KANDUNGAN HALAMAN JUDUL BORANG PENGAKUAN STATUS PENGESAHAN PENYELIA JUDUL PENGAKUAN DEDIKASI PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT KANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI LAMPIRAN SENARAI SIMBOL DAN SINGKATAN MUKA SURAT i ii iii iv v vi vii viii ix xiii xiv xv BAB 1 PENDAHULUAN 1.0 Pengenalan 1 1.1 Latar Belakang Masalah 3 1.2 Penyataan Masalah 4 1.3 Objektif Kajian 5 1.4 Persoalan Kajian 5 1.5 Kepentingan Kajian 6 1.6 Skop dan Batasan Kajian 7 1.7 Definisi Istilah 7 1.7.1 Pentaksiran 7 1.7.2 Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) 8 1.7.3 Kepemimpinan Guru Besar 8 1.7.4 Guru Besar 9 1.7.5 Lokasi Sekolah 9 1.8 Kesimpulan 9
ii BAB 2 KAJIAN LITERATUR 2.0 Pengenalan 10 1 Pengukuran dan Pentaksiran Dalam 10 Pendidikan 2.1.1 Pentaksiran Dalam Pendidikan 11 2.1.2 Objektif Pentaksiran 11 2 Ciri-ciri Pentaksiran 13 3 Prinsip Asas Pentaksiran 14 4 Jenis-jenis Pentaksiran 15 5 Bentuk Pentaksiran 17 6 Pentaksiran Bestari 18 7 Pentaksiran Pendidikan Berasaskan 19 Komputer 8 Pentaksiran Berasaskan Sekolah ( PBS ) 20 2.8.1 Pernyataan Dasar 20 2.8.2 Ciri-Ciri Pentaksiran Berasaskan 21 Sekolah 2.8.3 Konsep Pentaksiran Berasaskan Sekolah 22 2.8.4 Perancangan Pentaksiran 23 2.8.5 Petugas Pentaksiran 24 2.8 6 Gred Sempadan Skor PBS 25 2.8.7 Pengurusan Dan Pengendalian PBS 25 2.8.8 Penyelarasan 25 2.8.9 Pemantauan 26 2.8.10 Pengesanan 26 9 Kajian Dalam Negeri 27 10 Kajian Luar Negara 29 11 Kesimpulan 30 BAB 3 METODOLOGI KAJIAN 31 3.0 Pengenalan 31
iii 3.1 Reka Bentuk Kajian 31 3.2 Populasi dan Sampel Kajian 32 3.3 Instrumen Kajian 32 3.3.1 Soal Selidik 33 3.4 Kajian Rintis 35 3.5 Pengumpulan Data Kajian 36 3.6 Analisis Data 37 3.7 Kesimpulan 38 BAB 4 ANALISIS DATA 4.0 Pengenalan 39 4.1 Latar Belakang Responden 39 4.2 Huraian Penganalisaan Data Kajian 42 1 Persoalan Kajian 1: Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS 42 2 Persoalan Kajian 2: Tahap Sokongan Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS 3 Persoalan Kajian 3: Tahap Masalah Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS 4 Persoalan Kajian 4: Perbezaan Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS Mengikut Jantina 5 Persoalan Kajian 5: Perbezaan Tahap Permasalahan Guru Besar Dalam PBS Mengikut Jantina 6 Persoalan Kajian 6: Perbezaan Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam PBS Mengikut Lokasi Sekolah 7 Persoalan Kajian 7: Perbezaan Tahap Permasalahan Guru Besar Dalam PBS Mengikut Lokasi Sekolah 44 47 50 50 51 51 4.3 Kesimpulan 52
iv BAB 5 RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN DAPATAN 5.0 Pengenalan 53 5.1 Rumusan 53 2 Perbincangan 54 5.2.1 Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS 54 2 Tahap Sokongan Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS 3 Tahap Permasalahan Yang Dihadapi Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS 4 Perbezaan Tahap Pemahaman Dan Tahap Masalah Yang Dihadapi Oleh Guru Besar Mengikut Jantina Dan Lokasi Sekolah Dalam Pelaksanaan PBS 55 56 58 5.3 Perbincangan Penyelesaian Masalah 58 1 Kredibiliti Guru Besar Sebagai Pemimpin Pentaksiran Di Sekolah 2 Memasyarakatkan Pentaksiran 60 3 Pentaksiran Holistik 60 3 Cadangan Kepada Pihak Lain Yang Terlibat 61 1 Pejabat Pelajaran Daerah (PPD) 61 2 Jabatan Pelajaran Johor (JPNJ) 62 3 Lembaga Peperiksaan Malaysia (LPM) 62 5.5 Cadangan Kajian Susulan 63 5.6 Kesimpulan 64 59 RUJUKAN
