PENGARUH UMUR PANEN TERHADAP HASIL DAN KUALITAS BENIHTIGA VARIETAS KEDELAI (Glycine Max (L) Merill) Mahasiswa Prodi Agronomi Pascasarjana UNS

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "PENGARUH UMUR PANEN TERHADAP HASIL DAN KUALITAS BENIHTIGA VARIETAS KEDELAI (Glycine Max (L) Merill) Mahasiswa Prodi Agronomi Pascasarjana UNS"

Transkripsi

1 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer PENGARUH UMUR PANEN TERHADAP HASIL DAN KUALITAS ENIHTIGA VARIETAS KEDELAI (Glyine Mx (L) Merill) Endng Tri Sulistyowti 1, Djoko Purnomo 2, mng Pujismnto 3, Supriyono 4 1 Mhsisw Prodi Agronomi Pssrjn UNS 2 Dosen Pemiming I Prodi Agronomi Pssrjn UNS 3 Dosen Pemiming II Prodi Agronomi Pssrjn UNS 3 Dosen Prodi Agronomi Pssrjn UNS ( e-mil: End_lies@yhoo.om ) ASTRAK. Peningktn produksi kedeli dpt dilkukn ntr lin dengn memilih vriets dengn melkukn pemnenn pd umur tertentu. Penelitin ini ertujun untuk mengethui peredn st pnen vriets Groogn, Argomulyo dn Anjsmoro terhdp hsil polong dn iji, jug untuk mempeljri kulits iji vriets Groogn,Argomulyo dn Anjsmoro st pnen. Dismping itu jug untuk menentukn umur pnen optimum dlm menghsilkn enih erkulits tinggi. Penelitin ini menggunkn Rnngn Ak Kelompok Lengkp du fktor, vriets segi fktor I dn umur pnen segi fktor II dengn 3 kli ulngn. Ad 3 vriets yitu: vriets Groogn (V1), vriets Argomulyo (V2) dn vriets Anjsmoro (V3) dn 4 rs umur pnen, yitu: 5 hri seelum umur pnen dsr (P1), umur pnen dsr (P2), 5 hri setelh umur pnen dsr (P3) dn 10 hri setelh umur pnen dsr (P4). Hsil penelitin menunjukkn hw jumlh polong erns vriets Groogn tidk ered nyt ntr umur pnen, sedng vriets Argomulyo menpi polong tertinggi pd umur pnen ku dn ered nyt ntr umur pnen, sedng vriets Anjsmoro jug tidk ered nyt ntr umur. Untuk hsil iji vriets Groogn dn Argomulyo tidk ered nyt ntr umur pnen, sedng vriets Anjsmoro hsil tnmn tertinggi dipi oleh tnmn yng dipnen pd umur ku. Semu vriets menunjukkn pnen yng dilkukn sesudh pnen ku meningktkn polong hmp. iji ketig vriets menpi dy kemh tinggi (> 85%), tidk terpengruh oleh umur pnen. Sedngkn keeptn erkemh ketig vriets erturut-turut 6,7;7,7;8,7 hri. iji ketig vriets pd ketig umur pnen (5 hri seelum, st pnen ku, sert 5 tu 10 hri setelh pnen ku dpt digunkn segi hn tnm Kt kuni : umur pnen, vriets, produksi kedeli (Glyine Mx (L) Merr) PENDAHULUAN Ser ekonomi, pengemngn griisnis enih kedeli di Indonesi memiliki prospek yng erh dn menrik jik udidy (teknologi on frm) dpt meningktkn produktivits ser nyt. Pelung psr domestik kedeli msih teruk ler dn keutuhn kn komodits ini terus meningkt. Ush-ush peningktn produksi kedeli perlu terus dipu, nmun fkt menunjukkn lju produksi kedeli nsionl msih elum mmpu mengimngi keutuhn konsumsi. Slh stu ush peningktn produksi dlh penyedin ii tu enih yng ermutu tinggi. iji ermutu tinggi segi hn tnm dlh iji ersl dri st pnen 22

2 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 yng tept. Tnmn kedeli yng terdiri ts ergi vriets memiliki peredn umur pnen. Vriets Groogn, Argomulyo, dn Anjsmoro segi vriets unggul memerlukn ketersedin enih yng kontinyu. Umur pnen ketig vriets terseut dlm menentukn kulits iji segi hn tnm perlu dipeljri, sehingg diperoleh pedomn pnen terutm pd pertnmn penyedi enih. Kedeli (Glyine Mx (L) Merill) merupkn slh stu komodits tnmn pngn yng penting di Indonesi. Keutuhn kn kedeli meningkt setip thunny, sejln dengn meningktny pertumuhn penduduk dn erkemngny prik ternk. Komodits per kpit kedeli st ini ± 8 kg/kpit/thun. Diperkirkn setip thunny keutuhn kn iji kedeli dlh ± 1,8 jut ton dn ungkil kedeli seesr ± 1,1 jut ton (Deptn, 2006). Tnmn kedeli pd umumny ditnm di lhn swh pd wl musim kemru setelh tnm pdi, dn di tegln pd wl musim penghujn. erdsrkn hsil rt-rt nsionl, pertnmn kedeli musim kemru memerikn hsil yng leih tinggi dinding hsil musim penghujn. Hl ini disekn kren fktor iklim, terutm rdisi mthri (hrsyh et l., 1985 it. Islmi, 1988). Segi perndingn dikemukkn pul hsil penelitin kedeli pd musim kemru dengn pengirn yng ukup dpt menghsilkn rt-rt 1,9 ton tip hektr, sedngkn hsil pd musim penghujn pd loksi yng sm hny menghsilkn 0,6 ton tip hektr; hkn sering terjdi keggln, dn jug kulits iji kurng ik, sehingg tidk dpt digunkn segi enih. Hl ini mengkitkn kesulitn dlm penyedin enih pd musim erikutny. Menurut Irwn AW (2006) tnmn kedeli sngt pek terhdp peruhn pnjng hri tu lm penyinrn sinr mthri, kren kedeli termsuk tnmn hri pendek. Oleh kren itu il vriets yng erproduksi tinggi dri derh tropik dengn rt-rt pnjng hri jm ditnm di derh sutropik dengn rt-rt pnjng hri 12 jm, mk vriets terseut kn menglmi penurunn produksi kren ms erungny menjdi pendek, yitu dri umur hri menjdi hri setelh tnm. Selin itu tng tnmn pun menjdi leih pendek dengn ukurn uku suur jug leih pendek. Pd wlny kedeli dikenl dengn eerp nm otni, yitu Glyine soj dn Soj mx. Nmun pd thun 1948 telh disepkti hw nm otni yng dpt diterim dlm istilh ilmih, yitu Glyine Mx (L) Merill, dengn klsifiksi (Adisrwnto, 2005): Divisio: Spermtophyt, Clssis: Diotyledone, Ordo: Rosles, Fmili: 23

3 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 Leguminoee, Genus: Glyine, Speies: Glyine mx Merr L. Sejk ms Pemerinth Hindi elnd petni Indonesi telh memiliki pengethun hw penggunn enih yng ik kn menunjng dlm peningktn hsil, ik kulits mupun kuntits. Petni telh melkukn seleksi iji yng kn digunkn segi hn tnmn (enih) selnjutny (Krtspoetr, 2003). Ser trdisionl pemilihn enih dilkukn pd wktu pemungutn hsil (pnen), ntr lin untuk enih pdi, kng-kngn, syurn, uh-uhn, kopi, temku, engkeh, kko dn yng lin. Sejk wl petni ernggpn hw enih yng ersl dri tnmn yng ik kn menjdi enih (iit) yng ik pul. Fktor lin kurng diperhtikn, sehingg kulits genetik, fisik dn fisiologi elum diikn. Kulits genetik enih dlh tidk terkontminsi iji tnmn tu vriets lin. Kulits fisik enih ilh enih ersih dri: kotorn fisik seperti potongn orgn tnmn yng ersngkutn tu tnmn lin, tutun tu tnh, enih peh, rusk, dn lin-lin. Ini memerlukn fsilits pengolhn enih yng memdi dn teng kp sert jujur. Kulits fisiologi ditentukn oleh tingkt viilits yng meliputi dy kemh dn vigor enih yng dpt dipi pil iji telh menpi msk fisiologi (Krtspoetr, 2003). Slh stu fktor penentu kulits dn hsil enih yng lin ilh fktor kemskn iji. Fktor kemsn iji digi menjdi du, yitu tnd visul dn tinjun fisiologi. Selin dny kemsn iji jug terdpt enih merupkn gin tnmn, terutm iji yng digunkn untuk tujun pertnin (memiliki fungsi gronomis), dimksudkn segi hn tnmn (Sjd et l.,1975; Undng- Undng Perenihn, 1992). erdsr ergi pendpt tentng enih erkulits memiliki trf kemurnin tinggi (genetik), tidk rusk (fisik), es dri kontminn gulm, hm, dn penykit, dn potensi fisiologi tinggi, ntr lin dy tumuh leih dri 90%, viel (mmpu erkemh dn tumuh menjdi iit yng norml dn dpt menghsilkn), sesui dengn nm vriets. Nmun demikin sift yng idel seperti terseut jrng terjdi, sehingg perlu penetpn stndr mutu minimum (Guneni et l., 2013). Vriets Kedeli dlh dimn tnmn itu menpi hsil tinggi il menggunkn vriets erpotensi hsil tinggi dn mmpu erdptsi pd sutu lingkungn. Vriets Groogn, Argomulyo, dn Anjsmoro dlh vriets unggul (litki, 2009) dengn krkter (1) Vriets Groogn: tolern terhdp penykit krt dun, hsil rtrt 2,77 ton/h iji kering, kndungn lemk sekitr 18,4%, Kndungn sekitr 43,9 % oot 100 iji sekitr 18 g, polong msk sekitr 76 hri, muli erung 24

