PHYLOGENETIC ANALYSIS OF AQUILARIA AND GYRINOPS MEMBER BASED ON TRNL-TRNF GENE SEQUENCE OF CHLOROPLAST. Oleh:

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "PHYLOGENETIC ANALYSIS OF AQUILARIA AND GYRINOPS MEMBER BASED ON TRNL-TRNF GENE SEQUENCE OF CHLOROPLAST. Oleh:"

Transkripsi

1 Jurnal Sangkareang Mataram PHYLOGENETIC ANALYSIS OF AQUILARIA AND GYRINOPS MEMBER BASED ON TRNL-TRNF GENE SEQUENCE OF CHLOROPLAST Oleh: I Gde Adi Suryawan Wangiyana Forestry Faculty of Nusa Tenggara Barat University Abstract: and Gyrinops are main agarwood producers that only could be distinguished based on their flower structure. Molecular characteristic analysis is needed to support morphological character for breeding and conservation purpose. Several molecular analyses were conducted based on similarity characteristic of and Gyrinops. However phylogenetic analysis of these genera was so few to support the polyphasic classification. The purpose of this study is to do phylogenetic analysis based on trnl-trnf sequence. Thirteen sequences of and six sequences of Gyrinops were downloaded from NCBI. ClustalX. program were used for multiple alignment of sequences. Three phylogenetic trees were reconstructed with MEGA. by different method including: Neighbor Joining, Minimum and Maximum Liklihood. Phydit program were used to construct similarity matrix between sequences. Based on phylogenetic analysis, all members were clustered in the same clade. All sister taxa also composed with member except for. On the other hand, G.salicifora, G.Podocarpa and G.Ladermanii are the only Gyrinops members that form same clade. Other Gyrniops members were spread to different clade. It could be concluded that trnl-trnf sequence is a useful phylogenetic marker for although have several limited for Gyrinops. Moreover, based on phylogenetic analysis and similarity analysis it could be suggested that and Gyrinops sould not be separated into different genera. Keyword: Phylogenetic Analysis, -Gyrinops, trnl-trnf Chloroplast PENDAHULUAN Gaharu adalah hasil hutan bukan kayu dengan nilai ekonomis tinggi yang dihasilkan terutama oleh dua genus famili thymelaeaceae yaitu: dan Gyrinops. Dengan nilai ekonomis yang tinggi menyebabkan pesatnya eksploitasi terhadap anggota kedua genus tersebut. Akibatnya kedua genus tersebut terancam kelestariannya sehingga perlu tindakan konservasi (Schmidt, 0). Genus dan Gyrinops selama ini dibedakan secara morfologis berdasarkan struktur bunga. Genus mempunyai 0 buah stamen sementara genus Gyrinops hanya memiliki stamen (Compton and Zich, 00). Di era taksonomi modern saat ini, membedakan dua kelompok hanya berdasarkan satu karakter tunggal kurang relevan. Terlebih lagi seringkali terjadi penyimpangan jumlah stamen pada Gyrinops seperti yang dilaporkan oleh Koherani (0), bahwa jumlah stamen pada G. versteegii bervariasi antara tetapi tidak pernah berjumlah 0. Perkembangan biologi molekular yang pesat belakangan ini mendorong pesatnya perkembangan penerapan data molekular untuk menyokong proses identifikasi dan klasifikasi. Hal ini berlaku juga untuk genus dan Gyrinops. Tercatat beberapa proses identifikasi kedua genus ini dengan menggunakan data molekular diantaranya: studi keragaman genetic anggota genus berdasarkan analisis Isoenzim (Situmorang, 000), studi keragaman genetis pada anggota genus dan Gyrinops versteegii dengan analisis Amplified Fragment Length Polymorphism (Toruan-Mathius et al., 00) dan studi gen δguanine synthase untuk keperluan identifikasi anggota genus (Kumeta and Ito, 0). Study study tersebut menekankan pada analisis similaritas untuk melakukan klasifikasi molekular. Gambar. Struktur bunga Gyrinops (kiri) dan (kanan) (S=stamen) (Koherani, 0) Untuk memperoleh klasifikasi molekular yang bersifat polyphasic dibutuhkan dukungan data pendekatan dengan analisis similaritas dan analisis phylogenetic (Lengeler et al., ). Pendekatan analisis similaritas pada genus dan Gyrinops telah banyak dilakukan sebelumnya namun tidak demikian halnya dengan analisis filogenetik. Untuk itu perlu dilakukan lebih banyak studi filogenetik terhadap kedua genus ini. Untuk analisis filogenetik diperlukan marker molekular yang representatif. Hasil dan kualitas

2 Jurnal Sangkareang Mataram dari analisis filogenetik sangat ditentukan oleh marker yang digunakan (Patwardhan et al., 0). Gen kloroplast telah banyak digunakan sebagai marker molekular untuk analisis filogenetik tumbuhan (Small et al., 00). Komplit genom dari kloroplast digunakan untuk analisis filogenetik berbagai macam tanaman diantaranya: sebagai marker molekular untuk studi anggota genus Oncidium (Wu et al., 00), analisis phylogenetic dan studi genetika populasi anggota genus Cymbidium (Yang et al., 0), marker molekular hubungan filogenetik antar anggota genus Eleusine (Agrawal et al., 0). Belakangan ini, Gen kloroplast sudah mulai digunakan sebagai marker molekular sekaligus DNA barcoding anggota genus. Sekuen Gen kloroplast yang digunakan diantaranya adalah: matk, rbcl, rpob, rpoc, psba-trnh, ITS dan trnl-trnf (Lee et al., 0). Akan tetapi, analisis filogenetik yang secara langsung membandingkan antara anggota genus dan Gyrinops belum pernah dilakukan sebelumnya. Diantara sekuen gen kloroplast, sekuen gen trnl-trnf mempunyai primer yang sangat conserve dengan amplifikasi yang sangat bisa diandalkan sehingga cocok digunakan sebagai marker molekular (Gambar ). Oleh karena itulah Studi ini bertujuan untuk melakukan analisis filogenetik anggota genus dan Gyrinops berdasarkan sekuen trnltrnf kloroplast anggota Famili thymelaeaceae sebagaimana dan Gyrinops. Keterangan tentang sekuen yang digunakan dalam studi ini dapat dilihat pada tabel. Tabel. Keterangan sekuen trnf-trnl anggota genus dan Gyrinops No Spesies Panjang sekuen (bp) Assesion Number Genus A. beccariana AY0. A. citrinicarpa AY. A. crassna AY. A. hirta KU0. A. khasiana AY. A. malaccensis AY. A. microcarpa KU00. A. parvifolia AY. A. rostrata KT. A. sinensis EU. A. subintegra KT. A. urdanetensis AY0. A. yunnanensis KU0. Genus Gyrinops G. caudate AY. G. ledermannii AY. G. podocarpa AY. G. salicifolia AY. G. versteegii KU0. G. walla AY. Outgrup Gonystylus AY b. Gambar. Posisi sekuen Non-Coding spacer kloroplast (trnl-trnf) serta primer yang digunakan untuk amplifikasi c. METODE a. Data sekuen Sekuen gen trnl-trnf kloroplast dari anggota genus dan Gyrinops diunduh dari web NCBI ( menggunakan Multiple Sequence Alignment Multiple Sequence Alignment dilakukan dengan menggunakan program ClustalX.. (Larkin et al., 00). Alignment bertujuan untuk menata sequence trnl-trnf agar satu sama lain diletakkan sesuai dengan posisi homologi antar sequence sehingga dapat dibandingkan. File FASTA digunakan sebagai data input. Alignment total (do complete alignment) dilakukan agar diperoleh file yang kompatibel untuk program MEGA dan PHYDIT. mode Nucleotide Search. Sebanyak sekuen anggota genus Aquilari dan sekuen anggota genus Gyrinops digunakan untuk merekonstruksi pohon filogenetik. Sebagai outgroup untuk melakukan root dipilih sekuen Gonystylus bancanus karena masih merupakan Rekonstruksi Phylogenetic tree dengan MEGA Rekonstruksi pohon filogenetik pada MEGA.(Tamura et al. 0) menggunakan data sequence hasil alignment ClustalX.. Karena terdapat perbedaan format file Clustal X dan Mega, file sekuen harus dikonversi terlebih dahulu agar kompatibel. Rekonstruksi Phylogenetic tree dilakukan dengan menggunakan algoritme filogenetik, yaitu: Neighbor Joining dan Maximum Liklihood. Neighbor Joining tree (Saitou and Nei, ) direkonstruksi dengan menggunakan Test of

3 Jurnal Sangkareang Mataram Phylogeny bootstrap 000 replikasi.model evolusi yang digunakan adalah Tamura Parameter. Laju evolusi (Rates among sites) menggunakan Gamma Distributed. Perlakuan terhadap data jika ada yang hilang (missing data treatment) menggunakan mode complete deletion. Maximum Likelihood tree (Felsenstein,) direkonstruksi dengan menggunakan Test of Phylogeny bootstrap 000 replikasi. Model evolusi yang digunakan adalah Tamura Parameter. Laju evolusi (Rates among sites) menggunakan Gamma Distributed. Perlakuan terhadap data jika ada yang hilang (missing data treatment) menggunakan mode use all sites. Untuk optimasi pohon filogenetik digunakan ML Heuristic Method Nearest-Neighbor-Interchange (NNI) dengan Initial tree for ML adalah Neighbor Joining. d. Pembuatan Matriks Similaritas dengan PHYDIT Program Phydit menggunakan data input berupa hasil alignment dengan format gde sehingga harus dilakukan konversi terlebih dahulu agar data kompatibel. Matriks similaritas nukleotida dibuat dengan mode Generating Similarity Table. Output berupa Matrix similaritas selanjutnya di copy ke MS Excel untuk pengaturan tampilan yang lebih baik (Chun, ). Setelah data matriks similaritas diperoleh, dilakukan analisis hubungan similaritas antara anggota genus Gyrinops dengan Gyrinops, dengan serta Gyrinops dengan dengan nilai cut of value sebesar %. HASIL Pohon filogenetik hasil rekonstruksi dengan menggunakan program MEGA disajikan pada gambar dan gambar Gambar. Neighbor Joining tree Tamura Parameter 000 bootstrap Sementara itu, untuk matriks similaritas ditunjukkan oleh tabel. Matriks similaritas ditampilkan dalam bentuk jauh lebih sederhana dibandingkan dengan matriks similaritas output dari program PHYDIT. Hanya terdapat dua kelompok nilai similaritas antar spesies yang dibandingkan yaitu nilai similaritas lebih dari dan nilai similaritas kurang dari. Tabel. Matriks similaritas dimodifikasi PHYDIT yang 0 0 Gambar. Maximum Likelihood tree Tamura Parameter 000 bootstrap

