KTSP. Lembar Kerja Siswa. .s.,2oo6. Standar. 7-lr--\7Cvv- v\.-.-- L.- -I. Mffi rs. ]=:sl. Untuk SMA \,/ Semester Gasal

Transkripsi

1 KTSP Sana Lemba Kea Sswa s2oo6 7-l--\7Cvv- v\ --- L - - e# ] M s ]=sl Unuk SMA \ Semese Gasal

2 =\* nq nal- u*+*- -h- -\- \- *&* q- \ \*- -\u* la k qq \* \* o\ L \ DAFTAR 5 & 1 n BAB 1 BUDAYA A B C l POLTK Polk Tpe-Tpe Buava Polk Buaya Polk lncnesa Pengean Buaya ^-^! n 18 n u G el 3- ] 10 l 1 D Sosalsas Bua?lk E Buaa Pc1 1n F \^anala a- - n l=- l -le=-s - ^ l 20 l 1 23 l - BAB 2 BUDAYA DEMOKRAS lenul N11S\DAAT A Pengean ca?s B Pengean C C-C Masyaaka D E Poses Menuu N4asyaaka lvladanl 2 28 n a-> -=-- lvlasvakae- a laca a Nlacla- 35 Kenclala yang Dhaap Bangsa lncces a am Mewuuclkan Masyaaka Man 36 F Upaya Mengaas Kenala yang Dhaoap Bangsa lnonesa alam Meuul<an Masyaaka Maan 36 G Demokas lonesa 39 H Pelaku Buaya Demokas 43 U Kompeens 2 45 ULANGAN TENGAH SEMESTER 49 A Pengean Keebul<aan an Kea an B Penyelenggaaan Pemenahan C Penyelenggaaan Pemenahan yang Tak Tanspaan D Skap Keebukaan an Kealan alam Kehupan Bebangsa an Benegaa U Kompeens 3 BAB 3 KETERBUAAN DAN KEADLAN ULANGAN AKHR SEMESTER \*\\ 53 U u

3 \\- RAB y BUDAYA POLTK Kebuavaan meupakan auan aau peoman vang mengau kehupan masyaaka Begu uga engan kehupan polk aa auanang mena peoman alam masyaaka secaa polk yang olkea egan sah buaya polk Buaya polk me33 salah sau unsu buaya nasona Buaya po< un an bekembang sesua kons nasyaaka 8ucaa 0ck negaa lbeal akan bebea engan buaya ^=33a konuns maupun negaa emokas 3ua3 pal k bsa nea sebuah buaya yang Lnggul yang nen1a semanga an kuu unul< mencapa l<emauan Unuk ulah buaya polk pelu umbuhkan sebaga salah sau enas bangsa Bagamana caa yang epa unuk menumbulkan buaya polk unul< mencapa negaa yang g l emokas? g v g!! E l Sana Kompeens 1 Menganalss buaya polk lnonesa $ KomReensDasa 11 Nleneskpskan pengean buaya po!l< 12 Menganalss pe-pe buaya polk yang bekeag 13 Meneskpskan penngnya sosalsas pengembangan 14 Menamplkan pean sea buaya polk paspan A Pengean Buaya Polk lslah buaya polk aau kebuayaan polk beasal a kaa Polcal culue1 Dens buaya polk menuu bebeapa ahl aalah sebaga beku 1 2 SamuelBee Buaya polk aalah nla-nla keyaknan an skap-skap emos enang bagamana pemenahan sehausnya laksanakan an enang apa yang haus lakukan oleh pemenah Gabel A Almon on Sney Veba Buaya polk aalah suau skap oenas yang khas a waga negaa ehaap ssen colk engan aneka agam bagannya an skap ehaap peanan waga negaa yang =a alam ssem u \Ll* -- SXl14 - PKn Kelos X Sn - Gusu!*1

4 \ \ =&- U_ 4_ *&- -q* -k *-&a* \ &* \* \* \_ \ \ Sumnapua 1 3-aa polk aalah pola ngka al<u nvu n oenasnya ehaap kehupan g c3 k vang haya oleh paa ango ll- ssem polk 4 Mocha Masu on Coln McAnews l aya polk aalah skap an oenas \uagl suau negaa ehaap kehupan emenahan negaa an polknya p 5 Lay Damon suaya polk aalah keyaknan skap nla e-e senmen an evaluas suau masyaaka enang ssem polk negaa neeka an pean masng-masng nvu alam ssem lu 6 Albe Waya Buaya polk aalah aspek polk a ssem nla yang e a e pengeahuan aa saa ahayul an mos Semuanya kenal an aku oleh sebagan waga masyaaka unuk mena alasan an membe alasan menema aau menolak nla an noma polk alam masyaaka Buaya polk meupakan hagan a kebuayaan masyaaka engan c yang lebh khasst-etya polk melpu masalah legmas pengauan kekuasaan pose pembuaan kebakan pemenah kegaan paa polk^p laku apaa negaa sea geolak masyaaka ehaap kekuasaan yang memenah g$y3gllk mempengauh kehupan polk an menenukan kepuusan nasonal yang menyqqg]<u pokok pengalokasan sumbesumbe masyaal<a Menuu Benec R O -Aleson kebuayaan nonesa ceneung membag secaa aam anaa kelompok Tc-Gopok massa 4!-gp!- pn Poue!uepenoapa bahwa lulaya polk meupakan mens pskolog a ssem polk yang besumbepaa pelaku TeTTEh a manusa yang besumbe paa penaaan yang saa Konsep buaya polk eaas keyaknan skap keeamplan an nlayang belaku alam masyaaka emasuk kebasaan hup masyaal<a Buaya polk asakan paa eka polk yang belaku alam masyaaka Elg ogllk meupalaaa nla sopan sanun aau ukuan bak buuknya ngkah laku polk bakalam spa suku maupun na suku Eka polk alam ssem emokas menunungngg aka an maaba manusa bal< secaa nvu maupun secaa sosal Aapun c-c polk alam ssolemoegs aalah sebaga beku =<a \lenegakkan konsus sehngga ecpa consusonal govemen eneg5kl<an ule o law sehngga ecpa pemenahan beasakan hukum =-egakkan open managemen sehngga ewuu paspas akya secaa eek =-elenggaaan lclonoan naml ll sehngga cahnaa nnn+ n pemlu yang lh6 aka unuk lube 1-n an ul ecpa l^h^h11n l<ebebasan ll -- - lh aau meneapkan plhannya -=-ma aanya ogansas polk sehnggaewuu mekansme e--asl ns =lngga peganan pemenah belangsung secaa seha = --kan ewuunya komunkas ua aah sehngga eac 3^3-== xan _ ll newuuukn Ke5eKn mewuukan kesepakaan -=- = -- Calam 3 \- \- \- =\Rus ^ncl on Powell aa ua maan oe e> k - 1= an ngka lnvul -C-=- - u alamgagm pomk =-= -na Oe-as kogn bebaga keyaknan c =^= -- ssecang enang - - Ollk menahan Cemenanal - S^-!--ol 1a= l ss-as-pe bukoanegaa lambang lasa aa 2 lla as ^ -a? -a an lan-lan -\[

5 ll 1 1 l- z Buaya polk apa menekankan paa s an c-c bua l aspek okn an aspek geneknya Aspek okn - seangkan aspek genek menganalss benuk Peanan pel - s --- n!3 3 o Buaya Beasakan bucaya polk apa bag mena empa pe yau polk paoka oaa calam wlayah aau lngkup yang kecl Peanan pelaku polk lakukan bebaga bcang kaena belum aa spesalsas Buaya polk sebaga sublek Buaya Polk Subekyau beaa alam suau wlavah yangebh_bssa sepe koa yang elah memll< kesacaan polk cukup ngg an-keaaan sea loyalas kepaa pemmpn polk yang cul<up besa Buaya polk sebaga pesea Buaya polk sebaga pesea beaa alam masyaaka yang elah memlk kesaaan Buaya yang ngg an ak alam memanl<an peanan polk bak alam ssem aau lua ssem Tpe campuan mxe polcal culuel Melpu paochal subek culue subek pacpan culue paochal pacpan culue an cvc Aa 1 2 cu-v un men LL Amon buaya polk bag mena ga yau Buaya Cnya Pok l* Tpe-Tpe Buaya3- Oenas Aek menunul pacla aspel peasaan aau kaan emosonal nvu 4 paa ssem polk Sepe- peasaan khusus ehaap aspek ssem polk eenu yang membuanya menema an menolak ssem polk Oenas aek n pengauh oleh keluaga an ngkungan c Oenas Evalua bel<aan Cengan penlaan moal seseoang ehaap ssem polk! knea ssem polk l<omen ehaap nla an pembangan polk l oenas Tngka mastak Oenas ngka masaaka acala!3noa gan an skap sesama waga negaa yang melpu 1 asa pecaya an pemusuhan aa nu kelompok maupun golongan Skap salng pecaya menumbuhkan sals kel san-a seang skap pemusuhan menmbulkan konlk a c e sl[ ]3 ll Masyaakan sl- l-- lasonal bahkan bua huu Spesalsas = = Pemmpn p s- -= ala bang ekonom agama an buaya Masyaakan l-= - a ^ =c1- nna ehaap obek polk yang luas Masyaaka - =! l = -- -lan3 konak engan ssem polk kecl Lngkupna Buaya Polk ka3 Su-e- -= C- Cnya a Oang seca3 =s a-n paca peaca pmenahan an unang-unang Tak melba*a o paa po aau goongan puh golpu c Masyaaka nelpunya mna pehaan kesaaan ehaap ssem polk Sanga mempehakan an anggap ehaap kepuusan polk aau oupu e Renah alam npu kesaaan sebaga ako polk belum umbuh Meupakan akba a poses kolonalsme an kekaoan Buaya Polk Paspan pacpon Polcol culue Buaya Polk Paspan yau nvu yang beoenas ehaap suku npu an 3 poses yang elba alamnya aau melha nya sebaga poensal elba mengakulaskan unuan an membua kepuusan Wxeus %-*k&-&\a- X c \_\\\\ 7

6 -pe buaya absolu menlk skap menal yang memlk na an kepecayaan nens kas kepecayaan aau menolak aau menyeang hal yang bau aau ceenangan Peubahan anggap sebaga sesuau yang membahayakan Buaya polk umbuh aasaang besa ks ehaap as an bahkan beusaha g memelhaa ang anggap sempuna an ak apa ubah lag Usaha yang pe-lul<an aaah l<emunan acs Tpe al<omoa Buaya pe akomoa nemlk suku menal ebul<a an bese un apa saa yang anggap behaga lkaan as apa lepaskan ks ehaap sen an besea menla kembal as beasakan pekembangan masa kn y Peubahan mena hal yang pelu pkkan unuk menoong plbakan an pemecahan yang lebh bak enuu an Con Mac Anews aa polk 3 noe buava Yll_Uggqe - Moel-masyaaka emglglnl yang e a akvs polk kkus pok enk engan buaolk paspan Moel Ssem polk ooe akya sebaga subyek yang pas unuk paa hukumnya apal< melbakan alam uusan polk an pemenahan lenk engan buaya 2 3 subek polk l lvloel masyaaka ssem smokas pa -nusal masyaaka peesaan bua huu konal< polk sanga kecl buaya polk paol<al Dalam su yang lakukan Alman sn Ve-ba emukan bahwa nesaa vane memlk Egg!1 lglg_mgnlk ay-pq-lk yang6-ng akan menopa uava emokas ya moas yang sabl Sebalknya ElsE -g=1nggu po< ---6Eluaang uava ya poll yang belum maang ak Sgg v ukung ewuunya emo-ka57 sabl Kemaangan buaya polk esebu nukkan engan aanya peluang a negaa bag masyaaka unuk man sehngga =lk ngka kompeens yang ngg lemokas an buaya polk emol<as melalu poses sosalsas polk eoses n =a-skan nla polk a geneas l<e geneas selanunya FTTanlaa-annya buaya yang bekembang alam masyaaka pengauh aanya ako-ako eenu -ako penyebg!_!ekenllgnya buclaya polk suau aeah aalah sebaga be<u * - _ -m_y1y penkan yang bak meupakan penl<an polk yang memungknkan ahnya emokas Tl? -gka 11--1! ngg l<eseaheaan suau masyaaka makn lngg ngka p sas!nla u ak mulak [ll] memk semanga unuk men!e s sem pok yang enn = = pun hal hukum -=^-as -=aan hul<um yang al nepenen an bebas akan melahkan kepasan hukum - -==a akan menmbulkan buaya polk yang aa an saa hukum - - cmunkas yang nepenen = - ll]hltukan _ k yang seha pengena yang eek unuk npun - - A \ c A-\$G \- -- \-- \* \ \ \ \k* - \*n 7 \ --\- -&* -%_ &_ %-\* & -9D & \- \ \<[

7 -- -\ \ 4 n&* *\* &--\- \-- \-\ \ nuu Mlnn Aylglgg benuk buaya polk pengauh oleh -1- \- \1 \ lgyn SeaaFkE-nnungan a ssem polk Q Agama alam masyaaka a -\ -\* -\* &*-s- O Konsep mengena kepemmpnan an kekuasaan Sebaga nsan polk kegaan-kegaan polk yang apa lakukan sebaga _anaa lan wuu -yqgls-pql!-k a Membenuk ogansas polk aau mena anggoa Lembaga Swaaya Masyaaka LSM ehaap seap kebakan pemenah v- yang apa mengonol maupun membe npu - mena pemlh ak an mena Ua alam poses pemu sepe bekampanye Aunggoa pewaklan akya 9 neubung alam kelompok-kelompok kepenngan konempoe sepe unuk asa secaa ama ak anaks aau meusak pes poes an emonsas *oonkompeen nvc Belah ana slang paa huu a b c aau e epan awaban yang palng l - Y l epa! 3 -aa a scpan sanun aau ukuan = - keyaknan an skap-s< -cs bak buuna ngkah laku polk aau enang bagamana peeaan pelaku polk meupakan pengean - sehausnya laksanaka - ^ang pa yang haus a<ua- oleh peme- -- x eka polk na nl n k^<akan ok}n Buaya polk meupaka llono a \ eba \\aa c -usa Sumnapua Sunnapua Su*uL Bee a o 2 l4enuu Almon an Veba Buaya p*k aalah khas a waga negaa e Skap haap negaa ssem polk an skap ehaap peanan waga negaa Pola ngkah laku nvu an oen c o e Albe 4 polk Keyaknan an pengeahuan uoun ahan kebakan pemenahan an kogn Keyaknan suau masyaaka enang ssem polk negaa meeka an pean masngmasng nvu alam ssem u 5 l [ lll?yaaka Oenas polk yang pengauh oleh keluaga an lngkungn -upu- ^ ^-^-^1 - -o-o- TT mnmkk y aek e skap nla e-e senmen an evaluas smbol-smbol yang mlk oleh ssem polk meupakan komponen op?as Polk n Nla keyaknan an skap emos enang bagamana pemenah an sehausnya laksanakan an sosalsas enang ssem polk okoh pemen- c!?1[15t?[x a ahayu an polk pelaku noknas polk polk Duoaya buaya pollllk c evalua ngka masyaaka e nv =4*-$- \- \ \ \ \ n---\ \ \ \ \* \a n \ \ \ \ \

8 1-\ \ \ &* n-\*&- \a-_\ -\ \* \_& lngkupnya semp an kecl oak mebakan paa polk aau - 2 \ 8 &* -\- & \ \ \* Menuu Syaha! Syuban suku menal ebuka an besea m-one- golpu ma apa sa1a yang anggap behaga aalah pe buaya polk an a absolu asonal bahkan bua huu \ paspa n kaula 4 masyaakanya nggal esa c paochal akomoal epencl mana konak engan y ssem polk kecl 9 Beasakan suyang lakukan Am on 5 kesaaan polk masyaaka an Veba emukn bahwa ngu yang memlk buava polk yang suah ngg yya19 akln menopang Yang meupakan c-c a buay l yang sabl polk paochal aalah 4 emokas - a ls kekuasaan z + c legsla an ekseku b 123 e 234 nesaa zq 3 masyaakanya seehana \ ehaap 10 []olu * - elba 2 Agama alam masyaaka alamnya aau melha nya nvu yang beoenas suku npu an poses yang sebagapoensalelba mengakulaskan unuan an membua kepuusan meupakan buaya polk a F c e paochal paspan campuan kaula subek ens kelamn Saus sosal Konsep mengna kepemmpnan an kekuasa n yenuu Mon eaoa1o yung mempengauh benuk buaya polk aalah a 24 s L2 -v*\ \ ll lslah k-k beku engan awaban yang epa an bena! an oenas waga suau negaa ehaap kehupan pemenahan negaa an!- 1 Skap polknya aalah pengean buaya polk menuu 2 Buaya polk Oepengauh paa 3 Meupal<an aa nla sopan sanun aau ukuan bak buuknya ngkah laku polk Ua< alam supa suku maupun na suku meupakan pengean a 4 Paspas akya secaa eek meupakan pewuuan a c-c eka polk alam ssem emol<as yang beupa 5 Masyaaka yang memlk kesaaan yang ngg an ak alam memankan peanan polk bak alam ssem aau lua ssem meupakan pengean buaya polk Masyaaka yang nggal esa epencl mana konak engan ssen polk kecl basanya memlk buaya polk Oang secaa pas pauh paa peaba pemenahan an unang-unang an ak melbakan paa polk aau golpu meupakan c-c buaya polk Skap menal yang memlk nla an kepecayaan yang anggap sempuna an ak apa ubah lag meupakan pe buaya polk lslah buaya polk mencakup masalah Konsep buaya polk e aas xgoon Kompeen Keompok -c-- --s kelompok mengena apakah buaya polk yang bekembang lnonesa suah nan-p-=gangka haka an maaba bangsa mena negaa yang emokas? ka belum apa [ YanS ea-a- penyebabnya? Uakan awaban kalan alam sebuah wacana sngkal Kallan bsa y menga- -cnas a bebaga sumbe unuk mempekaya pengeahuanl Pesenaskan hasl Cskus kelopokmu epan kelas p Keus ll l - PK 3 Kel Ye \l S Gl Gusul ^- -\- n - \* \ \ \ \\ a\ n * }u -la- & u *& - --\ l \ ^ \ -@ \* -\ \ \<

9 -\_ \- \- \* =\ \ -\_q \* \_ k \* k\* F -*- \-_\* \ \_\\ loe C Buaya Polk nonesa Rngloon Da awal kemeekaan sampa lahnya eomas pekembangan buaya polk lnonesa mash alam ahap pencaan a Ssem polk lnonesa yang mena asa menalankan pakk buaya polk lnconesa mengalam bebeapa kal peganan mula l a buaya pgl4bhe$kao epmen[an buaya polk pancasla Pebannpa6-uavaoolkemo=k75s-6eal<aoehasaLek Pebannga[-loayapolkemo7asealkao@ebagabeku nng l nemuanans -ldemokas beal Buayaeka polk Pemba polk Ssem polk ls Ssem sosal Dkao Demokas llbeal lokuon Ke ka oa n oemokas lbeal Demokas Kesegaan an kee uupa n lkeeuuoan Pa ncasla Pancasla Flsaa Pancasla lflsaa Aneka agam an Plualsme an lkeebukaan keebukaa n lansoaans a ns pa a ns l L 1 * -- l---- l l-- l Keseagaman Keseacaman an an l Ekonom Fknnom keakyaan keakvaan lekuu q\ aqa l Kapalsme Kanalsm swasa aau easme an lan l Way o le Flsaa ebuka Ssem ekonom Ssem buava buaya ls l 1 l 1 Kebebasan an nvua ls me llllx Bebas an ebuka Ssem pes c keeuupa n leeupa Fllsaa euup laau Flsaa Pancasla easm lun ln5l musya wa a h beanggung awab beku l Kebe ba sa n leuup Seangkan menuu paa ahl buaya polk yang bekembang sebaga o Kekeluagaan an Teuup Te ke na kopeas kopeas lnonesa kemukakan l Hebe Feh lnonesa memlk 2 buaya pok yang omnan 1 Asokas awa 2 Waswasa lslam 2 Clo Geezlnonesa memlk 3 sub buaya yau 1 Sanl pemeluk agama slam yang aa yang e a peagang koa an pean yang bekecukupan 2 Abangan yang e a pean kecl 3 Pyay golongan yang mash memlk panangan hnu buha yang kebanyakan a golongan epelaa golongan aas penuuk koa euama golongan pegawa 3 Aon Gao buaya polk nonesa memlk 3 c omnan 1 Hak yang egaskeaaanya pemlahan egas ana penguasa wong Gehe [ engan Rakya kebanyakan wong clk Z Keceneungan Paonage hubungan anaa oang bekuasa an akya basa sepe malkan makan engan buuh 3 Keceneungan Neo Pamonalsk yau pelaku negaa mash mempelhakan as an buaya polk yang bekaake pamonal Menuu Mox Webe alam negaa yang pamonalsk penyelenggaaan pemenahan beaa bawah konol langsung pmpnan negaa Menuunya kaakesk negaa pamonalsk aalah a -- ^ \ _ 1>l\ - \ U\ n hc v c - \ \ \ \\-! -* \ \ -\* 1l3 \ \-! \- \ \ a l \[

