CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI"

Transkripsi

1 CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI I Gusti Agung Indriyani 1 Ida Bagus Rai 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia {agungindriyani@yahoo.co.id, ibrai_cangapit@yahoo.com, KUUB Tetilik puniki matetujon nelatarang indik (1) Sapunapi soroh campuh kode (campur kode) sane wenten ring wayang kulit inovatif Mahosadhi, (2) Punapi mawinan (kahanan) dalang nganggen basa sane lianan (campuh kode) ritatkala Mahosadhi, miwah (3) Basa napi manten sane kaanggen ritatkala Cenk Blonk sane mamurda Lata Mahosadhi. Palihan tetilikan sane kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika deskriptif kualitatif. Jejering ring tetilikan puniki inggih punika wayang kulit inovatif Mahosadhi. Panandang ring tetilikan puniki inggih punika campuh kode (campur kode). Kramaning tetilikan sane kaanggen nganggen tiga kramaning inggih punika kramaning transkripsi (transkrip data), kramaning dokumentasi, lan kramaning sadu wicara. Piranti tetilik sane kaanggen inggih punika kartu data lan sadu wicara. Data tureksa sane kaanggen inggih punika identifikasi data. reduksi data, nyorohang data lan panyutetan. Manut saking analisis data, soroh campuh kode kapolihang 178 data, selanturnyane sane ngawinang (kahanan) campuh kode kapolihang 11 kahanan sane ngawinang, lan basa sane kaanggen wenten 4 inggih punika basa Bali, basa Indonesia, basa Inggris miwah basa kawi (jawa kuna). Kruna Jejaton: campuh kode, wayang kulit inovatif Abstrak Penelitian ini bertujuan mendeskripsikan (1) Jenis-jenis campur kode yang ada di wayang kulit inovatif Cenk Blonk yang berjudul Lata Mahosadhi, (2) Apa yang menyebabkan (faktor) dalang menggunakan bahasa yang berbeda (campur kode) pada saat mementaskan yang berjudul Lata Mahosadhi, (3) Bahasa apa saja yang digunakan pada saat mementaskan wayang kulit inovatif Cenk Blonk yang berjudul Lata Mahosadhi. Penelitian ini menggunakan rancangan deskriptif kualitatif. Subjek dalam penelitian ini adalah yang berjudul Lata Mahosadhi. Objek dalam penelitian ini adalah campur kode. Penelitian ini menggunakan 3 metode penelitian yaitu metode transkripsi (transkrip data), metode dokumentasi dan metode wawancara. Analisis data yang digunakan adalah identifikasi data, reduksi data, klasifikasi data dan kesimpulan. Menurut analisis data, jenis-jenis campur kode diperoleh 178 data, selanjutnya faktor yang menyebabkan campur kode diperoleh 11 penyebab campur kode,, dan bahasa yang digunakan ada 4 yaitu bahasa Bali, bahasa Indonesia, bahasa Inggris dan bahasa Jawa kuno.

2 Kata kunci: campur kode, wayang kulit inovatif Abstract This research is aimed to describe (1) the kinds of code mixing existing in Lata Mahosadhi wayang innovative Cenk Blonk, (2) the cause ( factors ) mastermind use different languages (intervening code) in the stage wayang innovative Cenk Blonk titled Lata Mahosadhi, (3) what the languages are used at Lata Mahosadhi wayang innovative Cenk Blonk. This research uses descriptive qualitative technique. Subjects in this study is innovative Cenk Blonk shadow puppet titled Lata Mahosadhi. The object of this research is code-mixing. This study uses three methods of research is the method of transcription, the method of documentation and interview method. Analysis of the data used is data identification, data reduction, data classification and conclusions. According to the data analysis, the types of code-mixing is obtained 178 data then the factors that cause interference code code-mixing causes acquired 11, and the language used there are four is a Balinese language, Indonesian, English and ancient Javanese language. Keywords: code-mixing, wayang innovative PURWAKA Basa pinaka piranti mabebaosan ring sajeroning kahuripan. Basa nenten prasida lempas saking kauripan, santukan basa mawiguna pisan majeng ring kauripan manusa. Sinalih tunggil kawigunan basa inggih punika pinaka piranti sane kaanggen mabebaosan olih para jadma sane kaanggen nguningayang orti (informasi) majeng jadma sane lianan lan kaanggen nguningayang daging pikayunan sane dados pikobet, pabesen, miwah tetuladan olih jadma siosan. Basa sane wenten ring jagat sane jimbar puniki akeh pisan minakadi basa Indonesia, basa Inggris, basa Jepang, basa Jerman, taler basa daerah (basa Bali, basa Sunda, basa Minangkabau miwah sane siosan). Basa Bali wantah silih sinunggil basa daerah sane wenten ring panegara Indonesia. Basa Bali puniki kaanggen pinaka sarana ritatkala mabebaosan sajeroning krama Bali, sakadi bebaosan ring parikrama adat, bebaosan ring parikrama agama, miwah bebaosan sarahina ring kulawarga. Kawentenan basa Bali sane kantun kamanggehang ring parikrama adat prasida kakantenang sajeroning bebaosan ring paruman desa, banjar, subak, dadia, pamaksan, miwah sekaa-sekaa lianan sane kawangun antuk krama Bali. Ring sajeroning parikrama agama, basa Bali kantun akeh kaanggen sajeroning mabebaosan, dharma wacana, dharma tula, dharma gita, miwah sane lianan. Kawentenan mabebaosan nganggen basa Bali sayan-sayan rered ring aab sekadi mangkin. Panglimbak jagat sane kabaos aor tan pawates ngawinang basa Bali taler keni iusannyane. Basa Bali druene sane mangkin sayan polih panglimbak saking basa sane siosan. Sane mangkin akeh jadma sane nganggen Basa Bali sane madaging Campuh kode (campur kode) sareng basa sane lianan. Basa sane kaubah utawi nyampuh basa ring sajeroning basa ibu sareng basa sane siosan, pinaka selingan sane becik basa kaanggen ri kalaning basa punika nenten prasida kaubah utawi kruna serapan. Teges kode inggih punika silih tunggil warna ring sajeroning basa. Basa

