SUMBER BELAJAR PENUNJANG PLPG 2017 MATA PELAJARAN/PAKET KEAHLIAN BAHASA JAWA BAB III PANULISAN AKSARA JAWA

dokumen-dokumen yang mirip

URAIAN MATERI KB-2 AKSARA MURDHA, AKSARA SWARA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWA

BENTUK DAN MAKNA NAMA-NAMA BANGUNAN POKOK DI KERATON KASUNANAN SURAKARTA SKRIPSI

ancrkfitisiwilipedejeyeve

SKRIPSI. oleh. Nama. : Elok Wahyuni. : Bahasa dan Sastra Jawa NIM. Program. Jurusan FAKULTAS

UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG

PASANGAN DAN SANDHANGAN DALAM AKSARA JAWA 1. oleh: Sri Hertanti Wulan Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah FBS UNY

A. RUMAH PANGGANG PE A. OMAH PANGGANG PE

PENINGKATAN KETERAMPILAN MENULIS HURUF JAWA DENGAN MENGGUNAKAN MEDIA FLANACARAKA PADA SISWA KELAS IV SDN BABAKAN 01 KECAMATAN KRAMAT KABUPATEN TEGAL

KESALAHAN BERBAHASA JAWA PADA PAPAN NAMA PERTOKOAN DI KABUPATEN PEMALANG

REFERENSI DALAM WACANA BERBAHASA JAWA DI SURAT KABAR

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN. : Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG

ANAFORA GRAMATIKAL DAN LEKSIKAL DALAM NOVEL GARUDA PUTIH KARYA SUPARTO BRATA

TINDAK TUTUR ILOKUSI DALAM WACANA KOLOM PAK RIKAN DI KORAN MINGGUAN DIVA

Kontraksi Tembung Basa Jawa ing Cecaturan Masyarakat Wilayah Jombang

UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG

SINESTESIA PADA TUTURAN MAHASISWA PBSJ FBS UNNES SKRIPSI

GAYA BAHASA DALAM KUMPULAN CERITA MISTERI JAGADING LELEMBUT PADA MAJALAH DJAKA LODANG TAHUN 2001

UNIT KEGIATAN BELAJAR (UKB)

TINDAK TUTUR PENYIAR ING GIYARAN MANGGA TRESNA BUDAYA RADIO MTB FM SURABAYA. Hendra Setiawan ABSTRAK

PADA LAN TETENGER LIYA-LIYANE

Elipsis Jejer sajrone Ukara Camboran Ing Basa Jawa ELIPSIS JEJER SAJRONE UKARA CAMBORAN ING BASA JAWA. Choirunnisa

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN. A. Standar Kompetensi : 1. Memahami wacana lisan sastra dalam kerangka budaya Jawa

Analisis Kalimat Majemuk dalam Cerita Bersambung Ngoyak Lintang Karya Al Aris Purnomo

SERAT PATRAPING NGELMU PANGUKUDAN DALAM KAJIAN STRUKTURALISME TZVETAN TODOROV

Analisis Sosiologi Sastradalam Naskah Layang Sri Juwita karya Mas Sasra Sudirja

Piwulang Agama Sajrone Naskah Kitab Thareq (Kajian Intertekstual) Reni Leiliawati

KEEFEKTIFAN MODEL PEMBELAJARAN TEAM ASSISTED INDIVIDUALIZATION

ABSTRAK. Kata Kunci: Simbol, makna, ajaran, semiotik, Serat Suluk Kaga Kridha Sopana.

Set Prabot Pawon Adhedhasar Makna Referensial SET PRABOT PAWON ADHEDHASAR MAKNA REFERENSIAL. Andi Susilo

KISI-KISI PENULISAN SOAL

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN. A. Kompetensi Inti KI1 : Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

CERITA RAKYAT KI SONDONG MAJERUK DAN KI SONDONG MAKERTI DALAM PERSPEKTIF GREIMAS

PANGEMBANGAN MODHUL DHIGITAL ABASIS WEB TUMRAP ASIL PASINAON MACA TEKS AKSARA JAWA SISWA KELAS VIII SMP NEGERI 5 SIDOARJO

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN. : Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya.

pemilik code yang close sou bisa membagi source coden melalui lisensi, entah denga gratis maupun membayar. Meskipun gratis, lisensi terte bisa

ANALISIS KESALAHAN MENULIS HURUF JAWA PADA SISWA KELAS VIIA MTs DARUL MA ARIF PRINGAPUS

NARASI KELISANAN DALAM TRADISI NGLIWETI PARI DESA JURANGJERO REMBANG

t (, ) = 2,000 sajrone panliten II. Kaloro asil kasebut kagolong signifikan. Asil kasebut uga

WUJUD LAN JINISE REDHUNDHANSI ING BASA JAWA

Purwaka Nembang macapat, budaya tradhisional lan kuna sing isih ana nganti saiki. Budaya nembang macapat isih urip ing Kutha Surabaya.

