Мүгедектер мәселесімен тікелей айналысатын орган керек

Transkripsi

1 185 (637) 19 қазан сәрсенбі 2011 жыл Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет ДАТ! Гүлфаридат АМАНҚЫЗЫ: Ауылдағы фермерлер өз балаларын ісін жалғастырушы ретінде дайындамай, ауыл шаруашылығының өркендеуі екіталай ,89 202,17 4,74 23,18 1, , ,79 6-бетте Наполеон ұрпағы Мұстафа мұрасымен сусындауға ынталы 1154,14 109, ,50 Абай ОМАРОВ (коллаж) Хәкім мен әкім Бүгінде мүгедек жандардың онсыз да шектеулі мүмкіндіктерін қоғамның өзі одан да бетер шектеп, «жығылғанның үстіне жұдырық» болып отырған сыңайлы. Олардың жүріп-тұруына қолайлы жағдай жасауды былай қойғанда, біздің ортада мүгедектер жұмысқа бейімі бар адам ретінде саналмайды. Осыдан кейін олар көшеге шығып, қоғамның анықтап берген «жұмысын» атқаруға мәжбүр болады. Біле-білсек, мүгедек жандардың ішінде жоғары білімі бар азаматтар баршылық. Олар елдің дамуына, халықтың өсіп-өркендеуіне өз үлестерін қосуға аса мүдделі. 2-бет Дағдарыс толқынын айкидо әдісімен еңсеруге әзірміз нақты статистиканы ұсынбай келеді», дейді Қ.Иманалиев. Жер астынан жылдап емес, ғасырлап жатқан құнды жәдігерді тауып алғанда дүйім елден қандай «сүйінші» сұралатын болса, біз де бүгін өлгеніміз тіріліп, өшкеніміз жанғандай бір іс үшін алқалы алаштан «сүйінші» сұрағалы жатырмыз! Себепкері Мұстафа Шоқай бабамыз. Кезінде жатжұртта сағыныш құшқан бабамызды айтып мұңайсақ, енді бүгін, керісінше, сол жұрттың тұлға еңбегін бағалауына куә болғалы тұрмыз. Француздар Мұстафа Шоқай бабамыздың өмірі мен қызметі, еткен еңбегі жайлы жаңа бір еңбекті өздері құмбыл болып аударып, Парижде тұсаукесерін жасауға әзір. Стефан Дөтапия атты француз профессорының аударуымен, кезінде Түркияда француз зерттеу орталығын басқарған Петер Шовен атты ірі ғалымның алғысөзімен Парижде қазақтың қайраткер тұлғасы Мұстафа Шоқай туралы француз тіліндегі үлкен еңбек таяу күндері жарық көрмек. Желтоқсанда жарыққа шығып қалатын бұл еңбек Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығынан үлкен тарту болатындай. Арман БЕЙСЕНБАЙҰЛЫ Негізі, ресми мәліметке сүйенсек, бүгінде республика бойынша 516,6 мыңға жуық мүгедек тіркелген. Бірақ «Намыс» атты жоғары білімі бар мүгедектер бірлестігінің төрағасы Қайрат Иманалиев бұл мәліметпен келіспейді. Оның ойынша, елімізде мүгедек жандардың саны одан көп болуы әбден мүмкін. «Себебі бізде Семей полигоны сияқты экологиялық қауіпті аймақтар бар. Білмеймін, бірақ мемлекеттік органдар осы саладағы САУ БАЛА КЕМТАР БАЛАМЕН ОЙНАМАЙДЫ Бүгінде мүгедектерді әбден мезі қылған мәселелердің бірі құрылыс нысандарын салу кезінде мүмкіндігі шектеулі жандардың емін-еркін жүріп-тұруына қажетті жағдайдың жасалмауы. Еліміздегі архитектуралық және көліктік нысандардың 70 пайызы мүгедектер үшін бейімделмеген. Осының салдарынан олар көптеген мемлекеттік органдарға кіре алмай жүр. Жалғасы 3-бетте ІЗ.ДЕН.ІС Мүгедектер мәселесімен тікелей айналысатын орган керек Әбдуақап ҚАРА, шоқайтанушы ғалым, туындының авторы: Қазақта, шүкір, әлемдік тұлғалар аз емес, алайда соның ішінде Мұстафа Шоқайдың шоқтығы биік, өз алдына бір төбе. Қазақ топырағында туғанымен, өмірінің көп бөлігін Тәуелсіздік жолындағы күреске арнап, биік мұраттар үшін жырақта жүруге мәжбүр болған осы бір тұлғаның соңында сол сағыныш құшқан күйі елдің бір уыс топырағына жете алмай, көз жұмғаны өкінішті-ақ. Алайда Мұстафаның өлшеусіз еңбегін, еткен құрбандығын қазақ қана емес, француз елі де біліп, бағалап, Шоқай аруағының алдындағы парыздарын орындауға кіріскендей. Жалғасы 5-бетте Қазақ қанты бәсекеге неге төтеп бере алмады? 4-бет МӘСЕЛЕ Парижге кімдер барады? 7-бет «Отандық қант секторындағы кәсіпорындар өз жұмысын тоқтатпақшы. Соған сәйкес, қызылша саласында жұмыс істеп жатқан шаруа қожалықтарын қоспағанда, зауыттардағы 6 мың адам жұмыссыз қалмақ. Оған басты себеп Кеден одағы аясындағы мықты бәсекелестік». Бұл туралы кеше «Ақжол» саяси партиясының басшылығымен Алматы облысы Ұзынағаш ауылында өткен «Ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілерді қолдау» атты дөңгелек үстел барысында ҚР Қант және қызылша өндірушілері қауымдастығының вице-президенті Алдияр Жолдыбеков мәлімдеді. Кәмшат САТИЕВА «Қазақстандық зауыттар жыл бойына консервацияда тұрды. Яғни, жұмыс істеген жоқ. Соған сәйкес, зауыттың жұмысшылары да, қызылша өсірумен айналысатын шаруалар да нәпақасыз қалды. Бұған басты себеп биыл Ресейде қызылшаның рекордтық көрсеткіште жиналып алынуы. Соған сәйкес, қанттың өндіріс көлемі де оларда өте жоғары болды», дейді А.Жолдыбеков. Маманның айтуынша, Ресейде жылына өндірілетін қант көлемі 3-4 жыл бойындағы біздің тұтынысымыздың деңгейінен де асып түседі. «Ресейде жыл бойына қантты тұтыну деңгейі 5,2 млн тоннаны құрайды. Ал қызылшадан алынатын қанттың өндірісі 4,5 млн тонна. Ресей үстіміздегі жылдың басында-ақ 2,5 млн тонна қант өндіріп тастады. Ал бұл қазақстандық қантты тұтынушылардың 3-4 жылдық көлемінен де асып түсетін көрсеткіш», дейді еліміздегі Қант және қызылша өндірушілері қауымдастығының вице-президенті. Жалғасы 4-бетте «Алаш айнасына» жазылу басталды Индекс айға 3 айға 6 айға 12 айға Алматы 506, , , ,68 Қала 565, , , ,28 Аудан (ауыл) 619, , , ,88 Жеке және заңды тұлғалар үшін: индекс «Қазпошта» АҚ-тың барлық бөлімшелерінде жазылуға болады ОЙ-КӨКПАР «Діни экстремизм үшін сотталғандарды өзгелерден оқшаулау керек» деген пікірмен келісесіз бе?...дедiм-ай, ау! ИӘ Ермұхамет ЕРТІСБАЕВ, Қазақстан Президентінің саяси мәселелер жөніндегі кеңесшісі: Сонда қалай, бір ғана адам мен Қазақстандағы мемлекеттік тілдің дамуына кедергі келтіріп отырмын ба? Бұл не деген ақымақтық? Таңғаламын! Егер маған: «Өз қолыңды шауып тастасаң, ертең барлық 16 миллион, оның ішінде орыстар да қазақша сөйлейді», десе, тіпті ойланбастан өз елім, халқым, болашақ үшін соны жасар едім... ( сайтынан) Берік БЕКЖАНОВ, Мәжіліс депутаты: Меніңше, діни көзқарасына байланысты сотталғандарды өзгелерден оқшаулау қажет-ақ. Өйткені діни тұрғыдан санасы уланған адамдар қоғамымызда күн санап көбейіп бара жатыр. Шыны керек, халқымыз рухани тұрғыдан аш болғандықтан, рухани азық іздеп жүр. Ал осыны тиімді пайдаланған өзге діни ағымдағылар өз қатарларына тартуға тырысуда. Әсіресе түрмеде отырғандар әрқашан рухани тұрғыдан қолдау іздеп аласұрады. Бір нәрсеге сену арқылы үміт отын жағуды көздейді. Осындай кезде оның қасында отырған экстремистік пиғылдағы сотталушы өз қатарына оп-оңай тартып алатыны сөзсіз. Діни мәселелерді зерттеу және психологиялық сауықтыру орталығының директоры Есбосын Смағұлов: «Болашақта экстремизм мен терроризм үшін сотталғандарға арнап жеке колония салу керек немесе оларды түзету мекемелерінде оқшаулайтын орындар ашу керек», дейді. Маманның айтуынша, түрме іші экстремистік ағымдағы адамдар үшін өздерінің үгіт-насихаттарын жүргізуге қолайлы орта болып табылады екен. Яғни «түрмеге экстремизм немесе терроризм көзқарасындағы сотталған бір адам отырса, ол жерден радикалды ағымдарды мықтап ұстанған 3-5 адам шығады». Осы орайда Қазақстан ІІМ қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің ҒЗИ академиясының аға қызметкері Гүлмира Қожабаева: «Бұл бастама өте жақсы болар еді. Өйткені ондай мекемелерді тәжірибелі имам және күшті теологтармен қамтамасыз ету аса қиынға соқпайды. Алайда бұл оқшаулау осы санаттағы адамдардың құқықтарын бұзады», дейді. Тақырыпқа орай, маман пікірлерін таразыға тартып, тақырыптың пайдалы және зиянды жағын салмақтап көрген едік... 3-бетте ЖОҚ Жоқ, мен бұл пікірмен келіспеймін. Діни көзқарасына байланысты сотталғандарды өзгелерден оқшаулаудың мүлдем қажеті жоқ. Бүгінде біз қоғамдағы адамдарды діни көзқарасына байланысты бөле жаруды науқаншылдыққа айналдырып алған секілдіміз. Шыны керек, бүгінде қай адамның нағыз экстремист, қай адамның иманы бар, намаз оқу арқылы бес уақыт парызын өтеп жүрген, дәстүрлі діни ұстанымдағы адам екенін айырып жатқан ешкім жоқ. Осылайша, кімнің кім екенін ажырата алмай жатқанда түрмедегі сотталғандарды оқшаулау, бөле жару кезінде қателесетініміз анық. Расул ЖҰМАЛЫ, саясаттанушы:

2 2 САЯСИ БЮРО ОЙТОЛҒАҚ Бұл жолғы әңгіме Хакім cөзі мен әкім ісі жайлы болмақ. Хәкім әрине, қазақтың маңдайына біткен бақыты Абай болса, әкіміміз Шығыс Қазақстан облысының әкімі Бердібек Сапарбаев. Бір қарағанда бұл тосындау әңгіме болып көрінуі мүмкін. Алайда ғұлама айтып кеткен қасиеттерді ұлы ақын туып-өскен өлкені басқарып отырған әкім бойынан іздеуге талпынғанымыздың артықшылығы жоқ шығар дедік. Шындығы солай. Мақтау үшін, мақтан үшін емес, жалғас қан жол, өрісін тапқан дәстүр, кісілік кел бет іздеу. Әйтпесе Абайға мақтау түкке де қажет емес, одан Сапарбаев та кенде емес. Ал айтылар уәж бар болса, оған себеп болып тұрса, неге айтпасқа?! Бұл ту ралы Абай былай деген: «Аз ба, көп пе, адам баласы бір түрлі мақтаннан аман бол мағы қиын іс. Сол мақтан деген нәр сенің мен екі түрлісін байқадым: біреуінің атын үл кен дік деп атаймын, біреуін мақтаншақтық деймін. Үлкендік адам ішінен өзін-өзі ба ға лы есеп қылмақ... Бұл мінез ақыл дылар дың, арлылардың, артықтардың мінезі. Олар өзімді жақсы демесе, мейлі білсін, жаман дегізбесем екен деп азаптанады». Әрине, Абай айт пақшы, пенде болғаннан кейін мақтан атаулы дан ада болу қиын ша руа шығар. Мә селе сол мақтанның қай тү рі нің шылбырын сүйретіп жүргенімізде. «Баста» деп берген тізгініне ие болмаған бас шының бос мақтау тыңдаумен өткерген қай ран уақыты дүйім жұрттың сорына біт кен мезгіл бо латыны сөзсіз. Көбіміз со лай мыз-ау. Ал Сапар баев бойынан әр күнін халқының ырзығы үшін мағыналы іске байлаған үлкен дік қасиет бірден аң ға ры ла ды. Абай тағы да: «Біздің қазақты оң дыр май жүр ген бір қуаныш, бір жұбаныш деген дер бар. Жұбанышы жалғыз біз бе, елдің бәрі де сүйтіп-ақ жүр ғой, көп пен көр ген ұлы той, көппен бірге болсақ бо ла ды да деген сөзді жұбаныш қылады» демеп пе еді. Ендеше, осы «жұба ныш» деген «ұлы көштің» бодауында кетпей, «ақыл ды лар дың, арлылардың, артық тардың мі не зі мен» «жаман дегізбесем екен деп азап та нып» жүрген Сапарбаев ты бүгінгі таңда на ғыз ұлт жанашыры деп атауға толық негіз бар. Өзінің біртоға мінезімен, тамаша ұйымдастырушылық қабілетімен ерекешеленетін Сапарбаев қолын жылы суға салып тыныш отыра ал майтын қа сие тімен, ат қар ған әр ісі аңызға айналып барады. Шы ғыс тың тізгінін қо лына алған сәтте «бі сміл лә сін» Абай ұр пақта рын іздеуден бастаған Бердібек Сапарбаев тың «тосын мінезінен» ха лықтың көкейін де Абай сөзі жаң ғы рып,«тәубе» дескені есімізден шыға қойған жоқ. Сөйтсек, бұл Бекеңнің бер жағы екен. Дағдарыстың қамыты желкемізді қажаған қиын кезде өңір экономикасының ша шауын шы ғармай, белеске аман шы ғар ғаны өз алдына Са парбаев ұлттық бол мыс қа шөлдеп тұрған Шығысқа қаза қи лық тың дәнін екті. Дәнін ғана емес, көктеп бой көтеріп қалған шы бығын шаншыды де сек те болар. Өзіне дейін болған талай әкім дердің жүйкесін ӘЛЕМДІК ҚАУІПСІЗДІК Хәкім мен әкім ти тықтатқан кейбір мәселелер шыр мауының әп-сәтте шешіл ге ніне аңтарылып қалғанымыз да бар. Әрине, оңайға түс пегені белгілі. Бір анығы есебін тап қандығы. «Қалауын тапса, қар жанады», «Сұрауын тапса, адам баласының бермей тіні жоқ» деген ең барып тұрған құдай ұрған сөз осы. Сұрауын табамын, қалауын табамын деп жүріп қор лықпенен өмір өткізгенше, малды не жерден сұрау керек, не аққан терден сұрау керек қой» дейді ұлы хакім. Әкімнің дәл осы жолғы әрекеті Абай сөзін толық дә лелдеп тұрғандай. Ешкімге жалынған да жоқ, ешкімнен сұраған да, шарасыздықтан қорланған да жоқ. Тұйықтан саңылау тапты, бүйректен сирақ шығаратындардың мысын басты. Тер төккендігі айдан анық. Сол еңбектің жемісін жегені де, қазақпын деген жан иесінің мерейін үстем еткендігі тағы шындық. Әйтпесе, осы күнге дейін Тәуелсіздікті қанша тірек тұтсақ та, Өске мен нен Абай тұлғасына бес шаршы метр жер тауып беруге шамамыз жетпегені өз алдына, қазақша көше атын алмастырудың есебін таба алмадық емес пе?! Енді ше? Кешегі «күн көсемнің» тұғырына Сапарбаев тың асқақтатып барып, сән-салта наты мен Абай ды қондырғаны ел үшін, ұлтымыз үшін үлкен абырой болды. Риза Астана декларациясы Бернде талқыланды Парламент Мәжілісінің төрағасы Орал Мұхамеджанов бастаған депутаттар Швейцарияның Берн қаласында өтіп жатқан Парламентаралық одақ Ассамблеясының мерейтойлық 125-ші отырысына қатысуда. Адамзатты толғандырып отырған осы мәселені талқылау Ассамблея шеңберінде өткен «Ядролық қару апатқа әкелетін жол» тақырыбындағы пікірталаста жал ға сын тапты. Қазақстан делегациясы жуырда ғана Астанада өткен «Ядролық қарусыз әлем үшін» халықаралық форумының жа лын ды лебін ала келгендей әсер етті. Әлемді яд ро лық қаруға қарсы күресте бірігуге шақырған Астана Декларациясы Бернде үндестік тапты. Басқосуда Мәжіліс спикері Орал Мұ ха мед жанов баяндама жасап, ядролық қарусыз әлемді құру мақ сатындағы Қазақстанның қосып келе жат қан үлесі туралы ойларын ортаға салды. Мәжіліс төрағасы өз сөзін осы шараны ұйымдастырушыларға ри за шы лығын білдіруден бастады. Жылы шыраймен қабыл алып, пікір алмасуға мүмкіндік жаса ған дары үшін рақмет айтты. Ядролық қаруды таратпау туралы ортаға салынған ойлар әлемде бейбітшілік орнатуға жасалған нақ ты бір қадам болып табылатынына сенім білдір ді. болмаған ел қалмады. «Біздің бағымызға келген аза мат болды. Шығысқа осындай тұлға әкел ген Елбасына рақмет. Тек енді ұзағынан сүйін дірсін» десті жұрт. Абайды құтты орнына орналастырған Сапарбаев «елсіз ер жетім» қағидасын жадына түйіп, шығыстан шыққан елеулі тұлғаларды да елімен қауыштырды. «Туған жерге тағзым» атты акция ұйымдастырып, осы өңірден шыққан қайраткерлердің басын қосып, шыны керек, осыған дейін елден жырақ жүрген қайраткерлерді халқымен жүздес ті р іп, олардың ой-пікірлерімен бөлісті. Бұл да елді ұйытудың, жердің қасиетін ұғын ды рудың бір жолы еді. Оның тікелей бас шылығымен ұйымдастырылған «Шығыс жұлдыздары» атты өнер байқауының ас тарынан да туған жерге деген Екі күндік отырыс жұмысына Мәжіліс төр ағасының орынбасары Жәнібек Кәрібжанов бастаған қазақстандық делегация қа тысады. Делегация құрамында Мәжіліс депутаттары: Құрманғали Уәли, Тұрарбек Асанов, Уәлихан Қоңырбаев, Амангелді Мо мышев, Ермұханбет Омаров, Жексенбай Дүйсебаев бар. Отырыстың күн тәртібіне көші-қон, шекаралық бақылау, екі жақты келі сімдердің ратификациялану барысына қатысты мәселелер енгізілген. махаббатты ояту мақсатының болғанын аңғармау мүм кін емес. Абай ата мыз тағы бір сөзінде: «Кісіге біліміне қа рай болыстық қыл; татымсыз ға қылған бо лыстық өзі адам ды бұзады» деген екен. Абайдай алыпты, Мұхтардай мұхитты, Шәкәрімдей шыңды дүниеге әкелген қасиетті топырақ Шыңғыс елі татымдылық пен татымсыздықтың ара жігін иненің көзінен ажырататын ғұлама ел. Алдаусыратқан аз іске алданып, көңілсіз атқарған мардымсызға малданып қалатын жұрт емес. Керісінше, жақсы істі көре білу, азаматқа ниет қылу бұл елге таңсық еді деп ешкім айта алмас. Елге жарамды жарқын іске мойынұсынып, шын көңілден жығыла тілектес болатын баталы мекен әкім қамқор лығына дән риза. Соңғы бір-екі ай ішінде Қарауылдың көшесі күл-қоқыстан тазарып, аспанына шам ілінді. Мамыражай жатқан ауыл тіршілігіне жан біткендей. Күні кеше ғана Абай ақындық мектебінің айшықты өкілдері Ақылбай мен Көкбайдың 150 және Шәкірдің 110 жылдығын аламан бәйгемен, ақындар сайысымен, балуандар белдесуімен дүбірлі той жасап берген облыс басшысына аудан жұртының алғысы шексіз. Талай дүркіреген аламан тойларды бастан өткерген, ән-күйсіз тіршілігі жараспай тын өнерлі өңір көңіл тойын аңсап қалса керек, жұрт бір марқайып қалды. Жүз деріне күлкі үйірілді. Бірақ Абай атам тағы да былай дейді: «Үнемі күлмей жүруге жан шыдай ма екен? Жоқ, мен үнемі уайым-қайғыменен бол де меймін. Уайым-қайғысыздығыңа уайымқайғы қыл дағы, сол уайым-қай ғысыз дықтан құтыларлық орынды харекет табу керек һәм қылу керек. Әрбір орынды харекет өзі де уайым-қайғыны азай тады, орынсыз күлкіменен азай т- па, орынды харекетпен азайт!» Ра сында да, жалқауға қайдам, іскер адамға «уайым-қайғысыздықтан құтылар орынды ха ракет іздейтін» заман ғой қазір. Тынымсыз басшы ретінде Сапарбаевты да алаңдататын іс аз емес. Абай мұражай кесе несінде облыс басшысы араласатын біраз ша руа бар. Семей мен Қарауыл ара сын жалғап жатқан күре жолды қалпына келтіру көкейде жүрген жоспар шығар. Ең бас тысы, келесі жылы ғұлама жазушы Мұх тар Әуезовтің туғанына 115 жыл толмақ. Абайды әлемге таныту арқылы