4 Jurnal Sangkareang Mataram Keterangan: : Anggota genus : Anggota genus Gyrinops (masing masing spesies anggota genus dan Gyrinops dapat dilihat pada table ) : Similaritas > : Similaritas < Untuk menentukan kecenderungan similaritas antar sesama anggota genus Gyrinops, sesama anggota genus dan antar genus Gyrinops dan, maka dibuat tabel yang mampu menerangkan hubungan tersebut seperti tertera pada tabel, dan Tabel. Nilai similaritas antar Anggota Genus Gyrinops dan No 0 0 Gyrinops A.subintegra A.yunnanensis A.citrinic A.subintegra A.parvifolia A.citrinicarpa A.parvifolia A.subintegra A.yunnanensis A.khasiana Index similaritas,,,,,,,,,,0,,,0,,,,,,, Tabel. Nilai similaritas antar anggota genus Gyrinops. NO Gyrinops G.ledermanii G.ledermanii G.salicifolia G.salicifolia G.salicifolia Gyrinops G.salicifo Index similaritas,,,, 00,0,0 Tabel. Nilai similaritas antar anggota genus No 0 A. beccariana A,beccariana A.yunnanensis A,subintegra A,subintegra A,citrinicarpa A,citrinicarpa A,parvifolia A,malaccensis A,hirta A.parvifolia Index Similaritas,,,,0,,, 00, 00,,, PEMBAHASAN Selama ini satu satunya karakter yang digunakan untuk membedakan antara genus Gyrinops dan adalah karakter bunga. Kedua genus tersebut terkenal sebagai penghasil komoditi gaharu yang memiliki nilai ekenomis tinggi. Berdasarkan karakter morfologi bunga, Gyrinops mempunyai jumlah stamen sama dengan jumlah mahkota yaitu sebanyak stamen dan mahkota. Sementara itu, Gyrinops mempunyai jumlah stamen dua kali jumlah mahkota, yaitu: 0 stamen dan mahkota (Koherani, 0). Membedakan takson hanya berdasarkan karakter merupakan hal yang kurang relevan untuk dilakukan diera taksonomi modern. Kelompok takson sebaiknya diklasifikasikan berdasarkan banyak karakter (politetik) bukan hanya dari karakter tunggal (monotetik). Karakter molekular merupakan salah satu karakter kunci yang sangat dapat diandalkan sebagai dasar klasifikasi diera taksonomi modern. Dengan memanfaatkan karakter molekar, dapat dilakukan klarifikasi apakah karakter morfologi bunga sudah cukup dijadikan sebagai acuan untuk membedakan anggota genus dan Gyrinops. Salah satunya adalah analisis filogenetik. Resolusi marker yang digunakan dalam analisis filogenetik merupakan hal yang sangat esensial. Marker yang memiliki resolusi bagus akan mampu membedakan taksa berbeda baik pada level spesies maupun genus. Marker tersebut akan menempatkan taksa satu spesies atau satu genus kedalam clade yang sama dalam phylogenetic tree (Patwardhan et al., 0) Phylogenetic tree yang direkonstruksi menggunakan algoritme berbeda mempunyai topologi yang tidak jauh berbeda. Semua anggota genus tergabung dalam clade yang sama. Hal ini menunjukkan bahwa sekuen gen trnl-trnf

5 mempunyai resolusi cukup bagus untuk analisis filogenetik anggota genus. Untuk anggota genus Gyrinops, tidak semua anggota menempati satu clade. hanya G. salicifolia, G. podocarpa dan G. ladermanii selalu tergabung dalam satu clade. Sementara itu anggota genus Gyrinops lainnya tergabung dalam clade bersama sama dengan anggota genus. Hal ini menunjukkan bahwa sekuen gen trnl-trnf relatif memiliki resolusi yang rendah untuk analisis filogenetik anggota genus Gyrinops Dalam Neighbor Joining tree dan Maximum likelihood tree, terdapat anggota genus Gyrinops yang tergabung dalam clade yang sama dengan anggota genus. Hal ini menunjukkan bahwa pembagian genus dan Gyrinops pada dasarnya tidak bersifat monofiletik karena terdapat anggota genus dan Gyrinops yang membagi nenek moyang bersama. Hal ini juga mengindikasikan bahwa berdasarkan hubungan kekerabatan, dan Gyrinops sebaiknya tidak dipisahkan menjadi genus yang berbeda. Pasangan sister taksa antara Neighbor Joining tree dan Maximum Likelihood tree cukup konsisten meskipun terdapat beberapa perbedaan. Sister taksa merupakan kerabat terdekat terakhir yang tidak berbagi nenek moyang bersama dengan taksa lainnya dalam phylogenetic tree (Gregory, 00). Sister taksa yang terbentuk kebanyakan adalah antara Anggota genus dengan anggota genus aquilaria serta anggota genus Gyrinops dengan anggota genus Gyrinops. Penyimpangan sister taksa terdapat pada pasangan sister taksa G. versteegii dan A. Hirta. Hal ini mengindikasikan bahwa keduanya taksa tersebut seharusnya secara filogenetik menempati genus yang sama. Meskipun direkonstruksi dengan metode statistik dan algoritme berbeda, namun Neighbor Joining tree dan Maximum likelihood tree menunjukkan topology yang tidak jauh berbeda. Neighbor Joining adalah algoritme yang menggunakan metode distance similarity sehingga terdapat indeks similaritas yang disusun menggunakan model evolusi tertentu (Saitou and Nei, ). Sementara itu algoritme Maximum likelihood menggunakan metode character state yang berusaha mencari Phylogenetic tree optimum dari replikasi yang dihasilkan (Felsenstein,). Perbedaan keduanya hanya terlihat dari skala divergensi yang sedikit berbeda antar taksa yang dibandingkan. Skala divergensi taksa pada Neighbor Joining tree sedikit lebih besar dibandingkan dengan skala divergensi taksa Maximum likelihood tree. Pasangan taksa yang menjadi sister taksa memiliki skala divergensi yang berbeda beda. Jurnal Sangkareang Mataram Hal ini menunjukkan bahwa dalam sejarah evolusinya terdapat perbedaan laju evolusi antara taksa yang ada sekarang dengan nenek moyang bersama sister taksa tersebut. Baik pada Neighbor Joining tree dan Maximum likelihood tree pasangan sister taksa A. sinensis dan A. yunnanensis selalu memiliki skala divergensi yang berbeda secara signifikan. Dalam hal ini, A. yunnanensis cenderung memiliki laju evolusi yang jauh lebih tinggi dibandingkan dengan A. sinensis. Selain A. yunnanensis, A. rostrata juga memiliki skala divergensi yang lebih tinggi dibandingkan anggota genus lainnya. Sementara itu untuk anggota genus Gyrinops yang memiliki laju divergensi signifikan berbeda dengan anggota lainnya adalah: G. caudata dan G. ladermanii. Berdasarkan matriks similaritas secara umum tiap anggota genus Aquilari dan Gyrinops memiliki indeks similaritas yang tinggi. Nilai similaritas yang tinggi ini mengindikasikan bahwa antara anggota genus dan Gyrinops memiliki similaritas sekuen trnl-trnf yang tinggi. Hal ini semakin mempertegas bahwa sebenarnya kedua genus ini secara genetis tidak perlu dipisahkan. Analisis similaritas antar taksa selanjutnya dilakukan dengan menggunakan cut of value sebesar. Untuk menjaring agar tidak terlalu banyak ditemukan pasangan taksa dengan indeks similaritas tinggi. Berdasarkan hasil pembandingan nilai similaritas antar taksa, diperoleh pasangan taksa antar genus Gyrinops dan lebih banyak dibandingkan dengan pasangan taksa GyrinopsGyrinops dan -. Berdasarkan data tabel, dan Terdapat pasangan sister taksa Gyrinops-, jauh lebih banyak dibandingkan dengan pasangan taksa GyrinopsGyrinops yang hanya pasang, dan yang hanya pasang. Hal ini menunjukkan bahwa dari segi genetis, similaritas antara anggota Genus Gyrinops dan sangat tinggi sehingga seharusnya tidak dipisahkan menjadi genus berbeda. Similaritas yang tinggi antar anggota genus dan Gyrinops sesuai dengan penelitian Toruan-Mathius et al. (00) bahwa berdasarkan analisis Amplified Fragment Length Polymorphysm (AFLP) antara anggota dan Gyrinops versteegii memiliki nilai similaritas yang tinggi. PENUTUP a. Simpulan Sekuen gen trnl-trnf cocok digunakan untuk analisis filogenetik anggota genus meskipun memiliki keterbatasan jika digunakan untuk genus Gyrinops

