Ferhenga. Koma Kurdîya Kurmancî. Elî PAKSÊRÊŞT(Makûyî),Haşim MEHMÛDÎ, Şehnaz OMERZADE, Nasir ECEMÎ,Mohsin QULÎZADE,Kejal PADAŞ,Efsûn YÛSIFÎ

Transkripsi

1 Ferhenga Kurdî ( Kurmancî ) - Farsî Koma Kurdîya Kurmancî Elî PAKSÊRÊŞT(Makûyî),Haşim MEHMÛDÎ, Şehnaz OMERZADE, Nasir ECEMÎ,Mohsin QULÎZADE,Kejal PADAŞ,Efsûn YÛSIFÎ Kurmancî / 1 1

2 Koma Kurdîya Kurmancî Lijneya Kurdên li Tehran`ê E-name : komakurmanci@yahoo.com Çap: Yekem Hejmar: 1000 Berhevkirin: Koma Kurdîya Kurmancî Tîprêzî: Berhevkar Weşîner: Berhevkar HSNP ( ISBN ): Tehran Hemû mafên vê berhemê parastî ne. Bêdestûr çapkirin û jibergirtina wê qedexe ye. Kurmancî / 1 2

3 Pêşkêş bo ruhê Celadet Bedirxan,zimannasê mezin û danerê rîya nû ya Kurdîya Kurmancî. تقديم به روح جالدت بدرخان زبانشناس بزرگ و بنيانگذار راه نوين كردي كرمانجي 3

4 A عليه کسي همدست شدن : yek A xwe li yekî/ê kirin آباد / مربوط به آباداني : Abadîn اقتصاد Abor: اقتصاددان : Aborînas آبرو / حيثيت Abrû: عاج دندان : diran Aca آچار : Açar آچار : Açer ناراحت / کسل / عاجز Aciz: ناراحت شدن/ ناراحت بودن / کسل شدن / درد bûn: Aciz داشتن ناراحت کردن / اذيت کردن kirin: Aciz آجر / ترشي : Acûr عاج فيل : Ac برکت / فزوني : Adanî ماه کردي برابر با ماه مارس Adar: حضرت آدم )ع( از پيامبران الهي / آدم / انسان Adem: عادت / رسم Adet: عادت کردن kirin: Adet عادتي / مرسوم / رايج Adetî: آفريدگار / خالق Aferîdigar: آفرين / بارک اهلل Aferîn: آفت / بيماري Afet: آخور / آبشخور احشام Afir: خلق کردن / آفريدن / درست کردن Afirandin: آفرينش : Afirîn خالقيت : Afirînerî آخور : Afirr عافيت / سالمتي Afîyet: آفريقا Afrîka: افغانستان : Afxanistan Aga آگاه / مطلع : Agah آگاه / مطلع : آگاهي/ خبر : Agah مطلع شدن / آگاهي يافتن : bûn Agahdar مطلع ساختن / آگاهي دادن : kirin Agahdar اطالعيه / هشدار: Agahdarî آگاهي / اطالع Agahî: مطلع ساختن / آگاهي دادن dan: Agahî pê آگهي Agehdarî: آتش Agir: آتش باراندن / بمباران کردن barandin: Agir آتش روشن کردن / آتش زدن berdan: Agir آتش زدن berdan: Agir آتش زدن / شعله ور کردن dadan: Agir آتش را خاموش کردن demirandin: Agir آتش را شعله ور کردن / به آتش دامن زدن kirin: Agir geş آتش گرفتن girtin: Agir آتش روشن کردن / آتش زدن kirin: Agir hil آتش خاموش کردن : kuştin Agir آتش زدن : lêdan Agir آتش زدن : lêxistin Agir آتش زدن xistin: Agir pê آتش گرفتن : berbûn Agir tê آتشفشان Agirbar: آتش بس Agirbes: آتش بس اعالم کردن kirin: Agirbes îlan آتش بس Agirbest: آتش بس : Agirbes آتشين / نام کردي آرارات : Agirî آتشفشاني : Agirîn آتش نشاني : Agirkujî آتش نشان : Agirkuj آتش پرست Agirperest: آتش پرستي / زرتشتي Agirperestî: 4

5 آه / ناله Ah: نماينده / جاسوس Ajan: خبرگزاري : Nûçeyan Ajansa سبزينه يونجه Ajar: پيش بردن / راندن / رانندگي کردن Ajotin: دانشگاهي/ علمي : Akademîk نتيجه : Akam نام رقصي در کردي شمال : Akmelî قله : Ako شهري در منطقه فدرال کردستان عراق : Akre اکتيو / فعال Aktîf: پرچم / بيرق Ala: نام يکي از قهرمانان افسانه اي کردي : Alan پيچاندن / باندپيچي کردن Alandin: الوار : Alaş ليس زدن Alastin: شعله آتش : Alav حرارت آتش / شعله آتش : Alav آلبالو / ترشک Albalû: ليس Alês: ليسيدن Alêstin: آلت / ابزار Alet: الفبا Alfabe: طرف / سو / جهت Alî: جانبداري کردن girtin: Alî کمک کردن / مساعدت کردن kirin: Alî طرفدار Alîgir: کمک بودن )شدن(: Alîkar bûn همکار/ دستيار : Alîkar ياري / کمک Alîkarî: مساعدت کردن / کمک کردن kirin: Alîkarî عالم / دانشمند Alim: آويزان شدن Aliq: Aliqîn / آلمان : Alman آلمان : Almanîya آلونک / کپر / آالچيق Alonek: وخيم / درهم و برهم / به هم زدن Aloz: آلوچه Alûçe: آماده کردن / تهيه کردن / مهيا کردن kirin: Amade آماده / حاضر Amade: آماده شدن/ حاضر شدن : bûn Amade حالت آماده باش Amadebaş: آماده باش اعالم کردن kirin: Amadebaş îlan آمادگي : Amadehî مولف / آماده کننده : Amadekar آمادگي : Amadeyî اشاره: Amaje ظرف : Aman آمار Amar: تحريم : Ambargo نام باستاني شهر دياربکر در شمال کردستان Amed: از شهرهاي کرد نشين در ترکيه : Amedîyê آمريکاي شمالي : Bakûr Amêrîkaya آمريکاي جنوبي : Başûr Amêrîkaya آمريکاي مرکزي Navîn: Amêrîkaya آمريکا : Amerîka آمين : Amîn آکادمي Amojgeh: زن عمو Amojin: عمو: Amo آمپر/ واحد جريان الکتريکي : Ampir ابزار / وسيله Amûr: يا / لحظه کوتاه / دم : An آناتولي : Anadolû آناناس : Ananas آناتولي مرکزي : Navîn Anatoliya 5

6 آناتومي / پيکرشناسي : Anatomî به زور / به سختي : Ancax يعني Ango: االن / اکنون /حاال Anika: کارتن / انيميشن : Anîmasyon آوردن Anîn: مطرح کردن / بحث روزکردن : rojevê Anîn بر زبان آوردن / بيان کردن : zimên Anîn آرنج Anîşk: نام گياهي دارويي : Anix حاال/ اکنون Anka: تحقيق : Anket نديد بديد / تازه به دوران رسيده Anotî: آنکارا : Anqere قطب : Antartîka آنتپه / ار شهرهاي ترکيه : Antepe قديمي / تاريخي / کهنه : Antîk تمرين ( ورزشي :) Antrenman عمو Ap: اي عمو Apo: عمو بودن : Aptî عاقل Aqil: کم عقل / سبک سر : Aqilkêm عاقلمند / دانشمند / دانا / حکيم Aqilmend: سبک عقل /سبک سر Aqilsivik: آتش Ar: آرام / ساکت / اسم خاص Aram: آرام بودن / آرام شدن / تسکين يافتن : bûn Aram آرام : Aram عرق / مشروبات الکلي Araq: کوه آرارات واقع در کردستان Ararat: نثار کسي کردن kirin: Arastey (kesekî/ê) آرايش / تزئين Arayêş: آرايش کردن / تزئين کردن / منظم کردن kirin: Arayêş آرزو : Arizû Ard آرد : هيزم / سوخت : Ardû آرد سرخ شده در روغن Ardxavk: فرزند پسر نداشتن : bûn Arê kesî reş راه و رسم Arêç: آتشي که به رنگ آبي مي سوزد Areşîn: کمک بودن )شدن(: Arîkar bûn کمک : Arîkar کمک / مساعدت Arîkarî: کمک کردن : kirin Arîkarî آرژين / اسم مرکب خاص به معناي آتش زندگي Arjîn: باستانشناس : Arkeolog چوب يا ميلهاي که با آن هيزم آتش را هم مي زنند : Arkolk هدف / مقصد / آرزو Armanc: بي فرزند يودن / ابتر بودن bûn: Arreş بي فرزند / ابتر : Arreş بايگاني : Arşîv ارتش Artêş: زردآلو : Arûng آردچي Arvan: چربي ماست : Arxavik مطمئن / آسوده : Arxîn مطمئن شدن / آسوده بودن / آسودن شدن : bûn Arxîn آسياب Aş: آشتي دادن / صلح دادن kirin: Aş هنجار / عادي Asa: آسان/ قابل دستيابي Asan: امنيت / آسايش Asayêş: امنيتي / آسايشي: Asayî محل امن / آسايشگاه Asayişga: مانع Asê: 6

