BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA"

Transkripsi

1 BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M. Astika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {novaliapramitha0404@yahoo.com, wisnukawiswara@yahoo.com, tulanggadang@yahoo.com}@undiksha.ac.id KUUB Tetilik puniki matetujon nlatarang indik (1) wangun bebaosan krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana, miwah (2) dadalan sane ngawinang krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana kantun ngemanggehang dialek Nusa Penida. Jejering tetilik puniki inggih punika Krama Desa Jembrana.Panandang tetilikanyane inggih punika dialek.tetilik puniki nganggen palihan tetilik deskriptif kualitatif.tetilikan puniki nganggen tiga kramaning mupulang data inggih punika (1) metode pratiaksa, (2) metode pabligbagan, miwah (3) metode dokumentasi.data tureksa sane kaanggen minakadi: (1) reduksi data, (2)pangwedar data, (3) panyutetan. Pikolih ring tetilik puniki inggih punika (1) Wangun bebaosan ring Desa Nusasari kabupaten Jembrana inggih punika: ring ranah formal adat kantun nganggen dialek Nusa Penida, ring ranah formal dinas kantun nganggen dialek Nusa penida, ring krama desa kantun nganggen dialek Nusa Penida, krama desa Nusasari sareng krama lian desa menyesuaikan sareng sang sane kairing mabebaosan, lan ring keluarga kantun nganggen dialek Nusa Penida lan polih serapan saking dialek Jembrana. (2) Dadalan sane ngawinang krama Desa Nusasari kantun ngemanggehang dialek Nusa penida inggih punika: dialek punika sampun dados basa ibu utawi budaya saking leluhur, lan dados ceciren saking krama Desa Jembrana. Kruna pengalih : dialek, Basa Bali, Nusa Penida

2 ABSTRAK Penelitian ini bertujuan mendeskripsikan (1) bentuk pembicaraan yang digunakan di Desa Nusasari, kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana, dan (2) penyebab masyarakat Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana masih menggunakan dialek Nusa Penida. Subjek penelitian ini adalah pembicaraan masyarakat Desa Nusasari, Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana.Objek penelitian ini adalah dialek.penelitian ini menggunakan deskriptif kualitatif.penelitian ini menggunakan tiga metode yaitu (1) metode observasi, (2) metode wawancara, dan (3) metode dokumentasi.metode analisis data yang di gunakan adalah (1) reduksi data, (2) pemaparan data, (3) penyimpulan. Hasil penelitian ini adalah (1) bentuk pembicaraan di Desa Jembrana adalah: di ranah formal adat masih menggunakan dialek Nusa Penida, di ranah formal dinas masih menggunakan dialek Nusa Penida, di masyarakat masih menggunakan dialek Nusa Penida, masyarakat Desa Nusasari dengan masyarakat lain desa menyesuaikan dengan lawan berbicara, dan di keluarga juga masih menggunakan dialek Nusa Penida dan serapan dari dialek Negara. (2) Bagian yang menyebabkan di Desa Jembrana masih menggunakan dialek Nusa Penida adalah: dialek ini sudah menjadi bahasa ibu atau budaya dari leluhur, dan sudah menjadi ciri khas dari masyarakat Desa Jembrana. Kruna kunci :dialek, Bahasa Bali, Nusa Penida. ABSTRACT This study aimed to describe (1) form of speech used in Nusasari village, Melaya district, Jembrana districts, and (2) the cause of the villagers of Nusasari vallage, Melaya district, Jembrana district still use a dialect Nusa Penida. The subject of this research was speech the public Nusasari village, Melaya district, Jembrana districts. The object of this research was dialect. This research uses descriptive qualitative technique. This research used three data collection method, such as (1) observation method, (2) interview method, and (3) documentation method. The method of the data analysis used is data reduction, exporsure data, and conclution. The resust of this study is (1) form of speech used in Nusasari village, Melaya district, Jembrana districts is: in the realm of traditional formal still use a dialect Nusa Penida, in the realm of formal service still use a dialect Nusa Penida, the society still use a dialect Nusa Penida, villagers Nusasari with other community village adjust the interlocutors, and in the family still use a dialect Nusa Penida and uptake from dialect Negara. (2) cause in Nusasari village, Melaya district, Jembrana districts still use a dialect Nusa Penida is, this dialect has become the mother tongue or ancestral culture, and have become the hallmark of the community in Nusasari village, Melaya district, Jembrana districs. Key word: dialect, Bali Language, Nusa Penida. PURWAKA Basa Bali wantah basa sane kanggen antuk Krama Bali ri sajeroning mabebaosan. Manut Oka Granoka, dkk (1996:2) basa Bali madue tigang wangun, inggih punika; (1) Basa Bali Kuna inggih punika basa Bali sane kanggen pinaka piranti mabebaosan ring aab tur kajantenang ring prasasti, (2) Basa Bali Tengahan inggih punika Basa Bali sane keanggen nyurat kriya sastra minakadi kidung-kidung, babad, geguritan lan sane tiosan, miwah (3) Basa Bali Modern utawi basa Bali Kepara, inggih punika basa Bali sane kantos mangkin kantun kanggen piranti mabebaosan ring sajeroning kahuripan krama Bali. Basa Bali Kepara madue makudangkudang wangun dialek, pinaka tata wangun babaosan manut pangwedaran saking pamaosnyane. Wangun (variasi) dialek punika kakepah dados kalih dialek inggih punika dialek Bali Aga landialek Bali Dataran (Antara, 2003:9). Dialek Bali Aga ketahnyane kanggen antuk krama Bali sane magenah ring wewengkon pagunungan utawi pasisi. Mabinayan sareng dialek Bali Dataran, kasengguh dialek Bali dataran sawireh pamaosnyane magenah ring wewengkon sane doh saking pegunungan utawi pasisi. Dialek Bali Aga landialek Bali Dataran madue kalih ceciren, inggih punika yening dialek Bali Aga mabebaosan ketah ring ungkur suaranyane nganggen suara /a/

