TAJUK PROJEK: PENGLIBATSAMAAN KOMUNITI MELALUI PROGRAM KAJIAN KOMUNITI DAN KES KELUARGA (KKKK) KE ARAH PENAMBAHBAIKAN DALAM KESIHATAN KOD PROJEK: K-EDU/108(USM-11) IPTA: UNIVERSITI SAINS MALAYSIA KETUA PROJEK: DR. WAN ZAHIRUDDIN B. WAN MOHAMMAD AKADEMIA: DR. AZRIANI ABDUL RAHMAN DR. MOHD YUSOF SIDEK DR. MOHD NAZRI SHAFEI DR. AZIAH DAUD DR. ANIZA ABDUL AZIZ DR. SARIMAH ABDULLAH PROFESOR MADYA DR. NORSA ADAH BACHOK DR. NIK ROSMAWATI NIK HUSSAIN DR. MOHD ISMAIL IBRAHIM RAKAN KOMUNITI: PEJABAT TANAH DAN JAJAHAN PASIR PUTEH BIDANG TUMPUAN UTAMA: PENDIDIKAN - MENINGKATKAN TAHAP PENDIDIKAN DI DAERAH-DAERAH TERTENTU TEMPOH: 15 OGOS 2011 15 OGOS 2013 1. RINGKASAN EKSEKUTIF Objektif utama projek ini adalah untuk memindahkan ilmu pengetahuan tentang kesihatan kepada komuniti. Projek ini juga telah memberi pengetahuan dan latihan berupa aktivitiaktiviti dan kemahiran di samping membangunkan penglibatan komuniti dalam mengekalkan sikap yang baik dan tingkah laku yang sihat. Dalam projek ini, masyarakat di Mukim Abal dan Bukit Jawa, Pasir Puteh telah dipilih menjadi rakan komuniti. Di samping itu, untuk merealisasikan pemindahan ilmu yang dirancang ini, kerjasama ini dibantu oleh Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Puteh. Pemindahan ilmu ini telah memberi manfaat kepada komuniti dalam usaha memupuk kesedaran kesihatan, sikap positif, kelakuan sihat dan mampu mengurangkan faktor-faktor risiko penyakit berbahaya dalam kalangan komuniti kelak. Perkara ini secara tidak langsung telah membantu kempen kesihatan yang dijalankan oleh kerajaan dalam usaha menjadikan rakyat Malaysia lebih sihat dan cergas.
2. IMPLEMENTASI PROJEK PERKARA BUTIRAN OBJEKTIF 1) Untuk memindahkan pengetahuan kesihatan kepada komuniti di Mukim Bukit Abal dan Bukit Jawa di Pasir Puteh, Kelantan. 2) Untuk melatih komuniti supaya membabitkan diri dalam aktiviti-aktiviti dan kemahiran untuk mengekalkan sikap yang baik dan amalan tingkah laku yang sihat. 3) Untuk membangunkan libatsama yang lestari dalam isu-isu kesihatan antara komuniti dengan pihak universiti. Pendekatan yang telah digunakan dalam projek ini ialah mengadaptasikan program residensi komuniti di bawah Program Kajian Komuniti dan Kes Keluarga (KKKK) bagi siswazah perubatan Pusat Pengajian Sains Perubatan (PPSP) USM. Program residensi ini terbahagi kepada 4 pusingan dalam tahun 2 dan 3 pengajian perubatan. 1) Residensi pertama: Pelajar telah menjalankan kaji selidik kesihatan umum mengenai profil kesihatan komuniti di kampung-kampung terpilih. 2) Residensi kedua: Pelajar menjalankan kajian spesifik untuk meneliti faktor penyebab masalah kesihatan yang dikenal pasti. 3) Residensi ketiga: Pelajar akan melaksanakan projek promosi kesihatan dan pemindahan ilmu kesihatan kepada komuniti. 4) Residensi keempat: Pelajar akan menjalankan kajian penilaian impak projek intervensi kesihatan kepada komuniti terlibat. AKTIVITI Jun 2011: Seramai 203 orang siswazah perubatan USM Tahun 2 telah melaksanakan kaji selidik kesihatan dan kualiti hidup (QOL) untuk mendapatkan data garis dasar semasa Residensi 1 di Mukim Bukit Jawa dan Bukit Abal, Pasir Puteh. Oktober 2011: Siswazah perubatan telah membentangkan hasil kaji selidik di Residensi 1 dan seterusnya melaksanakan kajian spesifik penyakit atau risiko penyakit dan kualiti hidup (QOL) semasa di Residensi 2. Disember 2011: Pelajar-pelajar melaksanakan 9 projek promosi kesihatan bertemu di kampung masing-masing semasa Residensi 3. September Oktober 2012: Pengukuran kali kedua selepas 6 bulan bagi menilai tahap kualiti hidup (QOL) telah dilaksanakan oleh Ketua Projek, graduan pelatih dan ahli akademia lain.
