TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA

dokumen-dokumen yang mirip
KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Tuhan Yang Mahaesa

KATA PENGANTAR. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang Hyang

GEGURITAN KONTABOJA: ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA OLEH: IDA AYU EKA PURNAMA WULANDARI NIM

KATA PENGANTAR. atas berkat rahmat-nya skripsi yang berjudul Novel Sing Jodoh Analisis

TEKS TUTUR CANDRABHERAWA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

UCAPAN TERIMA KASIH. Puji syukur dipanjatkan ke hadapan Ida Sang Hyang Widhi Wasa/Tuhan Yang

GEGURITAN AJI RAMA RENA ANALISIS STRUKTUR DAN MAKNA

SKRIPSI ANALISIS STRUKTUR DAN SOSIOLOGIS DRAMA MULIH KARYA I NYOMAN MANDA OLEH : NI PUTU HARUM KARTIKA DEWI NIM

TUTUR ANGKUS PRANA: KAJIAN STRUKTUR DAN SEMIOTIKA. Oleh: NI KADEK DEWI SANTHIASTINI

TEKS GEGURITAN DARMAKAYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: KADEK RIKA ARIPAWAN NIM:

TEKS GEGURITAN MANTRI SANAK LIMA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

TEKS TUTUR JONG MANTEN: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: DESAK PUTU ELVIANA DEWI NIM:

TEKS GEGURITAN PADEM WARAK ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

BABAD PASEK KAYU SELEM : ANALISIS STRUKTUR OLEH : I PUTU YUDHI SANTIKA PUTRA NIM:

TEKS DRAMA GONG I MADE SUBANDAR HASTA KOMALA ANALISIS BENTUK, FUNGSI, DAN MAKNA

GEGURITAN ANGGASTYA: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

Pantang menyerah sebelum. mencapai hasil yang maksimal

PELESTARIAN BAHASA BALI DALAM MEDIA CETAK BERBAHASA BALI: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK OLEH ANAK AGUNG ISTRI ITA RYANDEWI NIM:

BABAD DANGHYANG BANG MANIK ANGKERAN: KAJIAN STRUKTUR DAN FUNGSI

GEGURITAN PURA TANAH LOT ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH IDA BAGUS PUTU WIASTIKA NIM

MITOS DI NUSA PENIDA ANALISIS STRUKTUR, FUNGSI, DAN MAKNA

TEKS MITOS TAPAKAN BARONG BHATARA SAKTI NAWA SANGA DI KAHYANGAN JAGAT LUHUR NATAR SARI: ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI

SKRIPSI KAMUS BALI INDONESIA BIDANG ISTILAH UPAKARA MANUSA YADNYA DI KABUPATEN BADUNG

CITRA WANITA PENYIHIR DALAM NOVEL RATNA TRIBANOWATI KARYA I MADE SUGIANTO: SUATU KAJIAN KRITIK SASTRA FEMINIS

PEMERTAHANAN BAHASA BALI MELALUI GENDING RARE PADA ANAK-ANAK DI SANGGAR KUKURUYUK: KAJIAN SOSIOLINGUISTIK

Kata Kunci : Kidung, Struktur, Semiotik, Smaratantra.

GEGURITAN SUMAGUNA ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI OLEH PUTU WIRA SETYABUDI NIM

ABSTRAK GEGURITAN MASAN RODI ANALISIS STRUKTUR DAN NILAI

SESELEH MATERI TES ULANGAN UMUM SEMESTER GENAP WARSA 2013/2014 PEPLAJAHAN BASA BALI KELAS X RING SMK NEGERI 3 SINGARAJA

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP PENANAM MODAL ASING DALAM SENGKETA HUKUM PENANAMAN MODAL DI INDONESIA

KEWAGEDAN NGRESEPANG WANGUN DASAR LAN ARTOS KRUNA DWILINGGA SISIA KELAS X SMA NEGERI 2 BANJAR SINGARAJA

PEPLAJAHAN MABEBAOSAN BASA BALI SANE NGANGGEN MODEL PEPLAJAHAN INOVATIF RING KELAS XI IIS 3 SMA NEGERI 4 SINGARAJA

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, FBS. Universitas Pendidikan Ganesha. Singaraja, Indonesia

METODE COPY THE MASTER KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT CERPEN SISIA RING KELAS XI MIA3 SMA NEGERI 2 SINGARAJA

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

ABSTRAK. Kata Kunci: kamus, bahasa, sastra, istilah, kategori.

