PROSEDUR PENGAMBILAN CONTOH MAKANAN

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA PEJABAT KESIHATAN KOTA TINGGI, JOHOR PROSEDUR PENGAMBILAN CONTOH MAKANAN NO KELUARAN : 06 NO RUJUKAN : JOH-PKKT-PK-AKE02 NO PINDAAN : 01 TARIKH KUATKUASA : 14 OGOS 2014 PROSEDUR PENGAMBILAN CONTOH MAKANAN NAMA TANDATANGAN DISEDIAKAN OLEH Mohd Syafik Bin Mahati Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran U29 Cetakkan Komputer DISEMAK OLEH Dr Fazilahton Binti Rajulin Pegawai Perubatan UD54 Ketua Pengawal Dokumen Cetakkan Komputer DILULUSKAN OLEH Dr Hjh Hanihaselah bt Mohd Salleh Pakar Perubatan Keluarga UD54 Wakil Pengurusan Cetakkan Komputer

1.0 OBJEKTIF Prosedur ini menggariskan tatacara pengambilan sampel makanan secara formal untuk analisa kimia, fizikal dan mikrobiologi supaya mematuhi keperluan yang ditetapkan dalam Akta Makanan 1983 dan Peraturan-Peraturan Makanan 1985. a) Untuk menyeragamkan segala proses kerja aktiviti pensampelan makanan b) Mematuhi kehendak-kehendak dalam Akta Makanan 1983 dan Peraturanperaturan Makanan 1985.. 2.0 SKOP Prosedur ini digunapakai oleh Pegawai Berkuasa yang dilantik dibawah peruntukan Akta Makanan 1983 di Pejabat Kesihatan Daerah Kota Tinggi dalam melaksanakan aktiviti pensampelan makanan. 3.0 RUJUKAN 3.1 Akta Makanan 1983 dan Peraturan-peraturan Makanan 1985 (Akta 281) 3.2 Prosedur Operasi Piawai Penguatkuasaan dan Perundangan Kesihatan Awam 3.3 Manual Prosedur Kerja - BKKM. 4.0 TERMINOLOGI 4.1 PDK ( Pegawai Diberi Kuasa) 4.2 PB ( Pegawai Berkuasa) : Mana-mana pegawai yang dilantik di bawah peruntukan undang-undang kesihatan awam : Pegawai-pegawai yang dilantik di bawah seksyen 3 Akta Makanan 1983 / Seksyen 3 Akta Pencegahan & Pengawalan Penyakit Berjangkit 1988 / Seksyen 3 Akta Pemusnahan Serangga Pembawa Penyakit 4.3 UKKM : Unit Keselamatan Dan Kualiti Makanan 4.4 : Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran 4.5 PKA : Pembantu Kesihatan Awam 4.6 BKKM : Bahagian Keselamatan Dan Kualiti Makanan 4.7 PKD : Pegawai Kesihatan Daerah 4.8 UPP : Unit Penyiasatan & Pendakwaan 4.9 ID : Diari Siasatan 4.10 Sampel Formal : Sampel makanan yang diambil untuk tujuan penguatkuasaan undang-undang Page 2

5.0 TINDAKAN DAN TANGGUNGJAWAB TINDAKAN PENSAMPELAN KIMIA & FIZIKAL 5.1 ( Di pejabat sebelum pensampelan ) 5.1.1 Mengenalpasti bilangan dan jenis sampel yang hendak diambil, jenis makanan yang akan disampel dan tentukan jenis parameter analisis TANGGUNGJAWAB Pilihan makanan, bilangan dan jenis; (a) Pelan Tindakan Kebangsaan (b) Arahan Kementerian / JKNJ (c) Isu Semasa / Food Alert 5.1.2 Periksa senarai semak kit pensampelan dan penghantaran sampel. 5.1.3 Kenalpasti Pegawai Diberi Kuasa lain yang akan terlibat dalam aktiviti ini. 5.1.4 Pastikan Kad Perakuan Kuasa ada dibawa bersama. 5.1.5 Pastikan wang tunai yang mencukupi untuk tujuan pembelian sampel makanan 5.2 PENSAMPELAN KIMIA & FIZIKAL ( Di lapangan sebelum pensampelan ) 5.2.1 Pegawai Diberi Kuasa memperkenalkan diri kepada orang yang bertanggungjawab dalam premis berkenaan. a) Tunjukkan Kad Perakuan Kuasa b) Nyatakan tujuan kedatangan [Rujukan : Seksyen 4 Akta Makanan 1983-5.2.2 Kemudian, dengan disaksikan atau ditemani oleh orang yang bertanggungjawab dalam premis berkenaan, Pegawai Diberi Kuasa memilih makanan yang akan disampel. 5.2.3 Setelah makanan dipilih, dapatkan resit belian untuk makanan tersebut. Seboleh-bolehnya dapatkan satu resit untuk satu jenis barang yang diambil dan pastikan resit ditandatangani serta dapatkan juga cop premis tersebut. Jika sampel makanan diambil dari pengilang atau agen pengimport, pembungkus, tiada bayaran dikenakan tetapi dapatkan akuan pengambilan sampel makanan daripada pengilang, agen pengimport atau pembungkus. [Rujukan : Seksyen 5(2) Akta makanan 1983- Page 3

