PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2010

dokumen-dokumen yang mirip
FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN

ISOLASI MINYAK ATSIRI TEMU HITAM (Curcuma aeruginosa Roxb.) DENGAN METODE DESTILASI AIR DAN DESTILASI UAP SERTA ANALISIS KOMPONEN SECARA GC-MS

ISOLASI DAN ANALISIS KOMPONEN MINYAK ATSIRI DARI DAUN KAYU PUTIH (Melaleucae folium) SEGAR DAN KERING SECARA GC - MS SKRIPSI

KARAKTERISASI SIMPLISIA ISOLASI DAN ANALISIS KOMPONEN MINYAK ATSIRI DARI DAUN KEMANGI SEGAR DAN KERING (Ocimumi Folium) SECARA GC-MS

PERBANDINGAN KADAR DAN KOMPONEN MINYAK ATSIRI RIMPANG CABANG DAN RIMPANG INDUK KUNYIT (Curcuma longa L.) SEGAR DAN KERING SECARA GC-MS

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN UJI AKTIVITAS ANTI NYAMUK DARI MINYAK ATSIRI BUNGA TUMBUHAN KENANGA

Lampiran 1: Hasil identifikasi tumbuhan

Lampiran 1. Hasil identifikasi tumbuhan daun sirih hutan (Piper crocatum Ruiz & Pav).

Lampiran 1 Hasil Identifikasi Tumbuhan

SKRIPSI. OLEH: BUNGA RIMTA Br. BARUS NIM PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2010

ISOLASI DAN ANALISIS KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI DAUN KAYU MANIS ( Cinnamomum burmanii ) DENGAN CARA GC - MS SKRIPSI

Lampiran 1 Hasil Identifikasi Tanaman

ANALISIS KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI DARI DAUN JERUK BALI MERAH (Citrus maxima (Burm.) Merr) SECARA KROMATOGRAFI GAS SPEKTROSKOPI MASSA (GC-MS)

PENETAPAN KADAR MINYAK ATSIRI PADA BIJI PALA (Myristica fragans Houtt) TUGAS AKHIR

UJI AKTIVITAS PENOLAK NYAMUK DARI MINYAK ATSIRI DAUN TUMBUHAN SEREH WANGI (Cymbopogon nardus (L.) Rendle) DALAM SEDIAAN LOSION

ISOLASI DAN ANALISIS KOMPONEN KIMIA DARI MINYAK ATSIRI DAUN RUKU-RUKU (Ocimum sanctum L.) DENGAN METODE GC-MS SKRIPSI

ISOLASI DAN ANALISIS KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI DARI DAUN JINTEN (Coleus Aromatikus Benth) DENGAN GC MS DAN UJI ANTI BAKTERI TESIS.

IDENTIFIKASI KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI BUAH KECOMBRANG

BAHAN SKRIPSI KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN ISOLASI SENYAWA SAPONIN DARI BIJI TUMBUHAN GAMBAS (Luffa acutangula Roxb. L.)

UJI EFEK EKSTRAK DAUN KEMUNING (Murraya paniculata (L.) Jack) SEBAGAI PENURUN KADAR KOLESTEROL DARAH MARMOT JANTAN (Cavia cobaya) SKRIPSI

ERIK SETIAWAN PENGARUH FERMENTASI TERHADAP RENDEMEN DAN KUALITAS MINYAK ATSIRI DARI DAUN NILAM (Pogostemon cablin Benth.

ANALISA KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI DAN UJI PESTISIDA NABATI HASIL ISOLASI DAUN SIRIH HUTAN

PENENTUAN BOBOT JENIS DAN KELARUTAN DALAM ETANOL SERTA SISA PENGUAPAN DARI MINYAK BUAH PALA (Myristica fragrans H.) TUGAS AKHIR

PERBANDINGAN PROFIL KROMATOGRAM 5 PRODUK MINYAK JINTEN HITAM (Nigella sativa) YANG BEREDAR DI INDONESIA DENGAN KROMATOGRAFI GAS SKRIPSI

ISOLASI DAN KARAKTERISASI NATRIUM ALGINAT DARI ALGA COKLAT

FORMULASI DAN UJI ANTIBAKTERI PENYEBAB JERAWAT DARI GEL EKSTRAK ETANOL DAUN BANGUN-BANGUN (Plectranthus amboinicus (Lour.