I Putu Widhi Astika 1 I Wayan Wendra 1, Sang Ayu Putu Sriasih 2. Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

LUH MIRA AMBARASARI SAKA

SESELEH CAMPUR KODE RING NOVEL SENTANA CUCU MAREP PAKARDIN I MADE SUGIANTO

FILM DOKUMENTER PINAKA SERANA NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR RING KELAS X7 SMA NEGERI 2 BANJAR

PENGGUNAAN BAHASA BALI DALAM KELUARGA KAWIN CAMPUR BALI-JAWA DI KELURAHAN KEROBOKAN KELOD, KECAMATAN KUTA UTARA, KABUPATEN BADUNG

PERHITUNGAN HARGA POKOK PRODUKSI DAN HARGA JUAL ENERGI LISTRIK SERTA LABA (RUGI) PADA PT. PLN (PERSERO) DISTRIBUSI BALI

TESIS PENINGKATAN PEMAHAMAN AFIKS PADA KOSAKATA BAHASA INGGRIS MELALUI PENERAPAN METODE INTENSIF PADA PESERTA DIDIK KELAS VIIIA SMP PGRI 7 DENPASAR

NUMERALIA BAHASA JAWA KUNO OLEH DEWA AYU CARMA MIRADAYANTI NIM

NUREKSAIN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RITATKALA PAPARUMAN ADAT RING DESA ADAT SAMPALAN TENGAH, KABUPATEN KLUNGKUNG

SARANA TEMBANG MELAYANGAN OLIH EMONI KAANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT PUISI BALI ANYAR SISIA KELAS VIII 6 SMP NEGERI 3 BANJAR

METODE KOOPERATIF TIPE THINK, PAIR, SHARE (TPS) ANGGEN NINCAPANG KAWAGEDAN NYURAT SINOPSIS CERPEN MABASA BALI SISIA KELAS XI-3 IPA SMA NEGERI 1 BANJAR

SKRIPSI CAMPUR KODE DALAM BAHASA INDONESIA PADA ACARA SAMATRA ARTIS BALI DI MEDIA MASSA BALI TV NI PUTU LILIK YUDIASTARI

IUSAN PANGAWIGUNAAN PIRANTI GAMBAR (MONOPOLI) MABASA BALI RING PAPLAJAHAN NGWACEN AKSARA BALI RING SISIA KELAS V SDK MARSUDIRINI

PEMANFAATAN LAYANAN REFERENSI DI UPT PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS UDAYANA TAHUN 2015

NUREKSAIN SESURATAN PASANG AKSARA BALI RING SAJERONING PAPAN WASTA SANE WENTEN RING SD SE- KECAMATAN JEMBRANA

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KONSUMEN YANG MENGKONSUMSI MAKANAN KADALUWARSA

PROSEDUR PEMBERIAN KREDIT PENSIUNAN PADA PT. BANK BPD BALI KANTOR CABANG UBUD

KAWENTENAN CAMPUR KODE RING ALBUM TEMBANG POP BALI RAMBO OLO-OLO OLIH GRUP BAND BINTANG

NUREKSAIN WANGUN LAN GUNA SARAT PAGURON- GURON GEGURITAN DHARMA STHITI KEKAWIAN I MADE MENAKA

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Fakultas Bahasa dan Seni Universitas Pendidikan Ganesha

IMPLEMENTASI PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP PEKERJA ANAK (CHILD LABOR) PADA USAHA AIR MINUM ISI ULANG TIRTHA SEMADHI DENPASAR UTARA