10 -\! \ \-\-\\*-\e*\&* \*-hl- &* 3x*o-&* &*&*\*-\1 \] ^eung mempeukakan sumbe aya yang mlk seseoang penguasa kepaa = =^an-emannya -akan seng kal lebh besa pakulask a paa besa unvesalsk o ov lebh besa sekune bla banngkan engan kekuasaan penguasa ue o man =^3uasa polk seng kal mengabukan anaa l<epenngan umum an kepenngan publk L - masa Oe Bau kekuasaan pamonalsk elah menyebabkan kekuasaan ak =---ol sehngga negaa mena sanga kua sehngga peluang umbuhnya cvl socey -=--=nba Conoh buaya polk Neo Pamonalsk aalah oyek pegang peaba omos abaan ak melalu poseu vang belaku sua sak o Nazaun Samsun menyaakan alam sebuah buaya c uama yang mena enas calah sesuau nla aau oenas yang menonol an claku oleh masyaaka aau bangsa secaa keseluuhan asmbolyang selama nelah akuan kenal masyaaka aalah Shneka Tungga lka maka buaya polk ka lnonesa aakah Bhneka Tunggal lka alam masyaaka yang skap an oenas polknya sanga omnas oleh kaake besa kogn maka akan membenuk buaya polk paochal Masyaaka ak --- -aa unuk apa meeka melakukan kegaan polk lalam masyaaka yang slkap an oenas polknya besa aek maka akan =-benuk buaya polk kaula l4asyaaka ceneung menema apa aanya kaena *easa mampu melakukan peubahan paa ssem polk lasyaal<a yang sanga omnan memlk kompeens yang ngg sehngga mampu -qgv3lg3s poses polk yang bealan maka akan membenuk buaya polk paspan [ saakan elba secaa nens alam kegaan polk - l< l D Sosalsas Buaya Polk 1 a l o l P = S *- _ ^\- Pengean sosalsas buaya polk Sosalsas polk aalah poses pembenukan skap an oenas polk paa anggoa leeal-nnenuu paa ahl ens sosalsas polk aalah sebaga beku \ Kenneh P Langon Sosalsas polk aalah caa bagamana masya aka meneuskan kebuayaan polknya Gabel n AmonA Sosasas p*lk aalah poses mana kap skap polk an pola-pola ngkah aku l*eeleh aau ebenuk a n**akan saana bag geneas ua unuk menyampakan paok [-k an l*yakn -ok vlelau sosalsas polk nlah paa angg$a masyaaka me*peo*l k-?^2* ehaap kehupan polk yang belangsung alan nasvaaka Pcses ngsung seumu hup malalu penkan omal an nomal aau ak sengaa melalu [?SXll?H u oun pevasan pengeahuan na 0 panangan polk a oang ua guu an saana sosalsas lannya bag waga bau an yang beanak ewasa lenns Kavanagh sosalsas polk aalah slah unuk menggambakan poses Cmana seseoang mempelaa an menumbuhkan panangannya enang polk lamlan Subak sosalsas polll aalah poses pembenukan skap an oenas 7k-ya 5l1k nssoa an sosalsas Polk aalah usaha saa unuk mengubah poses sosalsaspolk -asyaaka sehngga meeka mengalam an menghaya nla-nla yang ekanunb lam suau ssem polk yang eal yang henak bangun - h-ys Gul \ \ \ \ R-k* & \ \ \ \\ \l -QO! a \\\\\U

11 ll- \ \* \- -\- \* &*c\* \- \-_ L L \*\- a \ nn* \ \ \ Sosalsas polk enukan oleh lngkungan sosal an ekonom sea kebuayaan mana nvu beaa Sosalsas polk uga enukan oleh neaks pengalaman an 1 polk kepbaan sa l * v l! seseoang Sosalsas meupakan saana bag suau geneas unuk mewalsan paokan-paokan aau keyaknan polk kepaa geneas bekunya Poses nlah 7 yang seng sebu ansms kebuayaon Sosalsas polk lakukan melau poses alogbg!]lneq_q!l!k yau suau poses sephak a penguasa yang memoblsas a-n-en-apulas wa masyaaka unuk menema nla noma an smbolyang anggap bak an eal oleh phak penguasa Sebaga conoh aalah pemasyaakaan penaa an P4 paa masa pemenahan oe bau Ukuan kebehaslan poses sosalsas polk aalah seauh mana penkan polk yang lakukan bsa menghaslkan masyaakaang memlk kesaaan an buaya polk es an noma engan mewuukan paspas polk 2 Mekansme sosalsas buaya polk Menuu Ramlan Subak aa ua macam sosalsas polk lha a meoe penyampaan pesan a Penkan Polk yau Doss aogs anaa pembe an penema pesan Da snl anggoa masyaaaenpelaa smbol polk negaanya noma maupun nla po lk lnoknas Pc < au poses sephak keka penguasa memoblsas an memanpulas a-=e -asaaka unuk menema na noma an smbol yang anggap pna-asa sebaga eal an bak Keluaga me -?LpqnLq&glam sosalsq_s-gs-lll-l_lal n kemukakan oleh 9 nengemukakan bahwa anqb-nak memlrggqp_aa yang-sq[-q mengena e 33 can p-eg--en-seama beahun-ahun sek6]ah awal eanya anggap scga co-h kekuasaan Lebh lan-u-eonan*essenyaaka-aa empa ahap a a- ssalsas polk seoang anak yau Pe3-a- ooas melalu nvu eenu sepe oang ua pols pesen 2l P ^bangan pembeaan anaa ooas nenal an eksenal yau anaa p-a3a swasa an pemenah e-genalan 3 mengena nsus polk yang mpesonal sepe konges palemen ahkamah agung an pemunguan suaa pemlu 4 Pekembangan pembeaan anaa nsus polk an yang elba alam akvas yang sosalsaskan engan nsus n Sosalsas polk memlk ungs ehaap kehupan polk masyaaka bangsa an negaa yau 1 Membenuk an mewaskan kebuayaan polk suau bangsa 2 Memelhaa kebuayaan polk suau bangsa 3 Meubah kebuayaan polk Sosalsas polk apa lakukan alam kehupan seha-ha msalnya 1 Dalam Lngkungan Keluaga Keluaga meupakan waah penanaman nla polk yang palng esen an eek Oang ua bsa mengaakan kepaa anak-anak bebeapa caa ngkah laku polk eenu Melalu obolan polk ngan sehngga ak saa elah menanamkan nla-nla polk kepaa anak-anaknya 2 D Lngkungan Sekolah Melalu pelaaan penkan kewaganegaaan sswa an guu bsa salng beuka 7 nomas an beneaks membahas opk yang bekaan engan nla polk 7 Sswa haapkan memlk pengeahuan awal enang kehupan polk an nlla polk yang bena Oa suu poe O yyexfs l}qg-g [\ \ \ \ \- \ ]\ a Keas X s Gus!_ -_ \* \ \_ \ a-xc* \ \ \ \ \ \

12 -1*q-- * \- k 4 -l u * l o - \- \_ \_ -\ \\* 3 n&* o&_ &_ -\u-\* \*6 D Lngkungan Nega u Secaa ha-ha bsa menyebakan an menanamkan eolog-eolog esmnya D Lngkungan paa polk Salah sa ungs paa oolk aalah apa memankan peannva sebaga sosoalsas polk Anya papolseelah meeku anggoa aau kae an paslannyu peo Paa pol< haus mampu mencpakan kesan aau moge *u*pungkan kepengan umum Selan melalu lngkungan-lngkungan aas Sosasas polk uga apa lakukan melalu peswa seaah yang elah belangsung Melalu bebaga semna alog eba an sebaganya yang sakan ke masyaaka okoh-okoh polk uga seca-a ak langsung melakukan sosalsas polk Oalam upaya pengembangan buaya poll< sosalsas polk sanga penng kaena apa membenuk an menansmskan kebuayaan polk suau bangsa sea apa memelhaa kebuayaan polk suau bangsa penyampaan agnulua ke n* mua apa pula sosalsas polk apa mengubah kebuayaan polk Menuu GabelA Almon sosalsaspolk apa membenuk an menansmskan kebuayaan pok sua kv Denk penyampaan a geneas ua kepaa geneas mua Teapa 6 saana aau L agen sosalsas poll< menuu Mocha Mosoe an Coln Moc Anews aalah 1 Keluaga yau lembaga peama yang umpa sesoang nvu saa lah Dalam keluaga anak anamkan s<ap pauh an homa yang mungkn o apa - empenguh skap seseoang alam ssem polk seelah easl 2 Sekolah yau sekolah sebaga agen sosalsas polk membe pengeahuan bag kaum mua enang una polk an peanan meeka alamnya o sekolah membe l<esaaan paa anak enang penngnya kehupan bebangsa an beegaa cna anah a Kelompok beman yau kelompok beman masa anak-anak yang apa membenuk skap poll seseoang kelompok beman salng memlk kaan ea ana anggoa beman Seseoang apa melakukan nakan eenu kaena emannya melalkan ha 4 Tempa kea yau ogansas omal maupun nonomal yang benuk aas asa pekeaan sepe sel<a kea seka buuh Ogansas sepe n apa beungs sebaga penyuluh bang polk 5 Meo mossc yau nomas enang peswa yang ea mana saa engan cepa keahu masyaaka sehngga apa membe pengeahuan an nomas enang polk 6 Konak-konk pok langsung yau pengalaman nyaa yang asakan oe seseoang apa bepengauh ehaap skap an kepuusan polk seseoang Sepe Oana<an paanya clpu asa ak aman an lan-lan Fungs an peanan paa polk?3a polk aalah ogansas polk yang benuk oleh sekelompok waga ng Rpuox lnonesa secaa sukaela aas asa pesamaan kehenak an ca-ca unuk - 15?1---2^g<an kepenngan anggoa masyaaka bangsa an negaa melalu pemlhan umun UU llo 31 ahun 2002bens paa polk menuu benp 1- l sebaga beku Po D lvlon- Buoo paa polk aalah ogansas aau golongun yng beusaha unuk mempeoleh an menggunakan kekuasaan Sgmun Neuman paa polk aalah ogansas empa kegaan polk ylg beusaha unuk menguasa kekuasaan pemenah sea meebu ukungan akya aas asa pesangan melavan suau golongan aau golongan-golongan lan yang ak sepaham *-y **Y - SulA - Pn Kelus plk l --- & u &- &*\ nanh 1 7 6=\- X Su

13 } \- \- \ Co Fechpaa polk aalah sekelompok manusa yang eogans secaa 7 sabl engan uuan meebu aau mempeahanl<an penguasaan ehaap pemenah bag pmpnan paanya sehngga penguasaan u membekan manaa kepaa anggoa paanya bak besa eal maupun maeal Fungs paa Polk paa polk oenas 1 Sosalsas polk aalah poses pembenukan skap an anggoa masvaal<a Melalu poses sosasas polk paa ansgoa masyaaka mempeoleh skap can oenas ehaap kehupan polk yang belan$sun$ 7 alam masyaaka Paa polk melal<ukan sosalsas polk engan melakukan kegaan kusus lahan kepemmpnan skus an kekuseaan alam bebaga oum peemuan unuk menyebakan nla noma an smbol yang anggap eal an bak Upaya yang lakukan unuk mencapa ugsn aalah Penguasaan pemenah engan memq-pangkan seap pemlu Mencpakan mage bahwa a mempguangkan kepenngan umum Menanamkan solaas an anggungawab ehaap paa anggoanya maupun anggoa lan Zl Rel<umen polk aalah seleks an pemlhan aau seleks an pengangkaan seseoang aau sekelompok oang unuk melaksanakan seumlah peanan al u- ssem polk alpemenahan Upaya yang laku-kan papol aalah ^o Melalu konak pba maupun pesuas Menall< golongan mua unuk k mena kae masa epan paspas polk aalah kegaan \vaga negaa basa alam mempengauh l 3 poses pembuaan an peaksaan kebaksanaan umum an alam <u menenukan pemmp pemenahan Dalam hal n paa polk beungs membuka l<esempaan menoong an mengaak paa anggoa an anggoa 3 masyaaka lan unuk menggunakan paa polk sebaga saluan kegaan mempengauh poses Polk pemanu kepenngan meupakan gabungan a ungs agegas polk an 4l okulaspok Fungsnkaena beagamnya kepenhgan masyaaka sehngga kepenngan u pelu kumpulkan aau plah-plah agegas an akan alena aau peuangkan akulas alam pembuaan kebakan umum a y 5 Komunkas polk aalah poses penyampaan nomas mengena polkpaa pemenah pemenah kepaa masyaaka an a masyaaka kepaa polk beungs sebaga komunkao polk yang menyampakan <epuusan an penelaan p*1nah kepaa masyaaka aau sebalknya sekaleus L meumuskan agaa penema nomas apa memaham an memanaakan y Upaya Paa polk alah mencapa ungs n aalah Mempeuangkan aspas akya aga mena kebaksanaan umum oleh 3l \ a \\* e-\*&-&- &-\--&-a%-&* \-\--\*o- pemenlah 6 l3\ Menyebaluaskan encana-encana an kebaksanaan pemenah Peanaa boke alam suau busa e-e Bag pemenah benak sebaga ala penenga seangkan bag waga l masyaaka sebaga pengeas suaa yang sebaga muncul konlk macam yau bebaga mengaas konlk Pengau konekuens a negaa emokas yang alamnya eapa pesangan an pebeaan penapa Basanya masalah esebu cukup mengganggu sablas nasonal Hal n mungkn saa munculkan oleh kelompok eenu unuk kepenngan populaasnya Upaya yang lakukan paa polk aalah -u \\\\ Sll4 - ll lcls Yl S \ \--\ \ \ **- Gsul g 1 \ A 3\ u u &* R- \ - \ U

14 l-\- -nq&_ -\- =\* \ 4! C l \ \\ \ \\L \ \\ -\ n*\ \- \* \! Bla anggoa paa polk yang membekan nomasu -* kegelsahan an pepecahan masyaaka pmpnan paa polk haus segea melakukan klakas aau selesakan engan bak l Aanya kemungknan anggoa paa polk lebh mengea kepenngan pbagolongu-nny sehngga beakba p u l vlq\uql ea LEqu pengkolan PsSNvq l-o1 yang haus segea selesakan engan unas konlk 7 Pengawasan polk Paa polk melakukan pengawasan melalu nsus aau wakl paa polk yang uuk lembaga legsla Hal n maksukan aga pelaku apaau negaa eap eaah an ak menympang Sehngga e0enngan masyaaka bsa eakomoas Peanan paa polk O lnonesa kesaaan menkan paa polk muncul besamaan engan kesaaan akya lnonesa unuk hup sebaga bangsa yang meeka Paa masa penaahan paa peuang elah menkan bebeapa paa poll< sepe PN PN bau pana Geno an lan-lan Seelah meeka paa polk benuk secaa omal Hal n ana engan keluanya makluma pemenah anggal 3 Novembe L945 enang pembenukan paa polk Paa polk n hapkan apa llempekua peuangan mempeahankan kemeekaan an menamn keamanan [ polk anggap sebaga salah sau unsu alam ssem emokas lu nonesa n mmmm LU Gamba smbol paa-paa polk [E-=-l-=--]--==1--1E=l5--l a ll $ F+ -llqll----=f=l*mlf-ltlfnl l \ LUT==Al _l_5l- l-_lt3l1pq1e=leq1y!l L l L llll ll lll-llll!lllll M l_e! halm[-3lqslt]lllfel-rll 6 ls1 l l1 a l_-- al l^l l ll -1l l!- ml l [ E]nllE*]ulbEl= - *l* -a1 l -]] - l ll--1lllel*lll lfl+5llell -]* Fql%T=?Tl] L! 3 L=ll l - *- -@ Kegoon Kompeen lnvu 1_ - - l^ - l Belah ana slang paa huu a b c aau e epan awaban yang palng epa! pes 1 Ssem alam emokas pembenukan 3 Poses skap an oen pancasla besa as polk paa anggoa masyaaka l Bebas an Tebuka sebu l Tebuka an beanggung awab O polk Sosalsas l --a Buaya polk F kebebasan beanggung awab Teuup an beanggung awab c Eka polk e Bebas anpa baas pelaku polk e lnoknas polk 5anl abangan an pyay meupa pembagan kan sub buaya menuu 4 Sosalsas polk aalah caa bagamana masyaaka meneuskan kebuayaan a Hebe Feh polknya Hal n sampakan oleh Clo Geez Amon E a c Aan ghaa Rcha Dawson Max Webe - Kenneh Langon L e Nazaun Syamsun Rcha E Dawson Ramlan subak ---^ ll-p\sg =_G}llS [\ \ \ \ ]- \ \\ \ \ \ \ \!\ \- \ \ \ \l -=a l

15 -L &*_%-%* &* -&- }e&*** o3* &- & &*3u* u3*- =\* n&--\ \-\6 5 Poses sephak keka penguasa memob- 8 Paa polk aalah ogansas polk yang benuk oleh sekelompo waga lsas an memanpllas waga masya- an bekuasa sebaga eal n bak meupakan ela aas asa pesamaan kehenak po pok SlX?!3 c Buaya Eka polk Pelaku pok --E lnoknas polk Anak-anal< memllk gambaan yang sama mengena ayahnya an pesen selama beahun-ahun sekolah awal yang Keuanya anggap sebaga okoh kekuasaan Hal nkemukal<an oleh 6 a Man Buao uu - Alan Eason an Almon e Rcha Dawson 7 waah penanaman na pok yang a ekulll Sel<olah Keluaga c Masyaaka - Tempa kea 9 l e Demanu kepenngan 1^ 10 n --- ^^-- -^^-^*--^^^^ 3?l!LlE sehngga kepenngan masyaaka bsa eakcnoas maka paa polk a-penga V c e k Pengavsa- Polk Rekunen polk Sosalsas ck Pemano- \aae-nan c L MenuuCl-o Geezlnonesa memlk 3 sub buaya salah saunya pvay yau golongan y *Menuu Nazaucn Syamsun buaya polk lnonesa aalah sesuaengan smbol yang elah aku an kenal masyaaka lnonesa yau ^\--- u[- 1k- Poses pembenulgn kap pn oenaspolk paa anggoa masyaaka meupakan yh L- pengean a 9L?6 ^ sosalsas polk aalah \ Menuu Almon Suau poses sephak a penguasa yang memoblsas an memanpulas waga [ masyaal<a unuk menema nla noma an sybol yang anggap bak an eal oleh phak penguasa sebu l->*c-- -h h 1l s Seleks an pemlhan aau seleks an pengangkaan seseoang aau sekelompok oang unuk melal<sanakan seumlah peana1l alam ssem polk an pemenahan meupakan ungs paa olk sebaga *Kul1-1v6? g u--b 10 Seelah lnonesa meeka kelua makluma pemenah anggal 3 Novembe 1945 enangl[ Mempeuangkan aspas akya aga mena kebaksanaan umum oleh pemenal an salah sau upaya paa polk alam menalankan ungsnya sebaga Kegoon Kompeen Kelompok k-k beku engan awaban yang epa an bena!^ 2 - < zn 71+-& _ 1Buayapolkyangbelakulnonesasaanaalahuc- 2 Ssem polk pa buaya polk emokas pancasla aalal -beup+ ^s+-!vwf 8 meupakan upaya paa polk alam ungsnya sebaga- a - Pengau konlk lslah Menak golongan mua unuk k mena kae masa epan melakukan uneslnya sebaga - l 9 an --Penawasan polk c Rekumen oolk oolk nek-umen c sosalas po Hess - palng esen an eek aalah lngkungan ca-ca unuk mempeuangkan_k?y- ngan anggoa masyaaka bangsa an nesaa m6lau pemhan *nlh n l^ll Buao UUD 1945 c -Sgmun Neuman no3l ahun 2002 l e Cal Fech negaa Republk lnonesa secaa suka- akya unuk menema nla noma smbol yang anggap phak F\g 2 masng ll!-* Besama kelompokmu bualah klpng mengena paa-paa polk yang aa lnonesa Sumbe klpng bsa a nene koan maalah aau ablo Bekan uaan mengena pean sea masng paa polk alam upaya menegakkan kepenngan masyaaka! u u \* & &- & -\* R** W &*o 3u - &-* \3-9& Kel u s X S G 1 & * \ 1u* \

16 l-\- L n\ \ \\- k-\ \\ \\\ \ \\-\ s--l-l \\- -Yz l+ Rngloon moe E BuaYa Pok PasPan A Oonn paspan yau buaya polk yang ana engan kesaaan polk yng sanga ngg Kesaaan polk yang ngg ana engan paslpas polk Yl8 nee Menuu paa ahl buaya polk enskan sebaga beku uga buaya Gabel A Amon an Sney Veba buaya polk paspa aau sebupeseps an oolk emokas aalah suau kumpulan ssem keyaknan skap noma eensnya paspas u ewuunya paspas Unuk ^ yang menopang ewuunya polk poses ^l alam elba unuk y Wugu ngu h-aus yakn kan kompeensnya apas an kecewa ak akya [ aga akya pemenlh mempehakan kepenngan ehaap Pemenah negaabasa alam waga poll< kekuseaan aalah paspas Subak Ramlan 2 menenukan segala kepuusan yang menyangku aau mempengauh hupnya C- cnva aalah skap an oenas pelaku banah bukan yang ama bsa negaa waga a pelaku aau kegaan u mempengauh pemenah pemegang kebakan c Kegaan aau pelaku yang gagal aaupun behasl emasuk paspas polk Kegaan mempengauh pemenah apa lakukan secaa ^^^^^-^-^ u yau nvu ak menggunakan peanaa alam mempengauh Langsung * pemenah -lhh5l1n^5l?1?#*ulll e knvensonol nonvolence sepe ku memlh alam a[ beupa kekeasan 3 pemlhan umummengaukan pes melakukan konak aap muka menuls sua 6an lan-lan an aa yang melalu caa-caa lua poseu yang waa ok Konvensonal an beupa kekeasan volencel sepe emonsas unuk asa pembangkangan halus golpuhua-hua mogok seangan senaa geakan-geakan polk an evolus kuea maka an lan-lan po D Mam Buao paspas polk aalah kegaan seseoang alam paa polk yang mencakup semua kegaan sukaela mana seseoang uu alam poses pemlhan [emmpn polk an uu langsung aau ak langsung alam pembenukan kebakan umum Almon benuk-benuk paspas polk aalah sebaga beku 1 [l l l}n[1[# -l[x manusa pencukan pembunuhan Pembean suaa vong Dskus polk Kegaan kampanye Membenuk an begabung alam kelompok kepenngan o Komunkas nvual engan peaba polkamnsa 2 Nonkonvensonal C-cnya pengauan pes o beemonsas kononas mogok nak kekeasan polk ehaap haa bena bak beupa peusakan Pemboman maupun Pembakaan peans gelyaevolus 9 \ 6- -!y1--!!!-!! \ \ \ \- \\ - \ \ \ 1\\ -\- \