3 lan nenten nganggen sor singgih basa. Punika taler dialek Bali Dataran, yening ring ungkur suara /a/ kaucapang /é/ lan ring dialek Bali Dataran puniki nguningin sor singgih basa (Granoka, dkk. 1996:10). Basa Bali dialek dataran pamaosnyane akehan yening kasaihang sareng pamaos basa Bali dialek Bali Aga. Ring wewidangan pulo Bali, basa sane ketah kanggen mabebaosan inggih punika basa Bali Kepara dialek Bali Dataran. Dialek Bali Dataran punika, minakadi dialek sane kanggen ring 8 kabupaten lan asiki kota madya ring dataran Bali. Sajabaning punika taler wenten dialek sane kadruenin antuk krama Bali sane wewidangannyane magenah ring selat segara inggih punika Nusa Penida sane ngranjing ring Kabupaten Klungkung lan Serangan sane ngranjing ring Denpasar. Ring wewidangan punika madue dialek soang-soang sane matiosan. Sumangdane uning sane ngawinang dialek punika mabinayan prasida kacingak saking tata cara ngawedarang basa rikala mabebaosan lan kawentenan wangun kruna sane wantah mawit saking soangsoang pagenahan krama pamaos. Ceciren dialek kakantenang minakadi ri tatkalaning krama ring Buleleng mabebaosan, mabinayan sareng ri tatkalaning krama ring Jembrana utawi Gianyar mabebaosan. Manut Granoka, dkk. (1996:9) dialek sane nglimbak ring kabupaten Buleleng punika, ketah dialeknyane nganggen basa standar (bahasa baku) sajeroning mabebaosan nganggen basa Bali. Imbanyane ring Buleleng nika /sing kanggoangə/ yening ring Gianyar sampun matiosan kabaos inggih punika /sing kanggoang/ lan yen ring Kabupaten Jembrana /sing kanggoa/. Punika imba dialek sane mabinayan ring pulo Bali. Yening kaselehin malih, ring pulo Bali wenten kalih desa ring kabupaten sane wenten ring Bali madue dialek matiosan sareng dialek ring Kabupatennyane. Prasida kacingak ring Kabupaten Klungkung inggih punika Nusa Penida, lan Denpasar inggih punika Serangan. Ring wewidangan punika madue dialek malianan. Dialek Nusa Penida landialek Serangan dialeknyane wantah kanggen ring wewidangan Nusa Penida lan Serangan manten. Ngeninin indik dialek sane wenten ring pulo Bali, dialek sane katilikin inggih puunika dialek Nusa Penida.Yening mirengang indik /lepeh awak/ ring krama Nusa Penida pastika kruna punika sampun lumrah kapirengang. Yening ring wewidangan lian saking Nusa Penida sane mirengang kruna punika, pastika sang sane mirengang uning kruna punika dialek Nusa Penida. Kaunikan sane wenten ring dialek Nusa Penida punika pastika malianan saking dialek sane wenten ring wewidangan pulo Bali (Meta, 2013). Dialek Nusa Penida puniki kantun nglimbak lan kadadosang basa Bali lumrah ring wewidangan Nusa Penida. Nanging prasida kacingak, dialek Nusa Penida nenten je wantah nglimbak ring wewidangan Nusa Penida manten.dialek Nusa Penida puniki wenten sane nglimbak ring wewidangan lian. Kawentenan puniki kasengguh dialektologi. Nababan (1991:19) maosang kalih genah sane madue dialek utawi basa sane pateh ring wewidangan lian punika kasengguh dialektologi. Ring kawentenan dialektologi prasida kauratiang akeh dialek ring pulo Bali nenten ja nglimbak ring wewidangannyane manten. Kawentenan dialektologi prasida kacingak ring wewidangan Kabupaten Jembrana, Kecamatan Melaya inggih punika Desa Nusasari. Ring wewidangan kabupaten Jembrana inggih punika Desa Nusasari. Ring pagenahan punika, dialek Nusa Penida kantun nglimbak lan kanggen sarana mabebaosan antuk krama desa. Dialek punika kanggen ring bebaosan serairaina antuk kaluarga utawi krama desa sane magenah ring Desa Nusasari. Desa Nusasari punika wenten santukan persebaran penduduk utawi migrasi saking krama Desa Nusa Penida ka Jembrana sane dados krama ring genah punika. Migrasi krama Desa Nusa Penida ka Jembrana, duaning palemahan ring Nusa Penida nenten jimbar (terbatas). Ring kecamatan Melaya punika dumun leluhur sane migrasi saking Nusa Penida ngarangin alas dados palemahan antuk kramannyane lan kawastanin Desa Nusasari. Irika leluhurnyane malinggih sareng sasemetonan utawi keluarganyane