v LAMPIRAN SENARAI JADUAL NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT 3.1 Pecahan Item Berdasarkan Komponen Kajian 34 3.2 Pekali Cronbach s Alpha 35 3.3 Pengkelasan tahap kecenderungan berdasarkan analisis markat min. 38 4.1 Taburan Responden 41 4.2 Taburan Darjah Persetujuan Responden Pada Komponen 1 ( Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS ) 4.3 Taburan Darjah Persetujuan Responden Pada Komponen 2 ( Tahap Sokongan Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS ) 4.4 Taburan Darjah Persetujuan Responden Pada Komponen 3 ( Tahap Masalah Guru Besar Dalam Pelaksanaan PBS ) 4.5 Perbezaan Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah ( PBS ) Mengikut Jantina 4.6 Perbezaan Tahap Masalah Guru Besar Dalam Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah ( PBS ) Mengikut Jantina 4.7 Perbezaan Tahap Pemahaman Guru Besar Dalam Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah ( PBS ) Mengikut Lokasi 43 46 49 50 50 51
vi 4.8 Perbezaan Tahap Masalah Guru Besar Dalam Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah ( PBS ) Mengikut Lokasi 52 SENARAI LAMPIRAN LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT A Borang Soal Selidik 68 B Nilai Alpha Cronbach s 73 C Analisis Data Dengan Menggunakan SPSS Versi 15.0 for Windows - Nilai Alpha Cronbach s Nilai min, peratus, frekuensi dan sisihan piawai setiap item Ujian - t 74 D Permohonan Untuk Menjalankan Kajian Di Sekolah, Institut Perguruan, Jabatan Pelajaran Negeri Dan Bahagian-Bahagian Di Bawah Kementerian Pelajaran Malaysia. (KP(BPPDP)603/5/JLD.08 (277) 13 Ogos 2008) 90
vii E Kelulusan Untuk Menjalankan Kajian Di Sekolah, Institut Perguruan, Jabatan Pelajaran Negeri Dan Bahagian-Bahagian Di Bawah Kementerian Pelajaran Malaysia. (JPNJ/31/1128/Jld.43 (39) 22 Ogos 2008) 91 SENARAI SIMBOL DAN SINGKATAN > Lebih daripada < Kurang daripada = Sama dengan % Peratus N Jumlah sampel Alpha KPM LPM EPRD BPK BPG Kementerian Pelajaran Malaysia Lembaga Peperiksaan Malaysia Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan, Kementerian Pelajaran Malaysia Bahagian Pembangunan Kurikulum Bahagian Pendidikan Guru,
viii SPBT JPNJ PPD SPA SPP FPK PBS Skim Pinjaman Buku Teks Jabatan Pelajaran Negeri Johor Pejabat Pelajaran Daerah Sektor Pengurusan Akademik, Jabatan Pelajaran Negeri Johor Sektor Penilaian Dan Peperiksaan, Jabatan Pelajaran Negeri Johor Falsafah Pendidikan Kebangsaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah
ix BAB 1 PENDAHULUAN 1.0 Pengenalan Sistem pendidikan negara seringkali dianggap sebagai terlalu berorientasikan peperiksaan atau exam oriented yang dikatakan kurang baik. Perkara ini telah banyak dan lama dibahaskan serta pelbagai cadangan untuk memperbaiki keadaan ini telah dikemukakan. Begitu juga pandangan tentang bahaya memberikan terlalu banyak tumpuan kepada pencapaian dalam peperiksaan. Kita disarankan supaya lebih memberi tumpuan kepada pentaksiran yang holistik. Apa itu peperiksaan, pentaksiran, penilaian dan pengukuran? Menurut David Payne (2003), pentaksiran ialah integrasi proses mengumpul maklumat, menginterpretasi maklumat atau memberi nilai kepada maklumat itu dan membuat keputusan berdasarkan interpretasi yang dibuat ke atas maklumat. Daripada pengertian pentaksiran di atas, beliau menyarankan: Pentaksiran = Pengukuran + Penilaian. Menurut Jamil (2005), untuk mendapatkan maklumat tentang pembelajaran murid, kita boleh menggunakan proses pengukuran, penilaian atau pentaksiran. Pengukuran ialah proses mendapatkan maklumat dengan cara mengukur dengan menggunakan instrumen sebelum ukuran itu dapat dinilai atau diinterpretasikan. Proses pengukuran berakhir dengan maklumat berbentuk kuantitatif seperti markah mentah,
