TAJUK PROJEK: PENINGKATAN PENCAPAIAN DALAM SAINS DAN KEMAHIRAN MEMBUAT KEPUTUSAN SOSIO-SAINTIFIK DALAM KALANGAN PELAJAR SEKOLAH-SEKOLAH MENENGAH DI DAERAH KUALA MUDA KEDAH MELALUI PROGRAM PEMBELAJARAN SAINS INFORMAL KOD PROJEK: K-EDU/115 (USM) IPTA: UNIVERSITI SAINS MALAYSIA KETUA PROJEK: DR. MOHD ALI BIN SAMSUDIN AKADEMIA: PROFESOR DR. ANNA CHRISTINA ABDULLAH PROFESOR DR. ZURIDA ISMAIL PROFESOR DR. AHMAD NURULAZAM MD ZAIN DR. NOORAIDA YAKOB DR. SALMIZA SALEH DR. JAMALSAFRI SAIBON PUAN MAZNAH ALI RAKAN KOMUNITI: PEJABAT PELAJARAN DAERAH KUALA MUDA/YAN, KEDAH BIDANG TUMPUAN UTAMA: PENDIDIKAN MENINGKATKAN TAHAP PENDIDIKAN DI DAERAH-DAERAH TERTENTU TEMPOH: 1 SEPTEMBER 2011 31 OGOS 2013
1. RINGKASAN EKSEKUTIF Objektif utama projek adalah untuk memindahkan ilmu berkaitan dengan bidang sains bagi memudahkan pelajar-pelajar untuk mengakses dan mempelajari ilmu sains di luar bilik darjah. Projek ini telah membangunkan satu modul yang berfokuskan pemahaman ilmu sains dengan mewujudkan makmal sains bergerak dan pusat sains mini berkos rendah yang lestari. Melalui projek ini juga pelajar mendapat pendedahan tentang kemahiran menggunakan Pusat Sains Maya dalam talian sebagai alat komunikasi antara pelajar, guru dan penyelidik daripada USM. Selain itu, mereka diberikan pengetahuan teori dan amalan pembelajaran sains tak formal menggunakan bahan semula jadi dan bahan kitar semula di Kuala Muda, Kedah untuk mereka bentuk eksperimen. Modul ini seterusnya mewujudkan kepakaran dalam bidang sains tak formal di samping menukarkan sains formal kepada sains tak formal yang memenuhi kehendak komuniti dan sesuai dengan peringkat mereka. 2. IMPLEMENTASI PROJEK PERKARA BUTIRAN OBJEKTIF 1) Untuk meningkatkan pencapaian sains dan sosiosaintifik dalam kemahiran membuat keputusan dalam kalangan pelajar sekolah menengah di luar bandar melalui pembelajaran sains tak formal. 2) Untuk mempamerkan model pelaksanaan program pembelajaran sains tak formal di sekolah-sekolah dengan menubuhkan sebuah makmal sains mudah alih. 3) Untuk memudahkan sekolah untuk menubuhkan makmal sains mudah alih untuk pembelajaran sains secara informal. 4) Untuk mempamerkan model pelaksanaan program pembelajaran sains tak formal di sekolah-sekolah dengan menubuhkan pusat sains mini pada kos yang rendah dan mampan. 5) Untuk memudahkan sekolah menubuhkan pusat sains mini yang mampan dan berkos rendah untuk pembelajaran sains secara tak formal. 6) Untuk memudahkan pelajar sekolah menengah dan guru-guru menjalankan dan mengekalkan aktiviti pembelajaran sains tak formal melalui pembelajaran berasaskan projek yang menggunakan persekitaran semula jadi Kuala Muda Kedah sebagai sumber kurikulum. 7) Untuk memudahkan masyarakat setempat (guru dan pelajar sekolah menengah di Kuala Muda Kedah) menubuhkan rangkaian antarabangsa melalui penubuhan pusat sains maya bagi berkongsi dan bertukar-tukar idea berkaitan dengan aktiviti-aktiviti pembelajaran sains tak formal dan program di seluruh dunia.