адамзат тың назарын қазаққа аудартқан хал қымыз дың біртуар ұлының туған күнін дөңгелек «датаға» тәуелді етпей-ақ атап өтудің дәл қазіргі таңда маңызы ерекше. Дініміз бөлшектеніп, тіліміз солықтап, дәстүріміз іріп тұрған бүгінгідей уақытта ұлы ла рымыз ды ұлықтау арқылы ұлттық идео логиямызға қазық, жастарымызға ру хани азық болар бір мақсатты шара тосып тұрған дай. Абайша айтқанда, «орынды харакет» керек-ақ. «Әуелі Құдайға сыйынып, екінші өз қайратыңа сүйеніп, еңбегіңді сау, еңбек қыл саң, қара жер де береді, құр тастамайды». Бұл да хакім Абай сөзі. «Өз қайра тына сеніп, еңбегін сауып жүрген» әкімнің атқарып жатқан қыруар шаруасын тізбелеп шығуды мақсат тұтпадық. Көз алдымызда нығайып келе жатқан облыс экономикасының жай-күйі өз алдына бөлек әңгіме. Сондықтан да әңгіме өзегі Сапарбаевтың рухани мә селелердегі игі қадамдарға құрылды. Сөз түйіні Ұлы Хәкім туған өлкеге басшылық ету Сапарбаевтың бағы болса, Шығыстың шырайын келтірген әкімге тап болу Абай ұр пақтарының бағы деуге саятын сияқты. «Еңбек қылсаң, қара жер де береді, құр тастамайды» деп Абай айтқандай, ұлылар топырағы, сол топырақта нәр алған ақын ұр пақтарының ақ ниеттері әрқашан іскер әкімге қолдау болары сөзсіз. М. ЕРАЛИН ЫҚПАЛДАСТЫҚ Қазақ-қырғыз парламентаралық комиссиясының отырысы өтеді Бейсенбі күні Қырғызстанның астанасы Бішкек қаласында ел Парламентінің Мәжілісі мен Қырғыз Республикасының Жоғорғұ Кеңеші арасындағы ынтымақтастық жөніндегі парламентаралық комиссияның екінші отырысы өтеді. Бұл туралы ҚР Парламенті Мәжілістің баспасөз қызметі хабарлады. Сапар бағ дар ламасына сәйкес, Мәжіліс делега ция сы ның Жоғорғұ Кеңеш төрағасы Ахматбек Келдибековпен кездесу жос парланған. Бүгін парламентаралық комиссия отырысы қарсаңында, қазақстандық делегация Қырғыз Республикасы тәуелсіздігінің 20 жыл дығына арналған «Тәуелсіз Қыр ғызстанның даму жолындағы парламенттің рөлі» тақырыбындағы халықаралық конфе ренция жұмысына қатысады. БЕЗБЕН Зиялылардың саяси беделі қандай болу керек? Қазір қазақта зиялы қалмады деген пікір жиі айтылып жүр. Бұған нендей себептер бар екен? Жұртшылық зиялы деген ұғымның қатарына негізінен, халықтың сөзін сөйлейтін адамдарды жатқызады. Қалай дегенмен, зиялы ұғымы адамның білімінің деңгейіне ғана емес, сол білімнің әртүрлі жолдармен қоғамның игілігі үшін жұмсалуына қарай телінеді. Кеңестік заманда интеллигенция атаулының саяси беделі аса күшті еді. Тоталитарлық, авторитарлық жүйедегі қоғамда биліктен қысым көретін халық, белгілі бір топ білімді, жігерлі адамға үміт артатыны заңдылық. Ал капиталистік қоғамда, демократиялық елдегі зиялының рөлі мен бағыты, саяси салмағы қандай болмақ? КҮРЕСКЕР БОЛМАСА, ЗИЯЛЫ ЕМЕС Бейбіт заманда әскери сарбаздың шен алып, батыр атануы қиындайтыны сияқты, демократиялық қоғамда зиялы қауымның да толыққанды көрініс беруі сирек жағдай. Қайбір заманда болса да интеллигенция өкілі атанған есімдер, ең алдымен, күрескер болған. Халықты қанаушы билікке қарсы, кедейлерге күн көрсетпейтін шон жарларға қарсы немесе надандыққа қарсы кү реседі. Ал енді бүгінгі күні бұл жағдай қалай болады? Мәселен, Дания мемлекетін алайық экономикалық һәм саяси мәселе лер толық шешімін тапқан деп айтуға бо лады. Жан басына шаққандағы ЖІӨ көлемі 39 мың доллардан келеді, елдегі қыл мыстық көрсеткіштер өте төмен, сыртқы әскери қауіптер жоқтың қасы, елдің ғылым-білім және денсаулық сақтау саласы көптеген елдермен салыстырғанда көш ілгері жатыр. Мұндай жағдайда қоғамда күрескер тұлғалардың пайда болуы қиындайды және оған қажеттілік те ша малы. Дегенмен бүгінде Батыс елдерінде зиялы қауымның саяси салмағы басым деген пікір жиі айтылады. Алайда мұнымен толық келісуге болмайды. Себебі онда зиялы, білімді адамдардың емес, өнерлі адам дардың дәурені жүріп тұр. Саясаткерлер мен партиялар халықтан басым дауыс жинау үшін сайлаушылардың құрметіне ие болған Леди Гага, Джастин Тимберлейк секілді әншілерді, актерлерді немесе Дэвид Бекхем секілді футбол жанкүйерлерінің «құ дайына» айналған есімдерді өз жағына тартуға ты рысады (көбіне ақшалай ынталандыру арқылы). Ал енді «бүгінгі қазақтың зиялылары қай да кетті» деген сауал туындайды. Бұған беретін алғашқы гипотезалық жауабымыз қазақ осы өміріне толық қанағаттанып отыр. Сан жылдар бойы Кеңестік заманның қысымы мен теперіштерін көріп келген халық осы еркін өміріне риза. Дегенмен еліміз де тіл мәселесі, дін мәселесі, тіпті эконо микалық проблемалар да баршылық қой. «Зиялы қауым соны көре тұра қалай ты ныш жатады» деген тағы бір сауал туындауы мүмкін. Қазақта тек деген ұғым бар. Қазақ қана емес, әлемнің көптеген елдері тектіден текті туатынын, тектілік тұқым қуатынын мойындайды. Ендеше, сталиндік репрессияның қазақтың қаймағын құ райтын 125 мың текті азаматты оққа ұшыратып, ШАРТАРАП Кеденшілер жүктің тек 2 пайызын тексереді Әлем бойынша әртүрлі елдердегі кеден органдарының қызметкерлері жүк тасымалдайтын контейнерлердің 2 пайыздан аз бөлігін ғана тексеруден өткізеді. Мұндай мәліметтер кеше Бакуде есірткі заттарының заңсыз айналымына қарсы күрес жөніндегі халықаралық конференция барысында айтылды. БҰҰ-ның есірткі және қылмыс жөніндегі Басқармасының (UNODC) қылмыстың алдын алу жөніндегі сарап шысы Ни коль Матистің айтуынша, бүгінгі таңда жыл бойы 500 млн контейнер әлем бойынша жүк тасымалдайды. Әлемде заң бойынша жұмыс істеуге құқылы жүк тасымал жүйесі бар, ал есірткі тасымалдауға тұ қымын құртқанын ескерсек, қазақтың қаймағының қайта түзілуіне біраз уақыт қажет-ау деген ой туындайды. ЗИЯЛЫ ҚАУЫМ БОЛАШАҚҚА БАРА МА? Жалпы, демократиялық қоғамда «интеллигенцияның салмағы жоғалып, интеллек туал дардың беделі артады» деген ауызекі қағида бар. Бұл бір жағынан асыра айтыл ған тұжырым болғанымен, нақты өмірде осы қағиданың растығын дәлелдейтін құбылыстар көптеп байқалады. Мәсе лен, қайбір замандағы интеллигенция қо ғам да болып жатқан кез келген салаға, кез келген оқи ға ларға тікелей араласып отыр ды. Бір кездегі Алаш азаматтары ғылым мен өнерді қатар игеріп, нақты маман дық тан гума ни тар лық салаға, одан билік істе ріне араласып кете береді. Саясимәдени қай раткер атан ған Смағұл Сәдуақасов әде биет пен театр өнеріне ерекше еңбек сіңір генімен, негізгі мамандығы ин же нер лік. Қазақстанның шикізат көзіне айна лып кетпеуі үшін Мәс кеумен күрес жүргізеді. Академик Қаныш Сәтбаев қазақ геология ғылымының атасы бола тұра, әдебиетке сіңірген еңбегі орасан баға ланады. Ал қазірде көпшілік зиялы атап жүрген жазу шы лар мен өнер қай рат кері елі міздің эко номикалық мәселелері мен сырт қы саяси құбылыстар жөніндегі пікірлері көпшілікке қарабайыр болып көрінуі мүм кін. Біреулер «зиялы қауым жоқ» дегенді айтса, енді біреулер «зиялы жоғалған жоқ, ол жаңа заманға бейімделіп, транс фор мация ланып жатыр» дегенді айтады. Бұл ойға қонарлық пікір. Мәселен, бұл күнде есімі елге танылған адамдар тар шеңбердегі салаларға кетіп жатады. Немесе артынан өсіп келе жатқан балаларын міндетті түрде биз неске, басқа да нақты салаға қарай икемдейді. Дегенмен «болашақта зиялы ұғымы жойылып, атауы пайдаланылмай кетуі мүмкін» деген пікірлер бар. Бірақ бұл «болашақта халық құлақ асатын элита болмайды» дегенді білдірмесе керек. Қоғам әр істе өзінің маманына құлақ асуға ба рынша бейімделуі мүмкін. Мәселен, қазіргі қоғамда жекелеген салаларға қатысты жиі қолданылатын сарапшы ұғымдары (саяси са рапшы, экономикалық сарапшы деген сияқ ты) кеңінен қолданысқа енеді. Сәкен НҰРҚАБЕКҰЛЫ үлкен мүм кіндіктері бар қылмыскерлер сол заңды контей нер лерді өз есірткілерін ты ғып тасы мал дауға пай даланады. Оның ай туынша, кеден ші лер тарапынан күдік ту дыр ған жүк контейнерлері ғана тексеріледі. «Кеден қызметкерлері физи калық тұр ғыда барлық контей нерлерді тек серуден өткізіп үлгермейді» дейді Н.Ма тис ханым. Ол сон дай-ақ жүкті түгелдей тексеруге тыйым салынған халық аралық жүк тасымалы жө нін дегі кон венция бар екенін еске салды. Еуроислам құндылықтар синтезі Еуропада мұсылмандар көбейді. Германиядағы мұсылмандар түріктер, Франциядағылар Мағрұп елінен шыққандар, Нидерландта Суринам мен Индонезиядан, Ұлыбританиядағылар Үндістан мен Пәкістаннан келгендер екен. Осыған байланысты еуроислам деген ұғым шықты. Оның мәні не? Салауат КЕМЕРХАН, Алматы Еуроислам жалпы мағынада, ис лам ның демократия және либерализм идея ла ры мен әрекеттерін қабылдауын, тар ма ғы на да исламның Еуропаның мәдени және мем лекеттік өміріне араласуын, ықпал да суын білдіретін шартты ұғым. Қазіргі за ман ның бірқатар мұсылмандық реформаторлары мысалы, Т. Рама дан еуроисламның ас та ры нан (al-islam al-urubi) қазіргі Еуропа өмі ріне ыңғайланған ша риғатты іздейді. Бас қа ла ры (мысалы, Р. Хакимов) еуроисламды еуразияшылдық идеясы на толық ты ру немесе балама ретінде қарас тырады. «Еу роислам» ұғымы XX ғасырдың 90-жыл да рында пайда болды және бастапқыда «зайырлы ислам», яғни Батыс ел дері нің зайыр лы құ ры лым да ры мен үйлесуге ке летін ислам ретінде түсін ді ріледі. Бірқатар мұ сыл ман діндарлары, мы салы, М. Сейхун (ді ни мекемелердің тү рік-ислам одағы), дін мұ сылман үммесінің бірлігін бұзатын «еу роисламның» болуын жоқ қа шығарады. Уақыт өте келе «еу ро ис лам» «Еуропадағы ис лам» ретінде емес, ис лам ның еуропа ел де рінің қоғамдық және мемлекеттік құ ры лым дарына кірігу процесі ретінде түсініле бас тады. Өйткені бүгінгі күні Батыс елдеріндегі мұсылмандар санының артуына орай және Шығыс пен Батыс ара сын дағы өр ке ниет тік ширы ғу шылықты төмендету, дінаралық диалог жүргізу қажет ті гінен туындап отыр. Шариғаттың көптеген та лаптары ба тыс тың демократия құнды лық та рына қай шы келеді. Сондықтан да «еуроислам» шариғаттың аса қатаң шарттарын ауыс тыруды талап етеді: ерінің көзіне шөп сал ған әйел де рін таспен ұру; ұрының қолын шабу және т.б. АҚШ марихуананы заңдастырмақ АҚШ-та есірткінің бір түрі марихуананы заңдастыру мәселесі кө те ріліп жатқаны рас па және оның заңдастырылу ықтималдылығы қан ша лық? Нұрбол БЕЙІМБЕТ, Шымкент Бұған дейін АҚШ-тың түрлі штат тарын да, атап айтқанда Делавэр, Нью- Джер си, Орегон аймақтарында марихуа наны белгілі бір мөлшерде пай дала ну ға рұқсат берілген болатын. Сондай-ақ Калифорния штаты да есірткінің бір қатар түрлерін заң дастыруға қа тысты халықтық дауыс берулер жүргізіп жатыр. Дегенмен АҚШ-тағы мари хуана ны заңдастыруға қатысты тал қы лаулар тек медициналық мақсатты көздеп отыр. Мәселен, есірткінің бұл түрін шегу кез келген қоғамдық орындарда емес, арнайы мейрамханаларда не месе ме ди циналық орталықтарда ғана рұқсат етіледі. Ал есірткіні заңдастыру мәсе ле сін дегі халықтың пікірін бол жамақ болған зерттеу институттары амери ка лық тардың 50 пайызы ма рихуананы заң дастыруды қолдай тындықтарын ай та ды. Алдағы он шақты жылда АҚШ-тың басым бөлігінде марихуанаға дә рілік статус берілуі мүмкін.

3 ҚОҒАМ 3 ОҚИҒА Дәрігердің біліксіздігінен жас жігіт бақилық болды Ақтөбе облысында тепсе темір үзетін 24 жастағы жігіт дәрігерлердің біліксіздігінен бақилық болды. Дәрігерлер дер кезінде дұрыс диагноз қоймағандықтан, төрт күн бойы теріс емделген Асқар Хамзин Хромтаудан қалаға жеткізілгенше жолда көз жұмды. Қара жамылып қалған қайғылы ана зіңгіттей ұлының қыршын кетуіне аудандық аурухана дәрігерлерін айыптап отыр. Үш күн қатарынан шақырылған жедел жәрдем дәрігерлері «Катаральді ангина, ОРЗ» деген диагноз қойып, суық тию мен тыныс алу жолдарының қабынуын басатын дәрілер еккеннен басқа көмек көрсете алмаған. Ал қызуы 40 градустан төмен түспей, жағдайы әлсірей бастаған Асқарды аудандық ауруханаға алып келгенде, мұндағы дәрігерлер науқасты қабылдаудан бас тартқан. Базаргүл ХАМЗИНА, Асқар Хамзиннің анасы: Ауруханаға жатқызыңыздар деп дәрігерлерге өтіндім. Олар: «Тамағы қызарып кеткен, дәрімен шайыңдар, ауруханаға жатқыза алмаймыз», деді. Ұлым тіпті аяғын басып жүре алмай қалды. Суық тиген деп ешкім көңіл бөлген жоқ. Хромтау аудандық ауруханасының дәрігерлері Асқар денсаулығына байланысты оларға жүгінгендігін растап отыр. Бірақ диагнозын нақтылауға науқастың «өзі мүмкіндік бермеді» дейді. Әсима ДҮЙСЕНБИНА, Хромтау аудандық ауруханасының дәрігері: Ол «Жүрегім ауырады, апа, кешеден бері жүрегім ауырып отыр» десе, мен оны жібермеймін ғой. 42 жыл стажым бар. Жүрекк е шағым болса, тек әшейін жіберіп қоймай мын ғой. Міндетті түрде қалды рам. Аудандық ауруханадан үміттерін үзген Асқардың жақындары оны кеншілерге арналған Хромтаудағы Еуразиялық медициналық орталыққа жатқызған. Ондағы дәрігерлер де науқастың инсульт алғандығын Асқар есінен танған кезде бір-ақ біліпті. Мұндай науқасты көлікпен тасымалдауға болмайтындығына қарамастан, орталық басшылары оның жанына ешбір дәрігер қоспай, Ақтөбеге жөнелткен. Асқар жол бойында анасының қолында жан тапсырды. Ал Еуразиялық медициналық орталық дәрігерлері болса, аталмыш оқиғаға қатысты қандай да бір мәлімдеме жасаудан үзілді-кесілді бас тартып отыр. Марқұмның туыстарының айтуынша, дәрігерлер аяқ астынан инсульт алған атпалдай азаматқа дұрыс көмек көрсете алмаған. Қазір құзырлы орындар жігітке дұрыс диагноз қоя алмаған және өлім аузындағы науқасты әкелгенде қабылдамаған екі аурухананы тексеруді бастады. Ал Асқардың анасы айыпты аурухананың дәрігерлерін сотқа бермек. Самал ҚАРАЖАН 16 адамы бар шағын автобус апатқа ұшырады Алматы облысы Қарасай ауданында жол апаты болды. «Алматы Бішкек» тас жолының 18-шақырымында «Хонда» автокөлігі жолаушы тасымалдайтын «Форд» шағын автобусымен соқтықты. Тоғыз адам ауруханаға түсті. Алматы облыстық төтенше жағдайлар департаменті мамандарының хабарлауынша, оқиға қазанның 17-сі күні сағат лердің шамасында болған. Бішкек тас жолында жолаушы тасымалдаумен айналысатын бағытты шағын автобус пен «Хонда» түйісіп қалып, 16 адам мінген шағын автобусқа айтарлықтай қауіп төнді. Абырой болғанда, жолаушылардың бәрі аман. Бірақ тоғыз адам түрлі дене жарақатымен ауруханаға жөнелтілді. Олардың бәрі жастар. Ең ересегі 1966 жылғы әйел болса, ең кішісі 16 жастағы қыз бала. Қазір төтенше жағдайлар қызметі мен жол полициясы мамандары оқиғаның себепсалдарын анықтап жатыр. Болатбек МҰХТАРОВ Басы 1-бетте ОЙ-КӨКПАР «Діни экстремизм үшін сотталғандарды өзгелерден оқшаулау керек» деген пікірмен келісесіз бе? Берік БЕКЖАНОВ, Мәжіліс депутаты Осылайша, қоғамда экстремизм немесе терроризм көзқарасындағы адамдар дың қатары арта береді. Сондықтан түрмедегі басқа да сотталғандарды сондай ықпалдан сақтап қалу үшін экстремистік, террористік көзқарастағы адамдарды оқшаулап ұстауға тырысқан жөн. Атап айта кетер жайт, терроризм мен экстремизм көзқарасындағы адам үгіт-насихат жүргізіп, қатарларын толықтыру үшін БЕЙТАРА П ПІКІР ТҮЙТКІЛ Өз басым дінді зерттеп келе жатқаныма бірнеше жылдың жүзі болды. Алайда экстре мист пен дәстүрлі діни ұстанымдағы адам ды ажырату мен үшін өте қиынға түсер еді. Түзету мекемелерінде де олардың қайсысының кім екенін ажырататын маман бар деп айта алмаймын. Осы орайда намаз оқып, діни білімін енді толықтырып келе жатқан азаматты экстремист атандырып жібермесімізге кім кепіл?! Діни көзқарасына байланысты сотталғандар өмірде адасып жүрген жандар. Ал оларды одан әрі оқшаулау арқылы шетте тетін болсақ, біз мәселені ушықтырып ала мыз. Ол уақытта олар ашықтан-ашық қо ғам мен күрес жүргізе бастайды. Қоғамда мем лекетке наразы, санасы уланған, нағыз адас қан, сонысы үшін мемлекетті айыптайтын топтар қалыптасады. Олар бірігіп алып, қоғамға қарсы іс-әрекеттер жасауға тырысады. Бір-екеуі бастаса қалғаны қоштап, жазықсыз жапа шегуі мүмкін. Осылайша, олар оқшауланған мекеме мүлдем тыншымайтын болады. Қашуға әрекеттеніп, керек десеңіз, өзін-өзі жару арқылы түрме қызметкерлерін де құрбан етуі әбден мүмкін. Осыған дейін Ақтау мен Балқаш қалаларында түрмеден қашуға әре кет тенген сотталғандар дың әрекеті осының дә лелі. Сол кезде рі олардың қашуына көмек тесу үшін сырттан көмек барғаны да бүгінгі күні белгілі болып отыр. Осы орайда діни экстремистік көзқарасы үшін оқшауланған мекеме ашып, Расул ЖҰМАЛЫ, саясаттанушы оның айналасына осын ша мәселені көбейтудің қажеті қан ш а?! Меніңше, дінге қатысты мәселелер қысым жасау, жазалау, тыйым салумен ше шілмейді. Шыны керек, бүгінде имамдар, дін өкілдері түрмелерге өте сирек барады. Олар түрмеден гөрі садақа мен жаназа лар да көп жүреді. Ал Ресейде шіркеу қыз меткерлері түзету мекемелеріне барып, сот тал ғандармен жұмыс жасайды. Сотта лып төрт қабырға да қамалып отырған адам күйзеліске берілмеуі үшін психолог, экстремистердің жете гінде кетпеуі үшін дін қызметкерлері мін детті түрде керек. Түр медегі жазасын өтеуші жанындағы экстре мистік көзқарастағы адамның шылауын да кетпеуі үшін психолог, теолог мамандардың сотталушылармен тығыз байланыста жұ мыс жасауы қажет. Сон дықтан біз түзету меке мелеріндегі тәрбие жұмыстарын арттырып, сотталғандарды оқшау лаудан гөрі қоғамға бейімдеу жұмыстарын көбірек жүр гізгеніміз жөн. Дайындаған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ Мүгедектер мәселесімен тікелей айналысатын орган керек Басы 1-бетте Мәселен, Министрліктер үйінің баспалдағында пандус бар болса да, ол арқылы өздігімен шығу мүмкін емес. Тіпті Президент Әкімшілігіне өз күшімен көтерілу мүгедектер үшін арманға айнал ғалы қашан! «Шыны керек, бізде пандустар әшейін сөз үшін ғана жабдықталады. Мүгедекті былай қойғанда, онымен дені сау адам да көтеріле алмайды», дейді «Намыс» бірлестігінің төрағасы Қ.