TAHAP PENGGUNAAN FORUM E-PEMBELAJARAN DI KALANGAN PELAJAR TAHUN AKHIR JABATAN MULTIMEDIA (SPK, SPP DAN SPT) FAKULTI PENDIDIKAN, UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ANILI FASHA BINTI MAHADI UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS JUDUL : TAHAP PENGGUNAAN FORUM E-PEMBELAJARAN DI KALANGAN PELAJAR TAHUN AKHIR JABATAN MULTIMEDIA (SPK, SPP DAN SPT) FAKULTI PENDIDIKAN, UTM SESI PENGAJIAN : 2007/2008 Saya : ANILI FASHA BINTI MAHADI (HURUF BESAR) mengaku membenarkan tesis (PSM / Sarjana / Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut : 1 Tesis ini adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 4. Tesis hanya boleh diterbitkan dengan kebenaran penulis. Bayaran royalti adalah mengikut kadar yang dipersetujui kelak. 5. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran di antara institusi pengajian tinggi. 6. **Sila tandakan ( ) SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972) TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/ badan di mana penyelidikan dijalankan) TIDAK TERHAD Disahkan oleh (TANDATANGAN PENULIS) Alamat Tetap : No. 39 Jalan Pinang Kuning 12, Taman Sayong Pinang, Bandar Tenggara, 81440, Johor (TANDATANGAN PENYELIA) EN. MOHD NIHRA HARUZUAN B. MOHAMAD SAID Tarikh : 25 APRIL 2008 Tarikh : 25 APRIL 2008 CATATAN : * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika Tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.
Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Matematik). Tandatangan : Nama Penyelia : EN. MOHD NIHRA HARUZUAN B. MOHAMAD SAID Tarikh : 25 APRIL 2008
i TAHAP PENGGUNAAN FORUM E-PEMBELAJARAN DI KALANGAN PELAJAR TAHUN AKHIR JABATAN MULTIMEDIA (SPK, SPP DAN SPT) FAKULTI PENDIDIKAN, UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA ANILI FASHA BINTI MAHADI Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Matematik) FAKULTI PENDIDIKAN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA APRIL 2008
ii Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya. Tandatangan : Nama Penulis : ANILI FASHA BINTI MAHADI Tarikh : 25 APRIL 2008
iii DEDIKASI Buat semua ahli keluarga tersayang... Terima kasih atas doa, nasihat dan sokongan yang diberikan Sepanjang pengajianku di UTM
iv PENGHARGAAN Saya ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada penyelia tesis saya iaitu En. Mohd Nihra Haruzuan B. Mohamad Said atas bimbingan, dorongan serta tunjuk ajar beliau sepanjang proses menyiapkan tesis ini. Ribuan terima kasih juga diucapkan kepada semua rakan seperjuangan, pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia Fakulti Pendidikan (SPK, SPP dan SPT) atas kerjasama penuh serta bantuan mereka melengkapkan borang soal selidik yang diedarkan. Penghargaan turut dirakamkan kepada semua rakan sepengajian yang sentiasa memberi bantuan dan sokongan sepanjang menyelesaikan tesis ini. Sekian, terima kasih.
v ABSTRAK Kajian ini bertujuan mengenalpasti tahap penggunaan forum e-pembelajaran di kalangan pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPP dan SPT) Fakulti Pendidikan UTM serta masalah yang dihadapi pelajar semasa menggunakan forum e- pembelajaran. Seramai 69 orang responden yang terdiri daripada pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPP dan SPT) Fakulti Pendidikan UTM telah terlibat dalam kajian ini. Instrumen kajian yang digunakan adalah terdiri daripada set soal selidik yang mengandungi 37 item. Item terdiri daripada 30 soalan yang menggunakan Skala Likert dan 4 soalan terbuka. Statistik deskriptif digunakan di mana data dianalisis bagi mencari frekuensi, peratusan dan min. Data dianalisis menggunakan perisian SPSS (Statistical Package for Social Science v15.0 for Windows). Purata taburan peratus dikelaskan kepada tiga tahap iaitu tinggi, sederhana dan rendah. Nilai alpha adalah 0.991. Hasil kajian mendapati tahap penggunaan forum e-pembelajaran di kalangan pelajar adalah pada tahap sederhana di mana min keseluruhan adalah 3.51.