7 برخورد کردن / با مانعي مواجه شدن/ گرفتارشدن bûn: Asê مانع Asêgeh: اسيد : / وصيت Asêt آسيابان Aşevan: آشکار/ واضح / مشهود Aşîkar: آسمان : Asîman ادغام کردن / همگون کردن/ در هم آميختن : kirin Asîmîle آهن Asin: آشنا / شناس Aşina: آشنا شدن bûn: Aşina آشنا کردن kirin: Aşina آشنايي / معارفه Aşinayî: آهنگر Asinger: آهنگري Asingerî: آهن ربا Asinraker: عاشق Aşiq: عاشق شدن / عاشق بودن bûn: Aşiq عاشق ( ترانه سراي سنتي آذري (: Aşiq آشتي / صلح Aşitî: آشتي کردن / صلح کردن kirin: Aşitî صلح طلب : Aşîtîxwaz آشتي / صلح : Aşîtî آسيا : Asîya آشکارا / به روشني : Aşkere آشکارا / به وضوح Aşkere: آشکار شدن / رسوا شدن bûn: Aşkere آشکار کردن / رسوا کردن kirin: Aşkere آسمان Asman: آسماني / هوايي : Asmanî Aso افق : آشپز Aşpêj: آشپزخانه : Aşpêjxane طرفدار / هواخواه : Aspîrant سطح / مرحله Ast: آستر لباس : Astar مانع / مشکل Asteng: مانع کردن / مانع درست کردن kirin: Asteng مانع / مشکل Astengî: آسوده / راحت Asûde: راحت شدن / آسوده شدن bûn: Asûde آشور : Aşûr آسيابان Aşvan: آسيا / آسياب Aşxane: آسياي ميانه : Navîn Asyaya پيوست / ضميمه : Ataşe اتمسفر / جو Atmosfer: کارگاه : Atolya آب Av: آب کشيدن زخم dizîn: Av آب کشيدن / آب حمل کردن kêşandin: Av آب کردن kirin: Av آب ريختن )بر روي چيزي( kirin: Av lê بر خود آب ريختن / دوش گرفتن kirin: Av li xwe آب پاشيدن reşandin: Av آب را گل آلود کردن : kirin Av şêlî آب و هوا hewa: Av û آوا / صوت / آباد : Ava آباد باد! : be Ava آباد شدن / آباد بودن / ايجاد شدن : bûn Ava آب جوب cihê: Ava آب دهان کسي جاري شدن : herikîn Ava devê kesî آباد کردن/ پوشاندن سقفساختمان/ ايجادکردن : kirin: Ava آب زر / آب طال zêr: Ava آبادي / مرکز/ دفتر Avahî: آبادکردن : Avakirin آواشناسي : Avanasî 7

8 آبادي : Avatî آباد : Avat آواز / نوا Avaz: ملوان / شناگر /آب باز Avbaz: تکانش آب / از روستاهاي کردنشين اورميه : سد : Avbend Avçeqela Avco آبجو : آبياري Avdanî: آبياري کردن kirin: Avdanî آباداني : / آبياري Avdanî آبدار / پرآب Avdar: آب داده شده / آبياري شده Avdayî: وضو گرفتن / آب ريختن kirin: Avdest وضو: Avdest دستشويي / وضوخانه Avdesxane: جشن آب / از روستاهاي کردنشين اورميه : Avdîlan آبکي Avekî: دوغ Avemast: اوستا Avêsta: انداختن Avêtin: انداختن / پرت کردن Avêtin: آبگوشت : Avgoşt آبي Avî: آبستن / حامله Avis: آبستن کردن / حامله کردن kirin: Avis آبستن : Avis شنا : Avjenî آبزي : Avjî آبکش Avkêş: عمل و فعل آب کشيدن Avkêşan: آب رساني Avkêşanî: آبرساني کردن kirin: Avkêşanî آبکي Avkî: تاول : Avlik آب شناس/هيدرولوژيست : Avnas آب شناسي/ هيدرولوژي : Avnasî آبپاش Avpaş: آب پز Avpêj: آب پز کردن kirin: Avpêj آبسنج / هيدرومتر: Avpîvker آبشار : Avrêj آب ريز / لوله فاضالب / آبشار Avrêj: ناودان / لوله فاضالب Avrêjan: توالت : Avrêjxane آب پاشي : Avreşkanê آب پاشي کردن : kirin Avreşkanê آبرو / حيثيت Avrû: آبشار Avşar: فاضالب / آب بالاستفاده Avşêl: خمير مايه نان که از پنير است Avşijî: محل ريزش آب : Avşirk آبگوشت : Avşor وکيل : Avûkat استراليا Avustralya: ليوان : Avxor آبخوري / ليوان Avxwerî: نم آب : Avzê آوا / ترتيب / شکل / صورت Awa: ترتيب / شيوه / روش : Awa بدين ترتيب / بدين صورت : ) vî Awahî ( bi چپاندن : Awandin فوق العاده / آماده باش : Awarte استثنا کردن / اعتراض کردن Awartin: آرزو / خواسته / اميد : Awat به هر ترتيب / به هر صورت : ) her Awayî ( bi بدين ترتيب / بدين صورت : ) vî Awayî ( bi 8

9 به هر حال / در هر صورت : her) Awayî(bi صدا / آهنگ : Awaz نگاه تند / نگاه خشن Awir: :هيزم / سوخت Awirdû آخ / ناله Ax: خاک / زمين / ميهن Ax: آغا / بزرگ / بيک /رئيس Axa: صحبت کردن / حرف زدن / رايزني کردن Axaftin: سخنران : Axavger صحبت کردن / صحبت : Axavtin خاک سياه / هوموس : Axereş خاک آبي / خاکي ناشي از سوختن سرگين و Axeşîn: سوختني در تنور خاک قرمز : Axesor سفيد خاک / خاک سفيد Axesipî: خاک سرخ Axesûr: سخنور / متکلم : Axêver گفتن / صحبت کردن Axiftin: آخ / آه / ناله کردن Axîn: آخ کشيدن / افسوس خوردن kêşan: Axîn آخور Axir: آخرين / نهايي / پاياني : Axirîn گفتن / صحبت کردن: Axivîn آغور / آبشخور احشام Axur: آينده Ayende: دين / آيين / مذهب : Ayîn آزادکردن/ بخشيدن kirin: Aza آزاد / رها Azad: آزاد شدن / رها شدن bûn: Azad آزاد کردن / رها کردن kirin: Azad آزادي / رهايي Azadî: آزاديخواه : Azadîxwaz آزادي انديشه hizrînê: Azadiya اذيت / درد / آدم بد : Azar مجرد Azeb: آذربايجان : Azerbaycan کشور آذربايجان : Azerbeycan آذري / اهل جمهوري آذربايجان / زبان آذري : Azerî آذري نشين : Azerînişîn اذيت کردن / آزرده کردن: kirin Azirde B باد / نزد / پيش : Ba باد دادن / پيچاندن : dan Ba پيش هم / در حضور هم : hev Ba گردباد Babelîsk: بابت / نکته / درباره : / علت Babet گردباد Babirûsk: باج / ماليات Bac: محل باجگيري / گمرک Bacgeh: باجگير / مأمور ماليات / مأمور گمرک Bacgir: هواپيما کاغذي : Bafirok طوفان باد : Bager طوفان Bahoz: باور / ايمان : Bahwerî شهر Bajar: دولت - شهر : Bajar-dewlet شهرک / شهر کوچک : Bajarok شهروندي Bajarvanî: شهرک : Bajêrgeh شمال Bakûr: توجه / نظر Bal: جذب کردن / توجه کسي را جلب کردن : kişandin Bal توجه کسي را جلب کردن kişandin: Bala kesî توجه کسي به... بودن / حواس bûn: Bala kesî li کسي به... بودن 9

10 توجه کردن / نگاه کردن dan: Bala xwe هواپيما Balafir: فرودگاه Balafirgeh: باالنس / تعادل Balans: قابل توجه / جالب / مهم : Baldar بادمجان Balîcan: بالش Balîf: پرنده Balinde: جالب / قابل توجه : Balkêş بادبادک Balon: سفير / نماينده Balyoz: سفارت / دفتر نمايندگي Balyozxane: پشت بام Ban: نفوذ / سلطه / سيطره Bandor: حاکميت : Bandûr فراخوان / اذان / ندا / بانگ Bang: اذان گفتن / صدا زدن : dan Bang صدا زدن / ندا زدن kirin: Bang کسي را صدا زدن kirin: Bang li kesî فراخوان / دعوت Bangewazî: بادنما Banîşan: بانکداري : Bankevanî بانک : Bank بانک Banqe: خانم بانو Banû: پدر بزرگ Bapîr: بادسنج Bapîv: فشار / بار Bar: بار کردن / کوچ کردن / اسباب کشي کردن : kirin Bar بارکشي kişandin: Bar در باره : ) li Bara ( باران Baran: باران سنج Baranpîv: بارگاه / مرقد : Baregeh بارک اهلل / آفرين Barîkela: باريدن Barîn: بار بر / بارکش Barkêş: حمل و نقل Barkêşî: خوب / نيک Baş: خوب بودن / خوب شدن / بهبود يافتن : bûn Baş خوب / باشد:! Baş نيکويي / خوبي Başî: نيکويي / خوبي Başîtî: بال / بازو/ پر وبال Bask: خمير انگور Bastêq: بهتر Baştir: جنوب : Başûr باتمان / شهري در شمال کردستان : Batman پدر Bav: پدربزرگ Bavpîr: اجداد / گذشتگان : Bavûkal باور کردن / اعتقاد داشتن kirin: Bawer باور / عقيده / اعتقاد / ايمان Bawerî: اعتقاد ايجاد کردن / اعتماد ايجاد کردن : dan Bawerî معتقد / مومن : Bawermend استوارنامه / اعتبارنامه / پايان نامه Bawername: باور : Bawer باور : Bawirî باور : Bawir باغچه Baxςe: باغ : Bax جهيدن / پريدن dan: Baz بازار : Bazar النگو Bazin: بازرگاني / تجارت Bazirganî: بازرگان / تاجر : Bazirgan 10

11 بدون / فاقد Bê: پررو و بي شرم : bêfedî Bê rû û اختيار خود را به دست گرفتن/ خود سر شدن bûn: Bê serî اختيار کسي را به دست خودش دادن / Bê serî kirin: کسي را خود سر کردن بي طرف Bêalî: بي طرف بودن bûn: Bêalî بي طرف : Bêal بي عقل / احمق Bêaqil: بي عار/ وقيح / بي شرم Bêar: بي بال Bêbask: بي پدر و مادر / بي شرف : Bêbav بي بهره کردن / محروم کردن : kirin Bêbehir بي بهره / بي فايده : Bêbehir بي مسؤليت / بي پاسخگو Bêberpirsiyar: بي سهم / بي قسمت : Bêbeş بدشانس/ بيچاره Bêbext: خيانت : Bêbextî خيلي عميق / ژرف Bêbin: بي پايه / بي اساس Bêbingeh: بي اساس/ خيلي عميق Bêbinî: بي پايه / بي اصل و اساس Bêbinyat: اجتناب ناپذير / بيچاره / بدون راه حل Bêçare: بيچارگي / ناگزيري / عدم وجود راه حل Bêçaretî: بيدادي / ظلم / ستم Bêdadî: عوض / معادل / بدل : Bedel جسم / بدن Beden: ساکت / آرام Bêdeng: ساکت / ساکت باشيد : bin Bêdeng سکوت / آرامش : Bêdengî عدم حاکميت : Bêdesthilatdar زيبا / خوشگل / قشنگ Bedew: بي سروسامان / آس و پاس Bêdirrik: بي دم / بي پايان / ابتر Bêdûv: بي ادب / بي نزاکت / بي تربيت Bêedeb: بي معرفت Bêemerg: بي عالقه / بي ميل Bêdil: بداخالق / بدخو Bêexlaq: هرزه / بداخالق : bûn: Bêexlaq بداخالقي / بدخويي Bêexlaqî: بداخالقي کردن / بدخويي کردن kirin: Bêexlaqî بي فايده بودن / بي فايده شدن: bûn Bêfayde بي فايده کردن kirin: Bêfayde مأيوس شدن / نااميد شدن : bûn Bêhêvî بي فايده / بيهوده : Bêfayde بيني / پوزه : Bêfil بيگ / مطرب Beg: نابهنگام / بد هنگام : Bêgavî بي گمان / بي شک / آس و پاس Bêguman: بي گناه Bêgune: بي گناه Bêguneh: بي همتا / بي نظير : Bêhempa نا اميد / مايوس Bêhêvî: يأس / نااميدي : Bêhêvîbûn نااميدي Bêhêvîtî: ضعيف / بي قدرت Bêhêz: ضعيف شدن / بي قدرت بودن bûn: Bêhêz ضعيف کردن / از قدرت انداختن kirin: Bêhêz ترسو / بزدل Bêhinav: دلتنگ بودن / بي حوصله بودن : bûn Bêhinteng دلتنگي / بي حوصلگي : Bêhintengî دلتنگ / بي حوصله : Bêhinteng بي عقل / احمق / بيهوش Bêhiş: بيهوش شدن bûn: Bêhiş بيهوش کردن kirin: Bêhiş لحظه / آن / نفس / بو Bêhn: 11