4 lan sayan ngakehan kantos mangkin. Yadiastun magenah ring Kabupaten Jembrana, nanging dialek Nusa Penida kantun nglimbak ring wewidangan Desa Nusasari. Dialek punika sampun ketah keanggen antuk krama Desa Nusasari rikala mebebaosan ring pesawitra saking leluhurnyane. Dadalan sane wenten ring ungkur prasida katingkesang indik dialek sane wenten ring pulo Bali. Dialek punika madue genah soang-soang lan matiosan. Yadiastun akeh wenten dialek ring pulo Bali, nanging soang-soang dialek punika kantun manggeh ring wewidangannyane. Sekadi sane sampun katlatarang indik krama Desa Nusasari sane megenah ring Jembrana, krama desa punika kantun nglimbak lan ngemangehang dialek Nusa Penida yening mebebaosan sareng pasawitrannyane. Tatilik indik dialek sampun katilikin antuk Suryantini (2013) sane nilikin Eksistensi Penggunaan Dialek Bali Aga Dalam Berbahasa Bali di Era Globalisasi.Tetilikan punika nyantenang dialek Bali Aga kantun nglimbak ring era Globalisasi ring Desa Munduk Lumbang, Kecamatan Baturiti, Kabupaten Tabanan. Saking tatilikan asoroh sane kapolihang ring arep, tetilikan punika nilikin indik dialek, nanging genah sareng dialeknyane sane katilikin mabinayan. Majalaran antuk punika, tetilikan asoroh puniki kaanggen pinaka panuntun ri sajeroning panilikan sane kalaksanayang. Panilik meled nilikin indik kawentenan dialek sane wenten ring siki wewidangan nanging nganggen dialek wewidangan lian sane teges ipun, krama Desa Nusasari Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana mabebaosan kantun ngemanggehang dialek Nusa Penida yadiastun krama punika meneng ring wewidangan Jembrana, sane ketah madue dialek pakraman sane lumrah. Nganutin panlataran ring ajeng, selanturnyane katilikin bebaosan basa Bali Kepara dialek Nusa Penida ring Kabupaten Jembrana sane mamurda Basa Bali Kepara Dialek Nusa Penida Sane Kaanggen Sajeroning Mabebaosan ring Wewidangan Desa Pakraman Nusasari Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana. Sumangdane tatilikan puniki prasida nyawis pikobet antuk wangun bebaosan krama Desa Nusasari lan dadalan sane ngawinang krama Desa Nusasari akehan nganggen dialek Nusa Penida. Mapaiketan saking kawentenan ring ajeng, kapolihang pikobet minakadi: (1) Asapunapi bebaosan krama Desa Jembrana nganggen dialek Nusa Penida? (2) Napi mawinan krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana kantun ngemanggehang dialek Nusa Penida? Tetilik puniki matetujon (1)Mangda uning wangun bebaosan krama Desa Jembrana nganggen dialek Nusa Penida. (2) Mangda uning dadalan sane ngawinang krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana kantun ngemanggehang dialek Nusa Penida. Sepat siku-siku sane kanggen tetimbangan ring tetilik puniki minakadi, (1) teori sosiolinguistik, (2) teori dialektologi, (3) dialek, lan(4)basa Bali. Manut Nurhayati, dkk. (2012:405) maosang, sosiolinguistik merupakan ilmu yang membahas hubungan antara bahasa dengan lingkungan sosialnya.pamaparan Nurhayati dkk punika maosang, sosiolinguistik inggih punika wantah paplajahan sane mlajahin indik basa sane wenten ring pantaraning krama (masyarakat). Sumarsono (2002:9) maosang dialektologi inggih punika kajian indik variasi basa.dialektologi puniki melajahin indik makudang-kudang dialek basa sane nglimbak ring lian wewidangan. Matetujon antuk ngrereh paiketan kakeluargaan ring dialek-dialek punika miwah perubahan suara, wangun kruna, lan maknanyane saking siki genah ka genah sane lianan. Imbanyane minakadi kruna apa wenten tigang lafal inggih punika [apa], [apo], [ape] (Sumarsono, 2002:10). Dialek (dialect ring Bahasa Inggris) utawi aksen (accent) tegesnyane pateh sareng kruna tabuh, logat utawi tata cara mabebaosan. Teges dialek ring basa Indonesia inggih punika variasi saking basa. Ring basa Bali variasi dialek wenten kalih inggih punika Dialek Bali Aga landialek Bali Kepara (Antara, 2011:9). Pabinayan sane wenten ring Dialek Bali