Analisis Keterbacaan Buku Ajar Bahasa Jawa Kelas Iv Sekolah Dasar Di Kabupaten Madiun

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

BENTUK UJARAN BAHASA JAWA TATARAN FONOLOGI ANAK TUNAGRAHITA TINGKAT BERAT SMP LUAR BIASA NEGERI SEMARANG (KAJIAN PSIKOLINGUISTIK)

Alenia Kesatuan dan Kepaduan. Sri Hertanti Wulan

Ngundhakake Kawasisan Nulis Ukara Tanduk lan Ukara Tanggap Kanthi Teknik Bursa Kata Siswa Kelas VIII B SMP Negeri 3 Kalidawir Taun Ajaran 2015/ 2016

KISI-KISI PENULISAN SOAL

Owah-Owahane Tegese Tembung ing Basa Jawa Adhedhasar Drajate OWAH-OWAHANE TEGESE TEMBUNG ING BASA JAWA ADHEDHASAR DRAJATE

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

Analisis Kesalahan Kebahasaan pada Lembar Kerja Siswa Kuncaraning Widya Bagelen Kelas X SMA Kabupaten Purworejo

KOHESI LAN KOHERENSI ING RUBRIK PANGUDARASA KALAWARTI PANJEBAR SEMANGAT EDISI OKTOBER-DESEMBER 2013

ASPEK KONJUNGSI DALAM CERITA BERSAMBUNG (CERBUNG) BASKARA MUNCAR PADA MAJALAH PANJEBAR SEMANGAT

LEGENDHA PASAREAN ANDONGSARI ING DESA LEDOK KULON KABUPATEN BOJONEGORO. Dening: Rindha Novacerya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN BERKARAKTER MATA PELAJARAN BAHASA JAWA KELAS III (3) SEMESTER 1 (GANJIL)

Kewasisan Nulis Aksara Jawa Murdha Kanthi Medhia Kertu Pohon Aksara

TRADHISI KUNGKUM SINDHEN ING SENDHANG MADE, DESA MAADE, KECAMATAN KUDU - JOMBANG

BUPATI SEMARANG SAMBUTAN BUPATI SEMARANG PADA ACARA PAMERAN BUKU MURAH KABUPATEN SEMARANG TAHUN 2014 TANGGAL 27 NOVEMBER 2014

Karangan / Paragraf Eksposisi

Aspek Pragmatik Maksim Kerjasama sajrone Humor ing Medhia Sosial Ketawa.com

Jawa 3 kanggo. Kelas III. Utama Basa. SD/MI, hal Buku Wasita. pengalaman iki kanthi becik! Instrumen. Semaken crita. Tertulis.

Dra. Sri Sulistiani, M.Pd. Dosen Jurusan S1 Pendidikan Bahasa Daerah, Fakultas Bahasa dan Seni, Universitas Negeri Surabaya.

PEMAKAIAN BAHASA JAWA MAHASISWA PENUTUR NGAPAK DI LINGKUNGAN FBS UNIVERSITAS NEGERI SEMARANG

Pengembangan Medhia Explosion Box Tumrap Kawasisan Nulis Teks Geguritan

ENDANG TRI WAHYUNINGSIH

Model Kooperatif Tipe Grop Investigasi Kanggo Ngundhakake Kawasisan Nulis Aksara Jawa

Pengaruh Medhia Smart Card kanthi Teknik TS-TS tumrap Kawasisan Nulis Pasangan Ca, Ja, Ma, Ba, Ka, Ta, La

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

TRANSLITERASI. Pengertian Transliterasi. Manfaat Transliterasi. Metode Transliterasi. Masalah-Masalah Transliterasi

Legendha Desa ing Kecamatan Dongko Kabupaten Trenggalek(TintinganFolklor) Legendha Desa ing Kecamatan Dongko Kabupaten Trenggalek (Tintingan Folklor)

Wujud, Guna, lan Kalungguhane Rimbag {-e} Wujud, Guna, lan Kalungguhane Rimbag {-e} Ellva Khoiroh Agustina