17 -\ \*%-% &*e-%- l\\ e3q_ \*- -\** &* k-\u* \_\ -\_ nk \_\ Teapa ma penyebab mbulnya gealan ke aah paspas lebh luas alam polk nenuu Myon Wene yalu b l c l l Moensas alam segala bang kehupan yang menyebabkan masyaaka makn banyak menunu ku aam ke<uasaan po Peubahan suku kelas sosal Sapa yang behak bepaspas alam pembuaan kepuusan polk mena penng an mengakbakan peubahan ou pupm plnl Pengauh kaum nelekual an komunkas massa moen le emokasas paspas menyeba ke bangsa bau sebelum aanya pengembangan moensas an nualsas yang cukup maang Konlk anakelompok pemmpn polk ka aa konlk anael maka ukungan akya yang ca Teapeuangan kelas menenang kaum asoka e yang menak kaum buuh an menbanu mempeluas hak ph akya Keelbaan pemenah yang meluas alam bang sosal ekonom anl kebuayaan Meluasnya akvas pemenah akan menak mbulnya unuan akan aanva kesempaan ku sea aam pembuaan l [??l l Pean ak aau paspas polk henaknya asa alasan yang asonal beasakan nla unvesalsea kebenaan an k nlo - ako yang bepengauh ehaap paspas po- seseoang albh - l*teb-eaa ens keann an saus sosa an ekonom pebeaan ens kelamn an saus sosal ekonom mempengauh keaan uoung alam bepaspas polk 2 Aanya laa belakang penkan ngg Penkan ngg sanga bepengauh paa paspas polk kaena apa membekan nomas enang polk an pesoalan polk mampu mengembangkan kecakapan menganalss an mencpakan mna sea memlk kemampun bepolk -Y 3 Aanya pa po N Paa polk mempunla pengauh alam menumbuhkan paspas polk oang yang ku alam paa polk ak akan nena bagan a golongan puh golpu P VYahana Polk paks o 1 Da seg uuan penyelenggaaannya Ssem Pemlhan Umum beakan mena? Ssem Pemlhan Langsungpemlhan yang paa pemlhnya langsung memlh anggoa-anggoa Baan pewaklan Rakya yang akan mewaknya b Ssem Pemlhan BengkaPemlhan yang alam pemlhan ahap peama l nemlh wal pemlh kemuan wal pemlh n u ue6eumemlh anggoa-anggoa Dewan 2 Pewaklan Rakya Da seg uuan panangan akya Ssem Pemlhan Umum beakan mena a Ssem Pemlhan Mekans pemlhan yang melha akya sebaga masakelompok nvu yang mempnyu hbngan yangsama masng-masng 1u sebaga sau-saunya pengenalan hak plh ak sama-sama mmpunyasau uaa l alam pemlhan Ssem Pemlhan oganspemlhan yang menempakan akya sebaga seumlah nvu sepe halnya kelompok keluaga kelompok aeahwlav p cenekawan buuh an lapsan sosal lembaga-lembaga lannya pesekuan l ulah yang uamakan sebaga pengenal hak plh Ssem pemlhan mekans nau a pemlh paa umumnya beksa paa ua pnsp pokok yau sk mana sau aeah pemlhan memlh sau wakl poposona vvv bembang yau sau aeah pemlhan bebeapa wakl -- \ \ \o \- \- \- \ \- \- \ \_ \- \\ \_ \ \ \ \\-

18 l-\ n\ \* -\ a\- \ 3 ssem Dsk \-\*\- a\- \* -&* %=-\* -\- & \ D mana negaa ebagalam alam aeah-aeah baglan hanya wakl oleh sau oang engan suaa $ Polk uo Kelebhan <elebhan Ssem Polk No o\\ Y sk Dalam ssem sk mayoas l Dsk Ssem Dsk Kekuangan 5sem lkekuangan l 1 Rakya mengenal engan bak Suaa a pesea pemlu kalah akan oang yang mewakl aeah hlang ak apa ga bungka n s knya Wakl seap sk sanga mengenal aeah an kepenngan 2 - a kya Meskpun paa besa bekuasa ka sau sk kalah alam pemlu maka suaanya ak ewakl s u c 3 P Aanya hubungan yang ea anaa wakl sk engan akyanya Wakl sk yang menang alam sau sk lebh mempehakan sknya ekaang mengabakan kepenlngan nasonal l 4 l Wakl sk sanga mempehakan a n mempeua ngka n sknya Golongan mnoas kuang ewakl? l v 4 la Ssem Poposonal Seap ogansas pesea pemlu akan mempeoleh seumlah kus palemen sesua engan umlah suaa pemlu yang peoleh seluuh wlayah negaa Tebuka kemungknan ea penggabungan paa kecl koals unuk mempeoleh kus pa leme n No 1 Kelebhan Ssem Poposonal Kekuangan Ssem Poposonal Lebh emokas kaena semua Peanan pemmpn paa sanga pa polk apa ewakl menenukan alam peneapan aa palemen calon Baan Pewal<lan Rakya Tak aa suaa yang hlang kaena semua gabung secaa Calon-calon yang ku seakan alam pemlu kuang aau ak kenal oleh nasonal pemlh Baan Pewaklan Rakya bena- bena mena waah an aspas Wakl-wakl akya yang uuk pusa kuang memaham an mempehakan seluuh akya kepenngan aeah g gl Ssem gabungan l Mengabungkan anaa ssem sk engan ssen poposonal Ssem n membag wlayah negaa alam bebeapa aeah pemlhan Ssa suaa pemlu ak hlang melankan pehungkan engan umlah kus yang bag z- 5* -PKlklus-YlSGulul-}19 ^- *L-\ -\- -\* L\ \ \ \ \-! \*n a- \*\- & -%* _\#e4ll -L &- \ \ =-\U

19 l-k-\- -\- \- \\-\*-\-\ \* \* \*\- &\- \ \\- \\l e Pelaku Pok Pelaku polk aalah ngkah laku polk paa ako polk an waganegaa aau y pemenah neaks anaa an masyaaka lembaga-lembaga pemenah anaa kelompok an nvu alam masyaaka alam poses pembuaan pelaksanaan an penegakan kepuusan polk Ako polk aa ua macam [ 1 Ako bepe pemmpn yang mempunya ugas anggung awab kewenangan unuk membua an melaksanakan kepuusan polk 2 Waga negaa basa yang memllk hal< sea kewaban unuk mengaukan unuan an ukungan ehaap ako yang bepe pemmpn Macam-macam pelaku polk l! y pelaku wasa nesaa ak puas ehaap keaaan yang aa l sea mengngnkan peubahan yang cepa an menasa ak kenal kompom an ak mengnahkan oang lan ceneung ngn menang sen Moea c aalah pelaku polk masyaaka yang elah cukup puas engan keaaan a Oesea mau eap ak menema sepenuhnya peubahan apaag peubahan yang seba cepa sepe kelompok akal Saus Quo Oln skap polk a waga negaa yang suah puas engan keaaan yung aaul beaku an beusaha eap mempeahankan keaaan u Konseva aalah skap pelaku polk masyaaka yang suah puas engan keaaan yang suah aa an ceneung beahan a e Lbeal peubahan aalah skap pelaku polk masyaaka yang bepk bebas an ngn mau eus Mengngnkan peubahan poges an cepa beasakan hukum aau kekuaan legal unuk mencapa uuan Reaksone besa menenang kemauan aaupun pembauan memlk sa belaw H Xomunkas Polk l?okalaalah engan kebakan pemenah yang sah nun **k komunkas polk aa 2 yau l- Poss hozonal Komunkao an masyaaka elba menena an nembe ela sembang sengga 2 ea shong Komunkas hozona n meeekskan nla Pola-pola lne emokas aus komunkas polk sau aah yang ceneung vekal Benuk komunkas n meelekskan nla eoalsk an pola kepemmpnan ooe 1 Deba Polk polk Deba meupakan poses penewasaan polk masyaaka melalu uka pkan yang l menganung makna sebaga beku 1 Makna pols yau eba haus apa mena wahana penkan polk masyaaka l 2 Makna sosologs yau eba polk haus mampu mewuukan kehupan masyaaka yang semakn saa hak an kewabannya memlk pelaku polk sanun ak anaks koopeal an lan-lan lan-lan l nn\l\-l-l al z--- _ \ [\ \ \ \ \ \* \\ \ \* \- \ \ -\*_! -\ \_ \ \ \ \ 6

20 k \* *el =&* \* Ck o=\--\- -\- o-h-&-&- \- o-\* *& o&* o\- \* \--\1l Dasa hukum eba polk aalah a Pasal 28 UUD 1945 yau Kemeekaan beseka an bekumpul mengeluakan pkan Oengan lsan an ulsan an sebaganya eapkan engan unang-unang Pasal 28 E aya 3 UUD 1945 yau seap cang behak aas kebebasan beseka A l c $ bekumpulan mengeluakan penapa Keeapan MPR Nomo XVllMPR199B enang Hal< Asas Manusa oaa pasal 19 menyaakan seap oang behak aas kemeel<aan beseka bekumpul an mengeluakan penapa UU Nomo 9 ahun l-998 kemeekaan menyampakan penapa muka umum sebukan seap waga negaa secaa peoangan aau kelompok bebas menyampakan penapa sebaga pewuuan hal< an anggung awab beemokas alam kehupan uq benegaa ueluollso an bebangsa -*-ln -bemasyaaka Kegoon Kompeen -[lvu 1 y Belah ana slang paa huu ab c aau e epan awaban yang palng epa! Suau kumpulan ssem keyaknan 5 Pemlhan yang paa pemllhnya skap noma peseps an seensnya langsung memllh anggoa-an ggoa yang menopangewulunya paspas * Baan pewaklan Rakya yang akan L pok [o l l?1l[ll l FS ava +ewaknva pemlhan ssem a Almon an Veba a Langsung ogans lun Buao Bengka e Dsk Ramlan Subak c Mekans Nazaun Syamsun e Pamuya 6 Seap ogansas pesea pemlu akan l 2 Demonsas mogok an kononas mempeoleh seumle h kus palemen meupakan c benuk paspas sesua engan umlah suaa pemlu polk yang peoleh seluuh wlayah *upn no*l - l lbeal Dsk a n6 e Real<sone c Gabungan 3 Penyebab mbulnya geakanke aah l pelaku polk masyaaka yang elah [llol? on keaaan an #^?l??l}l 1 besea mau eap ak menema a Moensas alam segala bang 3 \! u 11! c!- 4 uopun Peubahan sul<u kelas \ sepenuhnya peuoanan aalah sosal Keelbaan pemenah yang meluas alam bang sosal ekonom an kebuayaan ngka penkan masyaaka Secaa umum ako-ako yang e guh ehaap paspas polk seseoang beku n kecual a ens kelamn Saus sosal ekonom c Laa belakang penckan Aanya paa polk e Suku an agama Lbeal Raka Nloea Saus euo ou^^- Reaksone pelaku polk a c 6 -e Pengauh kaum nelekual an komunkas massa moen l5ll_--_ L pukun 8 Benuk-benuk polk konvensonal menuu Almon aalah a Mogok Pengauan pes c pembean suaa Demonsas u Kononas 3 ] [ l

21 \-\\ -1 \ \- \--L \ -\- R\ \u 1\ \ \* \L \a 9 UU lono g ahun 1998 besenang 10 Tngkah laku pollk paa ako po an waganegaa aau neaks aaz u Kemeekaan menkan ogapemenah an masyaaka lembaga- polk nsas lembaga pemenah anaa kelo- Kemeekaan beseka an pok an nvu alam masyaaka bekumpul mengeluakan pk alam poses pembuaan pelaksan- onun lsan an ulsan an sebaganyaeapkanenganananpenegakankepuusanpol _ sebu unang-unang a Sosalsas polk c seap oang behak aas kebe lnoknas polk basan beseka bekumpulan c Tansms kebuayaan mengeluakan penapa Selap oang behak aas keme Buaya polk ekaan beseka bekumpul e Pelaku polk an mengeluakan penapa e Kemeekaan menyampakan 1 PenaPa muka umum [xlt#*1lt[llltn Laa belakang penkan bepengauh paa paspas polk kaena pemlh wal kemuan peama wal pemlhan memlh ahap Pemlhan yang alam penlh u memlh anggoa-anggoa Dewan Pewaklan Rakya meupakan ssem 9 elah cukup puas engan keaaan an besea mau eap ak mee n-a sepenuhnya peubahan apalag peubahan yang seba cepa sepe kelompok aka aoalah pelaku polk pasal paa 19 Keeapan lvlpr Nomo XVllMPR 1gg8 enang Hak Asas Manusa nen!aaan seap oang behak aas kemeekaan lvlasaaka yang 10 [ 7 buaya polk Buaya polk yang alankan lnonesa saa n aalah Masyaaka yang skap an oenasnya sanga omnas oleh kaake kogn akan membenuk buaya polk Masyaaka yang bekompeens ngg sehngga mampu membekan evaluas ehaap poses polk yang beaan akan membenuk buaya polk Pembean suaa an kampanye meupakan benuk paspas polk 6 l 8 Buaya polk mana masyaakanya sanga ak alam kehupan polk namakan 5 egoo Kopee Kelompok Lakukan wawancaa engan phak-phak yang bekompeen enang buaya polk yang bekembang masyaaka msanya saa pemlhan kepala esa Kumpulkan nomas mengena paspas masyaaka alam kegaan esebu Bualah lapoan sngka an pesenaskan hasl 7 kegaan kelompokmu epan kelas! 1 - \ \ - o^ D olnc Y Qn Cne nl

22 --l A ana slang x paa huu a b c aau epan awaban yang \- yunan Yelah Poll beasal a bahasa yau a polk pols 2 7 aalah a nla-nla keyaknan an skapsllcap emos enang bagamana c Pokus eemahan bahasa Belana z lnggs yunan e lnonesa c Peancs 3 Pola ngkah laku nvu an oenasnya ehaap kehupan polk sebu a Eka polk 6 P1 \z Buaya polk Pelaku polk E Peaaban pox e Opn polk 4 Bua7a polk meupakan s ac l ang khas a \!aga ehacap negaa ssen oclk can aneka agam bagan- a nya sena skap ehaap peanan aam ssem Ha n oleh 5 *uu c -1 l 8 Rusa Sumnapua c e Albe Waya Samuel Bee Lay Damon kebakan negaa waga 6 Buaya polk aaspek okn menekankan paa s aau mae beupa a sosalsme emokas aau nasonalsme sosalsme nasonalsme mlan c uops mlan nasonalsme emokas uops mlan e oemokasl soslallsme an mlllan el F* o kegaan el<onom an sosal?# menahan negaa an polknya keyaknan slkap nla e-e senmen an evaluas suau masyaaka enang pn negaa meeka an pean masng- nasng nvu alam ssem u aspek pok a ssem nlayang ec a e pengeahuan aa ahayul n mos emokas e semua bena Bel<u n aaah c-c qka polk alam ssem polk emokas l Eka polk besumbe a kebasaan aam masyaaka agama yang anu waga c aa nla an ssem polk negaa e suau skap oenas yang khas awaga negaa ehaap ssem 7 polk engananeka laggm bagannya an sl<ap ehaap peanan waga nug y alam ssem u skap an oenas waga suau negaa ehaap kehupan pe- a epublk l<omuns 9 [?l 1U1! haus lakukan oleh M3^ ll^vt^?ls-991 [XX 3lT kemukak a Buava polk menuu Albe Waya y polca e pols Buaya polk meupakan benal 10 L*! b menegakkan konsusa aanya osansas ] X[?l* c menegakkan open managemen L mewuukan kebebasan pes y membe kebebasan anpa baas lepaa waga polk Buaya l c e sebaga subek bea [ Beaa alam wlayah yang kecl Beaa alam wlayah yangbesa Beaa alam masyaaka yang bepean polk secaa ak Campuan a bebasa ne buaya polk Masyaaka ak mempunva kesaaan polk \ --\ \

23 n-l -L Caqx- 6\**q6* *q* =\u- *q- q_ \* u-*11 *% *Sq- -\U* e-\ e*\_ &L*-kk% s Buaya polk elmana l<esaaan 17 [Vlenuu Man Buao benuh buaya polk alam masyaal< poll<nya kecl aau ak aa sama pengauh oleh sel<al sebu a Tngka penclkan e<onon- an a Buaya polk paspan eomas pok y Buaya pok paocha b Supemas hukum mea polk c Buaya kaula! konunkas nepenen an Eka polk ngl<a ekonom e Buaya polk campuan penkan ekonom an Tngl<a c pengauan L2 1 kekuasaan mea komunkas nepenen 2 Peayaan ulang ahun peabax pekembangan ssem -l Seaah 3 Y 3 Kegaan paa polk4 polk agama an saus sosal 4 Segkea wasanx e Agama saus sosal an ngka s puan kebakan pemenal-g l Hal-hal yang meupakan cal<upan ^ 18 Yang bukan meupakan wuu buaya polk aalah p spas polk aalah * a L * 3! l l 1 l _ Menuu Demonsas F 3 D syaha syaban pe buaya polk bag e a Tpe absolu an pe akomoa Tpe paochal subek paspan c e Demokas nusal ooe akya emokas pa nusal Paochal subek pesea an ampuan Tak aa awaban yang epa amon an Veba s?y negaa yang memlk buayapolk 14 Menuu a Negaa lle y Demokas yang sabl a pssla an c\>ekull u =l--l-l ekseku e Kekuasaan ^-^^- -- ^! emokas 1s Buayapolk hanya apa seelah melau poses * Oun aeka polk E Soslalsas polk c Pemu O <esaaan poll< e pelaku polk _^yang - memk kec5116 Masyaaka eungan skap an oenaspolk engan c eek akan membenuk buaya polk u y pemlh ak esk kogn yang ebau c Kaula \ l os p?9 pengeahuan bahwa kekuasaan polk n memang aa sehngga ekesan ku kuan alam lcekuseaannya maka akan membenul< buaya polk a paochlal Kaua paspan Campuan e Absou 20 Anak-anak memlk gambaan ylng A sama mengena ayahnya an pesen l* sebaga okoh ke\uasaan selama sekolah aval Hal n kemukakan cleh a Nazaun Syamsu o a Eason an hess nnono-oun uuu e Al a n o n^ Rn Man Buao 21 Sosalsas polk meupakan saana Pewasan paokan aaukeyaknan polk kepaa geneas bekunya 3 Leupakan pengean uq a - 0 penkan polk Tansms kebuavaan ^ ^^ #pun Absou e Plllln e paocha [ eaku Paspan LSM ] omnas -l oleh kaak19 ^- Masyaaka Mena anggoa PolK ] **[9[ ^-Y

24 \--\* \ \- o\ \*\*a\1-\* -L-\*-&- -\ *&- \ \\ H *-O--\ 22 Masyaaka engan buaya polk 27 Rekumen polk meupakan salah paspan basanya beaa Caeah sau ungs a paa polk yau pekoaan a Menca an mempeahankan [ Kumuh kekuasaan b Peesaan e Tenggal lnggal Pembenukan skap an oenas C peaaman polk 23 poses pembenukan skap an oen seleks aau pengangka^t as g oang unuk melaksanakan pean --- polk - - alam masyaaka l -l alam ssem polk aau a Fungs polk pemenahan Paa polk Kegaan waga negaa alam c Penl<an polk mempengauh poses pembuaan polk Sosalsas n an pelaksanaan kebakn n e Eka polk e Mengawas pemenah a nm menyelenggaakan ungs negaa 24 Poses sephak yang lakukan penguasa aga waga menema nla28 Paa poll< aalah ogansasempa kegaan polk yang beusaha unuk nla noma an smbol yang ang menguasa kekuasaan pemenah gap bak an eal namakan sea meebu ukungan akya aas penkan polk a # asa pesangan melawan suau O Sosalsas polk golongan aau golongan-golongan c Buaya polk lan yang cak seoaham meupakan Ssem pol< - u * noknas so k Laa belakang lahna paa aalah menuu D lam Buao c Ca Fech Almon an Veba e Nazauln Syamsun emokas b Mencpakan alam mena 29 Menuu Almon benuk-benuk Penguasa polk non konvensonal anaa lan [ c Tnakan penguasa yang a pengauan pes sewenang-wenang pembean suaa Munculnya pemenahan c Dskus polk Kampanye ooe e Komunkas nvual e8an e Melnung HAM peaba Luvq[ polk + - vv \ 26 Skap poll< a waga negaa yang 30 Buaya polk paspa aalah suah puas engan keaaan yang aa suau kumpulan ssem keyaknan Oelaku an beusaha eap mempeskap noma pesepsan seensnya ahanl<an keaaan u sebu yalg menopang ewuunya paspas Raka Hal n kemukakan oleh ^ -b- Saus quo Ramlan subak a c Moea b Mam Buao Reaksone sone c Almon an Veba e Lbeal Nazaun Syamsun u Abe Waya Mencpakan pemenahan # < 1l- F- -ll4 - Pl ll\l Snuwl yang ^ll---1 l

25 1\ \\ z\ B N l o \- \\- \_\* L\ \ \\\\ \ k bawah nengan yang eoa n ensan awaban awaban vans epa an bena! \slah k-k \-\_ l y &X 5^W4 Menuu Asoees Manusa aaah Zoon pocon yau Taa nla sopan sanun aau ul<uan bak buuknya ngkah laku polkoseou- Buaya polk mana kesaaan polk masyaakanya keclaau ak aa sama sekal sebu buaya polk Kebebasan akva unuk memlh an meneapkan plhannya wukan alam y penyelenggaaan C pokok buaya polk menyangku masalah nla Yang maksu nla aalah 8 9 Poses pembenukan skap an oenas polk paa anggoa masyaak ungs paa polk sebaga l \1 Pola ngkah laku nvu an oenasnya ehaap kehupan polk yang haya oleh anggoa alam sau ssem meupakan pengean buaya polk menuu Ukuan kebehaslan sosalsas -- polk eleak paa Peanan Lembaga swaaya Masyaaka aaah \ W Wlv0ulS 9*2^^ w$bq F+# hpukan 10 Pelaku polk yang mengngnkan ak aa peubahan alam kehupan polk negaanya sebu o C awablah peanyaan bawah n engan elas an bena! 1 elaskan nengean buaya polk menuu Almon an Veba l awab T 2 Sebukan c-c eka pollk alam ssem polk emokasl l s lelaskan mengena buaya polk paochal besea c-cnya! awab l elaskan ungs a paa polkl awlab ] 5 elaskan al<o-ako yang mempengauh paspas polk seseoangl awab s c! v ] u \ SllA - PK Kclu Yl S Guul & \n -\k \_ a &*o & \-k l *a \ -\* a \ \_