Иманалиев. Білім беру мекемелерінде де мүгедек балалардың емін-еркін сабақ оқулары үшін қажетті жағдай жоқ. Сол себепті мүмкіндігі шектеулі болса да, дарын-қабілеті шектелмеген жас өрендер заң бойынша тиесілі білімдерін ала алмай жүр. Оған қоса, дені сау балалардың ата-анасы мүгедектердің бәрімен бірдей білім алуларына үзілдікесілді қарсы екен. «Ондай балалар білім беру сапасын тежейді», деп ойлайды олар. Мүгедек жандардың ата-анасы онымен келіспесе де, өз балаларын мектепке беруге қорқады. Себеп біреу сау балалар кемтар құрбыла рына мүсіркей қарап, олардың психология лық тепетеңдігін бұзады. Оның арты онсыз да тағдыр тәлкегіне түскен жандар дың өмірден әбден түңіліп кетуіне әкеп соқтырады. Бұдан басқа, бүгінде осы екі топтың өзара ұйысып, бірге сабақ оқуына жағдай жасайтын педагог мамандардың кәсіби дайындығы жетіспейді. «Бізді алаңдатып жүрген тағы бір мәселе, ол мүгедектердің жұмыссыздық проблемасы. Қазақстандағы еңбекке бейімі бар мүгедектердің тек 3 пайызы ғана жұмыс істейді. Енді қараңыз, егер бізде 516 мың мүгедек бар болса, олардың 490 мыңға жуығы еңбекке жарамды жандар. Ал 490 мың адамның тек 3 пайызы ғана жұмыс істесе, қалған 97 пайызы жұмыссыз отыр деген сөз. Бұл масқара. Еуропаны алайықшы, ол жақта, керісінше, мүгедектердің 95 пайызы жұмыспен қамтылған», дейді Қ.Имана лиев. мекен таңдамайды. Экстремистік көзқараст ағы азамат сотталған соң түрменің меші тін иемденіп алып, өзінің идеологиялық ықпалын күшейте береді. Ал діни сауаты аз жастың мешітте отырған адамның сөзіне иланары сөзсіз. Осы орайда айта кетер жайт, біздің түрмелеріміз сотталғандарды түзеу үшін ешқандай жұмыс істемейді. Оның ішінде терроризм мен экстремизм көзқарасы үшін сотталған дарға да түсіндіру жұмыстары жүргізіліп, оны дұрыс жолға салу бағытында іс-шаралар жасалмайды. Түрме басшылары үшін түрме қамап ұстайтын мекеме ғана. Ал шын мәнінде, түрме сотталғандарды түзетуші ме к еме емес пе?! Ертеңгі күні діни көзқарасы үшін сотталғандарды оқшаулап, құр қамап қою да ешқандай нәтиже шы ғармайды. Сондықтан сотталғандарды қоғамға бейімдеу, экстремистік, террорис тік көзқарастағы адамдардың санасын сауықтыру, психологиялық тұрғыдан көмек көрсету жұмыстары жүргізілуі қажет. Айта кетер жайт, бүгінде түрмелерге дін өкілдері де сирек барады. Егер арнайы діни көзқарасы үшін сотталғандарға арнап оқшауланған мекеме ашсақ, теолог маман дар мен дін өкілдеріне сотталғандар ара сын жақындастыру да оңайға түсер еді. Сондай-ақ бүкіл түрмедегі сотталғандармен жұмыс істеуден гөрі оларды оқшаулап, бөліп алып жұмыс істеу әлдеқайда нәтижелі бо лады деп ойлаймын. Сәуле МЕКТЕПБАЕВА, «Халықаралық түрме реформасының» Орталық Азиядағы өкілдігінің директоры: Діни көзқарасына байланысты сотталғандарды өзгелерден оқшаулау адам құқының бұзылуына алып келеді. Әрине, егер сотталушы айналасына идеологиялық тұрғыдан қауіп төндіретін болса, қауіпсіздік шараларын жасау керек. Халықаралық адам құқықтары жөніндегі мамандардың ұсынысына сай басқа діни көзқарастағы адам сотталған кезде түзету мекемесіндегі өзге сотталушыларға қаншалықты қауіп төндіретінін психологтар алдын ала зерттеуі тиіс. Соған орай арнайы мамандар жекелеген жұмыстар жүргізіп, оның санасезім, ой-өрісімен жұмыс істеуі тиіс. Бізде қазір терроризм мен экстремистік көзқарасы үшін сотталғандар саны соншалықты көп емес. Осы орайда олардың әрқайсысымен арнайы жұмыстар жүргізуге мүмкіндігіміз жетеді деп ойлаймын. КОНВЕНЦИЯ БҮГІНГІ ҚОҒАМДЫ ӨЗГЕРТСЕ ИГІ Қазақстандық мүгедектер өз құқықтары саласындағы Халықаралық конвенцияның жақын арада рәсімделуін күтеді. Себебі бұл құжаттың негізінде олар өз құқықтарын әлемдік тәртіпке сай қорғап, қоғамдық қатынастарда заңды орындарын анықтай алады. Бұл Конвенция заңды құжат болып саналады. Сондықтан оны ратификациялағаннан кейін, мүгедектер ол құжатты заңды түрде қолдана алады. Конвенция қандай да бір профилактикалық іс-шараларды көздемейді. Оның негізгі мақсаты мүгедек жандардың құқығын сақтай отырып, олардың қоғамда толыққанды бейімделуін қамтамасыз ету. Ал ең бастысы, Конвенция мүгедектердің экономикалық тәуелсіздігін көздейді. Оған сәйкес, мемлекеттің барлық стратегиялық жоспарлары мен бағдарлама ларында мүгедектердің мүддесі ескерілуі шарт. Конвенцияның тағы бір тармағы мүгедек балалардың қабілет-дарынын ары қарай дамытуды міндеттейді. Жалпы, бұл құжатта «мүгедек» деген атау кемшілік ретінде емес, адамға тән әр алуандылықтың нышаны болып қарастырылады. Себебі адамзаттың даму тарихының кез келген кезеңінде мүмкіндігі шектеулі жандар болған жылы Қазақстан мүгедектердің құқықтары жөніндегі Халықаралық конвенцияға қол қойған болатын. Енді осы құжатты ратификациялау ғана қалды. «Бұл құжаттың маңызы зор. Сондықтан біз оның жақын арада ратификациялануын талап етеміз. Әрине, оны биыл Қазақстан Тәуел сіздігінің 20 жылдығы аясында рәсімдесек, орынды болар еді», дейді жоғары білімі бар мүгедектердің «Намыс» бірлестігінің төрағасы Қ.Иманалиев. Бүгінде Конвенцияға 153 мемлекет қол қойып, 105-сі бұл құжатты ратификациялаудан өткізді. Қалған елдер болса, Қазақстан сияқты ескілік психологиядан, қарабайыр көзқарастан арыла алмай отырған болар. ҚОҒАМНЫҢ ҚОЛДАУЫ АСА ҚАЖЕТ Бүгінде Қазақстанда мүгедектердің құқықтарын сақтау және олардың өз ортасында жан-жақты бейімделуін көздейтін арнайы ұлттық іс-қимыл жоспары бекітілді жылдарға арналған бұл құжат аясында мүгедектер үшін барлық әлеуметтік-экономикалық жағдай жасау жоспарланған. «Әрине, Еуропаның өмірі мен менталитеті бізге келмейді. Сондықтан біз өз кезегімізде Қазақстандағы мүгедектер дің құқығын сақтаудың 12 қағидатын әзірлеп қойдық. Біз білеміз, оның бәрі қабылданбайды. Себебі мүгедек жандардың мәселесімен айналысатын нақты орган жоқ. Сондықтан біз мүгедектер мәселе сін көтеретін мекемеаралық органның болуын қалаймыз. Ол белгілі бір министрліктің құзырында емес, Президент Әкімшілігі жанынан құрылса дейміз, дейді Қ.Имана лиев. Ұйым басшысының хабарла уын ша, жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары аясында қыруар қаржы бөлінетін болады. «Негізі, бұған дейін де елімізде мүгедек жандарды оңалту және олардың құқықтарын қорғау саласына қыруар қаржы салынып келді. Бірақ бұл қаражатты бақылау мүмкін болмайды. Сондықтан мүгедектер ұйымдарының араласуымен бюджет қаражатын бақылаудың қоғамдық комитетін құрып, бөлініп жатқан ақшаның тиімді жұмсалуын қадағалау қажет», дейді ол. Бір мәселе анық, бүгінде мүгедек жандарға мемлекет тарапынан жасалып жатқан қолдау бар. Бірақ оларға мемлекет тік қолдаудан бұрын қоғамның қолдауы аса қажет. АЛАШ-АҚПАРАТ Орталық қалалық клиникалық ауруханаға 40 жыл Еліміз нарықтық қатынасқа көшкен жылдары мемлекет есебінен қаржыланып, Үкіметтің мойнында отырған денсаулық сақтау саласы тығырыққа тірілген тұста медицинада жүргізіліп жатқан реформаларға тез икемделіп, Алматы қаласында ғана емес, республика көлемінде диагностика лық, емдеу және сауықтыру ісінде ғылым мен практиканы ұштастыра отырып, емдеу сапасы, жаңа технологиялар енгізуде суырылып алға шыққан Орталық қалалық клиникалық ауруханаcы бүгінде ел мақтанышына айналған ең үздік емдеу орнының бірегейі. Оны әр жылдары рейтингтік бағалау нәтижесі бойынша рес публикадағы ең үздік клиника қатарында танылуы, 2000 жылы Брюссельде өткен отыз мемлекет қатысқан қалалық ауруханалар арасында халықаралық байқаудың бас жүлдеcін иемденуі айғақтаса керек. Ал аурухананың бас дәрігері, ҚР-ның еңбек сіңірген қызметкері, қалалық Мәслихаттың депутаты, медицина ғылымының докторы, профессор Есентай ТӘЖИЕВ 2002 жылы «Жыл адамы» танылып, «Алтын адам» жүлдесін жеңіп алса, отандық денсаулық сақтау саласына қосқан үлесі, ұйымдастырудағы сіңірген еңбегі мемлекет тарапынан бағаланып, 2005 жылы «Парасат», былтыр «Барыс» ордендерімен марапатталды. Бүгінде тек Алматы жұртшылығы ғана емес, еліміздің түкпір-түкпірінен келетін азаматтарға дәрігерлік көмек ұсынып, науқастардың өз дертінен айығуына қол ұшын созып отырған Орталық қалалық клиникалық ауруханасына 40 жыл толып отыр. Ендеше, ел денсаулығы жолында ғұмырын сарп ететін дәрігерлер қауымын, аурухана қызметкерлерін мерейлі төл мерекелерімен құттықтай отырып, жемісті еңбек тілейміз. Серік ЖҰМАБАЕВ Таксист тапаншадан оқ атты Алматыда такси жүргізушісі жолаушыларына травматикалық тапаншадан оқ жаудырды. Ол сөйтіп, жол пұлын төлеуден бас тартқан төрт мас жолаушының сазайын тартпақ болған. Оқиға кеше таңертең Төле би және Ясауи көшелерінің қиылысында болған. Такси жүргізушісі спирттік ішімдік ішкен төрт жолаушыны айтқан жеріне жеткізіп тастағаны мен, әлгілер мұның жол ақысын төлемеген. Сол кезде амалы таусылған шопыр травма тикалық қаруын алып, мас жолаушыларға оқ атқан. Оқ біреуінің қолына тиген. Қазір бұл дерек бойынша қылмыстық іс қозғалып, күдікті іздестіріліп жатыр. Айта кетейік, соңғы кездері Алматыда травмати калық карумен адам жарақаттау оқиғалары жиілеп кетті. Салтанат ӘЗІРБЕК, Алматы қалалық ІІД баспасөз хатшысы: Жол ақысын төлегісі келмеген төрт мас азаматқа аты-жөні белгісіз көлік жүр гізу шісі травматикалық қару қолдан ған. Төртеуінің бірінің қолына оқ тиген еді. Дегенмен айта қаларлықтай ауыр жа рақат жоқ. Сондықтан олар арыз жазу дан бас тартып отыр. Бірақ бәрібір бұза қы лық фактісі бойынша қылмыстық іс қозғалады. Жәбірленуші кісілер мас болғандықтан, көліктің түр-түсін, нөмі рін, қай бағытқа бет алғанын айтып бере ал мады. Қазір айыпталушыға іздеу салын ды. Арман СЕРІКҰЛЫ? АЛАШТЫ АЛАЃДАТЋАН САУАЛ «ЖОО-ларды бітіргендер бес жыл мамандығы бойынша жұмыс істемесе, дипломның күшін жою керек» деген пікірмен келісесіз бе? Асхат БЕКЕНОВ, Мәжіліс депутаты: Бұл адамның құқығын шектегендік болар еді. Мен мұндай пікірге қарсымын. Қазақстандағы ЖОО-лар беріп жатқан білімнің негізінен аясы кең. Мәселен, экономист мамандығынан диплом алып, ауыл шаруашылығында немесе жеке бір компанияда да жұмыс істеуге болады. «ЖООларды бітіргендер бес жыл өз мамандығы бойынша жұмыс істемеді» екен деп дипломының күшін жою туралы әңгіме көтермес бұрын, біз ең алдымен, еліміздің білім беру жүйесіне тың өзгерістер енгізуіміз керек, яғни ЖОО-ның дипломын алғандардың нақты бір мамандық бойынша ғана білім алып шығатын жүйені айтып отырмын. Сонымен қатар қазір елімізде жұмыссыздық мәселесі онсыз да түйінді түйткілге айналып отырғанда, «тек өз мамандығың бойынша жұмыс істе» деп талап қойғанымыз ақылға қонымсыз нәрсе. Рахметқажы БЕРСІМБАЙ, Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-дің профессоры, Ұлттық Ғылым академиясының академигі: Ең алдымен, ЖОО-да бірнеше жыл бойы оқып, соның жемісі ретінде диплом алып шығып жатқан кейбір жастарымыздың басқа салаға кетуінің себебі неде, соған үңіліп көрейікші. Себебі жағдай жасалынбай отыр. Қанша жастарымыздың дипломдары жұмыссыздықтың салдарынан жарамсыз болып қалуда. Ол аздай енді «ескіріп қалды» деп дипломынан айырсақ дұрыс па? Ерте ме, кеш пе, өз мамандығы бойынша жұмыс істеудің сәті түсіп жатқанда дипломның күші жойылса қалай болмақ. Мұндай пікір «білім алып шығысымен мамандығы бойынша жұмыс істемегендіктен, жылдар өте ЖОО-да оқыған-тоқығаны ұмытылып, білім-біліктілігі төмендей бастайды» деген ойдан туындаса керек. Оған да келіспес едім. Білім мүлде ұмытылып қалмайды. Тек жұмысқа тұрарда біраз ізденіп алса болды. Құлбек ЕРГӨБЕК, Қ.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің вице-президенті: Мұндай пікірге қосыламын. Егер кез келген маман иесі диплом алғаннан кейін бес жыл өз саласы бойынша жұмыс істемесе, оны дипломынан айыру керек. Мәселен, дәрігер немесе мұғалімдерді алайық, олар өз саласына араға жылдар салып келсе, одан қандай дәрігер не ұстаз шығады? Қазір жаһандану заманы. Кез келген салаға уақыт өткен сайын тың жаңалықтар енгізілуде. Солардан тыс қалдың ба, дағдарысқа ұшырайсың. Тек білім мен тәжірибені үзіліссіз қатар алып жүрген адамнан ғана білімді-білікті, қарымқабілеті жоғары маман шықпақ. Ал біздің ел мойындау керек, осын дай мамандарға зәру. Баспаханашы сияқты мамандарды шығарып жатырмыз, шығарып жатырмыз. Ал солардың арасында диплом ды сандыққа тастап, басқа салаға кетіп жатқандары аз емес. Ра сы мен де, осы мәселені мемлекеттік тұрғыда шешетін кез жетті. Дайындаған Ләззат БИЛАН

4 Басы 1-бетте 4 Аталған қауымдастықтың келтірген дерегі бойынша, ресейлік қанттың өзіндік құны 35 теңге, ал қызылшадан алынатыны 18 теңгені құрайды. Ал нарыққа өткізу дегі осы тауардың 1 келісінің бағасы 21 рубльге тең келеді. Әрі соңғы кездері мұнда қатты арзандау болған. Арнайы есеп көрсетіп отырғандай 45 пайызға. Осыдан-ақ отандық қант өндірісінің баға жағынан ресейлік бәсеке лестікке төтеп бере алмайтынын анық бай қауға болады. Әрі отандық қант саласы қа жетті шикізаттың 90 пайызын импорттан алатынын естен шығармаған жөн. Нақ осы мәселе де аталған секторға үлкен ауыртпалық салып отыр. Жоғарыда аталған жайларды ескере келе, еліміздің Қант және қызылша өндірушілері қауымдастығы Үкіметтен қазір халі мүшкіл күйдегі қант секторын тұрақтандыруға атсалысып, мынандай шараларды қолдануды сұрайды: Біріншіден, қанттың қосымша құн салығы мөлшерлемесін үш жыл бойына нөлге теңеу; Екіншіден, екінші деңгейдегі банктердің осы сала кәсіпорындарына ұсынып отырған несие сыйақысы мөлшерлемесін төмендету; Үшіншіден, шикізатты тасымалдауда ғы тарифті субсидиялау мүмкіндігін қарастыру; Төртіншіден, өндіріс шығынын, атап айтқанда, табиғи газ, көмір және мазутқа ке тетін шығынды субсидиялау жайына көңіл бөлу. Сондай-ақ салалық қауымдастықтың таратқан мәліметі бойынша,қант өндірісіне кететін шығындарда да үлкен айырма бар екен. Мәселен, Ресейдің екінші деңгейдегі банк тері осы сала кәсіпкеріне ұсынатын несие сыйақысының мөлшерлемесі 9 пайызды құраса, біздегі бұл бағыттағы ең арзан несие 13%. Теміржол тасымалының 1 тоннаға шақ қандағы тарифі Ресейде 27 доллар болса, біздікі олардан 90 долларға қым бат екен, яғни 115 доллар. Қант өн діру шілерге салы на тын қосымша құн салы ғы солтүстік көрші лерімізде арнайы төмен де тіліп, 10 пайызды құраса, бізде ол 12 пайыз, әрі оған келісім шарт тарды тіркеу кезінде салынатын қосымша салықтарды тағы қосыңыз. Сондықтан бізде өндірілетін қант көршілерімізге қара ғанда қымбат болады. Әрине, мұндай жағдайдың мемлекеттің араласуынсыз бір шешімін табуы қиын екені белгілі. ӨНДІРІС МӘСЕЛЕ Қазақ қанты бәсекеге неге төтеп бере алмады? Екібастұзда жасалған вагондар саны 100-ден асты «Таман» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі базасында құрылған Қазақстанның вагон жасау компаниясының «Қазтеміртранс» АҚ-на жөнелткен вагондарының саны 119 болды. Екібастұздағы осынау жаңа өндіріс отандық жүк тасымалдау нарығындағы тапшылықты жоюға мүмкіндік беріп отыр. Теміржолдағы вагон құралдарын сатып алғысы келетін отандық кәсіпорындар енді басқа елдің тауарына телмірмейтін болды. Зауыттың келешекте жылына 2500 вагон шығара алатын мүмкіндігі бар. «Қазақстан вагон жасау компаниясы» ЖШС-дегі вагон жасау өндірісін құру үш іске қосу кешенінен тұрады. Оның алғашқысы ағымдағы жылдың маусым айында Мемлекет басшысының қатысуы мен болған телекөпір барысында ашылған. Бұл өндірістің үштен бір бөлігі десе де болады, осының нәтижесінде қазіргі күні компанияның технологиясы жылына бір мың жүк вагонын шығару қабілетіне ие. Екінші кешен осы жыл соңында пайда лануға берілсе, 2011 жылдың қараша айында өндірісте толық қуат іске қосылады. Осылайша, зауыттан жылына 2,5 мың вагон шығарылатын болады. Оның ішінде 500 вагон жабық күйде жасалмақ. Мұнда жасалатын вагондардың барлығы «Қазақстан