6 Jurnal Sangkareang Mataram b. Saran Berdasarkan analisis filogenetik dan analisis hubungan similaritas, dan Gyrinops sebaiknya tidak dipisahkan menjadi genus berbeda. DAFTAR PUSTAKA Agrawal, R., N. Agrawal, R. Tandon and S. N. Raina. 0. Chloroplast genes as genetic markers for inferring patterns of change, maternal ancestry and phylogenetic relationship among Elusine spescies. AoB PLANT : plt0; doi:0.0/aobpla/ plt0 Chun, J.. Computer-assisted classification and identification of actinomycetes. Ph. D. Thesis. University of Newcastle, United Kingdom. Felsenstein, J.. Evolutionary trees from DNA sequences: a maximum likelihood approach. J Mol Evol, Gregory, R. T. 00. Understanding Evolutionary Tree. Evo Edu Outreach (00) : Koherani (0). Studi pembungaan dan perkembangan buah serta viabilitas poleh pohon gaharu (Gyrinops versteegii). Skripsi. Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam Institut Pertanian Bogor. Bogor Kumeta, Y. and M. Ito, 0. Genomic organization of δ-guanine synthase genes in crassna and its possible use for the identification of species. Journal of Natural Medicine,, 0- (0). Larkin M. A., G. Blackshields, N. P. Brown, R. Chenna, P. A. McGettigan, H. McWilliam, F. Valentin, I. M. Wallace, A. Wilm, R. Lopez, J. D. Thompson, T. J. Gibson, D. G. Higgins, 00. ClustalW and ClustalX version. Bioinformatics():. Lee S. Y., W. L. Ng, M. N. Mahat, M. Nazre, R Mohammed. 0. DNA Barcoding of the endangered (Thmelaeaceae) and its application in species authentication of agarwood products traded in the market. PLos ONE (): e0. Doi:0./ journal.pone.0. Lengeler, J. W., G. Drews, H. G. Schlegel.. Biology of Prokaryotes. Georg Thieme Verlag, Stuttgart. Patwardhan, A., S. Ray and A. Roy., 0. Molecular markers in phylogenetic studied-a review. J Phylogen Evolution Biol (0), : Saitou. N and M. Nei,. The Neighbor-joining Method: A New Method for Reconstructing Phylogenetic Trees. Mol. Biol. Evol. ():0-. Schmidt, M. S., 0. Introduction To CITES And Agarwood Overview. PC0 Inf. Annex. Situmorang, J Mikropropagasi Kayu Gaharu ( spp) Asal Riau serta Identifikasi Sifat Genetiknya Berdasarkan Analisis Isoenzim. Tesis. Program Pascasarjana Institut Pertanian Bogor. Bogor. Small R. L., R. C. Cronn and J. F. Wendel, 00. Use of nuclear genes for phylogeny reconstruction in plants. Australian Systematic Botany,. Tamura, K., Peterson, D., Peterson, N., Stecher, G., Nei, M., and S. Kumar.0. MEGA: Molecular Evolutionary GeneticsAnalysis using Maximum Likelihood, Evolutionary Distance,and Maximum Parsimony Methods. Mol Biol Evol., -. Toruan-Mathius, N., D. Rahmawati and Anidah, 00. Genetic variation among species and Gyrinops versteegii using Amplified Fragment Length Polymorphysim Markers. BIOTROPIA. Vol. No., 00:. Wu, F. H., M. T. Chan, D. C. Liao, C. T. Hsu, Y.W. Lee, H. Daniell, M. R. Duvall and C. S. Lin., 00. Complete chloroplast genome of Oncidium Gower Ramsey and evaluation of molecular markers for identification and breeding in Oncidiinae. BMC Plant Biology 00, 0: Yang, J. B., M. Tang, H. T. Li, Z. R. Zhang and D. Z. Li, 0. Complete chloroplast genome of the genus Cymbidium: light into the species identification, phylogenetic implications and population genetic analyses. BMC Evolutionary Biology 0, :. Zich, F. And J. Compton. 00. Agarwood (Gaharu) harvest and trade in Papua New Guinea: a preliminary Assessment.

ISSN No Jurnal Sangkareang Mataram 1

ISSN No Jurnal Sangkareang Mataram 1 ISSN No. 2355-9292 Jurnal Sangkareang Mataram 1 MOLECULAR PHYLOGENETIC ANALYZE OF FUSARIUM FROM AGARWOOD AND OTHERS FUSARIUM WITH DIFFERENT TYPE OF NUTRITION BASED ON GEN ITS 1 Oleh : I Gde Adi Suryawan

Lebih terperinci

SISTEMATIKA DAN FILOGENETIKA MOLEKULER. Topik Hidayat dan Adi Pancoro. suatu organisme dan merekonstruksi hubungan kekerabatannya terhadap organisme

SISTEMATIKA DAN FILOGENETIKA MOLEKULER. Topik Hidayat dan Adi Pancoro. suatu organisme dan merekonstruksi hubungan kekerabatannya terhadap organisme SISTEMATIKA DAN FILOGENETIKA MOLEKULER Topik Hidayat dan Adi Pancoro 1. Apa yang ingin dicapai di dalam Sistematika? Sistematika memiliki peran sentral di dalam Biologi dalam menyediakan sebuah perangkat

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI

BAB II LANDASAN TEORI BAB II LANDASAN TEORI Pada bagian ini akan diuraikan teori-teori dasar yang dijadikan sebagai landasan dalam penulisan tugas akhir ini. 2.1 Ilmu Bioinformatika Bioinformatika merupakan kajian yang mengkombinasikan

Lebih terperinci

BAB IV MEMBANGUN POHON FILOGENETIK. 4.1 Membangun Pohon Filogenetik Menggunakan Aljabar Hipergraf

BAB IV MEMBANGUN POHON FILOGENETIK. 4.1 Membangun Pohon Filogenetik Menggunakan Aljabar Hipergraf BAB IV MEMBANGUN POHON FILOGENETIK 4.1 Membangun Pohon Filogenetik Menggunakan Aljabar Hipergraf Langkah-langkah membangun pohon filogenetik dengan menggunakan Aljabar Hipergraf, berdasarkan jaringan metabolik

Lebih terperinci

KERAGAMAN GENETIK KAMBING BOER BERDASARKAN ANALISIS SEKUEN DNA MITOKONDRIA BAGIAN D-LOOP. Skripsi

KERAGAMAN GENETIK KAMBING BOER BERDASARKAN ANALISIS SEKUEN DNA MITOKONDRIA BAGIAN D-LOOP. Skripsi KERAGAMAN GENETIK KAMBING BOER BERDASARKAN ANALISIS SEKUEN DNA MITOKONDRIA BAGIAN D-LOOP Skripsi Untuk memenuhi sebagian persyaratan guna memperoleh derajat Sarjana Peternakan di Fakultas Pertanian Universitas

Lebih terperinci

PENDAHULUAN. tinggi. Keadaan ini dapat dijadikan modal Indonesia dalam menanggapi

PENDAHULUAN. tinggi. Keadaan ini dapat dijadikan modal Indonesia dalam menanggapi BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia merupakan negara yang memiliki keanekaragaman hayati sangat tinggi. Keadaan ini dapat dijadikan modal Indonesia dalam menanggapi persaingan global yang semakin

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. secara luas. Selain memiliki peran yang sangat penting dalam bidang ekologi,

BAB I PENDAHULUAN. secara luas. Selain memiliki peran yang sangat penting dalam bidang ekologi, 1 BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Euphorbiaceae merupakan salah satu famili tumbuhan yang terdistribusi secara luas. Selain memiliki peran yang sangat penting dalam bidang ekologi, Euphorbiaceae pun

Lebih terperinci

The Origin of Madura Cattle

The Origin of Madura Cattle The Origin of Madura Cattle Nama Pembimbing Tanggal Lulus Judul Thesis Nirmala Fitria Firdhausi G352080111 Achmad Farajallah RR Dyah Perwitasari 9 Agustus 2010 Asal-usul sapi Madura berdasarkan keragaman

Lebih terperinci

Filogenetik Molekuler (Lanjutan) Siti K. Chaerun

Filogenetik Molekuler (Lanjutan) Siti K. Chaerun Filogenetik Molekuler (Lanjutan) Siti K. Chaerun Tahapan Pembuatan Pohon Filogenetika Molekuler Sikuen DNA dari strain (unknown strain) BLAST Sequence Alignment (CLUSTALX) Rekonstruksi Pohon Filogenetika

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN. menjelaskan bahwa DNA Barcode dapat memberikan kontribusi yang kuat. untuk penelitian taksonomi dan keanekaragaman hayati.

I. PENDAHULUAN. menjelaskan bahwa DNA Barcode dapat memberikan kontribusi yang kuat. untuk penelitian taksonomi dan keanekaragaman hayati. 1 I. PENDAHULUAN A. Latar Belakang Kajian molekuler DNA Barcode dapat memberi banyak informasi diantaranya mengenai penataan genetik populasi, hubungan kekerabatan dan penyebab hilangnya keanekaragaman

Lebih terperinci

T E S I S IDENTIFIKASI MYXOBOLUS SP PADA FAMILI CYPRINIDAE DENGAN METODE MOLEKULER DI PROVINSI JAWA TIMUR DAN JAWA TENGAH

T E S I S IDENTIFIKASI MYXOBOLUS SP PADA FAMILI CYPRINIDAE DENGAN METODE MOLEKULER DI PROVINSI JAWA TIMUR DAN JAWA TENGAH T E S I S IDENTIFIKASI MYXOBOLUS SP PADA FAMILI CYPRINIDAE DENGAN METODE MOLEKULER DI PROVINSI JAWA TIMUR DAN JAWA TENGAH Oleh : NIM : 091324153005 SEKOLAH PASCASARJANA UNIVERSITAS AIRLANGGA SURABAYA 2016

Lebih terperinci

VARIASI GENETIK ROTAN BERDASARKAN PENANDA DNA BARCODE matk, rbcl dan ITS PADA PANGKALAN DATA GENBANK MIRANTI ARUM PUTRI

VARIASI GENETIK ROTAN BERDASARKAN PENANDA DNA BARCODE matk, rbcl dan ITS PADA PANGKALAN DATA GENBANK MIRANTI ARUM PUTRI VARIASI GENETIK ROTAN BERDASARKAN PENANDA DNA BARCODE matk, rbcl dan ITS PADA PANGKALAN DATA GENBANK MIRANTI ARUM PUTRI DEPARTEMEN SILVIKULTUR FAKULTAS KEHUTANAN INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2015 PERNYATAAN