26 @ye- - BAB BUDAYA DEMOKRAS MENUU MASTARAKAT MADAN Kehupan emokas meupakan syaa mulak unuk mencapa masyaal<a maan cvl socey Paa masa Asoeles SM cvl socey paham sebaga ssem kenegaaan engan menggunakan slah konona polke yau sebuah komunas polk empa waga apa elba langsung alam bebaga pecauan ekonom polk an pengamblan kepuusan lslah esebu oenasl<an unuk menggambakan sebuah masyaaka pols an es mana waga negaa alamnya bekeuukan sama epan hukum Oleh sebab u maka buaya emokas haus bena-bena eapkan unuk mencapa kehupan masvaaka maan Menuu penapamu buaya emokas yang sepe apakah yang haus eapkan unuk n euckan masyaaka maan lnonesa? ^lsana KomPeens \l 2 lv4enganalss buaya emokas menuu Al\l KomneensDasa -a= =- l Rngkoon Eloe ssem polk negaa meupakan suau benuk Pekembangan slah emokas ooe yang besa oale aau ookas anngan bag benuk pemenahan Sebagamana ka keahu bahwa pemenahan emokas haslkan oleh ahl-ahl polk awaban aau alan kelua unuk mengaas kemelu yang alam keaanegaaan masyaaka selama n elah paksa menema nla-nla an skap an pelaku yang meneapkan ssem polk ooe monakheoals Dalam banyak pengalaman 21 Menesklpskan pengean an pnsp-pnsp buaya emokas c-c masyaaka maan 1 Mengenlkas pelaksanaan seak oe lama oe bau 2 3 Menganalss pelaku emokas lnonesakehupan seha - ha buaya emokas alam 2q Menamplkan \ * * 136 m 31k l -* --l lls M hss!l1!t$1 *s?&\ an * sebaga lama ** &* an eomas?l an yang oleh buaya yang sebaga negaa ooe akya hanya akan obyek pelaksanaan kekuasaan yang paa akhnya menaangkan peneaan an kesengsaaan bag akya banyak Dewasa n hamp semua negaa una menamakan ssem polknya engan negaa emokas Namun emkan al< semua negaa mampu meneemahkan kaa emokas yang sealan engan kaa pellnungan ehaap hak asas manusa menunung ngg hukum unuk ehaap kemauan oang banyak anpa mengabakan hak golongan kecl aga ak mbul kao mayoas Demokas sebaga bagan buaya a ssem polk suau negaa akan mena kua ka besumbe paa kehenak akya an beuuan unul< mencapa kebakan aau kemaslahaan besama l

27 \- -\-- ck *&*& &- 3*&* &u_ &_ o& -\- =%- u\ n\_ -\- -\1 l\-\- -\ ua emokasakan selalu bekaan engan pesoalan pewaklan kehenak akya Sehngga C alam pekembangannya aa yang menggankan slah emol<as engan epublken aau paspao unuk menekankan peanan vvaga negaa alam poses pembuaan kepusan Oan uluk menyaankan aga peanan esebu pekua Dan alam pekembangannya unuk lebh menpekua peanan waga negaa alam poses pengamban kepuusan alam bang lan y maka mbul slah cemol<as ekonom emokas kebuayaan an bahkan emol<as mena skap hup sehngga akan mencakup segala bang kehupan Paham emokas yang menel<anl<an paa pemenahan al<ya menganung a bahwa kekuasaan engg pegang oleh akya Dengan e-nkan pelu ka oham nlnwa slah emol<as engan beolal< a suau pola pk bahwa manusa pelakukan clan empakan sesua haka a maabanya sebaga mahuk Tuhan Kengnan aspas an penapa nvu haga an meel<a bekan hak unuk menyampakan kengnan aspas haapan an penapanya Salah sau hak asasmanusa aalah kebebasan unuk mengea l<ebenaan keacllan an kebahagaan Kebebasan an kealan n melanas kengnan e aaugagasan alam buaya L emokas suau bangsa pcn Demokas -pmna A Pengean an PnspPnsp 1 Pengean Demokas lslah emokas secaa emologs beasal a bahasa Yunan emolaa el L a ua kalaemos = akya clan kaos kaen = kel<uaanpemenahan Secaa haaah emokas bea kekuaan akya aau suau benuk pemenahn ngu engan akya sebaga pemegang keaulaannya Panangan-panangan enang pengean emokas elah banyak ka oleh paa ahl meskpun eapa pebeaan namun paa asanya mempunya kesamaan pnsp g yau sebaga beku a Abaham Lncoln Pesen Amel<a ke-16 # Demokas aalah pemenahan a akya oleh al<ya an unuk akya c e Hans Kelsen Demol<as aalah pemenahan oleh akya an unul< \ Govann Sao Memanang emokassebagasuau ssem mana ak seoangpun apa memlh nya sen ak seoangpun apa mengnvesaskan a engan kekuasaannya kemuan ak apa uga unuk meebu a kekuasaan lan engan caa-caa ak l ebaas an anpa syaa Ensklope Popule Polk pembangunan pancasla Demol<as aalah suau pola pemenahan alam mana kekuasaan unuk n memenah beasal a meeka yang penah Demol<as aalah poa pemenahan yang mengkueal<an secaa ak semua anggoa masyaal<a alam kepuusan yang anbl oleh meeka yang bewenang lnenaonal Commson o us C Demokas aalah suau benuk pemenahan mana hak unuk membua kepuusan-kepuusan polk selenggaakan oleh waga negaa melalu *a-*a[ yangplholehmeekaanbeanggungawabkepaameekamelalusuauposes 3 Pemlhan yang bebas Damon an Lpse Menensl<an emokas sebaga suau ssem pemenahan yang memenuh ga syaa pokok yau Kompes yang sungguh-sungguh an meluas anaa nvu an kelompok ogansas euama paa polk unuk mempeebukan abaan-abaan pemenahan yang memlk kekuasaan eek paa angka waku yang egule an ak melbakan penggunaan aya paksa g*g -- ^^\ akya _kl ^ -*&!_

28 p%- le* -\- - k \-&*&- a -3&* &- & -%*-\-- u&* -=ks- &* q* \* a selanyak mungkn wasa nesaa aam pemhan 5l[31*1*-131! plmmpn-au kebaka- ll#n#l[ 6selenggaakun uu egulean al seemkan -upa sehngga ak saupun keomo sosal*ga negaa ewasa o suau ngka kebebasan splan polk yang l<ecuakan yau kebebasan bebcaa kebebasan pes kebebasan unuk nembenuk oan egabung ke alan cgansas yang unuk menamn negas on es an paspas ukup polk oengean esebu aas apa paham bahwa L-^llbebeapa alam yang menganu ssem polk emokas u[u nugapemenah -senanasanegaa haus mengnga kehenak an kengnan akya lao-ap ap nalan aam melaksanakan kekuasaan nesaa ak beenangan engan kehenak an kepenngan akya an seapa mungkn beusaha memenuh segaa kengnan akya 2 Macam-macam ueunl>l emokas -+F\ *$A * FTHH E M E l e -0 -acam-macam emokas apa ha a bebaga La Dem<as lanqsune su_- panang yau Demokas langsung beal pahamang menkuselakan waga negaa yang alan pemusyayaaan unuk menenu<an keolaksanaan umum negaa aau Unang_Unang Pl}-!lah l mua eapkan paa masa pemenahan yunan Demokas langsung eapkan paa masa u kaena memenuh hal-hal beku umah penuuk yang ea ak ebanyak sekaang b nt51sa an negaa a onplolnn se<aang n oemokasak angsungaalah paham emokasyang laksanakan melalussem pewaklan Hal n ea kenyaaan oawl suau negaa memlkumlah penuuk vang sanga banyak wlayah vu m n uhan yang haclap makn um Demokas ak angsung basanya akukan engan pemhan umum Demokas ak angsung bekembang kaena ha_ha beku Penuuk selalu beambah sehnlga musyawaah paa sau empa ak mungkn lal<ukan haap pemenah makn kompeks um an ak E 4 = [?l Seap waga negaa memlk kesbukan alam menguus ] \9 kehupannya sehngga masalah pemenahan cukup seahkan kepaa oang yang _ bemna an ahl bang pena-an negaa n+_allgsa PnsP eolog ua macam banuk emokas yau Tapa a Demokas konsusonal enokas bea l?ln % l-**lll l-\ \ \ pemenahan - PKn Kclus\ls \ -qul l#1a[1n?? T-_ #o u-fang-aan Gsl \- \*-\ \3 1 q* \* -E*lk _k u - \!^ --\ 1

29 h \- \ $ c-\* baas oleh V b l -- memenah alam negaa esebu aalah akya an benuk pemenah annya Conoh negaa yang menganu emokas konsusonal aalah Ameka Seka lnggs Peancs sea negaa Eopa lan Demokas akya enokas pclea 3l1 [x[tt?l}l? T#X? o u [ bebaskan a keel<aannya kepaa pemlkan pba anpa aa pennasan an paksaan Teap unuk mencapa masyaal<a u pelu lakukan paksaan konsus enuu M Caen an ohn Hez negaa kaakan emokas lka vang lebaas Bla suau lngklngan lnung oleh konvens a campu angan pemenah aau hukum maka ezm n sebu lbeal l k o-u&* &* =k_ nu* k &_ q e* \ -\_ \ \ \* =\* benak sewenang-wenang ehaap waganya Kekuasaan peme nah e-\c* aau kekeaasan Menuu Kanen Bug Cemol<as akyalebh menewa-ewakan pemmpn?xl#11!!1u*-l*m$* l meupakan ala mencapa komunsme an kel<easan aalah ala yang sah Conoh negaa yang nenganu paham emokasal<ya aalah RRC koea Uaa 3 3 an bekas Un Sove Aas asa yang mena k pehaannya a emokas omal negaa loeal yau emol<as yang menunung ngg pesamaan alam bang polk anpa aanya upaya menguang aau nenghlangkan kesenangan bang ekonom Pnsp-pnsp emokas Pnsp-pnsp enokas unvesal yang belaku aalah sebaga beku a Keelbaan waga negaa alam pembuaan kepuusan polk paspasa waga negaa alan pemenahan meupakan asas pokok alam pemenahan emokas Teapa ua penekaan enang keebaan waga negaa yau penekaan els emol<as aalah suau meoe amnsas an pembuaan kebakan eap menunu aanya kualas keanggapanp[ak penguasa an kaum ele ehaap penapa umum Hal n apa lha paa emokas c e pevaklan penekaan paspao emokas menunu aanya keebaan masyaaka yang lebh ngg sehngga pelu penegakan ehaap emokas langsung pesamaan ekonom pesamaan sosal buaya pesamaan kesempaan pesamaan Pesamaankeseaaan anaa waga negaa melpu pesamaan polk hak an pesamaan alam bang hukum Kebebasan aau kemeekaan yang aku an paka oleh waga negaa wuu amnan kemeekaan waga negaa aalah amnan hak asas masyaaka alam lonsus mengaku an melnungnya bak yang beupa hak pbaa polk [ ekonom sosal buaya maupun hukum Supemas hukum aalah menempakan hukum paa posseaas alam kehupan [ bebangsa an benegaa Hukum ak boleh kalahkan oleh kekuasaan maupun haa Kealan an keaaan hukum meupakan salah---sau syaa --- menasa bag ewuunya masyaaka emokas Aanya pemsahan kekuasaan eqnokas meupakan kekuasaan a akya oleh akya an unuk akya sehngga alam pelaksanaan kekuasaan pemenahan eapa baasan-baasan Pembaasan n behubungan engan pembagan <ekuasaan pemenahan Menuu Monesqueu kekusun p-nah bag mena ga as polca yau - eusxsngsu}! *Q1-g ***o \ \* \- \- -%* \ \- \ \- \- \- \ \ [*u u \ \- \- \

30 l\- \ C e-\* =\ u-}u o-\ k \-\ \- \\6 kekuasaan legsla kekuasaan unuk membu unang-unang yang alan X^n l oleh palenen kekuasaan ekseku kekuasaan unuk melaksanakan unang-unang yang alankan oleh pemenah kekuasaan yuka kekuasaan unuk mengal alam angka menegakkan unang-unang yang elah bua Pemlu bekala engan pemlu maka apa lha selauh mana paspas waga negaa [ alam bang polk an bagamana anan kel<uasaan belangsung secaa emokas -\- -\ -\o\ -\--\- R-&u 4 Buayaemokas Pnsp-pnsp buaya emokas anaa lan a belanaskan eka an nla emokas yang belaku O meupakan keseluuhan ssem nla an gagasan alam kehupan emokas c beasakan aas pnsp emokas yang besumbe paa konsus meupakan ssem nla yang nams an ak sas Buaya emokaselah lama bekembang negaa lnonesa bahkan elah mena buaya aeah ka Buaya emol<as pelu bna an waskan kepaa geneas peneus bangsa msalnya engan caa membekan elaan pelaku yang emokas Demokas pancasla mengaal<an pnsp pesamaan kesembangan anaa hak an kewaban kebebasan yang beanggung awab kebebasan bekumpul an beseka F kebebasan mengeluakan pkan an pe1ap3 sawaah kealan sosal kekeluagaan pesauan nasonal an ca-lq 13sc l Kesoon Kompeen nvu $uv6 F[ paa huu abc aau e cepan avaban yang palng bena! l Belah ana slang beasal a bahasa -1 7 lslah emokas langsung apa laksanademokas Yunanyau emos an kaos Kaos kan kaena hal-hal beku kecual nea a umlah penuuk ela kecl Rakya Pemasalahan negaa mash 9 X Pemenahan belum kompleks c Kehenak seap waga negaa memlk c vyu*uh kesbukan masng-masng uu awaban salah o wlayah negaa ak elalu luas L 2 Demokas aalah pemenahan a mas e 1 *l1-[*t$k y Abaham Lncoln 5 Demokas yang beasakan Hans Kelsen kebebasan nvualsme sebu c Asoeles a Fonal Syamsun Has Langsung e MAS Hkam c Tak angsung l 3 Aas asa penyaluan aspasakya polea emokas beakan mena e xonsusonal l2 Demokas langsung an - 6 N] enuu Monesqueu kekuasaan [onsusonal nembua Unang-Unang peganl W- o*ol<as langsung an ak oleh langsung c Demokas konsusonal an DPR a ekseku polea e MPR legsla Demokas omal an maeal c yuka e Demokas omal an konsusonal - o 3\ lnnu A-Pllul1 \ \- \- \- Yls \- \* cuul \-o --q* \* \- -\- -\c *L -\ - \ \ \ \ \ U

31 o-llq** 7 *%* e-&b* &* &*-%- *k -&- \*k Beku n meupakan pnsp emokas kecuol a c e 8 &* buaya 9 \* \* o&* -&o* \* \ \-N Menempakan hukum paa pos na l3]1l-x-an a eaas meupakan ssem \E uupo uoo kehupan nla an gagasan alam - waga Keelbaan Keseaaan gene meupakan keseluuhan b emokas c Kebgbasan emokas konsusl e beasakan aas pnso yang besum pcu menguamakan kepenngan golongan apaa kepenngan 10 umum meupakan ssel nla nams an ak sas Yang Pemsahan kekuasaan Supemas hukum Tenggang asa Kesembangan hak an kewaba C Musyawaah an kekeluagaa - Keaulaan akya bekeuhanan e Goong oyong buaan kebakan aalah penekaan a Pa spao Els 1 al negaa Demokas pancasla beasaskan paa 1 a Penekaan keelbaan lvaga nega13 yang menyaakan bahva Demokas aalah meoe amnsas an pem- pnsp emokas n yang e 5l lnesne1 Demokas lbeal ll awablah peanyaan beku engan elas an benal 1 lelaskan emokas menuu Abaham Lncoln awab pembagan emokas aas asa penyaluan kehenak akyal e la ska n awab alasan bekembangnya emol<as ak langsungl pembagan kekuasaan pemenah menuu Monesqueu! e la ska n awab e lasl<a n lawab! lela ska n pnsp-pnsp emokas secaa unvesall awab Kegoon Konpeen Kelompok Dalam bebaga pembeaan bak mea massa aaupun mea elekonk ka seng menyakskan nakan-nakan anaks yang mengaasnamal<an enokas Hal esebu mengakbakan banyak ea pekelahan amuk massa pembakaan pemblokan alan aau penuupan empa-empa umum Dsl<uskan besama kelompokmu enang 1 apal<ah nakan anaks u meupakan cemnan kehlupan emokas 2 penyebab masyaaka muah melakukan nakan-nakan a na ks 3 solus unuk menguang nakan anaks esenaskan hasl skus kelompokmu epan kelas! v -\>a# \*=\\ sla - P Kelus sn c

32 &*=&- \-&* &**\*&*-\*\- S B Pengean Masyaaka Maan? &- kn\*=\- \ \\\*1 Rngkoonloe Masyaaka maan cvl soceymenuu PBB bea suau masyaaka Vang emokas an menghaga Human Dgny aau hak anggung awab manusa Pengean masyaaka maan sampakan oleh bebeapa ahl aalah sebaga beku 1 Zbgnew Rou engan laa belakang kaannya paa kawasan Eopa Tmu an Un Sove Masyaal<a maanaau cvl socley aalah sebuah masyaaka yang bebas a pengauh l<eluaga an kekuasaan negaa yang ekspeskan alam gambaan c-cnya y # e l n s $ *o l lnvualsme pasa make an plualsme 2 Han Sung oo engan laa belakang kasus Koea Selaan Masyaaka maan aau cvl socey aalah sebuah keangka hukum yang melnung an menamn hak-hak asa nvu pekumpulan sukaela yang ebebas a negaa suau uang publk yang mampu mengakulasl<an su-su poll< geakan waga negaa yang mampu mengenalkan an nepenen yang secaa besama-sama mengaku noma-noma an buaya yang mena enas an solclaas yang ebenuk 3 Km Sunhyuk laa belakang kaannya paa kasus Koea Selaan Masyaaka macan aau cvl socey aalah ogansas-ogansas kemasyaakaan yang ela memposskan secaa conom Ca pengauh an kekuasaan negaa engan mensyaakan aanya uang publk pubc sphee unuk mempeluangkan <epenngan- kepenngan eenu Da kega pencaca c aas apa ak kesmpulan bahwa cv! soceyaalah seuua y kelompok aau aanan masyaaka yang be secaa man haapan penguasa an negaa memlk uang publk publc sphee alam mengemukakan penapa an aanya lembaga-lembaga yang man yang apa menyalukan aspas an kepenngan publk Dalam pel<embangannya lnonesa em cvl socey mengalam peneemahan anaa lan Peama Masyaaka Maan Konsep ngulkan oleh Doo SeAnwa lbahm alam 1 ceanahnya paa Smposum Nasonal alam angka Foum llmah Fesal lsqlal 26 Sepembe [ 1995 akaa Menuunya masyaal<a maan aalah kelompok masyaaka yang memlk peaaban mau MDawam Ma Teemahan makna n ku cenekawan lnonesa sepe Nuchols 1 Rahaa Azyuma Aza an sebaganya Masyaaka maan cvl socey aalah sebuah aanan komunas masyaaka yang mengeepankan oleans emokas an bekeaaban sea menghaga akan aanya plualsme kemaemukan Menuu Nuchols Ma masyaaka maan aalah masyaaka yang meuuk Aaa masyaal<a lslam yang penah bangun oleh Nab Muhamma SA\V Manah sebaga [ nasyaaka koa yang becka n egalaon keseeaaan menghaga pesas keebul<aan penegal<an hukum oleans plualsme an musyavaah menyebukan Mansou Fokh unuk Keua Masyaaka Spl lslah n kemukakan pasyaa masyaaka an negaa alam angka poses oencpaan una secaa menasa bau an lebh bak Kega Masyaaka Kewagaan Konsep n gulkan MRyas Rosy yang nenyaakan bahwa masyaaka kewagaan meupakan espon a kengnan unuk mencpakan waea negaa sebaga bagan nega negaa yang mempunya anl alam seap pekembangan clan l<emauan negaa sae - -\ yau 1*\ l -P 1l\ l!gluo - \ q \ -\ &* &* & u \ -\* -\ \ -\e\ R1 \ \ \ \- \ \ [

33 -h-&- o\ Keempa Cvl Socey Kosep n gulkan MAS Hksm Vang nenyaakan cvl soce aalah nla-nla kehclupa sosal yang eogansas an beckan anaa lan l<esukaelaa volunay keswasembaaan se-geneang an keswaayaan sel-suppong kenanan ngg behaapan engan negaa an keekaan engan noma-noma a3 nla-nla hukum yang ku oeh wagaya g &SaamS 1 Aanya uang publk yang bebas ee publc sphee Yang mal<su engan uang publk yang bebas ee publc spheel aaah aanya uang publk yang bebas sebaga saana alam mengemul<akan penapa 2 Aanya emokas Maksunya aalah bahwa masyaaka apa belaku sanun alam pola hubungan neaks enga masvaaka sekanya engan ak mempen- Gamba musyawaah sebaga salah maan masyaaka c a sau bangkan suku as an agama Aanya oleans 3 Maksunya aalah sl<ap salng menghaga an menghoma akvas yang lakukan oleh oang lan Aanya kemaemukan plualsne alam masyaaka 4 Maksunya aalah sl<ap pealan sea kebhnekaan alam kaan-kaan keaaban usce socal Aanya kealan sosal 5 Maksunya aalah konsep yang oenaskan unuk menyebukan kesembangan an pembagan yang poposonal ehaap hak an kewaban seap waga negaa yans mencakup seluuh aspek l<ehupan Aapun menuu Po D MAS Hkam c uama masyaaka maan aalah 1 Kesukaelaan al< aa paksaan namun memlk kommen besama unul< mewuukan ca-ca besa ma Keswasembaaan seap anggoa memlk haga ngg kemanan yang kua anpa mengganungkan negaa aau lembagaogansas lan 3 Kemanan ngg ehaap negaa masyaaka maan ak eganung paa penah oang lan maupun negaa 4 Keekaan paa nla hukun yang sepaka besama Masyaal<a maan aalah masyaaka yang beasal<an hukum an bukan negaa kekuasaan Lma pla penegak masyaaka maa anaa lan a Aanya lembaga swaaya masyaaka Yang maksu engan lembaga swaaya masyaaka aalah lembaga yang kan secaa sukaela oleh masyaaka alam bang-bang kehupan eenu msalnya penkan po k hukum an sebaganya alam ang<a menbel<an ungs konol aau masukan kepaa pemenah aga apa melaksanakan penyelenggaaan pemenah yang bak looc govenance clean govenmen Aany a peguuan ngg Yang naksu engan peguuan ngg aalah lembaga yang haapkan membekan ungs <cnol aau masukan kepaa pemenah melalu nahasswa-mahasswanya sebaga benuk moal oce alau ul<ungan moal kepaa pemenah aga apa melaksanakan penyelenggaaan pemenah yang bak goo govenonce pes c Aanya Yang maksuo engan pes aalah lembaga yang oenaskan sebaga ala komunkas polk oleh masyaaka Caam angka membekan ungs konol aau masukan kepaa pemenah aga apa melaksanakan penyelenggaaan pemenah yag bal< qoo govenance c C-C Masyaaka l A } g! l