Peringkat 1 Tiga buah sekolah menengah dipilih oleh akademia USM untuk menunjukkan model kepada guru-guru tentang cara pembelajaran sains tak formal yang boleh dijalankan melalui penubuhan makmal sains mudah alih. Satu bengkel untuk guru-guru sekolah menengah sains dianjurkan untuk melatih mereka menubuhkan makmal sains mudah alih untuk pembelajaran sains informal. AKTIVITI Peringkat 2 Menubuhkan pusat sains mini dan melatih guru-guru untuk mengurus dan mengekalkan pusat sains mini di sekolah. Konsep pusat sains mini adalah hampir sama dengan makmal sains mudah alih kecuali pusat sains mini merupakan pusat bergerak dan ditempatkan secara tetap di satu kelas di sekolah-sekolah. Peringkat 3 Satu bengkel untuk guru-guru sekolah menengah sains dijalankan bagi melatih guru-guru mereka menganjurkan pembelajaran berasaskan projek untuk pelajar-pelajar yang menggunakan persekitaran semula jadi Kuala Muda Kedah sebagai sumber kurikulum sains. Pusat Sains Maya dalam talian dibangunkan melalui projek ini sebagai platform untuk akademia USM, guru dan pelajar berkomunikasi dan berkongsi kemajuan, melakukan siasatan saintifik yang berkaitan dengan pembelajaran berasaskan projek. Menganjurkan forum dan perdebatan Young Scientist Intellectual Discourse untuk pelajar membentangkan dan membahaskan penemuan saintifik mereka mengenai pembelajaran berasaskan projek. OUTPUT Komuniti: 1) Bahan untuk memulakan pembelajaran sains tak formal, eksperimen dan kit untuk aktiviti pembelajaran sains tak formal. 2) Draf untuk menubuhkan makmal sains mudah alih dan pusat sains mini dihasilkan oleh 20 buah sekolah. 3) Pusat Sains Maya sebagai cara komunikasi dan medium pembelajaran sains dengan cara informal. 4) Projek-projek sains yang berkaitan dengan kehidupan harian masyarakat yang menggunakan persekitaran semula jadi sebagai sumber kurikulum dikumpulkan sebagai rujukan untuk komuniti yang merancang untuk menjalankan aktiviti pembelajaran sains tak formal melalui pembelajaran berasaskan projek pada masa hadapan. 5) Peningkatan sosiosaintifik kemahiran membuat keputusan dan kefahaman konsep sains yang berkaitan dengan masyarakat sekitar dan alam semula jadi.
IPTA: 1) Kalangan pelajar boleh membina kepakaran dalam pembelajaran sains tak formal. 2) Pembinaan kepakaran dalam sains kemanusiaan dengan mengubah sains formal kepada sains tak formal yang sesuai dengan semua peringkat masyarakat. 3) Manfaat (KPI) untuk penyelidik USM daripada modul yang diterbitkan. 4) Pembinaan kepakaran mereka bentuk dan membangunkan makmal sains mudah alih dan pusat sains mini berkos rendah. 5) Pembinaan kepakaran mereka bentuk dan membangunkan pusat sains maya dalam talian. 6) Pembinaan kepakaran menjalankan pembelajaran berasaskan projek sains yang menggunakan persekitaran semula jadi sebagai sumber kurikulum. 7) Pembinaan kepakaran menjalankan dan menganjurkan forum dan perdebatan Young Scientist Intellectual Discourse untuk pelajar membentangkan dan membahaskan penemuan saintifik mereka mengenai pembelajaran berasaskan projek. Pembangunan Modal Insan: 1) Guru-guru sains daripada 20 buah sekolah menengah di Kuala Muda, Kedah memperoleh kemahiran melakukan penyelidikan berasaskan sekolah untuk menambah baik amalan pengajaran sains mereka. 2) Guru-guru sains daripada 20 buah sekolah menengah di Kuala Muda Kedah menggunakan teknologi (pembelajaran dalam talian) - Pusat Sains Maya sebagai cara komunikasi dalam pengajaran dan pembelajaran sains. 