4 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 sekitr hri, tipe tumuh determinte, tinggi tnmn 50 smpi 60 m Polong msk tidk mudh peh, erdptsi ik pd eerp kondisi lingkungn tumuh yng ered ukup esr, pd musim hujn dn derh eririgsi ik, (2) Vriets Argomulyo: tolern terhdp krt dun, hsil rtrt 1,5-2 ton/h iji kering, kndungn lemk sekitr 20,8%,kndungn protein sekitr 39,4 %, oot 100 iji sekitr16 g, polong msk sekitr 82 hri, muli erung sekitr 35 hri, tipe tumuh determinte, tinggi tnmn 40 m, polong tidk mudh peh,(3) Vriets Anjsmoro: modert terhdp krt dun, hsil rt-rt 2,25 ton/h iji kering, kndungn lemk sekitr 17,2 18,6 %, kndungn protein sekitr41,8 42,1 %, oot 100 iji sekitr 14,8 15,3 g, polong msk sekitr 93 hri, muli erung sekitr 39 hri, tipe tumuh determinte, tinggi tnmn m, polong tidk mudh peh. METODE PENELITIAN Penelitin dilksnkn di lhn SMK Negeri 1 Mojosongo dengn jenis tnh regosol, pd uln Feruri smpi dengn Mei 2011, erteptn dengn wl musim kemru. Tempt ini terletk pd ,5 Lintng Seltn dn 110º 36 43,8 ujur Timur. Tinggi tempt 384 m dri permukn lut (dpl) dengn urh hujn rt-rt per thun 3082 mm. hn Penelitin meliputi 3 enih kedeli (Groogn, Argomulyo dn Anjsmoro) yng ersl dri Keun enih Ngle, Ngwi, pupuk Ure, SP-36, dn KCl. Adpun lt yng digunkn meliputi: lt pengolhn tnh, lt tnm, lt ukur, lt pnen, timngn dn oven. Peron menggunkn Rnngn Ak Kelompok (RAK) ftoril (3 x 4) ditur dengn Petk Terpish (Split Plot), terdiri ts mm vriets segi petk utm yitu: V1 (Groogn), V2 (Argomulyo) dn V3 (Anjsmoro). Umur pnen erdsr diskripsi vriets Groogn, Argomulyo, dn Anjsmoro msing-msing dlh 76, 83, dn 93 hri setelh tnm (hst) dn perlkunny dlh: P1: 5 hri seelum umur pnen, P2: Umur pnen sesui diskripsi, P3: 5 hri setelh umur pnen, dn P4: 10 hri setelh umur pnen erdsr perlkun mm vriets dn trf pnen diperoleh kominsi perlkun V1P1: Vriets Groogn dipnen umur 71 hst, V2P1: Vriets Argomulyo dipnen umur 78 hst, V3P1: Vriets Anjsmoro dipnen umur 88 hst, V1P2: Vriets Groogn dipnen umur 76 hst, V2P2: Vriets Argomulyo dipnen umur 83 hst, V3P2: Vriets Anjsmoro dipnen umur 93 hst V1P3: Vriets Groogn dipnen umur 81 hst, V2P3: Vriets Argomulyo dipnen umur 88 hst, V1P4: Vriets Groogn dipnen umur 86 hst, V2P4: Vriets Argomulyo 25

5 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 dipnen umur 93 hst, V3P4: Vriets Anjsmoro dipnen umur 98 hst. Setip kominsi perlkun diulng 3 kli sehingg diperoleh 36 petk segi stun peron. Kedeli ditnm erjrk 30 x 20 m dlm petk erukurn 2,4 x 3 m, jrk ntr petk 30 m, sedngkn ntr lok erjrk 60 m. Pengujin hsil enih di Lortorium terhdp indeks vigor dn dy kemh. Dlm pengujin ini digunkn rnngn k lengkp. Tip perlkun diulng 4 kli tip ulngn terdiri dri 100 enih. Dt penelitin diperoleh mellui pengmtn destruktif dn non destruktif. 1. Pengmtn destruktif dilkukn dengn intervl 20 hri sekli, terhdp tnmn smpel (10 tnmn setip petk) tentng:. ioms kr. ioms tng. Jumlh ng primer 2. Pengmtn non destruktif dilkukn st pnen untuk mengethui msk fisiologi setip vriets erdsrkn:. oot iji segr. oot iji kering oven. volume iji segr Setip vriets dimti muli 5 hri seelum umur pnen erdsr diskripsi smpi 5 hri dn selnjutny dengn intervl pengmtn 5 hri. iji dimil dri polong tnmn smpel gin wh, tengn, dn puuk yng sudh tu (sudh kering dn tidk lemek). Setip pengmtn pd polong dri 5 tnmn smpel selm 3 kli, sehingg diperlukn 5 x 3 = 15 tnmn smpel. Vriets Groogn dimti muli umur 71 hri smpi 81 hri, vriets Argomulyo dimuli umur 77 hri smpi 87 hri, dn vriets Anjsmoro muli umur 88 hri smpi 98 hri. Volume dn oot iji st pnen, oot kering oven dn volume iji kering oven, didpt dengn r segi erikut: volume iji diukur setelh penimngn oot segr dn kering oven, menggunkn gels ukur volume 100 ml erskl 1 mm. Selin terseut dits jug dilkukn pengmtn fktor produksi pd petk smpel dengn 10 tnmn segi smpel ser k pd wktu pnen, meliputi:. Jumlh polong (polong hmp dn polong isi. oot iji kering simpn (kdr ir 10%), oot enih tip petk dn persentse enih ik. Kdr ir iji diukur dengn moistur tester st iji pd ditimng. Penentun oot iji pd kdr ir 10% ditentukn deng rumus tu perhitungn segi erikut: enih dengn oot A kg pd kdr ir % menjdi kg pd kdr ir %. oot kering oven enih terseut dlh: 26

6 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 Mk Jik enih dengn oot A kg erkdr ir %, mk jik kdr ir % mk ootny: Pengujin Kulits enih: Dy tumuh enih. iji setip umur pnen erjumlh 100 diulng 4 kli dikemhkn untuk mengethui dy tumuh dengn menggunkn rumus (Sutopo, 1985): Keeptn erkemh, untuk mengethui kemmpun iji untuk menghsilkn tnmn dihitung dengn rumus indeks vigor yitu: Keterngn: IV = Indeks Vigor G = Jumlh iji yng erkemh pd hri tertentu D = Wktu yng sesui dengn jumlh kemh terseut n = Jumlh hri pd perhitungn terkhir (Sutopo, 1985) Dt hsil pengmtn dinlisis dengn menggunkn nlisi vrin trf 5 % dn dilnjutkn dengn uji ed Dunn. HASIL DAN PEMAHASAN 1. oot Segr rngksn Tumuhn semkin esr dn tinggi sejk dri perkemhn ser kuntittif terermin dlm oot segr rngksn. oot rngksn menpi mksimum st lju pertumuhn menpi konstn kemudin semkin turun kren kehilngn ir st muli menu. Interksi terjdi ntr vriets dn umur pnen yng menunjukkn oot segr rngksn semu vriets msih reltif tinggi st 5 hri seelum ms pnen erdsr diskripsi (pnen ku). St ms pnen ku oot segr rngksn semkin rendh, nmun pd vriets Argomulyo penurunn oot segr rngksn tidk nyt (209 menjdi 189 g). Pd vriets Groogn oot segr rngksn justru meningkt st pnen ku (129 menjdi 152 g, tidk ered nyt). Vriets Anjsmoro yng menglmi penurunn pling esr oot segr rngksn (dri 181 menjdi 45 g, ered nyt) st 5 hri seelum dn pnen ku (Gmr 1). Semu vriets st 5 dn 10 hri setelh pnen ku, oot segr rngksn turun ntr 45 hingg 56 g, hny Groogn yng msih reltif tinggi (85,2 g). Ini errti ketig vriets memiliki peredn kehilngn ir st pnen. erdsr diskripsi, Groogn, Argomulyo, dn Anjsmoro msing-msing pnen umur 76, 83, dn 93 hst, errti vriets erumur pnjng kehilngn ir menjelng pnen hingg pnen reltif 27

7 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 esr. ert segr ser keseluruhn merupkn erminn morfologi kr, tng, ng, dn dun. Selnjutny dri ng kedeli terentuk ung kemudin mementuk polong. Keerhsiln penyerukn terermin dlm pementukn polong (jumlh polong). (Tel 1) Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn C d e Argomulyo A de e Anjsmoro E e e Rert Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 2. Jumlh Polong erns Jumlh polong mengisrtkn keerhsiln penyerukn setip ung yng terentuk. Setelh pementukn polong terjdi proses pengisin polong tu pementukn iji. Proses pementukn iji menghsilkn polong erns il tidk tergnggu dn polong hmp il terkendl. Pd vriets Groogn jumlh polong erns tidk menunjukkn peredn yng errti ik di pnen umur 5 hri seelum pnen ku, 5 dn 10 hri sesudh sert st pnen ku. Jumlh polong erns vriets Argomulyo msih rendh st 5 hri seelum pnen ku (hny 22) kemudin meningkt tjm st pnen ku (93,3), kemudin jug erkurng il dipnen 5 dn 10 hri setelh pnen ku, nmun msih leih tinggi il dinding jumlh polong erns 5 hri seelum pnen ku. Sedngkn vriets Anjsmoro jumlh polong erns tertinggi st pnen umur 5 hri seelum pnen ku (73,3) nmun tidk ered nyt dengn st pnen yng lin (Gmr 2). Meskipun tidk ered nyt selisih sekitr 20 hingg 30 polong per tnmn kn menentukn produksi per stun lus. (Tel 2) Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert 62,00 69,67 61,33 70,00 65,75 Groogn A 22,00 93,33 55,33 43,00 53,42 Argomulyo A 73,33 45,67 57,67 34,67 52,83 Anjsmoro Rert 52,44 69,56 58,11 49,22 57,33 Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 3. Jumlh Polong Hmp Seperti penjelsn di ts hw keggln pementukn iji oleh sutu gnggun menghsilkn polong hmp. Vriets Groogn memiliki polong hmp yng hmpir sm (sekitr 8-13 polong) st dipnen umur 5 hri seelum hingg 10 hri setelh umur pnen ku. Polong hmp pd vriets Argomulyo dn Anjsmoro, menunjukkn hw du vriets terseut mempunyi tnggpn yng sm terhdp umur pnen. Jumlh polong hmp semkin esr il semkin lmt pnen. Pnen 5 hri seelum dn st pnen ku jumlh polong hmp msing-msing hny erkisr 6,7-14,3, nmun st pnen 5 dn 10 hri setelh st pnen ku menjdi 22,7-25,7. Pol ini yng mengkitkn polong erns 28