3 sane kacutetang punika piranti verba sane kaanggen mabebaosan (Suwito, 1985: 67). Sakadi basa Bali sane madaging basa Indonesia punika sampun kawastanin campuh kode (campur kode). Nababan (1991: 32) nelatarang, campuh kode (campur kode) inggih punika pacampuhan nglangkung kalih basa lan ragam basa ring sajeroning laksana basa (speech act utawi discourse) sane nenten wenten katakonin kawentenan pacampuhan basa ring wewidangan baos. Ring sajeroning campuh kode (campur kode) puniki nglangkung nganggen kalih kode sane kaanggen sinarengan lan nenten wenten penampen, ketahnyane kalaksanayang ri kalaning galah elah (santai) lan galah formal, nanging ring campuh kode (campur kode) kaanggen ring galah elah (santai). Ring krama Indonesia campuh kode (campur kode) sampun ketah kaanggen mabebaosan, minakadi mabebaosan nganggen basa Indonesia wenten campuhan basa Bali utawi mabebaosan nganggen basa Bali wenten campuhan basa Indonesia. Ring wewidangan sekolah ketahnyane basa Indonesia kacampuhin olih basa dura negara, basa sane kaplajahin ring sekolah (Chaer, 1994: 69). Maduluran antuk makudang-kudang panlataran punika prasida kacutetang campuh kode (campur kode) inggih punika basa sane nganggen nglangkung kalih basa sane ngranjingang warnawarna basa siki kabasa sane siosan. Campuh kode (campur kode) puniki sampun makeh kaanggen olih jadma Bali saking alit ngantos lingsir. Basa puniki sampun makeh kaanggen olih alit-alit sane wau melajahin basa Inggris, para yowana sane kaanggen ring basa gaul utawi prokem lan sane mangkin akeh kesusastraan Bali sastra sane nganggen campuh kode (campur kode). Ngenenin indik kesusastraan Bali, kasusastran Bali sane sampun polih panglimbak aab sekadi mangkin inggih punika kasusastran Bali Purwa. Kasusastran Bali Purwa inggih punika kasusastran sane pinaka tetamian duk masane nguni sane rumaket pisan paiketannyane ring pustaka-pustaka suci agama Hindu sane marupa wayang, tembang, gancaran, babad, palawakya miwah sane lianan. Wayang pinaka silih tunggil saking kasusastraan Bali purwa sane mateges, ring basa Jawi kruna wayang punika mateges bayangan. Nanging yening selehin manut teges filsafatnyane wayang punika prasida mateges bayangan utawi pencerminan saking parisolah sane wenten ring angga soang-soang jadma. Parisolah punika sakadi sane manut lan nenten manut minakadi watek momo angkara, kebajikan, serakah miwah parisolah sane tiosan. Sampun ketah kauningin sasolahan wayang kulit nenten lempas saking nilai tuntunan lan tontonan (balih-balihan), seni pewayangan marupa kesenian sane multi kompleks utawi total teater. Ngeninin indik kawentenan wayang, wenten sane mawasta wayang wong sane kasolahang olih akeh jadma sane nganggen tapel manut tokoh sane wenten ring carita. Sajabaning punika taler wenten sane mawasta wayang kulit. Wayang kulit lumbrahnyane kakaryanin antuk kulit banteng taler kasolahang olih siki jadma sane mawasta dalang lan kairingin antuk gambelan. Ring sajeroning wayang kulit, wenten sane mawasta wayang kulit purwa. Wayang kulit purwa sasolahannyane kantun nganggen piranti purwa sakadi nganggen sundih sentir lan nganggen pangiring gambelan. Pangiring gambelan punika durung wenten warna minakadi kantun nganggen gender kemanten taler indik basa sane

4 kaanggen ritatkala nyolahang wayang dalang kantun akehan nganggen basa Jawi rikala masolah. Indike punika sane ngawinang akeh pamiarsane nenten ngresep ring satua sane kacaritayang. Duaning asapunika wenten inovasi-inovasi saking seniman Bali utamane para dalang, dadosnyane wenten wayang-wayang kulit inovatif. Yadiastun kawastanin wayang kulit inovatif nanging nenten lempas saking kawentenan sastrane. Kaluwihan wayang inovatif puniki, wayang sane sampun wenten warna-warna sane becik taler prasida ngawinang para pamiarsa meled miarsayang wayang punika. Warna puniki ngeninin indik sundih nenten malih nganggen sundih sentir nanging sampun nganggen sundih sane modern sane prasida ngawe warna barak, kuning, gadang, miwah sane lianan. Lianan punika pangiringnyane sane marupa gambelan Bali sampun wenten warna gambelan lan warna gendingnyane. Ring sajeroning wayang inovatif puniki taler nganggen basa sane variatif mangda prasida nudut kayun para pamiarsa sane miarsayang taler pamiarsa prasida ngaresepang sapunapi daging carita sane kasolahang. Basa sane kaanggen ring wayang inovatif puniki campuh kode (campur kode). Sakadi sane sampun katelatarang ring ajeng, akeh bebaosan wayang kulit sane madaging basa lianan ring basa Bali. Indike punika nyihnayang kawentenan campuh kode (campur kode) ring wayang kulit. Faktor sane ngawingang kawentenan campuh kode (campur kode) puniki inggih punika pariindikan saking pamaos miwah pariindikan basa. Punika nyihnayang kawagedan dalang mabasa Bali prasida dados pariindikan sane ngawinang campuh kode (campur kode). Pariindikan campuh kode (campur kode) medal sangkaning kawentenan sosiolinguistik. Sajeroning kawagedan pragina dalang mabasa Bali sampun nyihnayang kawentenan sosiolinguistik riantukan kawentenan sosiolinguistik punika nenten prasida lempas saking jadma, basa, miwah budaya. Wenten makudang-kudang murda wayang kulit inovatif minakadi Abimanyu Makrangkeng, Lata Mahosadhi, Gatotkaca Duta, Situ Bandha Punggel, Gatotkaca Anggugah, miwah sane lianan. Akeh murda wayang kulit inovatif sane madaging kawentenan campuh kode sampun kasolahang olih para pragina. Nanging ring tetilikan puniki, Tetilik sane kalaksanayang pacang nilikin silih sinunggil wayang kulit inovatif sane mamurda Lata Mahosadhi. Wayang kulit inovatif Lata Mahosadhi puniki kasolahang olih dalang I Wayan Nardayana S.Sn, M.Fil.H ring Sanggar Cenk Blonk Belayu Tabanan. Wayang kulit inovatif sane mamurda Lata Mahosadhi puniki kapilih riantukan ring dagingnyane ngutamayang ajah-ajahan lan bebanyolan. Taler akeh malih nganggen basa saking dura Bali. Kawentenan campuh kode lan sastra-sastra sane kawedarang olih dalang ring lelampahan wayang kulit inovatif Cenk Blonk puniki prasida kaanggen tatuladan majeng parajanane. Wayang kulit inovatif sane mamurda Lata Mahosadhi puniki madue kalih CD. Ring wayang kulit inovatif puniki ketahnyane nyaritayang indik peperangan sane wenten ring alengka pura, pamuputne ngrereh tamba sane mawasta Lata Mahosadhi. Malarapan pamahbah ring ajeng, taler malarapan saking murda lelampahan-lelampahan wayang inovatif Cenk Blonk sane wenten tur sampun polih katureksain olih panilik, sane akehan campuh kode (campur kode) ring silih sinunggil lelampahan wayang punika inggih

