NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG
|
|
- Suparman Jayadi
- 6 tahun lalu
- Tontonan:
Transkripsi
1 NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia ;{ Kuub Tetilikan puniki matetujon nelatarang (1) soroh anggah ungguhing basa Bali sane kaanggen, lan (2) kaiwangan pangangge anggah-ungguhing basa Bali sane kaanggen ring peparuman adat desa adat Sampalan Tengah, kabupaten Klungkung. Tetilikan puniki nganggen palihan tetilik deskiptif-kualitatif. Jejering ring tetilikan puniki inggih punika peparuman adat desa adat Sampalan Tengah kabupaten Klungkung. Penandang tetilikan puniki inggih punika pengangge anggah-ungguhing basa Bali sane wenten ring bebaosan ri tatkala peparuman adat desa adat Sampalan Tengah, kabupaten Klungkung. Pamupulan data nganggen metode sadu wicara, dokumentasi miwah transkrip. Data tureksa sane kaanggen inggih punika, reduksi data, klasifikasi data, deskripsi miwah tetingkesan. Pikolih tetilikan puniki nyantenang (1) soroh anggah-ungguhing basa sane kaanggen ring bebaosan peparuman adat desa adat Sampalan Tengah, kabupaten Klungkung, minakadi basa alus, basa madia, basa andap. (2) kaiwangan pangangge anggah-ungguhing basa Bali sane wenten ring bebaosan peparuman adat desa adat Sampalan Tengah, kabupaten Klungkung wenten kalih sane kapaanggihin minakadi kaiwangan sangkaning nenten urati sareng pangganggen basa sekadi pamilet tutur, miwah desa, kala, patra, sane kaping Kruna jejaton: anggah-ungguhing, peparuman, Desa Adat Sampalan Tengah. Abstrak Penelitian ini bertujuan untuk menjelaskan (1) Jenis anggah-ungguhing basa Bali, (2) Kesalahan peggunaan anggah-ungguhing basa Bali dalam rapat Desa Adat Sampalan Tengah, kabupaten Klungkung. Penelitian ini menggunakan rancangan penelitiian deskriptifkualitatif. Subjek dalam penelitian ini adalah rapat Desa Adat Sampalan Tengah Kabupaten Klungkung. Objek penelitian ini adalah anggah-ungguhing basa Bali yang digunakan dalam rapat Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung. Metode analisis data yang digunakan adalah, reduksi data, klasifikasi data, diskripsi data dan penyimpulan. Hasil yang diperoleh dari penelitian tersebut adalah (1) Jenis anggah-ungguhing basa Bali yang digunakan dalam rapat Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung adalah basa alus, basa madia, basa andap. (2) kesalahan pnggunaan anggah-ungguhing basa yang ditemukan ada dua yaitu, kesalahan karena tidak memperhatikan penggunaan bahasa seperti peserta tutur serta tempat, waktu dan situasi dalam berbicara, yang kedua kesalahan
2 dalam pemillihan suku kata yang sesuai. Penelitian ini dapat memberikan tuntunan dalam berbicara pada saat rapat. Kata Kunci : anggah-ungguhing, rapat, Desa Adat Sampalan Tengah Abstract This study aims to describe (1) kind of anggah-ungguhing basa Bali (2) missaplication of anggah-ungguhing basa Bali that been used in meeting at Sampalan Tengah village. This research using descriptive qualitative. The subject of this research is meetings in Sampalan Tengah village, Klungkung Regency. The object of this research is kind of anggah-ungguhing which usein the meeting of Sampalan Tengah village. The data collected by using interview method, documentation method and transcript method. The method that used data analysis is reduction, classification, descripsion and conclusion. The result of the research such as (1) kind of anggah-ungguhing basa Bali that been used in the meeting at Sampalan Tengah village is basa alus, basa madia and basa andap. (2) The missaplication of anggah-ungguhing basa Bali are two, there are because the participant is not concern to the place, the circumstances, and the last mistake is the selection words that use. This research can guide and provide converse in the meetings. Keyword :anggah-ungguhing, meeting, Sampalan Tengah Village.. Purwaka Basa Indonesia kawentuk saking makudang-kudang basa daerah minakadi, Basa Madura, Basa Jawa, Basa Sunda, Basa Bali, Basa Batak, Basa Sasak, Basa Melayu miwah sane tiosan. Saking makudang-kudang basa daerah ring Indonesia, wenten 4 basa daerah sane madue tingkatan basa minakadi basa Madura, basa Jawa, basa Sunda lan basa Bali. Basa Bali sinalih tunggil basa daerah sane wenten ring Indonesia sane maderbe wangun masor singih. Sor singgih basa Baline mangkin kawastanin anggahungguhing Basa Bali. Wenten taler sane maosang warna-warna Basa Bali lan undausuk Basa Bali (Suasta, 2010: 14). Kawentenan anggah-ungguhing basa sajeroning basa Bali taler nganutin pakibeh jagat Baline, sane ngantos mangkin kantun manggeh mawit sangkaning kawentenan krama Bali. Kawentenan krama Bali puniki metu saking pamijilan utawi keturunan. Suparka lan Anom (1993: 