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN SKRINING FITOKIMIA SERTA ISOLASI STEROID/TRITERPENOID DARI EKSTRAK ETANOL PUCUK LABU SIAM (Sechium edule (Jacq.) Sw.

SINTESIS BUTIL DIKLOFENAK DAN ELUSIDASI STRUKTUR MENGGUNAKAN FOURIER TRANSFORM INFRA RED (FT-IR) DAN GAS CHROMATOGRAPHY MASS SPECTROMETRY (GC-MS)

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI FRAKSI

ANALISIS KOMPONEN KIMIA DAN UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI MINYAK ATSIRI DAUN LEGUNDI (Vitex trifolia L) SKRIPSI IREKHA RAMOT OLIVIA PARAPAT

PERBANDINGAN PROFIL KROMATOGRAM MINYAK ATSIRI JINTEN HITAM

ANALISIS KOMPONEN ASAM LEMAK PADA MINYAK IKAN NILA (Oreochromis niloticus) SECARA GC-MS

Universitas Sumatera Utara

IDENTIFIKASI KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI RIMPANG JAHE EMPRIT (Zingiber officinale Rosc.) DAN UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI SKRIPSI

DAFTAR ISI HALAMAN PERNYATAAN KEASLIAN PENELITIAN

EFEK KOMBINASI EKSTRAK ETANOL DAUN SIRIH (Piper betle L) DENGAN AMOKSISILIN TERHADAP PERTUMBUHAN BAKTERI Escherichia coli DAN Staphylococcus aureus

PENETAPAN KADAR MINYAK ATSIRI BUNGA CENGKEH DAN DAUN CENGKEH (Eugenia caryophyllata Tumberg) MENGGUNAKAN ALAT STAHL TUGAS AKHIR

PENENTUAN BOBOT JENIS DAN INDEKS BIAS YANG TERDAPAT PADA MINYAK SEREH TUGAS AKHIR

FORMULASI SEDIAAN GEL DARI EKSTRAK ETANOL DAUN KEMENYAN (Styrax benzoin Dryand.) DAN UJI AKTIVITASNYA TERHADAP BEBERAPA BAKTERI PENYEBAB JERAWAT

PENETAPAN KADAR MINYAK ATSIRI PADA BIJI PALA TUGAS AKHIR

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN SKRINING FITOKIMIA SERTA UJI AKTIVITAS ANTIMIKROBA EKSTRAK METANOL BUAH BELIMBING MANIS (Averrhoa carambola Linn.

PEMBUATAN DAN UJI AKTIVITAS SEDIAAN ANTI NYAMUK BAKAR DARI EKSTRAK DAUN TUMBUHAN ZODIA (Euodia hortensis J.R. & G.Forst) SKRIPSI

PROGRAM STUDI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2016

UJI PENURUNAN KADAR KOLESTEROL DARAH MARMOT JANTAN (Cavia porcellus) DARI EKSTRAK DAUN JATI BELANDA (Guazuma ulmifolia Lamk)

ISOLASI DAN ANALISIS KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI DARI DAUN KESTURI (Citrus microcarpa B.) DENGAN GC MS DAN UJI ANTIMIKROBA

Skripsi. Oleh : Komang Ardipa Saputra NIM

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN UJI AKTIVITAS ANTIOKSIDAN EKSTRAK n-heksan, ETIL ASETAT DAN ETANOL HERBA LABU SIAM (Sechium edule Sw) DENGAN METODE DPPH

PROGRAM STUDI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2016

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN SKRINING FITOKIMIA SERTA ISOLASI SENYAWA FLAVONOID DARI FRAKSI ETILASETAT DAUN GAHARU (Aquilaria malaccencis Lamk.

PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2014

BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN

EFEK EKSTRAK ETANOL RIMPANG TEMULAWAK

PENETAPAN KADAR MINYAK ATSIRI RIMPANG JAHE GAJAH

FORMULASI SEDIAAN LIPSTIK DENGAN EKSTRAK KELOPAK BUNGA ROSELA (Hibiscus sabdariffa L.) SEBAGAI PEWARNA OLEH: YOLA SAFITRI NIM

SKRIPSI. ISOLASI DAN IDENTIFIKASI KOMPONEN KIMIA MINYAK ATSIRI DAUN KAYU PUTIH (Eucalyptus alba) DARI PULAU TIMOR

UJI PENDAHULUAN SIMPLISIA DAN UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI EKSTRAK ETANOL KULIT BUAH TANAMAN JENGKOL

PENGARUH LAMA PENGERINGAN BAHAN BAKU DAN METODE PENYULINGAN REBUS DAN UAP TERHADAP KUALITAS MINYAK SEREH WANGI (Cymbopogon nardus L.