CAMPUR KODE BASA INDONESIA RING PANGAJAHAN BASA BALI KELAS V SD LAB UNDIKSHA

BASITA PARIBASA RING ALBUM NASI GORENG SPESIAL KEKAWIAN WIDI WIDIANA

ASPEK HUKUM PERLINDUNGAN KONSUMEN TERHADAP PENCANTUMAN TULISAN HALAL PADA LABEL PRODUK PANGAN

PENENTUAN HARGA POKOK PRODUKSI DENGAN ACTIVITY BASED COSTING SYSTEM SEBAGAI PENDEKATAN ALTERNATIF (STUDI KASUS PADA CV. BENTALA BALI DENPASAR)

Jurusan Pendidikan Bahasa Bali Universitas Pendidikan Ganesha Singaraja, Indonesia

MADE GEDE JUSTAM WIDHYATMA NIM.081

NUREKSAIN SESURATAN AKSARA BALI MANUT PASANG AKSARA PURWADRESTA LONTAR SATUA JRO MATUA TEKEN I CAI MANTU DRUEN GEDONG KIRTYA

SOR SINGGIH BASA BALI SAJERONING PARUMAN BANJAR ADAT GUNUNG BIAU, DESA MUNCAN, KABUPATEN KARANGASEM

SESELEH PANGAWIGUNAAN BASA BLACKBERRY MESSAGE (BBM) YOWANA RING BR. DUSUN SALA, DESA ABUAN, KECAMATAN SUSUT, KAB. BANGLI

PERLAKUAN AKUNTANSI AKTIVA TETAP BERWUJUD SERTA PENGARUHNYA TERHADAP LAPORAN KEUANGAN PADA YAYASAN BALI HATI DI UBUD

BASA BALI KEPARA DIALEK NUSA PENIDA SANE KAANGGEN SAJERONING MABEBAOSAN RING WEWIDANGAN DESA PAKRAMAN NUSASARI, KECAMATAN MELAYA, KABUPATEN JEMBRANA

CAMPUH KODE (CAMPUR KODE) RING WAYANG KULIT INOVATIF CENK BLONK SANE MAMURDA LATA MAHOSADHI

PENGARUH PERTUMBUHAN TABUNGAN HARI TUA TERHADAP PROFITABILITAS PADA PT. BANK PEMBANGUNAN DAERAH BALI KANTOR CABANG RENON

SKRIPSI MILIK ATAS TANAH TANPA AKTA PPAT DI KECAMATAN SUKASADA KABUPATEN BULELENG

HALAMAN PENGESAHAN. Skripsi ini telah diuji oleh tim penguji dan disetujui oleh pembimbing, serta diuji

TUGAS AKHIR STUDI ANALISIS PROSEDUR PERENCANAAN AUDIT LAPORAN KEUANGAN PADA KANTOR AKUNTAN PUBLIK I WAYAN RAMANTHA

Tesis untuk Memeroleh Gelar Magister Pada Program Magister, Program Studi Linguistik, Program Pascasarjana Universitas Udayana

PERTANGGUNG JAWABAN PIDANA PENGANIAYAAN TERHADAP HEWAN DITINJAU DARI UNDANG-UNDANG NOMOR 18 TAHUN 2009 TENTANG PETERNAKAN DAN KESEHATAN HEWAN DAN KUHP

PROSEDUR PEMBELIAN PADA HARRIS HOTEL & RESIDENCES SUNSET ROAD. Oleh : ANAK AGUNG GEDE PUTRA ADNYANA NIM :

SESELEH INDIK WANGUN INTRINSIK LAN KAJATIAN GUNA SARAT PAGURON-GURON SANE WENTEN RING NOVEL BUUNG KAKAWIAN NYOMAN MANDA

SKRIPSI PENYELESAIAN KREDIT MACET DALAM PERJANJIAN KREDIT DENGAN PERSYARATAN SURAT KEPUTUSAN PENGANGKATAN PEGAWAI NEGERI SIPIL PADA PT

e-journal JPBB Universitas Pendidikan Ganesha Jurusan Pendidikan Bahasa Bali (Volume 2 Tahun 2015)

PERLINDUNGAN HUKUM TERHADAP KARYAWAN BANK SEBAGAI PIHAK YANG TERAFILIASI TERKAIT DILAKUKANNYA MERGER BANK PADA P.T.