1) nelatarang indik kawentenan para janane ring Bali mawit saking makudang kudang wangsa, inggih punika : Wangsa Brahmana, Wangsa Ksatria, Wangsa Wesia miwah Sudra utawi Jaba. Saantukan soang-soang wangsa punika madue warna basa sane sampun kaanutang ri tatkala mabebaosan, puniki ngawinang Basa Baline kaucap meweh yening saihang ring Basa Indonesiane. Puniki sane ngawinang sadurung mabebaosan iraga patut mratiaksayang dumun jadma sane kairing mabebaosan lan jadma sane kabaosang. Sinalih tunggil kawagedan mabasa Bali inggih punika mabaos (berbicara). Kawagedan mabaos sajeroning paplajahan Basa Bali mateges maderbe kaweruhan miwah kawagedan ngawedar ide utawi daging pikayunan nganggen basa Bali sane becik miwah patut. Becik punika mateges nganggen pilihan kruna-kruna sane lengut tur prasida nudut kayun sang mirengang. Patut mateges mungguing kruna-kruna sane kaanggen sajeroning mabaosan punika manut genahnyane nganutin tata kruna anggah-ungguhing kruna basa Bali. Wendra (2011: 4) nelatarang mabebaosan sane pinaka parikrama mabasa madue tetujon sane pinih mautama pisan. Tetujon mabebaosan sane mautama punika nenten lian wantah kaanggen mabebaosan (berkomunikasi). Mangda prasida nguningayang pikenoh sane becik, dadosnyane sang sane mabebaosan
3 prasida ngresepang indik napi sane kabaosang punika. Lianan punika tetujon mabebaosan inggih punika: 1) Ngibur (menghibur), 2) Nguningayang (menginformasikan), 3) nampenin (merespon), 4)Nyutetang (menyimpulkan), 5) Ngamargiang (menggerakkan). Dadosnyane ring sajeroning dados juru baos utawi ri tatkala mabebaosan iraga prasida ngibur sang sane mirengang bebaosan punika, mangda napi sane kauningangayang, napi sane katampenin, lan kacumpuang prasida karesepang lan katerima olih para jana sane mirengang. Ring sajeroning mabaos, kawigunan Anggah-ungguhing Basa Bali kaiket antuk : 1) Anggah-ungguhing basa Bali sane manut kawigunan basa bali nganutin wangsa jadma sane wenten ring Bali, 2) Anggahungguhing basa Bali kaanggen manut ring pasawitran, lan anggah-ungguhing basa Bali kaanggen manut ring yusa. (Tim peneliti Fakultas Sastra Unud, 1979: 1) Malarapan antuk kawentenan linggih krama Baline punika, metu kruna-kruna basa Bali sane taler maderbe wirasa matios-tiosan. Manut wirasannyane, krunakruna basa Baline kapalih dados pitung soroh, inggih punika: kruna andap, kruna mider, kruna alus mider (Ami), kruna alus madia (Ama), kruna alus singgih (Asi), kruna alus sor (Aso), lan kruna kasar. Puniki ngawinang krama Baline, utaminyane para yowana rumasa sukeh ri tatkala mabebaosan. Lianan ring rasa sukeh ring sajeroning mabebaosan, wesana saking basa tiosan taler ngawinang basa Bali punika ical utawi rered. Akeh kruna saking basa tiosan ngranjing ka basa Bali. Yening indik punika nenten kauratiang, pastika pungkuran prasida ngawinang basa Baline sayan sue sayan rered kawentenannyane. Rasa sukeh sane wenten ring krama Baline ri tatkala mabebaosan prasida kacingak ri tatkala ngawentenang peparuman. Sekadi sane sampun kapanggih olih panilik, ri tatkala paruman wenten krama sane meneng krana rumasa sukeh mabaosan taler wenten sane mabebaosan nanging basa Bali sane kaanggen mabaosan macampuh sareng basa Indonesia. Demokrasi ring sajeroning sistem pemerintahan adat ring Bali prasida kacingak saking kawentenan Paruman. Paruman inggih punika wentuk paiguman krama sane demokratis. Kabaos demokratis riantukan makasami krama madue hak mabaos sane pateh. Hak mabaos sane pateh punika ngawinang trepti ring wawidangan desa adat. Peparuman utawi parum ring Bali majanten pisan kawentenannyane, saantukan paruman wantah genah krama Bali mabebaosan indik pikobet sane wenten ring krama adat Bali. Ring paruman krama Bali prasida nyikiang pikayun anggen nyawis pikobet sikian jadma, utawi pikobet krama sane wenten. Lianan punika ring paruman taler genah krama masadu ajeng, mabebaosan kaanggen genah nyutetang pamargi sane pacang kalaksanayang. Pinaka krama Bali iraga patut pisan nguratiang basa Baline. Iraga patut ngawentenang naya upaya mangda prasida nglimbakang kawentenan basa Baline. Mangda jadma utawi krama Baline Kasengguh sekadi sane kabaosang ring kekawin Nitisastra : kadi katak ring sor bungan tunjunge, I Tamulilingan saking doh prasida ngrasayang kalewihannyane I Bungan Tunjung, sakewala I Katak sane meneng ring sor bungan tunjung wantah meneng nenten prasida ngrasayang kalewihan bungan tunjung punika. Suksmanyane: akeh wisatawan sane mlajahin indik budaya, utaminyane basa Bali, nanging iraga pinaka krama Bali nenten rungu kapining kawentenan basa Bali. Punika ngawinang panilik pacang ngawentenang tetilik indik anggahungguhing basa ring para krama baline. Tetlik sane kamargiang mamurda Nureksain Anggah-ungguhing Basa Bali Ri tatkala Peparuman Adat ring Desa Adat, Sampalan Tengah, Klungkung. Wenten tetilikan asoroh sane kalaksanayang olih Ni Komang Sintarini (2015) skripsinyane mamurda Kawentenan