теміржолы» АҚ-ның еншілес кәсіпорны «Қазтеміртранс» компаниясына жөнелтілді. Жыл соңына дейін тағы 150 вагон шығару жоспарда тұр. Ком пания басшыларының айтуынша, жоба бойынша жасалып жатқан техноло гиялар желісіне Украинадағы «Техвагон маш» компаниясы жауап береді. Айта кетерлігі, вагон жасауға жұмсалатын құрал-жабдықтар мен материалдардың 80 пайызын зауыт ішінде өндіретін мүмкіндік бар көрінеді. Әзірше қажет бөлшектер Ресей мен Украина елдерінен әкелінуде жылы зауыт толық қуатына кіріс кенде өндірісте 600-ден адам еңбек ететін болады деп күтілуде. Келешекте зауытқа технологиялық үрдісті жақсы мең гер ген электроншылар мен бағдарламашы лар көптеп қажет болатын түрі бар. Маман дардың айтуынша, бұған ұқсас вагон шығаратын кәсіпорын ТМД төңірегінде әзір ше жоқ. Жанаргүл ҚАДЫРОВА, Екібастұз НАРЫҚ САРАП Дағдарыс толқынын айкидо әдісімен еңсеруге әзірміз Осының алдында әлемнің танымал 90 экономисі мен қаржыгері (олардың қатарында Джордж Сорос та бар) The Financial Times басылымындағы мақаласында Еуроодақ біртұтас экономикалық жә не қаржылық саясат ұстанбаған жағдайда ғаламды тағы бір дағдарыс шар питынын дәлелдеген еді. Олардың пікірінің растығын Еуробанк жетекшісі Жан-Клод Трише де қолдайды: «Біз аса маңызды тарихи оқиғалардың эпицентрінде тұрмыз, егер уақытында қам жасамасақ, Ұлы депрессия жағдайы қайталануы мүмкін» дейді ол. Сондай-ақ «Еуропа өз істерін ретке келтіруі керек, егер қазіргі рецессия жалғаса берсе, бұл жай дағдарыстан тез ес жинап, қайта көтеріліп келе жатқан да мушы елдерге кері әсерін тигізеді» дейді Жапонияның қаржы министрі Дзюн Азуми. Әлемдік экономикалық ахуалдың күрделі екендігі қарапайым адамдарды да толқытуда. Еуропадағы үздіксіз ереуілдерді айтпағанда, АҚШ-тағы «капитализмнің бесігі» Уолл-стриттегі халық толқулары әлі жалғасып келеді. Ал өткен аптада «Уолл-стритті басып ал!» акциясы АҚШ-та ғана емес, әлемнің барлық ірі қалаларында жал ғасын тауып, биліктегілерді бір қобалжытып тастаған болатын. Бұл орайда ел Үкіметі әлемдік экономи ка тарапынан осындай үлкен бір қауіп бар екендігін ұдайы ескертіп келеді. Таяуда Парламент қабырғасында Кәрім Мәсімов: «Мен Англияның Орталық банкінің жетекші сінің «рецессияның екінші кезеңі міндетті түр де болады» деген пікірімен келісемін» деп мәлімдеді жылы мұхиттың арғы жағынан басталған дағдарыс бізге алғашында алыс болып көрінгенімен, лезде САЛЫҚ ФОРУМЫ Таяуда Парижде өткен «Үлкен жиырмалық» елдерінің қаржыгерлері жиыны ғаламдық ауқымда тиісті шаралар қабылданбаған жағдайда екінші әлемдік дағдарыстың болу мүмкіндігі жоғары екендігін тағы ескертіп кетті. Әлемдік дағдарыстың екінші толқынының алғышарты ретінде Еуропадағы қарыздар дағдарысы, әлемдік экономиканың алғашқы дағдарыс салдарынан толық айықпауы, Еуропаның бірқатар елдеріндегі жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, жылдап жалғасып келе жатқан ереуілдер, ең бастысы әлемдік экономикалық қатынастарға ортақ түсінікті де нақты реттеу механизмінің жоқтығы екендігін ескерткен қаржыгерлер қарашада Брюссельде өтетін G-20 саммитіне нақты шаралар жиынтығын ұсынды. Берік ТҰРҒАНБЕКҰЛЫ Тәуелсіздікке қол жеткізгеннен бергі 20 жыл ішінде еліміздің салық жүйесі толық қалыптасты деуге негіз бар. Ең бастысы, салық мөлшерлемелері (жеке табыс салығы 10 пайыз, әлеуметтік салық мөлшер лемесі 11 пайыз) төмендеді. Ал қосым ша құн салығы (12 пайыз) әлем бойынша ең төменгілердің қатарында. Корпоративтік салық мөлшерлемесі де төмен (20 пайыз). Түнеу жылдары оны тіпті 17,5 пайызға дейін кеміту жоспарда бол ған. Тек қаржы дағдарысы кедергі келтірді. Дегенмен келешекте бұл мәселеге қайта оралу жоспарланған. Сондай-ақ 2008 жылы қабылданған Салық кодексі де демократиялық сипатқа ие. Әйтсе де, жыл сайын енгізіліп жүрген жеңілдіктерге қарамастан, кәсіпкердің көңілінен шығу қиын. Бұл, әсіресе, салыққа қатысты. Сондықтан кеше оңтүстік астанада басталған Қазақстанның VI Салық форумы еліміздегі салық жүйесінің артықшылықтары мен кемшіліктерін талқылауға кірісті. Жиында біздегі салық жүйесінің әлемдік жүйедегі орны мен бәсекеге қабілеттілігі, инвестициялық ахуалды жақсарту мен салық әкімшілігі сапасын арттыру мәселелері сөз етілді. Жиынға қатысушылар са лық заңнамасын әрмен қарай жетілдіру қажет дейді. ке ліп жеткенін, биыл да осы жағдай қайталанғалы отырғандығын ескерткен Премьер-министр Үкіметтің оған қарсы ал дын алу шараларын қолға алып жатқанды ғын мәлімдеген болатын. Осыған орай жасалған «Б жобасы» туралы баяндаған Қайрат Келімбетов бұл жоспар мұнайдың әлемдік бағасы барреліне долларды құраған жағдайда іске қосылатындығын айтқан еді. Негативті сценарий сауда балансына, төлем балансына, мемлекеттік бюджетке түсетін төлемдердің төмендеуіне, банк секторындағы дағдарысқа ұрындыра ты нын айтқан министр дағдарыс кезеңін де ел экономикасын қаржыландырудың басты көзі, Ұлттық қор болғандығын еске салды. «2007 жылдан бері дағдарысқа қар сы бағдарламаларға жұмсалғанына қа рамастан, Ұлттық қордың көлемі екі есе өсті. Еліміздің халықаралық резерві 76 млрд долларды құрайды. Бірақ ұлт байлығы жұмсалып кетпес үшін 2015 жылға дейін оны ЖІӨ көлемінің 20 пайызы деңге йінен төмендетпеудің механизмін қалып тастыру қажет» деген экономикалық даму ми нистрі депутаттардан консервативті бол жамды қолдауды өтінген еді. «Мұндай күн туа қалған жағдайда осы жоспарды бекітуге алдарыңызға келетін боламыз. Еліміздің экономикасының тұрақтылығын сақтау үшін сіз бен біздің бірлескен батыл да шешімтал іс-қимылдарымыз қажет болатын тәрізді. Өйткені тәжірибе біздің әріпт естігіміз ұдайы оңды нәтижелерге жеткізетінін дәлелдейді» деген Премьер-министр Парламенттен дағдарысқа қарсы күреске карт-бланш алды. Десек те, дағдарыстың екінші толқыны на қарсы дайындық бізде бұдан ертерек басталған болатын. Алғашқы жаһандық дағдарысты еліміз кешенді бағдарла маларды жүзеге асыру арқылы жеңді. Экономи каны дамыту, қаржы институттарын қолдау, жұмыссыздықпен күрестің Жол картасы тәрізді жұмыстар жиынтығы 2010 жылға қарай экономикалық өсімге қол жеткізуге мүмкіндік берді. Қаржы нарығын тұрақтандыру, тұрғын үй мәселелерін шешу, бизнесті қолдау, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, жұмыс орындарын сақтау тәрізді бес бағытта жүрген іс-шаралар кешені оңды нәтижесін көрсетті. Ал Елбасының тапсырмасымен даярланған ел да муының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары осы жұмыстарды сабақ тастыра отырып, болуы мүмкін ғаламдық экономикалық дисбаланстардың алдын алуға мүмкіндік береді. Кейде жеткілікті көңіл бөлмейтінімізге қарамастан, елі міздің халық шаруашылығын дамытудың үдемелі инновациялық-индустриялық бағ дарламасы маңызды құбылыс. Оның жү зеге асуы елімізді тек сыртқы экспорттан түсетін табысқа тәуелділіктен құтқарып, ішкі өнімді ұлғайту, ішкі тұтынысты арттыру арқылы дамудың жаңа векторын ашады. Демек, осы тәжірибе алдағы уақытта туындауы мүмкін кез келген қиындықтарға дайындықтың құрамдас бөлігі екендігі айқын. Қарап отырсақ, дағдарыстың толқынының соққысынан көптеген елдер экономика аясын тарылтып, етек-жеңін жинау, жұмыс орындарын қысқарту тәрізді шаралармен «бұғып қалу арқылы» аман қалды. Әлеуетті лері оған қарсы ақша дауылын борату ар қылы кері соққы жасады. Ал біз жапондық айкидо принципін қолданып, дағдарыс энергиясын тиімді тәсілдермен өзге жақ қа бұра отырып еңсердік. Осындай «кри зис мектебінен» өткен ел Үкіметі кезек ті дағдарыс бола қалған жағдайда өзінің әрекетке қабілеттігін сақтауы тиістігіне се нетіндердің қатары мол екендігін таяудағы сауалнамалар қорытындысы да көрсетіп отыр. Әйтсе де ғаламдық ауқымдағы дағдарысқа әр ел жекелей қарсы тұруы қиын. Ал еліміздің экономикасы Кедендік одақ аясында, ТМД елдермен етіне араласа дамып келе жатқандығын ескерсек, бұл мәсе ле осы кеңістікке де ортақ. Сондықтан да Ресейдің Санкт-Петербург қаласында бүгін басталып отырған ТМД елдерінің үкімет басшыларының отырысында еліміздің Премьер-министрі Кәрім Мәсімов осы мәселені көтермек: әлемдік рецессияға қарсы тұру шараларын экономикасы тығыз байланысқан елдер өз қадамдарын жіті үйлестіру арқылы жеңе алатынын, интеграциялық процестер сыртқы кері әсерлерге дайын болса ғана тиімді жүзеге асатынын мәлімдемек. Өйткені 282 млн адам тұратын, әлемдік мұнай қорының 20 пайызына, газының 40 пайызына, егістіктің 12 пайызына ие ұлан-ғайыр кеңістіктегі экономи калық ахуал үйлесімді болғанда ғана ортақ қиындықтар бірге еңсерілмек. Салық өркениетті қоғам құру үшін алынатын ақы Бірқатар маңызды қайта құруларды басынан кешірген еліміздің салық жүйесі халықаралық деңгейге де жетіп қалды. Оған Дүниежүзілік банктің Doing Business рейтингінің бағалауы дәлел. Биыл өткен жылмен салыстырғанда 14 орынға көтеріліп, 39-шы орынға жайғасқан жайымыз бар. Бұл ТМД аумағындағы ең жоғары көрсеткіш. Гүлнар АХМЕТОВА Мұндай пікірмен Салық комитетінің төрағасы Дәулет Ерғожин да келіседі. Оның айтуынша, бүгінгі салық тәжірибесін де ең өзектісі шағын және орта бизнес саласындағы салыққа қатысты мәселелер. «Біз салық әкімшілігі жүйесі әлі де қайта құруды талап ететінін түсінеміз. Өйткені бәрі де ойдағыдай деуге келмейді. Біраз өзгеріске түсетін және автоматта н- дыратын тұстары жетерлік» деді ол. Бір жақсысы, Кеден одағындағы салық жүйесіне қатысты сауалға комитет төрағасының «мүше елдердегі мөлшерлемелерді салыстыру, не болмаса, ресейлік деңгейге дейін көтеру жайында сөз жоқ» деген жауабы жұбаныш. Дәулет ЕРҒОЖИН, Салық комитетінің төрағасы: «Бізде өз кәсібін ашқысы келетін дерге таңдау бар. Патент алу үшін салық мекемесіне барып тіркеледі, ал оны алу рәсімі өте қарапайым. Екінші жолы жеке кәсіпкерлік (ИП). Жеке кәсіпкер ре тінде де тіркелу оңай. Салық мекеме сіне рет барып, табалдырығын тоз дырғанша, осы жолдың жеңіл бола тыны түсінікті. Алайда бұл бюджет түсімдеріне әсер етеді. Себебі патент иелерінен заңды тұлғаларға қарағанда салық аз алынады. Сондықтан қазір осы арада тепе-теңдік орнауы тиіс деп санаймыз. Алдағы уақытта заңды тұлғаға арналған шарттарды барынша жеңілдетуге бағыттайтын боламыз. Сон да жұрт арасында жеке кәсіпкерден гөрі ЖШС ашуға деген құлшыныс артады. Өйткені ЖШС ИП-ға қарағанда ана ғұрлым қауіпсіздеу. Бұл арада бірша ма түйткілдер бар». Бюджет түсімі демекші, Д.Ерғожиннің мәліметінше, кешегі күнге дейін салық түсімдері бойынша биылғы жоспар 103 пайызға орындалған (өткен жылы осы мерзімде 139 пайыз). Салық жүйесінде қолға алынған шаралардың нәтижесінде кезекте тұру мерзімі шамамен 40 пайызға қысқарды. Салық тексерулерінің саны азайды жылы төленбеген қосымша төлемақы (пеня) мен айыппұлдарды жоюға арналған кең көлемді акция жүргізілді. 2 млн салық төлеушінің 14,4 млрд теңге көлеміндегі қосымша төлем ақысы, 229,4 мың адамның 8,7 млрд теңге айыппұлдары жойылды. Салық комитетінің ендігі жоспарында жеке кәсіпкерлерді онлайн тіркеуге көшу шарасы тұр. Ол «электрондық үкімет» порталы арқылы жүзеге асырылады. Мұндай рәсімге небәрі 15 минут кетуі тиіс және оған құжат тапсырудың қажеті болмайды. Сондай-ақ «Е-лицензиялау» арқылы адвокат тар мен жеке нотариустарға электронды патент алу мүмкіндігін ұсыну жоспарда бар. Оған қоса, комитет кейбір заңды тұлғаларды жою жүйесін жеңілдету мен әкімші лік құқықбұзушылық туралы протокол құрау жүйесін оңтайландыруды қолға алмақ шы. «Біз салық рәсімдерін неғұрлым қарапа йым етсек, салық төлеуші қатары да көбейеді. Демек, салық түсімі де артады. Тәжірибе көрсеткендей, өткен жолы салық есебі қайта құрылған соң, бізде жеке кәсіпкерлер саны 15 пайызға көбейді», деді Д.Ерғожин. Расында да, түйткілі көп, ең күрделі сала салық жүйесінің Тәуелсіздік жыл да ры қол жеткізген жетістіктері айтуға тұрар лық. Соның нәтижесінде кәсіпкердің де, қарапайым салық төлеушінің де жүгі же ңілдеді. Ендігі кезде «Салық өркениетті қоғам құру үшін төленетін баға» деген қағиданы салық төлеушіге жеткізу міндеті тұр. АЙМАҚ info@alashainasy.kz Қаржылық институттар да қарап отырған жоқ Қаржылық институттардың ішінде алғашқы болып «Альянс банк» АҚ облыс әкімдігімен ынтымақтастық жөніндегі меморандумға қол қойды. Бұған дейін жергілікті атқарушы билік өңірдегі экономикалық-әлеуметтік мәселелерді бірлесе атқару үшін ірі кәсіпорындармен әріптестік байланыс орнатқан-ды. Енді олардың қатарына банктер де қосылып отыр. Кеше Шығыс Қазақстан облысының әкімі Бердібек Сапарбаев пен «Альянс банк» АҚ-ның басқарма төрағасы Мақсат Қабашев стратегиялық серіктестік және ұзақмерзімді, тиімді ынтымақтастық орнатуды, түрлі бағдарламаларды әзірлеу мен іске асыруға бірлесіп қатысуды қарастыратын меморандумға қол қойды. Меморандумның негізгі мақсаты халыққа қаржылық, жоғары технологиялық қызметтер көрсетуді дамыту мен ұсыну жөнінде бірлескен жобаларды қолға алу, банк арқылы аймақтағы іргелі кәсіпорындарды несиелендіру көлемін арттыру мен инновациялық инфроқұрылымдарды дамыту, шағын және орта кәсіпкерлік субъек тілерінің серпінді инвестициялық жоба ларын несиелеу түрінде «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасын жүзеге асыруға атсалысу тәрізді бүгінгі күннің өзекті дүниелерін қамтиды. Айта кетуіміз керек, өңірдегі «Альянс банк» басшылығы бұған дейін облысымыз да бірқатар қайырымдылық іс-шарала рын өткізіп, қарттарға, әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардың балаларына жә не басқа да мұқтаж жандарға көмек көр сеткен-ді. Бердібек САПАРБАЕВ, Шығыс Қазақстан облысының әкімі: «Альянс банк» еліміздегі ірі банктердің қатарынан саналады. Ол өзінің қызметі арқылы ел экономикасының өркендеуіне үлес қосуда. Оған дәлел өткен мерзім ішінде аталған банктің таза пайда көлемі 11 млрд теңгеге дейін жетуі. Әсіресе, кәсіпорындарды, шағын және орта кәсіпкерлік саласын несиелендіруде бірқатар жұмыстар атқарылып жатыр. Банктің облыстағы филиалымен біздің әкімшілік арасында жақсы әріптестік қарымқатынас орнаған. Алдағы уақытта осы байланысымызды нығайтып, әлеумет тік проблемаларды шешуде бірлесе жұмыс істейтін боламыз. Мақсат ҚАБАШЕВ, «Альянс банк» АҚ басқарма төрағасы: Мемлекет «Альянс банктің» негізгі акционері бола отырып, біздің қаржылық тұрақтылығымыздың, сенімділігіміздің кепілі және банкте бар технология мен қаржы көздерін экономиканың неғұрлым маңызды салаларын ілгері бастыру үшін тиімді платформа ретінде пайдаланады. Өз басым бизнес пен мемлекеттік құрылым дардың әріптестігінің әлеуметтік мән-маңызын жақсы түсінемін, әрі билікпен арадағы сындарлы диалогтың жүргізілуін қалаймын. Сол себепті өзара ынтымақтас тық туралы меморандумға қол қойдық. Меморандумның басты атап өтетін тұсы біздің банк ендігі жерде облыс әкімдігі қолға алған барлық әлеуметтік бағдарла ма ларға қолдау көрсетіп, іске асыруға ат салысатын болады. Серік ӘБІЛХАН, Өскемен Қоқыстың астында қалатын түріміз бар Менің білуімше, бізде қоқыс өңдеу жағы қолға алынбаған. Сонда күнделікті өзіміз тастап жүрген тұрмыс қалдықтары қайда жиналып жатыр? Әлжан АМАНЖОЛОВА Қоршаған ортаны қорғау министрі Нұрғали Әшім келтірген мәліметке қарағанда, елімізде 100 миллионнан астам тұрмыстық қатты қалдықтар, 22.3 млрд тонна өнеркәсіп қалдықтары жиналған. Бұл жан басына шаққанда 1,4 мың тоннадан келеді деген сөз. Салыстыру үшін, Германияда жыл сайын бір адамға 0,4 тонна қоқыстан келеді екен. Оның өзі дер кезінде кәдеге жаратылады. Ал бізде соңғы дерек бойынша, жылына қоқыстың 20 пайызы ғана кәдеге жаратылады. Ал 500 миллионға жуығы жи наулы күйінде қалады. Егер осылай жалғасатын болса, 2020 жылға қарай 28 млн тонна қоқыс жиналады деген қауіп бар. Еліміздегі қатты қалдықтар жиынтығы іріктелмей-ақ ашық аспан астындағы орындарда сақталады. Олардың 97 пайызы табиғатты қорғау және санитарлық заңнама талаптарына сай емес. Тұрмыс қалдықтарының 5 пайызға жуығы өртеледі. Айтыс шақаға шықты Ұлттық банк жаңа шақа шығарды ма? Бақыт ЖҰМАДІЛОВ Иә, Ұлттық банк шақа жинаушыларды тағы да бір қуантып тастады. Кеше ғана айналымға «Айтыс» естелік монетасы шықты. «Қазақстанның әдет-ғұрпы, ұлт тық ойындары» сериясымен шық қан сүйкімді шақалар күміс 500 теңгелік және нейзильбер қорытпасынан жасалған 50 теңгелік шығарылды. Бұл шақалардың алғашқы және екінші бетіндегі суреттер бірдей. 500 теңгелік 925 сынақ күміс тен, салмағы 31,1 г, диаметрі 38,61 мм, таралымы 4 мың дана. Нейзильбер қорытпасынан жасалған 50 теңгеліктің түсі ақ, диаметрі 31 мм, салмағы 11,17 г. Оның таралымы 50 мың дана. Айта кету керек, «Айтыс» естелік шақасы «Қазақстанның әдет-ғұрпы, ұлттық ойындары» сериясын жалғастырған алтыншы түрі.