12 استراحت کردن / نفسي تازه کردن : dan Bêhn استشمام کردن / بو کردن kirin: Bêhn استراحت کردن / نفسي تازه کردن vedan: Bêhn نفس تازه کردن vedan: Bêhna xwe سعه صدر داشتن / تساهل داشتن Bûn: Bêhnfireh صبور : Bêhnfireh بوگندو Bêhngenî: خوشبو / خوش عطر Bêhnxweş: دريا Behr: بحث / گفتگو : Behs بيشتر: Bêhtir بيهوده بودن / بيهوده شدن: bûn Bêhûde بيهوده کردن kirin: Bêhûde بيهوده / بي فايده : Bêhûde کلمه / سخن Bêje: ادبيات Bêjedanekî: سرند Bêjing: قد و قواره / اندام Bejn: اندام / قد و قواره : bal Bejn û بلند باال / قد بلند Bejnbilind: نازک اندام Bejnzirav: کلمه / گفتن / تعريف کردن Bêj: مجرد / بيکار: Bêkar بيکار بودن / معطل بودن bûn: Bêkar بيکار کردن / معطل کردن: kirin Bêkar بيکاري / مجردي Bêkarî: بي کم و کاست : Bêkêmasî بي فايدگي / بي لياقتي : Bêkêrî بي کس / يتيم Bêkes: بال / بدبختي Bela: منفجر شدن / متالشي شدن / تکه تکه bûn: Belabelayî شدن رايگان شدن / گسترده شدن / متالشي شدن bûn: Bela پخش شدن / گسترده شدن / متالشي شدن : Belabûn پراکنده / متفرق / داغون : Belabûyî پخش شدن / پخش بودن : bûn Belaş پخش کردن / پراکنده کردن : kirin Belaş رايگان / پراکنده : Belaş پراکنده Belav: پراکنده شدن bûn: Belav پخش کردن / منتشر کردن : kirin Belav بيانيه / اعالميه : Belavok پاره پاره کردن : kirin Belawelayî بلي / بله Belê: شهرداري Beledîye: بيچاره / بدبخت / مظلوم : Belengaz :بي لبه Bêlêv برگ / صفحه : Belg مدرک / سند Belge: نامزد کردن ( دختر ) / مستند کردن : kirin Belge فيلم مستند : Belgefîlm سند / مدرک Belgename: مستند : Belgeyî عدم فعاليت / عدم تحرک : Bêlivbazîbûn بلکه / شايد Belkî/ê: محروميت از حق و حقوق : Bêmafî بي سرپناه / بي خانمان Bêmal: بي حال بودن / سروحال نبودن : bûn Bêmede بي کينه : Bênakok بي ناموس Bênamûs: بي واسطه : Bênavber انتظار / بند / ريسمان / ماده / محل جدا شدن جوي Bend: آب از رودخانه منتظر کسي بودن ): li Benda kesekî/ê bûn ( سد / آب بند : Bendav متظر نگه داشتن: ) li Bendê hîştin ) 12

13 انتظار : Bendewarî اسير / بنده : Bendewar زندان / حبس : Bendîxane معتاد بودن bûn: Beng اعتياد آور : Bengdar معتاد Bengî: بند / ريسمان : Benik آدامس / سقز Benîşt: بي سهم / بي بهره Bêpar: بي پناه : Bêparastin رايگان / بي پول Bêpere: بدون خلبان : Bêpîlot بي حساب و کتاب / بدون اندازه گيري : Bêpîvan بقال Beqal: جالب / جدب کننده Bêqamxweş: مغرور Bêqan: بدين خاطر yekê: Ber vê پارو / برف روب Bêr: سنگ / صخره / پهن / عريض / ميوه / نتيجه / حافظه Ber: عاقالنه / مقرون به صرفه / منطقي aqil: Ber bi رو به / به سوي bi: Ber چشم هاي کسي تاريک شدن : bûn Ber çavên kesî tarî دلسوزي کردن / همدردي کردن Ber ketin: حفظ کردن / از بر کردن kirin: Ber پيشگيري کردن / جلوگيري کردن girtin: Ber lê مقاومت کردن dan: Ber xwe جلو / قبل / پيش / ميوه / نتيجه : Ber برائت : Beraet دربرابر / عليه : Beramber قوچ / گوسفند نر / سپيده صبح Beran: آزاد کردن قوچ خا براي جفت گيري با Beran berdan: گوسفندان برابر / مساوي Beranber: برابر بودن / مساوي بودن bûn: Beranber برابري / مساوي Beranberî: بي وقفه / پيوسته : Bêrawestan گراز/ خوک Beraz: سپيده دم Berbang: آرايشگر Berber: معدنچي : Berbesvan به سوي / روبه Berbirû: به سوي )چيزي( بودن bûn: Berbirû دسته موي زن Berbisk: زن مسئول رسيدگي به عروس Berbûk: علني / مهم / مد نظر : Berçav جلوي چشم گرفتن / در نظر داشتن / مدنظر girtin: Berçav داشتن لبه روخانه Berçem: سنگ / صخره: Berd رها کردن / آزاد کردن / طالق دادن Berdan: پاياپايي / زن به زني Berdêlî: جايگزين / زن به زن Berdêl: آستانه / دم در Berder: دم دست / شاگرد/ کلفت Berdest: سخنگو Berdevk: ادامه داشتن / پايدار بودن bûn: Berdewam تداوم يافتن / برقرار ماندن kirin: Berdewam تداوم / پايداري : Berdewamî بي قانون / غير قانوني / نامشروع Bêrê: خطاب کردن/ روکردن به dan: Berê xwe جمع کردن / جمع آوري کردن kirin: Beref برکت / فراواني Bereket: نامزد / کانديدا Berendam: بي رنگ Bêreng: برعکس / وارونه : Berevajî دفاع: Berevanî 13

14 دفاع کردن kirin: Berevanî دفاع کردن Berevanîkirin: گردهم آمدن : bûn Berevî ser hev بي احترامي / بي صف بودن : Bêrêziyê قبال / در گذشته / قبل از هر چيز : Berê برف Berf: برف باريدن barîn: Berf آدم برفي : Berfemêr وسيع / گسترده Berfire: وسيع کردن / گسترش دادن kirin: Berfireh وسيع / گسترده : Berfireh دفاع : Bergirî دفاع کردن kirin: Bergirî اثر / مجموعه Berhem: جمع آوري کردن / گردآوري کردن kirin: Berhem جمع کردن / گردآوري کردن : kirin Berhev در مقابل هم ايستادن / مقاومت کردن: Berhevdan تهيه کننده : Berhevkar رنج بردن از / عذاب کشيدن از / شير دوشيدن kirin: Bêrî پيازداغ Bêrî: دلتنگي / صف گوسفندان براي دوشيدن Bêrî: پيش از / جلوتر از Berî: جيب Berîk: پارو / بيل Bêrik: نگهبان صف گوسفندان براي شيردوشي Bêrîvan: براي کسي دلتنگ شدن : kirin Bêriya kesî صف گوسفندان براي شير دوشي : Bêrî سرازير Berjêr: منفعت / سود Berjewend: سودمند بودن / مفيد بودن : hebûn Berjewend سود / منفعت : Berjewendî سربااليي Berjor: پنجره کوچک Berkev: شاگرد/ کارآموز Berkar: باقيمانده : Bermayî برنامه Bername: خورشيد خور / روبه آفتاب Beroj: ديگ Beroş: برعکس بودن / واژگون شدن : bûn Berovajî برعکس کردن / واژگون کردن : kirin Berovajî برعکس / وارونه : Berovajî وسيع / گسترده Berpan: به کارنداختن / تحريک کردن / تمام کردن kirin: Berpe قابل حصول / قابل دستيابي Berpebar: دستاورد Berpebûn: مسؤل / پاسخگو Berpirs: مسئول Berpirsyar: مسئوليت Berpirsyarî: بلوط Berrî: سمت آفتابي : Berroj بلوط Berrû: پاسخ / جواب Bersiv: جواب دادن / پاسخ دادن dan: Bersiv پاسخ دادن : Bersivdayîn جواب دادن / پاسخ دادن Bersivîn: جواب / پاسخ : Bersîv متهم / مقصر : Bersûc واکنش : Bertek برطرف کردن / رفع کردن : kirin Berteref ظرف شراب Bertîl: بي ارزش/ بي حرمت Bêrûmet: مورد بي احترامي قراردان kirin: Bêrûmet باير / لم يزرع : Berû بره Berx: چوپان بره ها Berxevan: مقاومت / بردباري Berxwedan: 14