x peratus markah mentah, persentil (peratusan kedudukan seseorang berbanding kedudukan orang lain), agregat dan pangkat. Penilaian ialah proses mendapatkan maklumat tentang sesuatu diikuti dengan proses memberi nilai atau interpretasi kepada maklumat itu. Tidak seperti pengukuran, maklumat yang diperolehi daripada penilaian boleh jadi berbentuk kuantitatif atau kualitatif. Maklumat kualitatif dalam penilaian adalah seperti Baik, Cemerlang, Menguasai tahap pencapaian minimum dan Boleh membaca dengan kefahaman yang tinggi. Melalui pentaksiran, guru sebenarnya boleh berperanan dengan lebih luas lagi dalam membantu murid belajar dan memperbaiki pembelajaran. Belajar bukan semata-mata perkara akademik atau perkara yang disoal dalam peperiksaan. Anak-anak kita perlu belajar kemahiran hidup yang secara kasar terbahagi kepada tiga iaitu kemahiran teknikal (technical skill), kemahiran halus (soft skill) dan kemahiran berkepercayaan (belief skill). Ketiga-tiga kemahiran ini sangat diperlukan dalam pembinaan modal insan sebuah negara maju dan bertamadun tinggi. Menurut Ahamad (2006) adalah menjadi hasrat negara untuk membangunkan modal insan berkualiti melalui pernyataan Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK) untuk melahirkan insan yang berilmu, berpengetahuan, berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan kepada keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara. Menurut Hishammuddin (2006), melaksanakan perubahan dalam sistem pentaksiran kebangsaan sebagai salah satu agenda pembangunan pendidikan di bawah kepimpinan beliau. Beberapa cadangan perubahan adalah seperti berikut: i. Mengurangkan mata pelajaran peperiksaan awam ii. Melihat kemungkinan melaksanakan sistem semester persekolahan
xi iii. Memberi penekanan kepada bentuk pentaksiran yang mengukur aspek penguasaan kemahiran berbanding penguasaan kandungan mata pelajaran semata-mata iv. Melakukan perubahan dari ujian pencapaian kepada ujian kebolehan am v. Mengubah pendekatan pengajaran dan pembelajaran, misalnya dengan memperbanyakkan aktiviti pengurusan projek, persembahan, kokurikulum, sahsiah dan budi pekerti. Walau bagaimanapun peperiksaan awam masih akan dilaksanakan tetapi peratusan agihan markah untuknya mungkin akan dikurangkan. Pemberatan yang lebih sesuai akan diteliti antara peperiksaan berpusat dan pentaksiran sekolah dalam pembaharuan ini. Sewajarnyalah pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah menjadi agenda utama dalam reformasi pendidikan masakini. 1.1 Latar Belakang Masalah Kita sering mendengar ungkapan pendidikan yang terlalu memberi penekanan kepada peperiksaan atau exam oriented. Ujian-ujian yang terdapat dalam sistem peperiksaan seperti ujian bertulis, ujian amali, ujian lisan, ujian pendengaran dan ujian berkomputer. Dengan ciri yang sedemikian, peperiksaan selalunya hanya sesuai digunakan untuk mentaksir domain kognitif atau kebolehan mental seseorang. Dua domain yang lain iaitu afektif dan psikomotor kurang sesuai ditaksir menggunakan kaedah peperiksaan. Oleh yang demikian, peperiksaan selalu dikatakan tidak lengkap kerana tidak memberi maklumat yang lebih holistik berkaitan dengan perkembangan dan peningkatan potensi individu seorang insan. Hal-hal seperti sahsiah, akhlak, nilai murni, budi pekerti, penampilan diri, kekuatan jasmani, rohani, emosi dan sosial sukar atau tidak mungkin dapat ditaksir sepenuhnya menggunakan peperiksaan.