5 ӨРКЕНИЕТ 5 ІЗ.ДЕН.ІС ЖИЫН 18 қазан рухани келісім күні. Соңғы жылдары елімізде осы күнді ерекше атап өту дәстүрі қалыптасқан. Мәселен, осы күннің қарсаңында шартараптан Астанаға мәдениет майталмандары мен өнер өкілдері, дін қайраткерлері ағылады. Сосын түрлі тақырыпты қаузап, Бейбітшілік пен келісім сарайында ұзын-сонар жиын өткізеді. Былтыр осы уақытта өткен форумның қандай шешімге келіп, не түйгені есте жоқ, есесіне, жиынға қатысқан Ресейдің танымалы Иосиф Кобзон ауруханадан бір-ақ шығып, жазғыш қауым соны тынбастан қаузаған. «Рухани мәдениет әлемді жаңартудың кілті» атты халықаралық конференция кеше де өтті. Рухани жиында кейінгі күндері қоғамда көп көтерілген дін мәселесі де сөз болмай қалмады. Басы 1-бетте Қанат ҚАЗЫ Бүкіләлемдік мәдениет форумының аясында ұйымдастырылған шараға 24 елден өкіл келген. Арасында майда бірі жоқ, бәрі майталман көрінеді. Ал ұйымдастырушылар конференцияның негізгі өзегі 2013 жылға жоспарланған Бүкіләлемдік мәдениет форумына әзірлік болғанын аңғартатындай. «Форум бүгінгі таңда жаһандық деңгейде рух пен моральдің үлкен күйзеліске ұшырауы себепті адамзаттың күш-жігерін осы мәселені шешуге жұмсауға шақырып отыр. Сонда ғана адамдар арасындағы үйлесімді қарым-қатынасты қалыптастыруға мүмкіндік болар еді», дейді рухани жиын идеясының авторы саналып жүрген сенатор Төлеген Мұхамеджанов. Сенатордың пәлсапалық пайымына сүйенсек, өмір жарқын болуы үшін азаматтар адамзат баласының бір-бірімен тығыз қарымқатынаста, үйлесімде өмір сүруін қажет ететін бір жүйенің мүшесі екендіктерін терең сезіне білулері керек. «Бүгінде әлемде орын алып отырған халықаралық қатынастағы өзара сенімсіздік, бір-бірінің Байқаудың бағыты қандай? Жақында «Заңғар» шығармашылық бірлестігі жастарға арналған шығармашылық байқау жариялады» дегенді естіп едім. Ол қандай жанрларды қамтиды және байқау талаптары қандай? Асхат, студент Бұл байқауды «Арда» атты жас таланттарға арналған әдеби-көпшілік басылым Алматы қалалық Білім басқармасы және «Заңғар» шығармашылық бірлестігінің қолдауымен өткізеді. Байқауға шығармаларды қабылдау үстіміздегі 10 қарашаға дейін ғана жүргізіледі. Жүлдегерлерді марапаттау алдағы желтоқсан айының басында өткізіледі. «Ел еңсесі егемендік» деген тақырыпта өткізілетін шығармашылық байқауға республикадағы барша мамандандырылған лицей, гим назиялар мен жалпы бірім беретін мектеп оқушылары Рухани келісім дінаралық теңдікті көрсетеді әрекетіне күмән келтіру сияқты жәйттер түрлі келеңсіз жағдайлардың орын алуына итермелеп отыр. Осының барлығынан құтқаратын күш рухани мәдениет. Тек рухани мәдениет негізінде ғана жүзеге асырылған саясат жемісті болмақ», дейді бұл турасында сенатор Т.Мұхамеджанов. Тоқетері, Астанадағы конференцияның діттегені өзара түсіністік пен ынтымақтастық негізіндегі бейбіт әлем қалыптастыру жолын талқылау. Бұл ретте конференцияға қатысушылар өркениетті сақтап қалудың үлгісін жасауға да ұмтылып көретіндіктерін мәлімдейді. Сондықтан да, жиынның қорытындысы бойынша әзірленген ұсыныс-пікірлер негізінде тағы бір қазақстандық рухани үлгі дүниеге келіп қалуы ғажап емес. Қатысушылар қорытынды құжатты қабылдап, 2013 жылға жоспарланған Бүкіләлемдік мәдениет форумына төрағалық ету туралы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа үндеу жарияламақшы. Бұдан бөлек, Рухани келісім күнін жалпыхалықтық дәстүрге айналдыру ниетімен конференция аясында бірқатар шаралар көзделеді. Оның бірі қайырымдылық дастарқаны. «Рухани келісім күнін дәстүрге айналдыру аса қажет. және колледж студенттері қатыса алады. Жүлде қоры: 1-орын тенге (екеу) 2-орын тенге (екеу) 3-орын тенге (екеу) Ынталандыру сыйлығы 5000 теңге және ұялы телефондар Шығармашылық байқау поэзия, проза номинациялары бойынша жүреді. Жолданған өлеңдер бес шумақтан, әңгімелер төрт компьютерлік беттен аспауы тиіс. Іріктелген үздік шығармалар Республика- Осы күні барлығымыз ортақ дастарқанға жиылып, бір-бірімізге жылы қабақпен қарап, күлімсіреп жылы сөз айтсақ, бұдан асқан игілік жоқ. Рухани келісімнің бір артықшылығы, құндылығы осында жатыр. Ұлттық тұтастық, елдік, бірлік болған жерде, сол мемлекеттің іргесі де одан сайын беки түседі», дейді Т. Мұхамеджанов. ДІНИ ҚЫЗМЕТ ТУРАЛЫ ЖАҢА ЗАҢ ДІНИ БІРЛЕСТІКТЕРДІҢ ТЕҢҚҰҚЫҚТЫЛЫҒЫН БҰЗБАЙДЫ Рухани жиынға биылғы мамырда құрылып, бас-аяғы бір-екі айдың ішінде діни қызметті реттейтін заң қабылдатқан Дін істері агенттігінің төрағасы Қайрат Лама Шәріп те қатысып, сөз сөйлеген болатын. Төрағаның әуелгі қозғағаны жақында күшіне енсе де, «ыстығы» әлі басылмаған діни заң төңірегінде болды. «Ешбір дін мемлекеттік, иә болмаса міндетті жалпылық сипатқа ие болмауы керек. Дей тұрғанмен, кеше күшіне енген заңның преамбуласында ханафи мазхабындағы ислам мен православиенің қазақстандықтардың рухани, мәдени өмірін дамытудағы тарихи рөлі аталып өтіледі. Бұдан бөлек, рухани мұраларымен үйлесімді болып табылатын басқа да діндерге сыйластыққа мән беріледі», дейді Лама Шәріп мырза. Оның айтуынша, мұндай ереже діни бірлестіктердің теңқұқықтылығын еш бұзбайды. Діннің ешқайсысына артықшылық көзделмеген. Бұл ретте Дін істері агенттігінің төрағасы Қазақстанда қалыптасқан діни жағдайға тоқтала келе, көптеген ғасырлар бойы елімізде ислам мен православиенің орнығуы нәтижесінде, діни мүдделер теңдігі, діни тепе-теңдік сақталғанын, осы екі арнаның конфессияаралық диалог пен әлеуметтік өзара байланысқа жол ашқанын тілге тиек етті. «Сондықтан Қазақстанда Құрбан айт пен Рождество мерекесінің ресми демалыс ретінде бекітілгені бекер емес. Осылайша, Қазақстанның рухани байлығы діни сарынмен үндеседі. Солай бола тұра, еліміздегі әрбір этнос бір-бірін өзара өнеге тұтып, біріне бірі үлгі болып отыр, ешкім ешкімнен жоғары тұрған емес, ешкім кемсітушілік көріп тұрған да жоқ», дейді Қайрат Лама Шәріп. Осы дін тақырыбы жиыннан тысқары жерде де әңгіме болды. Бұл ретте журналистердің сауалына жауап қатқан агенттік төрағасы Қазақстанда мемлекет пен діни бірлестік арасында өзара байланыстың болуы тиістігін мәлімдеген еді. Сондай-ақ Лама Шәріп мырза Қазақстанды шабуылдауға көшкен экстремистік сайттардың да күні «қараң» болатынын ескертті. «Экстремистік сипаттағы интернет сайттың барлығы жабылады, біз мұқият сараптаудан өткізіп жатырмыз. Біздегі мәдениет пен діннің халықаралық орталығында мамандар экстремистік сайттарды зерттеп, олардың әрекетін әшкерелесе, бұл туралы Бас прокуратураға жолданады. Сосын ондай теріс пиғылды сайттар сот тәртібімен жабылады», дейді Қ. Лама Шәріп. Төраға ның мәліметіне сүйенсек, қазір Қазақстанға «шабуылға» шығып жүрген ға тарта экстремистік сайттар бар көрінеді. Ал агенттік өз қызметіне кіріскелі бері олардың тек 100-ін ғана жапқан. Әйтсе де, ғаламтордағы күрес тоқтамайды. Наполеон ұрпағы Мұстафа мұрасымен сусындауға ынталы Мәриям ӘБСАТТАР Белгілі шоқайтанушы Әбдіуақап Қараның жетекшілігімен Мұстафа бабамыздың төңірегінде көптеген игі істер атқарылғанын білеміз. Кейінгі кездері елімізде де Шоқай бабамыз жайлы туындылар жарық көріп, қолға алынғаны көңіл қуантарлық. Бір кездері өз жұртынан өгейлік көрген күндерінің есесі Мұстафа бабамызға бүгінде жақсылық болып қайтып жатқан дай. Тәуелсіздікпен бірге өз перзентімізді өзіміз шынайы танығанымыз, қайта қауышқанымыз бір басқа, сондай-ақ сол бір тұлғаның ұшан-теңіз еңбегін өзге жұрттың бағалағаны тіпті керемет. Атап айтар болсақ, М.Шоқай тек қазақ қайраткері ғана емес, ол түркі елінің тұлғасы, тіпті Еуропа ерлігіне сүйсінсе де жарасары қоспасыз шындық. Бір кездері Наполеондай қолбасшысы болған француз елі қайраткерді бағаламауы мүмкін емес дейтін Алаш жұрты. Осы үміт ақталды. Әрине, ол үшін алдымен қазақ Мұстафадай бабасын қастерлеп, сосын оны танытуға нақты іс жасауы керек болатын жылы И.Тасмағамбетов бастап бір топ қазақ делегациясы М. Шоқай тұрған көшеге орнатылған белгітастың тұсауын кескен болатын. Көп ұзамай француз-қазақ достық ұйымы құрылды. Бұл 2006 жыл болса, сол кезде қоғамның құрылу құрметіне үлкен конференция да ұйымдастырылып, оған М.Шоқай тұрған ауданның қазіргі әкімі Жак Мардан мырза да келген. Франциядағы қазақ диаспорасы мен қазақ елшілігінің өкілдерді де қатысты. Конференцияда Әбдіуақап Қара мырза Франция және Шоқай деген тақырыпта баяндама жасап, сол жерде Мұстафа бабамыздың тек қазақ халқы ғана емес, сондай-ақ француз халқы үшін де жасаған еңбегін атап көрсеткен еді. Сол кезге дейін Мұстафаны тек қазақ мүддесі үшін күресті деп ұғып, тек қазақтың тұлғасы ретінде қастерлеп келген француз жұрты аяулы перзенттің өзіне төнген қиын күн дерде саяси пана болған елге, жерге деген адалды ғына тәнті лық «Арда» жас ақындар газетіне жарияланып, жеңімпаздар SMS дауыс беру арқылы анықталады. Сайысқа қатысуға үміткерлер шығармаларымен бірге, кәсіби студияда түсірілген фотосуретін және толық аты-жөні, мектебі, мекенжайы, байланыс телефондары жазылған қысқаша өзі туралы мәліметтерді жіберуі керек Шығармалармен бірге «Арда» газетінің Қазпошта арқылы 2011 жылдың 2- жарты жылдығына жазылған түбіртегі жіберілуі міндетті шарт. Газеттің жазылу индексі Байланыс телефондары Жеңімпаздардың жұмыстары (өлеңдері мен әңгімелері) жеке жинақ болып басылады.үздік өлеңдер мен әңгімелер тұрақты түрде «Арда» жас ақындар газеті бетінде жарияланады. Мансұр ХАМИТ (фото) болады. Сол жерде көзіне жас алып: «Біз, шыны керек, Мұс тафа Шоқай мырзаның қан дай ұлы тұлға екенін енді түсіндік, енді біз музейден орын береміз», деп уәде етеді. Шынында, фран цуздар мұндай құрметті екінің біріне бере бермейді. Конферен ция 2006 жылы болса, 2007 жылы Мұстафа баба мызға фран цуз мұражайынан орын берілді жылы «Мұс тафа Шо қай жолымен» атты жоба ұйымдас тырылып, сол бойынша Парижге барған Қасымхан Бег манов бас таған қазақ делегациясын Тьери Марини атты де путат әрі француз парламенті Қа зақфранцуз достық ассам блея сының төр ағасы қарсы алады. Сол тұста да Мұста фаның еңбегіне қаныққан аталған тұлғалар Мұс тафа Шо қайдың өмірі мен еңбегі жайлы француз тіліндегі еңбектің жоқ болып тұрғанына қынжылыс білдірген. Солайша, шоқай танушы Әбді уақап Қара мырза ның еңбегін француз тіліне ау дару керек деген ұсыныс білдіреді. Пар ламент баспасынан жыл сайын бөлінетін қаржыға осы кітапты енгізіп, қалың французға тарату ұсынысы, әрине, біздің қазақ халқы үшін жақсы жетістік екені өз алдына, бұл әрбірден алғанда Мұстафа бабамызды тірілткенмен бірдей еді. Абай ОМАРОВ (коллаж) МЕРЕЙ Марфуға ақын Есенин медалін тақты Дүйсенбі күні Мемлекеттік сыйлықтың иегері, «Жыр аққуы» атанған Марфуға Айтқожинаның 75 жасқа толу мерейтойына орай, «Ойлан, ақын» атты жыр кеші өтті. Алматыдағы Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрында өткен ақынның бұл шығармашылық кешіне жиналған қауымның қарасы көп болды. САХНА Ерлан мен Нұркеннің Тәуелсіздікке тартуы «Жел қызы» қандай фильм? Жақында Алматыда «Жел қызы» атты фильмнің премьерасы өткенін естіп едім. Оны кім түсірген және фильм не жайында? Ағайша НҰРӘДІЛ, Талдықорған Жас режиссер Жасұлан Пошанов түсірген бұл фильмдегі кейіпкер, негізінен, үшеу. Бір ауылда өскен үш жігіт ұзақ уақыттан кейін Алматыда қайта жолығады. Жасы жиырма беске келсе де сүрбойдақ жүрген жігіттердің біріне ата-анасы «тезірек үйленсін» деп, туған күніне бір бөлмелі пәтер сыйлайды. Содан ол жігіт достарынан қыз алып қашуға көмектесулерін сұрайды. Түнгі клубтардың бірінен таңдайларын жібітіп, батылдық үшін Поэзияға құштар жұртшылық Марфуға Айтқожинаның есімін жақсы таниды десек, артық айтпаспыз. Тұңғиық ойға жетелейтін сырға толы маржан жырларымен ақын жыл сайын өз оқырмандарын тәнті етіп келеді. 40-тан астам жыр-жинақ пен 25 томдық туындыны дүниеге әкелген ол тек қазақ халқы ғана емес, күллі әлем мойындаған жыр иесі. Америка Құрама Штаттары мен Ұлыбритания халықаралық ғұмырнамалық орталығының шешімімен ол дүниежүзі бойынша «2007 жылдың үздігі» атанып, Алтын медальмен мара патталған болатын. Мұндай шешім Орталықтың Вашингтонда өткен форумында қабылданған екен. Кешті Алматы қаласы әкімінің орынбасары Серік Сейдуманов өзінің құттықтау сөзімен ашып, қала әкімі Ахметжан Есімовтің жолдаған құттықтау хатын оқып берді. Сондай-ақ ол алдағы уақытта өтетін қалалық мәслихаттың отырысында ақынға «Алматы қаласының құрметті азаматы» атағы берілетіндігін жеткізді. Ал Жазушылар одағының басқарма төрағасы, ақын Нұрлан Оразалин поэзиядағы әріптесіне Мәскеуден жеткен Есенин атындағы медальді табыс етті. Жыр кешіне жиналған қауым ақынның әр жылдары жазылған өлеңдерімен сусындап, оның сөзіне жазылған әндерді тамашалады. Нұрлан ОРАЗАЛИН, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының төрағасы: Марфуға өзгеге ұқсай бермейтін, өрісі бөлек әлемімен поэзияда өзінің өркешінің биіктігін танытып, өрісінің кеңдігін аңғартқан, орны бөлек, қазақтың ақын қыздарының ішіндегі бітімі айрықша, тұрпаты бөлек ақын. Ол түркі халықтарының жүрегі нен орын тапқан есімі алты алашқа танымал ақын. Жуырда Мәскеу Жазу шы лар одағы оны Есенин медалімен марапаттауды ұй ғарыпты, мұның өзі оның әлемдік дең гейдегі шығарма шылық адам екендігін байқатады. Әділет МҰСАХАЕВ Ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арнап Жамбыл атындағы Мемлекеттік филармонияның солистері, ұлттық музыканы насихаттап жүрген Ерлан Рысқали мен Нұркен Әшіров жеке концерт бермекші. Дәстүрлі өнерге төрін берген кеш филармония сахнасында бүгін кешкі сағат да басталады. Қазақтың талай дүлдүлі ән шырқап, күй төккен өнердің қара шаңырағына жаңа маусымда ғана жұмысқа шақырылған Нұркен мен Ерлан киелі ошақтағы қызметтерінің «бісмілләсін» еліміздің Тәуелсіздік мерейтойына шашуымен бастамақшы. Бұған дейін өз алдына жеке концертті Ерлан Рысқали 2007 жылы, Нұркен Әшіров 2009 жылы берген болатын. Бұл өнерпаздардың бірігіп бергелі отырған тұңғыш кеші. Таяуда ғана Ресейдің Астрахань қаласында өткен ІІІ Халықаралық «Голоса золотой степи» байқауына қатысып, қазақтың асқақ әнін айтып, шетелдіктерді «Паһ, шіркін, қазақтың өнері-ай!» деп тамсандырып, таңғалдырып келген әнші Ерлан бұл концерттің өзге концерттерден сәл өзгеше өтетіндігін айтқан еді. Ерлан РЫСҚАЛИ, әнші: «Концертті берудегі әуелгі мақ сатымыз Тәуелсіздігімізге тартуымыз. Екіншіден, Ақселеу Сейдімбеков, Жәнібек Кәрменовтер кезінде лекция-концерт өткізуді қолға алған еді. Ұмыт болған дәстүрді қайта жалғап, кешті ұлттық мұрамыздың тарихынан, орындаушылар мен жеткізушілерінен мағлұмат бере отырып өткізуді жөн көрдік. Себебі қазір ел-жұрт әнші мен күйшіні таныса да, орындап жатқан шығармасының қалай туғандығы жөнінде ештеңе білмейді. Тарихын қатар айту арқылы біз ән мен күйді ел есінде қалдыра аламыз». ХХІ республикалық жас орындаушылардың, Құрманғазы және Н.Тілендиев атындағы байқаулардың бас жүлдегері Нұркен Әшіров қазақтың шертпе және төкпе күй дәстүрін тел емген, жетік меңгерген өнерпаз. Өзі бітірген А.Жұбанов атындағы Дарынды балаларға арналған арнаулы музыка мектеп-интернатында домбырадан сабақ беріп, ұстаздық етіп жүрген күйші ұлттық музыканы сахнада өнер иесі ретінде жеткізіп қана қоймай, шәкірт тәрбиелеу де орындаушының шеберлігін шыңдайтындығына көзі жеткендігін айтады. Нұркен ӘШІРОВ, күйші: «Қазақ елінің әр азаматы қолынан келгенінше ел Тәуелсіздігіне сый-сияпатын жасап жатыр. Ұлттық музы каны арқалап жүрген біздердің қолымыздан келері баба мұрасын ертеңге қаз-қалпында жеткізу. Сондықтан біздің шашуымыз дәстүрлі ән-күйге сусап жүрген тыңдаушыны сергітетіндей, әсем ән мен тәтті күй сыйлау». Елдің сүйікті әншісіне айналған Ерлан бұл кеште «ән атасы» Біржаннан бастау алған Арқа мектебінің інжу-маржандары мен Жетісу, Батыс, Сыр мектептерінің де әуезді әндерін орындамақшы. Ал Нұркеннің бармағынан өзі үлгі тұтатын өнердегі ұстазы Нұрғиса Тілендиевпен қатар, төкпе күйдің атасы Құрманғазы, Дина, Дәулеткерейдің және Арқа және Қаратау өңірінің шертпе күйлері төгілмекші. Лекцияконцертті белгілі термеші Ақан Әбдуәлі жүргізеді. Жадыра ЖҰМАКҮЛБАЙ Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) біраз сілтеп алған үш дос барда көздеріне бірінші түскен қызды Шымкентке алып қашады. Жолда талай қызықты оқиғаларға, тосын жайттарға тап болады. Қалыңдық та қауқарсыз, мінезсіз болып жолықпайды. Қажет жерінде қулыққа көшіп, жігіттерден айласын асыруға тырысады. Шағын қаржыға түсірілгеніне қарамастан, «Жел қызы» көрерменді баурайтындай шынайы көріністерге бай, тартымды картина болып шыққан.