15 بلند کردن / برجسته کردن : kirin Berz غايب / گم شده Berze: مچ بند : Berzendk بلندي / تاکيد: Berzî تقسيم کردن kirin: Beş بخش / سهم / شعبه / شاخه Beş: کافي Bes: شرکت کننده / سهيم Beşdar: شرکت کردن / سهيم شدن bûn: Beşdar سهيم کردن / مشارکت دادن kirin: Beşdar شرکت / مشارکت : Bêşdarî عجول / بي صبر Bêsebr: بي سر / بي صاحب / خودسر Bêser: بي شرف Bêşeref: بدون شرط / بي شرط Bêşert: بي شخصيت : Bêşexsiyet بستني Bestenî: بي گناه Bêsûç: بيکار/ باطل Betal: باطل کردن : kirin Betal بي طعم / بي مزه Bêtam: بي طعم بودن : bûn Bêtam بي طعمي : Bêtamî پتو/ لحاف Betanî: خستگي Betilî: بيشتر / زيادتر : Bêtir بيني / پوزه : Bêvil بدون سرزمين Bêwar: راست / درست / بدون فريب Bêxapîn: باغچه Bexçe: باغبان Bexçevan: بغداد : Bexda جعفري Bexdenûs: بي فايده / بد يمن Bêxêr: بيخواب / کم خواب Bêxew: بخشيدن Bexşîn: انعام / بخشش Bexşîş: بخت / اقبال Bext: خوشبخت Bextewer: خوشبخت Bextîyar: خوشبختي : Bextiyarî بدبخت / سياه بخت Bextreş: بي صاحب / رها شده / بي سرپرست Bêxwedî: بي سرپرستي / بي حمايتي Bêxwedîtî: بيان کردن : kirin Beyan صبح Beyanî: بدون / فاقد Bêyî: بين ميان Bêyn: بدون / بي : Bêy ناگهان فرار کردن : dan Bez :فرار/ دو/ چربي Bez فراري دادن : Bezandin بيزار / به ستوه آمده : Bêzar عجول / خرمگس : Bezbezok بي زبان / بدبخت / بيچاره : Bêziman فرار کردن / با عجله رفتن Bezîn: فرار / چربي / پيه : Bez با / بوسيله/ به Bi:... گرفتن : girtin Bi به طور وسيعي / به طور گسترده اي Berfirehî: Bi به ياد آوردن / به خاطر آوردن anîn: Bi bîr غبابي bizrî: Bi جا بجا کردن / مستقر کردن kirin: Bi cih بدست آوردن / کسب کردن : xistin Bi dest دور کردن : xistin Bi dûr علني / آشکارا : eşkereyî Bi 15

16 طبق / براساس goreyî: Bi به صورت : haweyê Bi زور... به کسي رسيدن / بر کسي غلبه کردن : karîn Bi kesî با عجله lez: Bi مفيد : mifa Bi به عقيده من / از نظر من min: Bi مشهور : deng Bi nav û به اندازه : qasî Bi واقعا : rastî Bi به راه افتادن / شروع شدن : ketin Bi rê اصولي / درست rêkarî: Bi در سايه / به لطف : saya Bi مستقل بودن / مجرد بودن : bûn Bi serê xwe با دقت serêlî: Bi با دقت serêlokî: Bi متعجب : seyr Bi غذا دادن / پذيرايي کردن : kirin Bi şîr û nan به ويژه : taybet Bi به اين طريق / بدين ترتيب awayî: Bi vî غيابي windayî: Bi به حرف کسي گوش دادن kirin: Bi ya (yekî) به نظر کسي : kesî Bi ya بيوه / درخت بيد : Bî باارزش / با اهميت Bibiha: بزرگداشت / به خاطر آوردن : Bibîranîn کوچک Biçûk: کودکي / کوچکي : Biçûkanî به زانو در آوردن / تحقير کردن: Biçûkxistin کودک / کوچک : Biçûk در کل / به طور کلي Bigelemperî: در کل / به طور کلي Bigelemperî: بهار Bihar: گران / بها / قيمت : Biha با هم / با همديگر / به کمک هم Bihevre: همزيستي Bihevrejiyan: قدرتمند / قوي Bihêz: بهشت Bihişt: شنيدن Bihîstin: بو / نفس / حوصله : Bîhn نفسي تازه کردن / حوصله کسي kirin: Bîhna xwe fireh سر جايش آمدن گذشتن: Bihorîn بخشيدن / گذشت کردن Bihurîn: بهشت : Bihuşt مژه / پلک Bijank: نام شهري کردنشين در استان کردستان ايران Bîjar: گلچين کردن kirin: Bijare منتخب : Bijare منتخب : Bijarte انتخاب کردن / دست چين کردن / وجين کردن Bijartin: زنده باد Bijî: جاويد Bijîn: بيوه گي / حالت بيوه بودن Bîjinî: بکار بردن / استفاده کردن : anîn Bikar کاربرد / بکارگيري : Bikaranîn مفيد / کارآمد Bikêr: باشد که / بگذار که : Bila بلبل Bilbil: بليط Bilêt: تلفظ / ادا Bilêv: تلفظ کردن : kirin Bilêv با عجله Bilez: به جزء / به استثناء ): ji Bilî ( بلند / مرتفع Bilind: بلند کردن / برداشتن: kirin Bilind ارتفاع / بلندي Bilindahî: 16

17 باالدست : Bilindest بلندپرواز : Bilindfir بلندي Bilindî: بلند / عالي / در رأس : Bilind بلندترين : Bilintirîn به جز / به استثناي : Bilî فلوت / ني Bilûr: ني لبک / فلوت Bilûr: مبارک / مقدس Bimbarek: ته / عمق / زير Bin: بو Bîn: بازداشت کردن : kirin Bin çav بو دادن / بو کشيدن kirin: Bîn لگد مال کردن / نقض کردن : kirin Bin pê استراحت کردن dan: Bîna xwe استراحت کردن / نفسي تازه کردن vekirin: Bîna xwe بينايي : Bînahî مشهور / معروف / با نام و نشان nav: Bi زير آب کردن / زير آب بردن : kirin Binav مشهور : Binavûdeng اساسي / پايه اي : Binaxeyî دستگير کردن / بازداشت کردن kirin: Binçav بازداشت Binçav: زير بغل : Binçeng زيردستي Bindestî: تحت ستم / فرمانبردار / زير دست : Bindest ثبات يافتن / نهادينه شدن / مستقر شدن bûn: Binecî مستقر کردن : kirin Binecih ساکن / اهل : / محکم Binecî خانواده / خانوار Binemal: زيرزمين / زيرزميني Binerd: بنيادسازي کردن / پايه سازي کردن kirin: Bînesazî اساسي / ساختاري : Binesazî پايه / اساس / رگ و ريشه : Bingeh اساسي / پايه اي / ريشه اي Bingehîn: ته / زير / در زير Binî: ارزشمند / باارزش / پراهميت : nirx Bi پايمال کردن / له کردن / نقض کردن kirin: Binpê قسمت باالي ران مرغ Binran: نهاني / دروني Binrû: عصباني/ ناراحت / زود رنج Bînteng: چاه / ياد / خاطره Bîr: به خاطر آوردن ): bi Bîr anîn ( از ياد بردن / فراموش کردن : ) ji Bîr kirin ( يادآوري کردن / به خاطر آوردن xistin: Bîr باشد که! Bira: برادر Bira: اسم طايفه اي از کردهاي کرمانج Biradost: اسم دوره اي از تاريخ فرهنگ کردها Biradûstîyen: بيگانه / غريبه / ناآشنا Bîranî: به ياد آوردن / به خاطر آوردن :( bi Bîranîn ( يادبود / يادواره / گراميداشت Bîranîn: برادري Biratî: گرسنه Birçî: گرسنه بودن / گرسنه شدن bûn: Birçî گرسنه نگه داشتن hîştin: Birçî گرسنه کردن kirin: Birçî گرسنگي Birçîtî: ايدئولوژي / آيين : Bîrdoz مرتب / منظم Birêkûpêk: مسئول / هدايت کنند : Birêvebir مديريت / هدايت Birêvebirî: اداره کردن / رهبري کردن : Birêvebirin مدير : Birêvebir خاطره Bîrewerî: خوش سيما / زيبا Birewş: 17

18 آقا / جناب / محترم : Birêz ابرو Birî: بردن Birin: بريدن / زخم / جراحت Birîn: برنج Birinc: زخمي شدن / مجروح شدن bûn: Birîndar مجروح ساختن / زخمي کردن kirin: Birîndar زخمي / مجروح : Birîndar برق زدن / درخشيدن: Biriqîn براق و طاليي رنگ : Biriqzêrîn درخشيدن Birisqîn: براي کسي دلتنگ شدن : kirin Bîrîya kesî بريدن / قطع کردن Birr: Birrîn / بريدن : Birrîn محترم Birûmet: رعد و برق Birûsk: سند Birwaname: بريان / کباب شده Biryan: تصميم / قرار Biryar: تصميم گرفتن / قرار گذاشتن dan: Biryar تصميم گيرنده / مسئول Biryardêr: قرارگاه : Biryargeh قطعنامه Biryarname: مخفي کردن : Bişartin مخفي شدن : Bişêrîn جنگل / بيشه Bişî: از هم جدا شدن / پاره شدن Bişivîn: زلف / گيس Bisk: حدود بيست دقيقه / چند لحظه Bîskek: شکوفه Bişkoj: دسته ( ميله... ) Bist: بيست / لحظه : Bîst آدم زرنگ و اجتماعي Biste: خطرناک / ترسناک : tirs Bi ساطور Bivir: درباره : Biwar اصطالح Biwêj: خود / تنها : Bixwe بيگانه / خارجي Bîyanî: حرکت / جنبش : Bizav محرک / انگيزه Bizên: بز Bizin: گم شدن bûn: Bizir پزشکي : Bizîşkî پزشک : Bizîşk ميخ Bizmar: تجارت : Bîznês حرکت دادن Bizvandin: محرک / انگيزه Bizvîn: به )حرف اضافه(: Bi بيوه / درخت بيد : Bî به خاطر / براي Bo: بال / مصيبت : Bobelat بمب Bomb: بمباران کردن : kirin Bombe بمباران کردن kirin: Bombebaran بمب ريختن kirin: Bombrêjî براي / به خاطر : ) ji Bona ( به خاطر / به مناسبت : ) (bi Boneya رنگ Bor: گذراندن: Borandin واکس زدن kirin: Bore رنگ Bore: دودکش / لوله / گذشته Borî: بخشيدن / عبور کردن / گذشتن : Borîn شيپور : Borîzan 18