8 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 vriets Argomulyo dn Anjsmoro turun st pnen 5 dn 10 hri setelh st pnen ku. (Tel 3) Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn 9,67 8,33 9,33 14,00 10,33 Argomuly o 6,67 7,33 25,67 25,67 16,33 Anjsmor o 11,00 14,33 26,00 22,67 18,50 Rert 9,11 10,00 20,33 20,78 15,06 + Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 4. oot polong kering iji merupkn keerhsiln pengisin polong ersl dri remoilissi similt dri gin vegettif (kr, tng, ng, dn dun). St pnen polong telh menjdi kering, demikin pul iji. Setelh eerp jm dikeringkn diwh sinr mthri kemudin ditimng menghsilkn oot polong kering segi gmrn hsil tnmn st disimpn. oot polong kering vriets Groogn pling rendh dintr du vriets lin, hny erkisr 17 hingg 26 g setip tnmn pd st pnen ku dn st pnen 5 hri seelum dn sesudh pnen ku. oot polong kering vriets Groogn pling tinggi (43,2 g per tnmn) st pnen 10 hri setelh pnen ku. Pd vriets Argomulyo, oot polong kering hmpir tidk terjdi peruhn st pnen seelum mupun sesudh pnen ku (erkisr 42-46,5 g per tnmn). Vriets Anjsmoro memiliki oot polong kering pling tinggi dinding vriets lin st pnen 5 hri seelum pnen ku (136,7), nmun menjdi rendh st pnen di umur pnen ku, 5 dn 10 hri setelh pnen ku (22-40 g per tnmn) (Tel 4) Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn Argomulyo de d de de Anjsmoro de F e Rert C Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 5. oot 100 iji oot 100 iji menggmrkn kulits iji yng menggmrkn kndungn endosperm tu esr iji. Dlm diskripsi kedeli vriets unggul, oot 100 iji segi slh stu krkter penting (Deptemen Pertnin, 2008). oot 100 iji vriets Groogn erkisr ntr 14,5 hingg 16,5 g, errti leih rendh dripd diskripsi (18 g). Demikin pul ert 100 iji vriets Argomulyo, hny g yng sehrusny 16 g. Vriets Anjsmoro, oot 100 iji menpi 13,2-14,7 g yng errti tidk terput juh dengn diskripsi (14,8-15,3 g), nmun st pnen umur ku oot 100 iji hny menpi 10,5 g. oot 100 iji leih rendh dripd diskripsi dpt terjdi kren kompetisi ntr gin vegettif dn genertif (Sitompul dn Guritno, 1995). Oleh kren itu ert segr rngksn, oot polong kering, dn oot 100 iji dpt dinytkn tidk 29

9 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 erkorelsi. oot polong kering sehrusny ikut menentukn produksi iji. (Tel 5) Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn A Argomulyo Anjsmoro D Rert Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 6. Hsil iji Produksi kedeli utm dlh iji yng dinytkn dlm stun oot iji per stun lus. oot iji stu tnmn dpt digunkn untuk menghitung potensi produksi tnmn dlm stu musim tnm. oot iji vriets Groogn dn Argomulyo tidk menunjukkn peredn yng errti st tnmn dipnen pd umur pnen ku, 5 hri seelum dn sesudh sert 10 hri setelh umur pnen ku (msing-msing menpi 24,4-25,7 g dn 19-21,7 per tnmn). Sedngkn vriets Anjsmoro menpi st pnen umur ku mlh menpi hsil pling rendh (11,2 g per tnmn). St pnen 5 hri seelum dn 10 hri sesudh umur pnen ku menpi vriets Groogn menpi 17,8-19,1 g per tnmn dn pling tinggi st pnen 5 hri sesudh umur pnen ku (23,2 g per tnmn). Dpt disimpulkn hw vriets Groogn menpi hsil pling tinggi, Argomulyo leih rendh, kedu vriets menpi hsil hmpir sm st pnen 5 hri seelu hingg 10 hri setelh umur pnen ku. Sementr itu vriets Anjsmoro menpi hsil optimum st pnen 5 hri sesudh umur pnen ku. (Tel 6) Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn Argomulyo de d de de Anjsmoro de F e Rert Keterngn: C Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 7. Dy Tumuh iji Dy tumuh iji kedeli diukur dri jumlh iji reltif yng erkemh dri sejumlh iji yng dikemhkn (dinmkn dy kemh). Sesui tujun semul hw umur pnen sngt erpern dlm mutu iji yng digunkn segi hn tnm (enih). Dy kemh iji menerminkn iji kn erkemh il ditnm, kemudin tumuh menjdi tnmn ru. Semkin tinggi dy kemh iji semkin erkulits segi hn tnm dn semkin sedikit iji yng duperlukn. Pd peron ini tmpk hw semu vriets kedeli memiliki dy kemh yng sngt tinggi (> 85% hingg hmpir 90%) ik iji ersl dri pnen 5 hri seelum, st pnen ku, 5 dn 10 hri setelh umur pnen ku (Tel 7). 30

10 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn de d f Argomulyo def de de def Anjsmoro de Ef Rert (+) Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% 8. Keeptn erkemh Keeptn erkemh menunjukkn keserempkn iji tumuh di lpngn sehingg memudhkn pengeloln tnmn. Ketig vriets menunjukkn tnggpn yng sm terhdp umur pnen pd keeptn erkemh iji (Gmr 8). iji vriets Groogn memiliki keeptn erkemh pling rendh yng errti erkemh pling ept (sekitr 6,7 hri) kemudin vriets Argomulyo 7,7 hri, pling lmt erkemh iji vriets Anjsmoro (8,7 hri) (Tel 8). Umur Pnen Vriets t-5 t 0 t+5 t+10 Rert Groogn Argomulyo A Anjsmoro A Rert Keterngn: Angk diikuti huruf sm tidk ered nyt erdsr uji Dunn 5% KESIMPULAN DAN SARAN A. Kesimpuln erdsrkn pemhsn hsil penelitin dpt ditrik kesimpuln: 1. Jumlh polong erns kedeli vriets Groogn menpi tidk ered nyt ik di pnen umur 5 hri seelum pnen ku, 5 dn 10 hri sesudh sert st pnen ku (76 hri). Vriets Argomulyo, jumlh polong erns rendh (22) st 5 hri seelum pnen ku, st pnen ku (83 hri) menjdi 93,3, st pnen 5 dn 10 hri setelh pnen ku menpi Sedngkn vriets Anjsmoro jumlh polong erns tertinggi (73,3) st pnen umur 5 hri seelum pnen ku, tidk ered nyt dengn st pnen yng lin (pnen ku 93 hri) 2. Hsil iji vriets Groogn dn Argomulyo tidk ered nyt ntr umur pnen, vriets Anjsmoro hsil tertinggi oleh tnmn dipnen pd umur ku 3. Semu vriets menunjukkn pnen yng dilkukn sesudh pnen ku meningktkn polong hmp 4. iji vriets Groogn, Argomulyo, dn Anjsmoro menpi dy kemh tinggi (> 85%), tidk terpengruh oleh umur pnen. Keeptn erkemh ketig vriets terseut erturut-turut 6,7, 7,7, 8,7 hri 5. iji ketig vriets terseut ik ersl dri pnen 5 hri seelum dn st pnen ku, sert 5 tu 10 hri setelh pnen ku dpt digunkn segi hn tnm.. Srn udidy kedeli hendkny sngt memperhtikn umur pnen erdsr diskripsi tu umur pnen ku dlm 31

11 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 menyesuikn dengn ketersedin ir. erdsrkn ketersedin ir udidy kedeli hendkny menggunkn vriets Groogn il ir kurng tersedi, Argomulyo il ir ukup, dn Anjsmoro il ir tersedi leih dri ukup. DAFTAR PUSTAKA Apriyntoro A., D. Frdis, N. L. Puspitsri, Sedrnwti, dn S. udiynto Petunjuk Lortorium Anlisis Pngn. Pust Antr Universits Pngn dn Gizi. IP. ogor. Anonim Teknologi enih. PT Rinek Cipt. Jkrt. AdisrwntoT Kedeli. Pener Swdy. Jkrt. Anonim, Vriets Unggul Utm Kng-kngn dn Umi-umin litng Perttnin,Pust Litng Tnmn Pngn, li Penelitin Tnmn Kng-kngn dn Umi-umin. Mlng. 34p Aidin, Z Ilmu Tnmn. Angks. ndung. Sttistik Indonesi Sttistil Yer ook of Indonesi. iro Pust Sttistik. Indonesi. Islmi T Pengruh St Tnm Terhdp Kemskn, Produksi dn Kulits iji Kedeli Musim Hujn pd kedeli vriets Wilis.Tesis Fkults Ps Srjn UGM Yogykrt Tidk dipuliksikn. litki Teknologi Produksi Kedeli, Kng Tnh, Kng Hiju, Ui Kyu, dn Ui Jlr. li Penelitin Tnmn Pngn. dn Penelitin dn Pengemngn Pertnin. Cldwell.E Soyen Improvement, Prodution nd Use. In 16 series Agronomi, Amerin Assosition of Agronomy in Pulished Mdison, Wisonsin. USA. Deprtemen Pertnin Ush Pengemngn Kedeli. n/tp2006/lpkkedeli2.htm Deprtemen Pertnin Diskripsi Vriets Unggul Kedeli Deptn RI. Jkrt. Dmrdjti D., S. Mrwoto, D. K. S. Swstik, D. M. Arsyd, dn Y. Hilmn Prospek dn Arh Pengemngn Agriisnis Kedeli. dn Litng Pertnin, Deprtemen Pertnin. Jkrt Dnusstro H Fisiologi Lewt Pnen. Yysn Pemin Fkults Pertnin Universits Gdjh Md. Yogykrt. Grdner F., P. R. Pere, nd R. L. Mithell Physiology of rop Plnt (Fisiologi Tnmn udidy). Terjemhn oleh Herwti Susilo dn Suiynto UI-Press. Heletwite P. D Seed Prodution. utterworths London - oston- Sydney - Wellington - Durn - Toronto. Islmi T Pengruh St Tnm Terhdp Kemskn, Produksi, dn Kulits iji Kedeli Musim Hujn Pd Kedeli Vriets Wilis. Tesis. Fkults Ps Srjn UGM Yogykrt Tidk dipuliksikn. Krtspoetr A. G Teknologi enih. Pengolhn enih dn Tuntunn Prktikum PT Rinek Cipt Oendrof R. I., E. N. Ashwort, nd G.T. Rytko Influene of Seed Mturtion on Germinility in Soyen. Crop Si. 20 : Purnomo D. dn Sitompul S.M Irrdisi pd Sistem Agroforestri ersis Jti dn Pinus sert Pengruhny terhdp Pertumuhn Tnmn Kedeli. iodiversits Vol. 7 No. 3: Purnomo D., A.T. Sky, dn M. Rhyu Fisiologi Tnmn, Dsr Ilmu Pertnin. Seels Mret University Press. 32