5 punika ring lelampahan sane mamurda Lata Mahosadhi. Duaning punika panilik marasa meled ngalaksanayang tetilik indik Campuh Kode (Campur Kode) ring Wayang kulit Inovatif Cenk Blonk sane Mamurda Lata Mahosadhi. Ring tetilik puniki iraga mangda uning soroh campuh kode sane wenten ring wayang kulit inovatif Mahosadhi, punapi mawinan (kahanan) nganggen campuh kode (campur kode) ring wayang kulit Lata Mahosadhi, taler basa napi manten sane kaanggen ritatkala Mahosadhi sane prasida ngranayang campuh kode. Manut dadalan pikobet ring ajeng, bantang pikobet ring tetilik puniki inggih punika (1) Sapunapi soroh campuh kode (campur kode) sane wenten ring wayang kulit inovatif Cenk blonk sane mamurda Lata Mahosadhi? (2) Punapi mawinan (kahanan) dalang nganggen basa sane lianan (campuh kode) ritatkala Cenk Blonk sane mmurda Lata Mahosadhi? (3) Basa napi manten sane kaanggen ritatkala Mahosadhi sane prasida ngranayang campuh kode? Tatujon tetilik puniki inggih punika (1) Prasida nelatarang soroh campuh kode sane wenten ring sane mamurda Lata Mahosadhi, (2) Prasida nelatarang punapi mawinan dalang nganggen basa sane lianan campuh kode ring wayang kulit Lata Mahosadhi, (3) Prasida nelatarang Basa napi manten sane kaanggen ritatkala nglampahang sane mamurda Lata Mahosadhi sane prasida ngranayang campuh kode? Kawigunan tetilik kaepah dados kalih inggih punika kawigunan pamucuk miwah kawigunan panglimbak. Sepat siku-siku inggih punika panlataran indik teori sane prasida dados geguat tetilik sajeroning muputang pikobet sane kapanggihin. Ring tetilik puniki wenten kutus (8) sepat siku-siku sane kaanggen dasar tetilik minakadi: 1) kedwibahasaan, 2) teges kode, 3) teges campuh kode, 4) soroh-soroh campuh kode, 5) dadalan campuh kode, 6) satuan lingual, 7) teges wayang, lan 8) tetilikan asoroh. Bilingualisme ring sajeroning basa Indonesia kawastanin kedwibahasaan. Bilingualisme utawi kedwibahasaan inggih punika mapaiketan sareng kalih basa lintang kalih kode basa. Jadma sane prasida mabebaosan nganggen kalih basa punika kawastanin berdwibahasa utawi dwibahasawan. Manut Nababan (1991: 27) bilingualisme inggih punika ketahnyane nganggen kalih basa ring sajeroning mabebaosan (interaksi) majeng jadma siosan. Mackey, Fishman (ring Chaer lan Agustina, 2010: 84) kalih basa sane kaanggen olih sang sane mabebaosan ring sajeroning peparuman (pergaulan) majeng jadma siosan. Ring sor puniki kaunggahang wenten kalih teges kode manut para sujana basa. Manut Suwito (1985: 67), kode inggih punika sinalih tunggilwarna ring sajeroning basa. Basa sane kacutetang punika piranti sane kaanggen mabebaosan. Lianan ring teges kode punika, Kridaklasana (2005: 87) nlatarang, yening kode prasida kade finisiang dados prelambang utawi pariindik ungkapan sane kaanggen antuk ngambarang teges punika, sistem basa ring krama, variasi basa sane kaanggen mabebaosan olih panutur.

6 Campuh kode sampun ketah kepanggihin ring parikrama. Mangda uning ngenenin indik campuh kode, patut kauningin indik teges kode, inggih punika silih tunggil warna ring sajeroning basa.basa sane kacutetang punika piranti sane kaanggen mabebaosan (Suwito, 1985: 67). Kridalaksana (2001:102) maosang wenten tetiga teges kode minakadi kode pinaka sistem sane maosang indik unteng basa, kode pinaka sistem basa sane wenten ring parikrama, punika taler kode pinaka soroh-soroh ring silih tunggil basa. Lianan ring punika, kode wantah parinama sane dados pangentos basa, soroh tutur (ragam tutur), utawi dialek. Manut panlataran ring ajeng, prasida kacutetang kode punika wantah istilah netral sane marupa kode pinaka pangentos basa, soroh basa, utawi dialek. Yening sampun maosang ngenenin indik campuh kode, pastika nenten lempas saking kruna alih kode. Alih kode inggih punika magentosnyane pengangge basa santukan wentennyane kawentenan punika ring antar basal lan antar ragam ring siki wangsa (Aslinda, Syafyahya, 2007:85). Alih kode wenten ring bebaosan para kramane santukan wentennyane pauwahan pangangge basa utawi dialek ka basa utawi dialek sane lianan. Campuh kode inggih punika mabebaosan sane nganggen basa Indonesia sakewanten akeh kacampuhin sareng basa daerahnyane, jadma punika kasengguh sampun nganggen campur kode (Aslinda, Syafyahya, 2007:87). Nababan (1991: 32) nelatarang, campuhan kode basa (campur kode) inggihpunika pacampuhan kirang langkung kalih basa lan soroh basa ring sajeroning tindak basa sane nenten wenten tuntutan kawentenan pacampuhan basa ring wewidangan baos. Theander (ring Chaer lan Agustina, 2010: 115) nelatarang, paristiwa baos, klausa-klausa utawi frasefrase sane kaanggen kasorohan saking klausa lan frase campuhan hybrid causes, hybrid rhases, lan soang-soang frase utawi klausa nenten prasida ngicenin dukungan kawigunan soang-soang. Campuh kode medal yening sang sane mabaos nganggen siki basa rarismadaging kruna utawi kruna satma saking basa lianan ring bebaosannyane sajeroning asiki lengkara. Indike puniki ketah medal riantukan kawentenan wewidangan pakraman, kawagedan, miwah agama sang sane mabaos sane kasinahang ring bebaosan sane dangantalergalah miwah genah sane informal. Campuh kode puniki taler prasida medal riantukan katunaan basa utawi nenten wentennyane pangentos ring basa sane kaanggen. Punika sane ngawinang sang sane mabaos nganggen basa lianan campuh kode (campur kode). Manut Pawiwit Basa Sane Kaambil, minakadi campuh kode ka tengah, campuh kode ka sisi, miwah campuh kode cecampuhan. Manut Wangun Kerta basa, minakadi campuh kodesajeroning wangun kruna, campuh kode sajeroning wangun frasa, campuh kode sajeroning wangun klausa. Manut Jendra (1991 : 142) wenten tigang pariindikan sane dados dadalan utawi sane ngawinang campuh kode. Tigang pariindikan punika minakadi sang sane mabaos, basa sane kaanggen, miwah tetujon bebaosan. Indike punika malih kasaderanaang dados kalih, inggih punika sang sane mabaos dados pariindikan sakingpamaos miwah basa sane kaanggen miwah tetujon bebaosan dados pariindikan basa. Makakalih pariindikan punika prasida katelatarang sakadi puniki. Pamaos sane sering nganggen basa Indonesia yening mabebaosan nganggen basa Bali