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN HASIL DAN PEMBAHASAN Deteksi Fabavirus pada Tanaman Nilam Deteksi Fabavirus Melalui Uji Serologi Tanaman nilam dari sampel yang telah dikoleksi dari daerah Cicurug dan Gunung Bunder telah berhasil diuji

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN A. Jenis Penelitian Penelitian ini dilakukan dengan menggunakan metode deskriptif untuk mendata dan mengevaluasi karakteristik morfologi daun, duri, buah, mata dan mahkota pada

Lebih terperinci

SISTEMATIKA DAN FILOGENETIKA MOLEKULER

SISTEMATIKA DAN FILOGENETIKA MOLEKULER SISTEMATIKA DAN FILOGENETIKA MOLEKULER Topik Hidayat* Adi Pancoro** *Jurusan Pendidikan Biologi, FPMIPA, UPI **Sekolah Ilmu dan Teknologi Hayati, ITB Sistematika? Sistematika adalah ilmu tentang keanekaragaman

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN. Amplifikasi Daerah D-loop M B1 B2 B3 M1 M2 P1 P2 (-)

HASIL DAN PEMBAHASAN. Amplifikasi Daerah D-loop M B1 B2 B3 M1 M2 P1 P2 (-) HASIL DAN PEMBAHASAN Amplifikasi Daerah D-loop Amplifikasi daerah D-loop DNA mitokondria (mtdna) pada sampel DNA sapi Bali, Madura, Pesisir, Aceh, dan PO dilakukan dengan menggunakan mesin PCR Applied

Lebih terperinci

APLIKASI DNA BARCODE UNTUK IDENTIFIKASI JENIS MERANTI DAN ROTAN AHMAD BAIQUNI RANGKUTI SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2016

APLIKASI DNA BARCODE UNTUK IDENTIFIKASI JENIS MERANTI DAN ROTAN AHMAD BAIQUNI RANGKUTI SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2016 i APLIKASI DNA BARCODE UNTUK IDENTIFIKASI JENIS MERANTI DAN ROTAN AHMAD BAIQUNI RANGKUTI SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2016 ii iii PERNYATAAN MENGENAI TESIS DAN SUMBER INFORMASI SERTA

Lebih terperinci

BARCODING ELANG JAWA (Nisaetus bartelsi) BERDASARKAN GEN CYTOCHROME-B SEBAGAI UPAYA KONSERVASI GENETIK

BARCODING ELANG JAWA (Nisaetus bartelsi) BERDASARKAN GEN CYTOCHROME-B SEBAGAI UPAYA KONSERVASI GENETIK BARCODING ELANG JAWA (Nisaetus bartelsi) BERDASARKAN GEN CYTOCHROME-B SEBAGAI UPAYA KONSERVASI GENETIK Dina Ayu Valentiningrum 1, Dwi Listyorini 2, Agung Witjoro 3 Jurusan Biologi, FMIPA, Universitas Negeri

Lebih terperinci

Analisis Filogenetik Nannophya pygmaea (Odonata: Libellulidae)

Analisis Filogenetik Nannophya pygmaea (Odonata: Libellulidae) Analisis Filogenetik Nannophya pygmaea (Odonata: Libellulidae) Trina E. Tallei Jurusan Biologi, Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam, Universitas Sam Ratulangi, Manado, Indonesia Email: trina@daad-alumni.de

Lebih terperinci

STUDI FILOGENETIK Mangifera laurina dan KERABAT DEKATNYA. Key word; Mangifera laurina, phylogenetic, cpdna trnl-f intergenic spacer, progenitor, Hiku

STUDI FILOGENETIK Mangifera laurina dan KERABAT DEKATNYA. Key word; Mangifera laurina, phylogenetic, cpdna trnl-f intergenic spacer, progenitor, Hiku STUDI FILOGENETIK Mangifera laurina dan KERABAT DEKATNYA MENGGUNAKAN PENANDA cpdna trnl-f INTERGENIK SPACER (Phylogenetic study of M. laurina and related species based on cpdna trnl-f intergenic spacer)

Lebih terperinci

PENGGUNAAN ALJABAR HIPERGRAF UNTUK MEMBANGUN POHON FILOGENETIK

PENGGUNAAN ALJABAR HIPERGRAF UNTUK MEMBANGUN POHON FILOGENETIK PENGGUNAAN ALJABAR HIPERGRAF UNTUK MEMBANGUN POHON FILOGENETIK TESIS Karya tulis sebagai salah satu syarat Untuk memperoleh gelar Magister dari Institut Teknologi Bandung Oleh: Mulia Astuti NIM: 20106009

Lebih terperinci

Seminar Nasional Biologi 2010 I. Bidang Keanekaragaman Hayati SB/P/KR/01 IDENTIFIKASI GENOTIP HIBRIDA HASIL PERSILANGAN ANGGREK LOKAL Vanda tricolor Lindl. var suavis ASAL MERAPI DAN Vanda limbata Blume.

Lebih terperinci

DIAGRAM FILOGENIK HASIL SEKUENS BASA DNA MENGGUNAKAN PROGRAM MEGA-7 (MOLECULAR EVOLUTIONARY GENETICS ANALYSIS)

DIAGRAM FILOGENIK HASIL SEKUENS BASA DNA MENGGUNAKAN PROGRAM MEGA-7 (MOLECULAR EVOLUTIONARY GENETICS ANALYSIS) DIAGRAM FILOGENIK HASIL SEKUENS BASA DNA MENGGUNAKAN PROGRAM MEGA-7 (MOLECULAR EVOLUTIONARY GENETICS ANALYSIS) Harumi Yuniarti* ), Bambang Cholis S* ), Astri Rinanti** ) *) Jurusan Teknik Industri, Fakultas

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN. A. Latar Belakang

I. PENDAHULUAN. A. Latar Belakang I. PENDAHULUAN A. Latar Belakang Klasifikasi bakteri secara filogenetik dapat dilakukan melalui analisis taksonomi molekular (Sembiring, 2010). Data yang digunakan adalah sekuens gen yang mengkode 16S

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. negara kepulauan yang terdiri dari tujuh belas ribu pulau. Pulau yang satu dengan

BAB I PENDAHULUAN. negara kepulauan yang terdiri dari tujuh belas ribu pulau. Pulau yang satu dengan BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia terletak di antara dua benua, Asia dan Australia, merupakan negara kepulauan yang terdiri dari tujuh belas ribu pulau. Pulau yang satu dengan lainnya dipisahkan

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Melon (Cucumis melo L.) merupakan salah satu tanaman hortikultura yang

BAB I PENDAHULUAN. Melon (Cucumis melo L.) merupakan salah satu tanaman hortikultura yang BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Melon (Cucumis melo L.) merupakan salah satu tanaman hortikultura yang telah banyak dikonsumsi oleh masyarakat Indonesia. Melon termasuk familia Cucurbitaceae yang menjadi

Lebih terperinci

BAB IV SIMULASI PEMBENTUKAN PHYLOGENETIC TREE PADA BEBERAPA DATA KOLEKSI DAN MELIHAT HUBUNGAN KEKERABATANNYA

BAB IV SIMULASI PEMBENTUKAN PHYLOGENETIC TREE PADA BEBERAPA DATA KOLEKSI DAN MELIHAT HUBUNGAN KEKERABATANNYA BAB IV SIMULASI PEMBENTUKAN PHYLOGENETIC TREE PADA BEBERAPA DATA KOLEKSI DAN MELIHAT HUBUNGAN KEKERABATANNYA 4.1 Data Koleksi Pada simulasi ini, penulis membutuhkan beberapa data yang akan digunakan sebagai

Lebih terperinci

II. METODE PENELITIAN

II. METODE PENELITIAN 4 II. METODE PENELITIAN 1. Materi, Lokasi dan Waktu Penelitian 1.1 Materi Penelitian Bahan yang digunakan dalam penelitian ini adalah ikan dari Ordo Siluriformes koleksi Dr. Agus Nuryanto yang disimpan

Lebih terperinci

Floribunda 4(6)

Floribunda 4(6) Floribunda 4(6) 2013 129 ANALISIS VARIASI GENETIK AMORPHOPHALLUS MUELLERI BLUME DARI BERBAGAI POPULASI DI JAWA TIMUR BERDASARKAN SEKUEN INTRON trnl Erta Puri Rosidiani *), Estri Laras Arumingtyas & Rodliyati

Lebih terperinci

Penerapan Model Markov Tersembunyi untuk Mengetahui Persentase Kecocokan dari Deoxyribonucleic Acid pada Pohon Filogenetik Ursidae (Beruang)

Penerapan Model Markov Tersembunyi untuk Mengetahui Persentase Kecocokan dari Deoxyribonucleic Acid pada Pohon Filogenetik Ursidae (Beruang) Statistika, Vol. 15 No. 2, 73 86 November 2015 Penerapan Model Markov Tersembunyi untuk Mengetahui Persentase Kecocokan dari Deoxyribonucleic Acid pada Pohon Filogenetik Ursidae (Beruang) Rini Cahyandari

Lebih terperinci

STUDI HOMOLOGI DAERAH TERMINAL-C HASIL TRANSLASI INSCRIPTO BEBERAPA GEN DNA POLIMERASE I

STUDI HOMOLOGI DAERAH TERMINAL-C HASIL TRANSLASI INSCRIPTO BEBERAPA GEN DNA POLIMERASE I STUDI HOMOLOGI DAERAH TERMINAL-C HASIL TRANSLASI INSCRIPTO BEBERAPA GEN DNA POLIMERASE I T 572 MUL ABSTRAK DNA polimerase merupakan enzim yang berperan dalam proses replikasi DNA. Tiga aktivitas yang umumnya