4 Anggah-ungguhing Basa Bali ring Daging Cakepan Drama Kobaran Apine. Tetilik puniki nyelehin indik penganggen anggahungguhing basa Bali ring cakepan drama Kobarang Apine. Lianan punika wenten taler tatilikan asoroh sane kalaksanayang olih I Made Surianta (2015), skripsinyane mamurda Nureksain Anggah-ungguhing Basa Bali ring Sajeroning Sasuratan Pidarta Sisia Kelas XI Bahasa SMA Negeri 2 Singaraja. Tetilik puniki nelatarang indik kawentenan Anggah-ungguhing basa sane kaanggen nyurat pidarta ring kelas XI Bahasa SMA Negri 2 Singaraja. Pabinayan tetilikan asoroh punika sareng tatilikan sane jagi kalaksanayang olih panilik inggih punika, tetilikan sane jagi kalaksanayang puniki nilikin indik anggahungguhing basa sane kaanggen mabebaosan ring sajeroning peparuman krama Banjar Pakel, Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung. Mapaiketan saking kawentenan ring ajeng prasida kapolihang kalih pikobet minakadi (1) anggah ungguhing basa Bali napi sane kaanggen ring sajeroning peparman adat Desa Adat Sampalan Tengah Kabupaten Klungkung? (2) kaiwangan napi sane wenten ri tatkala mabebaosan ring sajeroning ppepauman adat Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung? Tetilik puniki madue tetujon (1) prasida nelatarang anggahungguhing basa Bali sane kaanggen ring sajeroning peparuman adat Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung. (1) prasida nelatarang indik kaiwangan sane wenten ri tatkala mabebaosan ring peparuman Desa Adat Sampalan Tengah Klungkung. Sepat siku-siku jagi kacutetanng sumangdene dados panuntun ritatkala ngmargiang tetilikan. Makudang-kudang sepat siku-siku sane kaanggen minakadi (1) Teori Sosiolinguistik, (2) Anggah-ungguhing basa Bali, (3) Bebaosan, (4) Peparuman. 1) teori sosiolinguistik inggih punika wantah widya sane mlajahin indik basa sane wenten ring pantaraning krama. Sumarno (2014: 235) maosang sane ngawinang pergeseran basa ring krama punika minakadi, Migrasi,panglimbak saking wewidangan ekonomi miwah sekolah. Saking tiga punika prasida kacutetang yening pergeseran basa wenten krana aab sane nglimbak. 2) anggah-ungguhing basa sane kaanggen dasar ring tetilikan puniki inggih punika anggah ungguhing basa manut Medera (2003). Medera (2003) maosang yening undangan basa punika wenten tiga minakadi manut rasa basa kruna basa Bali, rasa basa lengkara basa Bali, miwah rasa basa basa Bali. Rasa basa kruna kakepah dados papat minakadi kruna alus, kruna mider, kruna andap, kruna kasar. Rasa basa lengkara basa Bali Kakepah dados limang soroh, minakadi lengkara alus singgih, lengkara alus madia, lengkara alus sor, lengkara andap miwah lengkara kasar. Lengkara alus singgih kawan ngun antuk kruna alus singgih, alus mider miwah kruna mider. Lengkara alus madia kawangun antuk kruna alus madia, kruna alus mider, lan kruna andap. Lengkara alus sor kawangun antuk kruna alus sor, kruna alus mider, kruna andap miwah kruna mider. Lengkara andap kawangun antuk kruna andapp lan kruna mider. Lengkara kasar kawangun antuk kruna andap, kruna kasar lan kruna mider. Rasa basa basa Bali kakepah dados petang soroh minakadi, basa alus, basa madia, basa andap miwah basa kasar. Basa alus kawangun antuk lengkara alus singgih miwah lengkara alus sor. Basa madia kawangun antuk lengkara alus madia. Basa andap kawangun antuk lengkara andap. Basa kasar kawangun antuk lengkara kasar. 3) manut Wendra (2006) mabebaosan inggih punika kawagedan manusa nguningayang daging pikayun sane marupa pabesen/piteket majeng jadma sane tiosan. Manut Dell Hymes (ring Abdul Chaer lan Leonie Agustina 2004: 208)maosang yening wenten akutus sane kaanggen ngalianang makudang-kudang pengangge basa, minakadi genah, galan lan patra, pamilet tutur, teges lan tetujon tutur, wentuk land aging pabesen, tata cara, piranti, awig-awig, rupan bebaosan.wendra