Dayane Media Audiovisual Slide Bersuara Tumrap Undhaking Kawasisan Ngapresiasi Crita Rakyat Siswa Kelas VIII SMP N 4 Ngawi Taun Ajaran

ANALISIS WACANA SOSIAL MANTRANI PENGASIHAN DENING WARGA ILMU SEJATI ING PONOROGO

Tradhisi Tutur Tinular Sajroning Bebrayan Jawa. Pusaka Kabudayan kang Gedhe Dayane. Dening: Ayu Sutarto

NGUNDHAKAKE KEWASISAN NULIS AKSARA MURDA LAN PASANGANE LUMANTAR MEDHIA ANIMASI FLASH SISWA KLAS VIII C SMPN I REJOTANGAN, TULUNGAGUNG

Ummi Mahmudah S-1 Pendidikan Bahasa dan Sastra Daerah, FBS, UNESA dan

PANGREMBAKANE MEDIA ANIMASI GAMBAR ING PASINAON NYEMAK CRITA CEKAK SISWA KELAS VII SMP NEGERI 3 NGANJUK TAUN AJARAN 2012/2013

BASA PENYIAR TVRI JAWA TIMUR ING ADICARA CAMPURSARI TAMBANE ATI SKRIPSI. Dening TAUFAN SETYAWAN

TRADHISI SURAN AGUNG WARGA PERSAUDARAAN SETIA HATI ING KUTHA MADIUN (Tintingan Sinkretisme Budaya) Muhammad Reza Anugerah ABSTRAK

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

Puspa. RiRORG8. !'./t..r ~ -- <

Menghargai dan mensyukuri keberadaan bahasa Jawa sebagai anugerah Tuhan Yang Mahaesa sebagai sarana menyampaikan informasi lisan dan tulis

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

PATRIARKHI SAJRONING CERBUNG REMBULAN NDHUWUR BLUMBANG ANGGITANE SUNARKO BUDIMAN: Tintingan Strukturalisme Genetik. Dhita Puspitasari Sukendro ABSTRAK

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

Analisis Konjungsi dalam Wacana Berita pada Rubrik Sariwarta di Majalah Panjebar Semangat Edisi Januari-Desember 2013

BAB III METODE PENELITIAN

MITOS LAN LEGENDHA SAJRONE CERBUNG UMBUL SUNGSANG ANGGITANE AL ARIS PURNOMO (TINTINGAN ANTROPOLOGI SASTRA)

Medhia Kartu Sajodho Kanggo Ngundhakake Kawasisan Nulis Aksara Jawa

PENGEMBANGAN MODEL EVALUASI MENDENGARKAN WACANA NON-SASTRA PEMBELAJARAN BAHASA JAWA SMA BERBASIS INTEGRATIF KOMUNIKATIF

Rencana Pelaksanaan Pembelajaran Nomor: 1

MANTRA SAJRONE NASKAH SERAT RUWAT MURWAKALA LAN PROSESI RUWAT MURWAKALA

Wujud, Guna, lan Kalungguhane Kriya Tanduk. Fitri Wijayanti Pendidikan Bahasa Daerah, FBS, UNESA ( )

METODE KARYA WISATA KANGGO NGUNDHAKAKE KAWASISAN NGARANG NARASI SISWA KELAS VIII A SMP WALISOSNO GEMPOL TAHUN AJAR 2015/2016

UKBM BHS JAWA-3.1/4.1/1/1-1 BAHASA JAWA

METONIMI ING BASA JAWA MASYARAKAT DESA SOBONTORO, KECAMATAN BOYOLANGU, KABUPATEN TULUNGAGUNG

Insider13. Jawaban paling apik

Nulis Tembang Macapat Kanthi Metodhe Teks Akrostik

Transkripsi:

SUMBER BELAJAR PENUNJANG PLPG 2017 MATA PELAJARAN/PAKET KEAHLIAN BAHASA JAWA BAB III PANULISAN AKSARA JAWA OLEH: DRA. SRI SULISTIANI, M.Pd. DRA. SUWARNI, M.Pd. DRS. SUGENG ADIPITOYO, M.Si. DR. SURANA, M.Hum. KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN DIREKTORAT JENDERAL GURU DAN TENAGA KEPENDIDIKAN 2017