Lebih terperinci

DNA BARCODE DAN ANALISIS FILOGENETIK MOLEKULER BEBERAPA JENIS BIVALVIA ASAL PERAIRAN SULAWESI UTARA BERDASARKAN GEN COI

DNA BARCODE DAN ANALISIS FILOGENETIK MOLEKULER BEBERAPA JENIS BIVALVIA ASAL PERAIRAN SULAWESI UTARA BERDASARKAN GEN COI DNA BARCODE DAN ANALISIS FILOGENETIK MOLEKULER BEBERAPA JENIS BIVALVIA ASAL PERAIRAN SULAWESI UTARA BERDASARKAN GEN COI (The DNA Barcode and molecular phylogenetic analysis several Bivalve species from

Lebih terperinci

STRUKTUR GENETIK DAN FILOGENI YELLOWFIN TUNA

STRUKTUR GENETIK DAN FILOGENI YELLOWFIN TUNA STRUKTUR GENETIK DAN FILOGENI YELLOWFIN TUNA (Thunnus albacares) BERDASARKAN SEKUEN DNA MITKONDRIA CONTROL REGION SITOKROM OKSIDASE I PADA DIVERSITAS ZONE BIOGEOGRAFI I Made Sara Wijana 1 dan I Gusti Ngurah

Lebih terperinci

ANALISIS KERAGAMAN GENETIK KELAPA SAWIT (Elaeis guineensis Jacq) ASAL JAWA BARAT DENGAN PENANDA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA)

ANALISIS KERAGAMAN GENETIK KELAPA SAWIT (Elaeis guineensis Jacq) ASAL JAWA BARAT DENGAN PENANDA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) ANALISIS KERAGAMAN GENETIK KELAPA SAWIT (Elaeis guineensis Jacq) ASAL JAWA BARAT DENGAN PENANDA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) MUHAMMAD IQBAL SYUKRI DEPARTEMEN BIOKIMIA FAKULTAS MATEMATIKA DAN

Lebih terperinci

BAB IV SIMULASI MODEL JUKES-CANTOR DAN MODEL KIMURA. terdapat pada Bab III akan disimulasikan dengan menggunakan aplikasi

BAB IV SIMULASI MODEL JUKES-CANTOR DAN MODEL KIMURA. terdapat pada Bab III akan disimulasikan dengan menggunakan aplikasi BAB IV SIMULASI MODEL JUKES-CANTOR DAN MODEL KIMURA 4.1 SIMULASI Pada bab ini model Jukes-Cantor (3.11) dan model Kimura (3.28) yang terdapat pada Bab III akan disimulasikan dengan menggunakan aplikasi

Lebih terperinci

POPULASI, IDENTIFIKASI DAN DETEKSI FRAGMEN GEN PENGHASIL AFLATOKSIN ASPERGILLUS FLAVUS PADA KACANG TANAH DAN PRODUK OLAHANNYA KEMALA S.

POPULASI, IDENTIFIKASI DAN DETEKSI FRAGMEN GEN PENGHASIL AFLATOKSIN ASPERGILLUS FLAVUS PADA KACANG TANAH DAN PRODUK OLAHANNYA KEMALA S. POPULASI, IDENTIFIKASI DAN DETEKSI FRAGMEN GEN PENGHASIL AFLATOKSIN ASPERGILLUS FLAVUS PADA KACANG TANAH DAN PRODUK OLAHANNYA KEMALA S. NAGUR SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2014 PERNYATAAN

Lebih terperinci

MATERI DAN METODE. Lokasi dan Waktu. Materi. Tabel 1. Jumah Sampel Darah Ternak Sapi Indonesia Ternak n Asal Sapi Bali 2 4

MATERI DAN METODE. Lokasi dan Waktu. Materi. Tabel 1. Jumah Sampel Darah Ternak Sapi Indonesia Ternak n Asal Sapi Bali 2 4 MATERI DAN METODE Lokasi dan Waktu Penelitian dilaksanakan di Laboratorium Genetika Molekuler Ternak, Bagian Pemuliaan dan Genetika Ternak, Fakultas Peternakan, Institut Pertanian Bogor. penelitian ini

Lebih terperinci

KEMUNGKINAN (LIKELIHOOD) MODEL FILOGENETIK MELALUI MODEL MARKOV TERSEMBUNYI Studi kasus: Hylobates, Pongo, Gorilla, Homo sapiens, dan Pan TESIS

KEMUNGKINAN (LIKELIHOOD) MODEL FILOGENETIK MELALUI MODEL MARKOV TERSEMBUNYI Studi kasus: Hylobates, Pongo, Gorilla, Homo sapiens, dan Pan TESIS KEMUNGKINAN (LIKELIHOOD) MODEL FILOGENETIK MELALUI MODEL MARKOV TERSEMBUNYI Studi kasus: Hylobates, Pongo, Gorilla, Homo sapiens, dan Pan TESIS Karya tulis sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar

Lebih terperinci

ANALISA KEKERABATAN 14 SPESIES PRIMATA DENGAN PROGRAM MEGA 4. Abdul Rahman Program Studi Pendidikan Biologi, Jurusan PMIPA FKIP UNIB

ANALISA KEKERABATAN 14 SPESIES PRIMATA DENGAN PROGRAM MEGA 4. Abdul Rahman Program Studi Pendidikan Biologi, Jurusan PMIPA FKIP UNIB ANALISA KEKERABATAN 14 SPESIES PRIMATA DENGAN PROGRAM MEGA 4 Abdul Rahman Program Studi Pendidikan Biologi, Jurusan PMIPA FKIP UNIB Abstrak Primata adalah kelompok mamalia berplasenta, memiliki tiga jenis

Lebih terperinci

KAJIAN PENANDA GENETIK GEN CYTOCHROME B DAN DAERAH D-LOOP PADA Tarsius sp. OLEH : RINI WIDAYANTI

KAJIAN PENANDA GENETIK GEN CYTOCHROME B DAN DAERAH D-LOOP PADA Tarsius sp. OLEH : RINI WIDAYANTI KAJIAN PENANDA GENETIK GEN CYTOCHROME B DAN DAERAH D-LOOP PADA Tarsius sp. OLEH : RINI WIDAYANTI SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2006 i ABSTRACT RINI WIDAYANTI. The Study of Genetic

Lebih terperinci

PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang

PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Tuna mata besar (Thunnus obesus) atau lebih dikenal dengan bigeye tuna adalah salah satu anggota Famili Scombridae dan merupakan salah satu komoditi ekspor perikanan tuna

Lebih terperinci

PRAKATA. Alhamdulillah syukur senantiasa penulis panjatkan kepada Allah swt., atas

PRAKATA. Alhamdulillah syukur senantiasa penulis panjatkan kepada Allah swt., atas PRAKATA Alhamdulillah syukur senantiasa penulis panjatkan kepada Allah swt., atas segala nikmat dan karunia-nya, penulisan Tugas Akhir dengan judul Keragaman Genetik Abalon (Haliotis asinina) Selat Lombok

Lebih terperinci

ANALISIS JARAK GENETIK DAN FILOGENETIK KAMBING JAWA RANDU MELALUI SEKUEN DAERAH DISPLACEMENT LOOP (D-LOOP) DNA MITOKONDRIA.

ANALISIS JARAK GENETIK DAN FILOGENETIK KAMBING JAWA RANDU MELALUI SEKUEN DAERAH DISPLACEMENT LOOP (D-LOOP) DNA MITOKONDRIA. ANALISIS JARAK GENETIK DAN FILOGENETIK KAMBING JAWA RANDU MELALUI SEKUEN DAERAH DISPLACEMENT LOOP (D-LOOP) DNA MITOKONDRIA Skripsi Untuk memenuhi sebagian persyaratan guna memperoleh derajat Sarjana Peternakan

Lebih terperinci

Variasi dan Filogeni Kancil dan Napu (Tragulus Sp.) di Indonesia Menggunakan Gen 12s rrna Mitokondria

Variasi dan Filogeni Kancil dan Napu (Tragulus Sp.) di Indonesia Menggunakan Gen 12s rrna Mitokondria Jurnal Veteriner Maret 2016 Vol. 17 No. 1 : 22-29 pissn: 1411-8327; eissn: 2477-5665 DOI: 10.19087/jveteriner.2016.17.1.22 Terakreditasi Nasional SK. No. 15/XI/Dirjen Dikti/2011 online pada http://ejournal.unud.ac.id/php.index/jvet.