5 (2006; 70) maosang wenten ceciren bebaosan sane patut kauningin ritatkala nglaksanayang bebaosan. Cecirin bebaosan punika minakadi: nlisikin unteng sane patut mangda sane mirengang liang nyarengin bebosan, waged ring pidaging saantukan bebaosan sane becik pastika kadasarin antuk pidaging sane patut, nganggen wewidangan sang sane mirengang, nganutang dewek ring kahanan, wenten tetujonj sane pasti, msimakrama sareng sang sane mirengang, miwah madue kewagedn basa. Saking penelataran punika prasida kacuetang yening juru baos sane becik inggih punika juru baosa sane prasida nyantenang sang sane mirengang, waged ring daging bebaosan sane becik. 4) Manut Wursanto (1987;136) Peparuman sane mawit saking kruna lingga parum majanten pisan kawentenannyane, riantukan peparuman wantah genah krama Bali mabebaosan indik pikobet sane wenten ring krama adat bali, ring peparuman krama Bali prasida nyikiang pikayunan anggen nyawis pikobet sikian jadma utawi pikobet krama sane wenten. Lianan punika, peparuman taler genah masadu ajeng, mabebaosan kaanggen nyutetang pamargi sane pacang kalaksanayang. Ring desa adat, yening nenten naenin ngawentenang peparuman, desa adat utawi banjar dinas punika pastika kabaos mati. Kabaos mati krana nenten wenten interaksi sane ngawinang krama desa utawi banjar sejahtera. Saking ngalaksanayang paruman, para kramane prasida mapupul lan mabaosan, ngametuang daging keneh nyane sane prasida ngawinang para kramane antusias lan sentosa. Paruman biasanyane patut kalaksanayang rutin (nityakala) lan incidental (padgatakala). Paruma prasida kalaksaanayang nganutin perkembangan teknologi lan manajemen modern. Paruman prasida ngawinang rasa asah asih asuh ring kramane sayan nincap.wursanto (1987) maosang parum punika madue kawigunan minakadi; Peparuman kaanggen nyawis pikobet sane wenten ring krama, peparuman kaanggen genah masadu ajeng nguningayang informasi, peparuman kaanggen genah nguningayang utawi nyikiang pikayun.yening kacingak manut galahnyane, peparuman sane kalaksanyang ring Desa Adat Sampalan Tengah puniki ngranjing ring paruman tahunan utawi parum sane kalaksanyang rutin KRAMANING TETILIK Kramaning tetilik inggih punika wantah polah palih sane patut kamargiang ri tatkala iraga ngamargiang tetilikan. Punika sane ngawinang kewentenan kramaning tetilik ring tetilik punika mabuat pisan, saantukan prasida kaanggen bantang utawi mangda tetilik punika prasida mamargi antar. Tetilikan puniki nganggen metode deskriptif-kualitatif. Sane pinaka jejering ring tetilikan puniki inggih punika anggahungguhing basa sane kaanggen mabebaosan ri tatkala paruman. Penandang ring tetilik puniki inggih punika peparuman sane kalaksanayang ring DesaAdat Sampalan Tengah Kabupaten Klungkung. Ri tatkala mupulang data, kramaning sane kaanggen inggih punika kramaning saduwicara, kramaning dokumentasi miwah kramaning transkrip. Kramaning sadu wicara kaanggen mangda uning ring pikobet sane kapanggihhin ri tatkala mabebaosan nganggen anggah-ungguhingg basa Bali. Priranti sadu wicara sane kaanggen inggih punika sekadi pitaken-pitaken sane katakenin ring narawakya (klian paum. Kramaning Dokumentasi punika kaanggen ring sajeroning ngambil gambar miwah suara ri tatkala pabligbagan peparuman kalaksanayang. Tatacara mupulang data puniki kalaksanayang mangda panilik ngamolihan data sane pasti, sane kaanggen nyawis pikobet puniki. Piranti dokumentasi sane kaanggen inggih punika handphone sane kaanggen ngambil rekaman suara taler kamera sane kaanggen ngarekam video miwah ngambil gambar. Piranti transkrip sane kaanggen inggih punika laptop sane kaanggen nyurat miwah
6 handphone sane kaanggen mirengangsuara sane sampun karekam. Kramaning Transkrip puniki taler kaanggen ring tetilikan sane kalaksanayang. Manut Smith (1995) transkrip punika rupan sasuratan saking rekaman video utawi rekaman suara saking data sane kapolihang. Kramaning transkrip kaanggen mangda panilik prasida nglaksanayang reduksi data.lianan punika, kartu data taler kaanggen ngawantu tetilikan puniki.kartu data dahat mawiguna pisan anggen ngwantu parikrama tetilik sumangdene prasida mamargi antar. Tata cara sajeroning nganggen kartu data inggih punika sane kapertama mentranskrip bebaosan peparuman sane kapolihang. Salanturnyane nyarca bebaosan punika tur nyelehin sira sane mabebaosan lan sira sane kairing mabebaosan. Sausan punika, lengkara utawi bebaosan sane sampun kapolihang katureksa nganutin anggahungguhing basa Bali. Sesampune ngamolihang data, sane patut kalaksanayanginggih punika nureksain data. Tata titi sajeroning nureksain data inggih punika data sane kajudi (reduksi data), klasifikasi data,deskripsi data, tetingkesan.reduksi data inggih punika nyutetang utawi ngambil data sane mautama tur ngicalang sane nenten kaanggen (Sugiyono, 2012). Reduksi data puniki prasida ngicenin indik gambaran sane jati majeng ring panilik. Ri tatkala ngemargiang reduksi data, pacang nyutetang ngrereh data sane nenten nganutin anggah ungguhing basa. Yening wenten data sane sampun manut sareng anggah ungguhing basa, raris pacang kaicalang. Selanturnyane data sane kapolih puniki patut kakepah mangda nganutin napi sane kaaptiang. Punika kalaksanayang mangda panilik rumasa dangan ri tatkala ngaryanin tetingkesan. Data sane sampun kapupulang ring klasifikasi data mangkin kalanturang antuk deskripsi data. Deskripsi