2 x 45 menit ( pertemuan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Materi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan : Bahasa Jawa : VII/1 : Cangkriman : 2 x 40 menit A. Kompetensi Inti B. Kompetensi

Lebih terperinci

E. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMALB TUNANETRA

E. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMALB TUNANETRA - 287 - E. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMALB TUNANETRA KELAS: X Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan

Lebih terperinci

MODEL LEMBAR KERJA SISWA INTEGRATIF PEMBELAJARAN TEKS NARASI BAHASA JAWA KELAS VII KOTA MAGELANG

MODEL LEMBAR KERJA SISWA INTEGRATIF PEMBELAJARAN TEKS NARASI BAHASA JAWA KELAS VII KOTA MAGELANG MODEL LEMBAR KERJA SISWA INTEGRATIF PEMBELAJARAN TEKS NARASI BAHASA JAWA KELAS VII KOTA MAGELANG SKRIPSI diajukan untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan oleh Nama : Evita Putri NIM : 2601412047 Program

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. tujuan pendidikan nasional. Pendidikan nasional menuntut adanya sumber daya

BAB I PENDAHULUAN. tujuan pendidikan nasional. Pendidikan nasional menuntut adanya sumber daya 1 BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah Bahasa memiliki peranan penting dalam kehidupan, yaitu sebagai alat komunikasi baik lisan maupun tulis. Komunikasi dengan menggunakan bahasa lisan maupun bahasa

Lebih terperinci

E. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMALB TUNADAKSA

E. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMALB TUNADAKSA - 1495 - E. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMALB TUNADAKSA KELAS: X Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (Pemodelan)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (Pemodelan) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (Pemodelan) Satuan Pendidikan : SMP Negeri Banjar Mata Pelajaran : Bahasa Indonesia Kelas / Semester : VIII / Materi pokok : Teks Fabel Alokasi Waktu : 6 jam pelajaran

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013

SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013 SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013 Satuan Pendidikan Kelas Semester : SMP/MTs : IX : Ganjil KOMPETENSI INTI 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya. 2. Menghargai dan

Lebih terperinci

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang lan salam karaharjan tumrap kita sami.

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang lan salam karaharjan tumrap kita sami. ATUR PALAPURAN PANGARSA BAGIAN PMPK DAN KB BIRO BINA SOSIAL WONTEN ING ADICARA DIALOG INTERAKTIF PANINGKATAN PANYARTANIPUN LARE ING PEMBANGUNAN KABUPATEN/KITHA SE-BAKORWIL III PROVINSI JAWI TENGAH BANJARNEGARA,

Lebih terperinci

BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014

BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014 1 BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014 HUMAS DAN PROTOKOL SETDA KABUPATEN SEMARANG 2 Assalamu alaikum Wr. Wb. Salam

Lebih terperinci

KISI-KISI PENULISAN SOAL

KISI-KISI PENULISAN SOAL KISI-KISI PENULISAN SOAL Jenis Sekolah : SMP Kelas VII/ Semester 1 Alokasi Waktu : 90 menit Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Jumlah 10 PG, 5 uraian Kurikulum : Kurikulum 2013 NO KOMPETENSI KOMPETENSI KELAS/

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM Kompetensi Dasar Indikator Materi Pokok Pembelajaran Penilaian. Silabus Bahasa Daerah SMP/MTs 36

SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM Kompetensi Dasar Indikator Materi Pokok Pembelajaran Penilaian. Silabus Bahasa Daerah SMP/MTs 36 SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013 Satuan Pendidikan Kelas Semester : SMP/MTs : VIII : Ganjil Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya 2. Menghargai dan

Lebih terperinci

IKLAN. File bisa dikirim Via ataupun Paket CD yang dikirim langsung ke alamat anda.