7 pastika pacang ngamedalang campuh kode ka tengah (campur kode ke dalam). Tegesnyane, basa Bali sane kaanggen pacang madaging wangunbasa Indonesia. Punika prasida medal riantukan sang sane mabaos kirang waged mabasa Bali sane ngawinang basa Bali sane kaanggen pacang sering madaging wangun basa Indonesia utawi basa Balinnyane kirang nganutin galah miwah genah. Imba lianan sakadi bebaosanpara sujana sane ngranjingang kruna-kruna saking dura negara ring bebaosannyane. Pariindikan saking pamaos sane dados dadalan campuh kodeminakadi sang sane mabaos, sang sane kairing mabaos, miwah parisolah sang sane mabaos. Pamaos sajeroning nganggen basannyane, sering nyampuhang basa lianan ring bebaosannyane mangda pariindikan sane jagi kawedarang gelis karesepang.wenten makudangkudang pariindikan saking basasane ngawinang campuh kode.parindikan basa punika minakadi katunaan basa, ngawigunayang parinama sane lumbrah, genah miwah galah mabebaosan, unteng bebaosan, kawigunan miwah tetujon, sorohmiwah tingkat tutur basa, anggen ngamedalang bebanyolan. Ring basa Jawa kruna wayang punika mateges bayangan. Nanging yening selehin manut teges filsafatnyane wayang punika prasida mateges bayangan utawi pencerminan saking parisolah sane wenten ring angga soang-soang jadma. Parisolah punika minakadi watek momo angkara, kebajikan, serakah miwah parisolah sane tiosan. Wayang punika kalampahang olih sang dalang. Dalang punika kawantu olih penabuh gambelan lan siki utawi kalih jadma sane kadadosang tukang magegitayan. Kawigunan dalang ring lelampahan wayang puniki prasida ngatur makasami pamargin sasolahan wayang punika mangda mamargi antar. Kawentenan wayang sane kabaos wayang kulit Bali wenten makudang-kudang soroh, Minakadi : Wayang Parwa, Wayang Ramayana, Wayang Calonarang, Wayang Cupak, Wayang Gambuh, Wayang Arja, Wayang Tantri, Wayang Sasak, Wayang Babad. KRAMANING TETILIK Ring tetilikan puniki nganggen tetilikan deskriptifkualitatif, Jejering tetilik inggih punika jadma, piranti, utawi genah data variabel miwah indik sane kadadosang pikobet ring tetilik (Arikunto, 2006). Ring tetilik puniki sane dados jejering tetilik inggih punika wayang kulit inovatif sane mamurda Lata Mahosadhi, sane kasolahang olih dalang I Wayan Nardayana S.Sn, Panandang tetilik inggih punika indik sane wenten ring sajeroning jejering sane katilikin. Ring tetilik puniki sane dados panandang tetiliknyane inggih punika campuh kode, sane nyutetang indik soroh campuh kode (campur kode), punapi mawinan nganggen campuh kode (campur kode) miwah basa napi manten sane kaanggen ritatkala nglampahang sane prasida ngranayang campuh kode. Parikrama mupulang data nganggen tiga kramaning inggih punika kramaning transkripsi (transkrip data), kramaning dokumentasi lan kramaning sadu wicara. Piranti sane kaanggen inggih punika piranti sadu wicara lan kartu data. Ri sampun data punika kapolihang, raris kamargiang data tureksa. Ngeninin indik pamargi data tureksa sane kalaksanayang ring sajeroning tetilik puniki, minakadi identifikasi data, reduksi data, nyorohang data, miwah panyutetan.

8 PIKOLIH LAN TETEPASAN pikolih miwah tetepasan saking tiga bantang pikobet, inggih punika (1) soroh campuh kode (campur kode) sane wenten ring wayang inovatif Cenk Blonk sane mamurda Lata Mahosadhi, (2) Punapi sane ngawinang (Kahanan/faktor) dalang nganggen basa sane lianan (campuh kode) ritatkala nglampahang wayang kulit Lata Mahosadhi, miwah (3) Basa napi manten sane kaanggen ritatkala Mahosadhi sane prasida ngranayang campuh kode? Sakadi sane sampun kasinahang ring adiaya III, data sane kapolihang saking ngamargiang tetilikan puniki kasurat dumun ring kartu data. Sadurung kasurat ring kartu data, data sane kapolihang puniki nganggen kramaning tanskripsi (transkrip data), dokumentasi lan sadu wicara. Saking kramaning transkrip data lan dokumentasi kapolihang data indik soroh campuh kode (campur kode) sane wenten ring wayang kulit Lata Mahosadhi lan basa sane kaanggen ritatkala nglampahang sane mamurda Lata Mahosadhi. Samaliha saking kramaning sadu wicara kapolihang data ngenenin indik punapi sane ngawinang dalang nganggen basa sane lianan (campuh kode) ritatkala Mahosadhi, miwah napi sane ngawinang (faktor) kawentenan campuh kode (campur kode) ring sane mamurda Lata Mahosadhi. Selanturnyane jagi katelatarang ring sor. Pikolih kapertama indik soroh-soroh campuh kode ring sane mamurda Lata Mahosadhi. Tetepasan indik soroh campuh kode sane wenten ring wayang kulit Lata Mahosadhi kapalih dados kalih manut Jendra (1991:132), inggih punika manut pawiwiwit basa sane kaambil miwah manut wangun kerta basannyane. Manut pawiwit basa sane kaambil, soroh campuh kode sane wenten ring wayang kulit inovatif Mahosadhi inggih punika campuh kode ka tengah miwah campuh kode ka sisi. Campuh kode ka tengah punika samian ngranjingang basa Indonesia pinaka basa pawiwit sane kaambil. Basa Bali pinaka basa utama ring wayang kulit inovatif Mahosadhi miwah basa Indonesia ngranjing ring soroh (rumpun) basa. Indike punika manut sekadi penampen Jendra (1991:132) sane maosang campuh kode ka tengah inggih punika campuh kode sane ngranjingang basa sane asoroh (serumpun). Sajeroning soroh campuh kode manut pawiwit basa sane kaambil, campuh kode ka tengah akeh kapolihang. Indike punika nyihnayang dalang wayang kulit Lata Mahosadhi waged sajeroning nganggen kalih basa inucap. Kawagedan punika nyihnayang dalang sampun nglaksanayang kedwibahasaan. Kawentenan campuh kode ka tengah akeh pisan kapolihang inggih punika 167 data saking campuh kode ka tengah. Indike punika ngawinang sane dados pawiwit basa inggih punika basa Indonesia. Selanturnyane, ngenenin indik campuh kode ka sisi. Kawenten campuh kode ka sisi ring wayang kulit inovatif Cenk Blonk sane mamurda Lata Mahosadhi kapolihang akidik inggih punika 11