SKRIPSI. Diajukan sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Farmasi pada Fakultas Farmasi Universitas Sumatera Utara

SKRINING FITOKIMIA DAN UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI EKSTRAK n-heksana DAN ETILASETAT SERTA ETANOL ALGA MERAH (Galaxaura oblongata)

BAB I PENDAHULUAN. terbang (essential oil, volatile oil) dihasilkan oleh tanaman. Minyak tersebut

PENENTUAN BOBOT JENIS DAN INDEKS BIAS SERTA KELARUTAN DALAM ETANOL DAN PUTARAN OPTIK MINYAK KAYU PUTIH (MELALEUCA LEUCADENDRON) TUGAS AKHIR

PROGRAM STUDI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2016

TUGAS AKHIR ROBBI MUANJANI

PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2012

PENENTUAN KOMPONEN PROPOLIS DENGAN METODE GAS CHROMATOGRAPHY-MASS SPECTROMETRY (GC-MS) SKRIPSI OLEH: GRACE MARGARETA SIMANGUNSONG NIM

SINTESIS PROPIL DIKLOFENAK DAN ELUSIDASI STRUKTUR MENGGUNAKAN FOURIER TRANSFORM INFRA RED (FT-IR) DAN GAS CHROMATOGRAPHY MASS SPECTROMETRY (GC-MS)

UJI EFEK ANTIDIARE EKSTRAK ETANOL BUAH TANAMAN SAWO (Achras zapota L.) TERHADAP MENCIT JANTAN SKRIPSI

Isolasi dan Identifikasi Komponen Kimia Minyak Atsiri dari Daun, Batang dan Bunga Tumbuhan Salembangu (Melissa sp.)

BAB IV METODE PENELITIAN. 4.1 Sampel. Sampel yang digunakan adalah tanaman nilam yang berasal dari Dusun

KARAKTERISASI DAN SKRINING FITOKIMIA SERTA UJI AKTIVITAS ANTIOKSIDAN EKSTRAK ETANOL DAN JUS BUAH SALAK (Salacca sumatrana Becc) DENGAN METODE DPPH

STUDI PERBANDINGAN EFEKTIVITAS INFUS KELOPAK BUNGA ROSELA

ISOLASI SENYAWA ALKALOIDA DARI BIJI TUMBUHAN JINTAN HITAM

PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2014

PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2016

SKRIPSI. SKRINING FITOKIMIA DAN ISOLASI SENYAWA FLAVONOID DARI DAUN SIRIH MERAH (Piper porphyrophyllum N.E.Br.) Oleh: SISKA RIA NIM

KARAKTERISASI SIMPLISIA, SKRINING FITOKIMIA DAN UJI TOKSISITAS EKSTRAK KULIT UMBI BAWANG MERAH

PENGUJIAN EKSTRAK n-heksana DAN ETANOL TERHADAP AKTIVITAS ANTIBAKTERI BIJI PEPAYA (Carica papaya L.) DARI DUA VARIETAS

UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI FRAKSI

DEPARTEMEN KIMIA FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN

ANALYSIS OF FATTY ACID COMPOSITION IN VARIOUS BRAND BATH SOAPS USING GC-MS ABSTRACT

Identifikasi Minyak Atsiri Biji Kapulaga (Amomum cardamomum)

MEN DAN SKRIPSI A FARMASI UTARA MEDAN OLEH: Universitas Sumatera Utara

YOVITA NOVELINA ISOLASI LIGNAN DARI BIJI LABU CUCURBITA PEPO L. PROGRAM STUDI SAINS DAN TEKNOLOGI FARMASI

PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2013

STUDI PERBANDINGAN KADAR PROTEIN PADA PUTIH TELUR AYAM RAS, TELUR AYAM BURAS, TELUR ITIK, TELUR PUYUH DAN TELUR PENYU SECARA TITRASI FORMOL SKRIPSI