Lebih terperinci

IDENTIFIKASI GEN PENANDA MOLEKULER KADAR ISOFLAVON KEDELAI HITAM ADAPTIF PERUBAHAN IKLIM

IDENTIFIKASI GEN PENANDA MOLEKULER KADAR ISOFLAVON KEDELAI HITAM ADAPTIF PERUBAHAN IKLIM IDENTIFIKASI GEN PENANDA MOLEKULER KADAR ISOFLAVON KEDELAI HITAM ADAPTIF PERUBAHAN IKLIM IDENTIFICATION OF MOLECULAR MARKER GENES FOR ISOFLAVONE CONTENT ON BLACK SOYBEAN ADAPTIVE TO CLIMATE CHANGE Tati

Lebih terperinci

Abstrak Thesis Mochamad Syaiful Rijal Hasan G

Abstrak Thesis Mochamad Syaiful Rijal Hasan G Abstrak Thesis Mochamad Syaiful Rijal Hasan G352090161 Mochamad Syaiful Rijal Hasan. Achmad Farajallah, dan Dyah Perwitasari. 2011. Polymorphism of fecundities genes (BMPR1B and BMP15) on Kacang, Samosir

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN. Fauna (CITES), P. pruatjan masuk ke dalam daftar Appendix I yang dinyatakan

I. PENDAHULUAN. Fauna (CITES), P. pruatjan masuk ke dalam daftar Appendix I yang dinyatakan I. PENDAHULUAN A. LATAR BELAKANG Pimpinella pruatjan Molkenb. (Apiaceae) atau yang dikenal dengan nama purwoceng. P. pruatjan sebagai tanaman herba komersial berkhasiat obat yaitu sebagai afrodisiak, diuretik

Lebih terperinci

ANALISIS KERAGAMAN GENETIK KAYU AFRIKA (Maesopsis eminii Engl.) BERDASARKAN PENANDA RANDOM AMPLIFIED POLYMORPHIC DNA (RAPD) YULISTIA WULANDARI

ANALISIS KERAGAMAN GENETIK KAYU AFRIKA (Maesopsis eminii Engl.) BERDASARKAN PENANDA RANDOM AMPLIFIED POLYMORPHIC DNA (RAPD) YULISTIA WULANDARI ANALISIS KERAGAMAN GENETIK KAYU AFRIKA (Maesopsis eminii Engl.) BERDASARKAN PENANDA RANDOM AMPLIFIED POLYMORPHIC DNA (RAPD) YULISTIA WULANDARI DEPARTEMEN SILVIKULTUR FAKULTAS KEHUTANAN INSTITUT PERTANIAN

Lebih terperinci

ANALISIS DNA MITOKONDRIA BADAK SUMATERA DALAM KONSERVASI GENETIK HANDAYANI

ANALISIS DNA MITOKONDRIA BADAK SUMATERA DALAM KONSERVASI GENETIK HANDAYANI ANALISIS DNA MITOKONDRIA BADAK SUMATERA DALAM KONSERVASI GENETIK HANDAYANI SEKOLAH PASCA SARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2008 2 SURAT PERNYATAAN MENGENAI TESIS DAN SUMBER INFORMASI Saya menyatakan

Lebih terperinci

VARIASI DNA KLOROPLAS Shorea leprosula Miq. DI INDONESIA MENGGUNAKAN PENANDA PCR-RFLP RURI SITI RESMISARI

VARIASI DNA KLOROPLAS Shorea leprosula Miq. DI INDONESIA MENGGUNAKAN PENANDA PCR-RFLP RURI SITI RESMISARI VARIASI DNA KLOROPLAS Shorea leprosula Miq. DI INDONESIA MENGGUNAKAN PENANDA PCR-RFLP RURI SITI RESMISARI SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2006 PERNYATAAN Dengan ini saya menyatakan

Lebih terperinci

ANALISIS DNA MITOKONDRIA BADAK SUMATERA DALAM KONSERVASI GENETIK HANDAYANI

ANALISIS DNA MITOKONDRIA BADAK SUMATERA DALAM KONSERVASI GENETIK HANDAYANI ANALISIS DNA MITOKONDRIA BADAK SUMATERA DALAM KONSERVASI GENETIK HANDAYANI SEKOLAH PASCA SARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2008 2 SURAT PERNYATAAN MENGENAI TESIS DAN SUMBER INFORMASI Saya menyatakan

Lebih terperinci

I. PENGENALAN NATIONAL CENTRE FOR BIOTECHNOLOGY INFORMATION (NCBI)

I. PENGENALAN NATIONAL CENTRE FOR BIOTECHNOLOGY INFORMATION (NCBI) I. PENGENALAN NATIONAL CENTRE FOR BIOTECHNOLOGY INFORMATION (NCBI) A. PENDAHULUAN NCBI (National Centre for Biotechnology Information) merupakan suatu institusi yang menyediakan sumber informasi terkait

Lebih terperinci

IV. KESIMPULAN DAN SARAN

IV. KESIMPULAN DAN SARAN IV. KESIMPULAN DAN SARAN 1. Dari pustaka yang terkumpul menunjukkan bahwa Gyrinops merupakan jenis yang jarang diteliti sehingga informasi tentang berbagai hal (ekologi, habitat, perbungaan, perbanyakan,

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II TINJAUAN PUSTAKA 3 BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Deskripsi Spesies Azadirachta indica memiliki nama lokal mimba atau nimbi. Tanaman mimba dapat beradaptasi di daerah tropis. Di Indonesia, tanaman mimba dapat tumbuh dengan

Lebih terperinci

ABSTRACT. Genetic Relationship offour DwarfCoconut Populations Based on RAPD (Ram/QmA""lijkdPolymoT]Jhic DNA) SALEHA HANNUM

ABSTRACT. Genetic Relationship offour DwarfCoconut Populations Based on RAPD (Ram/QmAlijkdPolymoT]Jhic DNA) SALEHA HANNUM ABSTRACT Genetic Relationship offour DwarfCoconut Populations Based on RAPD (Ram/QmA""lijkdPolymoT]Jhic DNA) SALEHA HANNUM Under the supervision ofalex HARTANA and SUHARSONO Genetic relationships among

Lebih terperinci

Gambar 1. Visualisasi elektroforesis hasil PCR (kiri) dan Sekuen Gen Hf1-exon 1 Petunia x hybrida cv. Picotee Rose yang berhasil diisolasi.

Gambar 1. Visualisasi elektroforesis hasil PCR (kiri) dan Sekuen Gen Hf1-exon 1 Petunia x hybrida cv. Picotee Rose yang berhasil diisolasi. GTGGCCGGTGATCGG-3 ) dan reverse (5 -CCGATATGAGTCGAGAGGGCC-3 ). Hasil PCR dicek dengan elektroforesis pada agarose 1,5%. Sekuensing gen target dilakukan di 1st Base Malaysia. Hasil sekuensing berupa elektroferogram

Lebih terperinci

Lecture 1 Tatap Muka 2

Lecture 1 Tatap Muka 2 1/5 Maret 2010 Lecture 1 Tatap Muka 2 Biological Diversity I: A. Filogeni dan Pohon Kehidupan B. Bacteria dan Archaea C. Protista D. Fungi Kompetensi: 1. Mahasiswa mampu menerangkan pohon filogeni 2. Mahasiswa

Lebih terperinci

4 HASIL DAN PEMBAHASAN

4 HASIL DAN PEMBAHASAN 4 HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Karakteristik Morfologi Pada penelitian ini digunakan lima sampel koloni karang yang diambil dari tiga lokasi berbeda di sekitar perairan Kepulauan Seribu yaitu di P. Pramuka

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN HASIL DAN PEMBAHASAN Ekstraksi dan Amplifikasi Sampel Daun Ekstraksi dalam penelitian ini menggunakan metode CTAB yang telah dilakukan terhadap 30 sampel daun. Hasil elektroforesis rata-rata menunjukkan

Lebih terperinci

PENDAHULUAN. Berk. Penel. Hayati Edisi Khusus: 4B (27 32), 2011

PENDAHULUAN. Berk. Penel. Hayati Edisi Khusus: 4B (27 32), 2011 Perbandingan Karakteristik Marka Genetik Cytochrome B Berdasarkan Keragaman Genetik Basa Nukleotida dan Asam Amino pada Harimau Sumatera Ulfi Faizah 1, Dedy Duryadi Solihin 2,dan Ligaya Ita Tumbelaka 3

Lebih terperinci

Lumba-Lumba Hidung Botol Laut Jawa Adalah Tursiops aduncus Berdasar Sekuen Gen NADH Dehidrogenase Subunit 6

Lumba-Lumba Hidung Botol Laut Jawa Adalah Tursiops aduncus Berdasar Sekuen Gen NADH Dehidrogenase Subunit 6 Jurnal Veteriner Maret 2014 Vol. 15 No. 1:94-102 ISSN : 1411-8327 Lumba-Lumba Hidung Botol Laut Jawa Adalah Tursiops aduncus Berdasar Sekuen Gen NADH Dehidrogenase Subunit 6 (VERIFICATION BOTTLENOSE DOLPHINS

Lebih terperinci

FAKULTAS BIOLOGI LABORATORIUM GENETIKA & PEMULIAAN INSTRUKSI KERJA UJI SIMILARITAS UNTUK HUBUNGAN KEKERABATAN

FAKULTAS BIOLOGI LABORATORIUM GENETIKA & PEMULIAAN INSTRUKSI KERJA UJI SIMILARITAS UNTUK HUBUNGAN KEKERABATAN Halaman : 1 dari 5 METODE UJI 1. RUANG LINGKUP Metode ini digunakan untuk mengukur indeks similaritas pada individu sebagai dasar untuk menentukan hubungan kekerabatan dari tumbuhan, hewan maupun manusia.

Lebih terperinci

JMHT Vol. XV, (3): , Desember 2009 Artikel Ilmiah ISSN:

JMHT Vol. XV, (3): , Desember 2009 Artikel Ilmiah ISSN: Evaluasi Pertumbuhan dan Keragaman Genetik Tanaman Gunung (Dipterocarpus retusus blume.) dan (Dipterocarpus hasseltii blume.) Berdasarkan Penanda RAPD Growth and Genetic Variation Evaluation of Mountain

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Indonesia merupakan salah satu negara tropis dan diketahui memiliki level

BAB I PENDAHULUAN. Indonesia merupakan salah satu negara tropis dan diketahui memiliki level BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia merupakan salah satu negara tropis dan diketahui memiliki level biodiversitas tinggi. Tingginya level biodiversitas tersebut ditunjukkan dengan tingginya keanekaragaman

Lebih terperinci

3. Persempit pencarian anda hanya untuk gen terkait MDR pada M.tuberculosis dengan cara:

3. Persempit pencarian anda hanya untuk gen terkait MDR pada M.tuberculosis dengan cara: 2A. ANALISIS DNA SEQUENCE I.DNA sequence database searching 1. Arahkan browser anda ke www.ncbi.nlm.nih.gov 2. Pada menu "Search", ganti "All Databases" menjadi "Nucleotide", masukkan keyword "Mycobacterium

Lebih terperinci

PENGANTAR. Latar Belakang. Itik yang dikenal saat ini adalah hasil penjinakan itik liar (Anas Boscha atau