5 Aga landialek Bali Dataran inggih punika akehnyane pabinayan kosa basa, tata cara nguncarang (pelapalan), miwah tanjek suara (intonasi). Lian saking punika ring dialek Bali Aga nenten uning indik sor singgih basa. Dialek Bali Aga ketahnyane kanggen basa ring pagubugan desa pakraaman pegunungan utawi gunung. Krama Bali Aga puniki krama Bali sane nenten keni ius basa ring aab sekadi mangkin, utamannyane saking budaya jawa hindu. Dialek Bali aga puniki Basa Bali sane wenten ring Tenganan, Tigawasa, Cempaga, Bugbug, Seraya, Sambiran. Salulung, Sidatapa, Pedawa, Mayong, Blimbing, Bantiran, wewengkon Bintang Danu (Antara, 2011:9). Dialek Bali Aga puniki madue ceciren inggih punika (1) nenten ngemanggehang sor singgih basa lan (2) ring ungkur suaranyane /a/ nenten /e/ pepet (Antara, 2011:7). Dialek Bali Kepara (Bali Dataran) sane marupa Buleleng, Badung, Tabanan, Jembrana, Bangli, Gianyar, Klungkung, Karangasem lan Denpasar (Antara, 2003:10). Ring pagenahan soang-soang kabupaten punika madue dialek basa Bali sane mabinayan. Wenten malih kalih dialek Bali Kepara (Bali Dataran) ring pulo Bali sane megenah ring selat segara inggih punika Nusa Penida lan Serangan. Basa Bali dialek Bali Dataran kawentenannyane sampun kesebar ring wewengkon pulo Bali. Punika taler, basa Bali sampun nglimbak ring pulo Bali saking dumun kantos mangkin lan kadadosang ragam standar (Granoka dkk, 1996:8). Nanging wewidangan Jembrana wenten malih dialek sane kantun manggeh ngantos mangkin inggih punika dialek Nusa Penida. Panlataran antuk dialek Nusa Penida inggih punika Dialek Nuda Penida ketahnyane magenah ring Nusa Penida, nanging ring Kabupaten Jembrana wenten dialek Nusa Penida sane kantun manggeh kantos mangkin. Nusa Penida punika wewidangan ring selat segara marupa pulo sane madue dialeknyane soang-soang. Dialek Nusa Penida punika dumun ngranjing ring dialek Bali Aga. Ring sajeroning kawentenan dialek sekadi mangkin, dialek Nusa penida punika sampun kadadosang dialek Bali Kepara santukan dialek punika kantun manggeh lan lumrah kaangen antuk krama Nusa Penida. Krama Desa Nusa Penida punika uning sareng sor singgih basa miwah ring ungku bebaosannyane /e/. Lian saking punika dialek Nusa Penida nenten nglimbak ring wewidangan Nusa Penida manten, dialek puniki nglimbak ring wewidangan desa pakraman Nusasari Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana (Laksana, 1977). Basa Bali manut Gautama (2006:9), sekadi mangkin basa Bali, wantah basa sane sampun ketah mange ring jagat Bali puniki, tur katah sampun kacampuhin antuk makudang-kudang basa saking jagat dura Bali (luar daerah Bali), inggihan saking dura negara (dari luar negeri/asing).antara (2003:1) maosang basa Bali inggih punika sarana (piranti) sane marupa tutur anggen ngamedalang pakayunan, nyaritayang cipta, rasa, miwah karsa ring sajeroning kaluwarga, sekolahan, miwah pakraman (lingkungan) jagat Bali.Basa Bali wenten 3 (tigang) soroh ring pakraman gumi Bali (Antara, 2003:8), minakadi (1) Basa Bali Kuna puniki mange ring salingkupan krama (masyarakat) Bali Aga.Krama Bali Aga punika marupa krama Bali sane arang pisan keni lelimbakan budaya saking kebudayaan Jawa-Hindu.Suara pinih ungkur masuara /a/ nenten /e/ (pepet) sakadi basa Bali mangkin (Antara, 2003:8).(2) Basa Bali Tengahan, basa Bali sane sampun kacampuhin antuk basa Jawa Kuna (basa Kawi) miwah basa Sansekerta. Awinan agama Hindu saking Jawi sampun ngranjing tur nglimbak marupa basa susastra, budaya, agama, ring saluiring gumi Bali.Susastra Jawa Kuna sampun marupa kabudayaan Bali, sakadi Negarakertagama, Ramayana, Mahabharata, Kunjarakrama, Bhomakwya, miwah sane lianan.duk punika, basa Bali nganggen sor singgih basa (Antara, 2003:8).(3) Basa Bali Anyar (Kepara/Lumrah), basa Bali sane mange ring tepengan manggkin kewastanin basa Bali Baru (Anyar). Kosabasa basa Bali anyar puniki sampun marupa basa campuhan saking basa nusantara (jawa, sunda,sasak) miwah duranegara (Welanda, Cina, Prancis, Inggris, Portugis, Arab, Jepang, Melayu, Sansekerta/India). Basa Bali puniki sampun kanggen pelajahan ring sekolah wit saking SD, SMP, SMA nyantos Perguruan Tinggi (Antara, 2003: 9). Basa

6 Bali Kepara (Modern, Baru) inggih punika basa Bali sane manggeh lan mange ring bebaosan lan sesuratanantuk krama Bali saking dumun kantos mangkin. Teges kruna Kepara ring basa Bali Kepara pateh sareng ketah utawi lumrah, yening ring basa Indonesia inggih punika umum. Kasengguh basa Bali Modern santukan Basa Bali Kepara puniki kantun nglimbak ring aab gumine kantos mangkin (Granoka, dkk. 1996:3). KRAMANING TETILIK Tetilik puniki wantah tetilik deskriptif kualitatifriantukan matetujon nlatarang wangun bebaosan sane kanggen ring Desa Jembrana. Ngeninin indik penandang (objek) tetilik inggih punika Basa Bali Kepara Dialek Nusa Penida sane kaangen mabebaosan antuk krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana. Bebaosan sane kasengguh iriki inggih punika bebaosan krama Desa Nusasari ring serairaina. Minakadi bebaosan sane kanggen ring kahanan kaluarga, pantaraning krama Desa Nusasari, miwah bebaosan krama Desa Nusasari sareng krama desa lian wewidangan Desa Nusasari. Jejering (subjek) sajeroning tetilik inggih punika pamaos Basa Bali Kepara Dialek Nusa Penida ring Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana. Sajeroning tetilik puniki krama Desa Nusasari jagi kanggen ngamolihang data sajeroning tetilik puniki. Kramaning tetilik sane kamargiang ring tetilik puniki inggih punika kramaning dokumentasilan kramaning sadu wicara. Kramaning dokumentasi kaanggen ngrereh dataindik wangun bebaosan sane kanggen ring krama desa pakraman Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana.Kramaning sadu wicara kaanggen ngrereh dataindik dadalan sane ngawinang krama Desa Nusasari Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana kantun ngemanggehang dialek Nusa Penida. Piranti tetilik mapaiketan ring kramaning tetilik sane karincikang anggen mupulang data. Piranti sane kaanggen ring tetilik puniki inggih punika piranti dokumentasi sane marupa kartu data miwah piranti saduwicara sane marupa unteng-unteng pitaken sane pacang katakenang majeng ring narawakia. Ri sampun data punika kapolihang, raris kamargiang data tureksa. Ngeninin indik pamargi data tureksa sane kalaksanayang ring sajeroning tetilik puniki, minakadi reduksi data, pangwedar data, miwah panyutetan. PIKOLIH miwah TETEPASAN Pikolih miwah tetepasan ring tetilik puniki mawit saking kalih bantang pikobet, inggih punika (1) wangun bebaosan ring Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana, miwah(2) dadalan sane ngawinang dialek Nusa Penida kantun manggeh ring Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana. Saking tetilik sane sampun kamargiang, kapolihang wangun bebaosan pantaraning krama ring peparuman Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Jembrana. Basa sane kanggen ri kala mabebaosan ring peparuman krama Desa Nusasari yening kacingakin saking bebaosan ring ajeng, basa utawi dialek sane kanggen inggih punika dialek Bali Dataran, Basa Bali Kepara nganutin Sor Singgih Basa sane kanggen ri tatkala peparuman. Wenten malih bebaosan sane kanggen olih krama Desa Nusasari ring peparuman kaserap saking basa Indonesia lan basa Inggris, minakadi basa Indonesia sane kanggen yang jelas di bawah pohon manga tidak ikut. Diluar pohon manga, miwah basa Inggris sane kanggen minakadi kruna deal. Nanging, ring peparuman punika, wenten dialek Nusa Penida sane kanggen, minakadi: kolə tiang, édə ragan, apə napi, məlu dumun. Lian saking punika, ri kala mabebaosan logat sakingkramadesanusasari, logat sane kanggen kantun nganggen logat Nusa Penida utawi ciri khas Nusa Penida, minakadi lengkara puniki, meli toye ditu, ngidih toye ditu. Lian saking punika wangun bebaosan pantaraning krama ring ranah formal adat inggih punika ngraos ring pawiwahan Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Jembrana. Basa sane kanggen ri kala mabebaosan ring ngeraos pawiwahan krama Desa Nusasari yening kacingakin saking