PENENTUAN STANDAR MUTU MINYAK NILAM DI UPTD. BALAI PENGUJIAN DAN SERTIFIKASI MUTU BARANG MEDAN

PENENTUAN KARAKTERISTIK MINYAK CENGKEH

PENENTUAN BOBOT JENIS DAN KELARUTAN DALAM ETANOL MINYAK ATSIRI BIJI PALA (Myristica Fragrans Houtt) TUGAS AKHIR OLEH: KHAIRUN NIQMAH

KARAKTERISASI SIMPLISIA DAN SKRINING FITOKIMIA SERTA ISOLASI ALKALOIDA DARI EKSTRAK METANOL DAUN KITOLOD (Hippobroma longiflora (L.) G.

PENENTUAN KOMPONEN MINYAK ATSIRI HASIL DISTILASI UAP RIMPANG TEMU PUTIH (Curcuma zedoaria (Christm.) Roscoe) A B S T R A K

BAB 4 HASIL PERCOBAAN DAN BAHASAN

BAB 4 HASIL PERCOBAAN DAN PEMBAHASAN

ANALISA KOMPOSISI ASAM LEMAK DARI BIJI BUAH ALPUKAT (Persea americana mill) DENGAN METODE ANALISA GC-MS SERTA UJI AKTIVITAS ANTIBAKTERI SKRIPSI

PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2016

Pembuatan Tablet Parasetamol Untuk Anak-Anak Secara Granulasi Basah Dengan Ekstrak Rimpang Kunyit (Curcumae Domestica Valeton Rhizoma) Sebagai Pewarna

DAFTAR ISI. HALAM JUDUL... i. HALAMAN PENGESAHAN... ii. HALAMAN MOTO...iii. HALAMAN PERSEMBAHAN... iv. KATA PENGANTAR... v. INTISARI...

ANALISA KOMPOSISI MINYAK ATSIRI BUNGA JOTANG (spilanthes paniculata) DENGAN MENGGUNAKAN SPEKTROMETER GC MS T E S I S HASAN LUMBANTOBING /KIM

PEMANFAATAN NATA DE COCO DALAM PEMBUATAN TABLET EKSTRAK ETANOL DAUN RUKU-RUKU (Ocimum sanctum L.) SKRIPSI OLEH: RAHMAWATI NIM

PEMBUATAN DAN EVALUASI SECARA IN VITRO EMULSI VIRGIN COCONUT OIL (VCO) MENGGUNAKAN EMULGATOR TWEEN 80 DAN GOM ARAB SKRIPSI

:Minyak Atsiri, Acorus calamus Linn, Fusarium solani, Minimum Inhibitory Concentration (MIC) iii

Transkripsi:

SKRIPSI KARAKTERISASI SIMPLISIA, ISOLASI SERTA ANALISIS KOMPONEN MINYAK ATSIRI LADA HITAM DAN LADA PUTIH (Piper nigrum L.) SECARA GC-MS Oleh: DESSY MURNIATY NIM 081524053 PROGRAM EKSTENSI SARJANA FARMASI FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS SUMATERA UTARA MEDAN 2010

LEMBAR PENGESAHAN KARAKTERISASI SIMPLISIA, ISOLASI SERTA ANALISIS KOMPONEN MINYAK ATSIRI LADA HITAM DAN LADA PUTIH (Piper nigrum L.) SECARA GC-MS Diajukan Oleh: DESSY MURNIATY NIM 081524053 Fakultas Farmasi Medan, Desember 2010 Pembimbing I, Dekan, (Drs. Panal Sitorus, M.Si., Apt.) (Prof. Dr. Sumadio Hadisahputra, Apt.) NIP: 195310301980031002 NIP: 195311281983031002 Pembimbing II, (Prof.Dr.rer.nat.Effendy De Lux Putra,SU.,Apt.) NIP: 195306191983031001