vi ABSTRACT The purpose of this study is to determine the application of e-learning forum among the final year students of Multimedia Department (SPK, SPP and SPT) Faculty of Education UTM and also problems faced by the students in using e- learning forum. 69 respondents were chosen among the final year student of Multimedia Department (SPK, SPP and SPT) Faculty of Education UTM. Sets of questionnaires consist of 37 items were used in this study. 30 items were based on Likert s Scale and 4 items were open ended questions. Descriptive statistics in term of frequency, percentage and min were used. SPSS (Statistical Package for Social Science v15.0 for Windows) was used in order to analysed the data. The percentages were ranked into three stages namely high, medium and low. The value of alpha is 0.991. The analysis of the data revealed that the application of the forum in e- learning is at a medium level which is 3.51 total mean score.
vii KANDUNGAN BAB PERKARA HALAMAN JUDUL PENGAKUAN DIRI DEDIKASI PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT KANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI SINGKATAN i ii iii iv v vi vii xi xiii 1 PENDAHULUAN 1.1 Pengenalan 1 1.2 Latar Belakang Masalah 2 1.3 Penyataan Masalah 4 1.4 Objektif Kajian 4 1.5 Persoalan Kajian 5 1.6 Kepentingan Kajian 5 1.7 Batasan Kajian 6
viii 1.8 Definisi Istilah 6 1.8.1 Forum 7 1.8.2 Tahap 7 1.8.3 Faktor 7 1.8.4 Pengaruh 8 1.8.5 Efektif 8 1.8.6 E-learning 8 1.8.7 Pelajar 9 1.8.8 Perbincangan Asynchronous 9 1.9 Penutup 10 2 SOROTAN KAJIAN 2.1 Pengenalan 11 2.2 Pembelajaran Online 11 2.3 E-pembelajaran Berbeza daripada Pembelajaran Konvensional 13 2.4 Forum E-pempelajaran 14 2.5 Forum E-learning UTM 15 2.6 Perbincangan dan Teknologi Asynchronous 16 2.7 Faktor-faktor Perbincangan yang Efektif 17 2.7.1 Pengajar atau Pensyarah sebagai Fasilitator 17 2.7.2. Beri Masa Memahirkan Pelajar dengan Computer Mediated Communication (CMC) 17 2.7.3 Menyediakan Suasana yang Mesra 18 2.7.4 Perbincangan yang Mempunyai Pnaduan Jelas 18 2.7.5 Forum yang Bertujuan dan Kolaboratif 18 2.7.6 Perbincangan yang Berstruktur 19 2.7.7 Kawalan Masa 19 2.7.8 Maklumbalas Pensyarah 20 2.7.9 Penilaian 20
ix 3 METODOLOGI 3.1 Pengenalan 21 3.2 Rekabentuk Kajian 22 3.3 Tempat Kajian 23 3.4 Populasi dan Persampelan 23 3.5 Instrumen Kajian 24 3.5.1 Bahagian A Demografi 24 3.5.2 Bahagian B Tahap Penggunaan Forum E-learning 24 3.5.3 Bahagian C Masalah yang Dihadapi Semasa Menggunakan Forum E-learning 25 3.6 Kajian Rintis 27 3.7 Prosedur Kajian 27 3.8 Analisa Data 28 3.9 Penutup 30 4 ANALISIS DATA 4.1 Pengenalan 31 4.2 Analisis Data 32 4.2.1 Analisis Bahagian A 32 4.2.2 Dapatan Persoalan Kajian 1 34 4.2.3 Dapatan Persoalan Kajian 2 41 4.2.4 Analisis Soalan Terbuka 46 4.3 Penutup 51
x 5 PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN 5.1 Pengenalan 52 5.2 Perbincangan Hasil Kajian 53 5.2.1 Perbincangan Dapatan Persoalan Kajian 1 53 5.2.2 Perbincangan Dapatan Persoalan Kajian 2 54 5.2.3 Perbincangan Dapatan Soalan Terbuka 56 5.3 Rumusan 57 5.4 Cadangan 58 5.4.1 Pihak Universiti / Jabatan Multimedia Fakulti Pendidikan 58 5.4.2 Pensyarah 59 5.4.3 Pelajar 59 5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 59 5.6 Penutup 60 BIBLIOGRAFI 61 LAMPIRAN 65
xi SENARAI JADUAL NO. JADUAL HALAMAN TAJUK 3.1 Pecahan item mengikut bahagian 22 3.2 Pecahan responden mengikut kursus 23 3.3 Skala Likert 25 3.4 Taburan item soal selidik 26 3.5 Pekali Alpha Cronbach 27 3.6 Pengkelasan skala lima mata kepada skala tiga mata 28 3.7 Tahap nilai peratusan 29 3.8 Tahap penilaian dan julat min skor 29 4.1 Taburan kekerapan dan peratusan responden mengikut jantina 33 4.2 Taburan kekerapan dan peratusan responden mengikut kursus 33 4.3 Taburan kekerapan dan peratusan responden mengikut bangsa 34 4.4 Data analisis frekuensi, peratusan dan min bagi persoalan kajian 34 4.5 Data analisis frekuensi, peratusan dan min bagi persoalan kajian (Masalah Dalaman) 41 4.6 Data analisis frekuensi, peratusan dan min bagi persoalan kajian (Masalah Luaran) 44 4.7 Taburan purata min mengikut masalah yang dihadapi oleh pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPP, SPK dan SPT) Fakulti Pendidikan, UTM semasa menggunakan forum e-learning 46 4.8 Data analisis frekuensi dan peratusan bagi item 31 47 4.9 Data analisis frekuensi dan peratusan bagi item 32 48 4.10 Data analisis frekuensi dan peratusan bagi item 33 49