IKLAN. File bisa dikirim Via  ataupun Paket CD yang dikirim langsung ke alamat anda. IKLAN Kami menyediakan Paket Perangkat Pembelajaran Kurikulum 2013 lengkap untuk semua mata pelajaran tingkat SMA/Ma/SMK, SMP/MTs, dan SD/Mi lengkap Semester 1 dan 2. File bisa dikirim Via email ataupun

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Pertemuan Ke Alokasi Waktu Kemampuan berbahasa : SMP N 4 Wates : Bahasa Jawa : VIII/ Gasal : 1 (satu) : 2 x 40 menit :

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN: SENI BUDAYA (SENI RUPA)

SILABUS MATA PELAJARAN: SENI BUDAYA (SENI RUPA) SILABUS MATA PELAJARAN: SENI BUDAYA (SENI RUPA) Satuan Pendidikan : SMP Kelas : VII Kompetensi Inti : KI 1 :Menerima, menanggapi, dan menghargai ajaran agama yang dianutnya. KI 2 : Menghargai perilaku

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RPP KD Bagian D 4.12 Memerankan isi fabel/ legenda daerah setempat yang dibaca dan didengar Indikator

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RPP KD Bagian D 4.12 Memerankan isi fabel/ legenda daerah setempat yang dibaca dan didengar Indikator Nama : Moch. Hasan Bhasri Prodi : Pendidikan Bahasa Indonesia NIM : 170141004 Nama Sekolah : SMK Bhasri Mata Pelajaran : Bahasa Indonesia Kelas/Semester : VII/2 Alokasi Waktu : 8 JP RENCANA PELAKSANAAN

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan : SMK N 2 Karanganyar Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas / Semester : X Semua/ 1 (Gasal) : 2 x 45 menit ( pertemuan ke-15) 2 x 45 menit ( pertemuan

Lebih terperinci

Rancangan Pelaksanaan Pembelajaran (RPP)

Rancangan Pelaksanaan Pembelajaran (RPP) Rancangan Pelaksanaan Pembelajaran (RPP) Satuan Pendidikan : SMP Daarut Tauhiid boarding school Bandung Mata Pelajaran : Bahasa dan Sastra Indonesia Kelas/Semester : VII/1 Tema : Cinta Lingkungan Hidup

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SEKOLAH MENENGAH PERTAMA/MADRASAH TSANAWIAH (SMP/MTs)

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SEKOLAH MENENGAH PERTAMA/MADRASAH TSANAWIAH (SMP/MTs) KOMPETENSI INTI DAN SEKOLAH MENENGAH PERTAMA/MADRASAH TSANAWIAH (SMP/MTs) MATA PELAJARAN PENDIDIKAN PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN (PPKn) KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN JAKARTA, 2015 KOMPETENSI INTI

Lebih terperinci

A. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA ISLAM DAN BUDI PEKERTI SMPLB TUNAGRAHITA

A. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA ISLAM DAN BUDI PEKERTI SMPLB TUNAGRAHITA - 971 - A. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA ISLAM DAN BUDI PEKERTI SMPLB TUNAGRAHITA KELAS: VII Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) (24)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) (24) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) (24) Sekolah : SMP N 2 Palembang Mata Pelajaran : Matematika Kelas/Semester : VII/I Materi : Operasi pada himpunan (Irisan) KD.3 dan KD.4 Alokasi Waktu : 2x40 (Pertemuan

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013

SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013 SILABUS MATA PELAJARAN: BAHASA DAERAH KURIKULUM 2013 Satuan Pendidikan : SMP/MTs Kelas : VII Semester : Ganjil Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya 2. Menghargai dan

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA

SILABUS MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA SILABUS MATA PELAJARAN : BAHASA JAWA Satuan Pendidikan : SMP N 1 PIYUNGAN Kelas/Semester : VII / I Kompetensi Inti : KI 1 : Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya. KI 2 : Menghargai dan

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XI

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XI Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XI Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

Ikrar Minamata インドネシア語

Ikrar Minamata インドネシア語 インドネシア語 Ikrar Minamata Melalui kisah lima puluh tahun lalu di Minamata, didapati banyak kegagalan. Dalam penelitian ini, telah dipelajari dari Minamata, betapa sulitnya mengembalikan lingkungan alam yang