6 6 АЛАШ-АҚПАРАТ Метроның алғашқы стансысы есігін ашады Қазанның 22-сі күні Алматы метрополитені қала тұрғындарына есігін ашады. Қала тұрғындары сағат мен арасында Гоголь мен Панфилов көшелерінің қиылысындағы «Жібек жолы» стансысын тамашалай алады. Сондай-ақ осы жерде Алматы тарихына арналған фотокөрме де ұйымдастырылады. ДАТ! АЛАШ АЗАМАТЫ Гүлфаридат АМАНҚЫЗЫ, ауыл шаруашылығы ғылымының кандидаты, доцент, Қазақ ұлттық аграрлық университетінің Өсімдік шаруашылығы технологиясы факультетінің деканы: Ауылдағы фермерлер өз балаларын ісін жалғастырушы ретінде дайындамай, ауыл шаруашылығының өркендеуі екіталай... «Метрополитен» КМК баспасөз қыз метінің хабарлауынша, қала тұрғындары мен қонақтары еліміздің тұңғыш метросының стансысын жалпы жұрттан бірінші болып та машалауға мүмкіндік алып отыр. Сондай-ақ «Менің Алматым: өткен, бүгін және келешек» атты фотокөрме де осы қауымға арналады. Бұл көрмені мет ро поли тен басшылығы ҚР Кино, фотоқұжаттар және дыбыс жазбаларының орталық мемлекеттік мұрағатымен бірге ұйым дас ты рады. Көпшілік назарына ұсынылатын фо тотуын дылардың арасында кәсіби сурет шілер дің ғана емес, әуесқойлардың да еңбектері болады. Бұл көрмеге жергілікті тұр ғындардың отбасылық мұрағатынан алынған фотосуреттер де қойылады. Алма тыны Қазақстанның ең керемет қаласы ретінде сүйетін кез келген адам метросы бар және метросы жоқ кезеңнің әсем сәтте рін тамашалап, айрықша әсер ала алады. Естеріңізге тағы бір саламыз, Алматы метро сы биыл желтоқсан айында іске қо сы лады. Ол ТМД елдері ішіндегі ең озық тех ноло гиялы метро болмақ. Болатбек МҰХТАРОВ Алтыншы қабаттан секіріп, ажал құшты Ақтөбедегі Қазақстан Ресей халықаралық университетінің студенті жатақхананың терезесінен секіріп кетті. Алтыншы қабаттан құлаған қыз жатақхана дуалының үшкір теміріне қадалып қалған. Студент атанғанына әлі екі ай болмаған бойжеткеннің өліміне не себеп болғаны қазір анықталып жатыр. Ақтөбедегі Қазақстан-Ресей халық аралық университетінің студенті жатақхананың те резесінен секіріп кетті. Оқиға болған мез гіл кешкі сағат 8-дер шамасы. Терезе ні ашып, өлімге бел байлаған қызды жанын дағы екі құрбысы тоқтатып үлгер мепті. Ал тыншы қабаттан құлаған студент жатақхана дуалының үшкір теміріне қадалып қал ған. Жатақхана оқу корпусында. Әйтсе де, оқиға сабақтан соң болғандықтан, университет басшылары қансырап жатқан сту дент ті көздерімен көрмегендерін айтады. Қазақстан-Ресей халықаралық универси те тінің проректоры Гүлбану Тәкішова: «Мар құмның ата-анасы бұл жайтты да быра қылмауымызды сұрады. Мен ештеңе білмеймін» деп қысқа қайырды. Ақтөбедегі теміржол ауруханасының дә рігерлері Айдананың өмірі үшін екі сағат бойы күрескен. Бірақ, студент қыз ес жимас тан, реанимацияда қайтыс болды. 18 жасар қыздың өзін-өзі өлтіруіне не себеп бол ғаны қазір анықталып жатыр. Кейбір де ректерге қарағанда, Айданаға анасы жігі тімен кездесуге тыйым салған екен. Сол күні кешкілік студент ұялы телефонына қоңы рау шалған анасымен қатты ренжісіп қал ған. Жаңагүл НИЯЗМАҒАНБЕТОВА, Ақтөбе Соңғы жылдары ауылдарымыз жойы лып барады. Мәселен, астықты ме кендеріміз Солтүстік Қазақстан облы сында соңғы бес жылдың көлемінде аймақ картасынан 48 ауыл жойылған болса, былтырғы жылы Қостанай облысы бойынша 20 елді мекен ресми тү р де жабылыпты. Ал жалпы, соңғы бес жыл ішінде Қостанай облысы бойын ша, 127 ауыл жойылған көрінеді. Қай аймағымызда болсын, жойылған ауылдарға қатысты мұндай мысалдар жетерлік. Осы орайда ауылды да мы т- пайын ша, ауыл шаруашылығын да мыта аламыз ба? Ауыл мен ауыл шаруашылығы егіз ұғым дар. Егер ауылдық жерлерде ауыл ша руашылығын дамытсақ, сол ауылдың әлеуметтік жағдайын көтеруге де үлкен көмек болар еді. Ауылдардағы ауыл шаруа шылығын дамытып, адамдарға жұмыс тауып бере алмай отырғаннан кейін тұрғын дар туған жерлерін тастап көшіп жатыр. Нәтижесінде, ауылдарымыз қаңырап бос қалып, картадан сызылуда. Бұл өте өкініш ті жайт. Ал ауылдарымызды сақтап қалу үшін не істеуіміз керек? Кезінде ауылдан қалаға тонналап жеміс-жидек, көкөніс, ет пен сүт тасылып, мал дың жүні мен терісіне шейін бағаланып, мал басынан артық төл өсіруден жарысқа түсіп, ауылдарымыз нағыз «алтын бесікке» айналып еді. Жастар да ауылда тұрақтауға тырысатын. Өкінішке қарай, осының бәрінен ауылдағы ауыл шаруашылығы саласын құлдырату салдарынан айырылып қалдық. Сондықтан ауылдарды сақтап қаламыз десек, ауыл шаруашылығын дамытуды қол ға алған жөн. Әр ауылдың ерекшелігіне сай төрт түлік мал-құс, егін, жеміс-жидек, көкөніс шаруашылықтарын дамытуға жағдай жасау қажет. Ауыл шаруашылығын дамы тып қана қоймай, оны дұрыс басқаруды да жолға қойған жөн. Мәселен, ауылдағы сиыр сүтін қалаға тасып жүрсек, ірітіп-шірі тіп алуымыз мүмкін. Сондықтан ауыл дардың жанынан шаруашылық өнімдерін өңдейтін шағын шаруашылықтар ашсақ, ауылдарымыз жанданып кетер еді. Бүгінде ауыл қазағы өзінің жекеменшігіндегі жеріне көкөніс егуге де құлықсыз. Өйткені же генінен артылғанын сатып алатын қабылдау пунктері жоқ. Сосын өзінің ішіп-жейтін көкөнісін базардан-ақ сатып ала саламын деп, бос жатқан жеріне жеміс-жидек, көкөніс отырғызуға тырыспайды. Егер ауыл тұрғындарының ауылда өмір сүруіне жағдай жасап беретін болсақ, олар қалаға шұбырып көшпес еді. Бәрібір ауыл қазағына қалада ешкім жағдай жасап жатқан жоқ. Оларға қалада базарға келіп, арба сүйреп, пәтерден-пәтерге көшіп жүргеннен гөрі, ауылда тұруға жағдай жасап берсек, ауылда тіршілік еткен қолайлы болар еді. Сондықтан біз ауыл шаруашылығын дамыту арқылы ауылдардың тамырына қан жүгіртсек, ештеңеден ұтылмаймыз. Ел басы мыздың өзі бір сөзінде: «Қа зір жұмысты қаладан емес, ауылдан іздеу керек, дағдарыс жағдайын да бізді асырайтын ауыл», деген еді. Сондықтан ауылдарда мал, егін шаруашылығы өнімдерін өңдеп, тұтынушыларға жіберетін өндіріс орын дарын ашып, ауыл тұрғындарының тіршілік етуіне, ауылдың мүмкіншілігін толықтай пайдалануға мүдделілік таныту керек. Бүгінгі таңда біз аграрлы ел бола тұра, ауылшаруашылық өнімдерін ауыл да рымыз да өндіріп, қалаға «дорбалаудан» гөрі шекараның арғы бетінен «арбалауды» жөн көріп алдық. Ал, шын мәнінде, ауыл шаруашы лығын өзімізде дамытудың маңызы зор. Өз еліміздің ауыл шаруашылығын дамыту халқымыздың денсаулығының, азықтүлік қауіпсіздігінің кепілі деп айта аламын. Айта кетер жайт, жергілікті атқарушы орын дарға да көп нәрсе байланысты. Жергі лікті жердегі билік өкілдері бүгінде ат қару шының ғана міндетін атқарып отыр. Ал өз беттерінше жұмыс істеп, ауылдарды гүлдендіру, ауылдастарына жұмыс көзін тауып беру, ауыл халқын тұрақтандыру мақ сатында жұмыстар атқаруды дұрыс ұйым дастыра алмай отыр. Мәселен, оларға жер гілікті жердің жағдайы жақсы таныс. Ендеше «ауыл жастарын оқыту арқылы өздеріне ма ман дайындап аламын, ауылдағы ауыл шаруа шылығын дамыту жұмыстарын жүргі земін» немесе бизнес-жоспар құрып, ауыл шаруашылығын дамытуға күш салса, «екі қолға бір күрек» іздеп жүрген ауыл тұр ғындары қолдар еді деп ойлаймын. Алай да ауыл әкімдері, шын мәнінде, ауыл жанашырына айналып, ауыл тұрғындарын тұрақтандырып, ауылды сақтау жұмыстарын жүргізе алмай отыр. Мәселен, Үкімет тарапы нан «Дипломмен ауылға!» секілді мем лекеттік бағдарламалар қабылданып, жұмыс істеуде. Осы орайда, шыны керек, әкім дер барған маманға жағдай жасап, сол жас маманнан ауылды көркейтуге үлес қосатын азамат дайындап, ауылда қал дыру дың әрекетін жасауға құлықсыз. Үкімет тарапынан мемлекеттік бағдарлама қабылданған екен, ендеше неге олар таласа-тарма са өздерінің артықшылықтарын ұсынып, маман тартуға әрекет етпейді? Бізде дәл қазіргі таңда жаңа заманға сай инно ва циялық бағытта жұмыс істеп, жоғары дәрежеде ұйым дастырушылық қабілетін танытып отыр ған ауыл, аудан әкімдері саусақпен санар лық. Сондықтан ауылды дамытамыз АЛАШҚА АЙТАР ДАТЫМ... Біз өзіміздің жерімізді құрметтемей, оның қадірін сезінбей, жерге деген бүгінгі көзқарасымызды өзгертпей, Жер-Ана ретінде күтіп-баптау арқылы Ыбырай Жақаев, Шығанақ Берсиев секілді аталарымыздың ұрпағы ретінде жердің төсін «еміп», өнімін керегімізше пайдаланбайынша, өз жерімізге өзіміз иелік ете алмаймыз. Осы орайда, кейде біреулердің көз тігіп, шекараны бері жылжытуға тырысуының өзі біздің жер қадірін сезінбей, бос жатқызуымыздан емес пе екен деген ойға қаламын. Бүгінде біздің жерімізге қызыға қарап, көз алартушылар өте көп. Жерімізді олардың сұғанақ көзінен сақтаудың бір ғана жолы жерді игеруге ұмтылу. Егер адам баласы Жер-Анаға өз сүйіспеншілігін, құрметін, қызығушылығын қаншалықты білдіре алса ол да өз перзенттеріне бойындағы барын береді. Біздің даламыз кең-байтақ қана емес, түгін тартса майы шығатын өте құнарлы мекен. Біз осыны бағалап, сол жердің төсін жайқалған егін мен мыңғырған малға толтыруға ұмтылуымыз керек! десек, ауылдарға іскер әкімдер тағайындау дың да маңызы жоғары деп ойлаймын. Сондай-ақ ауыл шаруашылығынан хабары бар, осы саланы бітірген мамандар ауылда ғы басшылық тізгінді ұстаса дұрыс болар еді. Қанша айтқанмен жердің, малдың жайын білетін адам ауылдастарын шаруашы лықпен айналысуға үгіттемей отыра алмайды. Ерекше айта кетер жайт, кез келген жұмыстың тетігі дұрыс басқаруға бай ланыс ты. Мен кейде сол басқару мен ұйымдас тыру жағын көбірек үйрену керек шығар деген ойға келемін. «Отандық ауыл шаруашылығын да мыту халқымыздың денсау лы ғының, азық-түлік қауіпсіздігінің кепілі» дедіңіз. Ал көкөніс, жеміс-жидекті сырт тан тасып жеп отырғанымыз жасы рын емес. Осы орайда олардың сапа сы халқымыздың денсаулығына қан шалықты деңгейде зиянды? Сырттан келетін көкөніс, жеміс-жидектің сапасы сын көтермейді. Олар өздері өсір ген мен бұл өнімдерді ішкі қажеттіліктеріне мүлдем пайдаланбайды. Тек сыртқы, оның ішінде дамушы мем лекеттерге сату арқылы пайда табуды ғана көздейді. Сондықтан олар дың мақсаты мол және тауарлы өнім алу ғана болып табылады. Оларды өсіру кезін де көптеген мөлшерде түрлі препа рат тар ды пайда ланады. Гормондық қоспалар көкөністер мен жемісжидектердің тезірек өсуіне ғана емес, жеміс беруіне де ықпал етеді. Ал біздің елі мізде өнім алу кезінде ондай қоспаларды қоспайды. Олар жеміс бергеннен бастап, оны жинағанға дейін тіпті сақтау кезінде де дәрілейді. Яғни, елімізге тасымалдау кезін де жолда бұ зыл май жетуі, ұзақ сақталып, пішінін сақтауы үшін түрлі химия лық қос палар қосады. Ал бұл адам ағзасына ай тарлықтай зиян кел ті реді. Елімізде мал басы жеткілікті болға ны мен халқымызды жеткілікті түрде ет пен, сүтпен қамтамасыз ете алмай отыр мыз. Мұның сыры неде? Ауылдарда малдың етін, жүнін, сүтін қа был дайтын, сақтайтын пункттер жоқ. Бас ты себеп осыдан деп ойлаймын. Қабыл дау пункттері өнімдерді сақтап қана қоймай, қала лардағы өндіріс орындарына жіберіп отырса, ауылдағы тұрғынның өзінің пайдалануынан артылғанын соларға өткізу ар қы лы шай-пұлын өтеуіне де үлкен көмек болар еді. Сондықтан өндіріс орындарын ашу ды ғана емес, олардың ауылдардағы қабылдау, сақтау бөлімшелерін ашуға да мән берген жөн. Егер ауылда сүт қабылдау пункті болса, тұрғындар бір сиырдың орнына екі сиыр ұстап, қабылдау пунктіне өткізіп, сиырының сүтінен табыс табар еді. Осы лайша, жеке меншік мал басын кө бейту ге пайдасы тиіп, халықтың әлеуметтік дең гейі де көтерілер еді деп ойлаймын. Немесе бұрын екі сотық жерге көкөніс егетін болса, қабылдау пункті болса, төрт сотық жерге көкөніс дәнін тастар еді. Нә ти жесінде, нарық сатылымында көкөніс көбейіп, ха лық қа оны арзан бағамен жеткілікті түрде ұсы нуға және ауыл халқына жұмыс көзі табылуына әсер етеді. Біле білсек, мұның бәрі бір-біріне игі ықпал ететін нәр се лер. Негізі, өсімдік шаруашылығы мен мал ша руа шылығы бір-бірімен тығыз бай ла нысты. Малға азық-түлік керек. Ал мал азығын пішен дайындау арқылы қамта ма сыз етуге болады. Айта кетер жайт мә селе малдың санында ғана емес, оның қан ша лық ты өнім бере алатындығында. Сондықтан заман сұранысына сай сиырдың сүтті, малдың етті, дақылдың өнімді көбі рек беретінін өсіруге тырысқан жөн. Сонда «сиыр басы көп, әйтсе де сүт жоқ. Аграр лы елміз, ал же міс-жидек үшін сырт қа телміреміз» деген әңгімелер айтылмас еді. Бәрі маманға байланысты деп жат сыз. Ал маман дайындау барысында қандай мәселелер кездесуде? Қазір жұрттың бәрі заңгер, экономист, қала берді банкир болғысы келіп тұрады. Сонда бізге қажетті дәнекерлеуші, токарь, тракторист, механизатор немесе осы секілді қарапайым жұмысшы мамандарды қайдан аламыз? Бүгінде елімізде мал, өсімдік шаруа шылығына қатысты жұмысшы ма мандар жетіспейді. Сондықтан біз ауыл да оқуға түсуге мүмкіншілігі болмайтын жағдайы төмен отбасыларынан шыққан жастар ды жергілікті бағдарламалар қабылдау арқылы сол ауылға қажетті мамандықтарға оқытып, сол ауылдың жоғын жоқтап, мұңын жырлайтын қызметкер, білікті маман ре тінде қалыптасуына ықпал етуіміз керек. Тағы бір айтарым, Тәуелсіздіктің ал ғашқы жылдарындағы жекешелендіру кезінде мың гектарлап жерді жекеменшікке өткізіп алған ағайындар да маман дайындау мәселесіне немқұрайлы қарап отырған жайы бар. Бізде әке ісін жалғастырып жатқандар тым аз, яғни дәстүрлілік жоқ десек те болады. Шетелдерде кімнің жері бар, сол агро номның оқуын оқиды, кімнің малы бар, сол мал дәрігерлікті оқиды. Демек, қолында барын пайдаланады. Бізде бәрі керісінше, қазір қай фермердің баласы агроном немесе ветеринар болып оқып жүр екен? Керісінше, кімде жер, мал бар, олардың ба лалары заңгер немесе экономист. Бұл нені білдіреді? Ауыл шаруашылығы да муының әлі де болса, біраз уақыт тежелетіндігін білдіреді. Ертең сол байдың баласы мықты заңгер болып шықса, мал жайын, жер жайы нан гөрі, басқа орынды, басқа кәсіпті ойлайды. Демек, оның малының төлдеуі мен егінінің бітік шығуымен басқа біреулер айналысуы керек. Бұл жерде айтайын дегенім «киіз өзіңдікі болмай, білекке сүйел шықпайды», яғни, ата ісін жал ғас тыра тын ұрпақ болмай, ол жердің құты тұрақты болмайды. Яғни, өзгенің байыған үстіне байып, өзі үнемі соған жұмыс жа сағаны кімге керек? Сондықтан сол өсірген малы мен егілген жері ары қарай өз ұрпағының құтына айналғанын ойлаған әрбір шаруа өзінің тірлігімен балалары айналысып, оны ары қарай жалғастыруын ой лауы керек. Мен сондай жер мен мал егелері балаларын осы мамандықтарға оқытса, олардың егіні бітік, малы егіздетіп өнім беретін еді дегім келеді. Ал бүгінгі күні маман тапшылығына бай ланысты сыртқа телміруіміздің басты себебі жаңа шетелдік технологияларды, жобаларды өндіріске енгізген соң, оны ары қарай өркендетіп алып кететін мамандар елімізде жетіспейді. Амал жоқ, маман сұрап сыртқа жалтақтаймыз. Сондықтан шетелдік жаңа жобаларды, технологияларды енгізер алдында оны жүзеге асыратын мамандарды қоса дайындауға да көңіл бөлу керек. Рас, біз де маман дайындап жа тырмыз. Алайда шетелдік техно ло гия ларға сай етіп дайындауға мүмкіндік бола бер мейді. Оңтүстіктегі талай алма, алмұрт, жү зім бақтарын жоспарсыз түрде отаудың арқасында жоғалтып алдық. Енді бүгінде сыртқа телміріп отырмыз. Бұл олқылықты қалай қалыпқа келті ру ге болады. Шын ниетпен кіріссек, қалыпқа келмей тін нәрсе болмайды. Кезінде оталып кеткен нәрсе үшін бүгінгі күні өкінудің қажеті жоқ. Сол жоғалтып алған бақ та рымыз дың орнына заманға сай инновациялық жетістіктерді қолдана отырып, жаңа бақтарды отырғызуға мүмкіндік мол. Біздің әрбір аймағымыз жеміс-көкөніс дақыл дарын отырғызуға өте қолайлы. Осы мүм кіндікті қолданып, олардың таңдаулы түрлерін отыр ғызуға тырысуымыз керек. Бұрын ғыдай бақтарда ағаштарды қалай болса солай отырғыза салмай, еуропалық модель ді бақтарды қолға алған жөн. Бұрын ағаштар жеті-сегіз жылдан бастап өнім бере бастаса, бүгінде отырғызылғаннан кейін, бір-екі жылдан соң-ақ жеміс бере бас тай тын ағаштар бар. Олар отырғы зылған нан кейін үш-төрт жылдан соң әр ағашы ки ло грамға дейін жеміс бере бастай ды. Сондай-ақ бұрын гектарына 400 тал ағаш отырғызу, мүмкін болса, жаңа әдіс бойынша ағашқа дейін отырғы зуға мүм кіндік бар. Яғни көлемі үлкен бұрынғы ағаш тарға кең жер керек болса, бүгінде ұзындығы екі метрлік ағаштар көп орын алмайды, әрі мол жеміс береді. Гекта рына 2500-дей ағаштың алғашқы жылдан бастап өнім бере бастауы өте керемет нәрсе. Ол ағаштарда кезеңділік байқалмай ды. Яғни бір жыл жеміс берсе, келесі жылы өнім бермей қалу деген үрдіс жоқ. Сондай-ақ бойы екі метрдей ғана болып келетін жеміс ағаштарына агротехникалық жұмыстардың қандай түрін жүргізсең де қолайлы. Онымен жүргізілетін жұ мыс тардың пайызы техникаландырылған. Оның үстіне ол ағаштарды тамшылап суғару әді сі мен суғаруға болады, ылғалды пай далану көрсеткіші өте жоғары. Мұндай тиімді бақтар шетелдерде қолға алынған. Олар мал өсірсе де, көкөніс пен жемісжидек өсірсе де инновациялық тех но логияларға сүйенеді. Бізде заман ағымына бейімделіп, ауыл шаруа шылығында ин новациялық тех нологияларға көңіл бөлсек, дұрыс бо лар еді. Оталған ағаштарға өкініп отыра бермей, өнімі мол жерді үнемді пайдалана ала тын дай әдіспен бақтарды көбейтуді қолға ал ға нымыз жөн. Ондай бақтарды отыр ғызсақ, сыртқа телмірмей, өз хал қы мыз ды өзіміз қамтамасыз етуге де, сыртқа экспортқа шы ғаруға да мүмкіндік туар еді. Оған бізде то лық мүмкіндік бар. Мен бақтарды қалпына келтіру жұмыста ры жүргізілмей жатыр деп айта ал маймын. Біздің университет пен әлеуметтік кәсіптік корпорациялар бірігіп жұмыс істеп, осы бағытта жұмыстар атқаруда. Бүгінгі күні осы бағыттағы бірнеше жоба әлеуметтік кә сіптік корпорациялардың тәжірибесіне өтіп тұр. Келешекте бұл жобалардан үлкен үміт күтемін. Қандай жоба болмасын, түпкі мақсаты сол арқылы пайда табу болып табылады. Сондықтан ауыл ша руа шы лығы на пайдасы мол жобаларды ойлап тауып, өндіріске енгізуге тырысқан жөн. Бүгінде істің көзін тауып, Жамбыл, Алматы облыстарында кластерлік сипатта жұмыс істеп жатқан шаруа қожалықтары бар. Ол дегеніміз өнімді өсіріп, өңдеп, тұтынушыға жеткізгенге дейінгі бүкіл процесті қамтиды. Біз сонымен қатар өндірілген өнімді жарна малап, сыртқа шығаруды да жолға қоюы мыз қажет. Ебін тауып мал шаруа шылығы мен өсімдік шаруашылығын қатар дамытуды қолға алсақ, өте тиімді болар еді. Мәселен, өсімдік шаруашылығынан алын ған өнімді азық ретінде малға берсек. Малдың көңіне дейін пайдаланып, биогазды шағын ауылдарды газдандыруға пайда лансақ, өте дұрыс болар еді. Осы орайда Елбасының қолдауымен ашылып, осындай жобаларды жүзеге асыруды қолға алып отырған әлеуметтік кәсіптік корпо ра циялар дың маңызы зор. Алдағы уақытта олардың санын тіпті арттыра түссек, нұр үстіне нұр болар еді. Былтыр да биыл да рекордты көлем де астықты жинап жатырмыз. Алай да қоймалардың жеткіліксіздігінен астықты егістікте сақтаймыз деген әңгі мелер айтылуда. Еліміздегі жылыжай лар да жеткіліксіз. Жалпы, олардың санын арттыруға не кедергі? Жылыжайлардың жеткіліксіздігін маман дар да байқап отыр. Әйтсе де олардың санын көбейтуге маман тапшылығы себеп болып отыр деп ойлаймын. Биылғы сол түстік облыстардағы рекордтық астықтың қамбаларға сиятын-сыймайтыны жөніндегі әңгімелер де біздегі осы саладағы білікті ұйымдастырушы мамандардың жоқтығын көрсетеді. Осы орайда астықты жинап алып барып, қоймалардың жеткіліксіздігін ойлауы мыз үлкен қателік. Егер елімізде осы лардың барлығын жүйелі түрде ойлайтын маман болса, мұндай кемшілік туында мас еді. Осы орайда жеміс-жидек қана емес, маман жетіспеушілігі салдарынан жан-жаққа маман сұрап, қол жайып отырға нымыз ұят тірлік. Әңгімелескен Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ Күйік деңгейін қалай ажыратады? Тұрғын үйлерде болатын өрт оқиғалары азаймай кетті. Өрт кезінде денесі күйіп қалған адамдар дәрігер шақыртқан жағдайда, олар «қандай дәрежеде күйік шалды» деп сұрайды екен. Ал абдыраған адам оны қайдан білсін? Күйік деңгейін қалай ажыратуға болады? Мақсат НҰРСЕЙІТОВ, Атырау облысы Өртке қарсы қызмет маман да ры ның мәліметінше, денесін күйік шал ған адамның жарақатынан айығу мүмкіндігі оған дер кезінде көрсетілген көмекке бай ланысты. Сол себепті «Жедел жәрдем» кел ген ше күйік деңгейінің қандай еке нін шамалай білген жөн. Күйіктің төрт деңгейі болады: 1) терінің қы за рып, қанталап ісінуі; 2) теріде ісіктер мен көпіршіктердің пайда болуы; 3) күйік орнында қа быр шақ ты жараның пай да болуы; 4) ұл паның көмірге ай на луы. Күйік шал ған адамның терісін қоз ғамай, дә рігерлердің келуін күткен абзал. Айоли тұздығы жайлы білгім келеді Айоли соусы жайлы білгім келеді. Бұл қандай соус? Құрамында қандай заттар бар және қандай тағамдарға қосады? Асылгүл ӘМІРДИНОВА, Алматы қаласы Айоли Жерорта теңізі жаға лауы елдерінің асханасында кең қолданылатын соус түрі. Бұл сөздің француз тіліндегі ма ғынасы «сарымсақ пен зәйтүн» дегенді білдіреді, яғни оның атауына қарап, құрамы неден тұ ратынын білуге болады. Сарым сақ үгіндісі, зәйтүн майымен бірге, бұл соустың құрамына жұ мыртқа немесе тек қана оның сары уызы, лимон қышқылы жә не су да қосылады. Франция, Италия, Испания елдерінің ас мәзірінде айоли тұздығы теңіз өнімдерімен, балық сорпасымен және кесіліп қуырылған нанмен бір ге беріледі.