9 data campuh kode. Samian basa puniki mawit saking basa inggris, basa Bali miwah basa Inggris madue soroh basa sane malianan. Akidiknyane data campuh kode ka sisi sane kapolihang nyihnayang kawagedan dalang ring nglampahang wayang kulit. Sajeroning data campuh kode ka sisi sane kapolihang, basa inggris sane kaanggen basa inggris sane sering kapiarsayang olih para kramane sekadi power ranger, I love you miwah sorry. Saking tetilik sane kamargiang, nenten kapolihang data ngenenin indik campuh kode cecampuhan. Manut wangun kerta basannyane campuh kode kapalih dados tiga, inggih punika campuh kode sajeroning wangun kruna, campuh kode sajeroning wangun frasa, miwah campuh kode sajeroning wangun klausa. Campuh kode sane pinih akeh kapolihang inggih punika campuh kode sajeroning wangun klausa. Campuh kode ring wangun kruna puniki akeh pisan kagentosin antuk basa Bali. Nanging wenten kruna-kruna Basa Indonesia sane arang kagentosin antuk basa Bali. Minakadi kruna cinta dados kagentosin antuk tresna, kruna setuju dados kagentosin antuk cumpu. Campuh kode sajeroning wangun kruna kapolihang 54 data campuh kode saking 178 data campuh kode. Campuh kode sajeroning wangun frasa taler kakantenang ring sane mamurda Lata Mahosadhi. Samian frasa sane ngranjing pinaka campuh kode mawit saking basa Indonesia. Sane dados ceciren campuh kode sajeroning wangun frasa inggih punika kawangun antuk kalih kruna utawi langkung miwah nenten madaging lingging (Chaer,2003:15). Imba sajeroning wangun frasa sekadi cinta sejati, bunuh diri, tanggung jawab miwah generasi muda. Data sane kapolihang campuh kode ring sane mamurda Lata Mahosadhi inggih punika 26 data. Sane pinih untat inggih punika campuh kode ring sajeroning wangun klausa. Klausa sane ngranjing pinaka campuh kode inggih punika klausa saking basa Indonesia. Ceciren campuh kode sajeroning wangun klausa inggih punika ngranjingang kosa basa lianan ring basa sane kaanggen (basa Bali) sane marupa angkepan kruna sane sekirang-kirangne kawangun antuk jejering miwah linging. Klausa sane wenten ring sane mamurda Lata Mahosadhi akeh kakantenang. Klausa sane kakantenang sekadi hitam lawan putih, baik lawan buruk, Dije ade unduk I Rahwana mengalahkan segala cara. Campuh kode sane kakantenang ring campuh kode sajeroning wangun klausa inggih punika 86 data. Saking tetiga soroh campuh kode manut wangun kerta basannyane, campuh kode ring sajeroning klausa sane pinih akeh kakantenang. Pikolih kaping kalih indik sane ngawinang (kahanan/faktor) campuh kode ring wayang kulit Lata Mahosadhi. Manut pikolih sane ngawinang (kahanan) campuh kode sane sampun kaunggahang wenten makudang-kudang sane ngawinang campuh kode. Sane ngawinang (kahanan) campuh kode kapolihang antuk saduwicara sareng narawakya dalang wayang kulit inovatif Cenk Blonk sane mamurda Lata Mahosadhi (I Wayan Nardayana S.Sn, M.Fil.H) ring rahina Anggara, 31 Mei 2016 magenah ring Desa Batan Nyuh, Kecamatan Marga, Kabupaten Tabanan. Data sane kapolihang akehnyane 11 sane ngawinang campuh kode lan faktor campuh

10 kode. Saking 11 data sane kapolihang, wenten data sane pateh. Riantukan asapunika, pariindikan sane ngawinang campuh kode lan faktor campuh kode manut narawakia (I Wayan Nardayana S.Sn, M.Fil.H) punika kacutetang dados 6, minakadi (1) mangda dangan karesepang, yening basa sane kaanggen dangan karesepang sinah para krama sane nonton taler nenten bingung lan prasida dangan ngresepin daging carita, (2) Anggen menarik penonton, (3) nginutin panglimbak aab, (4) mangda kakantenang bungah, miwah (5) anggen ngamedalang bebanyolan. Saking panlataran punika sane pinih utama sane ngawinang kawentenan campuh kode inggih punika Mangda dangan karesepang olih kramane, lan kaanggen ngamedalang bebanyolan mangda sang sane nonton nenten med ritatkala miarsayang wayang kulit inovatif Mahosadhi. Dalang wayang kulit Lata Mahosadhi puniki masih maosang yening nganggen basa sane mecampuh dalang nenten meweh ritatkala milihin basa sane kaanggen. Napi malih yening kacampuhin nganggen basa asing puniki mangda kacingak trend ring aab sekadi mangkin. Sane ngawiang dalang merasa seneng yening nglampahang wayang kulit nganggen basa sane mecampuh. Pikolih kaping tiga indik basa sane kaanggen ritatkala Mahosadhi. Saking miragiang vidio wayang kulit puniki kakantenang basa sane kaanggen wenten 4 basa sane kaanggen, Minakadi Basa Indonesia, Basa Inggris, Basa Bali, lan Basa Kawi (Jawa Kuna). Kapertama ngenenin indik basa bali. Ring wayang kulit inovatif Mahosadhi sampun kacingak akeh pisan basa bali sane kaangggen dalang irika. Basa Bali sane kaanggen inggih punika basa bali lumrah sane dangan karesepin olih sang sane mirengang (nonton). Minakadi ring wayang kulit punika tokoh jadma (rakyat) sane akehan nganggen basa bali. Imbanyane: Dugas calege pidan tuah satus maan suara, kepupungan menekang lima ngorahang setuju. Basa Bali punika pinaka basa utama sane kaanggen olih dalang ritatkala Mahosadhi. kaping kalih basa Indonesia. Ring wayang kulit inovatif Cenk Blonk sane mamurda Lata Mahosadhi taler akeh nganggen basa Indonesia punika kacingak ring bebaosan-bebaosan delem, sangut, merdah, tualen minakadi: Semakin tinggi pohon itu maka semakin kencanglah anginnya, Maka orang bijaksana mengatakan guru terbaik adalah pengalaman, kalau kita ingin kaya hidup harus hemat, lan Kalu beda tujuan beda visi misi. kaping tiga basa Inggris. Ring sane mamurda Lata Mahosadh taler masih kacingak ritatkala mabebaosan. minakadi ring kruna I Love You, Sorry- sorry, shoping, power ranger, miwah sane lianan. puniki mawinan prasida kacingak basa sane kaanggen macampuh. Sane kaping pat basa kawi (jawa kuna). Basa kawi/jawa Kuna sampun lumbrah kaanggen ritatkala nglampahang wayang Kulit inovatif, saking aab dumun kaanggen basa puniki. bebaosan sane nganggen basa puniki kaanggen olih tokoh Bhatara. minakadi kruna nira, huluning, katon nira. KAPUSTAKAAN Arikunto, Suharsimi Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta.

11 Aslinda dan Leni Syafyahya Pengantar Sosiolinguistik. Bandung: PT Refika Adi Tama. Bagiani, Ni Nyoman Sri Darma Struktur dan Fungsi Geding-Gending Rare Bali Produksi Bali Post.Skripsi (nenten kamedalang). Denpasar:Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar. Chaer, Abdul Linguistik Umum. Jakarta: Rineka Cipta. Djajasudarma, T. Fatimah Metode Linguistik. Bandung: PT Refika Aditama. Jendra, I Wayan Dasar-dasar Sosiolinguistik. Denpasar: Ikayana. Kridalaksana, Harimurti Beberapa Ciri Bahasa Indonesia Pengajaran Bahasa dan Sastra. Th.I, No.1 : Moleong, Lexy J Metodologi Panelitikan Kualitatif. Bandung. PT Remaja Rosdakarya. Nababan Sosiolinguistik Suatu Pengantar. Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama. Sudjana, H. D Manajemen Program Pendididkan untuk Pendidikan Sekolah dan Pengembangannya.Bandung : Falah Production. Sugiyono Metode Penelitian Kuantitatif Kualitatif dan R&D. Bandung: Alfabeta. Suwito Pengantar Awal Sosiolinguistik : Teori dan Problema. Surakarta: Henry Offset Wendra, I Wayan Buku Ajar Penulisan Karya Ilmiah. Singaraja: Universitas Pendidikan Ganesha

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG I Gst. Ngr. Pt Darsana 1, I A. Sukma Wirani 1, I A. Pt Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha NGAWIGUNAYANG PIRANTI WAYANG CENKBLONK PINAKA UTSAHA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURATLENGKARA SANE MADAGING BASITA PARIBASA SISIA KELAS VII H SMP NEGERI 1 SUKASADA 1 I Gede Suputra, 1 I Gede Gunatama, 2 Ida

Lebih terperinci

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA N. M. Novalia Pramita Sari 1, I W. G. Wisnu 1, I M.

