Logika Matematika. Logika Matematika. Jurusan Informatika FMIPA Unsyiah. September 26, 2012

dokumen-dokumen yang mirip
Logika Matematika. Logika Matematika. Jurusan Informatika FMIPA Unsyiah. September 26, 2012

BAB 6 LOGIKA MATEMATIKA

RUMUS LOGIKA MATEMATIKA DAN TABEL KEBENARAN

Pertemuan 2. Proposisi Bersyarat

4. LOGIKA MATEMATIKA

LOGIKA MATEMATIKA. LA - WB (Lembar Aktivitas Warga Belajar) MATEMATIKA PAKET C TINGKAT V DERAJAT MAHIR 1 SETARA KELAS X

Logika. Arum Handini Primandari, M.Sc. Ayundyah Kesumawati, M.Si.

6. LOGIKA MATEMATIKA

BAB IV LOGIKA A. Pernyataan B. Operasi uner

Logika Matematika. ILFA STEPHANE, M.Si. September Teknik Sipil dan Geodesi Institut Teknologi Padang

Pernyataan adalah kalimat yang bernilai benar atau salah tetapi tidak sekaligus benar dan salah.

NAMA LAMBANG KATA PERNYATAAN LOGIKANYA PENGHUBUNG

LOGIKA. Arum Handini Primandari

LOGIKA MATEMATIKA (Pendalaman Materi SMA)

VARIASI MODEL SILOGISME UNTUK PENGAMBILAN KESIMPULAN DALAM PEMBELAJARAN MATEMATIKA DI SEKOLAH DASAR

KATA PENGANTAR UCAPAN TERIMA KASIH ABSTRAK DAFTAR ISI DAFTAR TABEL DAFTAR BAGAN

BAB I LOGIKA MATEMATIKA

LOGIKA MATEMATIKA. Tabel kebenarannya sbb : p ~ p B S S B

BAB VI. LOGIKA MATEMATIKA

PERTEMUAN KE 3 F T T F T F T F

VARIASI MODEL SILOGISME UNTUK PENGAMBILAN KESIMPULAN DALAM PEMBELAJARAN MATEMATIKA DI SEKOLAH DASAR

BAHAN AJAR LOGIKA MATEMATIKA

PEMBUKTIAN MATEMATIKA

LOGIKA. Logika Nilai kebenaran pernyataan majemuk Ingkaran suatu pernyataan Penarikan kesimpulan. A. Pernyataan, Kalimat Terbuka, Ingkaran.

Logika Matematika. Logika Matematika. Jurusan Informatika FMIPA Unsyiah. September 26, 2012

LOGIKA MATEMATIKA Menuju TKD 2014

Modul Matematika X Semester 2 Logika Matematika

LOGIKA. /Nurain Suryadinata, M.Pd

BAB I PENDAHULUAN. a. Apa sajakah hukum-hukum logika dalam matematika? b. Apa itu preposisi bersyarat?

EKUIVALENSI LOGIS. Dr. Julan HERNADI & (Asrul dan Enggar) Pertemuan 3 FONDASI MATEMATIKA. Program Studi Pendidikan Matematika FKIP Unmuh Ponorogo

LOGIKA MATEMATIKA. Pernyataan

LOGIKA MATEMATIKA. MATEMATiKA DISKRET S1-SISTEM INFORMATIKA STMIK AMIKOM. proposisi conjungsi tautologi inferensi

PENGERTIAN. Proposisi Kalimat deklaratif yang bernilai benar (true) atau salah (false), tetapi tidak keduanya. Nama lain proposisi: kalimat terbuka.

Silogisme Hipotesis Ekspresi Jika A maka B. Jika B maka C. Diperoleh, jika A maka C

Berdasarkan tabel 1 diperoleh bahwa p q = q p.

Logika Proposisi 1. Definisi 1. (Proposisi) Proposisi adalah kalimat yang bernilai benar atau salah, tetapi tidak keduanya sekaligus.