19 گذشته / قديمي : Borî غريدن / زر زدن : kirin Borrebor تحريم : Boykot تحريم کردن kirin: Boyqot خاکستري Boz: صاعقه Brûsk: بها / قيمت / گران : Buha بهشت : Buhuşt عروس بودن )شدن( : bûn Bûk عروس کردن / به عروسي قبول کردن : kirin Bûk نام شهري در کردستان ايران Bûkan: به شيوه عروس هاي قديم احترام گذاشتن Bûkinî: زني )به نشانه احترام( از بزرگتر خجالت کشيدن : kirin Bûktî عروس بودن : Bûktî عروس : Bûk شدن / بودن Bûn: جانور Bûnewar: بودجه / خرج : Bûtçe حادثه / واقعه Bûyer: متولد شدن / بودن / شدن Bûyîn: يخدان : Bûzdank يخ : Bûz C گليم Cacîm جاده / راه Cade: جاده سازي / راه سازي Cadesazî: چادر Çadir: جادو Cadû: جادوگر Cadûger: جوانمرد / مرد با مروت Camêr: جوان/ برنا: Cahêl جام / ليوان /شيشه Cam: ويترين مغازه: Camekan مسجد Camî: روح / جان Can: جان سپردن / مردن: Can dan بندباز Canbaz: جاندار: Candar فرهنگي Çandî: جانور Caneber: گاو نر: Canege شيرزن: Canejin جانور Canewer گاو نر Canege: مدفون در قبر / عزيز از دست رفته Cangorî: کره اسب Canî: سگ جان: Canse سرچشمه: Cavkanî دفعه / بار Car: گاه گاه car: Car گاهگاهي Carcaran: جارچي Carçî: يکبار ديگر: Cardin فعال / در حال حاضر Carê: يکبار يک مرحله: Carekê تعيين سرنوشت: Çarenivîsî گاهگاهي Carînan: گاهي / بعضي مواقع: Carina دشنام کردن kirin: Caris دشنام / فحش Carisî: گهگاه Carna: گاهگاهي Carnan: کنايه از کرد خائن / کره خر: Caş کره خر Caşik: گاوآهن / خيش / شخم / جفت: Cot 19

20 جرات کردن: Ceger kirin جهنم: Cehnem کره اسب: Cehnî کره خر بودن / کنايه از خيانت کردن به کرد: Cehştî کره خر / کنايه از کرد خائن: Cehş جو: Ceh جشن / عيد: Cejn ايلي بزرگ در کردستان: Celalî نوع / گونه Celeb: نوعي رقص کردي: Celman قحطي: Cêlolix جمعيت / گروه مردم Cemawer: يخ : Cemed کنار با بغل: Cem جناغ/استخوان سينه Cenax: جنازه / ميت Cenaze: بدن/نعش/الشه: Cendek بهشت/جنت: Cenet جنگ Ceng: جنگجو Cengcû باالي پيشاني Cênîg: مزدورCerdewan جريان / برق: Cereyan جگر: Cerg تجربه کردن / آزمايش کردن / امتحان کردن: Ceribandin جريان / برق: Ceryan کوزه/سبو: Cêr جسارت / جرأت: Cesaret جشن / پايکوبي : Ceşn جشنواره: Ceşnvare جوي آب Cew مجوز دادن / اجازه دادن dan: Cewaz مجوز / اجازه Cewaz: دوقلو: Cêwî توله سگ: Cewrik جيب: Cêw چقماق Çexmax: حکم دادن / حکم بريدن / جريمه کردن birîn: Ceza جزا / جريمه: Ceza جزا Ceze: مجازات کردن: Ceze dan انجام دادن Cî anîn جابجا شدن / انجام شدن Cî bi cî bûn جابجا کردن / انجام دادن Cî bi cî kirin مستقر شدن / اسکان يافتن: ) bi Cî bûn ( ترک کردن / بر جاي گداشتن: Cî da hêlan ترک کردن / بر جاي گداشتن hîştin: Cî da جا دادن / اسکان دادن: Cî dan جاي گرفتن girtin: Cî جا انداختن xistin: Cî جا/مکان : Cî جدا شدن bûn: Cida جدا جدا / پراکنده cida: Cida جادار: Cîdar جدي بودن bûn: Cidî جدي Cidî: سيگار Cigare: جگر : Ciger معاون وزير sekreter: Cîgirê جانشين / معاون / جاگير: Cîgir مکان / جا Cîh: جاي دادن / قرار دادن: Cîh dan جاي گرفتن / قرار گرفتن: Cih girtin سرزمين / وطن: Cih û warên جا / مکان: Cih جوان/ برنا : Cihal 20

21 جهان / دنيا: Cîhan جدا کردن: Cihê kirin جهيزيه: Cîhêz بجا / درست: / جاگير Cihgir يهودي: Cihû جا /مکان / رختخواب: Cih جل اسب و خر / پاالن/ لباس: Cil کمد Cildank: جلد / پوست: Cild لباس/ جل / رخت: Cilik لباسشويي Cilşo لباس / پوشاک: Cilûberg چرا: Çima جمجمه/ کله: Cimcime همسايه: Cînar ضمير: Cînav زيبا/ قشنگ: Cindî دشنام / فحش Cinêw: ديوانه کردن kirin: Cinoyî / cinî جن: Cin نوعي ماشين: Cîp همسايه Cîran: همسايگي Cîrantî: جرجيس Circîs: جيره Cîre: جرم بودن: Cirm bûn جرم کردن: Cirm kirin جرم / جريمه: Cirm مدفوع ماکيان: Cît جامعه: Civak اجتماعي Civakî: جامعه شناسي Civaknasî: جامعه: Civak جمع آوري کردن / گرد هم آوردن Civandin: انجمن: Civat جلسه / گرهمايي Civîn: نشست مطبوعاتي: Civîna çapemenî گردهم آمدن / گردهمايي: Civîn جوان / زيبا Ciwan: زيبا کردن: Ciwan kirin سيگار Cixare: تفاوت / اختالف Cîyawazî: تفاوت / اختالف: Ciyawazîya نام شهردر کردستان Cizîre: چوب Ço: آبدزدک: Cobirr شهري در کردستان ترکيه Colemêrg: گله گوسفند: Col جمعه / آدينه: Come جوانمرد / بخشنده: Comerd گاو نر : Conge جوراجور / متنوع Corbicor: نوع/جور Core: به جوش آمدن: Coşîn شور و شوق: Coş جفت بودن / جفت شدن / جفتگيري کردن: Cot bûn جفت کردن / شخم زدن kirin: Cot جفت/ شخم/ گاوآهن Cot: شخم زن / کشاورز Cotkar: شخم زني Cotkarî: شخم زدن kirin: Cotkarî جفتک Cotkî: ماه کردي Cotmeh: جوي آب Cû: جوجه: Cûcik جدا Cuda: 21

22 جدا شدن / جدا بودن bûn: Cuda جدا جدا cuda: Cuda جدا کردن kirin: Cuda جدايي Cudabûn: جدايي / فراق Cudayî: تفاوت / اختالف: Cudatî جدايي طلبي / استقالل طلبي: Cûdaxwazî جدايي طلب / استقالل طلب: Cudaxwaz جدايي / تفاوت / اختالف: Cudayetî جدايي / فرق / تفاوت: Cudayî جدا Cuda: جدا / مستقل: Cûda جوراجور / متنوع cur: Cur be گوناگون: Cûrbicûr جوراجور / گونا گون Curecure: برکه آب باران: Currn جويدن Cûtin: جوييدن / نشخوار کردن Cûwîn: جوي آب Cû Ç چابک / تيز Çabok: چادر Çadir: چاکر Çakir: بهينه سازي Çaksazî: چکش Çakûç: چاله / گودال Çal: دفن کردن / زيرخاک کردن kirin: Çal فعال کردن kirin: Çalak :فعال Çalak فعاليت: Çalakî فعال: Çalakvan سجاده Çalik: فرهنگ / کشت Çand: فرهنگي Çandî: کشاورزي / زراعت Çandinî: کشاورز Çandinkar: کاشتن / کشاورزي: Çandin سرچشمه: Çavkanî چاپ Çap: چاپ کردن / منتشر کردن kirin: Çap نشريات / مطبوعات: Çapemenî چابک Çapik: چهار Çar: آتشدان چوپان ها : Çarberî چارچوب Çarçewe: نام ميداني در شهر مهاباد Çarçira: چارچوب / محدوده: Çarçove چهارده Çardeh: چهارديوار Çardîwar: چهارديواري Çardîwarî: چاره / راه حل / درمان / وسيله Çare: راه حل پيدا کردن / چاره کردن kirin: Çare چارک / يک ربع Çarêk: تعيين سرنوشت: Çarenivîsî راه حل / سرنوشت Çarenûsî: حل و فصل شدن / حل شدن bûn: Çareser حل کردن / فيصله دادن: Çareser kirin راه حل: Çareserî مشکالت خود را حل کردن: Çareya serê xwe dîtin مربع / چهارگوش Çargoşe: نوعي کفش روستايي که رويه ندارد Çarox: چهارپايه Çarpêdar: روسري: Çarqat چارقد / روسري کوچک Çarqed: چهارراه Çarrê: 22

23 چهارشنبه Çarşem: چهارطرف / چهارگوش / چهارراه Çarsû: چشم Çav: چشم زدن / چشمک زدن: Çav lêdan هم چشمي کردن: Çav pê kirin آدم عوضي: Çavbel مراقبت / نظارت Çavdêrî: نظارت کردن: Çavdêrî kirin نگهبان / ناطر : Çavdêr منتظر بودن/ انتظار داشتن/ چشم به راه بودن: Çaverê kirin در انتظار / مورد انتظار Çaverêkirî: شکاف / سوراخ Çavî: منبع / منشاء / سرچشمه Çavkanî: حسود Çavnebar: چشم و همچشمي کننده Çavnihêr: چشم هم چشمي کردن: Çavnihêrî kirin چشم افتادن به / ديدن: Çavpêketin آدم عوضي: Çavpel چشم آبي: Çavşîn بي پروا / بي باک Çavsor: ترساندن: Çavtirsandî kirin چگونه / چطور: Çawa چگونه / چطور: Çawan کيفيت / چگونگي Çawanî: چگونگي / کيفيت Çawayî: زمان / دوره / لحظه Çax: چ يا Çay: چايچي / آبدارچي Çayçî: کتري Çaydan: قوري Çaydank: چاي: Çayê چايي صاف کن Çayparzin: قوري Çaypes: قوري Çaypest: چايخانه / آبدارخانه / قهوه خانه Çayxane: خوب / بهتر Çê: درست کردن / تعمير کردن / ساختن kirin: Çê درست شدن / درست بودن Çêbûn: اسلحه / لباس Çek: اسلحه را زمين گذاشتن: Çek danîn مسلح شدن / اسلحه برداشتن hilgirtin: Çek سنگ انداز / فالخن Çekan: خلع سالح: Çekdanîn مسلح / جنگجو Çekdar: مسلح بودن / مسلح شدن bûn: Çekdar مسلح کردن kirin: Çekdar مسلحانه / نظامي Çekdarane: مسلحانه / تسليحاتي Çekdarî: ساختار: Çêker آماده / درست شده Çêkirî: اسلحه سازي: Çeksazî گاو ماده: Çêlek فعال / شجاع Çeleng: خراشيدن / ساييدن Çeltandin: رودخانه / رود Çem: چانه Çen: چرخ Çencer: چند / بعضي Çend: کميت Çendanî: کميت / مقدار: Çendikî چند زني / چند همسري: Çendjinî چانه زدن lêdan: Çene چنگال: Çengal کيف Çente: چپ Çep: سنگر / حصار / سپر Çeper: 23