4.11 Data analisis frekuensi dan peratusan bagi item 34 50 xii
xiii SENARAI SINGKATAN SPSS - Statistical Package for Social Science SPP - Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Fizik) SPK - Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Kimia) SPT - Sarjana Muda Sains dan Komputer serta Pendidikan (Matematik) UTM - Universiti Teknologi Malaysia AS - Amat setuju S - Setuju TP - Tidak Pasti TS - Tidak Setuju ATS - Amat Tidak Setuju SMS - Short Messaging System IPT - Institusi Pengajian Tinggi
BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Pengenalan Perkembangan teknologi maklumat di negara Malaysia kini semakin pesat. Sektor teknologi maklumat dan komunikasi data telah mengalami evolusi yang begitu pantas. Telah menjadi suatu keperluan kepada dunia pendidikan negara untuk mengaplikasikan kaedah pembelajaran secara elektronik yang lebih dikenali sebagai e-pembelajaran ataupun e-learning. Kementerian Penerangan Malaysia juga turut mengakui bahawa e-learning merupakan suatu kaedah pembelajaran yang berkesan. Cikgu.Net adalah portal pendidikan pertama yang berjaya ditubuhkan di negara kita. Laman web portal yang banyak membantu masyarakat pendidik ini telah dilancarkan pada bulan Mac 2000 oleh syarikat MIMOS Berhad. E-pembelajaran boleh didefinisikan sebagai pendekatan kepada pengajaran dan pembelajaran yang menggunakan teknologi Internet untuk proses komunikasi dan kolaborasi di dalam konteks pendidikan (Blackboard, 2000). Menurutnya lagi, ini termasuklah teknologi yang melengkapkan amalan pembelajaran dalam kelas secara tradisional dengan komponen-komponen berasaskan web dan persekitaran pembelajaran secara online ataupun maya.
2 Melalui pembelajaran secara elektronik, pengguna juga dibekalkan dengan kemudahan berkomunikasi secara online. Menurut wikipedia, forum Internet adalah suatu aplikasi web yang mengendalikan perbincangan dan menerima serta memaparkan pendapat yang dihantar pengguna. Forum merujuk kepada seluruh komuniti atau sebahagiannya berbincang mengenai topik tertentu. Mesej atau pendapat yang dihantar pengguna ini kemudian akan dipaparkan samada secara kronologi iaitu mengikut susunan waktu ataupun bersambungan atau berterusan. 1.2 Latar Belakang Masalah Ledakan perkembangan laman web dan persekitaran pembelajaran maya telah membawa banyak faedah kepada dunia pembelajaran universiti. Pembelajaran secara online memberikan banyak manfaat dan faedah kepada sistem pendidikan pada peringkat pengajian tinggi (Benfield, 2002). Ini termasuklah meningkatkan kemahiran komunikasi antara pelajar serta antara pelajar dengan fakulti. Selain itu, dikatakan juga dapat mengadakan suasana pembelajaran berpusatkan pelajar. Pembelajaran asynchronous bermaksud tidak berlaku pada masa yang sama. Ini bermakna, pensyarah dan pelajar tidak berinteraksi antara satu sama lain bersama dengan kandungan kursus pada masa yang sama. (Faizal et.al.,2002). Di dalam perbincangan secara asynchronous ini, pengguna berupaya untuk berkomunikasi sesama sendiri tanpa perlu berada di tempat dan masa yang sama Universiti Teknologi Malaysia turut tidak ketinggalan dalam memberikan kemudahan kepada warganya menjalankan semua urusan kampus secara elektronik. UTM secra rasmi diisytiharkan sebagai Cyber Campus pada tahun 1997. Selaras dengan itu, setiap pelajar yang berdaftar diberi kemudahan untuk membuat akses kepada subjek masing-masing pada bila-bila masa dan dari mana-mana tempat. Segala maklumat matapelajaran, bahan kuliah, tugasan dan perbincangan boleh diakses melalui kemudahan rangkaian komputer universiti.