Karakterisasi Simplisia, Isolasi serta Analisis Komponen Minyak Atsiri Lada Hitam dan Lada Putih (Piper nigrum L.) Secara GC-MS Abstrak Minyak atsiri merupakan minyak yang mudah menguap dengan komposisi yang berbeda beda sesuai sumber penghasilnya dan terdiri dari campuran zat yang memiliki sifat fisika kimia berbeda-beda. Lada (Piper nigrum L.) famili Piperaceae adalah salah satu tanaman yang mengandung minyak atsiri dan banyak dimanfaatkan oleh masyarakat. Penelitian yang dilakukan meliputi karakterisasi simplisia, isolasi minyak atsiri dengan cara destilasi air dan analisis komponen minyak atsiri lada hitam dan lada putih (Piper nigrum L.) secara Gas Cromatography- Mass Spectrophotometry (GC-MS). Hasil karakterisasi simplisia lada hitam diperoleh kadar air 8,595%; kadar sari yang larut dalam air 7,388%; kadar sari yang larut dalam etanol 11,415%; kadar abu total 5,013%; kadar abu yang tidak larut dalam asam 0,41%; hasil penetapan kadar minyak atsiri dengan alat Stahl diperoleh kadar minyak atsiri lada hitam sebesar 1,085 % v/b. Serta hasil karakterisasi simplisia lada putih diperoleh kadar air 7,318%; kadar sari yang larut dalam air 2,883%; kadar sari yang larut dalam etanol 10,271%; kadar abu total 5,983%; kadar abu yang tidak larut dalam asam 0,52%; dan hasil penetapan kadar minyak atsiri dengan alat Stahl diperoleh kadar minyak atsiri lada putih sebesar 1,75 % v/b. Hasil penetapan indeks bias minyak atsiri lada hitam diperoleh sebesar 1,484 dan lada putih sebesar 1,485. Bobot jenis minyak atsiri lada hitam adalah sebesar 0,8669 dan lada putih 0,8671. Hasil analisis GC-MS minyak atsiri yang diperoleh dari lada hitam menunjukkan 6 komponen dengan konsentrasi paling tinggi yaitu: betapinene (34,92%); alpha-pinene (34,57%); camphene (8,57%); delta-3- carene (7,60%); beta-phellandrene (7,36%) dan alpha-thujene (6,99%). Hasil analisis GC-MS minyak atsiri yang diperoleh dari lada putih menunjukkan 5 komponen dengan konsentrasi paling tinggi yaitu: alphathujene (60,51%); sabinene (15,14%); alpha-pinene (10,88%); delta-3- carene (7,02%); dan camphene (6,45%). Kata kunci : Minyak menguap, lada hitam dan lada putih, GC-M

Characteristic Simplicia, Isolation also Analyzed Volatile Oil Component Black Pepper and White Pepper (Piper nigrum L.) By GC-MS Abstract Volatile oil represents the essential oil with the different composition with chemical physics different. Pepper (Piper nigrum L.) of the family Piperaceae is one part of species that contain volatile oil and a lot of exploited by human. The purpose of this research include simplex characteritation, isolation of volatile oil was accomplished by water distillation and analyzed volatile oil components of black pepper and white pepper (Piper nigrum L.) by Gas Cromatography-Mass Spectrophotometry (GC-MS). The result of simplex characteritation from peel of black pepper obtained water value 8,595%, water soluable extract value 7,388%, ethanol soluble extract value 11,415%, total ash value 5,013%, acid insoluble ash value 0,41%, the volatile oil content of black pepper 1,085% v/b. And the result of simplex characteritation from peel of white pepper obtained water value 7,318%, water soluable extract value 2,883%, ethanol soluble extract value 10,271%, total ash value 5,983%, acid insoluble ash value 0,52%, the volatile oil content of white pepper 1,75% v/b. The refractive index volatile oil of black pepper is 1,484 and white pepper is 1,485. Specific gravity of black papper is 0,8669 and white pepper is 0,8671. The result of GC-MS analyzed of volatile oil from black pepper obtained 6 components, the major components are: beta-pinene (34,92%); alpha-pinene (34,57%); camphene (8,57%); delta-3-carene (7,60%); betaphellandrene (7,36%) and alpha-thujene (6,99%). The result of GC-MS analyzed of volatile oil from white pepper obtained 5 components, the major components are: alpha-thujene (60,51%); sabinene (15,14%); alpha-pinene (10,88%); delta-3-carene (7,02%); and camphene (6,45%). Key words: volatile oil, black pepper and white pepper, GC-MS.