12 Vol.3, No.2, hl 22 33, Septemer 2015 Rozi F Dukungn Sistem Perenihn ersis Komunits Terhdp Kedeli Unggul Vriets Groogn. Prosiding Seminr Nsionl Kng-kngm dn Umi-umin. UNS Surkrt Slisury F.., nd C.W. Ross Plnt Physiology. Terjemhn D.R. Lukmn dn Sumryono: Fisiologi Tumuhn. Penerit IT ndung. Sij P. dn Noflidwti Pengruh Gierelli Aid Terhdp Mutu Fisiologi dn iokimi enih Jgung. Prosiding Seminr Ilmih PERHORTI. IP Drmg, ogor. Sitompul S.M. dn. Guritno Anlisis Pertumuhn Tnmn. Gdjh Md University Press. Sudrti T Teknologi enih. Yysn U G M. Soemrno D., M. Arsyd, dn I. Mrwn Pengemngn Kedeli. Potensi, Kendl, dn Pelung. Teknologi Ush Tni Kedeli. Pust Penelitin dn Pengemngn Tnmn Pngn. dn Peneltin dn Pengemngn Pertnin. Deprtemen Pertnin Surywti A Pengruh Tingkt Kemskn Terhdp Mutu enih Pdi. Progrm Ps Srjn UGM. Tidk dipuliksikn. Suiynto Fisiologi Tnmn udidy. U I- Press. Suydi Pengruh Umur Pnen Terhdp Hsil dn Kulits enih eerp Vriets Kedeli. Progrm Ps Srjn UGM. Tidk dipuliksikn. Tekrony D. M., D.. Egli, J. lles, T. Pfsiffer, nd R. J. Fellows, Phsyiologil Mturity in Soyen. Agron. J. 71: Thlim S. dn D. K. S. Swstik Ekonomi Kedeli di Indonesi. Pust Anlisis Sosil ekonomi dn Keijkn Pertnin. ogor. Wilkinns M Advned Plnt Physiology. Pitmn Pu. In. Toronto. Pntntio E. R Posthrvest Physiology. Hndling nd Utiliztion of Tropil nd Su-Tropil Fruits nd Vegetle. The Avi Pu. Co. In. Connetiut, Terjemhn: Kmriyni dn Gemong Tjitrosoepomo Gjh Md University Press. Tiz L. nd E. Zieger Plnt Physiology. Online. Creted y Sinuer 33

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN Penelitin ini dilkukn untuk mengethui hrg kut trik sert dn kut geser rektn pd interfce sert sut kelp yng dienmkn ke dlm epoksi. Pengujin jug dimksudkn untuk mengethui

Lebih terperinci

BAB III METODE METODE DEFUZZYFIKASI

BAB III METODE METODE DEFUZZYFIKASI Fuy Logi Metode Metode Deuyiksi BAB III METODE METODE DEFUYFIKASI Seperti yng telh dihs dlm, hw untuk meruh kelurn uy menjdi nili risp mk diperlukn sutu proses yng leih dikenl dengn istilh deuyiksi Dlm

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. darah. Hematokrit berguna untuk mendeteksi terjadinya anemia (Bond, 1979).

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. darah. Hematokrit berguna untuk mendeteksi terjadinya anemia (Bond, 1979). Persentse Hemtokrit (%) IV. HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Hemtokrit Hemtokrit merupkn perndingn ntr volume sel drh dn plsm drh. Hemtokrit ergun untuk mendeteksi terjdiny nemi (Bond, 1979). Rtn kdr hemtokrit

Lebih terperinci

BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN 21 BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN 5.1 Hsil Penelitin Prmeter yng diukur dn dimti pd penelitin ini dlh pertumuhn tinggi, dimeter, jumlh heli dun, sert dimeter tjuk mn jon. 5.1.1 Pertumuhn tinggi mn jon Pertumuhn

Lebih terperinci

IAH IAAH I H HAAH xaah I A b x2ah x23h I A 3 x23b H 2

IAH IAAH I H HAAH xaah I A b x2ah x23h I A 3 x23b H 2 GRMMR CONTEXT-FREE DN PRING entuk umum produksi CFG dlh :, V N, (V N V T )* nlisis sintks dlh penelusurn seuh klimt (tu sentensil) smpi pd simol wl grmmr. nlisis sintks dpt dilkukn mellui derivsi tu prsing.

Lebih terperinci

PENGELOLAAN PEMANGKASAN PRODUKSI DI AGROWISATA KRISNA

PENGELOLAAN PEMANGKASAN PRODUKSI DI AGROWISATA KRISNA PENGELOLAAN PEMANGKASAN PRODUKSI DI AGROWISATA KRISNA Pemngksn produksi dilkukn sekli setip musim setelh perompesn. Perompesn mupun pemngksn produksi dilkukn setelh pnen, yitu sekitr 10 HSP. Perompesn

Lebih terperinci

PRINSIP DASAR SURVEYING

PRINSIP DASAR SURVEYING POKOK HSN : PRINSIP DSR SURVEYING Metri system, Dsr Mtemtik, Prinsip pengkurn : pengkurn jrk, pengkurn sudut dn pengukurn jrk dn sudut,.. Sistem Ukurn Jrk Unit pling dsr dlm sistem metrik dlh meter, dimn

Lebih terperinci

Materi IX A. Pendahuluan

Materi IX A. Pendahuluan Mteri IX Tujun :. Mhsisw dpt memhmi vektor. Mhsisw mmpu mengunkn vektor dlm persoln sederhn 3. Mhsisw mengimplementsikn konsep vektor pd rngkin listrik. Pendhulun Sudh menjdi kesepktn umum hw untuk menentukn

Lebih terperinci

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN Hsil penelitin yng disjikn dlm ini dlh hsil pengmtn selints dn pengmtn utm. 4.1. Pengmtn Selints Pengmtn selints merupkn pengmtn yng hsilny tidk diuji secr sttistik. Pengmtn

Lebih terperinci

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s

matematika K-13 TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR K e l a s K-3 mtemtik K e l s XI TEOREMA FAKTOR DAN OPERASI AKAR Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut.. Memhmi teorem fktor.. Menentukn kr dn fktor liner suku nyk dengn

Lebih terperinci

VII. INTERAKSI GEN. Enzim C

VII. INTERAKSI GEN. Enzim C VII. INTERKSI GEN 7.1. SIMULSI (Lporn per Kelompok). Ltr elkng Huungn ntr ciri-ciri pd sutu sift tidk sellu huungn dominn resesif. Terdpt ksus hw ciri yng muncul pd tnmn F1 ternyt ukn merupkn ciri dri

Lebih terperinci

IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN ELIPS. Tujuan Pembelajaran

IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN ELIPS. Tujuan Pembelajaran K-13 mtemtik K e l s I IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN ELIPS Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi definisi elips.. Memhmi unsur-unsur elips. 3. Memhmi eksentrisits

Lebih terperinci

METODE PENELITIAN. Penelitian dilaksanakan pada bulan Oktober sampai dengan November 2011

METODE PENELITIAN. Penelitian dilaksanakan pada bulan Oktober sampai dengan November 2011 III. METODE PENELITIAN 3.1. Tempt dn Wktu Penelitin Penelitin dilksnkn pd buln Oktober smpi dengn November 2011 bertempt di Lbortorium Rekys Bioproses dn Psc Pnen, Jurusn Teknik Pertnin, Fkults Pertnin,

Lebih terperinci

didefinisikan sebagai bilangan yang dapat ditulis dengan b

didefinisikan sebagai bilangan yang dapat ditulis dengan b 1 PENDAHULUAN 1.1 Sistem Bilngn Rel Untuk mempeljri klkulus perlu memhmi hsn tentng system ilngn rel, kren klkulus didsrkn pd system ilngn rel dn siftsiftny. Sistem ilngn yng pling sederhn dlh ilngn sli,

Lebih terperinci

BAB IV PEMBAHASAN Variasi JG terhadap JL 6 m/s pada waktu 0,1 detik

BAB IV PEMBAHASAN Variasi JG terhadap JL 6 m/s pada waktu 0,1 detik BAB IV PEMBAHASAN 4.1. Hsil n Anlis P ini memhs hsil ri penelitin yng telh ilkukn yitu pol lirn ule ir-ur p pip horizontl. Pol lirn ule memiliki iri yitu erentuk gelemung ult yng ergerk ilm lirn. Simulsi

Lebih terperinci

INTEGRAL. Misalkan suatu fungsi f(x) diintegralkan terhadap x maka di tulis sebagai berikut:

INTEGRAL. Misalkan suatu fungsi f(x) diintegralkan terhadap x maka di tulis sebagai berikut: INTEGRAL.PENGERTIAN INTEGRAL Integrl dlh cr mencri sutu fungsi jik turunnn di kethui tu kelikn dri diferensil (turunn) ng diseut jug nti derivtif tu nti diferensil. Untuk menentukn integrl tidk semudh

Lebih terperinci

BAHAN DAN METODE A. Waktu dan Tempat B. Bahan dan Alat

BAHAN DAN METODE A. Waktu dan Tempat B. Bahan dan Alat BAHAN DAN METODE A. Wktu dn Tempt Penelitin dilkukn muli uln Feruri 2009 smpi uln Desemer 2009. Pengmtn demogrfi kumng E. kmerunicus dilkukn di Lortorium Perilku Hewn, Deprtemen Biologi, FMIPA IPB, dn

Lebih terperinci

PERSAMAAN KUADRAT, FUNGSI KUADRAT DAN PERTIDAKSAMAAN KUADRAT

PERSAMAAN KUADRAT, FUNGSI KUADRAT DAN PERTIDAKSAMAAN KUADRAT PERSAMAAN KUADRAT, FUNGSI KUADRAT DAN PERTIDAKSAMAAN KUADRAT Persmn Kudrt. Bentuk Umum Persmn Kudrt Mislkn,, Є R dn 0 mk persmn yng erentuk 0 dinmkn persmn kudrt dlm peuh. Dlm persmn kudrt 0, dlh koefisien

Lebih terperinci

BAB IV METODE PENELITIAN

BAB IV METODE PENELITIAN 21 BAB IV METODE PENELITIAN A. Thpn Penelitin Thpn peneletin Yng dilkukn mengcu pd lngkh lngkh yng terdpt dlm Gmr 4.1. Muli Studi Litertur Dt Dt Sekunder Dt Primer Lus Arel Prkir Geometri Arel Prkir c

Lebih terperinci

VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA Fungsi Permintaan Taman Wisata Tirta Sanita

VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA Fungsi Permintaan Taman Wisata Tirta Sanita VII. FUNGSI PERMINTAAN TAMAN WISATA TIRTA SANITA 7.1. Fungsi Permintn Tmn Wist Tirt Snit Model persmn fungsi permintn di bwh ini sudh menglmi pemilihn independent vrible, untuk menghindri mslh multikolinerits.