Lebih terperinci

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR I K. Aryana prayoga 1 I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG Luh Komang Sri Pramawati [1] Ida Bagus Rai [1] Ida Bagus Putra Manik Aryana [2] Jurusan

Lebih terperinci

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO 1 I W Kuntara, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. A. Sukma Wirani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR Ni Kadek Erni Yuni Andani 1,Gede Gunatama 1,Ida Bagus Rai 2 Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA Ni Kd Ayu Yasinta D 1, I B Putra Manik A 1, Drs Gd Gunatama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016

CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 CAMPUHAN WARNA BASA (CAMPUR KODE) SANE WENTEN RING PABLIGBAGAN SUBAK ANYAR DESA PADANGKELING, KECAMATAN BULELENG, KABUPATEN BULELENG, WARSA 2016 Komang Rina Dewi, I Nyoman Sudiana, I Nengah Martha Jurusan

Lebih terperinci

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia SESELEH TES OBJEKTIF AKHIR SEMESTER GANJIL BASA BALI KELAS XII SMA NEGERI 2 SINGARAJA 2015/2016 SAKING PARINDIKAN SEBARAN KOGNITIF, VALIDITAS LAN RELIABILITAS, MIWAH KONSTRUKSI OPTION I Putu Widhi Astika

Lebih terperinci

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI 1 I. M. D. Adipraya 1 I. B. Rai, 2 I. W. Wendra Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA Ni Luh Putu Mei Aryantini, M. Sri Indriani, I. B. Md. Ludy P. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI

CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA MASEHI CAMPUH KODE SAJERONING PRASASTI MABASA BALI KUNO SAKING WARSA 989-1011 MASEHI Gd. Edi Subawa 1, I Kt. Paramarta 1, I. B. Rai 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA Ni Made Yuniharsih I.N. Suandi 1, I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI 1 I Ni luh Umi Astary, 1 I Ida Bagus Rai, 2 I I Gede Nurjaya Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA I Pt. Budiantara Putra 1, I Kt. Paramarta 1, I Md. Sutama 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA K. T. Wahyuni, I. W. G. Wisnu, I. N. Suandi Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia NUREKSAIN KAINGGILAN SOANG-SOANG PITAKEN RISAJERONING PITAKEN ULANGAN AKHIR SEMESTER GENAP PELAJAHAN BASA BALI KELAS VII RING SMP N 1 SINGARAJA WARSA PELAJAHAN 2013/2014 1 Made Suryadana, 1 I Nengah Martha,

Lebih terperinci

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA W Sriani, I W G Wisnu, IG Artawan Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR Kadek Dwi Payani 1, 1 I B Putra Manik A, 2 Wayan Gede

Lebih terperinci

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012 I. A. P. Asti Pratiwi 1, I W. G. Wisnu 1, S. A. P. Sriasih 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA N. K. Lady

Lebih terperinci

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI

KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI KAWENTENAN DIALEK BALI AGA RING DESA DAUSA KECAMATAN KINTAMANI KABUPATEN BANGLI I Ketut Agus Adi Putra 1 Ida Ayu Sukma Wirani 1, Ida Ayu Pt. Purnami, S.S, M.Pd 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar K. Karmini 1,I. B. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan

Lebih terperinci

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA N. K. Wulan Adnyasari 1, I. B. Ludy Paryatna 1, I.B. Sutresna 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA Kadek Jara Merani 1, Made Sri Indriani 1, IB. Md Ludy Paryatna 2. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia RERAWATAN DIALEK BASA BALI RING TEMBANG POP BALI: STUDI KASUS SAJERONING TEMBANG POP BALI MAMURDA CIRI-CIRI KEKAWIAN YONG SAGITA MIWAH BALI UNITED KEKAWIAN KRISNA SURYA PURPA KASOBYAHANG ANTUK DI UBUD

Lebih terperinci

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia NGAWIGUNAYANG MODEL PEMBELAJARAN KOOPERATIF TIPE MAKE A MATCH ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT WACANA BAWAK ANTUK AKSARA ANCENG SISIA KELAS XII IPS 2 SMA NEGERI 4 SINGARAJA WARSA PALAJAHAN 2015/2016 Kadek

Lebih terperinci

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016 Olih: Kadek Moni Ratningsih, NIM 1212051016 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa

Lebih terperinci

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA

NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA NGAWIGUNAYANG METODE AUDIOLINGUAL ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NEMBANGANG PUPUH MASKUMAMBANG SISIA KELAS X MIPA 2 SMA NEGERI 1 SINGARAJA I Made Wisnawa 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2 Jurusan

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA Ni Wyn Ari Suryanti 1, IB Rai 1, Kt. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas

Lebih terperinci

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS)

WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) WARNA (VARIASI) BASA BALI RING SESURATAN KWACA (BAJU KAOS) N. P. Febri Yuliani 1, I. K. Paramarta 1, G. Artawan 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia e-mail:

Lebih terperinci

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA RING CERPEN MABASA BALI RUBRIK ORTI BALI, KORAN BALI POST 2016 ayusastrinidewi@yahoo.co.id,

Lebih terperinci

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO

SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO SESELEH TATA WANGUN JRONING KRIYA SASTRA LAN SOSIOLOGI PANGAWI RING NOVEL SING JODOH RERIPTAN I MADE SUGIANTO N. L. P. Ekayanti Savitri 1, IB. Putrayasa 1, I. A. Sukma Wirani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN

GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN GENDING-GENDING REGGAE BALI JONI AGUNG SESELEH SEMIOTIKA TETUJON IDUP MANUSA PAIKETANNYANE SARENG AJAH-AJAHAN PAWATEKAN I.B. Pidada Adi Putra 1, I.B. Putra Manik Aryana 1, I.B. Ludy Paryatna 2 Jurusan

Lebih terperinci

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM Ni Luh Pt. Ratna Dewi 1, Md. Sri Indriani 1, I Kt. Paramartha 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG

TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG TETILIK SOR SINGGIH BASA BALI RING PASANGKEPAN KRAMA DESA PAKRAMAN AYUNAN, KECAMATAN ABIANSEMAL, KABUPATEN BADUNG 1 I W. Adhi Mahardika, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I G. Gunatama. Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG

DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN BULELENG e-journal JJPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Vol: 2 No:1(2015) DIALEK BALI AGA SANE KEAANGGEN RI SAJERONING MABASA BALI RING DESA SIDATAPA, KECAMATAN BANJAR, KABUPATEN

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DAN DINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL: 1 JULI 2016 Berdasarkan SK Dekan Fakultas Ilmu Budaya,

Lebih terperinci

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI

ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI ARTI LEKSEM SUKATING (UKURAN) NGANGGEN LIMA LAN BATIS RING ASTA KOSALA-KOSALI I Md Werdiatmaja 1, I Kt Paramarta 1, I Gd Artawan, 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA 1 Nengah Widiantika, 1 I.Gede Gunatama, 2 I. A. Pt. Purnami Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN

NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN NYAIHANG SESURATAN GEGURITAN CUPAK GERANTANG LAN SATUA CUPAK GERANTANG MADASAR ANTUK WANGUN CARITA SANE KASELEHIN ANTUK TEORI SASTRA BANDINGAN Ni Gst. Ayu Kt. Sari Wahini1, I B. Putra Manik Aryana1, I

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA I Km. Astu Purnadhita 1, I Nengah Martha 1, I. A. Putu Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM: 1101215005 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i BABAD PASEK KAYU SELEM: ANALISIS