Logika Matematika. Cece Kustiawan, FPMIPA, UPI

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah : SMK... Mata Pelajaran : Matematika Kelas : XI Program Keahlian : Akuntansi dan Penjualan

KISI KISI LOMBA KOMPETENSI SISWA SMK TINGKAT PROVINSI JAWA TIMUR 2014

INGKARAN DARI PERNYATAAN

Matematika Industri I

Argumen premis konklusi jika dan hanya jika Tautolog

LOGIKA MATEMATIKA. Oleh : Siardizal, S.Pd., M.Kom

Jadi penting itu baik, tapi jadi baik jauh lebih penting

I. PERNYATAAN DAN NEGASINYA

Logika Matematika BAGUS PRIAMBODO. Tautologi dan Kontradiksi Argumen 1/Penarikan kesimpulan yang valid: modus ponen, modus tolen.

PENARIKAN KESIMPULAN/ INFERENSI

BIDANG MATEMATIKA TEKNOLOGI DAN MATEMATIKA NON-TEKNOLOGI

- Mahasiswa memahami dan mampu membuat kalimat, mengevaluasi kalimat dan menentukan validitas suatu kalimat

KISI - KISI SOAL UJIAN SEKOLAH TAHUN PELAJARAN 2010/2011

LOGIKA Matematika Industri I

Logika Logika merupakan dasar dari semua penalaran (reasoning). Penalaran didasarkan pada hubungan antara proposisi atau pernyataan (statements).

Silabus. Kegiatan Pembelajaran Instrumen

LOGIKA MATEMATIKA. d. 6 + a > -4 e. 7 adalah faktor dari 63. c. 4 x 6 2. Tentukan variabel dan himpunan penyelesaian dari: a.

MATEMATIKA DISKRIT. Logika

SILABUS MATAKULIAH. Indikator Pokok Bahasan/ Materi Aktifitas Pembelajaran

MODUL PERKULIAHAN EDISI 1 MATEMATIKA DISKRIT

SOAL PILIHAN GANDA Pilihlah salah satu jawaban yang paling benar antara pilihan a, b, c, d, atau e!

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

Pusat Pengembangan Pendidikan Universitas Gadjah Mada 1

50. Mata Pelajaran Matematika Kelompok Akuntansi dan Pertanian untuk Sekolah Menengah Kejuruan (SMK)/Madrasah Aliyah Kejuruan (MAK) A.

SILABUS. Menyimak pemahaman tentang bentuk pangkat, akar dan logaritma beserta keterkaitannya. Mendefinisikan bentuk pangkat, akar dan logaritma.

CBT Psikotes CBT UN SMA IPA SBMPTN. FPM Matematika. Tes Buta Warna

Contoh : 1..Buktikan bahwa untuk semua bilangan bulat n, jika n adalah bilangan ganjil, maka n 2 adalah bilangan ganjil! Jawab :

F/751/WKS1/ SMK NEGERI 2 WONOGIRI KISI-KISI PEMBUATAN SOAL UJIAN SEMESTER GASAL TAHUN PELAJARAN 2011/2012

Logika Proposisi. Matema(ka Komputasi - Logika Proposisi. Agi Putra Kharisma, ST., MT.

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

SILABUS. Menyimak pemahaman tentang bentuk pangkat, akar dan logaritma beserta keterkaitannya. Mendefinisikan bentuk pangkat, akar dan logaritma.

5. 1 Mendeskripsikan pernyataan dan bukan pernyataan (kalimat terbuka)

LOGIKA MATEMATIKA. A. Negasi/Ingkaran Pernyataan Tunggal ~p p (dibaca negasi/ingkaran dari p) B S S B B S B S

Logika Matematika Diskret (TKE132107) Program Studi Teknik Elektro, Unsoed

LOGIKA DAN PEMBUKTIAN

GARIS-GARIS BESAR PROGRAM PENGAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

Bab 1 LOGIKA MATEMATIKA

Tingkat 2 ; Semester 3 ; Waktu 44 menit

RENCANA PROGRAM KEGIATAN PERKULIAHAN SEMESTER (RPKPS)

LOGIKA MATEMATIKA I. PENDAHULUAN

K13 Revisi Antiremed Kelas 11

MODUL LOGIKA MATEMATIKA

BAB I DASAR-DASAR LOGIKA

KATA PENGANTAR. Assalamu alaikum Wr. Wb.