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. l y. l x. Sumber : Teori dan Analisis Pelat (Szilard, 1989:14) Gambar 1.1.Rasio panjang dan lebar pelat. Universitas Sumatera Utara

BAB I PENDAHULUAN. l y. l x. Sumber : Teori dan Analisis Pelat (Szilard, 1989:14) Gambar 1.1.Rasio panjang dan lebar pelat. Universitas Sumatera Utara BAB I PENDAHULUAN 1.1 Ltr Belkng Perkemngn perencnn konstruksi ngunn ertingkt eerp thun elkngn ini cukup erkemng pest, hl ini memuktikn hw mnusi segi pelku utm erush mendptkn konsep perencnn leih mn, nymn,

Lebih terperinci

BAB IV METODE ANALISIS RANGKAIAN

BAB IV METODE ANALISIS RANGKAIAN BAB IV METODE ANALISIS RANGKAIAN. Anlisis Arus Cng Anlisis rus cng memnftkn hukum Kirchoff I (KCL) dn hukum Kirchoff I (KVL). Contoh - Tentukn esr rus dlm loop terseut dn gimn rh rusny? Ohm 0V 0V Ohm 0V

Lebih terperinci

Respon Tanaman Tomat (Lycopersicum esculentum Mill) pada Pemberian Media Tanam Bokashi Kulit Buah Kakao

Respon Tanaman Tomat (Lycopersicum esculentum Mill) pada Pemberian Media Tanam Bokashi Kulit Buah Kakao 1 Respon Tnmn Tomt (Lycopersicum esculentum Mill) pd Pemerin Medi Tnm Bokshi Kulit Buh Kko Nining Herni Sekolh Tinggi Ilmu Pertnin (Stiper) YAPIM ABSTRAK Tujun penelitin ini dlh untuk mengethui pengruh

Lebih terperinci

Oleh: Herni Putriyatus Solikha Dosen Pembimbing I Dosen Pembimbing II Dosen Penguji

Oleh: Herni Putriyatus Solikha Dosen Pembimbing I Dosen Pembimbing II Dosen Penguji Oleh: Herni Putriytus Solikh 143020443 Dosen Pemiming I Dosen Pemiming II Dosen Penguji (Dr. Hj. El Turml S., M.Sc) (Ir. Hj. In Siti Nurminri, MP.) (Dr. Ir. Nn Sutisn chydi, MP.) Seli merupkn slh stu produk

Lebih terperinci

ELIPS. A. Pengertian Elips

ELIPS. A. Pengertian Elips ELIPS A. Pengertin Elips Elips dlh tempt kedudukn titik-titik yng jumlh jrkny terhdp du titik tertentu mempunyi nili yng tetp. Kedu titik terseut dlh titik focus / titik pi. Elips jug didefinisikn segi

Lebih terperinci

INTEGRAL. y dx. x dy. F(x)dx F(x)dx

INTEGRAL. y dx. x dy. F(x)dx F(x)dx Drs. Mtrisoni www.mtemtikdw.wordpress.om INTEGRAL PENGERTIAN Bil dikethui : = F() + C mk = F () dlh turunn dri sedngkn dlh integrl (nti turunn) dri dn dpt digmrkn : differensil differensil Y Y Y Integrl

Lebih terperinci

LUAS DAERAH APLIKASI INTEGRAL TENTU. Indikator Pencapaian Hasil Belajar. Ringkasan Materi Perkuliahan

LUAS DAERAH APLIKASI INTEGRAL TENTU. Indikator Pencapaian Hasil Belajar. Ringkasan Materi Perkuliahan LUAS DAERAH APLIKASI INTEGRAL TENTU Indiktor Pencpin Hsil Beljr Mhsisw menunjukkn kemmpun dlm :. Menghitung lus pd idng dtr Ringksn Mteri Perkulihn Jik sutu derh ditsi oleh kurv f(), g(), gris dn dengn

Lebih terperinci

RINGKASAN Nanik Furoidah 1, Wahid Kusnadi 2

RINGKASAN Nanik Furoidah 1, Wahid Kusnadi 2 PENGARUH KONSENTRASI ZAT PENGATUR TUMBUH (ABITONIK) DAN MACAM PERBANDINGAN N,P,K DALAM PUPUK TERHADAP PERTUMBUHAN DAN PRODUKSI TANAMAN KEDELAI (Glyine mx (L). Merril) VARIETAS WILIS RINGKASAN Nnik Furoidh

Lebih terperinci

4 HASIL DAN PEMBAHASAN

4 HASIL DAN PEMBAHASAN 25 4 HASIL DAN PEMBAHASAN 4. 1. Hsil Hsil nlis proksimt tuuh ikn menunjukkn hw secr umum terjdi peningktn kndungn protein dn lemk tuuh ikn uji pd khir percon seiring dengn peningktn kdr protein dn rsio

Lebih terperinci

selisih positif jarak titik (x, y) terhadap pasangan dua titik tertentu yang disebut titik

selisih positif jarak titik (x, y) terhadap pasangan dua titik tertentu yang disebut titik Hiperol 7.1. Persmn Hiperol Bentuk Bku Hiperol dlh himpunn semu titik (, ) pd idng sedemikin hingg selisih positif jrk titik (, ) terhdp psngn du titik tertentu ng diseut titik fokus (foci) dlh tetp. Untuk

Lebih terperinci

PETUNJUK PENULISAN LKM MODUL IV STATISTIK INFERENSIA

PETUNJUK PENULISAN LKM MODUL IV STATISTIK INFERENSIA A. PENDAHULUAN KEMENTERIAN RISET, TEKNOLOGI DAN PENDIDIKAN TINGGI PETUNJUK PENULISAN LKM MODUL IV STATISTIK INFERENSIA (Berisi ltr elkng mengeni fungsi sttistik inferensi pd permslhn di kehidupn sehri-hri.

Lebih terperinci

matematika K-13 IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN HIPERBOLA K e l a s A. Definisi Hiperbola Tujuan Pembelajaran

matematika K-13 IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN HIPERBOLA K e l a s A. Definisi Hiperbola Tujuan Pembelajaran K-13 mtemtik K e l s I IRISAN KERUCUT: PERSAMAAN HIPERBLA Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi definisi dn unsur-unsur hiperol.. Dpt menentukn persmn

Lebih terperinci

UJI DAYA HASIL PENDAHULUAN (UDHP) GENOTIPE PADI HIBRIDA

UJI DAYA HASIL PENDAHULUAN (UDHP) GENOTIPE PADI HIBRIDA 95 UJI DAYA HASIL PENDAHULUAN (UDHP) GENOTIPE PADI HIBRIDA Preliminry Yield Tril of Hyrid Rice Genotypes Astrk Penelitin ertujun mengethui dy hsil pendhulun genotipe pdi hirid tolern kekeringn di lhn swh

Lebih terperinci

PERTUMBUHAN DAN HASIL BEBERAPA VARIETAS KEDELAI (Glycine max (L) Merrill) PADA NAUNGAN BUATAN

PERTUMBUHAN DAN HASIL BEBERAPA VARIETAS KEDELAI (Glycine max (L) Merrill) PADA NAUNGAN BUATAN Volume 13, Nomor 2, Hl. 19-28 ISSN 0852-8349 Juli Desemer 2011 PERTUMBUHN DN HSIL BEBERP VRIETS KEDELI (Glycine mx (L) Merrill) PD NUNGN BUTN GROWTH ND SOME VRIETIES OF SOYBEN (Glycine mx (L.) Merrill)

Lebih terperinci

adalah biaya marginal dari C terhadap Q x adalah biaya marginal dari C terhadap Q y Umumnya biaya marginal adalah positif C

adalah biaya marginal dari C terhadap Q x adalah biaya marginal dari C terhadap Q y Umumnya biaya marginal adalah positif C A. endhulun. Seperti telh dikethui hw diferensil memhs tentng tingkt peruhn sehuungn dengn peruhn kecil dlm vrile es fungsi ersngkutn. Dengn diferensil dpt dikethui kedudukn-kedudukn khusus dri fungsi

Lebih terperinci

ARIEF DAN SAENONG: UKURAN BIJI DAN PERIODE SIMPAN BENIH JAGUNG. Pengaruh Ukuran Biji dan Periode Simpan Benih terhadap Pertumbuhan dan Hasil Jagung

ARIEF DAN SAENONG: UKURAN BIJI DAN PERIODE SIMPAN BENIH JAGUNG. Pengaruh Ukuran Biji dan Periode Simpan Benih terhadap Pertumbuhan dan Hasil Jagung Pengruh Ukurn Biji dn Periode Simpn Benih terhdp Pertumuhn dn Hsil Jgung Rmlh Arief dn Sni Senong Bli Penelitin Tnmn Sereli Jl. Dr. Rtulngi No. 274, Mros, Sulwesi Seltn ABSTRACT. Effect of Seed Size nd

Lebih terperinci

METODE ANALISIS. Tentukan arus pada masing-masing tahanan dengan menggunakan metode arus cabang untuk rangkaian seperti pada Gambar 1.

METODE ANALISIS. Tentukan arus pada masing-masing tahanan dengan menggunakan metode arus cabang untuk rangkaian seperti pada Gambar 1. 1. Anlisis Arus Cng METODE ANALSS Metode rus ng dlh slh stu metode penyelesin nlisis rngkin il rngkin terdiri dri du tu leih sumer. Pd metode rus ng ini, kn diperoleh rus pd setip ng dri sutu rngkin yng

Lebih terperinci

Bab. Vektor. A. Vektor B. Perkalian Vektor. Hasil yang harus Anda capai: menerapkan konsep besaran Fisika dan pengukurannya.

Bab. Vektor. A. Vektor B. Perkalian Vektor. Hasil yang harus Anda capai: menerapkan konsep besaran Fisika dan pengukurannya. 2 Sumer: Dsr-Dsr Foto Jurnlistik, 2003 esrn yng memiliki esr dn rh diseut esrn vektor. Keceptn merupkn slh stu esrn vektor. Vektor Hsil yng hrus nd cpi: menerpkn konsep esrn Fisik dn pengukurnny. Setelh

Lebih terperinci

KADAR AIR AWAL BENIH DAN PENGGUNAAN BAHAN DESIKAN PADA DAYA SIMPAN BENIH KEDELAI ( Glycine max, L. Merril )

KADAR AIR AWAL BENIH DAN PENGGUNAAN BAHAN DESIKAN PADA DAYA SIMPAN BENIH KEDELAI ( Glycine max, L. Merril ) KADAR AIR AWAL BENIH DAN PENGGUNAAN BAHAN DESIKAN PADA DAYA SIMPAN BENIH KEDELAI ( Glycine mx, L. Merril ) THE PREVIOUS WATER CONTENT AND DESICCANT MATTER USE ON STORAGE ABILITY OF SOY BEAN SEED (Glycine

Lebih terperinci

Modul 2: Biologi Ikan KB 1: Morfologi, Anatomi, dan Kebiasaan Makan Ikan. KB 2: Sistem Ekskresi, Reproduksi, dan Embriologi Ikan.