34 &&* -3q* 6&- *-k*%- $*eq- *%- =% -Q- -qq* n=%* o3u* *&- =\- \ \- H hukum an Aanya supemas yang cmal<su engan supexas hukum aalah menempakan hukum sebaga kekuasaan -L k yang engg seemkan upa sehngga penenah apa melaksanakan e! penyelenggaaan penenah yang bak qoo gavenoce l Aanya paa polk yang naksu engan paa polk aaah embaga polk yang kan secaa sukaela oleh masyaaka alam angl<a membekan ungs l<onol aau nasukan kepaa pemenah [ aga apa melaksanal<an penyelenggaaan pemenah yang bal lgoo govenance\- l l g D Menuu Lockean masyaaka sol meupal<an manvesas engg ssem emokas an secaa moal masyaala maan beaa alan poss yang lebh aas a negaa Konsep masyaaka maan membenuk angan l<ea yang al< hanya e aas cvlsocey ogo- l nzoons eap uga mengkuseakan lembaga agama paa polk panaa aa an pemmpn nomal an okoh agama Caa yang empuh unuk mengmplemenaskan masyaaka maan aalah 1 poses emokasas melalu peluasan paspas akya alam pembuaan kebakan l l 9 a B 4 & 5 6 7\ l & publk l$?[l1bebaga pnsp goo govenance alam mencapa polca publc goos pemeaaan sbus keseaheaan pnsp non kekeasan unuk mengaas masalah sosal Bebeapa pasyaa unuk mencapa masyaaka maan yau a aanya pemenahan yang emokals yang plh an bekuasa secaa emokas emocac go\enance aanya masyaaka spl yang sangglp menunung ngg nla cvl secuy cvl espons- l by an cvl esence emocac cvlan Pasyaa aas apa kembangkan mena 7 pasyaa masyaaka maan yau 1 epenuhnya kebuuhan asa nvu keluaga an kelompok alam masyaaka 2 bekembangnya moal manusa human capal an moal sosal socal capal yang konus unuk ebenuknya kemampuan pelaksanaan ugas kehupan an ealnnya l kepecayaan sea elas sosal ana keompok akses bang pemhangunan an ebukanva aanya hak kemampuan an l<esempaan bag nasyaaka sea lembaga swaaya elba alam oun mana su l<epenngan besama an kebakan publk apa kembangkan aanya kohesvas ana kelompok alam masyaaka sea umbuhnya skao salnc y menghaga pebeaan ana buaya aau kepecayaan hukum ekonom lembaga yang pemenahan memungknkan ssem eselenggaanya l an sosal bealan pouk an bekealan sosal aanya amnan l<epasan kepecayaan anaa angan kemasyaakaan Yang memungknkan ealnnya hubungan an komunkas secaa eau ebuka an g l l*0 mevuukan masyaaka maan pelukan poses yang ak uu Oleh kaena u peukan bebeapa upaya yang haus lakukan anaanya engan 1 membekan penyaaan an penkan polk yang opmal kepaa seap penyelenggaa negaa maupun waga negaa Selan u uga pelu pehakan kenala yanghaapbangsa 1 l lnonesa an upaya mengaas kenala-kenala esebu! a 1xl! -! \ [ ---_ -Q \ \- 1l 3a- -\* -% *%- &l&** & & &* -kl & &-u & -\-l \ \

35 o-q\ u\* &* e-\- eas nl\ &* k-\ \ ll E Kenala yang Dhaap Bangsa nonesa alan Mewuukn \ &- \- k -\*\ \*\ Masyaaka Maan Kenala-kenala yang haap bangsa lnonesa alam mewuukan anaa lan nasyaa 1 mash aanva skap menal penyelenggaa negaa yang megeepankan penggusuan anah akva secaa 4 5 paenalsk * skap menal waga negaa yang acuh ak acuh engan kebakan pembanguz- sebaganya kualas sumbe aya manusa yang belum memaa yau mash sanga eganung = negaa besanegaa kua an be!um memlk kemampuan secaa ekonom ssem polk sosal peahanan bc keamanan l *l -- paksa -4 #l l F Upaya Mengaas Kenaa yang Dhaap Bangsa nones amevuukan Masyaaka 2 Dengan mengeepankan negas 1 l nasonal Saeg n bepanangan bahwa ssem emokas ak mungkn belangsun bebangsa an benegaa vang l n Aanya eomas ssem polk emokas Saeg n bepanangan bahwa unuk membangun emol<as ak usah men- ampungnya ahap pembangunan ekonom Membangun masyaaka maan sebaga bass yang kua keaah emokasas Saeg n muncul akba kekecewaan ehaap ealsas a saeg peanna an k - - # kua l l l 8 Pelu aana pembeayaan masyaaka alam bebaga aspek kehupan bak c 1 ekonom sosal penkan maupun buaya Mempeluas keasama yang salng mengunungkan bak alam nege maupun ce- = l lua nege Menguang keeganungan engan phak lua nege engan ala pembegkonom keakyaan an semakn manap alam menganalkan sunbe pemb alam nege mea-- yang mampu menggeakkan masyaaka an Teapa kelompok n moensas sosal ekonom Pengakuan an pelnungan ehaap hak nvu sea kemeekaan beseka l! - n lausy s glgg-g \ \ \ &n -\ -\u- \-\ \ 1 \ -s\* \&-\] -\* \ a 1 - Upuya mengaas kenala yang haap bangsa lnonesa alam mewuul<an mas\ == maan anaa lan ^ Maan Gs -a -L -a- -*- ]

36 l\ l =\- \ \ l -\- -]q- -\*c&* -\ k &* o\- 1-3&* \ \ \ =\- 1 \ Kegoon Kompeen lnvu 2 epa! l an Dalam kehupan bebangsa 1 lslah masyaaka maan sebu 5 pemenah uga oekewaban benegaa mewuukan kealan sosal meupaa masyaaka paguyuban kan salah sau c masyaaka maan masyaaka paembayan yang sebu hukum c masyaaka a emokas ly p b kolaboas polk e masyaaka C 111un 4 z Konsep asa masyaaka maan 2 4 an5 [ secaa hsos ela- o*uun ^^-^l- - e an 5 Asoeles engan slah 6 Demokas pancasla beasaskan paa a zoon polcon poll<e echne a kesembangan hak an kewaban n c polke epseme musyawaah an kekeluagaal konona polke c keaulaan akyayang bekeuhanan * cvls e socees ^^^^-^ =LE> Lv enggang asa masyaaka aanan komunas 2 Suau e goong oyong an kemanusaan ou^^l Daam penegakan masyaaka maan g^ ngeepankan lemokasanmenghagaakanaanya--*o-- Belah ana slang X paa huu a b c aau e epan awaban yang palng lo n * ] s o 4l pengean a a masyaaka hukum o masyaaka polk c masyaaka maan masyaaka moen Yono-l salah sau pla masyaaka maan aalah a LembagaSwaaya MasyaakaSM paa polk e masyaal<a emokas c pes yang bebas 3 Salah sau cewuunya masyaaka kealan sosal maa n aa la h e pe gu ua n ngg uang publlk yungl!l 8 saa sau kenaa yang hac p Aanya Aanya lembaga swaava lnonesa unuk mevuukan bangsa ^--^^^-- l masyaaka masyaaka maan aalah c Aanya kebebasan bepenapa pemeaaan pembangunan an Aanya lembaga pes hasl-hasnya yang bekealan *l e Aanya supemas hukum cnc nlq sosal 4 Dalam kehupan masyaaka emo mash banyak eanya pengam- menghomaanasesama waga negaa C banyak eanya nakan aks y meupakan salah sau c masyaaka unuk asa aau emonsas maan yang sebu aanya bebaga komunas a emokas masyaaka yang mengks pemeah kolaboasl kebakan c oleans e skap an pelaku peaba negaa yang kuang meakya keaaban e kealansosal 1 a bukan bawah n yang pehakan D uw ll - P \ G l3\ 1 \ \>x- \ \*1u h A \* \ \\ a-\ E g -\ -x*-&--\- \- -\!U

37 \-\\-\\ \\\\ \**k \- *3** \* \&* \*&- \\\! 10 Salah sau poses menuu masyaaka 9 Salah sau Llpaya pemenah unuk maan ala lnonesla aalah nengaas kenala alam a engan memaksakan pembelaku3me\vluln nsyaaka maan peauan peunang-unanga - aclaa kepaa seluuh waga negaa a- a nlewahkan maa pelaaan penyelenggaa negaa apaau Penkan Kewaganegaaan kemana- menngkakan engan svv maupun hak sekolal pkn} an keakwaan nl-l pe8uuan ngs -1 Yang Maha Esa secaa seemona b mengembangkan buaya polk belaka anpa nak lanu pao<-al alan bemasyaaka - engan menngkakan kelasaa c beangsa an benegaa n c menamn kebebasan yans [?[leselles-luasyabagpaapolknegaayangneeanesa un1-uk beaposs nenamn pengh*maan hak asas nanua alam bemasyaa- engan membangun slap yana an[aehaap bekembangn\ lmu pengeahuan an eknolog e [l31xln-11?*1 e?#t1x1 u kenaenukan benasyaaka penkan polk yang opan bebangsa1anbenegaamalkepaaseappenyelenggaa negaa maupun waga negaa $ ll awablah peanyaan beku engan elas an bena! -\!-- -c Ca masyaaka maan! - askn upa-upaya mewuukan masyaaka maan! -n e-l<- s elaskan pengean nasyaaka maan menuu MAS Hkaml -vab lela kenala-kenala yang haap alam mewuukan masyaaka maan! elaska upaya unuk mengaas kenala alam mewuukan masyaaka maanl 5 le ab l Kegcoo Kompeen Kelompok _q-1 Secaa Lekelcnlok calah leau a mea ceak koan maalah aaupun ablo enang kemauan-keuan yang alam bangsa lnonesa a bebaga aspek kehupan Bualah nena sebuah klpng an kumpulkan kepaa guumul u &- 3- \-\* \ \- \ \ \ \ \- A \- -\- \ \

38 \ 1\- 4 \ \ # \* \ - * -- -\* *o- n+- o\ -q-\* Rogkoon \ \ \_ \\ \6 lae G Demokas nonesa 1 o 1 -l o o \\- pancasla menuu paa ah aaah sebaga beku Po D Ds Noonagoo SH Demol<as pancasla aalah keakyaan vang pmpln oleh hkma kebaksanaan alam pemusyawaaan pewaklan yang bekeuhanan Yang Maha Esa yang bekemanusaan yang al an beaab yang mempesaukan lnonesa an yang bekealan sosal bag seluuh akya ncnesa Fo Dacl Damohao SH Demol<as pancasla aalah paham emokas yang besumbe a kepbaan alsaah hup bangsanonesa c eneal pu Soehao Demokas pancasla aclalah emokas keauaan akya yang wa an l negas<an engan sla-sla lannya Seangkan menuu Po S Pamu emokas pancasla menganung enam aspek yau a Aspek omal yau yang mempesoalkan pbses an caa akya menunuk wakl- L yy3kn a o- cl a p *N - an pellenahan sea bagamana mengau pemusyawaaan wakl-wakl akya secaa ebuka bebas an uu unuk mencapa kesepakaan besana O Aspek maealyau yang mengemukakan gambaan manusa an mengaku haka an maaba manusa sea menamn ewuunya masyaaka lnonesa yang sesua gambaan haka an maaba esebu c Aspek noma kaah yau yang mengungkapkan kaah yang mena kea pencapaan uuan U Aspek uuan opa yau yang mengeengahkan uuan yang henak capa e Aspek ogansas yau yang mempesoalkan ogansas sebaga waah pelaksanaan emokas pancasla Puk kewaan yau yang mena semanga paa penyelenggaa negaa On puu pemmpn pemenahan Tuuan a emokas pancasla aalah unuk meneapkan caa bangsa nonesa anm mengau skap emokas yang sehausnya Aapun ungs a emokas pancasla aalah 1 Menann l<ekuseaan akya alam kehupan benegaa 2l Menamn eap egaknya negaa nonesa 3 Menamn eap egaknya llkrl yang menggunakan ssem konsusonal l q Menamn eap egaknya hukum yang besumbe paa pancasla 5 Menamn aanya hubungan yang selaas seas sembang analembaga negaa Paa asanya emokas pancasla mem pnsp-pnsp sebaga beku o Beasal<an asas musyawaah mual<a yang lpu semanga kekeluagaan -an l - goong oyong o Menolal< paham nvualsme o Menolak maxsme o Beasakan paham negalsk pesauan an kesauan negaa menamn L kepenngan peoangan an golongan eap eap menamn kepenlngan besama Hak an kewaban yang sembang Kebebasan beanggung awab Pesamaan bag seluuh al<ya lnonesa Mewuukan kealan kealan Y g\ ns emokas a u u e 7 L* Demokas pancasla _ l4a S Sl -\ - Pl Pl halus laln \l \ * e Cuu G \- \* \ -\o --n -1q \- _ -\n \n - --\- \- \- \- \ \- \

39 &- \- l # n &_ e- *-\* e*\* Menunung ngg ca-ca an uuan -%* ne- u-*a*a* n-% nasonal *vq k \ C u 1 Beasakan paa keuhanan yang maha esa 2 Menunung ngg HAM 3 Bekeaulaan akya 4 Dukung oleh keceasan waga negaa 5 Menganu ssem pemsahan aau pembagan kekuasaan 6 Meneapkan pnsp ule o law 7 Bekealan sosal 8 Menamn oonom aeah g Mengusahakan keseaheaan akya 10 Ssem pealan yang meeka bebas can ak memhak 2 Pelaksanaan Demokas lnonesa ya b Peoe pelaksanaan emokas pancasla nonesa apa uakan sebaga beku a Paa masa evolus Paa masa penaahan Belana penyelenggaaan pemenahan an emokas belum bealan engan bak Paa saa u l<ekuasaan mash pusakan l angan pesen kaena lembaga polk enokas sepe MPR an DPR belum ebenuk Unuk menghna anggapan nonesa aalah negaa absolu maka lakukan kebakan-kebakan unuk menbenuk pemenahan yang enokas Kebakan esebu aalah 1 Makluma pemenah no X 16 Okcbe 1945 enang peubahan ungs KNP 2 3 mena ungs palemen Makluma pemenah anggal 3 Noven-e 1945 mengena pembenukan paa polk L Makluma pemenah anggal 1 llovebe 1945 enang peubahan kabne palemene Dengan kebakan u mal<a ssem pemenahan lnonesa beubah mena ssem g palemene Namun paa akh ahun 1949 pemenahan l<embal ke ssem [ g l pesensl Paa masa oe lama Tahun kabne beubah ke ssem palemene an Soel<ano Haa akan smbol kepala negaa Demokas yang leapl<an aalah emokas l palemene aau lbeal Paa masa nemokas bsa kaakan mensalam keavaan kokas apa vuuak-a?unsu-u* ya--#m haf-e-anan-yagge a<unabgg polk-vq1g hgs paa polk bekeangpem-uq-bsh-ak po^ aka eamn amu=capa kegagalan alam menamn sablas polk kelangsungan * pemenahan an pencpaan keseaheaan akya Hal u sebabkan oleh 1 Bebaga golongan polk memenngkan kelompol< sen apaa kepenngan bangsa l 2 Lanasan sosal ekonom akya enah 3 Anggoa konsuane ak mampu besang meneapl<an asa nega^ $ Akhnya Pesen Soekano mengeluakan ek pesen 5 ul 1959 yang bes o Meneapkan pembubaan konsuane 1 e*%* unvesal Dalam emokas pancasla lengkap engan pnsp eka emokas yang aa alam eolog pancasla sehngga emokas pancasla memlk c l<has yang membeakan engan emokas yang lal<sanakan cleh negaa an Ssem polk emokas pancasla haus asakan paa 10 pla emokas pancasla g \*- &- \- &- Dengan mempehakan pnsp-pnsp emokas yang elah bahas sebelumnya maka apa smpulkan bahwa enokas pancasla elah memua pnsp emol<as secaa L l \ 1-7sllll\\llGlln l -*s TlEz \e \ \* -&* \* &- k* \- \ \-n &* 3-&*- -%- *q- =qq*n -\q^- -q* \*

40 \- \ -\- -\* aqh*& k *k &_ -k =\* k &* 3_\ \ \ H \-\ o Meneapkan UUD 1945 belal<u l<embal sebaga l<onsus negaa an ak belakunya UUDS 1950 Pembenukan MPRS an DpAS l Dengan keluanya ek pesen u maka beakhlah masa emokas lbeal an lnonesa memasuk masa emokas epmpn y 3 Masa emokas epmpn Oemokasepmpn belangsung paa ahun Menuu keeapan MPRS lo vlll MPRS bos Oenol< epmpn aalah l<eal<yaan yang pmpn oleh hkma l<ebaksanaan alam pemusyawaaanpewaklan yang benl<an musyawaah unuk * nuaka secaa goong oyong anaa semua kekuaan nasonalyang poges evolusone 1 engan bepooskan nasakom Awal mbulnya emokas epmpn aalah aanva keaksenangan Pesen Soekano ehaap paa polk yang anggap lebh nenenngkan l<epenngan paa an eolognya masng-masng Aapun c-c emokas epmpn aalah!6 Pesen Soekano sanga bepean alam penyeleggaaan pemenahan Pean paa polk ebaas 1 Bekembangnya pengauh PK an mle sebaga kekuaan sosal polk Namun paa pelaksanaannya eapa penympangan pelaksanaan emokas epmpn - engan pnsp emol<as yau o Lemahnya pean paa polk Lemahnya pean palemen Lemahnya amnan hak asa waga negaa Telaasnya kebebasan pes l Pembeonal<an G-30 S PK anggal 30 Sepembe 1965 mena puncak beakhnya * emokas epmpn yang ana engan sua penah sebelas -u--soe a pesen Soekano kepaaeneal Soehao unuk mengaas keaaan a Paa masa oe bau Pemenahan oe bau memlk el<a unuk melaksanakan pancasla an UUO secaa mun an l<ensekuen Pemenahan oe bau belangsung a bawah pmpnan pesen Soehao Oe bau melanukan pembangunan emol<as beasakan keenuan alam UUD 1945 Unuk menaan<an k pemenahan oe bau menalankan mekansme kepemmpnan nasonal lma ahun Kebehaslan pembangunan ana oleh menngkanya peumbuhan * ekonom penkan pembangunan nasul<u an behasl menekan lau * peumbuhan penuuk Namun paa pel<embangan selanunya mengaah paa -l pemenahan senalsk yau kuanya kel<uasaan pesen alam mengau semua poses polk Kegagalan emokas paa masa oe bau sebabkan oleh hal-hal! beku yau _ Rekumen polk yang euup Pemlu yang auh a semanga emokas Peganan l<ekuasaan ekseku hamp al< aa pengakuan hak asa ebaas Semakn lama pemenahan oe bau auh a semanga emokas an konol akya bekuang sehngga pemenah mena koup an sewenang-wenang auhnya pemenahan oe bau sebabkan oleh Hancunya ekonom nasonal ea kss maa uang an kss ekonom l Tea kss poll< an auhnya legmas polk ^ Pla penul<ung oe bau ak besau! Desakan semanga emol<as a pea penukung emokas a u n el?u e-akh clana engan pengunuln pesen soehao x l l S -l# 91*! x-*3lla1nl u Plll [\ *\*&*u \- \ \ & -L P11leus &* 3* &* -*&n* &-k *\ gln \ \ \U n_l -\_!

41 \ \ \- \ \- \ \o-u 3q* \* -\* \- \ \ \--a- \-\- \- \61 Demokas masa anss Masa n belangsung anaa ahun Kekuasaan a pesen Soehao seahkan kepaa waklnya B Habbe paa anggal 21 Me 1998 Pesen B Habbe menyaakan bahwa pemenahannya aalah pemenahan ansso nal Paa masa n banyak pembangunan an pekembangan ke aah kehupan [ emokas anaa lan 1 Keluanya keeapan MPR Rl alam sang smewa Novembe 1998 sebaga awal peubahan ssem emokas secaa konsuonal Keeapan u aalah l keeapan MPR No lmpr1983 enang aa eb maels Pemusyawaaan Rakya Republk lnonesa sebagamana elah ubah an ambah ^ []lltlltyl# u l l 1 a < < < < - - Tap MPR Rl No XMPR1998 enang pokok-pokok eomas pembangunan ll T penyelamaan an nomalas kehupan nasonal sebasa Tap MPR Rl No X MPR[998 enang penyelenggaaan negaa yang besh l an bebas koups kolus an neposme Tap MPR Rl No XllMPR1998 enang pencabuan keeapan MPR No V MPR1998 enang pembean ugas an vevenng h k pesenmanaas MPR Rl alam angka penyuksesan an pengamanan pembangunan nasonal sebaga pengamalan pancasla Tap MPR Rl No XlllMPR1998 enang penbaasan masa abaan pesen aan wakl peen Rl Tap MPR Rl No XVMPR1998 eang peubahan an ambahan aas keeapan MPR No llmpr1998 enang pemlhan umum Tap MPR Rl No XVMPR1998 enang penyelenggaaan oonom aeah 1 pengauan pembagan an penanaaan sumbe aya naso nal yang bekealan sea pembangan keuangan pusa an aeah alam angka keanska \Kp \\ n ^^ ^^^ enang pok ekonom aam angka 3-T1]1= =#xx*ty0! 1\ Deapkannya l?ll^no22 ==l 1 aun ltl11 enang pemenahan UU ll[?*ov]mpr1ee8 UU 1999 aeah an [ leee enans pembangan keuangan anaa pemenah nusa H?l - 2 UU polk No2 ahun 1999 enang paa polk No3 ahun 1999 enang pemlu UU No 4 ahun 1999 enang susunan an keuukan MPR DPR DPRD 3 Melaksanakan poses pealan a peaba negaa an peaba lan yang elba KKN an penyalah gunaan kekuasaan a amnan kebebasan penan paa polk maupun ogansas kemasyaakaan secaa luas l 5 Pembebasan bebeapa naapana polk semasa oe bau O Melaksanakan penlu 1999 yang bebas an emokas - - *4-! -- \ AQ-g g\ \ \ \ e ]#lno?? 10h1 1 enang pencabuan ap MPR No vlmpr ETlYL1}11e83 nleosxls!c!--} \ \ \-&- \*- a* a_ \ \a_! \ 1* \ \ \ \!