24 آتشدان: Çepera êgir سپر: Çeper کف / کف زدن / تشويق Çepik: کف زدن / تشويق کردن: Çepik lêdan چپ و راست Çeprast: چاقو Çeqû: چاقوکش Çeqûkêş: چرا / چراگاه Çêr: چريدن Çêran: چراندن Çerandin: دستفروش / خرده فروش Çerçî: مزدور: Cerdewan چرا / چراگاه Çêre: جريان / برق: Cereyan علف Çêre: چريدن Çêrîn: چراگاه Çêrîngeh: چرم / پوست Çerm: سرخ پوست: Çêrmsork چربي Çerwî: چرخ / تاير Çerx: چرخاندن Çerxandin: کالسکه ران Çerxeçî: چرخيدن Çerxîn: چسپ Çesp: چنگال Çetel: سخت / دشوار Çetin: چتر Çetir: بهتر / مفيدتر Çêtir: خوب ديدن / بهتر ديدن dîtin: Çêtir بهتر: Çêtir سرکوب کردن: Çewisandin سرکوبگر Çewsîner: اشتباه / نادرست: Çewt چقماق Çexmax: چه Çi: چه / چي Çî: کي / چه وقت çax: Çi گل Çîçek: سخت پوست آرتيميا Çîçirk: چکه کردن / ريختن/ فرورفتن: Çikîn چهل Çil: سفيد Çîl: سفيد Çîl: سفيد شدن bûn: Çîl جل کردن kirin: Cil سفيد کردن kirin: Çîl چله آخر ( ماه کردي ) paşîn: Çileyê پژمرده Çilmisî: پژمرده شدن Çilmisîn: چرا / براي چه Çima: چرايي Çimayî: چونکه / براي اينکه / زيرا Çimkî: چونکه / زيرا Çimkî: طبقه اجتماعي / چين Çîn: چنار Çinar: تهمت / حرف بي پايه Çindirok: برداشت کردن / چيدن / جمع آوري کردن: Çinîn چه مقدار / چه قدر Çiqas: شاخه / شعبه / بخش: Çiq سمج / سرسخت Çir: چراغ Çira: چراغ موشي pilîte: Çira پاره کردن لباس: Çirandin چرک Çirik: درخشيدن / برق زدن Çirîs: Çirisîn / 24

25 ذره به ذره / ريز به ريز: Çirk bi çirk قصه / داستان Çîrok: داستان / قصه: Çîrok پاره شدن Çirr: Çirrîn / برق زدن Çirûsîn: جرقه / درخشش: Çirûsk اين طرف و آن طرف پريدن / کنايه از ناز و xwe: Çiv dan عشوه کردن يکهو پريدن / در رفتن: Çiv kirin خط خطي / شيار شيار: Çivçivî گنجشک Çivîk: پرش به اين طرف و آن طرف: Çiv کوهستان / کوه Çiya: کوهنورد: Çiyavan کوه آرارت Agirî: Çiyayê کوههاي زاگرس Zagros: Çiyayê کوهستاني: Çiyayî چوب Ço: چوبدار Çodar: زانو Çog: زانو زدن: Çog lêdan زانو زدن / روي زانو نشستن: Çog vedan زانو Çok: صحرا / بيابان Çol: منطقه اي در شمال کردستان: Çolemêrg نام يکي از رقص هاي کردي Çopî: چرت Çort: چرت زدن lêdan: Çort چرت زدن lêdan: Çort جوجه کوچک / گنجشک Çûçik: رفتن Çûyîn: Çûn / رفت و آمد / آمد وشد hatin: Çûn û چون / زيرا / براي اينکه / رفتن Çûn: چون/ به خاطر اينکه ku: Çûn حيله / نيرنگ Çûr: D تا که: Da ku تقسيم کردن /بخش بخش کردن kirin: Dabeş تقسيم کننده Dabeşkar: بيمه کردن kirin: Dabîn آمارگر Dabînzan: محاکمه کردن: Dad kirin افروختن Dadan: دادگاهي کردن kirin: Dadgeh دادگاه: Dadgeh دادستان: Dadger محاکمه: Dadkirin دادگري / عدالت ورزي Dadmendî: دايه Dadok: قاضي Dadwer: بر اساس عدالت / بر اساس دادگري Dadwerane: دادورزي / عدالت گري Dadwerî: عدالت: Dad اشغال شدن bûn: Dagîr اشغال کردن / به تصرف درآوردن kirin: Dagîr :اشغالگر Dagîrker: پرکردن / اشغال کردن: Dagirtin آينده / آتي Dahatû: پايين انداختن / سرازير کردن Dahêlan: دهل / طبل Dahol: تحليل کردن / بررسي کردن Dahûrandin: شدت درد Dajan: غربال Dajgîr: پايين آمدن / کاهش يافتن: Daketin 25

26 پايين کشيدن / پايين آوردن: Dakişandin ليسيدن Dalêstin: آويختن /آويزان کردن Daliqandin: غمگين / افسرده Damayî: تاسيس کردن / بنا کردن / ايجاد کردن: Damezrandin به مدرسه فرستادن / به تحصيل موسس / بنيانگذار: Damezrêner وعده زماني / يک سوم روز / دادن Dan: مقايسه کردن hevdu: Dan ber Dan ber xwendinê: فرستادن: مخ کسي را زدن: Dan bin aqilê yekî/ê عادت کردن / باعث دستگيري شدن girtin: Dan کسي را دنبال کردن: Dan pey kesî سبب ربودن شدن revandin: Dan فراري دادن revê: Dan قسم دادن: Dan sondê غالت dû: Dan û خاطر نشان کردن: Dan xuya kirin اعالم کردن / مشخص کردن / معلوم کردن: Dan zanîn قرار دادن / گذاشتن Dan/dayîn: گذاشتن / فرونشستن / ترک کردن: Danan معارفه / آشناکردن: Danasîn گاو نر يکسال و نيم را گويند Danê: طرف ظهر nîvro: Danê :اعالميهDanezan گذاشتن / قرار دادن Danîn: جلسه: Danişîn ساکن / اهل Danîşte: دادوستد / تبادل: Danûstandin مادر بزرگ: Dapîr سرپوش گذاشتن / پوشاندن Dapoşandin: سرپوش گذاشتن / پوشاندن Dapoşîn: قورت دادن Daqurtandin: چوبدستي / درخت Dar: آويختن: Dar da kirin درخت و گياه: Dar û devî آويختن: Dar ve kirin برپاکردن/ برگزار کردن: xistin Dar روشن کردن Darandin: جنگل / بيشه Darava: محاکمه: Daraz چوب باز / شعبده باز Darbaz: کودتا Darbe: داربست Darbest: اره / برنده درخت Darbir: آويختن / اعدام کردن kirin: Darda زور: Darê zorê آويختن / اعدام کردن kirin: Dareve چوب / ترکه: Darik جنگل / بيشه Daristan: ته نشين شدن Darivîn: محاکمه کردن: Darizandin اليه روبي کردن Darotin: آويختن / اعدام کردن: kirin Darve داس Das: تيز کردن Daşîn: توالت: Daşir بلعيدن: Datiqurtandin دارو / درمان / عالج Daw: ته دامن: Dawdêl دعوا / مرافعه / پرونده: Dawe تمام شدن / به پايان رسيدن bûn: Dawî پايان: Dawî پايان بخشيدن: Dawîlêanîn پاياني: Dawîn دامن / دم گوسفند Daw: 26

27 داغ کردن kirin: Dax خواسته / درخواست: Daxazî پايين آوردن / داونلود کردن: Daxistin بيانيه / اعالميه : Daxuyanî بيانيه: Daxuyanname درخواست Daxwaz: درخواست کردن / اراده کردن: kirin Daxwaz خواهان / مدعي / درخواست کننده: Daxwazkar درخواست / تقاضا Daxwazname: مادر Dê: Daye / Da / مادر Dayîk: فحش مادر به کسي دادن gotin: Dayik مادر دوست: Dayikhez مادر: Dayik دادن Dayîn: دادن Dayîn: دايره / اداره: Dayîre دادن / تقديم کردن Dayn: حرف اضافه yê: Dê / خوب...!!: Dê فحش مادر به کسي دادن : gotin Dê دبه / حلبي: Debo دف / طبل Def: دفترداري Defterdarî: دفترخانه: Defterxane ده Deh: ضحاک Dehak: دهه: Dehsal کره خر Dehşik: کره خر: Dehşik اعالم کردن kirin: Deklere ختنه کننده Delak: تا که: Deko سگ ماده Dêl: عزيز: Delal ماده گرگ : Dêlegur ماده روباه: Dêlerovî سگ ماده Dêlese: ماده سگ: Dêlese دليل: Delîl پاچه شلوار Deling: ديوانه Delodîn: ماده سگ: Dêl دم چاي / لحظه Dem: زماني / گاهي Dema: آنگاه که / زماني که kû: Dema ساعت Demjimêr: ساعت / زمان سنج: Demjimêr قاب کوچک: Demlik عوام فريب Demogojî: دموکراتيک بودن / دموکراتيک شدن: Demokratîk bûn دموکراتيک: Demokratîk فصل / موسم سال Demsal: ديم: Dêm تخمه / دانه / بذر: Dendik راي / صدا Deng: راي دادن dan: Deng خواننده Dengbêj: خوانندگي: Dengbêjî صدا دادن / راي دادن / نظر دادن Dengdan: راي Dengdan: واکه/ صدادار: Dengdar راي دهنده Dengdêr: آوايي / صوتي: Dengî صداشناسي Dengnasî: خوش آوا / خوش صدا: Dengxweş 27