Modul 2: Biologi Ikan KB 1: Morfologi, Anatomi, dan Kebiasaan Makan Ikan. KB 2: Sistem Ekskresi, Reproduksi, dan Embriologi Ikan. ix Tinjun Mt Kulih M t kulih Sistem Budidy Ikn (LUHT4215) erisi penjelsn tentng pengertin dn rung lingkup sistem udidy ikn, iologi ikn, efisiensi produksi mellui perikn medi, yitu pengpurn dn pemupukn,

Lebih terperinci

UNTUK MENDAPATKAN SOAL PREDIKSI SBMPTN 2015

UNTUK MENDAPATKAN SOAL PREDIKSI SBMPTN 2015 -. UNTUK MENDAPATKAN SOAL PREDIKSI SBMPTN 015 SILAHKAN KLIK KUNJUNGI: WWW.E-SBMPTN.COM Ltihn Sol Fisik 1. Thun hy dlh stun dri... (A) jrk (D) momentum (B) keeptn (E) energi (C) wktu. Stu wtt hour sm dengn...

Lebih terperinci

kimia LARUTAN PENYANGGA K e l a s Kurikulum 2013 A. Pengenalan Larutan Penyangga dan Penggunaannya

kimia LARUTAN PENYANGGA K e l a s Kurikulum 2013 A. Pengenalan Larutan Penyangga dan Penggunaannya Kurikulum 2013 kimi K e l s XI LARUTAN PENYANGGA Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut. 1. Memhmi pengertin lrutn penyngg dn penggunnny dlm kehidupn sehri-hri.

Lebih terperinci

BAB VI PEWARNAAN GRAF

BAB VI PEWARNAAN GRAF 85 BAB VI PEWARNAAN GRAF 6.1 Pewrnn Simpul Pewrnn dri sutu grf G merupkn sutu pemetn dri sekumpuln wrn ke eerp simpul (vertex) yng d pd grf G sedemikin sehingg simpul yng ertetngg memiliki wrn yng ered.

Lebih terperinci

PERTEMUAN 4 Metode Simpleks Kasus Maksimum

PERTEMUAN 4 Metode Simpleks Kasus Maksimum PERTEMUAN 4 Metode Simpleks Ksus Mksimum Untuk menyelesikn Persoln Progrm Linier dengn Metode Simpleks untuk fungsi tujun memksimumkn dn meminimumkn crny ered Model mtemtik dri Permslhn Progrm Linier dpt

Lebih terperinci

PROBLEM SOLVING TERKAIT DENGAN KELAS X SEMESTER 1 PADA STANDAR KOMPETENSI (SK) 1.

PROBLEM SOLVING TERKAIT DENGAN KELAS X SEMESTER 1 PADA STANDAR KOMPETENSI (SK) 1. PROLEM SOLVING TERKIT DENGN KELS X SEMESTER PD STNDR KOMPETENSI (SK). LJR Memechkn mslh yng berkitn dengn bentuk pngkt, kr, dn logritm Oleh: Sigit Tri Guntoro. Du orng berselisih mengeni bnykny psngn bilngn

Lebih terperinci

Yijk = µ + Ai + Bj(i) + є ijk

Yijk = µ + Ai + Bj(i) + є ijk XI. RANCANGAN ACAK LENGKAP POLA TERSARANG Rncngn Ack Lengkp Pol Tersrng dlh rncngn percon dengn mteri homogen t tnp peh penggngg, terdiri dri d peh es t fktor dlm klsfiksi tersrng yit Fktor A terdiri dri

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Hasil penelitian menunjukan pertumbuhan berat pada perlakuan A (18G;6T)

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Hasil penelitian menunjukan pertumbuhan berat pada perlakuan A (18G;6T) IV. HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Pertumbuhn Bert 4.1.1 Pertumbuhn Bert Mutlk Hsil penelitin menunjukn pertumbuhn bert pd perlkun A (18G;6T) mencpi rt-rt 0,893 grm/ekor, perlkun B (12G;12T) mencpi rt-rt 0,648

Lebih terperinci

BAB 3 GAMBARAN PROSES BISNIS BIDANG USAHA. menjadi 2 divisi yaitu, keuangan yang biasanya dipegang oleh yayasan pengelola

BAB 3 GAMBARAN PROSES BISNIS BIDANG USAHA. menjadi 2 divisi yaitu, keuangan yang biasanya dipegang oleh yayasan pengelola BAB 3 GAMBARAN PROSES BISNIS BIDANG USAHA 3.1 Pemtsn Are Bisnis Struktur orgnissi pd kegitn illing sekolh pd umumny tergi menjdi 2 divisi yitu, keungn yng isny dipegng oleh yysn pengelol sekolh dn dministrsi/tt

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN xii HASIL DAN PEMBAHASAN Kondisi Umum Penelitin Selm ms persipn hn tnm yitu pemindhn ke medi psir, pupuk kndng dn tnh (2:1:1) (V:V:V) dn periode wl pennmn smpi 4 MST, tnmn ditemptkn di greenhouse Leuwikopo,

Lebih terperinci

TEORI BAHASA DAN OTOMATA FINITE STATE AUTOMATA (FSA)

TEORI BAHASA DAN OTOMATA FINITE STATE AUTOMATA (FSA) TEORI BAHASA DAN OTOMATA FINITE STATE AUTOMATA (FSA) Finite Stte Automt Seuh Finite Stte Automt dlh: Model mtemtik yng dpt menerim input dn mengelurkn output Kumpuln terts (finite set) dri stte (kondisi/kedn).

Lebih terperinci

5. Tampilan Menu Dosen terdiri dari beberapa bagian, yaitu:

5. Tampilan Menu Dosen terdiri dari beberapa bagian, yaitu: 1. Almt Server : http://si.unmuh..id/unmuh 2. Stndr Kode Thun Akdemik: 3. Tmpiln depn seperti terliht pd gmr erikut: 4. Inputkn Kode Login dn Pssword yng dierikn oleh Administrtor SIA (huungi Pust Sistem

Lebih terperinci

MATERI I : VEKTOR. Pertemuan-01

MATERI I : VEKTOR. Pertemuan-01 MATERI I : VEKTOR Pertemun-0. Pendhulun Definisi Vektor didefinisikn segi esrn yng memiliki rh. Keeptn, gy dn pergesern merupkn ontoh ontoh dri vektor kren semuny memiliki esr dn rh wlupun untuk keeptn

Lebih terperinci

INTEGRAL. Kelas XII IIS Semester Genap. Oleh : Markus Yuniarto, S.Si. SMA Santa Angela Tahun Pelajaran 2017/2018

INTEGRAL. Kelas XII IIS Semester Genap. Oleh : Markus Yuniarto, S.Si. SMA Santa Angela Tahun Pelajaran 2017/2018 Modul Integrl INTEGRAL Kels XII IIS Semester Genp Oleh : Mrkus Yunirto, SSi SMA Snt Angel Thun Peljrn 7/8 Modul Mtemtik Kels XII IIS Semester TA 7/8 Modul Integrl INTEGRAL Stndr Kompetensi: Menggunkn konsep

Lebih terperinci

BAB 3 APLIKASI TAGUCHI LOSS FUNCTION

BAB 3 APLIKASI TAGUCHI LOSS FUNCTION BB III PIKSI TGUHI OSS FUNTION 6 BB 3 PIKSI TGUHI OSS FUNTION 3. Kitn Tguchi oss Function dengn indeks kpilits proses p Tguchi oss Function erkitn dengn indeks kpilits proses p. Rsio rt rt loss cost seelum

Lebih terperinci

RESPONS PADI SAWAH TERHADAP WAKTU PENGOLAHAN TANAH DAN JARAK TANAM BERBEDA DALAM SISTEM TANAM LEGOWO

RESPONS PADI SAWAH TERHADAP WAKTU PENGOLAHAN TANAH DAN JARAK TANAM BERBEDA DALAM SISTEM TANAM LEGOWO RESPONS PADI SAWAH TERHADAP WAKTU PENGOLAHAN TANAH DAN JARAK TANAM BERBEDA DALAM SISTEM TANAM LEGOWO Rizl 1, Fthurrhmn dn Usmn Mde 2 qilhrn.j@gmil.om 1 (Mhsisw Progrm Studi Mgister Ilmu-Ilmu Pertnin Pssrjn

Lebih terperinci

TIN309 - Desain Eksperimen Materi #6 Genap 2016/2017 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN

TIN309 - Desain Eksperimen Materi #6 Genap 2016/2017 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Mteri #6 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN RCBD Rndomized Complete Block Design (RCBD): Adlh perlusn dri konsep Anlysis of Vrins (ANOVA) dengn prinsip memgi eksperimen menjdi eerp lok Hl ini dilkukn il terdpt nuisnce

Lebih terperinci

HASIL. Efisiensi biologi jamur merang Efisiensi biologi (EB) jamur ditentukan dengan rumus (Chang & Miles 2004) : Ket : BB = bobot basah

HASIL. Efisiensi biologi jamur merang Efisiensi biologi (EB) jamur ditentukan dengan rumus (Chang & Miles 2004) : Ket : BB = bobot basah 4 Setelh pengomposn, msing-msing kompos diukur nili ph dn kdr irny. Seelum kompos dicmpur untuk memut medi produksi, msing-msing kompos dimil smpel 100 g untuk pengukurn nili rsio C/N (Lmpirn 3). Kdr C-orgnik

Lebih terperinci

(c) lim. (d) lim. (f) lim

(c) lim. (d) lim. (f) lim FMIPA - ITB. MA Mtemtik A Semester, 6-7. Pernytn enr dn slh. () ()! e Solusi. Benr. Fungsi eksonensil (enyeut) memesr leih cet drid fungsi olinom (emilng) sehingg emginny menghsilkn nili Dengn Hoitl s

Lebih terperinci

TIN309 - Desain Eksperimen Materi #5 Genap 2015/2016 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN

TIN309 - Desain Eksperimen Materi #5 Genap 2015/2016 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Mteri #5 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN RCBD Rndomized Complete Block Design (RCBD): Adlh perlusn dri konsep Anlysis of Vrins (ANOVA) dengn prinsip memgi eksperimen menjdi eerp lok Hl ini dilkukn il terdpt nuisnce

Lebih terperinci

ALJABAR LINIER _1 Matrik. Ira Prasetyaningrum

ALJABAR LINIER _1 Matrik. Ira Prasetyaningrum LJR LINIER _ Mtrik Ir Prsetyningrum DEFINISI MTRIKS pkh yng dimksud dengn Mtriks? kumpuln ilngn yng disjikn secr tertur dlm ris dn kolom yng mementuk sutu persegi pnjng, sert termut dintr sepsng tnd kurung.