PENERAPAN ANALISIS KONTRASTIF DALAM PENGAJARAN PAST TENSE SISWA KELAS X IPA 3 SMAN 2 DENPASAR

ANALISIS FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PEMBELIAN TIDAK TERENCANA (IMPULSIVE BUYING) (Studi Kasus pada Carrefour Sunset Road, Denpasar)

Pesaih Kawagedan Sisia Kelas VIIIC SMP Negeri 3 Singaraja Sajeroning Nyelehin Wangun Intrinsik Puisi Bali Purwa (Pupuh Sinom) lan Puisi Bali Anyar

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN GUNA SARAT SOSIAL RING PUPULAN SATUA BAWAK MEKEL PARIS PIKARDIN I.B.W. WIDIASA KENITEN

TATA KRUNA SAJERONING WIDYA KAWI SASTRA DRUEN MAHASISIA JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA BALI UNDIKSHA EDISI JUNI 2012

KAWENTENAN ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI RING NASKAH DRAMA I GODOGAN JURUSAN PENDIDIKAN BASA BALI WARSA 2015/2016

SESELEH WANGUN INTRINSIK LAN SOSIOLOGI KRIYA SASTRA RING PUPULAN SATUA BAWAK LAWAR GOAK PAKARDIN I KETUT RIDA

PENILAIAN EFEKTIVITAS PENERAPAN SISTEM INFORMASI AKUNTANSI BERBASIS KOMPUTER PADA PERUSAHAAN DAERAH AIR MINUM (PDAM) KANTOR PUSAT KABUPATEN GIANYAR

BEBERAPA FAKTOR YANG DIPERTIMBANGKAN REMAJA DALAM KEPUTUSAN MEMBELI TELEPON GENGGAM MEREK NOKIA DI KOTA DENPASAR

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KINERJA KEUANGAN PEMERINTAH DAERAH KABUPATEN/KOTA DI PROVINSI BALI TAHUN SKRIPSI

ANALISIS PRASASTI TUMBU (KAJIAN EPIGRAFI) Skripsi untuk Memperoleh Gelar Sarjana Pada Program Studi Arkeologi Universitas Udayana

SKRIPSI ANALISIS PSIKOLOGI SASTRA NOVEL GELOMBANG LAUTAN JIWA KARYA ANTA SAMSARA

PENGARUH CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY DISCLOSURE TERHADAP NILAI PERUSAHAAN DENGAN KEPEMILIKAN ASING SEBAGAI VARIABEL PEMODERASI SKRIPSI

PENGARUH KARAKTERISTIK PEKERJAAN DAN KOMPENSASI FINANSIAL TERHADAP KEPUASAN KERJA DAN KINERJA KARYAWAN KPN. KAMADHUK RSUP.

KRITIK POLITIK DALAM ANTOLOGI PUISI MANUSIA ISTANA KARYA RADHAR PANCA DAHANA: ANALISIS BENTUK DAN ISI

EFEKTIVITAS PENGUNAAN e-billing BAGI WAJIB PAJAK. Oleh: NGAKAN PUTU BAYU MAHAYASA NIM:

INTERAKSI SOSIAL BUDAYA TIMUR-BARAT DALAM NOVEL LIAK NGAKAK KARYA PUTRA MADA: KAJIAN SOSIOLOGI SASTRA NI PUTU NOVA SANDITYAWATI

SOR SINGGIH BASA BALI RING PARUMAN SUBAK ABIAN DESA ADAT ASAHDUREN, KECAMATAN PEKUTATAN, JEMBRANA

KATA PENGANTAR. Hyang Widhi Wasa, karena atas Asung Kerta Wara Nugraha-Nyalah penulisan

PENERAPAN PRINSIP-PRINSIP GOOD GOVERNANCE DALAM PELAYANAN PUBLIK PADA PEMERINTAH KOTA DENPASAR

Transkripsi:

TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 i

TUTURLEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI Skripsi ini diajukan untuk memperoleh Gelar Sarjana Sastra Pada Program Studi Sastra Bali Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana OLEH: I MADE OKA PARIATNA 1001215034 PROGRAM STUDI SASTRA BALI FAKULTAS SASTRA DAN BUDAYA UNIVERSITAS UDAYANA DENPASAR 2016 ii

Lembar Persetujuan Pembimbing : Pembimbing I, Pembimbing II, Drs. I Wayan Suteja, M.Hum. Dr. Ni Made Suryati, M.Hum. NIP 19581004 198503 1 003 NIP 19601231 198403 2 002 Mengetahui: Ketua Program Studi Sastra Bali Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana, Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum. NIP 19660113 199402 1 001 iii

Halaman Penetapan Ujian Skripsi ini telah diujikan dan dinilai oleh Panitia Penguji Pada Program Studi Sastra Bali Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana Senin, Tanggal 25 Januari 2016 Panitia Penguji: Ketua, Sekretaris, Dr. Drs. Ida Bagus Rai Putra, M.Hum. Drs. I Nyoman Duana Sutika, M.Si. NIP 19621214 199010 1 001 NIP 19650112 199403 1 01 iv

KATA PENGANTAR Om Swastiastu, Pujisyukurdipanjatkan kehadapan Tuhan Yang Mahaesa/Ida Sang HyangWidhiWasa karena atas berkat dan rahmat-nya skripsi yang berjudul Tutur Lebur Gangsa:Analisis Struktur dan Fungsi inidapatdisusun dan diselesaikantepat pada waktunya. Skripsi ini disusun guna memenuhi salah satu persyaratan untuk mencapai Sarjana Sastra pada Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana. Pada saat pengerjaan skripsi ini, banyak hambatan dan kesulitan yang ditemukan.hal ini terutama disebabkan oleh keterbatasan pengetahuan dan kemampuan yang dimiliki, baik dalam bidang teori maupun kemampuan meneliti.berkat dorongan, bantuan, dan petunjuk dari berbagai pihak, akhirnya hambatan dan kesulitan tersebut dapat dilewati. Untuk itu, pada kesempatan kali ini penulis mengucapkan terimakasihkepada : 1) Drs. I Wayan Suteja, M.Hum., selaku pembimbing I yang penuh kesabaran dalam membimbing dan memberikan masukan dalam menyelesaikan skripsi ini; 2) Dr. Ni Made Suryati, M.Hum., selaku pembimbing II, atas segala bantuan dan pengetahuan yang diberikan selama bimbingan serta kesabaran membimbing dalam penyelesaian skripsi ini; v

3) DRS. I Gede Nala Antara, M.Hum., selaku pembimbing akademik untuk pengarahan, masukan dan kesabarannya selama masa perkuliahan hingga penyelesaian skripsi ini; 4) Prof. Dr. Ni Luh Sutjiati Beratha, M.A., selaku Dekan Fakultas Sastra dan Budaya Universitas Udayana beserta staf, atas segala bantuan dan fasilitas yang diberikan selama menjadi mahasiswa maupun dalam penyelesaian skripsi ini; 5) Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum., selaku Ketua Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra dan Budaya, Universitas Udayana, yang selalu melayani dan memfasilitasi dalam proses perkuliahan dan penyelesaian skripsi ini; 6) Drs. I Nyoman Duana Sutika, M.Si., selaku Sekretaris Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra dan Budaya, Universitas Udayana, atas segala bantuan dalam mendukung penyelesaian skripsi ini; 7) Bapak dan Ibu Dosen pengajar di Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra dan Budaya, Universitas Udayana yang telah memberikan banyak pengetahuan dan wawasan dari awal perkuliahan hingga lulus sebagai Sarjana Sastra Bali; 8) Perpustakaan dan UPT. Lontar Fakultas Sastra dan Budaya, Universitas Udayana yang telah memberikan bantuan sarana pendukung akademik dan referensi dalam proses penyelesaian skripsi ini; 9) Keluarga tercinta, orang tua I Made Kantra (Bapak), Ni Wayan Tari (Ibu), I Pt. Agus Widya Kanta (Kakak), dan kekasih tercinta Luh Widi Anggarawati, vi