7 bebaosan ring ajeng, basa utawi dialek sane kanggen inggih punika dialek Bali Dataran, Basa Bali Kepara nganutin Sor Singgih Basa sane kanggen ri tatkala peparuman. Nanging, ring ngeraos punika, wenten dialek Nusa Penida sane kanggen, minakadi: kəne kéné, smengan semengan, miwah barəng bareng. Dilek Nusa Penida punika kanngen mabebaosan ri kala majelis alit nguningayang sumangdane pengantin nenten supek ring tongos negak. Bebaosan sane lianang kaunggahang ring data lepitan. Makedadosnyane, bebaosan ring ranah formal adat Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana punika pastika nganggen dialek Bali Dataran sane nganutin Sor Singgih Basa. Nanging wenten dialek Nusa Penida sane kantun kanggen ri kala krama desa punika mabebaosan, umpaminyane bebaosan sane nenten ngranjing ring bebaosan formal adat. Wangun bebaosan sane kanggen mabebaosan ring kantor desa, minakadi: ləncar gelis, məsuk ngranjing, kelon asli, ahə napi, Ėda ragane, duang kalih, lə tiang miwah sane lianan. Saking bebaosan punika, krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana yening mabebaosan ring formal dinas minakadi ring Kantor Desa kantun nganggen dialek Nusa Penida lan polih serapan-serapan saking basa Indonesia utawi basa Inggris minakadi imbanyane, nanging logat sane kanggen kantun nganggen logat Nusa Penida. Lian saking bebaosan ring kantor desa, wenten bebaosan ring pertemuan ri sajeroning bebaosan ranah formal dinas punika, nenten wenten bebaosan sane nganggen dialek Nusa Penida. Akehan ring bebaosan sane kapolihang, nganggen basa Indonesia. Makedadosnyane, ring ranah formal dinas ri kala mabebaosan wenten ranahranah utawi genah-genah sane kaanggen antuk sikut utawi batasan. Minakadi imba ring bebaosan. Yening mabebaosan pantaraning krama rin kantor utawi sesama anggota ring kantor desa punika dialek Nusa Penidanyane kantun kanggen utawi kantun manggeh santukan bebaosan punika nenten ring pertemuan utawi rapat, nanging yening sampun ngeranjing ring pertemuan sekadi penyampaian visi lan misi, dialek utawi basa sane kanggen inggih punika basa Indonesia miwah basa Bali sane nganutin Sor Singgih Basa. Wenten malih wangun bebaosan pantaraning krama serahina-rahina. Saking bebaosan sane kapolihang kacingak ring penganggen kruna miwah lengkara bebaosannyane kantun nganggen dialek Nusa Penida. Kacingak wenten makudangkudang wangun dialek Nusa Penida sane kanggen.sane kabaos dialek Nusa Penida saking pikoli, minakadi kruna takonaŋa takonanga.punika taler kruna duang dogen. Kruna takonaŋa lan duang punika ngeranjing saking dialek Nusa Penida. Lian saking punika wenten bebaosan sane kanggen pabinayan.ri sajeroning bebaosan punika wenten dialek Nusa Penida sane kanggen. Minakadi dialek Nusa penida japə kija sane kabaosan antuk I Nyoman Tendra. Lian saking punika bebaosan ring ajeng punika, makesami sane kabaosan antuk Bapak I Nyoman Tendra, logat sane kaanggen logat saking Nusa Penida. Yening I Ketut Gingsir miwah Gede Suardana nenten kacingak logat saking Nusa Penidanyane. Makedadosnyane, krama Desa Jembrana yening mabebaosan pantaraning krama ring masyarakat utawi serahinarahina sareng krama desa, kantun nganggen dialek Nusa Penida sekadi bebaosan sane wenten ring ajeng.miwah logat saking bebaosan krama desa kantun kental nganggen logat Nusa Penida. Penganggen basa antuk mabebaosan sareng krama lianan kaartiang pinaka bebaosan sane kanggen antuk krama Desa Jembrana sareng krama desa lian saking Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana. Sekadi bebaosan saking krama Desa Nusasari sareng krama Desa Pangkung Buluh, desa punika magenah ring asiki wewidangan Kabupaten Jembrana. Bebaosan saking pikolih sane nyihnayang wangun bebaosan ring krama Desa Nusasari, kecamatan Melaya, Jembrana sareng krama lian Desa Nusasari desa Pangkung Buluh. Basa sane kanggen