42 &- \* \ o&- -&* 1 9 # *%L_ -\*%* e-\* *-\** &* -&*\\ Kebebasan pes an cak aanya pencabuan l1l*l \-\_ -\-\\ =\ -l SUpp hag waga nesaa aam meaksanakan emokas Paa masa anss ea banyak keusuhan Canaanya yang ea 3!ll 1l?1Tx[-u33x bulan Okobe Sea< saa ulah lnonesa memasuk nasa eomas a Demokas masa eomas O bawah l<epemmpnan pesen Abuahman Wah pembangunan emokas lanukan Tunuan eomas upayakan engan caa sebaga beku - Pengalan bag peaba negaa yang koups - Pengalan bag pelaku pelanggaan HAM - Pembean pnsp oonom yang luas kepaa aeah oonom l! paa masa eo-mas amnan HAM egal<kan engan keluakannya UU No39 ahun 1999 enang HAM an UU No26ahun 2000enang pengalan HAM Pacla ul 2001 alam sang snnewa MPR pesen Abuahman lvah behenkan an gankan oleh Megawa Soekano Pu engan masa bak 2OOl-2004 beasakan Tap MPR No lllmpr2001 Wakl pesen aba oleh Hamzah Haz beasaka Tap MPR R No VMPR2001 enang pengangkaan vakl pesen Rl Paa nn aa amanemen ehaap UUD 1945 unuk mengubah an L mempedau konsus negaa aga sesua egan pnsp negaa emokas An= lakukan 4 kal yau paa ahun an 2002 * e H Pelaku Buaya Denokas Buaya enokas umbuh seak lnonesa belum meeka yau engan benya au Oeomo seka agang pekumpulan pelaa an lan-lan Buaya emokas u mena l bagan saeg peuangan bangsa mencapa l<emeekaan Hasl yang sanga monumenal aalah lahnya Sunpah pemua 28 Okobe l-928 Kemua buk lan a pekembangan emokasaalah esusunnya el<s poklanasyang bacakan oleh Soekano 17 Agusus1945 ^ Demokas pancasla sebaga panangan hup bangsa haus eapkan alam pelaku [ kehupan seha-ha sebaga beku 1 Lngl<ungan keluaga Conoh pelaku emokas anaanya Oangua ax memaksal<an kehenak anak l o Anak haus nenghoma an nanyayang oang ua Oang ua mau menema l<k aau saan a anggoa keluaga yang lan Anak menema nasha oang ua l Pembagan ugas alam umah angga 2 Lngkungan sekolah c Pemlhan keua OSS maupun keua sehngga anak bsa belaa menggunakan hak plhnya l Penyusunan kelompok pke kelas melalu musyavaah sehngga kepuusan apa 6ema an laksanakan besam a Paa saa l<egaan belaa mengaa guu membexan kesempaan kepaa sswa unuk beanya aaupun menyampakan penapa sehngga sswa belaa bepk ks bean menyampakan kk saan an penapanya secaa bena an beanggung awa 3 Lngkungan masyaaka Pemlhan penguus RT aau RW Dalam hal n waga memlk hak yang sama unuk 1 memlh an plh Menyusun pogam pengembangan masyaaka melalu musyawaah sehngga semua waga elba an mengeahu sekalgus bsa melaksanakan engan bak o n a ^ -* l - Pl lkls \l \ Gul *? &* e 4\gY l l \ \ \- \ -*- \ \ \- \ --a- \ \ \\- \- \ \ \- \- \

43 l -*u o- u\ ll Demokas 10 paa masa kabne goong oyan lakukan 4 kalamanemen eha apesamaanhakankewabanllln^ UUD 1945 paa ahun-ahun beku hae seluuh akya lnonesa kecual -- - >elap oang bebas bebua a ahun 1998 sesua engan kengnannya ahun 1999 c beusaha unuk mencapa keseah eaan bag seap penuuk c ahun 2000 l ku ak paa seap kesempaan ahun 2001 unul< l<epenngan sen e ahun 2002 e menunu hup yang seahea =\-\ \\\_\\- \ \\\_\- \ \ \\! Pnsp alam pelaksanaan Pancasla vau l lah ban kepaa negaa aval! peanyaan beku engan elas an bena! lclaskan pengean emokas pancasla menuu Noonagoo! 1 ll awab laska n apa yang maksu engan aspek maeal alam emokas pancasla! awab e Sebuk an pnsp-pnsp alam emokas pancaslal awab ela ska n awab c-c emokas epmpnl easka n penyebab auhnya pemenahan oe baul awab Kegoon Komle5a Kelopok 1 2 \ _ Eelah ana slang xpaa huu a b c aau epan awaban yang bena! 1 Beasakan aas penyaluan kehen2 Konseps enang mena a **geen ak akya emokas beakan Besama kelompokmu calah leau bak a mea ceak maupun elekonk enang pesnaan emokas paa masa eomas ea kepemmpan Abuahman Wah Megawa an Suslo Bambang Yuhoyono Bekan analss ehaap leau yang kamu _ pesenaskan haslnya epan kelasl Bualah klpng enang pelaku-pelaku yang apa menyebabkan usaknya emokas lnonesa sumbe bsa a sua kaba koan maalah an ablo l c e mal an maeal Konsusonal an emokas a kya langsung an ak langsung langsung an konsusonal pancasla an konsusonal emokas aalah suau pemenahan yang besenkan a keaulaan akya keaulaan hukum c keaulaan Negaa keaulaan penguasa e keaulaan aa 1

44 \1 \ -\* \* \* \--\* \- -&u &***%-a*\* R* n=\* -\ \\ l\1 n Z Tokoh yang mengemukakan emo- 7 Demokas pancasla beasaskan paa l a l<esenbangan hak an kewaban kas aalah pemenahan a oleh musyawaah an kekeluagaan 6an unuk okya aalah c keaulaan akya yang a FD Roosevel bekeuhanan Abaham Lncoln - asa eggang E Kenney c ohn goong 3 Lon oyong an kemanusaan Rousseau 8 Daam penegakan masyaaka maan s Locke - - _- ohn e aa bebeapa plavugp1 n[- 4 Poses emokasas suau negaa kan Dbawah nyang bukan salah sau pla masyaaka maan aalah akan behasl apabla eanam sau a LembagaSwaayaMasyaakaSM keyaknan bahwa b paa polk a emokas aalah ssem upemenahanyangebakcpesyangbebas sosal kealan banng engan ssem lannya e pesuuan nss T1^ llll 9 Pes meupakan nsusyang penng l emokas menamn semua alam penegakan masyaaka maan l kebuuhan apa cukup c *o as meupakan ssem 1-*^*^^^ -^^^!0n$ uas ^ c pes mempunyaangkauan a mea yang beasal a pemenahan pen_ pes meupakan l*1[lseuuh aspas c } l?tttt- masyaaka akan eampung mengaakan konol sosa l n e 5 kesabllan Menuu Gabel Almon sebuah oemenahan vans bak aoa a masyaaka paa umumnya punya skap pos an poak ehaap noma noma emokas asa ehaap pemenah pes mempouks bacaan YanB muah ema masvaaka l eangkau layanan pes Beku n nvanp buka vangoyullll aalah - 1[lX!Taan kemanan c keswasembaan keekaan paa nla-nla hukum [ e kebebasan U eapanya sum be aya manusa yang ngg c masyaaka menengah ke aas 11 Suau masyaal<a yang memlk [ umbuh subu alam negaa keeauan hup alam suasana pekehupan yang man l eapa ngka kemaknuan bekealan sosal an seahea sebu 3 yang ngg alam masyaaka masyaal<a e supemas hukum alam negaa a esa moen unung ngg! koa e nus 6 Beku n aalah eka ELNo polk alam u c mean maan Y^ polk ssem emokas kecual 12 Unukmencapamasyaakamaan a menegakkan ^uxa ^^^-^^*^1 -]- konsus haus menunukkan masyaakanya menegakkan ulu law o _ 1pekehupan yang a ngg - open managemen- c - menegakkan ngka sosal yang ngg menegakkan kebebasan uc hup bepeapa T[HU1Xl e meghoma aanya ogansas e kemauan ngg 1 ^\ $lg-g! negaa umbuh an sabl bla l emokas menamn oolk - l \- \ \ \ \-\ \\\- \-\oa* *-e kas X s Gosu *a \- \- \- \- \-\-

45 \_ -\\- \-\_ \-\_ \\ \\\o\\_\*\*c\-\1 -\ \ \* \- \\* \\\_\\L\--\ \ \_\ \L\- * 13 Kons pemenahan paa ea bela18 Dampak nega penyalahgunaan kunya ssem kabne palemene kebebasan bebcaa an manamoa_ paa masa UUDS 1950 aalah lo c sabl sempuna e leksbel kan penapa apa beupa a c Hlllkonk ana anbeoa - masyaaka umum semakn ks aya nalanya 1 umbuhnya semanga emokas yag ku asa anggung awab penuh hak hak besuaa melalu saluan a ebna akhlak mula masyaaka nomas semakn haga egaknya hukum e kebebasan laksanakan mash c ebnanya nvu sebaga alam keangka Demokas l komponen masyaaka Pancasla epelhaanya pesauan an 19 Kehupan esa esa yng un- kesauan mnkan pelaksanaan emokas apa e ebenuk kelompok saa sosal lha engan aanya masyaaka a caa hup yang seehana 15 Seap anggoa memlk haga kepala esa beasal a kalangan yang nggan kemanan yang kua oang kaya an pana c pengamblan kepuusan meupakan c uama masyaaka maan yau mengku pemmpnnya a kesukaelaan pua kepala esa lalu langsung kemanan -eggankan oang uanya c keswasembaaan e selap esa memlk pemmpn yang plh beasa hasl keekaan paa nla hukum e menghaga plualsme musyawaah 16 Tnakan yang ak sesua engan 20 Salah sau nla emokas aalah keseaaan gene Maksunya aalah Demokas Pancasla alam kehupan seha ha aalah a memaukan kepenngan besama a seap waga negaa mempunya menema segala kepuusan keuukan yang sama musyawaah seap waga negaa menapa pelakuan yang sama c apa mengenalkan engan keuukan c bak alam bemusyawaah lak lak an peempuan memlk hak yang menguamakan suaa ebanyak e selalu beusaha bebea sama epan hukum penapa koa wana an lak lak aalah sama 17 Pnsp alam pelaksanaan Demokas e pelakuan yang sama anaa lak Pancasla yau lak an peempuan alam segala a pesamaan hak an kewaban hal bag seluuh akya lnonesa selap oang bebas bebua sesua 21 Keluanya ek pesen 5 ul 1959 engan kengnanny3 elah menggankan ssem polk lnonesa a emokas lbeal c beusaha unuk mencapa mena keseaheaan bag seap penuuk a epmpn ku ak paa seap kesempaan l palemene unuk kepenngan sen c pancasla e menunu hupyang seahea langsung lah ban kepaa negaa e pesensl 1-4 Beku n unsu yang haus sebaga masyaaka maan kecual 1 1 F* \ ^l L311n 1 \\ *\-PlKausxll!cy _ea \ \ \* \ \ \ \ \ \ U \_ -u -qq- &_ \ \ \ \<

46 =\u-l \&-\*-- -\ A- \-\*\1aalah paam 22 Demokas - pancasla pu yang Desul 0e paa besumbe emokasl emokas kepbaan n alsaah hup bangsa lnonesa Ha 5 \ \ \- \\ \-\- -\* &* \ \* \- LL \- \c1n1h emokas omnlzec n2nacla nala pancasla paa 26 Pelaksanaan masa eomasmel!lllan Oaa n c 6kemukakan oleh Pamo a l lf wahyono Da Damahao pesen soehao peslen Soehao lnonesa eskupeuuuus enskl-opea Po Po Noonagaa 23 Fungs KNP a pembanu pesen beubah mena baan legsla beasakan paa b C c 0 e y a \ a L b \x s o u 1 L h * c e 24 makluma pemenah 14 bokas pemenahan oe lama e e eomas 1 yang mempesoalkan pgsgs ancaa wakl-waklnya menunuk v]akll-waklnya akya menunuk akya 6[36n baan pewaklan akya an l[3tn+meupakan a aspek maeal a 1e45 29 belum memasvaaka -*memasyaakaulclull5lyl\eueuqqp l ly \* 28oblam emokas pancasla Aspek omnas el polk elalu kua alam pemenahan kualas SDM mash enah c buaya polk meupakan Paa kuun waku meup masa emokas X - -- *L ^! poses Beku nl ako pengha6ba emokasas lnonesa kecual a E [XX[u paa lnpes No 12 ahun 1968 has sang ppk 18 Agusus lll1^??99ly penegakan keaulaan akva pensahan w ungs ABR pembaasan papol me epmpn a epmpn a b lbeal c oe bau No- venbe 1945 u 1e5e ul P*lus 5 ekp-esen uc makluma w-kl Pesen No Okobe 1945 angga anggal 16 okobe _^ 27 mengham aspek acnol asek 3 [ --- l omal nnma noma 3l3Ll - Beku n aalah penympangan yang ea paa masa oe bau kecual a Lemahnya pean paa pollk l-emahnya pean palemen [ c Lemahnya amnan hak asa y^1c1l-^c11^*^^--^ ^^ TebaasnTa kebebasan pes kekuasaan e Desenalsas kekuasaa e D^1 n nc [-1n ma nlza senkulnlyangoukanmeupakancoo Bekunyangbul<anmeupakanconoh U 30 ba paspas polok umah lngkungan uma emokasql emokas llngkungan buaya ppul masvaaka belebhan e paspas masyaaka masvaaka uama uluu DE ^ul 2s u-l!l- L e*u semua wa? *p anak a _- _ uul llq SlKul hlgku * maan kecual kehenak?la?fya a menghaga plualsme anak engha oang ua nasha oang ua memahnasha musyawaah anak memal c l-^!^-l1^-^ A +^ ^^^^ a Saan l menema ua oang c keebukaan -^namn o * l 1l - \1 e peaabanngg e kebebasan L e anggoakeluagalan pembagan ugas alam ugas umah angga l lslah ll \ lslah emokas beasal al bahasa Yunan yau an aalah emokas mengakan Abaham Lncoln paham emokas yang mengkuseakan waga alam menenukan kebaksanun l l \1 4 5 Demokas yang asakan paa kebebasan nvualsme sebu enokas Menempakan hukum paa possl eaas alam kehupan bebngsa an benegaa meupakan pnsp emokas yau Suau pemenahan yang kekuasaan enggnya angan akya sebu a L 1E s ll 6 1 l L k-k bawah n engan epa an bena! 1 Pemenahan oe bau beakh ana engan 1 Gusul _A

47 \ C =\ \- \_ o\_\ \\\_\ \ \ \_\ \ \ n\*\_ \ \ 8 9 Demokas paa masa kepemmpnan Soekano aaah emokas Megawa! soekano Pu an n Hamzah Hamzan Haz melaksanakan meaksanakan pemena pemenahannya en8an 10 Masa eomas awa paa ahun On kabne lll awablah peanyaan beku engan epa an bena! 1 elaskan pembagan emol<as beasakan penyaluan kehenak akya! awab _ Sebukan c-c emokas paa masa oe bau! [ awab 3 elaskan aka bahwa bangsa lnonesa elah melaksanakan emokas vv\ ul* luk lvvv meeka meeka 4 awab un 5Sebukanconohpelaksanaanemokaslngkungal sebukan c uama masyaaka maan menuu MAs Hkaml * awab A Belah ana sang paa huu ab c _yang pang epa! aau e epan awaban 3 ll3h 1 a[x[#11?ooa pol_ 1 skap nvu ehaap ssem c e F a bahasa a Buh Colee Culue SOh c Buhayah k an komponen komponennya pok a nla nla yang 3snek e alas pengeahuan aa 4 c yang menono a negaa *o- saa ahayul an mos kas aalah akunya paspas pola ngkah laku no Oun mnull* llxh} penyampa a pb ll]ll ehaap anggoa alam sau ssem ahan negaa an pollnya menunu aanya kebebasan yng panangan polk n ngau skap oenas phan an polkseseoang 2 lnt11l?lll e baas eenu yau ehauo log mana a eka secaa semp meupakan nkas bahwa polk yang luas kecual alam yasyaaka esebu pok buaya _ n l Hl on o e 5 lul_ X]u o kungan keoaa TN an po *nlsn smpa enaoa Taa na sopan sanun an ukua na buuknya ngkah laku pok sebu l [?llxln akomoa pok l3h buay

48 le-\ \* \] \* -\- =\L&-n\*&-\\*\* -\q-\*\*y buaya yang memlk negaa Kaakesk emokas Pancasla 10 Suau menopang akan yang maang polk yung *ueclakan engan emokas ne$*6?& 6 an anaa lan a c cl menaga kesembangan anaa hak an kewaban menonolkan hak nvu menonolkan kewaban sebaga waga negaa e l B 9 menguamakan hak apaa kowa ba n pengamblan kepuusan Aanya pelaku yang menganggap nya aaupun oang lan sebaga anggoa ak alam kehupan polk meupakan c a Pe a buaya Polk PasPan mxe Polcal culues c paochal pacpan culue buaya Pollk Paokal e buaya Polk kaula lnonesa aalah salah sau negaa hukum Yang bukan c c negaa hukum aalah a aanya amnan Pelnungan ehaap HAM aanya supemas hukum alan penyelenggaaan Pemenahan c aanya Pemsahan an pembagan kekuasaan negaa aanya pemenahan bewbawa p aanya lembaga pealan Yang bebas an man Kebebasanbepaspassesungguhnya meupakan gabungan a kebebasan bepenapa an bekelompok Yang bukan ens paspas aalah c e alam pemlhan umum konak aau hubungan engan peaba Pemenah melakukan Poes ehaap lembaga masyaaka aau pe me na h mencalonkan alam pemlhan abaan Publk mula a pemlhan luah hngga bu pa mengku es Pegawa nege spl -C!13 * 11 Salah sau nlal emokas aalah keseaaan gene Mal<sunya aalah a selalu muaka alam selap a pembean suaa \ a emokas yang sabl b kekuasaan c legsla an ekseku negaa e mle aalah seap waga negaa mempunyal l<euukan Yang l pela<uan yang sama -semua waga Memlk hak yang l sama epan hukum koa wana an lak lak aalah u e 12 seap waga negaa menapa y c sama sama pelakuan yang sama anaa lak an PeemPuan alam segala lak hal aalah Konseps enang emokas suau pemenahan yang besenkan [ a keaulaan akya keaulaan hukum keaulaan Negaa keaulaan penguasa keaulaan aa 3 13 Tokoh yang mengemukakan emo- l kas aaah pemnahan a oleh l an unuk akya aalah c e a c e FD Roosevel l Abaham Lncoln ohn E KenneY Rousseau ohn Locke 14 Poses emokasas suau negaa akan behasl apabla eanam sau keyaknan bahwa a c e emokas aalah ssem Peme nahan Yang ebak banng engan ssem lannya aanya keyaknan pemenahan emokas menamn sel ulo kebuuhan apa cukup emokas meupal<an ssem [ pemenahan Yang beasal a buaya sen engan emokas seluuh asp- as masyaaka akan eampung emokas menamn kesablan negaa?y s%-pnllelusxlsngqy1la

49 k n=&\- =L\ oau_-k*\* k \&_!U X- \ -\ \* \ \\-Ll 15 Daa hukum negaa lnonesa aalah 20 Beasakan Unang Unang paa y negaa emokas yang la * peama keua c kelga keempa a u u l- macam yau c e ca ca nasonal bangsa lnclonesa sebagamana 1945 o uellukl5l emokas Uelu5 neoasaal Kan Hancaslla - aalah subek paspan kaula abangan san an pay paokal subek paspas paokal paspas pay paokal kaula abangan engan menunung ss Aquoullll keaulaan akya KyL uln alam l\egaa Nega L Kesauan Republk lnonesa mempeuangkan ca LLa canya Lqyo -- alam kehupan bemasyaaka mewuuka nn mewuuokan eseaheaan bap bas seluu-h seuu-h akya nonesa nonesa mempeuangkan kepenngan anggoa bemasyaaka bansa an negaa melalu pemlu 2L D bawah n yang bukan meupakan kewaban paa polk nonesa e aalah 3 a memelhaa an mempeahana o Dalam n^^- penegakan masyaaka memnphan-o 18 maan <esauan op? pa yang peu [L1] 1 kandbawahnyangbukanmeupakan mengau oun *ele h peha_ plamasyaaka maan aalah c e paa polk peguuan ngg Pes meupakan nsus susyang yang ^lluk c e penln8 penng! 1 3 u pes meupakan mea penkan uo bag muah u$l masyaaka lllsykal pes meupakan mea unuk sosa e ehaap pemenah pes mempouks bacaan yang muah ema masyaaka semua lplsan 5u lapsan masyaaka masyaaka suah Suah eangkau layanan \ F-Sl-l la - Pn Pn elusy es\ lnn n S Gusu melakukan penkan pok an menvalkan aspas acna< polk n^p menyalukan 23 l conoh u a a noknas polk } u 5u5lllsSl sosalsas polllk polk c eka polk o penkan yvl vluvl\q polk e buaya polk Kons emokas paa ea belakunya ssem kabne palemene paaa masa 1950 bsa u\qq^q kaakan 1[ -- UUDS - -- mengalam keaaan yg a manap ab c sabl mn penghayaan an pengamalan Ranca_ sla paa masa oe o0 bbau meupakan ll5ukl mengaakan Konlol konol soslal nasonal menunung ngg supemas hukum emokas an hak asas ogansas ot1l?-l ngunan angga pes yang bebas supemas hukum l-l-^ pes mempunyaangkauan a yang u q 6\quq vo E!-*- l mewu ukan mengembangkan mengenbangkan kehupan kehupan kebe- Eenokas paa \Ews\q lqvq - -*-yang asakan L _ a a pancasla lbeal c n u sosals uoll e e assme lslsme c komuns 77 Almon & Veba nengkaskaskan \u\q - u buaa polk masyaaka masvaaka alam ga ga 111 u n^-- -l Republk lnonesa Tahun basan aau nvualsme emokas Lul\ o y l PolkNo3lahunzoozuuakh maksu alam pembukaan Unang Unang Dasa uegaa l e kega an l<eempa n! l ecanum aya e eksbe o l y1\- _ \_ \ \ \-\-\\\\_\\ \-\\ \\o\