BAB III PANULISAN AKSARA JAWA KISI-KISI DAN BAHAN AJAR No. Kompeten si Utama Standar Kompetensi Guru (SKG) Kompetensi Inti Guru (KI) Kompetensi Guru Mata Pelajaran (KD) Indikator Pencapaian Kompetensi (IPK) Materi pokok A B C D E F 1 Profesional Menguasai materi, Menulis tembung dwipurwa dalam tulisan beraksara Jawa EYD penulisan aksara Jawa 2 Profesional Menguasai materi, Mengidentifikasi aksara swara dalam penulisan beraksara Jawa Aksaraswara 3 Profesional Menguasai materi, Mengalihaksarakan kalimat beraksara Jawa yang mengandung aksara swara Aksara swara 4 Profesional Menguasai materi, Mengalihaksarakan kalimat beraksara Jawa yang mengandung aksara rekan ke dalam huruf Latin Aksara rekan 5 Profesional Menguasai materi, Menulis kalimat beraksara Jawa Aksara rekan 1

yang mengandung aksara rekan 6 Profesional Menguasai materi, Menulis kalimat beraksara Jawa yang mengandung aksara Murda dengan tepat Aksara murda 7 Profesional Menguasai materi, Menulis angka Jawa dalam satu kalimat dengan tepat Angka Jawa 8 Profesional Menguasai materi, Memahami bahasa, sastra, dan budaya serta implementasiny a dalam pembelajaran Mentransliterasi (mengalih tulis) kalimat berhuruf Latin menjadi beraksara Jawa EYD dalam penulisan aksara Jawa 9 Profesional Menguasai materi, Memahami bahasa, sastra, dan budaya serta implementasiny a dalam pembelajaran Mentransliterasi (mengalih tulis) kalimat beraksara Jawa menjadi berhuruf Latin EYD dalam penulisan aksara Jawa I. BAB PANULISE TEMBUNG DWIPURWA Tembung dwipurwa yaiku tembung kang dumadi saka pangrangkepe purwane tembung lingga utawa pangrangkepe wanda kawitaning tembung. Yen katulis nganggo aksara Jawa, miturut Padmosoekotjo (1992:75-77), tata panulise kaya mangkene: (1) Yen purwa linggane awujud aksara legena, wandane kapisan lan kapindho uga awujud aksara legena. Tuladhane: 2

(2) Sandhangan swara katut ing dwipurwa. Tuladhane: (3) Taling tarung palsu, sandhangan wyanjana, sandhangan panjegeg wanda, aksara sesigeg ora katut ing dwipurwa. Tuladhane: II. BAB AKSARA SWARA 1. Aksara swara iku sejatine mung ana lima yaiku: 3

Ananging aksara: Kelebu aksara swara, mulane banjur ana sing ngarani yen cacahe aksara swara ana pitu. Bab iku salaras karo kawruh sangkalan, tembung swara dianggep darbe watak-wilangan pitu. Wujude dilelet iku dhek jaman biyen lan kena dienggo pasangan dumunung ing sangisoring aksara. Nanging sarehning wujude ing jaman saiki dilelet ora kena dienggo pasangan, supaya ora mujudake kaya aksara sungsun telu. 2. Gunane aksara swara dienggo nulisi tembung manca kang dicethakake, kayata: 1. April 2. Irak 3. Email 4. Oscar 5. Ulama 6. India 3. Aksara swara ora kena dadi pasangan. Manawa 4

dumunung ing saburine wanda sigeg, aksara sesigeging wanda iku kudu dipangku. Wondene aksara swara dadine pasangan katulis jejer karo aksara kang dipasangi ; aksara swara dadine pasangan katulis ing sangisore aksara kang dipasangi ; mesthi bae sandhangane pepet dumunung ing sandhuwure aksara sing dipasangi. 1. Wulan Agustus 2. Pak Ihrom 3. Wulan Oktober 4. Mangan Rendhang 5. Pak Ustad 6. Senen Legi 4. Aksara swara iku ora kena ditrapi sandhangan swara ; mulane ora bener yen wong nulis: 5. Saweneh ana sing ngira manawa gunane aksara swara iku kanggo tata-prunggu utawa pakurmatan. Pangira mangkono iku ora bener, sabab yen wong nulis ora ateges yen wong iku ngrumati marang es lan marang sasi April. 6. Tembung manca kang ora dicethakake, luwih-luwih tembung manca kang wis rumasuk basa jawa nganti arang kang sumurup yen iku tembung manca, lumrahe katulis tanpaaksara swara. Tuladhane kayata tembung Sangsekerta aksara 5