3) Guru-guru sains daripada 20 buah sekolah menengah di Kuala Muda Kedah memperoleh kemahiran untuk menjalankan dan mengekalkan aktiviti pembelajaran sains tak formal melalui pembelajaran berasaskan projek yang menggunakan persekitaran semula jadi sebagai sumber kurikulum. 4) Guru-guru sains dan pelajar-pelajar daripada 20 buah sekolah menengah di Kuala Muda Kedah memperoleh pengetahuan untuk meningkatkan kemahiran membuat keputusan sosiosaintifik. PEMEGANG TARUH & AGENSI 1) Universiti Sains Malaysia 2) Pejabat Pelajaran Daerah Kuala Muda/Yan, Kedah KEBERHASILAN Komuniti: 1) Kesedaran mengenai manfaat pembelajaran sains tak formal telah meningkat dalam kalangan guru-guru sains sekolah menengah di Kuala Muda Kedah. 2) Sekolah lain yang tidak terlibat dengan projek ini juga menggunakan 20
buah sekolah yang terlibat sebagai rujukan kepada amalan pembelajaran sains tak formal. Tiga buah sekolah di Kuala Muda Kedah membangunkan aktiviti pembelajaran sains tak formal dan pusat sains mini yang mampan dan berkos rendah. 3) Kesedaran mengenai penggunaan teknologi dalam pembelajaran sains tak formal telah meningkat dalam kalangan guru sains sekolah menengah di Kuala Muda, Kedah. Pusat Sains Maya digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran sains di sekolah. 4) Kaedah yang lebih baik dalam pembelajaran sains dan pemahaman konsep sains dalam kalangan pelajar dengan menjalankan aktiviti pembelajaran sains informal melalui projek berasaskan pembelajaran. 5) Pengetahuan komuniti atau masyarakat telah meningkat, terutamanya mereka yang mempunyai kemampuan menilai dan mengkaji isu-isu sosiosaintifik menggunakan kemahiran berfikir secara kritis dan nilainilai moral dalam menangani isu-isu dunia sebenar yang berkaitan dengan kehidupan seharian sains dan masyarakat. 6) Pengajaran sains menjadi lebih inovatif, kreatif dan menarik. 7) Penghasilan eksperimen sains berkos rendah dan lestari. IPTA: 1) Penerbitan modul pembelajaran sains tak formal, bahan dan kit (kit makmal sains mudah alih) dibangunkan oleh USM. 2) Penyelidik USM mendapat pengiktirafan sebagai pakar dalam pembelajaran sains tak formal oleh sekolah-sekolah di kawasan Kuala Muda, Kedah. Pembangunan Modal Insan: 1) Minat guru-guru untuk melanjutkan pelajaran pada peringkat Sarjana dan PhD berkaitan dengan pembelajaran sains tak formal di bawah pengawasan akademia USM telah meningkat. Empat orang guru telah didaftarkan sebagai pelajar Sarjana dan PhD di USM. 2) Guru memperoleh pengetahuan dan kemahiran untuk melakukan penyelidikan yang berkaitan dengan pembelajaran sains tak formal. 3) Guru sains menjadi lebih serba boleh dengan memperoleh kemahiran mereka bentuk dan membangunkan kit pembelajaran sains tak formal dan eksperimen untuk menjalankan penyelidikan. Selain itu, 20 pusat sains mini telah dibangunkan di 20 buah sekolah menengah dalam daerah Kuala Muda, Kedah. 4) Pusat Sains Maya sebagai kaedah komunikasi dalam pengajaran dan pembelajaran sains tak formal (Pembelajaran Sains Tak Formal). 5) Guru-guru sains di 20 buah sekolah menengah di Kuala Muda, Kedah menilai objek yang terdapat dalam kehidupan seharian sebagai sumber pembelajaran sains. 6) Guru-guru dan pelajar-pelajar 20 buah sekolah menengah di Kuala Muda sains, Kedah mempunyai keupayaan untuk mengadili dan menilai isu-isu sosiosaintifik menggunakan kemahiran membuat
keputusan sosiosaintifik. 7) Penghasilan eksperimen sains berkos rendah dan lestari yang melibatkan pembangunan pusat sains mini dan penganjuran makmal sains bergerak oleh sekolah-sekolah menengah di Daerah Kuala Muda, Kedah. 8) Pengekalan sikap dan pandangan yang positif terhadap pembelajaran sains sebagai satu keperluan untuk kegunaan seharian.