50 \ \ \-\- \ \-\ \ 24 Dalam angka melaksanakan \ \- emo- \ \\_\_ 25 memlh wakl wakl akya Yang anggo- anya ak plh melalu pemlu aalah Dewan Pewaklan Rakya Maels pemusyawaaan Rakya Dewan Pewaklan Daeah a c e Dewan Pewaklan Rakya Daeah \_\- \\ \_ Saah sau kebakan unuk menghna anggapan lnonesa negaa absolu paa kas Pancasla pemlhan umum paa masa eomas selenggaakan unuk 3 n \- masa pemenahan lbeal maka ke luakan makluma pemenah anggal 3 y Novembe 1945 yau enang a pembenukan paa polk peubahan ungs KNP c peubahan ke kabne palemene 1 pembenukan kome nasonal l e kembalnya pemenahan Baan Pemeksa Keuangan pesensl A lslah l k-k beku engan bena! Taa nla sopan sanun aau ukuan bak buuknya ngkah laku polk sebu Menuu Albe Waya buaya polk aalah aspek polk a suau ssem nla yang e a Masyaaka engan kesaaan polk kecl aau bahl<an al< aa sama sekal memlk pe buaya polk Paa polk mengaak an menca oang bebaka unuk ak alam kegaan polk meupakan ungs paa polk sebaga Kononas mogok an emonsas meupakan benuk paspas polk bebenuk Suau pemenahan yang kekuasaan enggnya beaa angan akya sebu Penghagaan ehaap supemas hukum meupakan amnan ehaap ecpanya Demokas paa masa kepemmpnan Soekano sebu Aspek yang yang mengeengahkan uuan yang henak capaalam emokas pancasla sebu 10 Pemenahan masa anssonal pmpn oleh c S \ \ \ \\ \\ \_! \* \ \\ \ \ \ \ \ \_

51 l v BAB HTERBUKAAN DAN KEADLAN --- T}- T l lx l Pnsp keebukaan menghenak aga penyelenggaaan l bebaga kebakan alam penyelenggaaan pemenahan l[ hauslah elas ak sembuny-sembuny an ahasa melankan peencanaan pelaksanaan an peanggungawaban haus keahu publk sea akya behak aas nomas yang akua mengena penyelenggaaan pemenahan ^ Kealan meupakan suau ukuan keabsahan suau aanan kehupan bebangsa bemasyaaka an benegaa l Pewuuan kealan pelu upayakan engan membekan l amnan ehaap egaknya kealan pemenahan laksanakan secaa ebuka an anspaan anya v - g l * 3 Menamplkan skap keebukaan an kealan alam kehupan bebangsa an benegaa p KomReensDasa 31 Meneskpskan pengean an penngnya bebangsa an benegaa 32 l 33 keebukaan an kealan alam kehon l Menganalss ampak penyeenggaaan pemenahan yang ak anspaan Menunukkan skap keebuagn an kealan alam kehupan bebangsa an benegaa g - -A # Rngkoon loe l A Pengean Keebukaan an Kealan 1 Pengean keebukaa n l! g l A v Keebukaan aau anspaans beasal a kaa asa ebuka an anspaan yang secaa haah beaenh embus cahaya nyaa elas muah paham aa 1eu] aksangsaauakaakeaguande@aanaquanspae05l-} aaah nakan TTk-Ea y1g9*91glu!a! nlasl E ue * u n n ya ah paham *y E paa#an penenahan keebukaan aau anspaans bea keseaan pemenal unuk senanasa membekan nomasakual mengena bebaga halyang bekenaan engan poses penyelenggaaan pemenahan Paa ea keebukaan n bangsa On nugu 11 menuu ea bau Baas-baas anaa negaa mena kabu sehngga menngkaan l moblas an namka masyaaka emasuk mbulnya gagasan baus seuun nss a kehupan Ka a n X l $ L lll - Pl lulus Xl Sn Gusul l 1

52 2 -\- \ \*-\-=sl-\*\ l*\&- \-- \- \ \ \L \- \ \- \ \- \! Pengean Kealan Kealan menuu Kamus Umum Bahasa lnonesa beasal aa kaa al yang bea keuuan keluusan clan kekhlasan an ak bea sebelah ak memhak ak L sewenang-wenang Menuu Ensklope lnonesa kaa Al bea < Tak bea sebelah aau ak memhak kesalah sau phak < Membekan sesuau kepaa seap oang sesua engan hak yang haus llllloo < 3 # [?a<an 5 c c eenu Aalah ak al kalau seoang peaba ngg yang koupo mempeoleh penghagaan a peslen Kealan legal us o Legos Kealan legal yau kealan beasakan Unang-unang obyeknya aa masyaaka yang lnung UU unuk kebakan besama bonum Communel Conoh < l c a kaau s A menapakan pomos unuk menuukabaan sesua engan kneanya selama n ltn a kaau senua pengenaa menaa ambu-ambu alu lnas Aalah al bla Pols alu lnas menebkan semua pengguna alan sesua UU yang belaku Kealan Vnka usa vncava Kealan Vnka aalah kealan yang membekan kepaa masng-masng oang hukuman aau ena sesua engan pelanggaan aau keahaannya l Seap oang memlk hup Hup aalah hak mlk seap oangmaka menghlangkan hup oang lan aalah pebuaan melangga hak an ak al Kealan Dsbu usa sbuvo Kealan sbu yau kealan yang membekan kepaa masng-masng oang apa yang mena haknya beasakan asas poposonalas aau kesebanngan beasakan kecakapan asa aau kebuuhan n seseoang aalah al kalau sa haus membaya seumlah uang kepaa s B seumlah yang meeka sepaka sebab s B elah menema baang yang a pesan a s A ltn na - kewabannya < menuu auan yang belaku Tak plh kash an panang sapapun seap oang pelakukan sesua hak an Macam-Macam Kealan * +^+^\ a Kealan Komua uso commuavo yau yang kepaa masng-masng membekan oang kealan Kealan Komua apa yang mena bagannya beasakan hak seseoang uamakan obyek eenu kewaban mana yans bena an yang saah uu epa e Aalah al kalau sa hukum Nusa Kambangan kaena keahaan koupsnya sanga besa semangka hukum bea Kealan kea usa ceava Kealan kea aalah kealan yang membekan kepaa masng-masng bagannya beupa kebebasan unuk mencpa sesua engan keaas mlknya bebaga bang kehupan oang yang l

53 3q- -\- n\- \- \*&*\*&* &_\- &- n** \\* a\-\_ \-\_ \ \* Conoh - Aalah al kalau seoang penya bekan kebebasan unuk menuls besya sesua engan keaasnya Aalah ak al kalau penya seoang angkap apaa hanya kaena syanya bes kekan ehaap pemenah Kealan poek usa poecva Kealan poek aalah kealan yang membekan pelnungan kepaa pba- pba a nakan sewenang-wenang phak lan g Kealan Sosal Menuu Fanz Magns Suseno kealan sosal aalah kealan yang pelaksanaannya eganung a suku poses eknom polk sosal buaya an eologs alam masyaaka Maka suku sosal aalah hal pokok alam mewuukan kealan sosal Kealan sosal ak hanya menyangku upaya penegakan kealan-kealan esebu melankan masalah kepauan an emenuhan kebuuhan hup yang wala bag masyaaka l seangkan menuu 1-soees -Leaan bag mena 1 Kealan D sclt Yau keala- 3= --a egan sbus asa an kemakmuan menuu l kea =- ke _el 3 2 Kealan xonua Yau kealan yang behubungan ga-! pesanaan yang 1!e4a oleh seap oang - anpa melha asa-asa peseoangan 3 KeaOllan koa alam Yau kealan yang besumbe paa hukum koa alam 4\ Kealan konvensonal aalah kealan yang mengka waga negaa kaena kealan u ekkan melalu Fn kekuasaan 4 Po D Noonagoo SH menambahkan aanya kealan legalas yau kealan [ hukum yau sesuau l<aakan al ka sesua engan keenuan hukum yang belaku Teo keaa! yq!g sampakan!!qo 9!-gah sebaga beku *-<+ 1 K=lLlan -o-ql suau pebuaan kakan al secaa moal ka elah mampu membelkan pelakuan sembangselaas anaa hak an kewaban 2 E3glq!-po-seual suau pebuaan kaakan al secaa poseualka seseoang elah mampu melal<sanakan pebuaan al beasakan aa caa yang elah ea p ka n Seangkan menuul Thomas_!!bbesuau pebuaan kaakan al ka elah asakan paa peanlan-te Tlnya seseoang yang bebua beasakan1 peanan yang elah sepaka bsa kaakan al Makna Keebukaan alam kehupan bebangsa an benegaa Dalam eo emokas pemenahan yang ebuka aalah suau hal yang esensal aau penng euama akses bebas seap waga negaa ehaap bebaga sumbe nomas 1 supaya ak ea salng cuga ana nvu masyaaka engan pemenah 7 Keebukaan alam penyelenggaaan yau seap kebakan hauslah elas ak lakukan l secaa sembuny ahasa eap peencanaan pelaksanaan peanggungawabannya bsa! keahu publk an al<ya behak aas nomas akual mengena bebaga hal yang - 1 menyangku pembuaan an peneapan kebakan 9l_1 g!g penngnya keebukaan alam penyelenggaq-q! pemenahan a Keluasaan paa asaceneu[ Oseewbngkan- semn besa kekuasaan! semakn besa pula kemungknan ea penyelewengan Dasa penyelenggaaan pemenahan u a akya oleh akya an unuk akya aga! penyelenggaaan pemenahan u eap alu yang bena unuk keseaheaan akya -* lfs*yy591! L_ l - Pl lelus \

54 a\_\o\_ \\- \q_\_o\ \\-\_\\\\_\_\ \E^ \ \_1 l c Dengan keebukaan memungknkan aanya akses bebas waganega L*ha1ep nomas yang paa glannya akan memlk pemahaman yang enh sehgg \l anpl bepaspas ak alam mencpakan pemenahan yang konsuk an asonal peoman penyelenggaaan negaa yang mengeepankan penngnya! lq1 keebukaan an kealan aalah sebaga beku l Keeapan MPR Rl No VllMPR 2-00L bab ll enang eka kehupan hehgsa \-1Maksuaekakehupanbebangsaaa ahekayangbesum1ln ^ * [ agama khususnya yang besa unvesal an nla luhu buaya bangsa yag ecemn alam pancasla sebaga acuan asa unuk bepk hes n an bengkah laku alam kehupan bebangsa 2 lkeeapan MPR Rl No VllMPR12001 enang vs lnonesa Masa Depaba V naao uama- vs lnonesa 2O2O aalah Al a hukum yang bekealan anpa skmnas Tegaknya +ll[?xt]y Y *1 l * E! E [ l E H K K l l ] 1 Tewuunya nsus an apaa hukum yang besh an b poesonal - T^--l---^^---- Tewuunya buaya penghagaan an kepauhan ehaap -h Tewuunya kealan sbus penapaan sumbe aya ekonon n l 5h1[xl?HlllnTloen5ga Bak an besh alam penyelenggaaan negaa Tewuunya penyelenggaaan pemenahan yang poesonal a-lsl 5 akunablas memlk keblas an bebas KKN u Tebenuknya penyelenggaaan pemenahan negaaag e< an anggap paa kepenngan an aspas akya seluuh wlayah negaa * emauk aeah epencl an pebaasan sea ek1 Bekembangnya anspaans alam buaya an pelaku vl u\ polk an [emenahan c-c keebukaan 1 C-c keebukaan menuu Dov Beehom an Kevn Boyle 1 Pemenah menyeakan bebaga nomasakual mengena keha - l ^ 4 an suah buanya Aanya peluang bag publk an pes unuk menapakan aau mengakses bebaga okumen pemenah melalu palemen Tebukanya apa-apa pemenah bag publk an pes emasuk apa-ap pag1 Aanya konsulas publk yang lakukan secaa ssemak oleh pemenah mengena bebagakepenngan yang bekaan engan peumusan an pelal<sa! Seangkan secaa umum masa keebukaan memlk c khas 1 2 yau Pesanya pekembangan nomas elekomunkas an anspoas yang apa mempengauh kebakan negaa an beakba paa peubahan skap - l\ masyaakabangsa Baas ana negaa mena kabu yang beakba paa masyaaka ak saggp lag menegakkan keaulaan negaanya an aanya kebuuhan menenaa memanaakan polk ekonom maupun eknolog bak engan epaksau lall unuk memenuh kebuuhan waga aau masyaaka u sen Ea keebukaan bsa menasebuah ancaman maupun anangan bag kenau?l su o bangsa ea n menaancaman kaena bsa membawa pengauh maupun kekuaan ega yang membahayakan keuuhan suau bangsa namun ss lan ea keebukaan uga L membawa ampak pos oleh kaena u seap bangsa haus mampu spn segala hal aga ea keebukaan bsa membekan manaa bag waga negaanya!q* T ^ua

55 \ \- \ -\\ \4* \\- Kegoon Komee-en nu 1 \-k \ \_\ \ =\_l Belah ana slang paa huu a b c aau e epan awaban yang palng epa! 1 Beku n aalah pengean kaa al 4 Asoeles membag kealan mena empa macam Lensklope a c lnonesa a Tak bea sebelah Membag wasan sama banya kepaa seap oang sesuaengan haknya Membekan sesuau 2 Suau nakan yang aksewenangwenang aau nakan yang O sapapun ll yau lan moal l Komua bu legalas an! konvensonal oang anpa melha asa-asa peseoangan sebu a Kealan sbu L koa b Kealan alam c Kealan konvensonal Kealan moal Kealan komua awab lelaskan ua hal yang mena kaakesk ea keebukaan awab!1 awab elaskan makna keebukaan alam kehupan bebangsa an beegaal awab Sebuka -- Kealan yang behubungan Ongn pesamaan yang ema oleh seap elaskan eo kealan yang sampakan oleh Noonagoo! Kegoon Kompeen Kelompok alam konvensonal Asoelesl masa epa n 5 Komua sbu koa awablah peanyaan beku engan elas an bena! elaskan pembagap kealan menuu 1 sbu an legalas 5 Moal poseual komua meupakan e Komua sbu koa aam %1noa a Keebukaa n Taa hukum Kealan e Dspln c Tanspaans 3 Menuu Thomas Hobbes suau pebuaan kaakan al apabla a Sesua engan peanan kesepakaan Seap oang menapa bagan baga n *ng c Tak bea sebelah Sesua hak an kewabannya e Tak plh kash l 11 Besama kelompokmu kumpulkanlah nomas bak a nene koan maalah sua kaba maupun ablo enang pela ksa naa n pemenahan ea oe bau an ea eomas nau l a keebukaannya Analsslah besama kelompokmu an bualah suau pebanngan yang membeakan keebukaan l ea oe bau an ea eomas Tulskanlah alam benuk lapoan sngka seakan sumbe nomas yang kalan gunakan an pesenaskan haslnya epan kelas unuk menapakananggapan a kelompok lan

56 -\-\- \ 1 0 -<ay- g o%* u %- *o&* &*&- a* n-\- *&* c\\- 1 \ [ *& \* -\- -&- \*-\- Rngkoon [loe Penenahan Penyelenggaaa 1 4 q \ Beasakan UUD 1945 yang menyelenggaakan kehupan bemasvaaka bebangsa an benegaa aalah pemenah negaa yang sebu engan penyelenggaa pemenah l negaa penyelenggaa negaa Penyelenggaa negaa n alam a!-s-as mqlpu!-ang eksekul legsla an yuka Seangkan aam a semp penelenggaa negaa aalah penah ekseku nun pakek peyelenggaaan pemenahan lnonesa pasca geakan eomas nasonal pnsp-pnsp penyelenggaaan peme-nahan yang bak eea alam Unang- Unang No28 ahun 1999 enang Penyelengaaan legaa yang Besh an BgblslouB5_l h enlahan } 0 h -l y l # 4 $ Kolus an NGmE-Dalam lasat3 -=_-an oe-egsanna-zleggn asa-asas mum 7 Z yah!--n-cakup Asas Kepasan Hukum vau asas alam Negaa hukum yang yenglamakan anclasan peauan peunang- unangan kepauan an kealan alam seap kebakan penyelenggaaan Negaa Asas Teb Penyelenggaaan Negaa Aalah asas yang mena lanasan keeauan keseasan an kesembangan alam l pengenalan penyelenggaaan Negaa Asas Kepenlngan Umum Aalah asas yang menahulukan keseaheaan umum engan caa yang aspa akomoa an selek c Asas Keebul<aan Aalah asas yang membuka ehaa hak masyaaka unuk mempeoleh nomas Vang bena uu clan ak skmnaang penyelenggaaan Negaa engan eap menpehakan pelnungan aas hak asas pba golongan an ahasa Negaa Asas Poposonalas Aalah asas yang menguamaka s?mbangan anaa hak an ewalban 6 []?-1]* A S A & \ l h n 7 Asas lk un keun penyelenggaaan ] L 3 Akunablas Aalah asas yang menenukan oa seap kegaan an hasl akh kegaan Negaa haus peanggungawaba 3e z masyaaka aau akya sebaga pemegang keaulaan engg Negaa sesua engan Keenuan peauan peunang-unangan yang belaku a Pengean pemenahan Pemenahan meupakan sekumpulan oang-oang yang mengelola kewenangan- 3l kewenangan melaksanakan kepemmpnan an kbonas pemenahan sea [ pembangunan masyaaka a lembaga-lembaga mana meeka empakan Pemenahan meupakan ogansas aal vaah oang yang mempunya kekuasaaan [ an lembaga yang menguus masalah kenegaaan an keseaheaan akya an negaa Govenmen a bahasa lnggs an Gouvenmen a bahasa Peancs yang keuanya neasal a bahasa Lan yau Gubenoculum yang bea kemu eap eemahkan kealam bahasa lnonesa mena Pemenah aau Pemenahan an ekaanguga l mena L l hh- Yau asas yang neng]amakan keah ang belanasl<an koe peauan peunang-o33 \an-< L c=- au u Penguasa _yu- l-& \ \n -\ --q* -\- \\ \* -\-n \l \ &e cs\s -ul \*- \ -n -n 7 Gs \* \ \

57 1\- o\ \- \- \* \ \L\&- &- *-k &-&_ \- n\- \-\_\_\l Pemenahan alam a luas aalah segala kegaan baan-baan publk yang melpu kegaan legsla el<seku an yuka alam usaha mencapa u_uan negaa l Pemenahan alam a semp aalah segaa kegaan baan-baan publkyang nya melpu kekuasaan ekseku CF Song Pemenahan alam a luas aalah segala uusan yang lakukan oleh Negaa alam menyelenggaakan keseaheaan akvanya an kepenngan Negaa sen a ak akan sebaga Pemenah yang hanya menalankan ugas ekseku saa melankan uga melpu ugas- ugas lannya emasuk legsla an yuka Pemenahan aalah lembaga aau baan publk yang mempunya ungs an uuan Negaa seangkan pemenahan aalah lembaga aau baan-baan publk lam menalankan ungsnya unuk mencapa uuan Negaa Emayo Suonoo l Pengean Pemenah Pemenah aalah ogansas yang memlk kekuasaan unuk membua an meneap<an ukum sea unang-unang wlayah eenu Aa bebeapa ens mengena ssem pemenahan Sama halny eapa bemacam-macam ens p*nh Sebaga conoh Republk MonakKeaaan Pesemakmuan Commonwealh Da benuk-benuk uama esebu eapa beagam cabang sepe Monak Konsusonal Demokas an Monak AbsoluMulak 3l??T1111TllXUa aas maka haapkan un 1 Penyelenggaa negaa yang bak yang akan apa mencpakan pemenahan yang bak ^ 0ula goo govenonce Penyelenggaa yang bak haus mampu meneapkan asas leebukaan mana penyelenggaa negaa besea membeahukan a-a yang bekenaan engan penyelenggaaan negaa kepaa akyanya Syaa-syaa suau pemenahan yang anspaan aclalah sebaga beku 1 Dalam peauan pe unang-unangan negaa ecanum secaa ekspls enang HAM 2 eolognegaa besa ebuka alam bebagassem polk ekonom sosalan buay3 L 3 Meneapkan ssem polk emokas secaa konsusonal [ Menganu ssem mul paa 5 Melaksanakan pemlu secaa peok 6 Pes bebas an beanggung awab 7 Kemeekaan menyampakan penoapa aku $ Sablas nasonal kua 9 Seap waga negaa memlk kesaaan hup bebangsa yang kua 10 Tak eapa pemusaan kekuasaan 11 Tak eapa ssem monopol an olgopol olgopol Aapun usq usq=gl_ma-[llemen ynslma-\lemen p1lgllghang pemenah sebqgg!e!_!q! yang anspaan aalah gbagg!el!!! 1 Socal paspaon ku sel6-anya akya kya alp6enen-tfa-n alpe-enen-th-an - 2 Socal esponsbly peanggung awaban waban pemenahan ehaap akya akya ukungan 3 Socal suppo akya pemenahan ehaap 4 Socal conol pengawasan akya ehaap pemenahan Pnsp mengena pemenahan yang ebuka ak bea bahwa semua nomas mengena penyelenggaaan boleh akses oleh publk Aa nomas eenu yang l ak boleh keahu oleh umum beasakan unang-unang l1*^?lt? llll18ne ak boeh kea nu c ycllu k vau 7Hul\ HT*nl Nasha pols Plql yang bekan lo kepaa mene 4 $ - A 5Y - nou noma yang menyangku peahanan nasonal kelangsungan haun ueuklsl emokas oal an KeSelamalan keselamaan ln0lvlou-lnvu nvu-nvu Waga waga masyaaka Rahasa peagangan a peusahaan swasa l Asp pba kecual sanga buuhkan masyaaka PK Kelus\S* - G ^--!\ \ \ \ -\ \- \-\ \ \ k &_ &\ _ & \ \ \ \\C[