yang telah banyak memberikan bantuan, semangat serta doa yang selalu dipanjatkan sehingga skripsi ini dapat diselesaikan; 10) Teman-teman MAHASABA (Mahasiswa Sastra Bali) angkatan 2010 yang telah memberikan dorongan semangat dan motivasi sehingga penyusunan skripsi ini dapat berjalan dengan lancar; 11) Teman-teman di Program Studi Sastra Jawa Kuno angkatan 2010 dan adik kelas Program Studi Sastra Bali angkatan 2011, 2012 atas semua kerja samanya sehingga skripsi ini dapat terselesaikan. 12) Semua pihak yang tidak dapat disebutkan satu persatu yang telah memberikan dorongan, bantuan moral dan material, sehingga skripsi ini dapat terselesaikan dengan lancar. Akhir kata, dengan segala kerendahan hati disampaikan bahwa disadari atas keterbatasan pengetahuan dan kemampuan yang dimiliki, karya tulis ini masih jauh dari sempurna.diharapkan sumbangan pemikiran, baik berupa kritik maupun saran dari semua pihak demi lebih sempurnanya skripsi ini.semoga skripsi ini dapat bermanfaat untuk para pembaca dan semua orang. Om Santih, Santih, Santih Om Denpasar, Januari 2016 Penulis vii

PRAWACANA Om Swastiastu Rasa angayubagia katur majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, santukan sangkaning asung kerta wara nugraha Ida, saseleh sane mamurda "Tutur Lebur Gangsa Analisis Struktur dan Fungsi" puniki prasida kasusun taler kapuputang manut galah sane sampun kacumawisang. Saseleh puniki kasusun pinaka piranti mitegepin silih tunggil syarat anggen ngrereh gelar Sarjana Sastra ring Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra dan Budaya, Universitas Udayana. Rikala ngaryanin saseleh puniki, akeh wenten kapialang lan kamewehan sane kapanggihin. Sane utama kakranayang sangkaning kakirangan pengetahuan lan kawikanan sane kadruwenang, minakadi ring sejeroning teori utawi ring panyelehan. Antuk wantuan saking semeton makasami, kawentenan kakirangan punika prasida kapuputang. Indik punika, ring galahe puniki titiang ngaturangsuksmaning manah majeng ring; 1) Drs. I Wayan Suteja, M.Hum., pinaka panuntun I sane sampun sabar ritatkala nuntunin utawi bimbingan taler micayang wantuan indik saseleh sane kakaryanin piniki; 2) Dr. Ni Made Suryati, M.Hum., pinaka panuntun II, antuk makasami wantuan lan pengetahuan sane sampun kapicayang, taler sampun sabar rikalaning nuntunin utawi bimbingan rikalaning muputang saseleh puniki; viii

3) DRS. I Gede Nala Antara, M.Hum., pinaka panuntun akademik, antuk pengarahan, tuntunan, lan kesabaran ritatkala sakarinyane perkuliahan nyantos muputang saseleh puniki; 4) Prof. Dr. Ni Luh Sutjiati Beratha, M.A., pinaka Dekan Fakultas Sastra lan Budaya Universitas Udayana taler staf, antuk wantuan lan sarana prasarana sane sampun kapica ritatkala titiang dados mahasiswa taler rikalaning ngaryanin saselehan puniki; 5) Dr. Drs. I Wayan Suardiana, M.Hum., pinaka Ketua Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra lan Budaya, Universitas Udayana, sane sampun micayang wantuan ring sajeroning muputang saseleh puniki; 6) Drs. I Nyoman Duana Sutika, M.Si., pinaka Sekretaris Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra lan Budaya, Universitas Udayana, antuk wantuan taler piteket-piteket rikala muputang saseleh puniki; 7) Bapak miwah Ibu Dosen sane ngajahin ring Program Studi Sastra Bali, Fakultas Sastra lan Budaya, Universitas Udayana, sane sampun akeh ngamicayang peplajahan taler piteket-piteket ritatkalaning perkuliahan nyantos mangkin prasida ngamolihan gelar Sarjana; 8) Perpustakaan lanupt. Lontar Fakultas Sastra lan Budaya, Universitas Udayana sane sampun micayang wantuan sarana pendukungakademik lan referensi rikalaning muputang saseleh puniki; 9) Kulawarga sane tresnain, reraman titiang I Made Kantra (Bapa), Ni Wayan Tari (Meme), I Pt. Agus Widya Kanta (Beli), dan gegelan titiang Luh Widi Anggarawati, miwah kulawargan titiang makasami antuk doa, wantuan, ix