LOGIKA MATEMATIKA. A. Negasi/Ingkaran Pernyataan Tunggal ~p p (dibaca negasi/ingkaran dari p) B S S B B S B S

BAB 5 TAUTOLOGI. 1. Pendahuluan. 2. Evaluasi validitas argumen

Logika Proposisi. Pertemuan 2 (Chapter 10 Schaum, Set Theory) (Chapter 3/4 Schaum, Theory Logic)

KRITERIA KETUNTASAN MINIMAL ( KKM ) MATA PELAJARAN MATEMATIKA KELAS X ( 1 ) SEMESTER I

PETA PERKULIAHAN MATA KULIAH : LOGIKA MATEMATIKA KODE MATA KULIAH : GD 321. SEMESTER : GANJIL (5) DOSEN : MAULANA, S.Pd., M.Pd.

KATA PENGANTAR. Assalamu alaikum Wr. Wb.

Modul Ilmu Mantiq/Logika. Dosen: Ahmad Taufiq MA

LOGIKA MATEMATIKA. Materi SMA/SMK/MA. kelas X

EKSKLUSIF OR (XOR) DEFINISI

SUMBER BELAJAR PENUNJANG PLPG 2017 MATA PELAJARAN/PAKET KEAHLIAN MATEMATIKA BAB IX LOGIKA MATEMATIKA

PEMBAHASAN UN SMA TAHUN PELAJARAN 2009/2010 MATEMATIKA PROGRAM STUDI IPS

RPKPS MATA KULIAH PROGRAM STUDI MATEMATIKA JURUSAN MATEMATIKA FMIPA UGM

Materi 4: Logika. I Nyoman Kusuma Wardana. STMIK STIKOM Bali

lain itu dianggap sebagai pemberi alasan untuk menerima konklusi tersebut yang dinamakan premis-premis dari argument tersebut.

ULANGAN SEMESTER GENAP TAHUN PELAJARAN 2009/2010. Hari, Tanggal : Senin, 17 Mei 2010 Waktu : WIB (120 menit)

BAB 3 PENALARAN DALAM GEOMETRI

ATURAN INFERENSI. Dr. Julan HERNADI & (Asrul dan Enggar) Pertemuan 6 FONDASI MATEMATIKA. Program Studi Pendidikan Matematika FKIP Unmuh Ponorogo

SILABUS ALOKASI WAKTU T M P S P D SUMBER BELAJAR MATERI PEMBELAJARAN KOMPETENSI DASAR INDIKATOR MODEL KURIKULUM TINGKAT SATUAN PENDIDIKAN

Transkripsi:

Jurusan Informatika FMIPA Unsyiah September 26, 2012

Cara menentukan nilai kebenaran pernyataan majemuk dengan menggunakan tabel kebenaran, yaitu dengan membagi beberapa bagian (kolom). Nilai kebenarannya terletak pada kolom yang terdapat operasi logika yang terakhir dan akan diberi tanda *. Banyaknya baris yang tersedia tergantung banyaknya pernyataan yang ada dengan menggunakan rumus 2 n, dimana n adalah banyaknya pernyataan tunggal yang menyusun pernyataan majemuk tersebut. Pernyataan yang pertama diisi dengan setengah B dan setengah S. Pernyataan kedua diisi dengan seperempat B dan berselang-seling dengan seperempat S dan seterusnya.

Contoh Tentukan nilai kebenaran dari pernyataan ((p q) p) q. Jawab : Karena ada 2 pernyataan yaitu p dan q maka terdapat 2 2 = 4 baris. Tabel kebenarannya : ((p q) p) q B B B S S S S B S S B S B B S S B B B B S S S S B B B B

Dua pernyataan majemuk p dan q dikatakan ekuivalen dan ditulis p q jika dan hanya jika p dan q mempunyai nilai kebenaran yang sama. Untuk itu membuktikannya dengan menggunakan tabel kebenaran.

