BAB III METODE MULTISTAGE CLUSTER SAMPLIG A. Pedahulua Metode ulttage cluter aplg adalah proe pegabla apel ag dlakuka elalu dua tahap pegabla apel atau lebh (Cochra, 977:34). Pearka apel dega etode ebeara tdak jauh berbeda dega pearka apel dega etode cluter aplg. Pearka apel dega etode cluter aplg dlakuka ecara lagug ke elee atau ke cluter ag lagug ecakup eluruh elee dala cluter utuk dkupulka dataa. Sedagka pada etode ulttage cluter aplg ada perluaa dala pearka apela, atu tdak lagug dlakuka pearka apel pada elee, tetap elalu cluter terlebh dahulu epert djelaka d ata. Pada etode ulttage cluter aplg ut aplg ag dplh pada tahap pertaa debut ut aplg prer (PSU). Sedagka ut aplg ag dplh pada pearka apel tahap kedua debut ut aplg ekuder da eterua (Hae, 953:35). Pearka apel dega etode ulttage cluter aplg ddaarka pada:. Tdak teredaa keragka apel ag euat ut-ut apel ag terkecl (ultate aplg ut). Utuk ebuat keragka apel ag euat ut-ut apel terkecl eerluka baa, teaga da waktu ag bear 8
9 3. Dega egguaka etode ulttage cluter aplg, aka pegawaa lapaga dapat lebh dtgkatka ehgga oaplg error dapat dteka 4. Dtjau dar eg baa, etode ulttage cluter aplg lebh efe dbadgka etode apel acak ederhaa (SRS) Betuk eta pada etode ulttage cluter aplg tergatug pada etode aplg ag dpaka pada etap tahap. B. Proe Pearka Sapel Proe pearka apel erupaka cara pelha apel ag aka ejad daar perkraa. Proedur pearka apel terdr dar beberapa tahapa dataraa adalah ebaga berkut: Tahap pertaa atu elh popula da ebag popula ejad beberapa frak ebaga daar utuk pearka apel pada tahap pertaa atau prar aplg ut (PSU) keuda dabl apela. Tahap kedua atu apel frak ag dhalka dbag lag ejad frakfrak ag lebh kecl keuda dabl apela. Pebaga frak teru dlakuka apa pada ut apel ag dgka. Cotoh: Aka dadaka peelta pola peafaata araa pelaaa keehata d kabupate Bogor, aka: Peduduk Bogor : popula tud Kecaata : ut aplg prer (PSU) Ruahtagga : ut apel
0 Dega cara ebaga berkut: Dabl atu kecaata ecara acak ebaga kecaata apel (tahap pertaa) Satu tepat dala kecaata terplh djadka apel tahap kedua Seluruh RT dala daerah terebut djadka ut aplg da dplh ecara acak eua dega julah apel ag dgka Cara dperguaka bla: Populaa cukup hooge Julah populaa agat bear Popula eepat daerah ag agat lua Baa peelta kecl C. Perkraa Beara Sapel Dala peetua beara apel, aka dadaka kaja dar urve ag perah dlakuka ebelua gua peetua tgkat heterogeta karaktertk d atara cluter, tgkat heterogeta karaktertk d dala cluter, prevale uatu kejada ag deuaka terhadap target popula da deg effect. Dega elhat beara varabel terebut dkaj efe dea da beara apel ag dperluka. Data ag dguaka baaa berupa data hal urve. Utuk eperoleh apel ag cukup bear, aka dapat egguaka cara rotatg aple. Meurut Kh (979:) Rotatg aple adalah hal pedataa urve beberapa tahu djadka daar utuk eta wlaah ag lebh kecl. Hala aka erupaka la rata-rata. Hal daraka bla daa tereda
tdak eugkka utuk elakuka urve apel dega level peaja lebh kecl. Mal data level peaja kecaata dperkraka berdaarka data beberapa tahu dar urve dega level peaja kabupatekota. Dar data urve ag ada dtetuka target popula, kejada terhadap target popula da kejada target popula terhadap popula dar varabel tertetu ag ada pada data urve. Agka dapat dguaka utuk eperkraka beara apel () dega ruu ag dguaka berupa probablt proportoal to ze (PPS). dega ( p)( p)( deff )(.05) ( e. p) ( k)( x) Z α (3.) : baaka apel ag dperluka Z α :,96 utuk tgkat kepercaaa 95% p : perkraa propor kejada dar dkator ag aka dperkraka (propor kejada terhadap target popula).05 : beara utuk atpa o repo ebear 5% deff : deg effect, rao vara uatu etode aplg dbag dega vara dar etode apel acak ederhaa (SRS) e : peretae arg of error (relatve tadard error) terhadap p (ba dtetuka berbeda utuk etap dkator) k x : propor kejada dar target popula terhadap popula : rata-rata baaka aggota ruahtagga