data punika pinaka mupulang data sane kasusun sistematis. Data sane kapolihang ring sajeroning peparuman adat Banjar Pakel, Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung punika jagi katlarang lan kasurat antuk wentuk sane trepti, mangda prasida karesepin. Pamargi tetingkesan kalaksanyang yening data sampun apik lan manut saking tata titi sane sampun kacumawisang. Tetingkesan puniki kalaksanayang manut data miwah bukti snae sampun kapolihang. Data sane kapolihang saking dokumentasi punika raris kasusun lan katureksain. Sasampune punika kalaksanayang, raris tetilikan puniki prasida kacutetang. Ring tetingkesan pacang makarya panyutetan indik data sane sampun kapolihang miwah kaselehin nganggen diskripsi kualitatif. Panyutetan punika kamargian yening data punika sampun jangkep tur apik miwah patut sareng tata titi sane kacumawisang. Sugiyono (2006: 345) maosang yening penyutetan puniki kalaksanayang manut data lan bukti sane kapolihang. Panyutetan sane kapolihang punika pinaka pasaur ring bantang pikobet tetilik. PIKOLIH LAN TETEPASAN Manut saking kartu data sane kaanggen ri sajeroning tetilikan, tetilikan sane kapolihang kacihnayang ring sor. (1) anggah-ungguhing basa Bali sane kaanggen ring sajeroning peparuman adat Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung, (2) Kaiwangan sane kapanggihin ri tatkala mabebaosan ring sajeroning peparuman adat Desa Adat Sampalan Tengah Kabupaten Klungkung. (1) anggah ungguhing basa Bali sane kaanggen ring sajeroning peparuman adat Desa Adat Sampalan Tengah, Kabupaten Klungkung inggih punika basa alus, basa madia, basa andap. (a) Manut Medera (2003) basa alus kawangun antuk lengkara alus singgih miwah lengkara alus sor. Lengkara alus singgih inggih punika lengkara sane madue rasa basa sane alus utawi singgih, kaanggen nyinggihang sang sane patut kasinggihang miwah ngasorang sang sane patut ka sorang. Lengkara alus singgih kawangun antuk kruna alus singgih, kruna alus mider miwah kruna mider. Lengkara alus sor kawangun antuk kruna
7 alus sor, kruna alus mider, kruna andap miwah kruna mider (Medera; 2003). Wenten 35bebaosan sane ngranjing ring basa alus. Basa alus akeh kaanggen ri tatkala klian paum (bendesa adat) ngawitin peparuman punika. Basa Bali alus singgihtaler kaanggen ri tatkala klian paum (bendesa adat) miwah patengen nguningayang indik unteng lan pamargin peparuman. Ritatkala ngawitin peparuman, klian paum nganggen basa alus singgih. Punika prasida kacingak saking kruna sane ngwangun bebaosan punika. Kruna sane ngwangun inggih punika kruna alus singgih, kruna alus mider. Kruna alus singgih sane kapanggihin sekadi kruna Ida, sineb, pamargi, kruna alus mider sane kapanggihin sekadi kruna mangkin, nguningayang, galah, kruna alus sor sekadi kruna titiang, kruna alus mider sekadi kruna sareng, malih. Parindikan basa alus sane kaanggen ri tatkala peparuman punika prasida kacutetang yening basa alus punika kanggen mabebaosan lan ngamedalang rasa bakti ri tatkala nglaksanayang peparuman sane kasarengin olih sami krama Desa Sampalan Tengah, Kabupaten klungkung. Punika prasida kacingak ritatkala bendesa adat miwah patengen ngawitin utawi nyineb paruman sane nganggen basa alus.rasa bakti sekadi punika patut kamedalaang ri tatkala nyarengin peparuman saantukan sane ngamiletin paum punika wenten sane mawit saking wangsa tegehan, wenten taler sane pinaka panglingsir ring desa punika. Manut Medera (2003) lengkara alus singgih punika kawangun antuk kruna alus singgih, kruna alus mider, miwah kruna mider. Lengkara sane ngwangun basa alus singgih inggih punika lengkara alus singgih punika. Basa Bali alus pinih akeh kaanggen ring bebaosan puniki saantukan yening kacingak saking genah, galah lan patra puniki peparuman punika ngranjing ring ranah formal. Basa madia inggih punika basa sane madue rasa basa sane nenten ja alus pisan taler nenten ja kabaos kasar pisan. Basa madia kawangun antuk lengkara-lengkara alus madia. Lengkara alus madia kawangun antuk kruna alus madia, kruna alus mider, kruna mider miwah kruna andap. Wenten 25 bebaosan sane ngranjing ring alus madia. Bebaosan punika akeh kaanggen ritakala saur pitaken kalaksanayang. Saking makudang kudang lengkara ring ajeng punika prasida kacutetang yening kruna alus madia punika kacihnain olih kruna tiang sane ngranjing ring kruna alus madia. Lianan punika kruna sane pinih akeh kacingak ring lengkara alus madia inggih punika kruna alus madia lan kruna andap. Manut Medera (2003) basa andap kawangun antuk lengkara andap. Lengkara andap punika kawangun antuk kruna andap miwah kruna mider. Bebaosan sane akidik kapanggihin ritatkala peparuman inggih punika bebaosan nganggen basa andap. Sekadi tabel