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN IV. HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1. Kelngsungn Hidup Ikn Lele Dumo Dri hsil pengmtn diperoleh dt kelngsungn hidup pd dosis 2 µg/g, 4 µg/g, 6 µg/g, kontrol negtif, dn kontrol positif (Gmr 2). 12 Kelngsungn Hidup

Lebih terperinci

PENGARUH WAKTU PEMBERIAN DAN DOSIS PUPUK NPK PELANGI TERHADAP PERTUMBUHAN TANAMAN JAGUNG MANIS VARIETAS SWEET BOYS (Zea Mays Saccharata Sturt)

PENGARUH WAKTU PEMBERIAN DAN DOSIS PUPUK NPK PELANGI TERHADAP PERTUMBUHAN TANAMAN JAGUNG MANIS VARIETAS SWEET BOYS (Zea Mays Saccharata Sturt) Jurnl AGRIFOR Volume XIII Nomor 2, Oktoer 214 ISSN : 1412 6885 PENGARUH WAKTU PEMBERIAN DAN DOSIS PUPUK NPK PELANGI TERHADAP PERTUMBUHAN TANAMAN JAGUNG MANIS VARIETAS SWEET BOYS (Ze Mys Scchrt Sturt) Suntoro

Lebih terperinci

Pengaruh Interval Pemberian Air Terhadap Pertumbuhan Dan Hasil Tanaman Kedelai (Glicine Max (L) Merril) Pada Berbagai Jenis Tanah.

Pengaruh Interval Pemberian Air Terhadap Pertumbuhan Dan Hasil Tanaman Kedelai (Glicine Max (L) Merril) Pada Berbagai Jenis Tanah. Pengruh Intervl Pemerin Air Terhdp Pertumuhn Dn Hsil Tnmn Kedeli (Glicine Mx (L) Merril) Pd Bergi Jenis Tnh. Suhrtono 1. R. A. Sidqi Zed ZM 1. Ach. Khoiruddin 2 1. Dosen Jurusn Agroekoteknologi Fk. Pertnin

Lebih terperinci

Two-Stage Nested Design

Two-Stage Nested Design Mteri #13 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Two-Stge Nested Design Nested design dlh slh stu ksus dri desin multi fktor dimn level dri slh stu fktor (misl: fktor B) serup tpi tidk identik untuk setip level yng

Lebih terperinci

w Contoh: y x y x ,,..., f x z f f x

w Contoh: y x y x ,,..., f x z f f x A. endhulun Dlrn kehidupn nt, sutu vriel terikt tidk hn dipengruhi oleh stu vriel es sj, kn tetpi dpt dipengruhi oleh eerp vriel es. d gin ini merupkn kelnjutn dri ungsi dengn stu vriel es ng telh dipeljri

Lebih terperinci

Y y=f(x) LEMBAR KERJA SISWA. x=a. x=b

Y y=f(x) LEMBAR KERJA SISWA. x=a. x=b LEMBAR KERJA SISWA. Judul (Mteri Pokok) : Penggunn Integrl Tentu Untuk Menghitung Volume Bend Putr. Mt Peljrn : Mtemtik 3. Kels / Semester : II /. Wktu : 5 menit 5. Stndr Kompetensi :. Menggunkn konsep

Lebih terperinci

TOLERANSI BUI SALAK TERHADAP PENURUNAN KADAR AIR, SUHU DAN SERANGAN JAMUR

TOLERANSI BUI SALAK TERHADAP PENURUNAN KADAR AIR, SUHU DAN SERANGAN JAMUR 390 BERITA BIOLOGI 3 (8) Mret 1985 TOLERANSI BUI SALAK TERHADAP PENURUNAN KADAR AIR, SUHU DAN SERANGAN JAMUR Y. PURWANTO, R. D. RAHAYU & HADI SUTARNO Bli Penelitin dn Pengemngn Botni, Pust Penelitin dn

Lebih terperinci

III. HASIL DAN PEMBAHASAN

III. HASIL DAN PEMBAHASAN III. HASIL DAN PEMBAHASAN 3.1. Hsil 3.1.1. Pertumbuhn Pnjng Benih Ikn Betok Pertumbuhn pnjng benih ikn betok pd khir penelitin setelh perendmn 2 jm dengn protein rhp pd dosis berbed disjikn pd Tbel 3 dn

Lebih terperinci

Erna Sri Hartatik. Aljabar Linear. Pertemuan 3 Aljabar Vektor (Perkalian vektor-lanjutan)

Erna Sri Hartatik. Aljabar Linear. Pertemuan 3 Aljabar Vektor (Perkalian vektor-lanjutan) Ern Sri Hrttik Aljr Liner Pertemun Aljr Vektor (Perklin vektor-lnjutn) Pemhsn Perklin Cross (Cross Product) - Model cross product - Sift cross product Pendhulun Selin dot product d fungsi perklin product

Lebih terperinci

Mahasiswa Prodi Agronomi Pascasarjana UNS. Dosen Pembimbing I Program Studi Agronomi Pascasarjana UNS

Mahasiswa Prodi Agronomi Pascasarjana UNS. Dosen Pembimbing I Program Studi Agronomi Pascasarjana UNS Vol 1, No 1, 201 (hl 42-48 http://jurnl.psc.uns.c.id PENGARUH DOSIS PUPUK FOSFAT TERHADAP PERTUMBUHAN DAN HASIL BEBERAPA VARIETAS TANAMAN KACANG TANAH (Archis hypoge (L. Merr PADA SISTEM AGROFORESTRI Sutrwi

Lebih terperinci

MATEMATIKA. Sesi INTEGRAL VOLUME A. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR B. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR TERHADAP SUMBU-X

MATEMATIKA. Sesi INTEGRAL VOLUME A. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR B. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR TERHADAP SUMBU-X MATEMATIKA KELAS XII - KURIKULUM GABUNGAN 6 Sesi N INTEGRAL VOLUME A. BENDA-BENDA YANG MEMILIKI SUMBU PUTAR Apliksi integrl erikutn dlh menentukn volume end ng memiliki sumu putr. Contoh endn dlh tung,

Lebih terperinci

Efek Radiasi Sinar Gamma Terhadap Perkecambahan Serbuk Sari dan Pembuahan Cabai Besar

Efek Radiasi Sinar Gamma Terhadap Perkecambahan Serbuk Sari dan Pembuahan Cabai Besar Bioelees, Desemer 2009, hlm. 99-106 ISSN: 1978-6417 Vol. 3 No. 2 Efek Rdisi Sinr Gmm Terhdp Perkemhn Seruk Sri dn Pemuhn Ci Besr Muhmmd Alwi 1) dn Eny Yuniti 1) 1) Jurusn Biologi, Fkults Mtemtik dn Ilmu

Lebih terperinci

Hendra Gunawan. 30 Oktober 2013

Hendra Gunawan. 30 Oktober 2013 MA MATEMATIKA A Hendr Gunwn Semester I, 2/24 Oktoer 2 Ltihn. Fungsi g =,, terintegrlkn pd [, ]. Nytkn integrl tentu g pd [, ] segi limit jumlh Riemnn dengn prtisi reguler, dn hitunglh niliny. //2 c Hendr

Lebih terperinci

BAB 4 PERBANDINGAN, PROPORSI, DAN SKALA

BAB 4 PERBANDINGAN, PROPORSI, DAN SKALA BAB PERBANDINGAN, PROPORSI, DAN SKALA A. Perndingn. Perndingn dn Pechn Perndingn tu rsio ntr dn ditulis : dlh pechn, dengn syrt 0. Jdi, Jik k 0, mk :, dengn 0. Apil 0, mk : :. : k: k :. k k Menyederhnkn

Lebih terperinci

Desain Faktorial 2 Faktor

Desain Faktorial 2 Faktor Mteri #8 TIN309 DESAIN EKSPERIMEN Desin Fktoril Fktor Adlh untuk meliht pengruh dri efek peruhn dri du fktor (vriel) terhdp hsil eksperimen. Misl pengruh dri fktor A dn B terhdp sutu eksperimen. Definisi

Lebih terperinci

Vektor translasi dpt ditunjukkan oleh bil. berurutan yang ditulis dlm bentuk matriks kolom

Vektor translasi dpt ditunjukkan oleh bil. berurutan yang ditulis dlm bentuk matriks kolom TRANSFORMASI GEOMETRI BAB Sutu trnsformsi idng dlh sutu pemetn dri idng Krtesius ke idng ng lin tu T : R R (,) ( ', ') Jenis-jenis trnsformsi ntr lin : Trnsformsi Isometri itu trnsformsi ng tidk menguh

Lebih terperinci

E-LEARNING MATEMATIKA

E-LEARNING MATEMATIKA MOUL E-LEARNING E-LEARNING MATEMATIKA Oleh : NURYAIN EKO RAHARJO, M.P. NIP. 7 Penulisn Modul e Lerning ini diiyi oleh dn IPA BLU UNY TA Sesui dengn Surt Perjnjin Pelksnn e Lerning Nomor./H./PL/ Tnggl Juli

Lebih terperinci

SOAL LATIHAN UJIAN NASIONAL 2015 SMA NEGERI 8 JAKARTA

SOAL LATIHAN UJIAN NASIONAL 2015 SMA NEGERI 8 JAKARTA SOAL LATIHAN UJIAN NASIONAL 0 SMA NEGERI 8 JAKARTA. Dierikn premis-premis segi erikut: Premis : Jik urh hujn tinggi dn irigsi uruk, mk tnmn pdi memusuk Premis : Tnmn pdi tidk memusuk tu petni menderit

Lebih terperinci

02. OPERASI BILANGAN

02. OPERASI BILANGAN 0. OPERASI BILANGAN A. Mm-mm Bilngn Rel Dlm kehidupn sehri-hri dn dlm mtemtik ergi keterngn seringkli menggunkn ilngn yng is digunkn dlh ilngn sli. Bilngn dlh ungkpn dri penulisn stu tu eerp simol ilngn.

Lebih terperinci

Identifikasi Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Jumlah Output Ammonia pada Amonia Converter

Identifikasi Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Jumlah Output Ammonia pada Amonia Converter Petunjuk Sitsi: Arini, F., Fuzi, S., & Shputri, K. (017). Identifiksi Fktor-Fktor ng Mempengruhi Jumlh Output Ammoni pd Amoni Converter. Prosiding SNTI dn SATELIT 017 (pp. C91-96). Mlng: Jurusn Teknik

Lebih terperinci

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 55 BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN A. Frekuensi Kunjungn Sisw ke Perpustkn Sekolh di Mdrsh Tsnwiyh Rudhtun Nsihin Des Aremnti Kemtn Semendo Drt Ulu Kupten Mur Enim Dri hsil penelitin di Mdrsh Tsnwiyh Rudhtun

Lebih terperinci

PENGARUH PENGGUNAAN PUPUK PELENGKAP CAIR TERHADAP PERTUMBUHAN DAN HASIL PADI, DI KECAMATAN KARANGPLOSO, KABUPATEN MALANG.