Lebih terperinci

KISI-KISI PENULISAN SOAL

KISI-KISI PENULISAN SOAL KISI-KISI PENULISAN SOAL Jenis Sekolah : SMP Kelas VII/ Semester 1 Alokasi Waktu : 80 menit Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Jumlah 10 PG, 5 uraian Kurikulum : Kurikulum 2013 NO KOMPETENSI KOMPETENSI KELAS/

Lebih terperinci

STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SD/SDLB/MI PROVINSI JAWA TENGAH

STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SD/SDLB/MI PROVINSI JAWA TENGAH STANDAR ISI KURIKULUM 2013 MATA PELAJARAN MUATAN LOKAL BAHASA JAWA SD/SDLB/MI PROVINSI JAWA TENGAH A. STANDAR KOMPETENSI LULUSAN Sikap Pengetahuan Keterampilan Memiliki perilaku yang mencerminkan sikap

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( R P P ) KELAS KONTROL

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( R P P ) KELAS KONTROL Lampiran 1 93 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( R P P ) KELAS KONTROL Satuan Pendidikan : MTsS Pondok Pondok Pesantren Padang Mata Pelajaran : SKI Kelas / Semester : VIII / I Materi Pokok : MEMAHAMI PERKEMBANGAN

Lebih terperinci

MATA PELAJARAN : BAHASA DAN SASTRA SUNDA SATUAN PENDIDIKAN : SMP/MTs. KELAS / SEMESTER : IX / 1 : MEMANDU ACARA KOMPETENSI INTI :

MATA PELAJARAN : BAHASA DAN SASTRA SUNDA SATUAN PENDIDIKAN : SMP/MTs. KELAS / SEMESTER : IX / 1 : MEMANDU ACARA KOMPETENSI INTI : MATA PELAJARAN : BAHASA DAN SASTRA SUNDA SATUAN PENDIDIKAN : SMP/MTs. KELAS / SEMESTER : IX / 1 MATERI : MEMANDU ACARA KOMPETENSI INTI : 8.1 Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya. 8.2

Lebih terperinci

SERI MATERI PEMBEKALAN PENGAJARAN MIKRO 2015 PUSAT PENGEMBANGAN PPL & PKL STANDAR KOMPETENSI GURU KURIKULUM 2006 (KTSP)

SERI MATERI PEMBEKALAN PENGAJARAN MIKRO 2015 PUSAT PENGEMBANGAN PPL & PKL STANDAR KOMPETENSI GURU KURIKULUM 2006 (KTSP) SERI MATERI PEMBEKALAN PENGAJARAN MIKRO 2015 PUSAT PENGEMBANGAN PPL & PKL STANDAR KOMPETENSI GURU KURIKULUM 2006 (KTSP) UU No. 14/2005 (UUGD) Kompetensi adalah seperangkat pengetahuan, keterampilan, dan

Lebih terperinci

44. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK

44. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK 44. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA BUDDHA DAN BUDI PEKERTI SMA/SMK KELAS: X Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan secara keseluruhan

Lebih terperinci

L. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INGGRIS SMALB TUNANETRA

L. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INGGRIS SMALB TUNANETRA - 336 - L. KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INGGRIS SMALB TUNANETRA KELAS : X Tujuan kurikulum mencakup empat kompetensi, yaitu (1) sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan. Kompetensi

Lebih terperinci

III. BAHASA INDONESIA

III. BAHASA INDONESIA III. BAHASA INDONESIA Satuan Pendidikan : SMP/MTs Kelas : VII (Tujuh) Kompetensi Inti : KI 1 : Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya KI 2 : Menghargai dan menghayati perilaku jujur, disiplin,

Lebih terperinci

SUMBER BELAJAR PENUNJANG PLPG 2017 MATA PELAJARAN/PAKET KEAHLIAN PENDIDIKAN JASMANI, OLAHRAGA DAN KESEHATAN BAB IV

SUMBER BELAJAR PENUNJANG PLPG 2017 MATA PELAJARAN/PAKET KEAHLIAN PENDIDIKAN JASMANI, OLAHRAGA DAN KESEHATAN BAB IV SUMBER BELAJAR PENUNJANG PLPG 2017 MATA PELAJARAN/PAKET KEAHLIAN PENDIDIKAN JASMANI, OLAHRAGA DAN KESEHATAN BAB IV STANDAR KOMPETENSI MATA PELAJARAN PJOK DR. IMRAN AKHMAD, M.PD KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN

Lebih terperinci

A. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA ISLAM DAN BUDI PEKERTI SMPLB TUNARUNGU

A. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN AGAMA ISLAM DAN BUDI PEKERTI SMPLB TUNARUNGU - 542 - A. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN AGAMA ISLAM DAN BUDI PEKERTI SMPLB TUNARUNGU KELAS: VII Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XII

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XII Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas XII Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas X

Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas X Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu Kanggé Murid SMA/MA/SMK/MAK Kelas X Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat selaras sareng Undang-undang Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Pertemuan Ke Alokasi Waktu Kemampuan berbahasa : SMP N 4 Wates : Bahasa Jawa : VIII/ Gasal : 1 (satu) : 2 x 40 menit :

Lebih terperinci

DAFTAR PERTANYAAN. perah di Desa Krisik Kecamatan Pudak Kabupaten Ponorogo? kotorannya menjadi sumber energi alternatif (biogas)?

DAFTAR PERTANYAAN. perah di Desa Krisik Kecamatan Pudak Kabupaten Ponorogo? kotorannya menjadi sumber energi alternatif (biogas)? DAFTAR PERTANYAAN 1. Bagaimana Peranan Pemerintah Desa dalam memanfaatkan limbah kotoran sapi perah di Desa Krisik Kecamatan Pudak Kabupaten Ponorogo? 2. Apakah pemerintah desa krisik pernah mengadakan

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SEKOLAH MENENGAH ATAS (SMA )/MADRASAH ALIYAH (MA)/ SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN (SMK)

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SEKOLAH MENENGAH ATAS (SMA )/MADRASAH ALIYAH (MA)/ SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN (SMK) KELAS: X KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INDONESIA SEKOLAH MENENGAH ATAS (SMA )/MADRASAH ALIYAH (MA)/ SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN (SMK) KOMPETENSI INTI 1. Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya

Lebih terperinci

RPP VEKTOR KELAS X SMA MUH. AMRAN SHIDIK 11/13/2016

RPP VEKTOR KELAS X SMA MUH. AMRAN SHIDIK 11/13/2016 2016 RPP VEKTOR KELAS X SMA MUH. AMRAN SHIDIK 11/13/2016 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi waktu : SMA NEGERI 1 PALLANGGA : FISIKA : X : 3 X 45 Menit

Lebih terperinci

SILABUS MATA PELAJARAN: SEJARAH INDONESIA (WAJIB)

SILABUS MATA PELAJARAN: SEJARAH INDONESIA (WAJIB) SILABUS MATA PELAJARAN: SEJARAH INDONESIA (WAJIB) Satuan Pendidikan : SMK NEGERI 21 JAKARTA Kelas : XI Kompetensi Inti : KI 1 : Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya KI 2 : Menghayati

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan : SMP... Mata Pelajaran : Matematika Kelas / Semester : VII / 1 Materi Pokok : Perbandingan dan Skala Alokasi Waktu : 1 JP x 30 Menit ( 1 kali pertemuan

Lebih terperinci

L. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INGGRIS SMALB TUNADAKSA

L. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INGGRIS SMALB TUNADAKSA - 1546 - L. KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INGGRIS SMALB TUNADAKSA Kelas: X Tujuan kurikulum mencakup empat kompetensi, yaitu (1) sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan. Kompetensi

Lebih terperinci

G. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN SMALB TUNANETRA

G. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR PENDIDIKAN PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN SMALB TUNANETRA - 300 - G. KOMPETENSI INTI DAN PENDIDIKAN PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN SMALB TUNANETRA KELAS: X Kompetensi Sikap Spiritual, Kompetensi Sikap Sosial, Kompetensi Pengetahuan, dan Kompetensi Keterampilan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Telagasari : Prakarya (Pengolahan) : VII/1 : Pengolahan Minuman Segar : 1 Pertemuan

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Madrasah Mata pelajaran Kelas/Semester Alokasi Waktu : MTs Negeri 6 Sleman : SKI : VII/Ganjil : Misi Dakwah Nabi Muhammad SAW. : 2 X 40 Menit A. KOMPETENSI INTI 1.