sane kaunggahang ring ajeng, wenten 9 lengkara sane ngranjing ring lengkara andap. Pinaka cihna saking lengkara andap inggih punika akeh kawangun antuk kruna-kruna andap. Lengkara andap puniki kamedalang olih krama sane nyarengin paum punika. (2) Kaiwangan ring sajeroning mabebaosan ri tatkala paum taler sampun kapanggihin. Sane ngawinang kaiwangan ri tatkala mabebaosan inggih punika nenten urati nyane sareng panganggen basa miwah anggah-ungguhing basa. Panganggen basa sane patut iraga uratiang inggih punika, Genah, galah lan patra (setting and scene), Pamilet tutur (participants), Teges lan tetujon tutur (End: purpose and goal), Wentuk lan daging pabesen (Act sequence), Tata cara (Key), Piranti (instrumental), Awig-awig (Norm), Rupan bebaosan (Genre). Kaiwangan mabebaosan sane sampun kapanggihin punika akeh sane nenten nguratiang genah, galah lan patra. Kaiwangan sane kapanggihinri tatkala mabebaosan ring sajeroning peparuman sane kalaksanayang wenten kakalih. Sane kapertama, kaiwangan ri tatkala mabebaosan majeng ring sang sane patut kasinggihang. Bebaosan sane sepatutnyane nganggen basa alus, nanging katuju nganggen basa
8 andap. Sane kaping kalih kaiwangan ring sajeroning nganggen utawi milihin kruna sane nenten manut sareng Anggahungguhing basa Bali.Bebaosan punika kabaos iwang, saantukan sane mabebaosan nenten urati sira sane kairing mabebaosan, sekadi bebaosan Pak astra sane nganikain mangda sami pamilet paum gelis ngranjing, utawi bebaosan Ketut Negro sane metaken ring sami pamilet paum napike wenten penampen utawi usul sane lianan. Basa Bali alus patut kaanggen ri tatkala mabebaosan ring krama sane wangsanyane luhuran utawi krama sane yusanyane tegehan miwah mabebaosan ring krama sane madue kedudukan (pejabat). Krana krama sane ngamiletin paum punika akeh, wenten perwakilan sekaa truna, prajuru adat, krama desa miwah panglingsir utawi pemangku sane meneng ring wewidangan Desa Adat Sampalan Tengah sepatutnyane ri tatkala mabebaosan nganggen basa Bali alus. Lianan punika ri tatkala mabebaosan iraga patut urati sareng genah iraga mabebaosan napike punika mabebaosan ring forum resmi utawi nenten resmi. Yening mabebaosan ring forum resmi sekadi peparuman, iraga patut nganggen basa Bali Alus. Kaiwangan sane kaping kalih inggih punika kaiwangan ri sajeroning wangun kruna sane kaanggen. Bebaosan sane kapolihang punika katureksain nganutin rasa basa lengkara basa Bali, miwah rasa basa Bali.Bebaosan punika sampun katureksain nganutin rasa basa lengkara basa Bali. Bebaosan sane iwang punika kamedalang ring sajeroning ngawentenang saur pitaken. Akehan lengkara sane iwang punika madaging kruna alus madia. Lengkara sane sepatutnyane alus singgih rasa basa nyane dados kirang saantukan kadagingin kruna alus madya. Krana lengkara alus singgih punika nenten madaging kruna madia, kruna sr miwah kruna andap. Manut rasa basa Bali, basa alus madia punika kawangun antuk lengkara alus madya kemanten, nanging ring bebaosan sane sampun kalaksanayang wenten kakalih bebaosan basa bali madya sane nganggen lengkara andap. Manut sadu wicara sane sampun kalaksanyang sareng klian paum (bendesa adat), sane ngranayang wenten kaiwangan ring sajeroning mabebaosan nganggen anggah-ungguhing basa Bali inggih punika para kramane sane mangkin sampun akeh sane mabebaosan nganggen basa nasional saantukan basa nasional nika nenten meweh tur malianan sareng basa bali sane madue undagan-undagan basa. Rasa sukeh mabebaosan nganggen anggahungguhing basa punika taler karasayang olih klian paum (bendesa adat) rikalaning mabebaosan nganggen basa Bali Alus. Yadiastun ri tatkala mirengang bebaosan sane kawedar para kramane ngresep, nanging ri tatkala para kramane jagi mabebaosan nganggen anggah-ungguhing basa akeh sane nenten mrasidayang. Nenten mrasidang sangkaning meweh sane ngawinang niat mabebaosan nganggen anggah-ungguhing basa punika nenten wenten. PAMUPUT Manut pikolih miwah tetepasan sane sampun katlatarang ring adiaya IV, prasida katingkesan yening ring sajeroning mabebaosan ritatkala nglaksanayang peparuman adat Desa Adat Sampalan Tengah Kabupaten Klungkung nganggen makudang-kudang anggah ungguhing basa, inggih punika basa alus, basa madya miwah basa andap. Basa alus punika kaanggen ritatkala Bendesa Adat utawi klian paum miwah patengen ngawitin peparuman, nguningayang pikobet miwah muputang peparuman. Basa alus madia kaanggen ritatkala pamilet paum nglaksanayang pabligbagan, saur pitaken sareng Bendesa Adat miwah Patengen, saantukan ri tatkala nguningayang kayun utawi metaken nenten sami kramane mrasidayang nnganggen anggah-ungguhing. Basa andap kaanggen ritatkala pamilet paum mabebaosan utawi nyaurin pitaken pamilet sane lianan, saantukan basa andap punika nyihnayang