Sebelum akhir 31 Ogos 2013: Menyediakan draf "Garis panduan Program Penempatan Siswazah dan Kajian Kesihatan di Komuniti dengan sasaran pelajar, kerajaan atau agensi tempatan, NGO dan universiti lain. OUTPUT Komuniti: 1) Peningkatan kesedaran kesihatan kepada individu, keluarga dan masyarakat melalui ceramah yang diberikan. 2) Pengamalan gaya hidup sihat dan perubahan sikap terhadap cara pemakanan dan penjagaan kesihatan yang baik. 3) Pendedahan pengetahuan dan sikap positif terhadap kesihatan. 4) Pendedahan pengurangan penyakit berjangkit dan kanser. 5) Amalan pencegahan penyakit sebelum merawat. 6) Amalan dan cara senaman yang betul. 7) Cara dan amalan pemilihan makanan yang seimbang dan berkhasiat. 8) Input tahap kesihatan dan pencegahan penyakit kepada masyarakat melalui pemeriksaan kesihatan. 9) Penjagaan kesihatan dan kebersihan alam sekitar kepada masyarakat tanpa mengira peringkat umur melalui aktiviti gotong-royong. 10) Pencapaian pendidikan kesihatan yang baik melalui promosi kesihatan seperti sepanduk dan edaran risalah. 11) Sejumlah 4038 orang penduduk di sekitar Jajahan Pasir Puteh Kelantan telah mendapat manfaat meningkatkan pengetahuan, sikap dan amalan kesihatan serta punca-punca penyakit. Penduduk terlibat adalah dari kawasan Bukit Jawa dan Bukit Abal, Pasir Puteh, Kelantan. Penduduk-penduduk lain yang terlibat adalah dari: a) Kampung Bukit Tanah A 107 orang b) Kampung Bukit Tanah B 567 orang c) Kampung Kolam Tembusu 300 orang d) Kampung Wakaf Bunut 900 orang e) Kampung Alor Hijau 650 orang f) Kampung Padang Pak Amat 300 orang g) Kampung Selisih Barat 814 orang h) Kampung Bukit Abal 200 orang i) Kampung Berangan 200 orang IPTA: 1) Maklumat asas mengenai kesihatan komuniti diperoleh semasa projek dijalankan dan maklumat ini disimpan untuk tujuan ilmiah dan penerbitan pada masa hadapan. 2) Kertas saintifik tentang laporan projek ini telah dibentangkan secara lisan di UCEC, Padang Sumatera, Indonesia pada 11-13 November 2013.
Pembangunan Modal Insan: 1) Graduan pelatih mendapat latihan, pendedahan awal dan pengalaman mengendalikan program yang melibatkan orang ramai termasuk cara berkomunikasi. 2) Graduan pelatih dapat meningkatkan kefahaman mereka mengenai masalah kesihatan awam serta pendedahan kepada aplikasi analisa biostatistik dalam pengukuran tahap kesihatan. PEMEGANG TARUH & AGENSI 1) Universiti Sains Malaysia 2) Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Puteh KEBERHASILAN Komuniti: 1) Projek ini telah berjaya mengenal pasti masalah kesihatan yang selalu dihadapi oleh penduduk kampung. 2) Projek ini telah dapat memberikan maklumat kepada penduduk mengenai kesihatan serta cara-cara untuk mengekalkan hidup sihat. 3) Pendedahan awal kepada kanak-kanak prasekolah dan kanak-kanak sekolah di kawasan kampung sedikit sebanyak dapat mempengaruhi kesedaran mereka tentang penyakit dan bahaya penyakit tertentu. IPTA: 1) Penerbitan bahan-bahan bercetak hasil penyelidikan kesihatan dan edaran kepada awam. 2) Hubungan antara masyarakat setempat dan IPTA semakin erat tanpa sentimen politik yang kerap berlaku di kampung-kampung di negeri Kelantan. Pembangunan Modal Insan: 1) Graduan pelatih telah berjaya mendapat pekerjaan tetap di Jabatan Perangkaan, Putrajaya. Hal ini adalah impak daripada pengalaman dan keyakinan diri hasil daripada penglibatan dalam projek ini. 2) Kelestarian ilmu yang diberikan mampu memberi kesedaran dan kemahiran kepada pelajar mengenai aktiviti yang dijalankan di bawah projek KTP.