Lebih terperinci

ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA

ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA i ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA SKRIPSI untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan oleh Nama : Nila Haryu Kurniawati NIM : 2102407144 Prodi : Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

SILABUS BAHASA JAWA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP)/MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.)

SILABUS BAHASA JAWA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP)/MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) SILABUS BAHASA JAWA SEKOLAH MENENGAH PERTAMA (SMP)/MADRASAH TSANAWIYAH (MTs.) KELAS : 9 ( SEMBILAN ) SEMESTER : I (SATU ) KOMPETENSI INTI KOMPETENSI DASAR INDIKATOR MATERI LANGKAH- LANGKAH PEMBELAJARAN

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Materi Pokok Sub Materi Pertemuan ke Alokasi waktu : SMP Negeri 2 Banjar : Prakarya : VII / Satu : Kerajinan dari Bahan Alam

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Undang-Undang Sisdiknas tahun 2003 pasal I mengamanahkan bahwa tujuan

BAB I PENDAHULUAN. Undang-Undang Sisdiknas tahun 2003 pasal I mengamanahkan bahwa tujuan BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah Pendidikan merupakan upaya mencapai kedewasaan subjek didik yang mencakup segi intelektual, jasmani dan rohani, sosial maupun emosional. Undang-Undang Sisdiknas

Lebih terperinci

MATERI PELATIHAN GURU IMPLEMENTASI KURIKULUM 2013 TAHUN 2016

MATERI PELATIHAN GURU IMPLEMENTASI KURIKULUM 2013 TAHUN 2016 Prakarya SMP Kelas VII 2016 MATERI PELATIHAN GURU IMPLEMENTASI KURIKULUM 2013 TAHUN 2016 SEKOLAH MENENGAH PERTAMA MATA PELAJARAN PRAKARYA KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN 2016 0 Prakarya SMP Kelas

Lebih terperinci

MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA

MATA PELAJARAN BAHASA SUNDA Juli 2013 SILABUS Kelas IX MATA PELAJARAN Sekolah Menengah Pertama dan Madrasah Tsanawiyah DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT TAHUN 2013 MATERI 1: PIDATO IX/1 KOMPETENSI DASAR INDIKATOR KEGIATAN PEMBELAJARAN

Lebih terperinci

STANDAR NASIONAL KURIKULUM 2013

STANDAR NASIONAL KURIKULUM 2013 STANDAR NASIONAL KURIKULUM 2013 Oleh: Dr. Saleh Hidayat, M.Si Elemen Perubahan Pada K13 Standar Kompetensi Lulusan Standar Proses Elemen Perubahan Standar Isi Standar Penilaian Standar Kompetensi Lulusan

Lebih terperinci

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SEKOLAH MENENGAH PERTAMA/MADRASAH TSANAWIYAH (SMP/MTs) MATA PELAJARAN IPS

KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SEKOLAH MENENGAH PERTAMA/MADRASAH TSANAWIYAH (SMP/MTs) MATA PELAJARAN IPS KOMPETENSI INTI DAN SEKOLAH MENENGAH PERTAMA/MADRASAH TSANAWIYAH (SMP/MTs) MATA PELAJARAN IPS KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN JAKARTA, 2015 KOMPETENSI INTI DAN IPS SMP/MTs KELAS: VII KOMPETENSI INTI

Lebih terperinci

TANGGAP WACANA BUPATI KARANGANYAR WONTEN ING ACARA TATA CARA BANDERA PENGETAN DINTEN AMBAL WARSA PAMARINTAH KABUPATEN KARANGANYAR KAPING 99 WARSA 2016

TANGGAP WACANA BUPATI KARANGANYAR WONTEN ING ACARA TATA CARA BANDERA PENGETAN DINTEN AMBAL WARSA PAMARINTAH KABUPATEN KARANGANYAR KAPING 99 WARSA 2016 TANGGAP WACANA BUPATI KARANGANYAR WONTEN ING ACARA TATA CARA BANDERA PENGETAN DINTEN AMBAL WARSA PAMARINTAH KABUPATEN KARANGANYAR KAPING 99 WARSA 2016 Dinten/Surya kaping : Jumah Pahing, 18 Nopember 2016

Lebih terperinci

3. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMA/SMK/MA/MAK

3. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR BAHASA INDONESIA SMA/SMK/MA/MAK 3. KOMPETENSI INTI DAN BAHASA INDONESIA SMA/SMK/MA/MAK KELAS: X Tujuan kurikulum mencakup empat kompetensi, yaitu (1) kompetensi sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan.