PENGARUH PENGGUNAAN PUPUK PELENGKAP CAIR TERHADAP PERTUMBUHAN DAN HASIL PADI, DI KECAMATAN KARANGPLOSO, KABUPATEN MALANG. PENGARUH PENGGUNAAN PUPUK PELENGKAP CAIR TERHADAP PERTUMBUHAN DAN HASIL PADI, DI KECAMATAN KARANGPLOSO, KABUPATEN MALANG. Lili Fuzih 1, Dyh Prit Srswti 1, Ajun Pryitno, Rtih Kusumsri Ndru 1 dn Rik Asnit

Lebih terperinci

Penyelesaian Persamaan Kuadrat 1. Rumus abc Rumus menentukan akar persamaan kuadrat ax 2 bx c 0; a, b, c R dan a 0

Penyelesaian Persamaan Kuadrat 1. Rumus abc Rumus menentukan akar persamaan kuadrat ax 2 bx c 0; a, b, c R dan a 0 PERSAMAAN, PERTIDAKSAMAAN DAN FUNGSI KUADRAT PERSAMAAN KUADRAT Bentuk umum persmn kudrt dlh c 0,,,c R, 0 Penyelesin Persmn Kudrt. Rumus c Rumus menentukn kr persmn kudrt c 0;,, c R dn 0, = ± 4c. Memfktorkn

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN IV. HASIL DAN PEMBAHASAN A. KARAKTERISTIK DINAMIKA POPULASI SERANGGA 1. Totl Populsi Serngg (Nt) Jumlh totl populsi(nt) Sitophilus oryze, dihitung dengn cr menjumlhkn serngg yng diinfestsikn diwl percon

Lebih terperinci

PENGARUH DOSIS PETROGANIK DAN PUPUK HAYATI PETROBIO TERHADAP PERTUMBUHAN DAN PRODUKSI TANAMAN CABAI MERAH (Capsicum annum L.

PENGARUH DOSIS PETROGANIK DAN PUPUK HAYATI PETROBIO TERHADAP PERTUMBUHAN DAN PRODUKSI TANAMAN CABAI MERAH (Capsicum annum L. http://ejournl.fp.unisk-kediri.c.id/ p-issn : 2477-5096 e-issn 2548-9372 PENGARUH DOSIS PETROGANIK DAN PUPUK HAYATI PETROBIO TERHADAP PERTUMBUHAN DAN PRODUKSI TANAMAN CABAI MERAH (Cpsicum nnum L.) VARIETAS

Lebih terperinci

IV APLIKASI MODEL TERHADAP PENDUDUK INDONESIA

IV APLIKASI MODEL TERHADAP PENDUDUK INDONESIA 5 t u u r µ u r kt ( ) Bt e ep( µ u( due ) ) d () r k t Bt e S e d. Pt () = Bt ( S ) ( d ) r = Bte ep( µ ( t dud ) ) r = Bt e ep( µ ( + t dud ) ) = B( t) e ep( [ k( t )] du) d = = (3.15) Dengn menggunkn

Lebih terperinci

SEMI KUASA TITIK TERHADAP ELIPS

SEMI KUASA TITIK TERHADAP ELIPS RISMTI - ISSN : - 66 THUN VOL NO. GUSTUS 5 SEMI US TITI TERHD ELIS rnidsri Mshdi rtini Mhsisw rogrm Studi Mgister Mtemtik Universits Riu Jl. HR Soernts M 5 mpus in Wid Simpng ru eknru Riu 89 Emil: rnidsri@hoo.com

Lebih terperinci

MATRIKS Definisi: Matriks Susunan persegi panjang dari bilangan-bilangan yang diatur dalam baris dan kolom. Matriks ditulis sebagai berikut (1)...

MATRIKS Definisi: Matriks Susunan persegi panjang dari bilangan-bilangan yang diatur dalam baris dan kolom. Matriks ditulis sebagai berikut (1)... MATRIKS Definisi: Mtriks Susunn persegi pnjng dri ilngn-ilngn yng ditur dlm ris dn kolom. Mtriks ditulis segi erikut ()... m... m... n... n......... mn Susunn dits diseut mtriks m x n kren memiliki m ris

Lebih terperinci

1. Identitas Trigonometri. 1. Identitas trigonometri dasar berikut ini merupakan hubungan kebalikan.

1. Identitas Trigonometri. 1. Identitas trigonometri dasar berikut ini merupakan hubungan kebalikan. 1. Identits Trigonometri Pengertin Identits Trigonometri dlh kesmn yng memut entuk trigonometri dn erlku untuk semrng sudut yng dierikn. Jenis Identits Trigonometri 1. Identits trigonometri dsr erikut

Lebih terperinci

PERTANIAN ABSTRACT ABSTRAK

PERTANIAN ABSTRACT ABSTRAK 1 Pertm et l., Pengruh Peredn Intensits Sinr Mthri... PERTANIAN PENGARUH PERBEDAAN NAUNGAN TERHADAP PERTUMBUHAN DAN HASIL TIGA VARIETAS JAGUNG (Ze Mys, L) KOMPOSIT The influence of difference shde from

Lebih terperinci

IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Bab ini menguraikan mengenai : (1) Penelitian Pendahuluan, (2) Penelitian

IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Bab ini menguraikan mengenai : (1) Penelitian Pendahuluan, (2) Penelitian IV HASIL DAN PEMBAHASAN B ini mengurikn mengeni : (1) Penelitin Pendhulun, (2) Penelitin Utm, dn Smpel Terpilih (3). 4.1 Penelitin Pendhulun Penelitin pendhulun dilkukn pemutn iskuit kominsi kcng tnh dn

Lebih terperinci

Relasi Ekuivalensi dan Automata Minimal

Relasi Ekuivalensi dan Automata Minimal Relsi Ekuivlensi dn Automt Miniml Teori Bhs dn Automt Semester Gnjil 01 Jum t, 1.11.01 Dosen pengsuh: Kurni Sputr ST, M.Sc Emil: kurni.sputr@gmil.com Jurusn Informtik Fkults Mtemtik dn Ilmu Pengethun Alm

Lebih terperinci

Parabola adalah tempat kedudukan titik-titik yang jaraknya ke satu titik tertentu sama dengan jaraknya ke sebuah garis tertentu (direktriks).

Parabola adalah tempat kedudukan titik-titik yang jaraknya ke satu titik tertentu sama dengan jaraknya ke sebuah garis tertentu (direktriks). Prol dlh tempt kedudukn titik-titik ng jrkn ke stu titik tertentu sm dengn jrkn ke seuh gris tertentu (direktriks). Persmn Prol 1. Persmn Prol dengn Punck O(,) Perhtikn gmr erikut ini! PARABOLA g A P(,

Lebih terperinci

Tujuan Pembelajaran. ) pada hiperbola yang berpusat di (0, 0). 2. Dapat menentukan persamaan garis singgung di titik (x 1

Tujuan Pembelajaran. ) pada hiperbola yang berpusat di (0, 0). 2. Dapat menentukan persamaan garis singgung di titik (x 1 K-3 mtemtik K e l s XI IRISAN KERUCUT: GARIS SINGGUNG PADA HIPERBOLA Tujun Pemeljrn Setelh mempeljri mteri ini, kmu dihrpkn memiliki kemmpun erikut.. Dpt menentukn persmn gris singgung di titik (, ) pd

Lebih terperinci

SOLUSI PREDIKSI UJIAN NASIONAL MATEMATIKA IPS 2015

SOLUSI PREDIKSI UJIAN NASIONAL MATEMATIKA IPS 2015 PAKET SOLUSI PREDIKSI UJIAN NASIONAL MATEMATIKA IPS. Sit: p q ~ p q Mthmn tidk eljr tu di dpt mengerjkn sol UN mtemtik dn lulus UN setr dengn perntn Jik Mthmn eljr mk di dpt mengerjkn sol UN mtemtik dn

Lebih terperinci

FUNGSI TRANSENDEN. Sifat satu kesatu yang mengakibatkan fungsi

FUNGSI TRANSENDEN. Sifat satu kesatu yang mengakibatkan fungsi FUNGSI TRANSENDEN I. Pendhulun. Pokok Bhsn Logritm Fungsi Eksponen.2 Tujun Mengethui entuk fungsi trnsenden dlm klkulus. Mengethui dn memhmi entuk fungsi trnseden itu logritm dn fungsi eksponen sert dlm

Lebih terperinci

BAB 4 IMPLEMENTASI HASIL PENELITIAN. Rancangan ini dibuat dan dites pada konfigurasi hardware sebagai berikut :

BAB 4 IMPLEMENTASI HASIL PENELITIAN. Rancangan ini dibuat dan dites pada konfigurasi hardware sebagai berikut : BAB 4 IMPLEMENTASI HASIL PENELITIAN 4.1 Spesifiksi Hrdwre dn Softwre Rncngn ini diut dn dites pd konfigursi hrdwre segi erikut : Processor : AMD Athlon XP 1,4 Gytes. Memory : 18 Mytes. Hrddisk : 0 Gytes.

Lebih terperinci

E. INTEGRASI BAGIAN ( PARSIAL )

E. INTEGRASI BAGIAN ( PARSIAL ) E. INTEGRASI BAGIAN ( PARSIAL ) Integrsi gin (prsil) digunkn untuk mengintegrsikn sutu perklin fungsi yng msing-msing fungsiny ukn koefisien diferensil dri yng lin ( seperti yng sudh dihs pd su. B. D )

Lebih terperinci

BAB II ELEMEN-ELEMEN RANGKAIAN

BAB II ELEMEN-ELEMEN RANGKAIAN BAB II ELEMEN-ELEMEN RANGKAIAN 2. Elemen-Elemen Rngkin Elemen-elemen rngkin d yng diseut segi elemen ktif (sumer tegngn dn sumer rus) yitu : elemen yng siftny mmpu menylurkn energy ke rngkin. Selin itu

Lebih terperinci

VEKTOR. seperti AB, AB, a r, a, atau a.

VEKTOR. seperti AB, AB, a r, a, atau a. VEKTOR I. KOMPETENSI YANG DICAPAI Mhsisw dpt :. Menggmr vektor dengn sistem vektor stun.. Menghitung perklin vektor. 3. Menghitung penmhn vektor dengn turn segitig, turn rn genng, dn turn poligon. 4. Menghitung

Lebih terperinci