58 l\ l \\- \ n 6 l 9 C -l y! e-a a a H l -&-a3q* &- -\- &a- -&*-&&-k \L e*-\ \ \\ Mlenuu Feeom o nomaon Ac Ameka Seka aa 9 nomas yang besa ahasa namun ak wab eganung paa suau embaga yau 1 Mengena keamanan nasona an polk lua nege encana mle pesenaaan aa pek enang keamanan nasonal an aa CA 2 ll 4 &-&* 5- a Keenuan nenal lembaga lnomas yang secaa egas laang UU unuk akses lnomas bsns yang besa sukaela Mgmo nenal pemenah lnomas pba pesonal pvacy L?1l*#1# - paspas akya aam penyeenggaaan penvkan na a nya lnomas an aa geologs an geosk mengena sumbenya Keebukaan membekan a penng alam kehupan bebangsa an benegaa l1kakan publk l pemenahan Menghlangkan keeuupan an pasangka buuk alam penyelenggaaan pemenahan Mencegah penyalahgunaan kekuasaan *kakan ukungan akya ehaap penyelenggaa negaa Menoong ewuunya pemenahan besh an anspaan Menngkakan asa kebesamaan an pesauan YsPs uuq hubungan Mempemuah luuusq q kea Nslo sama oq engan ueso bangsa uoso laln Selan keebukaan asas kealan uga sanga pelukan alam l<ehupan bebangsa an benegaa Kealan meupakan unsu penng alam kehupan Bangsa lnonesa sanga menambakan kealan yang ecemn alam pancasla yang menempakannya alam slo keolon sosal bog seluuh akya lnonesa Pancasla meupakan eolog nasonal yang bea bahva nlla-nla yang ekanung alamnya meupakan ca-ca bangsa l Penenahan yang Tak Tanspaan C Penyelenggaaan o!---o Penyelegaaaan pemenahan yang ak anspaan aau seng sebu! penyelenggaaan penenahan yang euup beabahwa al< aa keseaan paa peaba negaa membeahukan publk unuk hal-hal kepaa masyaaka luas lnomas yang sehausnya keahu masyaaka hanya keahu secaa ebaas oleh peaba negaa Benuk-benuk penelenggaaan pemenahan euup menanakan bahwa pemenah l ak bean beanggung awab aas apa yang lal<ukan sehngga mbul pasangka yang C ak bak alam hup bebangsa an benegaa Conoh penyelenggaaan negaa yang euup aalah olgak a ookas anak pluokgs mokas an monak absolu Akba yang secaa langsung a pelyelenggaaan pemenahan yang ak anspan aalah eanya koups polk yau pqnyqlahgunaan abaan publk unuk keunungan l U plaqaau kelompok Dasa oe bau koups po< hamp e semg mgkaan [ pe*enah a pemenahan esa sampa ngka pusa Negaa ka saa u emasuk A salah sau negaa ekoup una Koups polk u membawa akba lanuan yang lua l basa yau kss mul mensonal bebaga bang l<ehupan polk ekonom sosal V an buaya peahanan keamanan kss kepecayaan akya kepaa pemenah kss moal pemenahan D Une poklenbaga polk bak ekseku legsla an yuka ak beu ng opmal Meeka sanga sek menghaslkan kebakan yang bephal< unuk kepenngan umumseng kal kebakan u sebaga poyek unuk mempekaya Yuka seng 1 memuuskan yang beenangan asa kealan sebab hukum bsa bel l! ----! - leo l - g\ \- \ \ -\- & &*&-- & & elus\5 Gusul 3*l &- &*k 3-n k \ \- \ \

59 n-&- k l &- $-U- q-l ur4- -1*--*- -=- =EL- -LE 3u--\- &\\- \ \N D ba \g Ekonoml semua kegaan ekonom yang besnggungan engan bokas pemenahan c ^ana uang pelcn sehngga kegaan ekonom bebel-bel an mahal lnve5l -e3c enggan benvesas kaena banyak peznan sehngga peekonoman ak A l * s umbh maksa l cag sosal buaya an ogama ea penewaan mae an konsun Hup [ c aa1an senaa-maa unuk mempeoleh kekayaan an kenkmaan hup anpa n-empeulkan moal an eka agama sepe koups l D bang peahonan an keamanon ea keenggalan poesonalas apaa yau 7 ak sesuaengan unuan zaman sehngga apaa keamanan ak mampu mencegah secaa geolak sosal an gangguan keamanan Penyelengga3l 9s-y_e-1llaha! y_1ng_u_ak anspaan memlk c-c seb_agg -beku- --Tal-e-apa kekuseaan akya alam-pe!mnaha- Tak aanya peanggung awaban pemenah ehaap akyaak aanya konol aau pengawasan langsung a akya ehaap pemenah u eolog okne Tak eapa pembagan kekuasaan D Skap Keebukaan an Kealan alam Kehupan Bebangsa an Benegaa D alam klm emokas saa n skap ebuka penng unuk laksanakan Skap ebuka 3 n al<an menukung poses emokasas lnonesa Dalam kehupan bebangsa an Unegaa skap ebuka haus laksanakan oleh seap waga negaa emask oleh penah Hal n penng aga keebukaan ak hanya ea lngkungan masyaaka eap lebh auh lag keebukaan haus uga bealan alam penyelenggaaan pemenahan Seap peyelenggaaan penenahan haus clakukan secaa ebuka an apa panau oleh \\aga negaa Dengan lakukannya hal n maka kemungknan eanya penympangl- penympangan alam penyelenggaaan negaa apa pekec 1 Apesa ehaap keebukaan alam kehupan bebangsa an benegaa yau upaya unuk memaham menla an menghaga keebukaan alam kehupan bebangsa an benegaa sepe a beusaha mengeahu an memaham hal yang menasa aau elemene enang keebukaan an kealan Ak mencema kebakan alam kehupan bangsa an negaa c Beusaha menla pekembangan keebukaan an kealan O - e 2 pemenah aau phak lan yang konssen engan nnso Mengaukan kek ehaap nakan yang beenangan engan pnsp keebukaan Menumbuhkan an mempomoskan buaya keebukaan an anspaans mula a keluaga masyaaka an lngkungan kea Bepaspas alam upaya penngkaan amnan kealan a lembaga yang beugas unuk menamn kealan an pelaku pos masyaaka alam upaya menngkakan amnan kealan sepe u Mengeahu hal-hal yang menasa enang kealan Mencema aka keakalan alam masyaaka an kebakan yang bekaan engan kealan -nu l<nea lembaga yang beugas membekan O Menghaga nakan bebaga phak yang mempekua amnan kealan e Mengaukan kk ehaap nakan yang lak al an menca solus amnan kealan benak al alam lngkungan keluaga masyaaka on [lyk1]-_1 lngkungan kea c kealan [[lllnakan F ^ l - lln lklus X S Gusul \ l [ [ 1 l

60 -L **&*k*&-k %* -&h- %*-%* %* %* o=k \ \* =\ \\-1** Pemenah yang ebuka apa menngkalan paspas masyaaa sehngga ln l # \ \\ ukungan akya ehaap negaa maln kua Aapun a penng <eebukaan alan kehupan benegaa aalah a apa menghlangkan keeuupan an pasangka buuk alam penyelenggaaan pemenaha n apa menngkakan paspas akya alam pentelgngg2aan pemenahan 1 c mencegah pemenah menyalahgnakan ke<uasaan nempekua ukungan akya ehaap penyelenggaa negaa e nnoong ewuunya pemenahan yanq Oes an anspaan o menngkakan asa kebesamaan an pesaan C mempemuah hubungan keasama engan bangsa lan! c$ & Kegoon Kompeea lovu ll Belah ana slang paa huu a b c aau e ueplawaban yang palng bena! 1 Penyelenggaa negaa yang besh an 4 Asas yang menenukan bahwa seap lv bebas KKN aalah peaba negaayang kegaan an hasl akhnya naus menalankan ungs ekseku legsavabkan l S o 1 l l lka asa* po 1 a uu n z ah gsg *!- UU Rl No 28 ahun 1999 yy Rl No 29 ahun 1999 UU l l 3? l[ 3 c Rkunablas Keebukaan kepenngun nu hukum nega Kepasan Teb penyelenggaaan } llx ubuh UUD 1945 e Baang 101l^2999- kepaa meupakan asva a engean a Kealan nesaa b supemas hukum c Keebukaan poesonalas - o ^--^^ ^^- ^- L^--elas peanyaan L^- beku engan an bena l ll awablah -kn - umum pemenahan vane ecanum alam pasal 3 UU No 28 ahun lgg \---l 1 awad 2 leasn Ua penye awa 3 elaskan unsu-unsu managemen pemenah yang anspaan! lawab Sebukan a penng keebukaan 1 4 awab 5 Sebu an s lavah -\ \ ^ $c-g u 2 Goo Govenance aalah suau e Poposonalsas ubungan yang snegs an konsuk a anaa swasa an masyaaka 5 penyelenggaa negaa yang bak aus meupakan ens menuu - - hal yang - l- _membeahukan besea u5op ] u bekenaan engan penyelenggaaan Wol bank u meupakan asas-asas o 3 penyelenggaaan negaa kecual! U penyelenggaaan negaa plxongan umum Kepasan hukum e Kealan \! A 1333 aalah apa peangsung alam kehupan benegaa _ 1 q! _- u - v <-- - G ^\ *^ U\ \- \ \ \ \ }u-& & -*q -%* -&- k -k & \ \ \- \* \ U

61 1 \ _? \- \ \ \ -\- \-\--\-\- \ 2 Kegolo Xoapee KeomPok &M+\ -e -a!l4u* -\* e-- \* *!+6- e\- eh- o-\* \* \? *- <e 3mpokmu bualah klpng mengena penympanga-nlc11g? koups kolus nupone ang lakukan oleh paa peaba negaa an penangana Yang clkulan oleh pmenah Da seap sumbe yang kalan peoleh analsslah akba a penvele\lenga esebu bag kehupan bemas\aaka bebangsa an benegaa sea bag kemauan bangsa an ncgaa nonesa l A l 1 2 c 3 l Belah ana slang x paa huu a b c aau epan awaban yang benal Skap yang uu al an apa aanya sea enah ha alam penyelenggaaan pemenahan sebu a Kealan Keebukaan c Kebenaan e Kesepakaan Kesa maan Penngnya keebukaan alam kehupan benegaa aalah a Pemlkan secaa langsung Kebebasan melakukan apapun c Konol ehaap Pemegang e Mempemuah emonsas Peagangan bebas Hukum sanga ea engan amnan kealan kaena hukum a sebaga peauan yang mengka salng mempengauh engan kea lan c meupakan ala unuk meneapkan amnan kealan menyangku kealan moal an spual e meupakan c ssem peme- B 9 Keacllan yang b*kenbang Uengun 10 yang belaku behubungan engan sbus asa sesua keanya 3??Toa a c e s ap neh asa lasanva <eaanclsbu kealankoua l<eala kca alam keal!an lone*eonal kealln nenuu hukun Penenlah 5ang ebuka memlk \* \ \- \\!\ \ \l - a o mepebanyakancaman e melemahkan negaa lan Keebukaanpenyelenggaaannegaa aalah c negaa bak ha a lbeal enokas e anspaan c bebas Makna leellukaan alam kehupan bemasyaaka acalah negaa pnsp plualsme pecaya an yakn ehaap ungs an peanan pemenah sebaga waga menema an mengamalkanl mempeahankan apa yang men- [ a penapa sea keyaknan sen seap waga negaa haaokan unuk membekan PasPasnYa Penngnya amnanhuku an kealan aam kehupan bebangsa an benegaa anaa lan aalah a supaya apaa penegak hukum apa pecaya mempekukuh pesauan an kesauan bangsa c aga masyaaka apa umbuh an bekenbang unuk mewuukan ca ca bangsa an negaa e nvesas apa umbuh an \\ meaham hak lan kewaban be kenba ng \\ peng yau a -lempe-kua kekuasaan =ngkalkan paspas c mencpakankebebasan -\- \ p sgtc yang ea }leh a c e han 4 Pembagan kealan menuu Asoeles kecual a Dsbu Moal Konvensonal e Koa alam c Komua 5 Kealan sbu menuu Asoeles aalah engan a behubungan pesamaan hak an kewaban beasakan kemampuan alam seka an lngkungan c kealan beasakan kekuasaan an wewenang penguasa beasa kepaa auan hukum e 7 kekuasaan na 6 *&-* *%- *u \ \ [

62 ll! AllnAll A-LllE LANGAN AKHR v* QETECTED SEMESTER --_ l a eh ana slang paa huu a b c aau e epan awaban yang palng epal L Almon an Veba mengklaskas 6 Menuu Rusa Sumnapua buaya buaya polk masyaaka alam ga -polk akan sebaga a skap nvu ehaap ssem pol- macam yau k an komponenkomponennya a paol<al kaula abangan aspek polk a nla nla yang e- abangan san an pay pengeahuan aa saa s aas l*l[ pay paokal yolpq yqy ^lo paspan ahayul an mo cl paspas kaula subek Tga komponen oenas paa obek polk yang salng menunang paa nvu ehaap ssem polk aalah a kogn npu oupul ael pskomoo evalua e 2 ^ pola ngkah laku nvu an c e oenasnya ehaap kehupan polk yang haya oleh anggoa alam sau ssem polk sl<ap an oenas waga suau negaa ehaap kehupan Oeme nahan negaaan polknya l panangan polk yang meme- ngauh skap oenas an [ * # evalua evalua nomave aek u oupu npu ee back 3 Menuu Amon an Veba yang maksu komponen kogn paa klaskas oenas polk aalah 0 peasaan ehaap paa polk kepuusan an penapa enang obek-obek pollk -e pengeahuan enang paa polk -O pean pemenah alam ssem oolk e kepuasan ehaap ssem polk 4 Hak masyaaka ehaap ssem n menema keb-akan po Llnl1 n eupakan pengean a masyaaka Aa[ peul eha_ [ a oenas mook ap ssem polk b oenas aek e mash memegang as yang c oenas kogn sanga kua oenas evalua 9 Hal pos yang apa lakukan e oenas paspa seoang pelaa alam membangun buaya-pol paspas aalah l s D bawah n meupakan ako yang a --acuh ak peul sanga mempengauh pekembangan ak alam kegaan ogansas buaya po< ecuo * sekolah neka ekonom paa peauan 91 c aa n[ka usa l lebh hanya memkkan mensepemenahan emokas c oemokals - ssem na hasl ulangan -lp-e1 kocnl aekl p unuk L menoak XXlPenkan p 7 plhan polk seseoang Aanya wuu buaya polk kaula oleh ako bawahn *!!T-9l l*] aanya kebebasan keuuse- aan masyaaka alam polk 5 aanya pengekangan hak polk c kaena pkal pemmpn aanya kolonalsme yang bekepan- [ angan e penyempan uang polk masyaaka B Ygnq menckan uaya polk pbokal yalu kecual pembagan e mempovoka sswa an unuk bebua anak

63 \ n- \ \*\10 Pelaksanaan buaya polk lnone- *&* 1k- e*k a&*\ sa haus sesua engan 1 a b g 15 kenglnan pemmpn bangsa uuan yang henak capa kengnan seap nvu haus bephak paa kepenngan lonnan * pancasla sebaga alsaah hup [ Negaa 1 Poses penanaman pembenukan nla-nla polk an menunukkan baganana sehausnya masngmasng anggoa masyaaka bepaspas aam ssem polk meupakan p!? E T e $ \- \- \ \- sosalsas polk apa wuukan asan paguyuban seaeah peayaan ulang ahun skus ana anggoa keluaga mengena bea polk yang sakskan - nuoan elevs auan yang egas oug _-- e 16 komunkas paspas polk sosalsas polk buaya po< 12 Anggoa masyaaka ceneung ak menauh mna ehaap obek obek po ync kecual alm baas eenu yau ehaap empa mana a ekasecaa semp meupakan nclkas bahwa masyaaka esebu nempunva pe buaya polk 1 anak skap ooe ayah sebaga kepaa keluaga ehaap anak-anaknya Conoh sosasas pok lngkungan leuu V a membncangkan mengena ash- c membncangkan mengan on l gop beskus mengena langkah alammengaukan poygl Yh b-eskus mengena pkal eal [ calon kepala aeah sea vsms 7 polknya e membncangkan c-l3l konesan kompes mamamla yang sakan sasun TV 7 Penkan polk haus anamkan mlan a kaula seak usa -paspan e akomoa - a*u emaa -*?paokal c ua 13 Saana agensosalsas polk ana anya aalah sekolah a asankanoq sekolah pasa n e [ sekolah eman pegaulan 1g Sosalsas polk hakkanya elaksana - waku luxxloo11lnn kecamaan a c kehupan manusa [ okusl semna sympoul aam # s l?l?ng keompok 4l?nukoah mea massa l 14 conoh sosasas pok penkan b un saa usa emaa c mula paa saa n 3n 0 n1 l5xt 3 - p - pok aalah ^ penyampaan kebakan pemen- 19 Poses penyampaan pesan beupa 7 npu polk a komunkao kepaa ah melalu penyuluhan komunkan meupakan pengean penyampaan pelaaan penka an kewaganegaaan sekolah a namka polk penyampaan movas oleh kan komunkas polk a capes l penanaman spln melalu c sosalsas polk pembelakun pon paa pela buaya po aan sekolah e kesepakaan Polk pembelakuan kukulum alam poses belaa mengaa ngkungan embaga sekolah a! 3 a c e e kxsg l]1!1 *%* *k \ n \ - \ &-o u -- g ll \ Keluaga meupakan salah sau agen a c! e a \- engan caa A?Hlll?* polk! l \-- \-\- -%* 11*e - \ 1- \ n- \ -Q} \ \ \ U

64 \*-L\* -\* u&* *ou\--\* q-&- o-\ -%* &-\e-k e& =\ \ -\ \ 23 D bawah n meupakan ungs pa-= ZO Dbawah n aalah unsu-ll nsu pok kecual kecual komunkas a saana komunkas a komunl<ao polk saana sosalsas eman pegaulan e saana el<umen c komunkan saana Peea konlk O esan e saana menghup keluaga e me0la 24 PenCkan polk yang bak secaa 21 Fungs komunkas polk anaa lan eal bag kae paa polk maupun beku kecual sebaga l -ug luas beuuan unuk penghubung anlaa masyaaka n menngkakan buaya polk yang pemenah can akya \a sebagasosasas pok paa - l!l} - *TYl?yu1 polk u punln - [111 6 ul u sosal l sebaga bagan upays okakosme saana npu Ogansas polk yang benuk oleh sekelompok waga neg lnonesa pok e 22 banvaknva alam menukung c peolehan suaa alam pemlu menyeakan onul kepaa menaanggoa menngkakan kesaaan akan H?Tlaga lak sebaga anggoa masyaaka e nenngkakan aya ahan pesamaan masyaaka apengauh buayakehenak an ca-ca unuk membuaya asng peuangkan kepenngan anggoa 25 Skap oenas yang khas a waga masyaaka bangsa an negaa negaa ehaap ssem polk meupakan pengean a meupakan pengean a ssempolk a sosalsas polk paa polk l<omunkas polk c kebuayaan polk c manaemen polk eolog polk buaya polk e komuukas polk e ssem polk secaa sukaela aas asa B pwablah peanyaan beku engan elas an bena! \_2 elakan pengean buaya poll nenuu Alnon an Vebal awab \ul + elaskan macam-macam buaya polk menuu Alloncl -* 4 - l- 5 a ^ 0 -a - elaskan pebeaan benuk paspas pollk konvensonal --an non konvensonal menuu Almon nvu - awab Mengap a seseoang?lelaskanlu\ awab awab 3 awab Sebukan pebeaan eka polk emol<as lbea kao an emokas pancasla! 8 elaskan pembagan emokas menuu asa penyaluan kehenak awab elaskan leh c< akyal l *m nasyaam l 1 9 [#[ *vansakanspaan! 10 mena laa belal<ang munculnya emokas epmpn? elaskanl --- ll S!!_- pk-n lkas X Sm uue* \\\\\e -1 -\ *\ -x&* &- & &* -3q-%* &- & \ Gusy!--l \- \\

65 KATA PENG svuku kehaa uhan yans *#Bl1?Hllana3pu avn oengan #a - yual penkan sen M al111#^l#?n1l vang hana an beava 19! ynu51ly* sang me[waa* mua an bebu uuse on*]o oeouoaya blllgeunyg & beakhak menguasa eknoog *#l[flulal#eln al****]penyusunmenyakan n pem beaa v lh? yang eaokan Keeamplah a a n ueo oan Kebuayaan sba askan nfnnall-^ -1[o-mpeens skap }##Eg llnll * nt Muah-muahan b*ll uo^ *T?^^g1T_1T? benuk *Hl?Tl3ll*l1y9n kesaan Onm sswa apa meah pesas sekoh va h bu m n* # -ll lamun kekuangan masn aoa un#klan [llll m* ll saan sanga kam haapkan l5#--u K a n ka m su a Tm Penyusun EAFTAHS E