28 صداشناسي Dengzanî: زغال Denî: تاج عروس: Dênîk دقيقه: Deqîqe کليسا / دير Dêr: بيرون آمدن / رها شدن / جمع شدن ketin: Der دور و بر / اطراف: Der û dor مکان / محل / خارج: Der بيچاره / بدبخت Dêran: درآوردن / بيرون کشيدن: Deranîn درباره / راجع به: Derbarê عبور کردن / قبول شدن / گذشتن: Derbas bûn عبور کردن / قبول کردن / گذراندن: Derbas kirin عبور / ترک / ول کردن: Derbas گذشته / رد شده Derbasbûyî: رد کردن / گذراندن Derbaskirin: ضربه / کودتا: Derbe تعيين کردن / مشخص کردن / بيان کردن : Derbirîn ضربه / کودتا: Derb درد / اندوه Derd: دستگير کردن: Derdest kirin اطراف / محيط: Derdor درجه / رتبه: Derece فرصت / فراغت Dereft: راه پله Derence: درنگ / دير / نابهنگام Dereng: دير ماندن / دير شدن Derengman: دير: Dereng دروغ بودن / دروغ از آب در آمدن bûn: Derew دروغ از آب در آمدن derketin: Derew دروغ: Derew دروغين Derewîn: دروغگو Derewkar: لباس زنان کرد: Dêre فرصت / زمان: Derfet صادرات: Derfirotin نگهبان Dergevan: نامزد Dergistîl: گهواره: Dergûş در آوردن / کارگرداني کردن / خارج کردن: Derhênandin کارگردان: Derhêner درباره: Derheqa دروازه / در Derî: ترک برداشتن Derizîn: قبول شدن / بيرون آمدن / خارج شدن Derketin: واردات: Derkirin دارو / درمان Derman: درمان کردن / چاره کردن: kirin Derman داروسازي: Dermansazî داروخانه: Dermanxane شلوارک: Derpîkurt زيرشلواري: Derpî درس Ders: معلم: Dersdar شهر درسيم Dêrsim: کالس درس Dersxane: دروني: Derûnî بيرون / خارج : Derve درويش Derwêş: خارج کردن / بيرون کشيدن: Derxistin دريا: Derya درز / شکاف Derz: سوزن / آمپول Derzî: آمپول زدن / سوزن زدن: Derzî kirin آمپول زدن / سوزن زدن: Derzî lê xistin لودادن / برمال کردن: kirin Deşîfre 28

29 کره خر Deşile: دستمال Desmal: دست و نماز / وضو Desnimêj: دستشويي / توالت Deşo: دست Dest: دشت Deşt: دست انداختن / تجاوز کردن: avêtin Dest دست گذاشتن روي... / توقيف کردن: ser Dest dan گدايي کردن gerandin: Dest از کار افتادن/ بي رمق شدن ketin: Dest شروع کردن / آغاز کردن pêkirin: Dest تحسين کردن/ هلهله کردن: qutan Dest دست و پا / آدم ورزيده: pê Dest û به دست آوردن / از رمق انداختن xistin: Dest داستان سرا Destanbêj: دستاورد Destanîn: داستان: Destan سنگ آسياب: Destar شروع کردن / آغاز کردن: Destbikar bûn تسليم کردن / مطيع ساختن Destbiserkirin: دست درازي / تجاوز Destdirêjî: گروه / دسته: Deste کمک کردن : dan Destek کمک / ياري: Destek دسته / گروه: Deste نامزد Destgirtî: حاکم Desthelatdar: حاکميت / سلطه: Desthelat اتحاد Desthevî: حاکم / مستکبر: Desthilat حاکم / صاحب قدرت Desthilatdar: سلطه / حاکميت / توان: Desthilatî واسطه / دستگيره Destik: دستاورد Destket: حاصل / نتيجه Destketî: دست پخت Destkuj: وضو: Destlimêj وضو گرفتن girtin: Destnimêj وضو: Destnimêj خاطر نشان کردن: kirin Destnîşan دستنوشته Destnivîsar: دستپاچه شدن / دستپاچه بودن: bûn Destpaçe شروع کردن / آغاز کردن: Destpê kirin شروع / آغاز Destpêk: اول / نخستين / آغاز: Destpêkî دست تنگ / فقير Destteng: فرمان دادن / دستور دادن dan: Destûr دستور / قانون اساسي: Destûr امري / دستوري Destûrî: تشکر کردن: kirin Destxweşî پدر و مادر / والدين Dêûbab: دست کشيدن از / ترک کردن / ول کردن: Dev jê beran از... دست کشيدن: Dev ji berdan خونخوار: Devbixwîn سو استفاده کردن Devçêr: سو استفاده Devçêrî: سو استفاده کردن kirin: Devçêrî شتر Deve: ناحيه / منطقه: Dever خوش صحبت Devgerm: درپوش / کپسول: Devgirk خنده رو Devkenî: گفتاري / شفاهي Devkî: به جاي Dêvla: گويش: Devok دهان / دهانه / پوز: Dev 29

30 دوغ / آبدوغ Dew: ديو Dêw: سرسرا / ديوانخانه Dêwanxane: :گاوDewar مشک: Dewçil دعوت / عروسي Dewet: غني / ثروتمند: Dewlemend دولت / حکومت Dewlet: دولت شدن bûn: Dewlet ثروتمند / دولتي: Dewletî زمان / دوره Dewr: اطراف / محيط / اطرافيان ber: Dewr û زمانه / دوران: Dewran بشقاب: Dewrî دوره / زمان / نوبت: Dewr جانشين Dewsgritî: جا / اثر / رد Dews: آدم عوضي: Dexes دخمه / سوراخ Dexme: بيدار کردن kirin: Deylê بدهي / دين / قرض Deyn: بدهکار / قرض دار Deyndar: بدهکار بودن: Deyndar bûn بدهکار کردن: Deyndar kirin دستگاه / تشکيالت: Dezgeh رسانه گروهي: Dezgehên ragihandinê دستگاه / مجموعه / سازمان: Dezgeh مادر / نشانه آينده ( خواهم... :) Dê داخل / در Di: در سايه و حمايت کسي بودن bûn: Di bin sîya kesî da در باره: Di derheqê در پايان / در نتيجه: Di encamê de همراه ماندن: Di gel man در همان حال: Di heman demê da دربرداشتن / حاوي بودن / در girtin: Di nav xwe de ميان خود گرفتن دبستان / مدرسه: Dibistan تصويري / بصري Dîdarî: دماغ / بيني Difin: با / بهمراه Digel: ديگر: Diha شهري در کردستان عراق: Dihok ديروز Dihûnê: ضد / عليه Dij: مخالف Dijber: خصومت / دشمني: Dijberî عليه / ضد Dijî: دشمني / خصومت: Dijitî ضد عمل / ضد حرکت Dijkiryar: دشمن Dijmin: دشمني / خصومت Dijraberî: دشواري / سختي: Dijwarî دکان Dikan: مغازه دار Dikandar: ديکتاتوري: Dîktatorî خروس Dîk: قلب / دل Dil: اسير بودن / اسير شدن bûn: Dîl اسير گرفتن: Dîl girtin اسير: Dîl رقص / اسم دختر Dîlan: دل آرام Dilaram: دلبر / دلربا: Dîlber دلدار / عاشق: Dildar دل کسي به هم خوردن / ketin: Dilê kesî li hevdu حالت تهوع پيدا کردن 30

31 دلگرمي Dilgermî: شاد Dilgeş: گيج / حواس پرت Dilgij: حواس پرتي Dilgijîtî: حواس پرتي/ گيج شدن: Dilgijî دل گران / غمگين Dilgiran: دل سنگ Dilhişk: شادکامي Dilkamranî: سنگدل: Dilkevir بدخواه / دشمن Dilnexwaz: اسيرگيرنده / کسي که اسير مي گيرد: Dîlo قطره / چکه Dilop: چکه کردن: Dilop kirin مهرباني Dilovanî: مهربان: Dilovan دلپاکي: Dilpakî پوالد دل: Dilpola تند / خشن Dilreq: دلسردي Dilsarî: دلسوز: Dilşewat دلسوز Dilsoz: دلسوزي / رحم: Dilsozî تپش قلب Diltepîn: عالقمند: Dilxwaz منظره Dîmen: ديوانه / مجنون Dîn: دگر / ديگر Din: اهل دين: Dîndar تخمه Dindik: ديوانه / مجنون Dîneker: دنيا نديده: Dinênedîtî دنيا: Dinê دنيا / جهان Dinya: درد زخم / غليظ Dir: پاره کردن: Dirandin دندان: Diran پول: Dirav کنار / نزديکي Dirawêstî: بلند / دراز / طوالني Dirêj: طوالني شدن / دراز شدن: bûn Dirêj تمديد کردن / طوالني کردن / بلند کردن: Dirêj kirin طول: Dirêjayî درازا / طول Dirêjî: طايفه اي از کردهاي کرمانج واقع در اروميه Dirî: خار کوچک / سرپناه Dirik: پاره کردن Dirîn: تاريخ Dîrok: قراضه / بي مصرف Diroke: تاريخي: Dîrokî تاريخ شناسي: Dîroknasî تاريخ شناس Dîroknas: تاريخ نويسي: Dîroknivîsî تاريخ نويس: Dîroknivîs مورخ: Dîrokvan تاريخدان / مورخ Dîrokzan: تاريخ دان Dîrokzan: تند / خاردار Dirr: درخت خاردار صحرايي Dirrî: خانه وزندگي/ سروسامان Dirrik: جاي زخم Dirşim: دوختن / چيدن محصول / برداشت کردن محصول : Dirûn خياط Dirûnkar: دوختن / چيدن محصول / برداشت کردن محصول: Dirûtin باز هم / همچنين: Dîsan ديدن / ديد / ديدگاه / نظر: Dîtin ديگر Dîtir: 31