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I

SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I SESELEH WANGUN CARITA MIWAH PIKENOH PENDIDIKAN KARAKTER RING PUPULAN SATUA KEMBANG RAMPE KASUSASTRAAN BALI PURWA I N.K. Suwitriyani 1, I.W.G. Wisnu 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN I Km. Endi Saputra 1, I N. Martha 1, I.A.Pt.Purnami 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali

Lebih terperinci

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015

ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 ESTETIKA POSMODERN MIWAH GUNA SARAT PAGURON-GURON DOLANAN 'MATIGTIG PAPAH BIU' DUTA KABUPATEN KARANGASEM RING PKB 2015 I W. Pasek Eka Yasa 1 I. A. Sukma Wirani 1, M. Sri Indriani 2 Jurusan Pendidikan Bahasa

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM: 1101215023 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 TEKS GEGURITAN DARMAKAYA:

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING SATUA PAN BALANG TAMAK K. Devi Antariyani 1 I. N. Suandi 1 I. K. Paramarta 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha

Lebih terperinci

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA

SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA SESELEH GUNA SARAT WATEK PAAJAH-AJAH RING SAJERONING GEGURITAN RAJAPALA Gd Yuli Sutrawan 1, I. A. Sukma Wirani 1, I W. Artika 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975

WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 WANGUN INTRINSIK LAN AJI PANGAJAH-AJAHAN TATA LAKSANA RING SATUA BAWAK MABASA BALI WARSA 1975 N. M. Ari Puja Astiti 1, I. B. M. Ludy Paryatna 1, I. G. Nurjaya 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA

NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA NUREKSAIN WANGUN LAN PAIKETAN SOSIOLOGI SASTRA RING CAKEPAN NASKAH DRAMA JUKUT BE BANO PIKARDIN I MADE WISNAWA Ni Komang Indah, IB Made Ludy Paryatna, Made Sri Indriani Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015) ANALISIS BAHASA BALI YANG DISEMPURNAKAN DALAM BUKU AWIG-AWIG SUBAK KACANGBUBUAN, DESA ADAT MAS Ni Kd. A. Andriani, Ida A. Pt. Purnami, I Ngh. Martha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang UCAPAN TERIMA KASIH Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang Maha Esa, karena berkat rahmat-nya, skripsi ini dapat diselesaikan tepat waktu. Skripsi yang berjudul

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH: I PUTU BAYU MUTRA WIBAWA NIM 1101215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i 1 TEKS

Lebih terperinci

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM 1101215022 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 1 i GEGURITAN

Lebih terperinci

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani

I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna, Md. Sri Indriani NUREKSAIN KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI SAJERONING PAWIWAHAN RING BANJAR SUMBUL, DESA YEHEMBANG KANGIN, KECAMATAN MENDOYO, KABUPATEN JEMBRANA RING WARSA 2016 I Gst A Kd Yulandari, I B Md Ludy Paryatna,

Lebih terperinci

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK

Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK Bahan Ajar BAHASA BALI SMA/SMK PEMBELAJARAN BERPUSAT PADA SISWA Permendiknas No. 41 Tahun 2007 (Standar Proses) Kelas XII Semester 1 UNIT 1. MENDENGARKAN SK- 1 KD - 1.1 : : Memahami serta menanggapi berbagai

Lebih terperinci

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM: 1101215008 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR JONG

Lebih terperinci

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM 1101215006 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA

SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA SESELEH BASA SANE KAANGGEN MIWAH GUNASARAT SANE WENTEN RING GEGURITAN PURWAJATI, PAKARDIN I GEDE NGEMBAK, DRUWEN GEDONG KIRTYA, SINGARAJA 1 P. Suarsana, 1 S. A. P. Sriasih, 2 I. B. Rai. Jurusan Pendidikan

Lebih terperinci

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM SESELEH VARIASI BASA RING DIALEK BALI AGA DESA SERAYA, KECAMATAN KARANGASEM, KABUPATEN KARANGASEM N. L. Degeng Ratna Dewi 1, I. B. Rai 1, N. Sudiana 2 Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan

Lebih terperinci

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM: 1101215033 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang KATA PENGANTAR Om Swastyastu, Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Variasi Fonologis dan Leksikal Bahasa

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Puji syukur dipanjatkan kehadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa karena atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis Psikologi Sastra ini dapat disusun

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S.

SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. SESELEH WANGUN INSTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON RING PUPULAN CERPEN DA NAKONANG ADAN TIANGE PAKARDIN AGUNG WIYAT S. ARDHI I Kdk. Berry. hermana 1, I. A. Pt. Purnami 1, I. B. Putrayasa 2

Lebih terperinci

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto

Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Leak Soleh Solah Leak Pikardin I Made Sugianto Tureksa Anggah-ungguhing Basa Ring Novel Ratna Tribanowati, Sugianto I M Wira Wartana¹, I. Md. Ludy Paryatna¹, S.A.P Sriasih². Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

Lebih terperinci

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI SKRIPSI TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH NI PUTU NOVIYANTI WARDANI NIM 1201215007 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i TEKS

Lebih terperinci

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG PUTU KRISNA APRIANTI NIM 1201215021 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016

Lebih terperinci

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA SKRIPSI GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA IDA BAGUS DWIJA NANDANA PERSADA NIM 1201215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2017 i SKRIPSI GEGURITAN

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH: I PUTU PERMANA MAHARDIKA NIM 1101215032 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA

Lebih terperinci

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI PUTU GEK ANNA DELVIA NIM 1201215040 FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA

Lebih terperinci

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK

SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK SESELEH WANGUN LAN KASUKSMAN AJAH-AJAHAN PAWATEKAN RING LELAMPAHAN GATOTKACA DUTA WAYANG CENK BLONK 1 Luh Ekarini, 1 I.B. Putra Manik Aryana, 2 I Gede Nurjaya. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas

Lebih terperinci

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI 1101215002 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN

Lebih terperinci

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH : NI NYOMAN AYU PUSPITA DEWI NIM: 1101215012 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2015 i TEKS TUTUR

Lebih terperinci

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI

SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI SOSIOKULTURAL KRAMA BALI RING SATUA BALI LAN PAIKETANNYANE RING PANGAJAHAN SASTRA BALI N. K. Erawati 1, 1 N. Yasa, 2 S.A.P. Sriasih Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja,

Lebih terperinci

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI SKRIPSI GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI NI MADE OKTA ERA YATI NIM :1201215029 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS

Lebih terperinci

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA SKRIPSI MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA Oleh : NI PUTU SUDIASIH NIM : 1101215035 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA 2015 i MITOS DI NUSA

Lebih terperinci

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal USULAN SKRIPSI INI TELAH DISETUJUI DANDINILAI OLEH PANITIA PENGUJI PADA PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS ILMU BUDAYA, UNIVERSITAS UDAYANA PADA TANGGAL, 23 PEBRUARI 2017 Berdasarkan SK Ketua Program Studi

Lebih terperinci

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Sastra Bali Universitas Udayana I KETUT MANIKA JAYA NIM 1201215020 FAKULTAS ILMU

Lebih terperinci

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR

BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR 86 BAB VI FAKTOR PENUNJANG DAN FAKTOR PENGHAMBAT PEMERTAHANAN BAHASA BALI DALAM MASYARAKAT MULTIKULTURAL DI KOTA DENPASAR Kusumoharidjoyo (2000: 34) menyebutkan faktor penunjang serta faktor penghambat