Dala peetua beara apel dpegaruh oleh baaka kejada atau propor kejada bak terhadap target popula da target popula terhadap popula ecara keeluruha erta rata-rata aggota ruahtagga. Dapg tu perlu dperhtugka juga level of cofdece (elag kepercaaa), arg of error (bataa kealaha ag dharapka) da tabaha apel utuk egata apabla terjad o repoe. o repoe perlu dperhtugka karea pada pelakaaa lapaga erg terjad adaa o repoe epert repode eolak ejawab, repode tdak djupa, repode telah pdah, daftar a hlag atau daftar a tdak dapat dolah. Maalah perlu datpa da daat ejak awal ehgga julaha tdak terlalu baak karea aka eebabka ba dala eta. Meurut Kh (979) o repoe utuk urve apel dperhtugka ebear 5 pere dega la,05. D. Eta karaktertk apel. Total da rata-rata popula Malka baaka ut ag dapat djadka daar utuk pearka apel pada tahap pertaa (PSU) adalah da baaka ut ag dapat djadka daar pearka apel pada tahap kedua atau ecodar aplg ut (SSU) pada etap ut pearka apel pada tahap pertaa ag ke- adalah M. Bla j eataka la karaktertk pada ut SSU ke-j dala ut PSU ke-, aka la total da rata-rata dapat dataka ebaga berkut a. Total la karaktertk pada etap PSU ke- adalah
3 M j (3.) dega j : la karaktertk dar ut ke-j dar cluter ke- M : baaka ut apel pada cluter terplh ke- : la total karaktertk pada etap PSU ke- b. Rata-rata la karaktertk PSU ke- adalah M j (3.3) dega : la rata-rata karaktertk PSU ke- : baaka ut apel terplh pada etap cluter (kota pada etap cluter) c. Total la karaktertk dala popula adalah M j j (3.4) M (3.5) (3.6) dega : la total karaktertk dala popula : julah cluter dala popula
4 d. Rata-rata la karaktertk per ut PSU dala popula (3.7) M (3.8) dega : la rata-rata karaktertk per ut PSU dala popula e. Rata-rata la karaktertk per ut SSU dala popula (3.9) M M (3.0) dega M M (3.) : la rata-rata karaktertk per ut SSU dala popula. Eta total da vara eta total a. Rata-rata la karaktertk per ut apel dar cluter ke- j j (3.) dega
5 : la rata-rata karaktertk per ut apel dar cluter ke- b. Rata-rata la karaktertk ut apel pada ag-ag cluter j j (3.3) (3.4) dega : baaka cluter terplh : la rata-rata karaktertk ut apel pada ag-ag cluter c. Vara dar la karaktertk ut apel atar cluter ( ) b (3.5) dega b : vara dar la karaktertk ut apel atar (betwee) cluter d. Vara dar eta rata-rata la karaktertk apel v ( ) ( ) (3.6) v b ( ) (3.7) Apabla la ehgga dperoleh
6 v b ( ) dega (3.8) v ( ) : vara dar eta rata-rata la karaktertk apel e. Stadard error dar eta rata-rata la karaktertk apel ( ) v( ) e (3.9) dega e ( ) : perkraa kealaha ag debabka oleh etode aplg (tadard error) f. Relatve tadard error dar eta rata-rata la karaktertk apel e ( ) ( ) re (3.0) dega re ( ) : relatve tadard error, erupaka rao tadard error terhadap la rata-rata karaktertk ut apel pada ag-ag cluter g. Vara dar karaktertk ut apel dala cluter ke- ( j ) j w (3.) dega w : vara dar karaktertk ut apel dala (wth) cluter ke- h. Rata-rata vara per cluter dar karaktertk apel
7 ( ) ( ) j j w (3.) w w (3.3) dega w : rata-rata vara per cluter dar karaktertk ut apel ag dperhtugka dar ag-ag cluter Dega eghtug vara atar cluter da vara dala cluter aka dapat dhtug tercluter (tra cla) correlato coeffcet atau erg debut rate of hoogeet. Dala aal dguaka data urve, ehgga peghtuga tercluter correlato coeffcet terebut erupaka uatu pedekata. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) j j j j ˆ + ρ (3.4) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) + w w ˆρ (3.5) ( ) ( ) ( ) ˆ w b w b + ρ (3.6) ρˆ : tercluter correlato coeffcet, eujukka tgkat keerata
8 hubuga uatu karaktertk atar ut d dala cluter atau debut rate of hoogeet (roh), la roh d atara da M deff vara etode aplg vara etode apel acak ederhaa + ( )ρˆ deff : deg effect, atu efek dar pegguaa etode aplg ag erupaka rao atara vara uatu etode aplg da etode apel acak ederhaa (SRS) Rao berart etode terebut aa efe dega etode apel acak ederhaa (SRS) Rao < berart etode apel acak ederhaa (SRS) kurag efe Rao > berart etode apel acak ederhaa (SRS) lebh efe Utuk tgkat kepercaaa ebear 95% aka Z, 96. Tgkat kepercaaa α eujukka bahwa eta ag dperoleh ata dharapka aka ± α terletak pada elag Z (tadard error), dega krtera terebut aka ±, daa: elag dar eta p ejad p Z ( p) α e e : peretae arg of error atau relatve tadard error e p : tadard error