lumrahemung katulis. Nanging manawa ditulis ya ora luput. III. BAB AKSARA REKAN 1. Aksara rekan cacahe ana lima,yaiku : Gunane aksara rekan dienggo nulisi tembung manca kang dicethakake, luwihluwih tembung Arab. Manawa ora dicethakake yen kang ditulis iku tembung manca, mung katulis nganggo aksara lumrahe bae. Tuladhane,kayata: 1. Khutbah, kutbah 2. Dzalim, dhalim 3. Fasih, pasih 4. Zaman, jaman 2. Aksara-aksara rekan yen karaketan sandhangan pepet, cecake telu dumunung ing sajrone pepet; dene yen karaketan sandhangan wulu, layar utawa cecak, cecake telu dumunung ing sisih kiwa, sandhangan wulu, layar utawa cecak ing sisih tengen. Tuladhane : 6

3. Kajaba aksara rekan kang wujuding pasangane aksara rekan ora kena dadi pasangan. Manawa aksara rekan dumunung saburine wanda sigeg, sesigeging wanda iku kudu dipangku.tuladhane: 1. Solat Fardu 2. Solat Dzuhur 3. Idhul Fitri IV. BAB AKSARA MURDA 1. Murda = sirah. (Walanda : hoofd, Inggris : head). Aksara murda = aksara sirah, aksara sesirah (Walanda : hoofdletter, Inggris : capital) Aksara murda iku satemene ora ana. Wondene kang lumrahe diarani aksara murda, utawa kang dianggep minangka aksara murda iku sejatine Aksara Mahaprana, yaiku aksara kang pancene kudu diucapake kanthi abab akeh ; kosok baline aksara alpaprana, yaiku aksara kang kudu diucapake lumrah (kanthi abab sathithik). 2. Cacahe aksara murda (kang dianggep aksara murda) ana wolu, yaiku : Aksara ora ana murdane, nanging pasangane ana murdane, nanging ing jaman saiki wis ora kanggo. Aksara murda ing jaman saiki uga wis ora kanggo. (mriksanana layang sarining Paramasastra Jawa kaca 121). 7

3. Aksara murda mung kanggo ing tata-prunggu, tegese kanggo pakurmatan. Aksara murda ora kena dadi sesigeging wanda. Ing jaman biyen kang lumrah ditulis nganggo aksara murda asmane para luhur, jejuluke lan padunungane, minangka pakurmatan. Tuladhane, kayata : Kangjeng Sultan Hadiwijaya ing Kasultanan Pajang. 4. Saiki jaman demokrasi. Prayogane kabeh jenenge wong lan jenenge titah kang tata-caraning uripe kaya manungsa, kaya raseksa, wanara lan sapanunggalane kang kasebut ing carita padhalangan lan liya-liyane, katulis nganggo aksara murda. Cukup nganggo aksara murda siji bae, aksara sing ngarep dhewe. Yen aksara sing ngarep dhewe ora ana murdane, ya aksara burine; yen burine ora ana murdane, ya burine maneh. Tuladhane, kayata : 1. bu guru Sulis 2. pak dhokter Wijaya 3. mas Sulaiman 4. Raden Ahmad 5. Parida 6. Anita Mung tembung Gusti Allah lumrahe aksarane murda saanane ditulis kabeh, mangkene : V. BAB ANGKA JAWA 1. Angka Jawa siji tekan sanga sarta das, wujude mangkene : 8

2. Sarehning angka Jawa iku awujud aksara Jawa, supaya ora mbingungake, panulise kudu dipisah karo aksara Jawa kang dumunung ana ing sakiwa-tengene. Srana kang dienggo misah iku pada pangkat, mulane angka jawa diapit-apit ing pada pangkat. : 1. Sadinten wonten 24 jam. 2. Saminggu punika 7 dinten. 3. Tahun Indonesia Mardika sapunika 1945. 9

3. Manawa ing saburine angka Jawa ana pada lingsa utawa lungsi, ing saburine angka iku banjur tanpa pada pangkat. : 1. Budhale jam 6, mulihe jam 11. 2. Pitike Bu Wati 3, ilang 2 3. Mahasiswa jurusan Basa Jawa Unesa ana 84, jalere 30. 10

DAFTAR PUSTAKA Padmosoekotjo. 1989. Wewaton Panulise Basa Jawa Nganggo Aksara Jawa. Surabaya: PT Citra Jaya Murti Darusuprapto, dkk. 1995. Pedhoman Penulisan Aksara Jawa. Jogjakarta: Yayasan Pustaka Nusantara 11