Lebih terperinci

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM 0901215024 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2014 GEGURITAN PURA TANAH

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP ) 2 Sekolah : SMA Negeri 8 Denpasar Mata Pelajaran : Bahasa Daerah Bali Satuan Pendidikan : SMA Kelas / Semester : XI / I Aspek : Menyimak I. Standar Kompetensi :

Lebih terperinci

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS OLEH: NI LUH KADEK RICHA DWITASARI NIM: 1101215025 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA

Lebih terperinci

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori. ABSTRAK Penelitian Kamus Bali-Indonesia Istilah Bahasa dan Sastra Bali bertujuan untuk mengetahui bentuk dan khazanah istilah yang terdapat dalam bahasa dan sastra Bali. Adapun teori yang digunakan dalam

Lebih terperinci

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra. ABSTRAK ANALISIS SEMIOTIKA KIDUNG TUNJUNG BIRU Kidung Tunjung Biru dipilih sebagai objek dalam penelitian ini, karena beberapa alasan. Pertama, gagasan-gagasan yang terkandung di dalamnya, merepresentasikan

Lebih terperinci

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA OLEH IDA AYU PUTRI PERTIWI NIM 1001215010 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR

Lebih terperinci

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI

PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI PENYUSUNAN KAMUS SERAPAN DALAM BAHASA BALI 1 I Nengah Suandi, 2 Ida Bagus Putrayasa, 3 I Wayan Wisnu Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Universitas Pendidikan Ganesha E-mail: nengah_suandi@yahoo.co.id

Lebih terperinci

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI Penelitian terhadap Geguritan Masan Rodi ini membahas tentang analisis struktur dan fungsi. Analisis ini mempunyai tujuan untuk mengungkapkan struktur

Lebih terperinci

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal :

ULANGAN AKHIR SEMESTER GANJIL TAHUN PELAJARAN 2017/2018. Kompetensi Keahlian : Semua Jurusan Kelas : X/1 Hari / Tanggal : PEMERINTAH PROVINSI BALI DINAS PENDIDIKAN PEMUDA DAN OLAH RAGA SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN NEGERI 1 TAMPAKSIRING Alamat : Jl. Ir Soekarno desa sanding Tampaksiring, Gianyar, Bali 80561 Telp. : (0361) 981165

Lebih terperinci

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan

BAB II KAJIAN PUSTAKA. umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Perpustakaan Umum Perpustakaan merupakan perpustakaan yang ada di lingkungan masyarakat umum. Menurut Sutarno NS ( 2003 : 32 ) Perpustakaan umum sering diibaratkan sebagai Universitas

Lebih terperinci

CAMPUR KODE PADA BERITA UTAMA BALI ORTI BALI POST

CAMPUR KODE PADA BERITA UTAMA BALI ORTI BALI POST CAMPUR KODE PADA BERITA UTAMA BALI ORTI BALI POST Ni Putu Indah Prabandari Sastra Bali Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana ABSTRACT The study on mixing code headlines Bali Orti Bali Post aimed

Lebih terperinci

ANALISIS CAMPUR KODE BAHASA PENYIAR PROGRAM SEMBANG SEKAMPUNG RADIO PANDAWA EDISI MARET-APRIL 2015 ARTIKEL E-JOURNAL

ANALISIS CAMPUR KODE BAHASA PENYIAR PROGRAM SEMBANG SEKAMPUNG RADIO PANDAWA EDISI MARET-APRIL 2015 ARTIKEL E-JOURNAL ANALISIS CAMPUR KODE BAHASA PENYIAR PROGRAM SEMBANG SEKAMPUNG RADIO PANDAWA EDISI MARET-APRIL 2015 ARTIKEL E-JOURNAL diajukan untuk memenuhi sebagian persyaratan memperoleh gelar Sarjana Pendidikan (S.Pd.)

Lebih terperinci

CAMPUR KODE DAN ALIH KODE PEMAKAIAN BAHASA BALI DALAM DHARMA WACANA IDA PEDANDA GEDE MADE GUNUNG. Ni Ketut Ayu Ratmika

CAMPUR KODE DAN ALIH KODE PEMAKAIAN BAHASA BALI DALAM DHARMA WACANA IDA PEDANDA GEDE MADE GUNUNG. Ni Ketut Ayu Ratmika 1 CAMPUR KODE DAN ALIH KODE PEMAKAIAN BAHASA BALI DALAM DHARMA WACANA IDA PEDANDA GEDE MADE GUNUNG Ni Ketut Ayu Ratmika Program Studi Sastra Bali Fakultas Sastra Universitas Udayana Abstract Research on

Lebih terperinci

PEMERTAHANAN BAHASA BALI DI LINGKUNGAN KARANG MEDAIN MATARAM DALAM KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

PEMERTAHANAN BAHASA BALI DI LINGKUNGAN KARANG MEDAIN MATARAM DALAM KAJIAN SOSIOLINGUISTIK PEMERTAHANAN BAHASA BALI DI LINGKUNGAN KARANG MEDAIN MATARAM DALAM KAJIAN SOSIOLINGUISTIK Oleh : Lalu Ahmad M. A. Pembimbing I : Drs. I Nyoman Sudika, M.Hum. Pembimbing II : Baiq Wahidah, M.Pd Program

Lebih terperinci

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi :

I. PURWAKA. Manut swadarma Krama Desa Pakraman Tonja rikala mikukuhang kasukertan jagat malarapan antuk minakadi : I. PURWAKA. Sangkaning paswecan Ida Hyang Widhi Wasa, sane ngardi Buwana Agung lan Buwana Alit. turmaning ngawisesa kahuripan sarwa prani miwah sarwa tiumuwu, mewastu I Manusa rikala ngupadi kerahajengan

Lebih terperinci

BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI. telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945

BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI. telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945 67 BAB V UPAYA-UPAYA PEMERTAHANAN BAHASA BALI Upaya-upaya pemertahanan bahasa dalam hal ini bahasa Daerah secara yuridis telah diupayakan sebagaimana tertuang dalam penjelasan Bab XV pasal 36 UUD 1945

Lebih terperinci

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan

Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris. I Wayan Eka Septiawan Bule Belajar Budaya Bali: Kritik Identitas dalam Antologi Cerpen Mekel Paris I Wayan Eka Septiawan Mahasiswa S-2 Prodi Linguistik Konsentrasi Wacana Sastra Email: iwayaneka_septiawan@yahoo.com Judul Buku

Lebih terperinci

KEMAMPUAN MENGGUNAKAN BAHASA BALI DALAM SIKAP BAHASA SISWA KELAS XI BAHASA 1 SMA NEGERI 2 GEROKGAK

KEMAMPUAN MENGGUNAKAN BAHASA BALI DALAM SIKAP BAHASA SISWA KELAS XI BAHASA 1 SMA NEGERI 2 GEROKGAK KEMAMPUAN MENGGUNAKAN BAHASA BALI DALAM SIKAP BAHASA SISWA KELAS XI BAHASA 1 SMA NEGERI 2 GEROKGAK OLEH : NI LUH AYU NOVIANTARI noviantari_a@yahoo.co.id INSTITUT HINDU DHARMA NEGERI DENPASAR PEMBIMBING

Lebih terperinci