Lebih terperinci

Click to edit Master title style KELOMPOK IV : 1. MUJAENI 2. ELLA NURLELAWATI 3. MAIMUNAH 4. HERMANTO

Click to edit Master title style KELOMPOK IV : 1. MUJAENI 2. ELLA NURLELAWATI 3. MAIMUNAH 4. HERMANTO Click to edit Master title style KELOMPOK IV : 1. MUJAENI 2. ELLA NURLELAWATI 3. MAIMUNAH 4. HERMANTO Click to edit Master title style PP 32 Tahun 2013 Tentang STANDAR NASIONAL PENDIDIKAN Permendikbud

Lebih terperinci

PLPG CEPI SAFRUDDIN ABD. JABAR

PLPG CEPI SAFRUDDIN ABD. JABAR PLPG CEPI SAFRUDDIN ABD. JABAR ELEMEN PERUBAHAN SKL terstruktur dalam: SKL Kompetensi Inti (KI) Kompetensi Dasar SKL Menyeimbangkan kognitif, afektif, dan psikomotor Kompetensi inti mengikat kompetensi-kompetensi

Lebih terperinci

Pendidikan Agama Islam (Wajib)

Pendidikan Agama Islam (Wajib) Buku Pendamping Sesuai Kurikulum 2013 Program Tahunan Program Semester Silabus Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP) Materi, Soal, dan Kunci Jawaban Pendidikan Agama Islam (Wajib) untuk SMA/MA dan SMK/MAK

Lebih terperinci

BAB III STANDAR KOMPETENSI LULUSAN STRUKTUR DAN MUATAN KURIKULUM

BAB III STANDAR KOMPETENSI LULUSAN STRUKTUR DAN MUATAN KURIKULUM BAB III STANDAR KOMPETENSI LULUSAN STRUKTUR DAN MUATAN KURIKULUM A. STANDAR KOMPETENSI LULUSAN ( SKL) 1. Pengertian Standar kompetensi Lulusan adalah kriteria mengenai kualifikasi kemampuan lulusan mencakup

Lebih terperinci

UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI*

UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI* UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI* Dening Sutrisna Wibawa Universitas Negeri Yogyakarta 1. Pambuka Unggah-ungguhing basa mujudaken perangan ingkang baku soksintena ingkang ngginakaken basa Jawi. Tiyang dipunwastani

Lebih terperinci

SKRIPSI. oleh. Nama. : Elok Wahyuni. : Bahasa dan Sastra Jawa NIM. Program. Jurusan FAKULTAS

SKRIPSI. oleh. Nama. : Elok Wahyuni. : Bahasa dan Sastra Jawa NIM. Program. Jurusan FAKULTAS PEROLEHAN BAHASAA JAWA ANAK PLAYGROUP AULIYAA KENDAL USIA 3-4 TAHUN SKRIPSI untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan oleh Nama NIM : Elok Wahyuni : 2102407065 Program studi :Pendidikan Bahasa dan Sastra

Lebih terperinci

M. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SENI BUDAYA SMALB TUNANETRA

M. KOMPETENSI INTI DAN KOMPETENSI DASAR SENI BUDAYA SMALB TUNANETRA - 345 - M. KOMPETENSI INTI DAN SENI BUDAYA SMALB TUNANETRA KELAS: X Tujuan kurikulum mencakup empat kompetensi, yaitu (1) sikap spiritual, (2) sikap sosial, (3) pengetahuan, dan (4) keterampilan. Kompetensi

Lebih terperinci