5.2.4 Laksanakan prosedur pensampelan mengikut Peraturanperaturan Makanan 1985. [Rujukan : Peraturan 4 Peraturan-Peraturan Makanan 1985-5.2.5 Label dan tandakan bahagian sampel makanan tersebut serta lakkan dengan lak rasmi. 5.2.6 Tawarkan salah satu daripada tiga bahagian sampel makanan berkenaan (jika diambil tiga bahagian) kepada orang yang bertanggungjawab dalam premis berkenaan. Tawaran tidak perlu dibuat jika sampel diambil satu bahagian sahaja (termasuk sampel untuk analisa fizikal). [Rujukan : Peraturan 4(b) Peraturan-Peraturan Makanan 1985-5.2.7 Keluarkan notis pensampelan makanan kepada orang yang bertanggungjawab. 5.3 PENSAMPELAN KIMIA & FIZIKAL ( Di Pejabat Selepas Pensampelan ) 5.3.1 Rekod sampel dalam buku daftar sampel. 5.3.2 Isi borang permintaan analisis dan nyatakan jenis analisa secara spesifik. 5.3.3 Simpan satu bahagian sampel makanan (jika diambil tiga bahagian) di tempat yang berkunci dan selamat di pejabat. [Rujukan : Peraturan 4(1)(d) Peraturan-Peraturan Makanan 1985-5.3.4 Hantar satu bahagian sampel makanan kepada juruanalisis. Penghantaran sampel untuk analisis boleh dilakukan sendiri oleh Pegawai Diberikuasa atau melalui Pegawai Diberi Kuasa yang lain atau melalui mel berdaftar A.T. (Akuan Terima). [Rujukan : Peraturan 4(1)(c) Peraturan-Peraturan Makanan 1985-5.3.5 Dapatkan surat akuan penerimaan sampel daripada juruanalisis. 5.3.6 Mambuat laporan Polis sekiranya berlaku apa-apa kecacatan/kerosakan/kehilangan sampel makanan yang disimpan di pejabat. 5.3.7 Terima laporan keputusan sampel makanan daripada juruanalisis. 5.3.8 Rekod keputusan sampel makanan tersebut dalam buku daftar sampel. 5.3.9 Semak keputusan analisa tersebut. Buka ID dan serahkan kepada Unit Penyiasatan & Pendakwaan sekiranya terdapat pelanggaran terhadap Akta Makanan 1983 & Peraturanperaturan makanan 1985. / K / PKD Page 4