8 ri kala mabebaosan inggih punika yening kacingakin saking bebaosan ring pikolih nganggen dialek Bali Dataran inggih punika Dialek Jembrana utawi Negara, minakadi: angkel sangkaning,entunga sabatang,gan dugas,ado wenten,sin ring,gas dugas mi wah sane lianan. Wenten malih kruna pengiring dialek Jembrana ring bebaosan punika, minakadi: sa, bo, to, yo, o. Lian saking punika wenten bebaosan krama Desa Nusasari miwah krama lian Desa Nusasari inggih punika krama saking Desa Grokgak, Kabupaten Buleleng. Bebaosan saking pikolih punika, nyihnayang bebaosan sane kanggen olih krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana sareng krama lian Desa Nusasari inggih punika krama Desa Gerokgak, Kabupaten Buleleng. Bebaosan sane kanggen nganutin sareng sang sane kairing mabebaosan, nenten ja nganggen dialek Nusa Penida. Santukan sang sane kairing mabebaosan nenten ja krama asli saking Desa Nusasari, krama punika ngambil istri saking Desa Nusasari inggih punika semeton saking I Kadek Tresna. Bebaosan sane nyihnayang nganggen dialek Buleleng inggih punika nedeng sedeng. Makedadosnyane, manut bebaosan sareng Agus Hermawan (Pabligbagan, 4 April 2015) yening krama Desa Nusasari punika mabebaosan sareng krama lian Desa Nusasari, krama Desa Nusasari nganggen dialek menyesuaikan sareng sang sane kairing mabebaosan. Yening krama punika mabebaosan sareng krama sane nenten kenal utawi lian saking krama Desa Nusasari, ketahnyane krama desa Nusasari nganggen Basa Bali sane nganutin Sor Singgih Basa utawi dialek ring genahnyane soang-soang. Makedadosnyane, bebaosan krama Desa Jembrana yening mabebaosan sareng krama desa lian Desa Nusasari nganggen dialek Bali Dataran utawi menyesuaikan sareng sang sane kairing mabebaosan inggih punika basa Bali Kepara dialek Bali Dataran sane nganutin genah nyane. Bebaosansaking pikolih punika nyihnayang wangun bebaosan ring keluarga krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana. Ring angga kaluarga krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana sajeroning mabebaosan nenten ja nganggen basa utawi dialek Nusa Penida kemanten. Basa sane kanggen ri kala mabebaosan wewidangan kaluarga yening kacingakin ring ajeng nganggen basa Bali Kepara dialek Nusa Penida. Nanging wenten basa utawi dialek sane sampun kena iusan utawi serapan saking dialek BaliDataraninggihpunika dialek Jembrana yening mabebaosan.minakadi kruna megélan, yening kaselehin kruna punika ngrajing saking dialek Bali Dataran inggih punika dialek Jembrana. Wenten malih kruna banat, krunapunika ngranjing saking dialek Jembrana, miwah sane lianan. Lian saking bebaosan ring ajeng, wenten bebaosan sane kaanggen pabinayan saking bebaosan sane kalaksanayang ring keluarga. Bebaosan punika kacingak ring penganggen kruna miwah lengkara bebaosannyane sane kantun nganggen dialek Nusa Penida. Kacingak wenten makudang-kudang wangun dialek Nusa Penida sane kanggen. Sane kabaos dialek Nusa Penida saking pikolih ring ajeng, minakadi kruna eda ragane. Punika taler kruna kole tiang. Kruna eda lan kole punika ngeranjing saking dialek Nusa Penida. Makedadosnyane, bebaosan ring keluarga krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana kantun nganggen dialek Nusa Penida.Lian saking punika, wenten keluarga sane kantun nganggen dialek Nusa Penida nanging polih serapan-serapan kruna sane ngranjing saking dialek Bali Dataran inggih punika dialek Jembrana. Tetepasan ring sajeroning tetilikan puniki nyantenang indik sane kapolihang, sajeroning tetilikan puniki. Tetepasan saking tetilikan puniki marupa (1) wangun bebaosan sane kanggen ring Desa Jembrana miwah (2) sane ngawinang dialek punika kantun manggeh ring Desa Jembrana. Tetepasan punika kaunggahang sakadi ring sor. Wenten lima soroh wangun bebaosan sane kapolihang ring Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana.