32 بايست / الزم است Divê: ديوان: Dîwan ديوار: Dîwar شهر دياربکر ( آمد به کردي Diyabekir:) گفتگو: Diyalog درويش Dîyane: ديانت Diyanet: مشخص بودن / مشخص شدن bûn: Diyar مشخص کردن / روشن کردن: kirin Diyar پديده: Diyarde روشن / واضح: Diyar جامعه مقيم خارج: Dîyaspor دزد Diz: دزدي Dizî: مخفيانه: Dizîka دزديدن / ربودن: Dizîn دزدي: Dizîtî دعا Doa: گردنبند بزرگ طاليي Dod: ديروز: Doh جهنم Dojeh: زخم عميق ميان انگشتان Dolamance: نسل / نژاد: Dol ادامه يافتن / استمرار يافتن kirin: Dom ادامه دادن / پيگيري کردن: Domandin تداوم / ادامه: Domdarî مداوم / پايدار / ادامه دار: Domdar طوالني / مدت دراز Domdirêj: ادامه يافتن Domîn: دور و بر / اطراف: Dor û ber اطراف / دور: Dor اطراف / نزديک: Dora محاصره کردن: kirin Dorpêç محاصره: Dorpêç باختن Dorrîn: اطراف / دور و بر: Dorûber دوشاب / شيره انگور Doşab: دوشاب: Doşav تشک Doşek: تشک: Doşik دوست / رفيق Dost: دوستي: Dostanî دشمن / قاتل دوست Dostkuj: پرونده Dosye: دوشيدن Dotin: دختر عمو: Dotmam ارز: Dovîz کش شلوار / کمر شلوار Doxîn: دکتر Doxtor: خواسته / هدف Doz: شکايت کردن: Doz li kesî vekirin دوازده: Dozdeh دادستان Dozger: خواست / هدف / دادستاني Dozgerî: دادستاني: Dozgerî شعار: Drûşm دود / ادامه Dû: پشت سر هم گفتن: Dû hevdu gotin دوطرفه بودن / دوسويه بودن bûn: Dualî دو طرفه / متقابل Dualî: دوباره / تکرار Dubare: تکرار کردن: Dubare kirin بز نر دو ساله Dûbir: سمت سايه Dubûrî: تکرار کردن kirin: Ducare موزيک Dudek: 32

33 نوعي بازي که بچهها عقب همديگر را دودلي: Dudilî دو / عدد دو: Dudu ديروز: Duh ديروز Duhî: شهر دهوک Duhok: دشمني / خصومت: Dujmintayî دود Dûkel: دنباله Dûlik: Dûlkahinbanê: ميگيرند ادامه / آخر / نتيجه Dûmahîk: ادامه: Dûmahî دود غليظ / طوفان / گرد و خاک غليظ Dûman: مه Dûman: شياد Dumbilbaz: پرستو / نوعي گياه Dûmeqesk: ديروز: Dunê تکرار / دوباره Dûpat: تکرار کردن / دوباره کردن kirin: Dûpat عقرب Dûpişk: دور Dûr: دور شدن / دور بودن: bûn Dûr دوربين / آينده نگر: Dûrbîn سپس / بعدا: Dûre دور شدن Dûrketin: آينده شناس: Dûrnas آدم دو رو Durû: محل علوفه دادن به گوسفندان در زمستان Durûnge: درست کردن kirin: Durust دوشنبه Duşem: دوشنبه Duşemî: پس فردا Dûsibê: پي / دنبال Dûv: بعد / به دنبال Dûvre: دوازده Duwanzdeh: دومين: Duwemîn دوم Duwem: نوعي گياه Duzik: دوزباني: Duzimanî دو Du: اياالت متحده آمريکا: DYA E است )فعل( :E پست الکترونيکي / ايميل: -E poste عجيب Ecêb: قبول کردن / پسند کردن: Ecêbandin حيران/ متعجب: Ecêbmayî جوش / دمل Edab: )جوش( ترشح کرده Edabî: ادبي: Edebî دشتشويي / توالت Edebxane: ادب: Edeb عادت / رسم Edet: ويرايشگر / سردبير: Edîtor آفريقا Efrîqa: افسانه اي: Efsanewî افسانه: Efsane بخشش / عفو Efû: عفو عمومي: Efûya giştî علت / چرايي: Egerî اگر / دليل / سبب: Eger دريااي اژه: Ege دالور / شجاع / عزيز Egît: اکران / نمايش / صفحه تلويزيون يا سينما: Ekran عاليجناب: Ekselans 33

34 الکترونيکي: Elektronîk الک: Eleng الفبا: Elfabe آلمان Elman: ما )ضمير( Em: عنبر: Ember عمل جراحي: Emelîyat نام اشخاص Emer: معتمد عموم giştî: Emîndarê ايميل / نامه الکترونيکي: E-name نتيجه / پايان : Encam نتيجه گرفتن: Encam girtin نتيجه گيري: Encamgirtin عضويت Endambûn: دانشيار / کمکي yarîder: Endamê عضو هيدت علمي zanistî: Endamê اندام / عضو: Endam مهندس Endazyar: مهندسي Endazyarî: غير مستقيم: Endîrek به فکر واداشتن / نگران کردن: Endîşedar kirin تورم: Enflasyon خراشيده Enirandî: خاراندن / خراشيدن Enirandin: آنکارا: Enqere انستيتو / موسسه: Enstîtu فروشنده اشيا قديمي: Entîkvan پيام الکترونيکي E-peyam: کتاب الکترونيکي / کتاب اينترنتي: E-pirtûk خويشاوند: Eqreba زمين Erd: اردالني: Erdelanî جغرافي: Erdnigarî جغرافيا / زمين نگاري: Erdnîgari آري / بله Erê: تاييد کردن / تصويب کردن: kirin Erê عرب / اعراب Ereb: عربي کردن: Ereb kirin عربي کردن / تعريب کردن: Erebî kirin تعريب / عربي کردن: Erebîkirin مثبت: Erênî بله / آره / آري: Erê سازمان مافيايي نظاميان ترکيه: Ergenekon وظيفه Erk: ارمني Ermenî: ارمني زبان /ارمني Ermenî: ارمنستان: Ermenîstan ارمني: Ermen ارزان Erzan: مطلقا Eseh: عشيره: Eşîr علني: Eşkere سرباز: Esker آسماني Esmanî: اصناف: Esnaf عشق: Eşq اتيکت / برچسب: Etîket قومي: Etnîkî اين Ev: نخست / اول Evil: عشق Evîn: امروزه Evroj: او / آن: Ew بيهوده وقت گئراني کردن: Eware bûn هرچند Ewçend: اول: Ewil 34

35 فرزند بودن: Ewladî اوالد / فرزندان: Ewlad امن / مطمئن Ewle: امنيت: Ewlekarî امنيتي / اطمينان: Ewleyî آنقدر: Ewqas ابر Ewr: اروپايي: Ewropa اروپا: Ewrûpa پارس کردن: Ewte ewt kirin زردآلوي نارس: Exkûk سالخورده / سالمند Extiyar: سالخوردگي: Extiyarî ايالت / استان: Eyale عقاب Eylo: يکي بودن / عين هم بودن: Eynî bûn عين / همان: Eynî من Ez: حفظ کردن: Ezber kirin حفظ: Ezber Ê ديگر / از اين پس Êdî: ديگر : Êdî به يکباره/ رويهمرفته Êkcar: جليقه: Êleg آواره بي خانمان : Êlik ايل: Êl علوفه Êm: مال / افراد: Ên حمله کردن: Êriş anîn حمله کردن / توهين کردن kirin: Êrîş حمله: Êrîş درد Êş: به درد آوردن / اذيت کردن Êşandin: زندان / شکنجه خانه به درد آوردن: Êşandin درد کردن Êşîn: شکنجه Êşkence: Êşkencexane: درد: Êş عصر / شب Êvar: پناهگاه / محل اسکان شبانه : Êvirgeh پناه گرفتن / شب را در جايي گذراندن : Êvirîn طايفه اي از کرد هاي کرمانج : Êwerî اسير / دربند Êxsîr: ايزدي / زرتشتي: Êzdî هيزم / نفس عميق : Êzing F عامل / فاعل: Faîl فاکس / دورنويس: Faks فال: Fal فالگير: Falevêj فال: Falik فالگير: Falweker فهميدن / درک کردن: Fam kirin فهم / درک / شعور: Fam فهميده Famdar: درک و فهم Famdarî: بلوز زمستاني: Fanîle فانوس : Fanis کمر بند نظاميان: Fanisqe فارسي: Farisî جوجه يک ساله: Farî لوبيا: Fasûlî لوبيا: Fasûlye 35

36 طحال: Fatereşk پيراهن عرق گير: Fayike کارخانه: Febrîqe فدرالي Federalî: شرم / خجالت Fedî: خجالت کشيدن / شرم کردن: Fedî kirin شرمساري Fedîkoyî: خجالت / کمرويي: Fehêtkarî فهميدن / درک کردن: Fêhm kirin اسم پسرانه / فهميدن : Fehmîn ميوه فروش: Fêkîfiroş فالکت / مصيبت: Felaket چاره / گزير : Felat حقه باز/ کلک باز Fêlbaz: گردون / روزگار / فلک: Felek زن هرکاره Felîte: قسمت / بخش Felqe: حيله / کلک / حقه: Fêl کلک زدن kirin: Fen نابود شدني Fenanî: فوت و فن / کلک / زبر و زرنگ : Fend نام طايفه اي از کردهاي کرمانج : Fenekî شياد / حقه باز: Fenek حيله اي Fenî: حيله / نيرنگ : Fenik خنک شدن bûn: Fênik حيله گري Fenikatî: خنکي Fênikatî: خنکي Fênikî: خنک: Fênik حيله گري Fenkarî: پديده Fenomen: حيله / کلک: Fen خانه درويشي و فقيرانه Feqîrxane: طلبه علوم ديني: Feqî درس / يادگيري Fêr: ياد گرفتن : bûn Fêr ياد دادن / آموزش دادن: Fêr kirin لنگه / فرد Fer: ظرف Fera: اسم دخترانه : Feraşîn سيم ظرف شويي: Feraşo آموزش: Fêrdarî فرد / کيسه اي از پوست بز: Ferd آموزش دهنده / ياد دهنده Fêrevan: آموزش / آموزش Fêrevanî: فورا / سريع Ferfûrî: آموزشگاه : Fêrgeh آموزشگاهي Fêrgehî: فرهنگ لغت / واژه نامه: Ferheng فرهنگي Ferhengî: واژه نامه: Ferhengok نوشتن فرهنگ / فرهنگ نگاري کردن kirin: Ferhengsazî فرهنگ نگاري: Ferhengsazî بزرگي Ferî: گدازه کشتي: Ferîbot پراکنده شدن / ناگهان حمله کردن Ferikandin: پراکنده شدن /متفرق شدن / ناگهان توپيدن / Ferikîn: ناگهان حمله کردن تراشيدن / جال دادن Ferişandin: تراشيدن / جال دادن Ferişîn: آموزش دهنده / معلم / مربي Fêrkar: فرمان برداري کردن / اطاعت کردن birin: Ferman فرمان بردار : Fermanber اطاعت / فرمانبرداري: Fermanberêtî فرمانده Fermandar: 36