xii Peperiksaan juga seringkali dikaitkan dengan pentaksiran standard, berpusat, luaran, sumatif dan dikendalikan oleh badan peperiksaan. Kekangan ini jugalah yang menyebabkan hal-hal yang disebutkan di atas sukar atau tidak dapat dilakukan dengan kaedah peperiksaan. Hal-hal tersebut lebih sesuai dilakukan melalui pentaksiran berasaskan sekolah, pentaksiran dalaman, pentaksiran formatif, pentaksiran alternatif, pentaksiran prestasi dan pentaksiran autentik. Menurut Ahamad (2007), apabila membicarakan pendidikan, kita tidak dapat lari daripada membincangkan tentang pentaksiran dan penilaian. Sistem pentaksiran yang diamalkan sekarang lebih menjurus kepada assessment of learning bukannya assessment for learning. Guru mentaksir murid hanya untuk mengukur pencapaian belajar dan tujuan penempatan, pemilihan dan penganugerahan sijil, sedangkan untuk menghasilkan modal insan yang cemerlang, guru harus mengenal pasti potensi murid dan mengembangkan ia sepenuhnya. Peperiksaan dikatakan menyebabkan anak-anak belajar dan guru mengajar tidak seperti sepatutnya iaitu berdasarkan kurikulum dan sukatan pelajaran yang dibekalkan oleh Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK) tetapi mengikut peperiksaan. Menurut Khodori (2008), sistem pentaksiran dalam pendidikan boleh dijadikan instrumen penggerak bagi membentuk individu cemerlang intelek, jasmani, emosi, sahsiah dan berkemahiran tinggi. Sistem pentaksiran sedia ada yang telah kita amalkan lebih lima puluh tahun semakin tidak releven apabila pembinaan modal insan tidak diberi penekanan. Sistem yang berteraskan perlumbaan prestasi (competition of performance) tidak mampu membantu usaha membangun insan tetapi hanya sekadar menyediakan platform untuk insan-insan itu bertarung sama sendiri dan menempatkan diri mereka dalam kedudukan bertanding. Dalam hal ini, Pentaksiran Berasaskan Sekolah merupakan salah satu kaedah terbaik kerana guru adalah orang yang sentiasa berada di barisan hadapan pengajaran dan pembelajaran di bilik darjah dan lebih mengenali muridnya. Namun dalam melaksanakan kaedah pentaksiran ini, kejujuran dan sikap profesional guru amat diperlukan. Pemimpin pentaksiran di sekolah terutamanya guru besar perlu memahami dasar, prinsip dan pelaksanaan PBS. Guru Besar perlu menyokong
xiii sepenuhnya pelaksanaan PBS di sekolah dan mengatasi segala masalah yang dihadapi oleh guru-guru jika visi dan misi pelaksanaan PBS hendak dicapai sepenuhnya. 2 Pernyataan Masalah Menurut Khodori (2008), lima komponen utama sebagai pelengkap dalam pelaksanaan Sistem Pentaksiran Pendidikan Kebangsaan (SPPK) menjelang 2011 ialah pentaksiran sekolah, pentaksiran pusat, peperiksaan pusat, pentaksiran aktiviti jasmani dan kokurikulum dan ujian psikometrik. Pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) termasuk dalam komponen pentaksiran pusat merupakan sebahagian daripada aktiviti yang menyumbang kepada kejayaan SPPK pada masa akan datang. Oleh yang demikian kepemimpinan guru besar dalam pelaksanaan PBS di peringkat sekolah amat diperlukan supaya matlamat dan hala tuju SPPK tidak menyimpang dari tujuan asalnya. Guru Besar sebagai pemimpin pelaksanaan PBS di sekolah perlu memahami sedalam-dalamnya konsep, prinsip dan prosedur pelaksanaannya. Guru Besar perlu menyokong dan membantu guru-guru dari semua aspek pelaksanaan PBS serta menyelesaikan segala permasalahan yang timbul tidak kira sekolah tersebut terletak di bandar atau luar bandar maupun faktor jantina guru. 1.3 Objektif kajian Tujuan kajian adalah; i. Mengenal pasti tahap pemahaman Guru Besar berkaitan dengan pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah.
xiv ii. Mengenal pasti tahap sokongan Guru Besar dalam pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah. iii. Mengenal pasti permasalahan yang dihadapi oleh Guru Besar dalam pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah. iv. Mengenal pasti sama ada terdapat perbezaan tahap pemahaman dan masalah yang dihadapi oleh Guru Besar mengikut jantina dan lokasi sekolah dalam pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah. 1.4 Persoalan kajian Persoalan asas yang dikemukakan bagi mencapai objektif kajian seperti yang dinyatakan adalah seperti berikut; i. Adakah Guru Besar memahami proses pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah? ii. Adakah Guru Besar menyokong pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah? iii. Apakah tahap masalah yang dihadapi oleh Guru Besar dalam pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah? iv. Apakah terdapat perbezaan tahap pemahaman Guru Besar terhadap pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah mengikut jantina? v. Apakah terdapat perbezaan tahap masalah yang dihadapi oleh Guru Besar dalam pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah mengikut jantina? vi. Apakah terdapat perbezaan tahap pemahaman yang dihadapi oleh Guru Besar terhadap pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah mengikut lokasi sekolah? vii. Apakah terdapat perbezaan tahap masalah yang dihadapi oleh Guru Besar terhadap pelaksanaan Pentaksiran Berasaskan Sekolah mengikut lokasi sekolah?
xv