9 Bebaosan ring ranah formal adat inggih punika peparuman miwah ngraos pawiwahan. Bebaosan punika akehan nganggen basa Bali sane nganutin Sor Singgih Basa, santukan ring ranah formal adat ketahnyane nganggen Sor Singgih Basa manut ring uger-uger adat. Sane pinih kidik kapolihang inggih punika nganggen dialek Nusa Penida, santukan punika ring ranah formal. Lian ring punika, mangda prasida karesepang sajeroning nglaksanayang pabligbagan ring bebaosan ranah formal adat. Bebaosan ring ranah formal dinas inggih punika bebaosan sekaa ring kantor desa miwah bebaosan ri sajeroning ngawedarang visi lan misi kandidat prebekel Desa Nusasari. Sajeroning bebaosan sekaa ring kantor desa akehan nganggen dialek Nusa Penida, santukan bebaosannyane pantaraning krama Desa Nusasari. Wenten basa Indonesia sane kanggen, nanging wantah akidik. Bebaosan ri sajeroning ngawedarang visi miwah misi kandidat prebekel Desa Nusasari, akehan nganggen basa Indonesia. Santukan bebaosan punika ngeranjing ring ranah formal. Bebaosan pantaraning krama Desa Nusasari ring serahina-rahina pastika nganggen dialek Nusa Penida, santukan dialek punika sampun ketah kanggen antuk krama desa. Bebaosan krama Desa Nusasari pantaraning krama lian Desa Nusasari inggih punika nganutin sareng sang sane kairing mabebaosan, minakadi krama Desa Pangkung Buluh utawi krama Desa Gerokgak. Bebaosan ring keluarga akehan nganggen dialek Nusa Penida, santukan anggota keluarga punika asli saking Nusa. Wenten dialek Jembrana kaanggen nanging akidik. Saking limang soroh bebaosan ring ajeng, dialek sane pinih akeh kanggen inggih punika Dialek Nusa Penida. Punika taler bebaosan sane akidik kapolihang inggih punika Dialek Jembrana.Punika kacihnayang saking bebaosan sane kapolihang mapaiketan antuk teori sosiolinguistik sane kawedarang antuk Nurhayati, dkk. (2012:405) sane maosang suksman sosiolinguistik punika paplajahan sane malajahin indik basa sane wenten ring pantaraning krama. Dadalan sane ngawinang dialek Nusa Penida kantun manggeh ring Desa Jembrana inggih punika krama Desa Nusasari nenten lempas saking dialek Nusa Penida nyane, santukan dialek punika sampun dados basa ibu saking leluhur ngantos mangkin. Lian saking punika krama Desa Nusasari merasa bangga nganggen dialek Nusa Penida nyane, yening krama punika lek nganggen dialek Nusa Penida dadosnyane krama Desa Nusasari punika lali sareng kawitan. Punika sane mawinan jadma Nusasari kantun ngemanggehang dialek Nusa Penida sane dados basa ibu saking dumun ngantos mangkin. Saking dadalan ring ajeng, patut sakadi teori dialektologi sane kawedarang antuk Nababan, (1991:19) inggih punika kalih genah sane madue dialek utawi basa sane pateh ring wewidangan lian. Ri sajeroning mabebaosan, cutetnyane antuk krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana yadiastun magenah ring wewidangan Kabupaten Jembrana setata nganggen dialek Nusa Penida. Lian ring punika, yadiastun mabebaosan sareng krama lian desa, krama desa prasida nganutin bebaosannyane. Makedadosnyane, bebaosan sane kanggen ring sajeroning Desa Nusasari sampun nganutin teori sosiolinguistik, dialektologi, dialek miwah basa Bali. PAMUPUT Wangun bebaosan krama Desa Jembrana punika kakepah dados tiga inggih punika ring keluarga, wewidangan krama desa, miwah krama desa sareng lian krama Desa Nusasari. Ring wewidangan desa kakepah malih dados 3 inggih punika: ring ranahformal adat, ranahformaldinas lan ring wewidangan krama desa serahinarahina. Bebaosan ring keluarga, bebaosan sane kanggen punika dialek Nusa Penida, nanging ring wewidangan kaluarga punika sampun keni iusan antuk serapan saking dialek Bali Dataran inggih punika dialek Jembrana. Yening ring ranah formaldinas, dialek Nusa Penida kantun kanggen ri kalaning mabebaosan, nangig wenten malih serapan-serapan basa Indonesia utawi

10 basa Inggris sane wenten ring bebaosannyane. Ranah formal adat punika minakadi ring peparuman lan ring ngeraos pawiwahan, pastika ketahnyane basa sane kanggen punika basa Bali sane nganutin Sor Singgih Basa. Nanging ri kalaning diskusi utawi pabligbagan miwah acara lainlaindialek sane kanggen dialek Nusa Penida antuk mabebaosan. Ring wewidangan krama Desa Nusasari serahina-rahina, krama desa mabebaosan nganggen dialek Nusa Penida. Bebaosan krama Desa Nusasari sareng krama lian Desa Nusasari nganggen dialek Bali Dataran inggih punika dialek Jembrana utawi basa Bali Kepara sane lumrah kanggen ring wewidangan Jembrana utawi nganutin sang sane kairing mabebaosan minakadi sareng krama saking Buleleng. Sane ngawinang dialek Nusa Penida punika kantun manggeh ring wewidangan desa pakraman Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana inggih punika, santukan dialek Nusa Penida sampun kanggen saking dumun ngantos mangkin antuk leluhur krama Desa Jembrana lan dialek punika sampun dados budaya antuk krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana. Krama Desa Nusasari nenten lempas lan nenten lek ri kala nganggen dialek Nusa Penida, santukan dialek punika dados ciri khas saking krama Desa Nusasari. Dialek Nusa Penida sampun kadadosang basa ibu antuk krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana.Lian saking punika yening krama Desa Nusasari lali saking dialek Nusa Penida, dadosnyane krama desa punika ngicalang kawitan utawi lali sareng leluhur. Mapaiketan sareng pikolih saking tetilikan Basa Bali Kepara dialek Nusa Penida sane kanggen sajeroning mabebaosan ring wewidangan Desa Pakraman Nusasari, Kecamatan melaya, Kabupaten Jembrana. Piteket sane prasida kaaturang majeng ring pangwacen inggih punika, sakadi ring sor puniki. Majeng ring Krama Desa Pakraman Jembrana utaminnyane krama Desa Nusasari Kecamatan Melaya Kabupaten Jembrana sane mabebosan nganggen dialek Nusa penida, sumangdane dialek Nusa Penida punika kalestariang. Budaya indik dialek Nusa Penida saking leluhur prasida kamanggehang ngantos anakcucu nyane. Yening sampun makesami krama Desa Nusasari, Kecamatan Melaya, Kabupaten Jembrana nglestariang lan ngamanggehang dialek Nusa Nenida puniki, sinah dialek Nusa Penida nenten ical lan nenten lempas saking dialek nyane. Samaliha ring wewidangan sane jimbar, mangda krama Baline prasida miwah kayun nguratiang kawentenan dialek ring wewidangan Bali puniki, riantukandialek punika pinaka jiwa pramana saking krama Bali ring wewidangan soang-soang. Sumangdane dialek Bali ring wewidangannyane soang-soang nenten punah antuk basa-basa asing. Dialek Bali mangda kantun manggeh lan nglimbak kawentenannyane ring pulo Bali. Majeng ring panilik sane tiosan, sumangdane tetilikan puniki prasida kalanturang, ngenenin indik kawentenan dialek ring pulo Bali puniki. Utaminnyane sane katilikin antuk para yowana sane nilikin indik dialek Bali sumangdane ri kalaning nilikin idik dialek ngamolihang pikolih sane becik. Miwah tetilikan puniki prasida kanggen bantang utawi dasar ri tatkala ngamargiang tetilikan sane tiosan sane ngenenin indik kawentenan dialek ring basa Bali. KAPUSTAKAAN Antara, I Gusti Putu Sari Tatabasa Bali Pelajahan Kerta Basal lan Tata Lengkara. Singaraja: IKIP Negeri Singaraja Morfologi Bahasa Bali. Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha. Granoka, Ida Wayan Oka., dkk Tata Basa Bali Baku Bahasa Bali.Denpasar: Daerah Tingkat I Bali. Laksana, Darma Morfologi Bahasa Bali Dialek Nusa Penida. hp/nusa-penida-dialect-darmalaksana (Diakses: 3 maret 2015) Meta, I Nyoman Keunikan Bahasa Nusa Penida.