7 ДОДА 7 АУЫР АТЛЕТИКА СӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ Әзірбайжандағы әлем чемпионатына аттанарда Ғани Жайлауовтан жүлде күткендер шамалы еді. Кезінде Алексей Тищенконы төмпештеген тараздық тарланның жұлдызы Бакуде жанды. Бүкіләлемдік біріншілікте тұғырдан көрінген талантты боксшымыз Миландағы сәтсіздіктен сабақ алғанына қуанады. Ғаниды қуанышымен құттықтап, сөзге тартқан едік. Ғани, әлем біріншілігіндегі тырнақ ал ды табысыңмен құттықтаймыз! Бай қаймын, үй ішінің қуанышы әлі басылмаған сияқты... Көп рақмет! Рас айтасыз, үйден қонақ арыл май жатыр. Бакуден оралғалы бері, қуанышымызға ортақ ағайындар лебіз дерін білдіруде. Әлем чемпионатына алтын үшін барғаныммен, бұйырғаны қола болды. Ең бастысы, Лондон лицензиясы қалтада. Адам аяғы басылған соң, жаттығу жұ мыстарына қайтадан кіріскелі отыр мын. Бакудегі әсерлеріңмен бөлісе отырсаңыз. Куба боксшысы, шыныменақ, қарулы ма екен? Қола емес, алтын алатын да мүмкіндік бар еді ғой... Әрине, Куба жігіттерінің әлемдік бокс тағы үлес салмағы басым. Күрзі жұды рықты Куба қабыландарының баста рынан бақ тай ғандай көрінгенімен, күшқуаттарынан әлі арыла қойған жоқ. Яғни, Куба боксы қанша жерден тоқырауға ұшыра са да, түп нұсқасы берік қаланған бокс мек тебінің же місін әлі де болса көруде. Яснир Толе до ға қарсы бапкерлерім өте жақ сы тактика құрды. Бірақ өзім сол нұсқау ларды жүз пайыз орындай алмадым. Ал ширек финалда үндіс боксшысын бір ұпай айырмасымен ғана жең ді ңіз... Азия ойындарында осы үнді жігітінен же ңіліп қалған едім. Есе қайтты. Бір-бірімізді әбден зерттеген едік. Бокс бір орында тұр ған жоқ. Қазір бар әлем былғары қолғап шеберлерін шыңдауға шындап кірісіп кетті. Бакудегі додаға 500-ден аса боксшы ның қатысқаны көп нәрсені аңғартады емес пе?! Мәселен, бүгінге дейін «Сарықұр лықтағы» Корея мен Жапонияның жүлдеге іліккен боксшылары жоқ болған. Баку де аталған елдің ұландары алысқа шапты. Ал Үндістан боксының қарқын ал ға нына көп болды. Командаластарыңның жарыс жо- Жүлдегер Жайлауов Парижге кімдер барады? Бокстан әлем чемпионатындағы сәтсіздіктен кейін былғары қолғап шеберлеріне ренжіп отырған қазақ спортсүйер қауымы енді бар үмітін толағайларымызға артып отырғаны жасырын емес. Шынында да, соңғы кездері елімізде ауыр атлетика төрден боксты ысырып тастаған сыңайлы. Спортымыздың төріне толағайлар жайғасып отыр. Осы төрден түспеу үшін нар тұлғаларымыз осы жолғы әлем чемпионатында да бар өнерлерін салатын болады. Әзиз ЖҰМАДІЛ Дегенмен толағайларымызға да оңай болмайын деп тұр. Спорттың қай түрінде болмасын, бәсекелестік қазір қызып тұр. Ауыр атлетика бізде қалай дамып жатса, өзге елдерде де солай дамып жатыр. Тұралап қалған ешкім жоқ. Басты қар сы лас тарымыз Қытай, Ресей, Түркия құрамалары да Бейжің Олимпиадасынан кейін көр сеткіш терін көркейте түскен. Сондай-ақ Молдо ва, Белоруссия, Болгария, Иран секілді құ рамаларды да қатардан сызып тастауға болмайды. Иә, бәсекелестік өте қызу болайын деп тұр. Өйткені біз сияқты басқа елдер де Олимпиада жолдамаларына таласары хақ. Дегенмен біздің спортшылар да қарап қалмас. Міндетті түрде алтынның жалына жармасатын боламыз. Қазір бәрі де Алматыда оқу-жаттығу жиынын өткізуде. Күніне екі мәрте жаттығады. Өкінішке қарай, Рүстем Сыбай, Дәурен Шәутеев, Мария Гра бовецкая сынды толағайларымыз жара қаттанып қалды. Алайда басқа саң лақтарымыз олардың орындарын жоқ тат пайды деген сенімдемін, деді Қазақстан Республикасы жеңіл атлетика фе де ра циясы ның бас хатшысы Меңдіхан Тәпсірұлы. Олимпиада жолдамасы демекші, дәл қа зір қоржынымызда Лондон Олим пиа дасы ның жеті лицензиясы бар екен. Оның төртеуі қыздардың еншісінде болса, үшеуін жігіттер иеленген. Енді құрама бапкерлері осы чемпионаттың қорытындысы бойынша та ғы екі лицензияға қол жеткізуді көздеп отыр. Өздеріңіз білесіздер, қараша айының лы нан шығып қалғаны көңіліңе кірбің сал мады ма? Шынымды айтсам, Даниярдың ауырып қал ғанына өкіндім. Әрине, бәрі бір Алла ның қолында. Қызуы көтеріліп, ауы рып жатқанда, бөлмесіне барып, көңілін сұрап, қолдау көрсету ғана келді қолым нан. Содан соң, жігіттердің кеткен есесін қай та ру ды, намысты биік ұстауды ой лай сың. Біз экранның бергі бетінен көрген фи нал дық бәсекелерді Бакудегі залдан тамашаладық. Бапкерлер қауымы «төрешілер білгенінен жаңылды» деген ді жиі айтады. Серік пен Әділбектің фи налдық кездесуіне алып-қосарың бар ма? Серік Сәпиевтің қарсыласы Тарас Шелес тюк бүкіл жекпе-жек бойы бетін бүркеп, қашты да жүрді. Серіктің қаншама соқ қыла рын төрешілер есепке алған жоқ. Біздің жі гіттер әдемі бокс көрсете біледі, ал қарсы ластар зерттеп, бүге-шігесіне дейін біліп ал ған соң, «ең үздік шабуыл қор ғану» деген тактиканы ұстанады. Кубалықтар сияқты би леп жүру де біздің бокс шы ларға тән емес. Төрешілердің бізге тү сі ніксіз шешім 4-і мен 14-і аралығында Франция ас та насын да лицензиялық әлем чемпионаты өтеді. Сондықтан қараша айының басында Па ри жге аттанамыз, деп бастаған ұлттық құ раманың бас бапкері Алексей Ни де әлем біріншілігі туралы өз ойымен бөлісті. Қазір дайындықтың соңғы кезеңін Алматыда өткізудеміз. Барлығы жиырма атлет жаттығуда. Бірақ Илья Ильин бізбен бірге емес, жаттығуын жеке жүргізіп жүр. Қазіргі бапкері Тойшан Бектеміров екеуі бүгінде Астанада. Алайда оның жағдайы, көрсеткіштері өте жақсы. Сонымен, осы айдың 28-і күні соңғы іріктеу күнін өткіземіз де, әлгі жиырма атлеттен бесеуін елде қалды рып кетеміз. Ал Францияда, сіздер дұрыс түсініңіздер, бірінші кезекте алтын медальға емес, лицензияға таласамыз. Яғни, толағайлар зілтемір сахнасына шыққан да бірінші мүмкіндіктерін командалық сынға арнап, төмендеу салмаққа тапсырыс береді. Өйткені бірден ауыр штангаға тапсы рыс берсе, көтере алмай қалуы мүмкін. Нәтижесінде, командалық сында да ұпайы мыз аздау болады. Ал бірінші мүмкін діктерін ойдағыдай бағындырса, келесі мүмкіндіктерінде медальға таласатындай салмақтарға тапсырыс береміз. Енді ер лері міз екі лицензия алса, жақсы болар еді. Негізі, ауыр атлетикада Олим пиадаға әр ел алты жігіттен апаруға бо латын еді ғой. Қазір ерлерімізде үш лицензия. «Тағы екі жолдамаға та ласа мыз» дедіңіз. Екеу емес, үш лицензия алу қолымыздан келмей ме? Иә, теориялық тұрғыдан қарастырар болсақ, үш лицензия алуға болады. Бірақ мен мүмкіндігімізге шынайы көзбен қарай тындардың қатарынанмын. Яғни, шама мыздың екі лицензия алуға жететіндігін білген соң, өзімізге осындай тапсырманы жүк теп отырмын. Сонымен, Францияға кімдер барады? Қан ша алтынға таласа аламыз? Бұл сұрақтар ға ұлттық құрамамыздың аға бапкері Ви лорий Пак жауап берген еді. Жалпы, Вило рий Викторұлының айтуынша, Қыз дардан 53 келіде Зүльфия Чиншанло, 63 ке лі де Мая Манеза, 69 келіде Ирина Нек ра сова мен Жазира Жапарқұл, 75 келіде Свет лана Подобедова мен Анна Нұрмұ хам бетова және аса ауыр салмақта Алек сандра Аборнева дүниежүзілік додаға тыңғылықты дайындалуда. 69 келіде екі қыздың қайсысы ба раты нын 28 қарашада шешеміз. Ал жігіт терден 77 келіде Кирилл Павлов, 85 келіде Вла димир Кузнецов жаттығып жүрген болса, 94 келіде Илья Ильин, Владимир Се дов және Алмас Өтешев үшеуі екі орынға та ласады. Осылардың ішінде қайсысының көр сеткіші төменірек болса, соны 105 қабылдағаны өкінішті. Мәселен, Ломаченко ны же ңіп тұрса да, жы ғып беріп, кейін қайтадан шаршы алаңға шы ғуы на рұқсат берді. Бұл бұрын-соңды бол ма ған оқиға! Бұл төрешілер қауымының ісінде бір шикіліктің барын біл діреді. Елге қайтып келе жат қанда қан дай кө ңіл-күйде бол дыңыз дар? Бір жағынан өкіндік, тағы да алтынсыз қал дық деп. Бір жа ғынан қуандық, қор жында Олимпиада ли цензия сы бар. Бәрінен бұрын бас бапкер Мырза ғали Айт жа нов қа қиын тиді. Бірақ біздің жігіт тер дің бір бармағы бү гулі. Бәріміздің ойы мыз да Лон дон да лайық ты өнер көрсетіп, Қазақ стан атын аспанда ту ғана болды... Ғани, сенің салмағыңдағы Ва силий Ломаченконың атағы аспан дап тұр. «Әлем үздігі» деген атқа лайық спорт - шы. Өзің Ломаченкомен қолғап түйіс - тірген жағдайда, жеңемін деп ой лайсың ба? Осыған дейін Василиймен жолымыз бір рет түйіскен. Сөз жоқ, мақтауға тұрарлық, мақтанарлық спортшы. Алайда ол да ет пен сүйектен жаралды, оның да біз сияқ ты он екі мүшесі бар, бір қолы бізден артық емес. Сондықтан да жеңуге болады деп сеніммен айта аламын. Ломаченкодан бөлек, 60 келіде атой салып жүрген Ва ленти но Доменико деген италияндық хас шебер боксшы бар. Бірақ бәрін де жеңуге бо латынын қайталап айтамын. Әлемдік сынға қатысу үшін алдымен Қазақстанды мойындату керек. Ел біріншілігіндегі қар сыластарың да осал емес... Дұрыс айтасыз. Азия чемпионы Ай дар Әмір зақов пен қостанайлық Самат Бә ше нов атты бауырларымның аяқ алыс та ры өте тамаша! Менің салмағымда ең мықты боксшылар деп соларды айтар едім. Шы ны керек, Қазақстан құрамасына ілігу үшін өзің ді талай мәрте мойындатуға тура келеді. Себебі талантымен тамсандырып жүрген боксшылар жеткілікті. Өзім 2008 жы лы Таразда өткен Қазақстан чемпио на тын жеңіп алған соң, мамандардың назары да ауа бастады. Енді бокс қолғабын жаңадан киген шаққа саяхат жасап қайтайық... Мен Қызылорда облысының Арал қала сында дүниеге келгенмін. Ата-анамның қызмет жағдайына байланысты, алды мен Оңтүстік Қазақстан облысына көшіп бардық. Түлкібаста жүргенімде, екі жыл еркін күреспен шұғылдандым. Кейін Тараз жақ қа көшіп келгенде жақын маңнан балуандар дайындайтын спорттық үйірме табылмады да, боксқа бет бұрдым. Ол кезде жетінші сынып оқушысы едім. Тараз өңірінің бокс мектебінен қазақ атын әлемге танытқан талай тарландар түлеп-ұшты. Бапкерім Нұрлан Ақүрпеков Бақтияр Артаев сынды батыр ұлдың тұсауын кесіп, тома ғасын сыпырған білікті маман. Спортшы ның биікті бағындыруы алдымен өзіне, сонан соң бапкеріне тікелей байланысты. Бапкер таңдауда бағым жанды деп сеніммен айта аламын. Қазақ боксшыларының ішінде кім дерді үлгі тұттың? Құдайға шүкір, боксшыларымыздың әрбір Олимпиададан алтынмен оралатын жеңіскер дәстүрі бар. Қазақ жұдырығының құдыретін танытқан Ермахан Ыбырайымов, Болат Жұмаділов, Болат Ниязымбетов, Бақ тияр Артаев сынды батырлардың шаршы алаң дағы әрбір қимылдары мен үшін үлкен сабақ. Нұрлан аға Бақтиярды бап тағандықтан, Артаевтың жұдырықтасу мәнері не икемделгім келетіні рас. Қазақтың әр бір батыр боксшыларынан сабақ алып, кә деме жаратып отырамын. Құдай қаласа, Лон донда туымызды тік ұстап келсем деймін. Айтқаның келсін! Әлемнің қола жүл дегері Ғани Жайлауовтың отбасы ту ралы білгісі келетін оқырманның қара сы көп... Отбасымыз өте қарапайым. Әкем жүргізуші, анам үй шаруасына бас-көз болып отырған мейірбан жан. Екі інім, За мира есімді келіншегім бар. Жарым екеу міз тұң ғышымыз жарық дүниеге келе тін күнді күтіп жүрміз. Сұхбаттасқан Ақырыс СЕЙІТҚАЗЫ келіге жібереміз де, әлем чемпионатында ол біз үшін командалық ұпай алып беруге барын салатын болады. Сондай-ақ 105 келіде Сергей Истомин мен Игорь Ващанов та дайындалуда. Ал 105+ келі салмақта Дмитрий Каплин мен Александр Зайцев бар. Дегенмен Парижге нақты кімдердің баратындықтары тек айдың соңында ғана белгілі болмақ. Әзірге мақсатымыз жолдамадан бөлек, екі алтын алу. Басты үмітті Илья мен Светаға артып отырмыз. Дегенмен Зүлфия Чиншанло мен Мая Манеза да бас жүлдеге таласып қалуы әбден мүмкін. Иә, мамандардың сөздерінен аңғар ғаны мыз, әлем біріншілігінде тола ғай ла рымыздан жоғары нәтиже күту артықтау секілді. Қазіргі басты мақсатымыз Олимпиа да жолдамасы екенін де түсіндік. Демек, Парижде бір саусақтарын бүгіп қа латын атлеттеріміз бар өнерлерін келесі жылы Лондонда паш етпек қой. СТЕНД АТУ Таланттар тәрбиелеп, тұғырға шығардық 8 қазаннан бері Алматының іргесіндегі Байсерке ауылында орналасқан Александр Асанов атындағы атқыштар клубында стенд атудан екінші «Одақ чемпионаты» өтуде. Биыл екінші рет ұйымдастырылып отыр ған халықаралық турнирге әлемнің 14 елі нің құралайды көзге атқан мергендері келіпті. Спортшылардың жалпы саны 188. Бұл турнирдің жүлде қоры да қомақ ты-ақ, АҚШ долларын құ райды. Сондай-ақ әлем және Азия рекордтарын жаңартып, қайталағандарға да арнайы сыйлықтар тағайындалған. Қазақ даласына жиналған сұрмергендер әуелі трап (немесе ор стенді) жаттығуы бойын шы сынға түсті. Әйелдер арасында бәсе келестік шектен тыс тартысты болды. Ма мандар бірінші орынды Бейжің Олимпиадасының чемпионы, Финляндия мергені Сату Макела-Нумела алатын шы ғар деп ойлаған. Бірақ орыс қызы Люд ми ла Пшеничникова одан асып түсіп, же ңім паз атанды. Екінші орынды Ұлы бри тания мергені Шарлотта Кервуд иеленсе, Сату Макела-Нумела үшінші орынмен шек телді. Командалық есепте Еуропа құрамасы жеңіске жетсе, екінші орынды Ресей мергендері иеленді. Ал Қазақстан қыздары (Жанна Әлиханова, Мария Дмитриенко, Анастасия Давыдова) үшінші орынға ие болды. Ерлер арасында да Ресей мергенінің ба ғы жанды. Атап айтқанда, Максим Ко сарев бас бәйгені иеленді. Екінші орынды Ита лия спортшысы Даниелли Реска иеленіп, қола жүлде Қазақстан мергені Виктор Хасяновқа бұйырды. Командалық есепте Италия жігіттері топ жарды. Ресейдің екі ко мандасы (бірінші және екінші) күміс және қола жүлдегер атанып, Қазақстан мергендері жүлдеге бір табан жетпей, төртінші орынды қанағат тұтты. Жастар арасындағы сында Қазақстан бозбалалары көп болса да, бірінші орынды ресейлік Алексей Гуляев қақшып кетті. Әрі бәрінен едәуір асып түсті. Жерлестеріміз Александр Клейменов пен Асхат Жашыбай жүлделі орындарға ілікті. Ардагерлер арасында фин «ақсақалы» Мати Нумела үздік шығып, екінші және үшінші орындарға Ресейдің егде мергендері орналасты. Скит (немесе дөңгелек стенд) жат тығуын дағы әйелдер арасында Словакия қызы Данка Бартековаға тең келер ешкім болмады. Оған әлем рекордын қайталауға бір-ақ ұпай жетпеді. Надежда Коновалова мен Ольга Панарина (екеуі де ресейлік) жүлделі орындарға орналасты. Командалық БҰҚАРАЛЫҚ СПОРТ ШАЙБАЛЫ ХОККЕЙ есепте Новосибирск қыздары топ жарып, Словакия құрамасы екінші болды. Ресей құ рамасы үшінші орын алса, Қазақстан құра масы төртінші орынды қанағат тұтты. Осылай қыздар арасындағы мергендер сайы сында бізге бірде-бір жүлде бұйырмады. Есесіне, ерлер арасында жүлденің барлық түрін алдық. Ерлер арасында жас дарын Александр Ещенко жеңімпаз атанып, Асанов атындағы атқыштар клубына жиналған жерлестерімізді қуантты. Екінші, үшін ші орындарда Ресей мергендері Валерий Шомин мен Николай Пильщиков. Командалық есепте Ресей алдымызды орап кетіп, біздің мергендер (Александр Ещенко, Владислав Мухамедиев, Сергей Колос) күміспен күптелді. Ресейдің норильс кілік мергендері қола жүлдеге қол жеткізді. Ал жастар арасында тек Қазақстан бозбалалары бақ сынап, барлық жүлде өзімізге бұйырды. Әлішер Омаров алтынмен апталса, Владимир Почивалов күміс пен күптеліп, Андрей Фролов қола медаль иеленді. Ардагерлер арасында Сергей Колос дара шықты. Қазақстан ардагер лерімен сынға түскен санаулы ше телдіктердің бірі екінші орынға ие болды. Ол грузин Тамаз Имнашвили. Үшінші орында қазақстандық Валерий Серов. Қазақстан мергендерінің скит жат тығуын да жоғары нәтиже көрсеткендеріне ҚР стенд ату федерациясының президенті Тимур ИСАТАЕВ ерекше қуанды. Олимпиада ойындары бағдар ла масына кіретін жаттығуда, яғни скитте біздің спорт шылардың жүлдеге ілініп, жоғары нәтиже көрсеткендеріне ризамын. Әсіресе, ерлер арасында Александр Ещенконың жеңімпаз атанғанын атап өткім келеді. Ол біз дің енді ашылып, жарқырап өсіп келе жатқан жас жұлдызымыз, деді ол қуанышын жасыра алмай. Осы спорт түрін жандандырып, же тілдіре түсуге күш салып жатқан басшылардың қуанышы өте орынды. Еңбектері жана берсін дейміз. Ал Александр ЕЩЕНКО: Мен Асанов атындағы клубтың төл ба ла сымын, сондықтан осы жерде жеңіс тұғы рының ең биік сатысына көтерілуімнің маңызы зор. Өз көрсеткішіме ризамын, бірақ Азия рекордын қайталауға бар болға ны бір ұпайым жетпеді. Сол болмаса, деп өкінішін білдірді. Нұрғазы САСАЕВ Ақтөбеде жаңа алаң Ақтөбеде тұрғындардың спортпен айналысуына жағдайлар жасау үшін жан-жақты жұмыстар жүргізіліп келеді. Ағымдағы жылы жергілікті бюджет қара жатынан осы заманның талаптарына сай тұрғызылған бес спорт алаңы іске қосылды. Өткен апта соңында тағы да бір көп фун к- ци оналды спорт алаңы пайдалануға берілді. Жаңа нысан «ИнтерГаз Центральная Азия» АҚ қаражатымен салынды. Ақтө бедегі 23 орта мектептің жанынан бой көтерген заманауи спорт алаңы шағын футбол, баскетбол және волейбол ойындарына арналған екі үлкен алаңнан тұрады. 924 шаршы метр жасанды төсеніші, арнайы құрал-жабдықтары мен көрермендерге арналған трибуналары бар. FIFA сапасының талаптарына жауап беретін футбол ала ңының ауданы 22х42 метр болса, баскетбол, во л ейбол ойындарына арналған алаңның ауданы 594 шаршы метрді құрайды. Жаңа нысан тек мектеп оқушыларының ғана емес, осы шағын ауданда тұратын басқа ба ла лардың да дене шынықтырумен ай налы суларына мүмкіндік береді. Асылбек ҚҰЛМАҒАНБЕТОВ, Ақтөбе об лыс тық спортты дамыту және туризм бас қар масының бастығы: Мұндай бастама келер жылы да жал ғасын табады. Биыл бес спорт алаңы іске қосылса, алдағы жылдың үлесінде 30 жоба бар. Олардың бәріне бюд жеттен қаржы қарастырылған. Сон дай-ақ жеке кәсіпкерлердің де үлестері аз емес. Облыста бұқаралық спортты дамытуға зор көңіл бөлінуде. Дене шы нық тыру пәнінің мұғалімдерін көбейту мақ сатында Ақтөбедегі Ауылша руа шы лық колледжі жанынан өткен жылы арнайы бөлім аштық. Былтыр осы оқу орнын 19 түлек тамамдаса, биыл 35 маман дипломдарын алып, ауыл мек теп терінде жұмыс жасап жатыр. Самал ҚАРАЖАН, Ақтөбе Чемпиондар «шайқасты» Шайбалы хоккейден Қазақстан чемпионатының кезекті ойындарында көшбасшылар кездесіп, мұзайдын додасының көрігін қыздырды. Қарағандыда Атыраудың «Бейбарысы» (өткен маусымдағы ел чемпионы) мен жергілікті «Сарыарқа» (оның алдындағы, яғни 2009/2010 жылдар маусымындағы чемпионымыз) кездескен еді. Соңғы екі маусымдағы қос чемпионымыз биылғы біріншілігімізді де тәп-тәуір бастап, көш басында үзеңгі қағыстырып келе жатқанды. Бірінші күнгі ойында Жайық жаға лауынан келген клуб жеңіске жетті. Есеп 2:1. Сыңар кездесудің екіншісінде «Сарыарқа» тура осындай есеппен есе қайтарды. Бұл матч шектен тыс шиеленісті өтті. Үшінші кезең ге дейін есеп ашылмай, екі команда ұзақ арпалысты. Екінші кезеңде тіпті бір неше рет керілдесіп, жұдырықтасып та алды. Сөйтіп, «Сарыарқа» мен «Бейбарыс» екі кез десуде сарапқа салынған алты ұпай ды қақ бөліп алды. Қазір «Бейбарыс» 16 ойын нан 42 ұпай жинап, бірінші орында тұр са, «Сарыарқа» 14 кездесуден 36 ұпай ен шілеп, екінші орынға жайғасқан. Екеуі де екі рет қана жеңілістің кермек дәмін татты. Яғни жоғалтқан ұпайлары мен пайыздық көрсеткіштері бірдей. Нұрғазы САСАЕВ Жанкүйерге сыйлық беремін деп сіңірі шыққан Олимпиада ойындарында чемпион атанып, жұлдегер атанған спортшыларға сыйлық, сыйақылар үлестіріп жатады осы. Ал жанкүйерлерге неге мұндай сыйлық берілмейді. Менің ойымша, сүйікті командасына жан-тәнімен қолдау көрсеткен жанкүйерлер қауымы да мұндай сый-сыяпатқа лайық емес пе? Еңлік ДӘКЕН, Ақтөбе Жанкүйерлерін ұмыт қалдырмаған деп Американы айтуға болады жылы Лос-Андже лес Олимпиадасында жедел тамақ әзірлеуден әлемдік көшті бастап тұрған «Макдонналдс» осындай бір акция ұйымдастырған. Амери калықтар қола медаль жеңіп алса, әрбір клиентке бір стакан кола тегін таратылған. Егер аме ри калық тар қандай да бір спорт түрінен күміс жүлде жеңіп алса, қуырылған картоп үлестірілген. Ал алтын жеңіп алса, «бик-маг» тағамын аста-төк та ратуға уәде берген. Алайда бұл жомарттық өзін-өзі ақтаған жоқ. Себебі Кеңес Одағы Олимпиадаға келуден бас тартты да, жүлделі орындардың көбі сін америкалықтар олжалады. Ал бұл өз ке зегін де «Макдонналдсты» тақырға отырғызуға дейін апарды. Өздерін-өздері алаңнан қуған төрешілер Командалық спорт түрлерінде ойынды бақылайтын төрешінің тәртіп бұзған спортшыны алаңнан қууға құқы бар. Ал осы төрешілердің өз-өзі не үкім шығарып, өзін алаңнан аластатқан сәттер әлемдік спортта кез дес ті ме? Данияр ШАЛАБАЕВ, Жамбыл облысы Әлемдік футбол тарихында мұндай оқиға екі рет кездесті. «Питерборо» мен «Роял Мэйл» арасындағы матчқа қазы лық жасаған Энди Уейн өз-өзіне қызыл қағаз көрсеткен. Әрине, жанкүйер лер мен футболшылар мұны түсіне алмай әлек болған. Өз шешімімен келіспей қал ған қақпашыға жүгіріп барған ол, қақ пашының сұсынан сескеніп, қызыл қағазды өзінің атына жазып, алаңнан кете барады. Ал «Саутгемптон» мен «Херст борн» кездесуіне төрелік еткен Мелвин Сельвест бір ойын шыға бірне ше мәрте соққы бергені үшін, алаңнан ке туім керек деп шешкен болатын.