3. LAPORAN KEMAJUAN PROJEK PROPOSAL A) Laporan Berkala Oleh Ketua Projek 3 6 9 12 15 18 21 24 LAPORAN AKHIR B) Laporan Berkala Oleh Komuniti 6 9 12 15 18 21 24 LAPORAN AKHIR Laporan dihantar Laporan tidak dihantar
4. PENILAIAN PROJEK Rakan Komuniti : Pejabat Pelajaran Daerah Kuala Muda/Yan, Kedah Tarikh Lawatan : 13 Ogos 2014 Panel Penilai : 1) Profesor Dr. Zakaria Abas (UUM) 2) En. Rudie Tajuddin@TA (UPM) ANALISIS KESELURUHAN PENILAIAN (Item A hingga D dinilai oleh Panel Penilai KTP Pemantauan manakala Item E adalah penilaian oleh pihak Komuniti) SEKSYEN ITEM PENILAI A PENCAPAIAN PROJEK (40%) 32% B AKADEMIA (10%) 9% C GRADUAN PELATIH (10%) 9% D ORGANISASI INDUSTRI/KOMUNITI (10%) 9% E LAPORAN DARI KOMUNITI (30%) 22% MARKAH KESELURUHAN (%) 81% PENILAIAN OLEH KOMUNITI A) Penilaian Terhadap Akademia BIL PENILAIAN AKADEMIA SKALA PENILAIAN 1. Keberkesanan ilmu yang dipindahkan oleh akademia kepada komuniti 4/5 2. Keupayaan akademia untuk membimbing bagi menyelesaikan masalah seperti mana yang dikehendaki oleh komuniti 4/5 3. Pengetahuan akademia terhadap projek 4/5 4. Komitmen akademia terhadap projek 4/5
B) Penilaian Terhadap Ilmu Yang Dipindahkan BIL PENILAIAN ILMU YANG DIPINDAHKAN SKALA PENILAIAN 1. Sasaran objektif projek yang telah dicapai 3/5 2. Hasil yang dicapai berbanding sumbangan yang disalurkan oleh komuniti 4/5 C) Penilaian Terhadap Graduan Pelatih BIL PENILAIAN GRADUAN PELATIH SKALA PENILAIAN 1. Pengetahuan yang diperoleh graduan pelatih daripada projek 3/5 2. Keberkesanan graduan pelatih menyampaikan ilmu 3/5 3. Kemahiran graduan pelatih berkomunikasi, berfikir, merancang, memimpin, dan kerja berpasukan 4/5 4. Etika kerja graduan pelatih terhadap projek 4/5 Maklum Balas Keseluruhan Daripada Pihak Komuniti Terhadap Projek Keseluruhan projek ini harus diteruskan kerana ia memberi sumbangan kepada masyarakat pendidik. Komen Daripada Panel Pakar KTP Pemantauan Hasil daripada penilaian ke atas laporan kemajuan berkala, laporan akhir dan pemantauan panel penilai, projek ini didapati mampu menjadi pemangkin kepada perkembangan komuniti. Panel Pakar mencadangkan projek ini diteruskan ke tahap yang seterusnya untuk mencapai serta meningkatkan pengajaran dan pembelajaran sains. Projek ini berada pada kategori jingga.
LAMPIRAN Lawatan oleh Panel Penilai di Pejabat Pelajaran Daerah Kuala Muda/Yan, Kedah Sesi perbincangan Panel Penilai dan Ketua Projek mengenai projek yang dibangunkan
Penerangan oleh penyelidik USM berkenaan Program Pembelajaran Sains Tak Formal kepada guru-guru sekolah menengah di Daerah Kuala Muda Kedah Pelajar memanfaatkan sepenuhnya pusat sains mini di sekolah
Aktiviti pembelajaran sains tak formal yang berbentuk amali yang dilaksanakan melalui Program Makmal Sains Bergerak menyeronokkan dan bermanfaat Salah sebuah pusat sains mini yang dibina di Daerah Kuala Muda Kedah