3. LAPORAN KEMAJUAN PROJEK A) Laporan Berkala Oleh Ketua Projek PROPOSAL 3 6 9 12 15 18 21 24 LAPORAN AKHIR B) Laporan Berkala Oleh Komuniti 6 9 12 15 18 21 24 LAPORAN AKHIR Laporan dihantar Laporan tidak dihantar
4. PENILAIAN PROJEK Rakan Komuniti : Pejabat Tanah Mukim Bukit Abal Tarikh Lawatan : 17 Disember 2014 Panel Penilai : 1) Profesor Dr. Mohd Noor Ghani (UNISZA) 2) Encik Wan Musa Wan Muda (UNISZA) ANALISIS KESELURUHAN PENILAIAN (Item A hingga D dinilai oleh Panel Penilai KTP Pemantauan manakala Item E adalah penilaian oleh pihak Komuniti) SEKSYEN ITEM PENILAI 1 PENILAI 2 A PENCAPAIAN PROJEK (40%) 40% 25% B AKADEMIA (10%) 10% 6% C GRADUAN PELATIH (10%) 9% 6% D ORGANISASI INDUSTRI/KOMUNITI (10%) 9% 6% E LAPORAN DARIPADA KOMUNITI (30%) 25% 25% MARKAH KESELURUHAN (%) 93% 68% MARKAH SELEPAS KUMULATIF 81% PENILAIAN OLEH KOMUNITI A) Penilaian Terhadap Akademia BIL PENILAIAN AKADEMIA SKALA PENILAIAN 1. Keberkesanan ilmu yang dipindahkan oleh akademia kepada komuniti 5/5 2. Keupayaan akademia untuk membimbing bagi menyelesaikan masalah seperti mana yang dikehendaki oleh komuniti 4/5 3. Pengetahuan akademia terhadap projek 4/5 4. Komitmen akademia terhadap projek 5/5
B) Penilaian Terhadap Ilmu Yang Dipindahkan BIL PENILAIAN ILMU YANG DIPINDAHKAN SKALA PENILAIAN 1. Sasaran objektif projek yang telah dicapai 4/5 2. Hasil yang dicapai berbanding dengan yang disalurkan oleh komuniti 4/5 C) Penilaian Terhadap Graduan Pelatih BIL PENILAIAN GRADUAN PELATIH SKALA PENILAIAN 1. Pengetahuan yang diperoleh graduan pelatih daripada projek 4/5 2. Keberkesanan graduan pelatih menyampaikan ilmu 4/5 3. Kemahiran graduan pelatih berkomunikasi, berfikir, merancang, memimpin, dan kerja berpasukan 4/5 4. Etika kerja graduan pelatih terhadap projek 4/5 Maklum Balas Keseluruhan Daripada Pihak Komuniti Terhadap Projek Projek ini dinilai cemerlang dan ia diharap menjadi petunjuk kepada projek KTP yang lain. Komen Daripada Panel Pakar KTP Pemantauan Setelah meneliti keseluruhan penilaian ke atas laporan kemajuan berkala, laporan akhir dan pemantauan panel penilai, projek ini mempunyai nilai tambah kepada komuniti. Objektif projek telah tercapai dan projek ini mampu memangkinkan kelestarian memupuk amalan penjagaan kesihatan masyarakat. Projek ini berada pada kategori merah.
LAMPIRAN Aktiviti kaji selidik profil kesihatan dan kualiti hidup Aktiviti promosi kesihatan oleh kumpulan pelajar perubatan
Sesi ceramah kesihatan kepada komuniti kanak-kanak Hasil mural oleh pelajar di sebuah sekolah
Taklimat dan ceramah projek bersama-sama rakan komuniti