8 8 РЕСПУБЛИКАЛЫҚ (637) (637) жыл, сәрсенбі жыл, сәрсенбі СІЗ ЕСТІДІҢІЗ БЕ? Мыңдаған асқабақтан қамал тұрғызды Украинаның Тернополь облы сының Збараж қаласында асқабақтан қамал тұрғызылды. Қаланың 800 жылдығына арналған ерекше құрылысқа тұрғындар 7000 асқабақ жұмсады. Збараждықтардың айтуынша, дүниежүзінде бұрын-соңды мұндай қамал болған емес. Бірақ әзірше нысан Гиннестің емес, Украинаның рекордтар кітабына ғана енгізілді. Батыс Украина халқы үшін асқабақ қастерлі өнім. Ол күнделікті тұтынатын ас қана емес, емдік-ма гиялық қасиеті бар көкөніс. Збараж тұрғындары «асқабақ бізді әлемдік қаржы дағдарысының екінші толқынынан құтқарады» деп отыр. «Асқабақ қыздарға өмірлік жар таңдауға көмектеседі деген ырым бар. Сонымен бірге оның құрамында СКАНВОРД Бюджет. өтеусіз несиесі Жапон күресі Қобыздың қияғы... Пиаф (Әнші) Б. Соқпақбаевтың повесі Ақпарат мөлшерін өлшеу бірлігі Уыққа жабылатын киіз 19 қазан қазан Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясы (Алматы) Тәуелсіздіктің 20 жылдығына арналған дәстүрлі ән, күй концерті Композитор Ф. Листтің 200-жылдығына арналған концерттік бағдарлама 23 қазан Вокалды музыка кеші 24 қазан Үскірік суық 19 қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театры(алматы) Қ. Қуанышбаев атындағы Қазақ музыкалық драма театры (Астана) Сусынға салынатын тұз Жүгері Ан-124 Сел, тасқын Жасын Түн құсы ҚР Мемлекеттік үрмелі оркестрімен концерт Тұқым Жүн «Айман-Шолпан» (музыкалық комедия) Ескі үймен қоштасу (драма) Жүрейік жүрек ауыртпай (драма) «Қызыл алма» (лирикалық комедия) «Сен үшін» (комедия) «Күшік күйеу» (комедия) «Қызыл алма» (лирикалық комедия) «Сен үшін» (комедия) нәрлі заттар бар. Ал емдік қасиетінің арқасында оған дүниежүзілік нарықта сұраныс көп», дейді Тернополь облыстық мемлекеттік әкімшілігінің төрағасы Валентин Хоптян. Өзге елге астыртын жіберілетін адам Кесек үгітетін диқан құралы Көне жазу Ең ұзын тау Жарылғыш зат Әскери бөлімше Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙ «ЗиЛ» бастапқыда Бұйрық авт. М.Әуезов реж. Е.Обаев авт.т. Нұрмағамбетов реж. Е.Обаев авт. Б.Жәкиев ауд. Ә.Сығай реж.е.обаев Қазақстанның Халық әртісі, «Парасат» орденінің иегері Е.Обаевтың мерейтойлық кеші Сыған серенадасы (мюзикл) авт.и.сапарбай реж.е.обаев Т.Аралбай авт. Э. Хушвақтов реж. В.Умаров авт. Е.Жуасбек реж. Н.Жұманиязов авт. Т.Ахтанов реж. Б.Ұзақов авт. Э. Хушвақтов реж. В.Умаров авт. Е.Жуасбек реж. Н.Жұманиязов Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясының жеке орындаушылары Е.Рысқали, Н.Әшіров Мемлекеттік академиялық симфониялық оркестрі Дирижері Е.Ахмедьяров Жеке орындаушылар: Ж. Сулейманова, Д. Есімханов Г. Нұрғалиева, Г.Үзенбаева (фортепиано) Дирижері Қанат Ахметов Біржан салдың баласы... Мұратбаев Атұстар Император Өзіндік ерекшелігі бар өлең түрі Қойбұршақ ДУМАН «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: Алматы қаласы,050051, Бегалин көшесі, 148/1 А info@alashainasy.kz ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ info@alashainasy.kz info@alashainasy.kz 19 қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан қазан Ғ. Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театры (Алматы) Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театры (Алматы) Төсек қатынасы адамды есінен тандырады Секс адамды ақыл-есінен айырады екен. 100 мың адамның ішінде төсек ләз заты нан амнезияға ұшырау жағдайлары 3-5 рет кездесуі мүмкін. АҚШ-тың Джорджтаун университеті ғалымдарының мұндай қорытынды жасауына 54 жастағы әйелдің диагнозы себеп болды. Пациент өзінің бір тәулік бойы не істегенін есіне түсіре алмағандықтан, Вашингтон ауруханасының дәрігерлеріне көрінген. Ақ халаттылардың анықтауынша, әйел күйеуімен болған төсек қатынасы кезінде есте сақтау қабылетінен айырылған. Ғалымдар оның «өтпелі ауқымды амнезиядан» зардап шеккенін айтып отыр. Бірақ әйелдің миына Көз қарашығына түскен шел Газетіміздің 184 (636) санында жарияланған сканвордтың жауабы КӨЛДЕНЕҢІНЕН: Квас. Амал. Тана. «Алқа». Трап. Фреска. Егде. Танаис. Ұялас. УЗИ. Сет. Жоян. Гоби. Әуе. Ру. Ясон. Утас. ТІГІНЕН: Увология. Окс. Лия. Эстафета. Нән. Асс. Пантеон. Егеу. Марс. Ауто. Акциз. Бра.. Алапа. Сириус. Бегалин көшесі Бегалин көшесі ешқандай зақым келмеген, мұқият емделген соң, оның ақыл-есі қалпына түседі. Мұндай ауру 100 мың адамның ішінде 3-5 рет кездеседі екен. Амнезия төсек қатынасынан ғана емес, ауыр көтеру немесе бала босанудан да болады. «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: info@alashainasy.kz «АЛАШ АЙНАСЫ» Бегалин көшесі, 148/ 1а Маусымның ашылуы «Қозы Көрпеш Баян сұлу» (трагедия) Премьера! «Теңіз жағалай жүгірген тарғыл төбет» (трагедия) Премьера! «Теңіз жағалай жүгірген тарғыл төбет» (трагедия) Сүйе білсең... (лирикалық комедия) «Балкон» (романтикалық иллюзия) «Паванга мавра», «Кармен сюита» (бір актілі балеттер) Коккинаки көшесі Байтасов көшесі Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148/1 А Телефон: 8(727) , Факс: 8(727) Луганский көшесі Республика сарайы Г.Перселл, Ж.Бизе, Р.Щедрин «Махаббат шәрбәті» (опера) Г.Доницетти «Сильфида» (балет) Х.Левенсхольд ҚР Халық әртісі Шора Үмбеталиевті еске алуға арналған концерттік бағдарлама «Аққу көлі» (балет) авт. Ғ.Мүсірепов реж. Ж.Хаджиев авт. Ш.Айтматов инсц. жасаған және реж. Т.Теменов авт. Ш.Айтматов инсц. жасаған және реж. Т.Теменов авт. Э. Хушвақтов ауд. И. Сапарбай реж. Б. Сейітмамытұлы авт. Е.Аманшаев реж. С.Қарабалин К. Байсейітова атындағы Ұлттық опера және балет театры (Астана) «Риголетто» (үш қойылымды опера) «Бахшасарай субұрқағы» (үш қойылымды балет) «Богема» (екі бөлімді опера) Дж. Верди Б. Асафьев Дж. Пуччини П.Чайковский ҚҰРМЕТТІ ХАНЫМДАР МЕН МЫРЗАЛАР! Алматы филиалы мен «Қазпошта» АҚ «Алматы почтамты» Қазақстан поштасының 18 жылдығын тойлау шеңберінде 2011 жылдың 19 қазанында Алматы қаласы, Бөгенбай батыр көшесі, 134-үй мекенжайы бойынша операциялық залда «Жазылушылар күні» өтеді. Шараның ашылуы сағат де. Бұл күні 2012 жылдың кейбір мерзімдік басылымдарына жазылуды қабылдау жеңілдікпен болады жылдың 19 қазанында сағат де 2012 жылдың жазылушылары үшін жүлделер ойынға салынады. Сонымен қатар сіз 2012 жылға газет-журналдарға жазылуды Алматы қаласының кез келген пошта байланыс бөлімшесінде ресімдей аласыз. Сіздерді күтеміз! АФ «Қазпошта» АҚ «Алматы почтамты», анықтама телефоны: Сәтбаев көшесі Достық даңғылы Абай даңғылы Құрманғазы көшесі Қабанбай батыр көшесі БҮГІН: ҚАЗАН Сс Ср Бс Жм Сс Ср Бс Жм Сс Ср Бс Жм Сс Ср Бс Жм Шығуы Ұзақтығы Батуы 07: :04 ТОҚТЫ Бұл күні алдағы күнге деген мақсатыңыз бен жасаған жоспарыңызды алдын ала ешкімге айтпа ғаныңыз жөн. Сондай-ақ қанша еліктіріп тұрса да, айтқан ұсыныстың бәріне келіспеңіз. Болмаса мой ныңызға артық міндеттер артасыз. ТОРПАҚ Сіз бүгін өзіңізді де жақындарыңызды да босқа мазасызданудан құтқаратын дұрыс шешімдер қабыл дайсыз. Өзіңізге тән жинақылық пен әдісшілдігіңіздің арқасында, басқаларға пайымды кеңес, парасатты ескерту айтып, ырза етесіз. ЕГІЗДЕР Бұл күні сіздің күш-қуатыңыз мол, іскерсіз әрі шаршамайтын майталмансыз. Көптеген мәселелердің шешімін шемішкедей шағып, жан-жағыңыздағыларға жаға аласыз. Жұмыста табысқа жетуге және жағдайды жақсартуға жақсы күн. ШАЯН Бірнәрсе жасамас бұрын, алдын ала жақсылап ойланғаныңыз жөн. Асығыстық кез келген істе кедергісін тигізуі мүмкін. Бүгін үй шаруасымен айналысатын болсаңыз, абай болыңыз. Кешке жақсы әндер тыңдап, музыкамен демалыңыз. ЖҰЛДЫЗ-ЖОРАМАЛ АРЫСТАН Бұл күні өзіңізге тән еркіндік пен тәуелсіздік шектен шығып кетуі мүмкін. Өйткені жақындарыңызбен жоспарыңызды бөліскіңіз келмейтіні бір бөлек, сондай-ақ болған оқиғаны да айтпайсыз. Нәтижесінде, ренжісуіңіз мүмкін. БИКЕШ Бұл күн өз бетіңізше жұмыс жасауға ыңғайлы. Сізді бірден түсінетін көмекші табу қиынға соғады. Сонымен қатар сізге құнды нәрселерді бағалайтын және қызығушылықтарыңыз бен көзқарасыңызды қолдайтын жаңа жұмыс табасыз. Қазанның 19-ы Алаштың атаулы күні 1924 жылы «Халық Қаһарманы» Рахымжан Қошқарбаев дүниеге келді. 86 жыл бұрын ( ) ақын, жазушы Тоқаш Бердияров дүниеге келді жылы Семей полигонында ең соңғы ядролық жарылыс болды. Туған күн иелері Мыңбай Рәш (1930) ақын, сатирик, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қайраткері; Төрегелді Шарманов (1930) Қазақ тағамтану академиясының президенті, медицина ғылымының докторы, профессор, академик; Шәмшиден Әбдіраман (1937) фантаст-жазушы; Найля Шәріпова (1947) ҚР Ұлттық Инженерлік академиясы Ғылыми-техникалық бағдарламалар мен халықаралық байланыс департаментінің директоры; Қыдырәлі Қойтай (1951) «Ақиқат» ұлттық қоғамдық-саяси журналы бас редакторының орынбасары; Мырзағали Іңірбаев (1952) ақын; Есетжан Қосубаев (1955) «KazEnergy» қоғамдық қорының президенті; Рахымжан Отарбаев (1956) жазушы, драматург; Серік Қапаров (1961) «Нұр Отан» ХДП Жоғарғы партиялық мектебі директорының орынбасары. Мерейлі күндеріңіз мерекеге ұласып, мәртебелеріңіз арта берсін! «Алаш айнасы» о 0-2 о +7+9 о о о о о Белгілі есімнің белгісіз сыры ҚЫДЫРӘЛІ діни ныспы. Қызыр пайғамбардың (шөлдегенді жебеуші) және Әзіреті Әлінің (соңғы пайғамбарымыздың күйеу баласы) құрметіне қойылған есім. Баласын имани ортадан көргісі келетін қазақ халқы жаңа туған сәбиге осы атты ырымдап қоятын болған. Ел ішінде сирек кездесетін есімдер қатарына жатады о Ауа райы +6+8 о 0-2 о +7+9 о -1-3 о ТАРАЗЫ Сіз бұл күнді айтарлықтай жаңалықсыз, тыныш өткізесіз. Әрине егер өзіңіз алыс болашаққа жоспар құрып, әлек болмасаңыз, барлығы да жақсы болады. Алдын ала тәжірибеден өткізудің қажеті шамалы, бәрі өз уақытымен келеді. САРЫШАЯН Бұл күні сіз үшін бәрі де үйлесімді. Өте тыныш жерде іскерлік немесе жеке тұрғыдағы әңгіме-дүкен құруға тиімді. Көп адам жиналатын жиналысқа өз мүмкіндігіңізше қатыспаған жөн. Қаржылық жағдайыңыз айтарлықтай жақсы. МЕРГЕН Бүгін айналаңыздағы адамдардың айтқан ақылына құлақ түріңіз. Қаржылық жағдайыңыз жақсарып, өзіңіз жоспарлаған нәрсені сатып алуға мүмкіндігіңіз мол болады. Күтпеген іскерлік ұсыныс келіп түседі, қабылдағаныңыз абзал. ТАУЕШКІ Кәсіби және жеке тұрғыдағы көптеген мәселелерді бүгін оңды шеше аласыз. Күрделі деген кез келген сын, сізге қорқынышты емес. Барлық жерден амал тауып шыға аласыз. Ақшаңыз аз болса да, өзіңізге де, басқаларға да жеткізесіз. СУҚҰЙҒЫШ Бұл күні сіз біршама қиын жағдайға тап боласыз. Айтарлықтай қиын шешім қабылдауға тура келеді. Алайда сіз өзіңіз не қалайтыныңызды білмейсіз. Сізге жақындарыңыздың қол дауы, қиын сәтте жаныңыздан табылатын адам керек. БАЛЫҚТАР Сіз бүгін өзіңізді көптен бері мазалап жүрген сұрақтардың жауабын табасыз. Егер маңызды шешім қабылдау қажет болса, сезім мен көңіл-күйдің әсеріне бе рілмей, ақыл-ойдың таразы сына жүгініңіз. Туысқанда рыңызбен жүздесесіз о -4-6 о о о о +5+7 о о о +4+6 о -2-4 о +6+8 о 0-2 о +4+6 о -3-5 о О О о 0-2 о О О о о о 0-2 о Алматы қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС Қалдаяқов көшесi, 17-үй. Тел.: 8 (727) , Тапсырыс 1044 Газет 2008 жылдың 17 қарашасында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы 9650-Г куәлiгi берiлген. Редакция авторлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. Авторлар қолжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды. Көлемi екi компьютерлiк беттен (14 кегль) асатын материалдар қабылданбайды. «Алаш айнасында» жарияланған материалдар мен суреттердi көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Айдын ҚАБА жауапты хатшы Бас редактор Серiк ЖАНБОЛАТ Талғат КIРШIБАЕВ жауапты хатшының орынбасары Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ Бас редактордың бiрiншi орынбасары Таралымы дана Астана қаласы «Астана-Полиграфия», Брусиловский көшесi, 87-үй. Тел.: 8 (7172) Тапсырыс 2216 Нұрлыбай ИТЕКБАЕВ тех.редактор Мақсат ӘДIЛХАН Бас редактордың орынбасары Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Газет сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады. Бағасы келiсiмдi Күләш НАҚЫПОВА аға корректор, тел.: Кезекшi редактор Гүлнар АХМЕТОВА Құрылтайшысы және меншiк иесi «ТОЛҒАУ» ЖШС Директор Александр Филимонович АН Тарату қызметi (бөлшектеп сату және жазылу) тел.: 8 (727) Жарнама бөлімі тел.: 8 (727) (727) alikulova.a@orangepoint.kz Аймақтағы тiлшiлер: Атырау Бақытгүл БАБАШ, тел.: Қарағанды Серiк САҒЫНТАЙ, тел.: Жамбыл Гүлжан КӨШЕРОВА, тел.: Қызылжар Ербақыт АМАНТАЙ, тел.: Қызылорда Әділжан ҮМБЕТ, тел.: Өскемен Азамат ҚАСЫМ, тел.: Шымкент Шадияр МОЛДАБЕК, тел.: Астана бюросы: Мекенжайы: Сейфуллин көшесi, 31, офис 215 Тел.: 8 (7172) aa_astana@mail.ru Айбын ШАҒАЛАҚОВ Астана бюросының жетекшiсi Салтан СӘКЕН тiлшi Қанат ТОҚАБАЕВ тілші Арман АСҚАРОВ тілші Бөлiм редакторлары: Құбаш МЕҢДIҒАЛИЕВ саяси бюро, тел.: Берiк ӘШIМОВ нарық, тел.: Қалдар КӨМЕКБАЕВ қоғам, тел.: Алмат ИСӘДIЛ өркениет, тел.: Нұрғазы САСАЕВ дода (спорт), тел.: Болатбек МҰХТАРОВ жаңалықтар, тел.: Дархан БЕЙСЕНБЕКҰЛЫ меншiктi тiлшiлер қосыны, тел.: Қабылдау бөлмесі: 8(727) , факс: 8(727)