DAFTAR ISI Halaman JUDUL... LEMBAR PENGESAHAN... ABSTRAK... ABCTRACT... DAFTAR ISI... DAFTAR TABEL... DAFTAR GAMBAR... DAFTAR LAMPIRAN... i ii iii iv v viii ix xi BAB I PENDAHULUAN... 1 1.1 Latar Belakang... 1 1.2 Perumusan Masalah... 3 1.3 Hipotesis... 3 1.4 Tujuan Penelitian... 3 1.5 Manfaat Penelitian... 4 BAB II TINJAUAN PUSTAKA... 5 2.1. Uraian Tumbuhan Lada... 5 2.1.1. Lada Secara Umum. 5 2.1.2. Deskripsi Tumbuhan 5 2.1.3. Biji Lada.. 6 2.1.4.Sistematika Tumbuhan. 6 2.1.5.Kandungan Kimia.. 7

2.2. Minyak Atsiri... 7 2.2.1.Keberadaan Minyak Atsiri pada Tumbuhan. 7 2.2.2.Komposisi Kimia Minyak Atsiri... 8 2.2.3. Sifat Fisikokimia Minyak Atsiri... 9 2.2.3.1. Sifat Fisika Minyak Atsiri... 9 2.2.3.2. Sifat Kimia Minyak Atsiri... 10 2.3.Cara Isolasi Minyak Atsiri... 11 2.3.1. Metode Penyulingan... 11 2.3.2. Metode Pengepresan 12 2.3.3. Ekstraksi dengan Pelarut Menguap. 13 2.3.4. Ekstraksi dengan Lemak Padat 13 2.4. Kromatografi Gas. 14 2.4.1. Gas Pembawa... 15 2.4.2. Sistem Injeksi... 16 2.4.3. Kolom... 16 2.4.4. Fase Diam... 17 2.4.5. Suhu... 18 2.4.6. Detektor... 19 2.5. Spektrometri Massa (MS)... 20 BABA III METODOLOGI PERCOBAAN... 20 3.1. Alat alat... 20 3.2. Bahan bahan... 20 3.3. Penyiapan Sampel... 20 3.3.1. Pengambilan Sampel... 20

3.3.2. Identifikasi Tanaman... 21 3.3.3. Pengolahan Sampel... 21 3.4. Pemeriksaan Karakteristik Simplisia... 21 3.4.1. Pemeriksaan Makroskopik Simplisia... 21 3.4.2. Pemeriksaan Mikroskopik Serbuk Simplisia... 22 3.4.3. Penetapan Kadar Air... 23 3.4.4. Penetapan Kadar Sari Larut Dalam Air... 24 3.4.5. Penetapan Kadar Sari Larut Dalam Etanol... 25 3.4.6. Penetapan Kadar Abu Total... 25 3.4.7 Penetapan Kadar Abu yang Tidak Larut dalam Asam... 26 3.4.8 Penetapan Kadar Minyak Atsiri... 26 3.5. Isolasi Minyak Atsiri... 26 3.6. Identifikasi Minyak Atsiri... 26 3.6.1 Penetapan Parameter Fisika... 27 3.6.1.1. Penentuan Indeks Bias... 27 3.6.1.2. Penentuan Bobot Jenis... 27 3.6.2 Analisis Komponen Minyak Atsiri... 28 BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN... 29 4.1 Identifikasi Tanaman... 29 4.2 Karakteristik Simplisia Lada Hitam dan Lada Putih... 29 4.3 Penentuan Indeks Bias dan Bobot Jenis Minyak Atsiri Hasil Isolasi... 31 4.4 Analisis Minyak Atsiri dengan GC-MS... 32 4.4.1. Analisis Simplisia Lada Hitam... 33 4.4.1. Analisis Simplisia Lada Putih... 38

BAB V KESIMPULAN DAN SARAN... 40 5.1 Kesimpulan... 40 5.2 Saran... 42 DAFTAR PUSTAKA... 43 LAMPIRAN... 44

DAFTAR TABEL Tabel 1. Hasil Karakterisasi Simplisia Lada Hitam dan Lada Putih... 13 Tabel 2. Hasil Penentuan Indeks Bias dan Bobot Jenis Minyak Atsiri... 14 Tabel 3. Waktu Tambat dan Konsentrasi Komponen Minyak Atsiri Simplisia Lada Hitam Hasil Analisis GC-MS... 15 Tabel 4. Waktu Tambat dan Konsentrasi Komponen Minyak Atsiri Simplisia Lada Putih Hasil Analisis GC-MS... 22