3 Lazimnya di peringkat universiti, pelajar akan mengikuti kuliah mereka di dalam kelas secara beramai-ramai yang dikendalikan oleh pensyarah mereka. Kuliah merupakan kaedah yang biasa digunakan kerana kaedah ini mampu menampung bilangan pelajar yang besar. Justeru kuliah biasanya dianggap membosankan berikutan pendekatan pengajarannya yang berlaku secara sehala sahaja (Sulaiman, 2003). Sistem pembelajaran tradisional memperuntukkan ruangan kerja yang terhad iaitu hanya di sekitar bilik kuliah (Ishak et.al., 2002). Dalam suasana ini, pelajar cuma berhubung dengan rakan sekuliah mereka dan pensyarah yang mengajar. Ruangan yang terhad ini hanya boleh diperluaskan jika pelajar itu sendiri mempunyai initiatif untuk meluaskan jaringan hubungan mereka. Apa yang pasti, projek e-learning UTM telah memberikan berbagai-bagai kemudahan kepada warga kampusnya terutama sekali kepada para pelajarnya. Antara faedah penting yang pelajar perolehi adalah kemudahan komunikasi. Wujud ruang untuk pelajar berbincang bersama rakan sekuliah mereka ataupun bersama pensyarah melalui forum, emel ataupun chat. Bagi kemudahan forum, terdapat pelbagai jenis forum yang boleh berlangsung. Ini termasuklah forum di antara pengajar sahaja, forum berita, forum yang terbuka kepada semua dan satu thread bagi seorang pengguna. Format paparan bagi perbincangan juga adalah pelbagai. Perbincangan boleh dipaparkan mengikut format nested, threaded, flat atau oldest or newest first. Di dunia pembelajaran universiti, wujud pelbagai golongan pelajar yang berbeza cara serta pendekatan mereka dalam mencari ilmu. Pengajaran dikatakan seni kerana mengambilkira perbezaan individu dan keperluan pelajar yang berbezabeza di dalam kelas (Sulaiman, 2003). Oleh itu, kaedah pembelajaran maya dalam talian ataupun forum ini memperuntukkan ruang untuk pelajar-pelajar berkomunikasi serta mengutarakan pandangan atau pendapat mereka. Semasa perbincangan di dalam forum, pelajar mempunyai fleksibiliti untuk memberi sumbangan pendapat kepada perbincangan yang disertainya pada masa dan tempat yang sesuai bagi mereka (Benfield, 2002). Mereka juga diberikan tempoh untuk mempertimbangkan pendapat mereka ataupun pendapat pelajar lain. Kaedah perbincangan inilah yang dilihat dapat menjadi alternatif kepada kaedah pembelajaran secara interaksi bersemuka antara pensyarah dan pelajar atau pelajar dengan pelajar di peringkat pengajian tinggi.
4 1.3 Penyataan Masalah Pihak UTM telah menyediakan pelbagai kemudahan kepada warga kampusnya bagi memenuhi keperluan pengajaran dan pembelajaran mereka. Apa yang pasti, e-learning telah menyediakan ruangan forum sebagai tempat penggunanya mengutarakan pandangan, pendapat serta melakukan perbincangan secara dalam talian. Sejauh manakah pelajar mengguna serta memanfaat kemudahan forum perbincangan yang disediakan melalui e-learning. Oleh yang demikian, pengkaji berminat untuk mengetahui tahap penggunaan forum e-pembelajaran di kalangan pelajar. Selain itu, pengkaji juga ingin mengenalpasti masalah yang dihadapi pelajar tahun akhir di bawah Jabatan Multimedia fakulti Pendidikan dari kursus SPP, SPK dan SPT semasa menggunakan forum e-pembelajaran. 1.4 Objektif Kajian Dalam kajian ini, objektif adalah seperti berikut: 1.4.1 Mengenalpasti tahap penggunaan forum e-pembelajaran di kalangan pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPP dan SPT) Fakulti Pendidikan UTM. 1.4.2 Mengenalpasti masalah yang dihadapi oleh pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPP dan SPT) Fakulti Pendidikan UTM semasa menggunakan forum e-pembelajaran.
5 1.5 Persoalan Kajian 1.5.1 Apakah tahap penggunaan forum e-pembelajaran di kalangan pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPP dan SPT) Fakulti Pendidikan UTM? 1.5.2 Apakah masalah yang dihadapi oleh pelajar tahun akhir Jabatan Multimedia (SPK, SPP dan SPT) Fakulti Pendidikan UTM semasa menggunakan forum e-pembelajaran?