miwah piteket-piteket sane sampun kaicen ring sajeroning titiang muputang saseleh puniki; 10) Timpal-timpal MAHASABA (Mahasiswa Sastra Bali) angkatan 2010 sane sampun ngicenin wantuan, semangat lan dukungan ritatkala titiang nyusun saseleh puniki nyantos puput; 11) Timpal-timpal ring Program Studi Sastra Jawa Kuno angkatan 2010 taler adik kelas Program Studi Sastra Bali angkatan 2011, 2012 indik wantuan lan dukungan sane sampun kaicenin rikala titiang muputang saseleh puniki; 12) Makasami semeton sane nenten prasida carca titiang saka siki, sane sampun ngicenin dukungan, wantuan, motivasi inggian moral utawi material ngantos saseleh puniki prasida kapuputang. Pinaka panguntat atur, antuk manah sane kasor titiang maosang, pastika janten antuk kakirangan pengetahuan lan kebisan sane kadruwenang, saseleh puniki kari doh saking sane mawasta becik utawi sempurna. Duaning asapunika, kritik miwah saranutawi piteket-piteket para pangwacen miwah para sujana sane sampun limbak ring basa Bali, pinih kaaptiang anggen ngwangun saseleh puniki mangda dados lewih. Dumogi saseleh puniki prasida mawiguna majeng ring para pangwacen taler semeton sareng sami. Om Santih, Santih, Santih Om Denpasar, Januari 2016 Penulis x

DAFTAR ISI HALAMAN SAMPUL DALAM... HALAMAN PRASYARAT... LEMBAR PERSETUJUAN PEMBIMBING... LEMBAR PENETAPAN UJIAN... KATA PENGANTAR... DAFTAR ISI... ABSTRAK... i ii iii iv v xi xiv BABI PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang... 1 1.2 Rumusan Masalah... 4 1.3 Tujuan... 5 1.3.1 Tujuan Umum... 5 1.3.2 Tujuan Khusus.... 5 1.4 Manfaat Penelitian... 6 1.4.1 Manfaat Teoritis... 6 1.4.2 Manfaat Praktis... 6 BAB II KAJIAN PUSTAKA, KONSEP, DAN LANDASAN TEORI 2.1 Kajian Pustaka... 7 2.2 Konsep... 10 2.2.1 Bentuk... 10 2.2.2 Fungsi... 12 2.3 Landasan Teori..... 13 2.3.1 Teori Struktural... 14 2.3.2 Teori Fungsi.... 15 xi

BAB IIIMETODE DAN TEKNIK PENELITIAN, SUMBER DATA, JANGKAUAN, DAN SISTEMATIKA PENYAJIAN 3.1 Metode danteknikpenelitian... 18 3.1.1TahapPenyediaan Data..... 20 3.1.2 TahapAnalisis Data... 21 3.1.3 TahapPenyajianHasilAnalisis Data...... 22 3.2 Sumber Data... 22 3.3 Jangkauan....... 25 3.4 Sistematika Penyajian...... 25 BAB IV ANALISIS STRUKTUR TUTUR LEBUR GANGSA 4.1 Identifikasi Teks Tutur Lebur Gangsa... 27 4.2 RingkasanTutur Lebur Gangsa... 29 4.3 Tema Tutur Lebur Gangsa... 31 4.4 Struktur Bentuk Tutur Lebur Gangsa... 33 4.4.1 Ragam Bahasa.... 34 4.4.2 Gaya Bahasa.... 39 4.5Struktur Isi Tutur Lebur Gangsa... 46 4.5.1 Bagian Awal (exordium)... 46 4.5.2 Bagian Tengah/Isi (Confirmation)... 47 4.5.3 Bagian Akhir (Peroratio)... 70 BAB V ANALISIS FUNGSI TUTUR LEBUR GANGSA 5.1 Fungsi Pendidikan... 71 5.1.1 Fungsi Pengetahuan Tentang Karmaphala... 73 xii