11 meta.blogspot.com/2012/03/keuni kan-bahasa-nusapenida.html?m=1. (Diunduh: 21 Maret 2013) Nababan, P.W.J Sosiolinguistik Suatu Pengantar. Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama. Nurhayati, E.A.A., dkk Bahasa Ibu Sebagai Pilar Jati Diri dan Pembentuk Karakter Bangsa yang Majemuk. Denpasar: Udayana Universitas Press. Sumarsono, Prof. Dr Sosiolinguistik.Yogyakarta: Pustaka Pelajar Suryantini, Ni Made Eksistensi Penggunaan Dialek Bali Aga dalam Berbahasa Bali di Era Globalisasi (Studi Kasus Masyarakat Banjar Munduk Lumbang Desa Angsri Baturiti Tabanan). Denpasar: Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar.

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra.

BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR. Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra. BERBAHASA BALI DENGAN BAIK DAN BENAR Oleh : Drs. I Made Suwendi, M.Hum Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Dwijendra Abstrak Bahasa Bali digunakan sebagai alat komunikasi oleh masyarakat

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia

Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Pangawedar indik Hak-Hak Azasi Manusia Sami manusane mijil maduluran hak-hak sane pateh lan pastika tur malarapan kebebasan-kebebasan sane mabuat pisan. Perserikatan Bangsa-Bangsa maduwe tatuwek pacang

Lebih terperinci

KEDUDUKAN DAN FUNGSI BAHASA BALI PADA MASYARAKAT ISLAM DI BANJAR CANDIKUNING II KECAMATAN BATURITI KABUPATEN TABANAN

KEDUDUKAN DAN FUNGSI BAHASA BALI PADA MASYARAKAT ISLAM DI BANJAR CANDIKUNING II KECAMATAN BATURITI KABUPATEN TABANAN 1 KEDUDUKAN DAN FUNGSI BAHASA BALI PADA MASYARAKAT ISLAM DI BANJAR CANDIKUNING II KECAMATAN BATURITI KABUPATEN TABANAN Putu Sosiawan Sastra Bali Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana Abstrak The

Lebih terperinci

SURAT TUGAS Nomor: 42/UN48.15/KP/2012

SURAT TUGAS Nomor: 42/UN48.15/KP/2012 : Prof. Dr. Ni Ketut Suarni, M.S : Prof. Dr. Nyoman Dantes, Prof. Dr. I Nyoman Sudiana, M.Pd Prof. Dr. I Ketut Dharsana,M.Pd Prof. Dr. Putu Budi Adnyana, M.Si Guru dan Kualitas Pembelajaran Melalui Pelatihan

Lebih terperinci

Vidya Samhita Jurnal Penelitian Agama

Vidya Samhita Jurnal Penelitian Agama PELESTARIAN LINGKUNGAN HIDUP DAN MITOS SAPI DI DESA TAMBAKAN, KUBUTAMBAHAN, BULELENG Oleh : Luh Putu Puspawati Fakultas Ilmu Budaya, Universitas Udayana Email : puspawati1960@yahoo.com Abstract Myth sacred

Lebih terperinci

Nureksain Anggah-Ungguhing Basa Kaanggen Ring Kawi Sastra Bali Anyar Sane Nganutin Basa Carita (Wacana Naratif) Lan Bebaosan (Interaktif)

Nureksain Anggah-Ungguhing Basa Kaanggen Ring Kawi Sastra Bali Anyar Sane Nganutin Basa Carita (Wacana Naratif) Lan Bebaosan (Interaktif) SENIN, 10 AGUSTUS 2 RUANG 1 NO WAKTU NAMA PENELITI JUDUL PENELITIAN REVIEWER 1 09.00-09.20 I Wayan Sadyana, Gede Satya Hermawan Problematika Pengajaran Bahasa Jepang pada Program Pengalaman Lapangan (PPL

Lebih terperinci