PENGANTAR. Latar Belakang. Itik yang dikenal saat ini adalah hasil penjinakan itik liar (Anas Boscha atau PENGANTAR Latar Belakang Itik yang dikenal saat ini adalah hasil penjinakan itik liar (Anas Boscha atau Wild Mallard). Proses penjinakan telah terjadi berabad-abad yang lalu dan di Asia Tenggara merupakan

Lebih terperinci

STUDI FILOGENETIK ELANG LAUT PERUT PUTIH (Haliaeetus leucogaster) YANG HIDUP DI PULAU JAWA BERDASARKAN GEN Cytochrome-b (Cyt-b)

STUDI FILOGENETIK ELANG LAUT PERUT PUTIH (Haliaeetus leucogaster) YANG HIDUP DI PULAU JAWA BERDASARKAN GEN Cytochrome-b (Cyt-b) STUDI FILOGENETIK ELANG LAUT PERUT PUTIH (Haliaeetus leucogaster) YANG HIDUP DI PULAU JAWA BERDASARKAN GEN Cytochrome-b (Cyt-b) Riri Wiyanti Retnaningtyas, Nuning Wulandari, Dwi Listyorini Jurusan Biologi,

Lebih terperinci

PERBANDINGAN POLA PITA AMPLIFIKASI DNA DAUN, BUNGA, DAN BUAH KELAPA SAWIT NORMAL DAN ABNORMAL ALFINIA AZIZAH

PERBANDINGAN POLA PITA AMPLIFIKASI DNA DAUN, BUNGA, DAN BUAH KELAPA SAWIT NORMAL DAN ABNORMAL ALFINIA AZIZAH PERBANDINGAN POLA PITA AMPLIFIKASI DNA DAUN, BUNGA, DAN BUAH KELAPA SAWIT NORMAL DAN ABNORMAL ALFINIA AZIZAH PROGRAM STUDI BIOKIMIA FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM INSTITUT PERTANIAN BOGOR

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN HASIL DAN PEMBAHASAN Polimorfisme RAPD dan Mikrosatelit Penelitian ini menggunakan primer dari Operon Technology, dimana dari 10 primer acak yang diseleksi, primer yang menghasilkan pita amplifikasi yang

Lebih terperinci

ANALISIS FILOGENETIK TIGA POPULASI DUKU TURAK (Lansium domesticum Corr.) ASAL KABUPATEN KUANTAN SINGINGI BERDASARKAN KARAKTER MORFOLOGI

ANALISIS FILOGENETIK TIGA POPULASI DUKU TURAK (Lansium domesticum Corr.) ASAL KABUPATEN KUANTAN SINGINGI BERDASARKAN KARAKTER MORFOLOGI ANALISIS FILOGENETIK TIGA POPULASI DUKU TURAK (Lansium domesticum Corr.) ASAL KABUPATEN KUANTAN SINGINGI BERDASARKAN KARAKTER MORFOLOGI Dewi Kartika S 1, Fitmawati 2, Nery Sofiyanti 2 1 Mahasiswa Program

Lebih terperinci

STUDI FILOGENETIK ELANG LAUT PERUT PUTIH (Haliaeetus leucogaster) BERDASARKAN DNA BARCODING CYTOCHROME-C OXCIDACE SUB UNIT I (COI)

STUDI FILOGENETIK ELANG LAUT PERUT PUTIH (Haliaeetus leucogaster) BERDASARKAN DNA BARCODING CYTOCHROME-C OXCIDACE SUB UNIT I (COI) 9-078 STUDI FILOGENETIK ELANG LAUT PERUT PUTIH (Haliaeetus leucogaster) BERDASARKAN DNA BARCODING CYTOCHROME-C OXCIDACE SUB UNIT I (COI) The Phylogenetic Study of The White-bellied Sea Eagle (Haliaeetus

Lebih terperinci

SKRIPSI. ANALISIS POPULASI GENETIK PASAK BUMI (Eurycoma longifolia Jack) BERDASARKAN PENANDA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA)

SKRIPSI. ANALISIS POPULASI GENETIK PASAK BUMI (Eurycoma longifolia Jack) BERDASARKAN PENANDA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) SKRIPSI ANALISIS POPULASI GENETIK PASAK BUMI (Eurycoma longifolia Jack) BERDASARKAN PENANDA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) Oleh: Ade Rosidin 10982008445 PROGRAM STUDI AGROTEKNOLOGI FAKULTAS PERTANIAN

Lebih terperinci

Kajian Molekuler Daerah D-Loop Parsial DNA Mitokondria Kuda (Equus caballus) Asli Tengger

Kajian Molekuler Daerah D-Loop Parsial DNA Mitokondria Kuda (Equus caballus) Asli Tengger Jurnal Veteriner Maret 2010 Vol. 11 No. 1 : 1-6 ISSN : 1411-8327 Kajian Molekuler Daerah D-Loop Parsial DNA Mitokondria Kuda (Equus caballus) Asli Tengger (MOLECULER STUDY ON PARTIAL D-LOOP OF MITOCHONDRIAL

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. mulai dari tepi laut hingga dataran tinggi. Familia Pandanaceae terdiri dari

BAB I PENDAHULUAN. mulai dari tepi laut hingga dataran tinggi. Familia Pandanaceae terdiri dari BAB I PENDAHULUAN A. Latar belakang Pandanaceae adalah suku tumbuh-tumbuhan yang secara geografis tersebar mulai dari tepi laut hingga dataran tinggi. Familia Pandanaceae terdiri dari 5 genus yaitu: Sararanga,

Lebih terperinci

DYNAMMIC PROGRAMMING DALAM MENENTUKAN ARTI URUTAN UNTAIAN GEN

DYNAMMIC PROGRAMMING DALAM MENENTUKAN ARTI URUTAN UNTAIAN GEN DYNAMMIC PROGRAMMING DALAM MENENTUKAN ARTI URUTAN UNTAIAN GEN David Soendoro Program Studi Teknik Informatika, Sekolah Teknik Elektro dan Informatika, Institut Teknologi Bandung Alamat: Jalan Ganeca No.

Lebih terperinci

Depik, eas, dan relo; yang manakah Rasbora tawarensis?

Depik, eas, dan relo; yang manakah Rasbora tawarensis? Jurnal Iktiologi Indonesia, 11(1):93-98 CATATAN SINGKAT Depik, eas, dan relo; yang manakah Rasbora tawarensis? [Depik, eas, and relo; which one is Rasbora tawarensis?] Z.A. Muchlisin Jurusan Budi Daya

Lebih terperinci

PENDAHULUAN. termasuk ekosistem terkaya di dunia sehubungan dengan keanekaan hidupan

PENDAHULUAN. termasuk ekosistem terkaya di dunia sehubungan dengan keanekaan hidupan PENDAHULUAN Latar Belakang Sebagian besar hutan yang ada di Indonesia adalah hutan hujan tropis, yang tidak saja mengandung kekayaan hayati flora yang beranekaragam, tetapi juga termasuk ekosistem terkaya

Lebih terperinci

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 15 BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Analisis DNA 4.1.1 Ekstraksi DNA Ekstraksi DNA merupakan langkah awal dalam analisis molekuler. Masalah-masalah yang timbul dalam ekstraksi DNA merupakan hal yang penting

Lebih terperinci

TINJAUAN PUSTAKA Botani Tumbuhan Gaharu

TINJAUAN PUSTAKA Botani Tumbuhan Gaharu TINJAUAN PUSTAKA Botani Tumbuhan Gaharu Secara botanis, pohon penghasil gaharu tergolong tumbuhan tinggi dari divisio : spermatophyta, klas : Dicotyledoeneae, serta memiliki 3 famili yaitu : Thymeleaceae,

Lebih terperinci

HASIL DAN PEMBAHASAN

HASIL DAN PEMBAHASAN HASIL DAN PEMBAHASAN Virus Hepatitis B Gibbon Regio Pre-S1 Amplifikasi Virus Hepatitis B Regio Pre-S1 Hasil amplifikasi dari 9 sampel DNA owa jawa yang telah berstatus serologis positif terhadap antigen

Lebih terperinci

2014 STUDI KEKERABATAN FENETIK BEBERAPA JENIS TANAMAN SAWO

2014 STUDI KEKERABATAN FENETIK BEBERAPA JENIS TANAMAN SAWO BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia merupakan negeri khatulistiwa yang terdiri dari bentangan luas lautan dan sekitar 13.000 pulau-pulau yang berjajar dari ujung Sabang sampai Merauke. Iklim

Lebih terperinci

SKRIPSI. Oleh: ROSLINA HULU / AGROEKOTEKNOLOGI-BPP

SKRIPSI. Oleh: ROSLINA HULU / AGROEKOTEKNOLOGI-BPP ANALISIS KERAGAMAN GENETIK BAWANG MERAH (Allium ascalonicum L.) PADA BEBERAPA AKSESI DI SAMOSIR MENGGUNAKAN MARKA RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) SKRIPSI Oleh: ROSLINA HULU / 120301246 AGROEKOTEKNOLOGI-BPP

Lebih terperinci

STUDI KEKERABATAN KULTIVAR KAMBOJA (Plumeria sp.) DENGAN TEKNIK RANDOM AMPLIFIED POLYMORPHIC DNA (RAPD)

STUDI KEKERABATAN KULTIVAR KAMBOJA (Plumeria sp.) DENGAN TEKNIK RANDOM AMPLIFIED POLYMORPHIC DNA (RAPD) STUDI KEKERABATAN KULTIVAR KAMBOJA (Plumeria sp.) DENGAN TEKNIK RANDOM AMPLIFIED POLYMORPHIC DNA (RAPD) Skripsi Sebagai tugas akhir untuk memenuhi syarat mencapai derajat Sarjana S-1 Jurusan Biologi FMIPA