9 rumaketnyane masawitra taler kaanggen magegonjakan. Kaiwangan mabebaosan nganggen anggah-ungguhing basa taler kapanggihin. Wenten kalih kaiwangan sane kapaanggihin minakadi kaiwangan sangkaning nenten urati sareng pangganggen basa sekadi pamilet tutur, miwah genah, genah, galah lan patra, sane kaping kalih kaiwangan ring sajeroning wangun kruna sane kaanggen. Kaiwangan sane kapertama punika indik nenten urati nyane sang sane mabebaosan ring sapasira sane kiring mabebaosan miwah nenten uratinyane ring genah miwah galah mabebaosan sekadi bebaosan pak Astra sane nganikain mangda samian pamilet paum malinggih ring ajeng. Pamilet parum sane raih irika mue yusa miwah wangsa sane malianan. Linan punika, kaiwangan ring sajeroning wangun kruna sane kaanggen prasida kacingak ring bebaosan pamilet paum sane nganggen basa madya, nanging ring tengahing basa punika kadagingin lengkara-lengkara andap. Punika taler ring bebaosan Benndesa Adat, sane nganggen lengkara alus singgih nanging ring tengahing kruna wenten kruna sane ngranjing ring kruna madya. Yening katureksain manut rasa basa lengkara miwah basa nyane wenten 35bebaosan sane ngranjing ring basa alus, 25 bebaosan sane nganggen basa madya miwah 9 bebaosan sane nganggen basa andap, Ring bebaosan sane kalaksanayang punika akeh nganggen basa Bali alus saantukan peparuman punika ngranjing ring ranah formal, taler sang sane ngamiletin mawit saking wangsa sane matiosan. Manut sane kapolihang ring tetilik puniki, wenten piteket sane jagi kasobyahang majeng ring; (1) Pawacen, pikolih tetilik puniki mangda prasida nadosang sesuluh indik anggah-ungguhing basa sane kaanggen manut kawigunannyane ritatkala mabebaosan. (2) Krama, pikolih puniki mangdaprasida ngicenin pratiwimba majeng ring krama Desa Adat Sampalan Tengah Klungkung mecikang bebaosan sane jagi kaanggen, saantukan kantun akeh kapanggihin bebaosan sane iwang. (3) Tetilik sane lianan, tetilikan puniki wantah nilikin indik kawentenan anggah-ungguhing basa sane ring peparuman adat Desa Adat Sampalan Tengah Kabupaten Klungkung, sane patut kalitikin malih inggih punika ngenenin indik makasami anggah-ungguhing basa Bali miwah penganggenyane sane kaanggen ring wewidangan krama Bali. DAFTAR PUSTAKA Antara, I Gusti Putu Tata Lengkara Sintaksis Bahasa Bali.Singaraja Chaer Abdul lan Leoni Agustina Sosiolinguistik Perkenalan Awal. Jakarta: PT. Rineka Cipta Chaer Abdul lan Leoni Agustina Sosiolinguistik Perkenalan Awal. Jakarta: PT. Rineka Cipta I Wayan Suparka, dan I Gusti Ketut Anom Tata Basa Bali Anyar. Denpasar: Upada Sastra Laksmi, Anak Agung Rai Ragam Bahasa Bali Peparuman Adat di Kotamadya Denpasar. Tesis (Tidak diterbitkan). Denpasar: UNUD. Mulyana, Dedi Ilmu bebaosan: Suatu Pengantar. Bandung: Rosda. Sintarini, Ni Komang Kawentenan Anggah-ungguhing Basa Bali ring Daging Cakepan Drama Kobaran Apine. Skripsi (Tidak diterbitkan). Jurusan pendidikan Bahasa Bali. FBS. Undiksha. Suasta, Ida Bagus Made Berpidato Dengan Bahasa Bali(Tidak diterbitkan). Denpasar. UNUD Sulaga, I Nyoman., dkk Tata Bahasa Baku Bahasa Bali. Denpasar: Pemerintah Provinsi Daerah Tingkat 1 Bali. Surianta, I Made Nureksain Anggahungguhing Basa Bali ring Sajeroning Sasuratan Pidarta Sisia Kelas XI Bahasa SMA Negeri 2
10 Singaraja.Skripsi (Tidak diterbitkan). Jurusan Pendidikan Bahasa Bali. FBS. Undiksha. Tinggen, I Nengah Tata Basa Bali Ringkes. Singaraja: Indrajaya. Wendra, I Wayan Penulisan Karya Ilmiah (Tidak diterbitkan). Singaraja: Undiksha
SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady
Lebih terperinciIUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI
IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciTETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG
TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha
NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida
Lebih terperinciSARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR
SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciI Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika
Lebih terperinciKAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016
KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa
Lebih terperinciSESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA
SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciCAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016
CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan
Lebih terperinciFILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR
FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciBASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA
BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.