5.4 PENSAMPELAN MIKROBIOLOGI ( Di Pejabat Sebelum Pensampelan ) 5.4.1 Mengenalpasti bilangan dan jenis sampel yang hendak diambil, jenis makanan yang akan disampel dan tentukan jenis parameter analisis Pilihan makanan, bilangan dan jenis; (a) Pelan Tindakan Kebangsaan (b) Arahan Kementerian / JKNJ (c) Isu Semasa / Food Alert 5.4.2 Periksa senarai semak kit pensampelan dan penghantaran sampel. 5.4.3 Kenalpasti Pegawai Diberi Kuasa lain yang akan terlibat dalam aktiviti ini. 5.4.4 Pastikan Kad Perakuan Kuasa ada dibawa bersama. 5.4.5 Pastikan wang tunai yang mencukupi untuk tujuan pembelian sampel makanan 5.5 PENSAMPELAN MIKROBIOLOGI ( Di Lapangan Sebelum Pensampelan ) 5.5.1 Pegawai Diberi Kuasa memperkenalkan diri kepada orang yang bertanggungjawab dalam premis berkenaan. a) Tunjukkan Kad Perakuan Kuasa b) Nyatakan tujuan kedatangan [Rujukan : Seksyen 4 Akta Makanan 1983-5.5.2 Kemudian, dengan disaksikan atau ditemani oleh orang yang bertanggungjawab dalam premis berkenaan, Pegawai Diberi Kuasa memilih makanan yang akan disampel. 5.5.3 Setelah makanan dipilih, dapatkan resit belian untuk makanan tersebut. Seboleh-bolehnya dapatkan satu resit untuk satu jenis barang yang diambil dan pastikan resit ditandatangani serta dapatkan juga cop premis tersebut. Jika sampel makanan diambil dari pengilang atau agen pengimport, pembungkus, tiada bayaran dikenakan tetapi dapatkan akuan pengambilan sampel makanan daripada pengilang, agen pengimport atau pembungkus. [Rujukan : Seksyen 5(2) Akta makanan 1983-5.5.4 (Semasa menjalankan aktiviti pemilihan sampel dan pembungkusan sampel, Pegawai Diberi Kuasa hendaklah memastikan aktiviti pensampelan dijalankan mengikut prosedur piawaian untuk pengambilan sampel mikrobiologi yang ditetapkan). Page 5

Laksanakan prosedur pensampelan mengikut Peraturanperaturan Makanan 1985. [Rujukan : Peraturan 5 Peraturan-Peraturan Makanan 1985-5.5.5 Label dan tandakan bahagian sampel makanan tersebut serta lakkan dengan lak rasmi. 5.5.6 Masukkan sampel makanan dalam bekas yang dibawa. Jenis bekas yang digunakan bergantung kepada jenis makanan yang diambil. Pastikan rantaian sejuk diamalkan. Rekod suhu/tarikh/masa. 5.5.7 Keluarkan notis pensampelan makanan kepada orang yang bertanggungjawab. 5.6 PENSAMPELAN MIKROBIOLOGI ( Di Pejabat Selepas Pensampelan ) 5.6.1 Rekod sampel dalam buku daftar sampel. 5.6.2 Isi borang permintaan analisis dan nyatakan jenis analisa secara spesifik. 5.6.3 Hantar sampel makanan ke makmal secepat mungkin (dalam tempoh 24 jam) kepada juruanalisis 5.6.4 Penghantaran sampel untuk analisis boleh dilakukan sendiri oleh Pegawai Diberikuasa atau melalui Pegawai Diberi Kuasa yang lain. [Rujukan : Peraturan 5(c) Peraturan-Peraturan Makanan 1985-5.6.5 Dapatkan surat akuan penerimaan sampel daripada juruanalisis. 5.6.6 Terima laporan keputusan sampel makanan daripada juruanalisis. 5.6.7 Rekod keputusan sampel makanan tersebut dalam buku daftar sampel. 5.6.8 Semak keputusan analisa tersebut. Buka ID dan serahkan kepada Unit Penyiasatan & Pendakwaan sekiranya terdapat pelanggaran terhadap Akta Makanan 1983 & Peraturanperaturan makanan 1985. / K / PKD Page 6

6.0. CARTA ALIRAN Terima arahan daripada JKNJ / berdasarkan Pelan Spesifikasi Output / berdasarkan Pelan Tindakan /K. Perancangan Pensampelan Tahunan Daerah Ke premis yang dikenalpasti bersama /PKA (saksi) Perkenalkan diri kepada orang bertanggungjawab dalam premis dengan menunjukkan kad kuasa dan nyatakan tujuan / K / PKA Periksa dan pilih sampel makanan yang perlu diambil Beli atau dapatkan akuan pengambilan sampel Jalankan pensampelan Parameter kimia Parameter fizikal Parameter Mikrobiologi Ambil 3 bahagian (jika Praktikal) Ambil satu bahagian Label & lak Tawar satu bahagian Keluarkan notis pengambilan sampel seksyen 6(1) Label & lak Simpan dalam bekas & catat suhu/tarikh/masa (amal rantai sejuk)-untuk parameter mikrobiologi Keluarkan notis pengambilan sampel seksyen 6(1) Rekod dalam buku daftar sampel B Rekod dalam buku daftar sampel B Page 7