Lebih terperinci

4. POLIMORFISME GEN Pituitary Positive Transcription Factor -1 (Pit-1) PADA AYAM LOKAL DI INDONESIA ABSTRAK

4. POLIMORFISME GEN Pituitary Positive Transcription Factor -1 (Pit-1) PADA AYAM LOKAL DI INDONESIA ABSTRAK 26 4. POLIMORFISME GEN Pituitary Positive Transcription Factor -1 (Pit-1) PADA AYAM LOKAL DI INDONESIA ABSTRAK Pituitary Positive Transcription Factor-1 (Pit-1) merupakan salah satu gen yang berkaitan

Lebih terperinci

DEVELOPMENT OF MAXIMUM ENTROPY ESTIMATOR FOR CALIBRATING TRIP DISTRIBUTION MODELS

DEVELOPMENT OF MAXIMUM ENTROPY ESTIMATOR FOR CALIBRATING TRIP DISTRIBUTION MODELS DEVELOPMENT OF MAXIMUM ENTROPY ESTIMATOR FOR CALIBRATING TRIP DISTRIBUTION MODELS f T ( i T 3 8 8. 4 1 3 W I D SUMMARY DEVELOPMENT OF MAXIMUM ENTROPY (ME) ESTIMATOR FOR CALIBRATING TRIP DISTRIBUTION MODELS,

Lebih terperinci

ANALISIS SEKUENS DAN FILOGENETIK BEBERAPA TUMBUHAN Syzygium (MYRTACEAE) DI SULAWESI UTARA BERDASARKAN GEN matk

ANALISIS SEKUENS DAN FILOGENETIK BEBERAPA TUMBUHAN Syzygium (MYRTACEAE) DI SULAWESI UTARA BERDASARKAN GEN matk ANALISIS SEKUENS DAN FILOGENETIK BEBERAPA TUMBUHAN Syzygium (MYRTACEAE) DI SULAWESI UTARA BERDASARKAN GEN matk Presticilla D. Irawan 1) Trina E. Tallei 1) Beivy J. Kolondam 1) 1) Program Studi Biologi,

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. A. Latar Belakang. sebagai negara megadiversity (Auhara, 2013). Diperkirakan sebanyak jenis

BAB I PENDAHULUAN. A. Latar Belakang. sebagai negara megadiversity (Auhara, 2013). Diperkirakan sebanyak jenis BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia masuk dalam urutan ketiga dari ketujuh negara dunia lainnya sebagai negara megadiversity (Auhara, 2013). Diperkirakan sebanyak 300.000 jenis satwa atau sekitar

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. (FAO, 2016a) dan produksi dua jenis udang yaitu Litopenaeus vannamei dan Penaeus

BAB I PENDAHULUAN. (FAO, 2016a) dan produksi dua jenis udang yaitu Litopenaeus vannamei dan Penaeus BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia merupakan negara penghasil produk perikanan budidaya kategori ikan, crustacea dan moluska ketiga terbesar di dunia setelah China dan India. Pada tahun 2014,

Lebih terperinci

HALAMAN JUDUL LEMBAR PERSETUJUAN...

HALAMAN JUDUL LEMBAR PERSETUJUAN... DAFTAR ISI HALAMAN JUDUL LEMBAR PERSETUJUAN... i LEMBAR PENGESAHAN... ii LEMBAR PERNYATAAN... iii ABSTRAK... iv ABSTRACT... v KATA PENGANTAR... vi DAFTAR ISI... vii DAFTAR GAMBAR... x DAFTAR TABEL... xi

Lebih terperinci

Keragaman Molekuler pada Tanaman Lili Hujan (Zephyranthes spp.) Molecular Variance in Rain Lily (Zephyranthes spp.)

Keragaman Molekuler pada Tanaman Lili Hujan (Zephyranthes spp.) Molecular Variance in Rain Lily (Zephyranthes spp.) Vegetalika Vol.4 No.1, 2015 : 70-77 Keragaman Molekuler pada Tanaman Lili Hujan (Zephyranthes spp.) Molecular Variance in Rain Lily (Zephyranthes spp.) Tenti Okta Vika 1, Aziz Purwantoro 2, dan Rani Agustina

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. A. Latar Belakang. terbesar di seluruh dunia. Nenek moyang ikan mas diduga berasal dari Laut Kaspia

BAB I PENDAHULUAN. A. Latar Belakang. terbesar di seluruh dunia. Nenek moyang ikan mas diduga berasal dari Laut Kaspia BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Ikan mas merupakan salah satu ikan dengan penyebaran dan domestikasi terbesar di seluruh dunia. Nenek moyang ikan mas diduga berasal dari Laut Kaspia dan dari lokai

Lebih terperinci

METODE DESAIN VAKSIN (PENDEKATAN BIOINFORMATIKA)

METODE DESAIN VAKSIN (PENDEKATAN BIOINFORMATIKA) METODE DESAIN VAKSIN (PENDEKATAN BIOINFORMATIKA) Bioinformatika merupakan suatu metode yang memadukan antara teknologi komputasi dengan biologi molekuler yang memungkinkan kita untuk melakukan sebuah simulasi

Lebih terperinci

STUDI PERBANDINGAN PENURUNAN KELOMPOK TIANG DITINJAU DARI FAKTOR INTERAKSI DENGAN PENDEKATAN ELASTIK TESIS

STUDI PERBANDINGAN PENURUNAN KELOMPOK TIANG DITINJAU DARI FAKTOR INTERAKSI DENGAN PENDEKATAN ELASTIK TESIS STUDI PERBANDINGAN PENURUNAN KELOMPOK TIANG DITINJAU DARI FAKTOR INTERAKSI DENGAN PENDEKATAN ELASTIK TESIS Karya tulis sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar Magister dari Institut Teknologi

Lebih terperinci

INDUKSI KERAGAMAN GENETIK DENGAN MUTAGEN SINAR GAMMA PADA NENAS SECARA IN VITRO ERNI SUMINAR

INDUKSI KERAGAMAN GENETIK DENGAN MUTAGEN SINAR GAMMA PADA NENAS SECARA IN VITRO ERNI SUMINAR INDUKSI KERAGAMAN GENETIK DENGAN MUTAGEN SINAR GAMMA PADA NENAS SECARA IN VITRO ERNI SUMINAR SEKOLAH PASCASARJANA INSTITUT PERTANIAN BOGOR BOGOR 2010 i ABSTRACT ERNI SUMINAR. Genetic Variability Induced

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. A. Latar Belakang Indonesia terletak di khatulistiwa dengan posisi geografis antara 6 0 LU 11 0 LS dan

BAB 1 PENDAHULUAN. A. Latar Belakang Indonesia terletak di khatulistiwa dengan posisi geografis antara 6 0 LU 11 0 LS dan BAB 1 PENDAHULUAN A. Latar Belakang Indonesia terletak di khatulistiwa dengan posisi geografis antara 6 0 LU 11 0 LS dan 95 0 BT-141 0 BT, diantara benua Asia dan Australia. Posisi geografis tersebut menjadikan

Lebih terperinci

Pascasarjana Universitas Negeri Malang, Jl. Semarang no.5, Malang

Pascasarjana Universitas Negeri Malang, Jl. Semarang no.5, Malang ANALISIS KEBUTUHAN BUKU AJAR BERDASARKAN MODEL PENGEMBANGAN BORG AND GALL UNTUK MATAKULIAH TAKSONOMI HEWAN VERTEBRATA PADA MAHASISWA S1 PENDIDIKAN BIOLOGI UNIVERSITAS NEGERI JEMBER Haqqi Anajili Setyanto

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN A. LATAR BELAKANG. sebagai satu dari empat jenis buah yang ditetapkan sebagai komoditas prioritas

I. PENDAHULUAN A. LATAR BELAKANG. sebagai satu dari empat jenis buah yang ditetapkan sebagai komoditas prioritas I. PENDAHULUAN A. LATAR BELAKANG Jeruk (Citrus spp.) merupakan buah tropika yang memiliki peran penting sebagai komoditas yang berpotensi besar untuk dikembangkan dalam rangka menunjang ketahanan pangan.

Lebih terperinci

IDENTIFIKASI SPESIES BEGOMOVIRUS

IDENTIFIKASI SPESIES BEGOMOVIRUS TESIS IDENTIFIKASI SPESIES BEGOMOVIRUS YANG BERASOSIASI DENGAN PENYAKIT KUNING PADA TANAMAN KACANG PANJANG (Vigna sinensis L.) BERDASARKAN SEKUEN GEN TRAP DAN REP I GEDE PUTU DARMAWAN PROGRAM PASCASARJANA

Lebih terperinci

SUATU KAJIAN DALAM MEMBENTUK MATRIKS JARAK UNTUK MEMBANGUN PHYLOGENETIC TREE MENGGUNAKAN METODE JUKES-CANTOR DAN METODE KIMURA FEBRINI CESARINA

SUATU KAJIAN DALAM MEMBENTUK MATRIKS JARAK UNTUK MEMBANGUN PHYLOGENETIC TREE MENGGUNAKAN METODE JUKES-CANTOR DAN METODE KIMURA FEBRINI CESARINA SUATU KAJIAN DALAM MEMBENTUK MATRIKS JARAK UNTUK MEMBANGUN PHYLOGENETIC TREE MENGGUNAKAN METODE JUKES-CANTOR DAN METODE KIMURA FEBRINI CESARINA 0304017018 UNIVERSITAS INDONESIA FAKULTAS MATEMATIKA DAN

Lebih terperinci

KRIPTOGRAFI VISUAL DENGAN IMPLEMENTASI ALGORITMA LUC PADA CITRA BERWARNA

KRIPTOGRAFI VISUAL DENGAN IMPLEMENTASI ALGORITMA LUC PADA CITRA BERWARNA KRIPTOGRAFI VISUAL DENGAN IMPLEMENTASI ALGORITMA LUC PADA CITRA BERWARNA Disusun Oleh : Christian Dio Alpha G. (0922048) Program Studi Teknik Elektro, Fakultas Teknik, Jl. Prof. drg. Suria Sumantri, MPH

Lebih terperinci