5.1.2 Fungsi Pengetahuan Tentang Tata Letak Perumahan... 76 5.2 Fungsi Pengatur Pranata Sosial Masyarakat Bali... 81 BAB VI SIMPULAN DAN SARAN 6.1 Simpulan... 89 6.2 Saran... 91 DAFTAR PUSTAKA... 92 LAMPIRAN xiii

ABSTRAK TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI Penelitian ini mengkaji Tutur Lebur Gangsa. Tutur Lebur Gangsa sarat dengan ajaran tutur, yang di dalamnya banyak terdapat nasihat-nasihat serta informasi yang sangat bermanfaat bagi masyarakat (Bali).Tujuan penelitian ini adalah untuk dapat mendeskripsikan struktur dan fungsi yang terdapat dalam Tutur Lebur Gangsa. Teori yang digunakan dalam penelitian ini adalah teori struktural menurut Teeuw, dan teori fungsi menurut Ratna dan Damono. Metode yang digunakan dibagi menjadi tiga tahapan yaitu pada tahap penyediaan data menggunakan metode studi kepustakaan, yang didukung teknik membaca, menerjemahkan dan mencatat. Pada tahap analisis data, metode yang digunakan adalah metode kualitatif yang didukung teknik dekriptif analitik, dan pada tahap penyajian analisis data menggunakan metode informal, yang dibantu dengan teknik deduktif dan induktif. Hasil yang diperoleh dalam penelitian ini yaitu struktur bentuk terdiri dari: ragam bahasa dan gaya bahasa. Struktur isi terdiri dari: bagian awal, bagian tengah, dan bagian akhir. Selain itu juga terdapat fungsi dalam Tutur Lebur Gangsa yaitu,fungsi dalam bidang pendidikan atau pengetahuan yaitu fungsi pengetahuan tentang karmaphala, fungsi pengetahuan tentang tata letak perumahan, serta sebagai fungsi pengatur pranata sosial masyarakat Bali. Kata kunci: tutur, struktur, fungsi xiv

ABSTRAK TUTUR LEBUR GANGSA; ANALISIS STRUKTUR DAN FUNGSI Panyelehan puniki nyelehin indik Tutur Lebur Gangsa. Tutur Lebur Gangsa puniki medaging indik tutur sane maosang indik piteket-piteket sane mawiguna majeng ring krama Bali. Tatujon panyelehan puniki inggih punika nureksain indik struktur miwah fungsi sane wenten ring Tutur Lebur Gangsa. Teori sane kanggen ring panyelehan puniki inggih punika teoristruktural sane manut pakayunan Teeuw, miwah teori fungsi sane manut pakayunan Ratnalan Damono. Metode sane kanggen ring paletan nyayagayang data nganggen metode studi kepustakaan, sane kasarengin antuk teknik ngewacen, terjemahan miwah mencatat. Ring paletan panureksan data, metode sane kanggen inggih punika metodekualitatif sane kasarengin antuk teknik deskriptif analitik, miwah ring paletan penyajian hasil analisis data nganggen metode informal, sane kawantu antuk teknik deduktif laninduktif. Pikolih sane kapolihang ring sajeroning panyelehan puniki inggih punika prasida nlantarang indik struktur bentuk minakadi: ragam bahasalangaya bahasa. Struktur isi minakadi: bagian awal, bagian tengah, bagian akhir. Tiosan ring punika, wenten taler fungsi sane wenten ring Tutur Lebur Gangsa minakadi fungsi ring wewidangan pendidikan utawi pengetahuan inggih punika fungsi pengetahuan indik karmaphala, fungsi pengetahuan indik tata letak perumahan, taler dados fungsi pengatur pranata sosial krama Bali. Bantang kruna : tutur, struktur, fungsi xv