B B SImpan satu bahagian sampel dalam peti berkunci Lapor Polis sekiranya sampel hilang/cacat/rosak Isi borang analisa sampel Hantar sampel ke makmal dalam masa 48 jam Isi borang analisa sampel Hantar sampel ke makmal dalam masa 24 jam / K / PKA Terima laporan keputusan analisis sampel Rekod dalam buku daftar sampel / PKA Semak sekiranya sampel melanggar Akta / Peraturan Buka ID dan serah UPP sekiranya terdapat pelanggaran / K TAMAT Page 8

7.0. REKOD KUALITI BIL JENIS REKOD TEMPOH SIMPANAN LOKASI 1 Senarai peralatan pengambilan sampel 5 tahun UKKM 2 Akuan pengambilan sampel 5 tahun UKKM 3 Label bagi sampel makanan 5 tahun UKKM 4 5 6 7 Borang notis pengambilan sampel makanan Borang permintaan analisis sampel makanan Resit penerimaan sampel makanan Laporan keputusan analisa sampel makanan 5 tahun UKKM 5 tahun UKKM 5 tahun UKKM 5 tahun UKKM 8.0 INPUT 8.1 SUMBER MANUSIA 8.1.1 Pegawai Kesihatan Daerah 8.1.2 Pegawai Kesihatan 8.1.3 Penolong Pegawai Kesihatan Persekitaran 8.1.4 Pembantu Kesihatan Awam 8.1.5 Pekerja Awam 8.2 DATA / MAKLUMAT 8.2.1 Jadual Aktiviti / Takwim 8.2.2 Surat Arahan Dari JKNJ / BKKM 8.2.3 Aduan 8.3 PERALATAN 8.3.1 Peralatan pensampelan makanan 8.3.2 Kad kuasa 8.3.3 Kenderaan 8.3.4 Almari berkunci Page 9

9.0 OBJEKTIF PROSES 9.1 OBJEKTIF KESELURUHAN Menjalankan aktiviti pensampelan makanan mengikut sasaran tahunan dengan berpandukan Akta Makanan 1983 dan Peraturanperaturan Makanan 1985. 9.2 OBJEKTIF SUB PROSES 9.2.1. Sekurang-kurangnya sepuluh pelanggaran daripada pengambilan sampel dikesan dan diambil tindakan dalam tempoh setahun 9.2.2. Setiap pelanggaran sample perlu dibuka sampul kecil dalam masa 5 hari bekerja selepas keputusan makmal diterima 10.0 KLAUSA YANG BERKAITAN 5.5.1 Tanggungjawab dan kuasa Page 10

REKOD PINDAAN Adalah menjadi tanggungjawab pemegang dokumen ini untuk memastikan salinan dokumen terkawal ini sentiasa dikemaskini dengan memasukkan semua pindaanpindaan yang dinyatakan di dalam Rekod Pindaan HALAMAN DIPINDAAN TARIKH NO KELUARAN NO PINDAAN M/S BUTIR-BUTIR PINDAAN DILULUSKAN 01.03.2012 Keluaran 05 Pindaan 00 Keseluruhan Mukasurat Perubahan keseluruhan mukasurat berdasarkan keperluan pengawal dokumen. Cetakkan Komputer 01.03.2014 04 00 Keseluruhan Perubahan / Penambahbaikan format Dokumen mengikut keperluan yang lebih mudah Cetakkan Komputer Terdapat 50% pemegang prosedur telah bertukar dan terdapat cadangan pindaan dilakukan Terdapat perubahan sasaran dan KPI yang ditetapkan oleh JKNJ / KKM. 14.08.2014 06 01 10 9.2.1 Sekurang-kurangnya sepuluh pelanggaran daripada pengambilan sampel dikesan dan diambil tindakan dalam tempoh setahun Cetakkan Komputer 9.2.2 Setiap pelanggaran sample perlu dibuka sampul kecil dalam masa 5 hari bekerja selepas keputusan makmal diterima Page 11