DAFTAR GAMBAR Halaman Gambar 1. Kromatogram GC-MS Minyak Atsiri Hasil Destilasi Air dari Simplisia Lada Hitam... 16 Gambar 2. Rumus Bangun Alpha-Thujene... 17 Gambar 3. Rumus Bangun Alpha-Pinene... 18 Gambar 4. Rumus Bangun Delta-3-Carene... 19 Gambar 5. Rumus Bangun Camphene... 19 Gambar 6. Rumus Bangun Beta-Phellandrene... 20 Gambar 7. Rumus Bangun Beta-Pinene... 21 Gambar 8. Kromatogram GC-MS Minyak Atsiri Hasil Destilasi Air dari Simplisia Lada Putih... 22 Gambar 9. Rumus Bangun Alpha-Thujene... 24 Gambar 10. Rumus Bangun Alpha-Pinene... 25 Gambar 11. Rumus Bangun Camphene... 25 Gambar 12. Rumus Bangun Sabinene... 26 Gambar 13. Rumus Bangun Delta-3-Carene... 27 Gambar 14. Pohon Lada... 33 Gambar 15. Buah Lada Muda... 33 Gambar 16. Buah Lada Tua... 34 Gambar 17. Lada Hitam... 34 Gambar 18. Lada Putih... 35 Gambar 19. Serbuk Simplisia Lada Hitam... 35 Gambar 20. Serbuk Simplisia Lada Putih... 36 Gambar 21. Mikroskopik Serbuk Simplisia Lada Hitam... 37

Gambar 22. Mikroskopik Serbuk Simplisia Lada Putih... 37 Gambar 23. Alat Penetapan Kadar Air... 38 Gambar 24. Alat Stahl... 38 Gambar 25. Alat Destilasi Air... 39 Gambar 26. Alat Refraktometer Abbe... 39 Gambar 27. Alat Piknometer... 40 Gambar 28. Alat GC-MS... 40 Gambar 29. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 6.361 menit... 58 Gambar 30. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 6.555 menit... 58 Gambar 31. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 6.768 menit... 59 Gambar 32. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 6.948 menit... 59 Gambar 33. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 7.364 menit... 60 Gambar 34. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 7.538 menit... 60 Gambar 35. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 6.921 menit... 61 Gambar 36. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 7.007 menit... 61 Gambar 37. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 7.399 menit... 62 Gambar 38. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 7.882 menit... 62 Gambar 39. Spektrum Massa dengan Waktu Tambat (Rt) 8.082 menit... 63

DAFTAR LAMPIRAN Halaman Lampiran 1. Hasil Identifikasi Tanaman... 32 Lampiran 2. Hasil Pemeriksaan Makroskopik Tanaman Lada... 33 Lampiran 3. Hasil Pemeriksaan Mikroskopik Simplisia... 37 Lampiran 4. Alat-alat yang Digunakan dalam Penelitian... 38 Lampiran 5. Penetapan Kadar Air... 41 Lampiran 6. Penetapan Kadar Sari yang Larut Dalam Air... 43 Lampiran 7. Penetapan Kadar Sari yang Larut Dalam Etanol... 45 Lampiran 8. Penetapan Kadar Abu Total... 47 Lampiran 9. Penetapan Kadar Abu yang Tidak Larut Dalam Asam... 49 Lampiran 10. Penetapan Kadar Minyak atsiri... 51 Lampiran 11. Penetapan Bobot Jenis Minyak Atsiri... 53 Lampiran 12. Penetapan Indeks Bias Minyak Atsiri... 55 Lampiran 13. Flowsheet Isolasi Minyak Atsiri Lada Hitam... 56 Lampiran 14. Flowsheet Isolasi Minyak Atsiri Lada Putih... 57 Lampiran 15. Spektrum Massa Minyak Atsiri Lada Hitam... 58 Lampiran 16. Spektrum Massa Minyak Atsiri Lada Putih... 61 Lampiran 17. Pola Fragmentasi Komponen Minyak Atsiri dari Lada Hitam dan Lada Putih... 64