Lebih terperinciNUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA
NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciCAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI
CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciPEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA
PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciMETODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA
METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciKEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA
KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciKAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG
KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciNUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016
e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,
Lebih terperinciMETODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR
METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede
Lebih terperinciCAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA
CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciTATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012
TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia
NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek
Lebih terperinciSOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM
SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciNUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA
NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciSESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI
SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciWARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)
WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:
Lebih terperinciJurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD
Lebih terperinciKAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI
KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciSESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO
SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciBASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA
BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciNGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA
NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan
Lebih terperinciBahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK
Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai
Lebih terperinciARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI
ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciPesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar
Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan
Lebih terperinciGENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN
GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa
SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,
Lebih terperinciTUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA
TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS
Lebih terperinciI Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani
NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,
Lebih terperinciCAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI
CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA
NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas
Lebih terperincie-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)
ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciPELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:
PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciDIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG
e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN
Lebih terperinciNYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN
NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I
Lebih terperinciSESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA
SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO
SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I
SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciTureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto
Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia
Lebih terperinciBABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:
BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS
Lebih terperinciTEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS
Lebih terperinciUCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang
UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul
Lebih terperinciGEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM
GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:
TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:
Lebih terperinciGEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA
SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN
Lebih terperinciTEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:
TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis
KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun
Lebih terperinciSKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM
SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciNUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA
NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciWANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975
WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015
ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha
Lebih terperinciKATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang
KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa
Lebih terperinciSESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA
SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciTEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN
SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali
Lebih terperinciSESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM
SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan
Lebih terperinciTEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciGEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI
SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS
Lebih terperinciTUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI
TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN
Lebih terperinciSESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.
SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2
Lebih terperinciMITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA
SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA
Lebih terperinciSESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA
SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan
Lebih terperinciPEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK
PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA
Lebih terperinciSOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI
SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,
Lebih terperinciBABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI
BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU
Lebih terperinciSKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG
SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016
Lebih terperinciPantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal
USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi
Lebih terperinciTEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA
TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR
Lebih terperinciSESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK
SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas
Lebih terperinciGEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM
GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH
Lebih terperinciKata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.
ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan
Lebih terperinciCITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS
CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA
Lebih terperinciRENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :
Lebih terperinciPENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI
PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id
Lebih terperinciBAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR
86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat
Lebih terperinciABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.
ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam
Lebih terperinciULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :
PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165
Lebih terperinciBERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra.
BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra Abstrak Bahasa Bali digunakan sebagai alat komunikasi oleh masyarakat
Lebih terperinciABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI
ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur
Lebih terperinciPEMBINAAN PEMAKAIAN BAHASA BALI YANG BAIK DAN BENAR DALAM UPAYA MEMINIMALISASI DEGRADASI DI DESA PANCASARI, BULELENG
PEMBINAAN PEMAKAIAN BAHASA BALI YANG BAIK DAN BENAR DALAM UPAYA MEMINIMALISASI DEGRADASI DI DESA PANCASARI, BULELENG Ni Made Suryati, Putu Sutama, I Wayan Suteja, T. I. A. Mulyawati R. Progam Studi Sastra
Lebih terperinciBAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan
6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas
Lebih terperinciI. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :
I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan
Lebih terperinciBule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan
Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku
Lebih terperinciPangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia
Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang
Lebih terperinciLATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII
LATIHAN SOAL-SOAL B,BALI KLS : XII 1.Babaosn mabasa Bali alus, sane kawedar ring acara pakraman sane daging nyane Lunbrah/umum, ngaptiang sang sane miarsayang mangda prasida ngalaksanayang Daging tatuwek
Lebih terperinciNureksain Anggah-Ungguhing Basa Kaanggen Ring Kawi Sastra Bali Anyar Sane Nganutin Basa Carita (Wacana Naratif) Lan Bebaosan (Interaktif)
SENIN, 10 AGUSTUS 2 RUANG 1 NO WAKTU NAMA PENELITI JUDUL PENELITIAN REVIEWER 1 09.00-09.20 I Wayan Sadyana, Gede Satya Hermawan Problematika Pengajaran Bahasa Jepang pada Program Pengalaman Lapangan (PPL
Lebih terperinciVidya Samhita Jurnal Penelitian Agama
PELESTARIAN LINGKUNGAN HIDUP DAN MITOS SAPI DI DESA TAMBAKAN, KUBUTAMBAHAN, BULELENG Oleh : Luh Putu Puspawati Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana Email : puspawati1960@yahoo.com Abstract Myth sacred
Lebih terperinci