Contoh Tunjukkan dengan tabel kebenaran bahwa (p (q r)) = ((p q) r) (p (q r)) = ((p q) r) B B B B B B B B B B B S B S S B B B S S B B S B B B S S B B B B S B S B S S B S S B B B B S S B B B S B B S S S S B B S S B S B B S S S B B S B S B S S S S B S Karena nilai kebenaran ruas kiri dan kanan sama yaitu BSBBBBBB maka keduanya ekuivalen.

dari suatu implikasi mempunyai ketentuan sebagai berikut : Jika suatu implikasi p q maka : Konversnya : q p Inversnya : p q Kontraposisinya : q p Catatan: Implikasi ekuivalen dengan kontraposisi Konvers ekuivalen dengan invers.

Contoh Tentukan konvers, invers dan kontraposisi dari implikasi Jika hari libur maka anak-anak tidak masuk sekolah Jawab: Konversnya : Jika anak-anak tidak masuk sekolah maka hari libur Inversnya : Jika hari tidak libur maka anak-anak masuk sekolah Kontraposisinya : Jika anak-anak masuk sekolah maka hari tidak libur

Definisi adalah suatu pernyataan majemuk yang bernilai benar untuk setiap kemungkinan. Kontradiksi adalah suatu pernyataan majemuk yang bernilai salah untuk setiap kemungkinan. Kontingensi adalah suatu pernyataan majemuk yang bukan termasuk tautologi dan bukan juga kontradiksi., kontradiksi dan kontigensi dapat dibuktikan menggunakan tabel kebenaran ataupun sifat-sifat logika. Contoh: 1 [(p q) q] p (tautologi) 2 p p (kontradiksi) 3 p q (kontigensi)

Ada tiga metode atau cara yang digunakan dalam penarikan kesimpulan, yaitu: Modus Ponens Modus Tollens Silogisme. dilakukan dari beberapa pernyataan yang diketahui nilai kebenarannya yang disebut premis. Kemudian, dengan menggunakan prinsip-prinsip logika diperoleh pemyataan baru yang disebut kesimpulan / konklusi yang diturunkan dari premis yang ada. seperti itu sering juga disebut argumentasi.

Prinsip-prinsip logika yang dipakai dalam penarikan kesimpulan adalah sebagai berikut. 1 Argumentasi dikatakan sah : Konjungsi dari premis-premis yang diketahui diimplikasikan dengan konklusi hasilnya tautologi 2 Argumentasi dikatakan tidak sah: Konjungsi dari premis-premis yang diketahui diimplikasikan dengan konklusi hasilnya bukan tautologi Jadi suatu argumentasi dikatakan sah jika premis-premisnya benar maka konklusinya juga benar.

Modus Ponens Jika diketahui premis-premisnya p q dan p maka dapat diambil konklusi q. seperti itu disebut Modus Ponens atau Kaidah Pengasingan. Modus Ponens disajikan dalam susunan sebagai berikut. premis 1: p q premis 2: p konklusi : q

Modus Tollens Jika diketahui premis-premisnya p q dan q maka dapat diambil konklusi p. seperti itu disebut Modus Tollens atau Kaidah Penolakan. Modus Tollens disajikan dalam susunan sebagai berikut. premis 1: p q premis 2: q konklusi : p

Silogisme Jika diketahui premis-premisnya p q dan q r maka dapat diambil konklusi p r. seperti itu disebut Silogisme. Silogisme menggunakan sifat menghantar atau transitif dari pemyataan implikasi. Silogisme disajikan dalam susunan sebagai berikut. premis 1: p q premis 2: q r konklusi : p r

Contoh Modus tollens premis 1: premis 2: konklusi : Jika seseorang sudah berumur 17 tahun maka ia boleh me Ali belum mempunyai KTP (B) Ali belum berumur 17 tahun (B) Silogisme premis 1: premis 2: konklusi : Jika rajin belajar maka ia naik kelas (B) Jika naik kelas maka ia dibelikan sepeda (B)) Jika rajin belajar maka ia dibelikan sepeda (B)