BAB 2 BAJET 2.1 Pendahuluan 2.1.1 Bajet merupakan satu perancangan kewangan sesebuah organisasi yang melibatkan anggaran hasil dan perbelanjaan yang dirangka untuk mencapai matlamat dalam jangka masa tertentu. 2.1.2 Di peringkat Universiti, pengurusan bajet meliputi proses penyediaan bajet, pengagihan peruntukan dan kawalan perbelanjaan. 2.1.3 Setiap peruntukan yang disalurkan akan dipertanggungjawabkan kepada Naib Canselor bagi mengawal perbelanjaan supaya tidak melebihi peruntukan dan memastikan sumber kewangan yang diperuntukkan digunakan secara berhemat, cekap dan berkesan. 2.1.4 Secara umumnya, bajet terbahagi kepada dua komponen iaitu Bajet Mengurus dan Bajet Pembangunan. 2.1.5 Pekeliling dan surat pekeliling yang telah dikeluarkan berkaitan dengan bajet hendaklah dirujuk bersama-sama dengan peraturan di bab ini. 2.2 Tafsiran 2.2.1 Bajet Mengurus 2.2.1.1 Merupakan peruntukan bagi perbelanjaan aktiviti seharian secara berulang atau berterusan di mana ia terbahagi kepada perbelanjaan tanggungan dan perbelanjaan pembekalan. 2.2.1.2 Disediakan setiap dua tahun sekali (dwi tahunan) di mana merangkumi Dasar Baru dan One-Off. 6
2.2.2 Bajet Pembangunan 2.2.2.1 Merupakan peruntukan bagi perbelanjaan pembangunan iaitu perbelanjaan modal (capital outlay) dan perbelanjaan tidak berulang. 2.2.2.2 Disediakan setiap lima tahun untuk projek-projek yang telah diluluskan mengikut Rancangan Malaysia (RMK) berkaitan. 2.2.2.3 Bajet RMK biasanya diagihkan mengikut projek dan keperluan perolehan seperti peralatan makmal dan buku. 2.2.3 Agihan Peruntukan merupakan satu proses pembahagian peruntukan selepas mendapat surat anggaran perbelanjaan mengurus daripada KPT mengikut jadual atau perancangan perbelanjaan yang telah diluluskan. 2.2.4 Pemegang Waran Peruntukan Kecil adalah Pegawai (Ketua PTj) yang bertanggungjawab sepenuhnya ke atas peruntukan yang diagihkan kepada PTj dan membenarkan pegawai berkenaan dengan secara bertulis untuk mengawal perbelanjaan tidak melebihi waran yang telah diperuntukkan. 2.2.5 Pindah Peruntukan (Viremen) merupakan satu proses menambahkan peruntukan kepada Objek Sebagai atau Objek Am yang kekurangan baki atau tidak mencukupi untuk menampung perbelanjaan atau aktiviti yang terlibat dengan mengurangkan peruntukan dari Objek Am atau Objek Sebagai yang lain. 2.2.6 Peruntukan Tambahan merupakan satu jumlah yang dimohon untuk menambah peruntukan sama ada menggunakan baki peruntukan semasa, rizab, mahupun permohonan kepada Kementerian bagi menampung pesanan tempatan belum selesai, perolehan tertangguh atau menampung kos bagi aktiviti/projek yang tiada dalam bajet asal dan baru diluluskan. 2.2.7 Vot merupakan kod peruntukan/akaun bagi sesuatu perbelanjaan/hasil/aset/liabiliti. Vot ini terbahagi mengikut kod Objek Am atau Objek Sebagai. 2.2.8 Buku Vot merupakan satu rekod kewangan yang perlu disimpan oleh Universiti bagi merekodkan apa-apa perbelanjaan, tanggungan, peruntukan dan pelarasan urusniaga. 7
2.2.9 Dasar Sedia Ada adalah program/aktiviti yang telah diluluskan dan dilaksanakan dalam tahun semasa serta merupakan aktiviti yang berulang. 2.2.10 Dasar Baru adalah program/aktiviti yang bukan Dasar Sedia Ada atau One-Off tetapi ia merupakan program/aktiviti baru/tambahan/sambungan/perluasan Dasar Sedia Ada. 2.2.11 One-Off adalah perbelanjaan yang tidak berulang dan hanya dipohon untuk dilaksanakan pada tahun berkenaan sahaja. Contohnya, perolehan aset dan program/aktiviti ke luar negara (perjalanan, penginapan dan makanan). 2.2.12 Rizab mengurus bermaksud lebihan/kurangan di antara Geran dan Hasil Mengurus (sumber dalaman) tahunan dengan perbelanjaan mengurus termasuk pembelian aset dan komitmen tahun semasa. 2.3 Pihak Berkuasa Melulus 2.3.1 Berikut adalah pihak berkuasa melulus mengikut kategori: Kategori Pihak Berkuasa Melulus 1) Cadangan Bajet Mengurus PTj Jawatankuasa Tetap Kewangan 2) Cadangan Bajet Pembangunan 3) Agihan Peruntukan i) Waran Peruntukan Kecil ii) Waran Peruntukan 4) Penggunaan Bajet Pembangunan untuk perbelanjaan selain yang dinyatakan 5) Pindah Peruntukan i) Objek Am yang sama ii) Objek Am yang berbeza iii) Pindah peruntukan daripada vot belanja komited iv) Antara PTj Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia, Perbendaharaan dan Unit Perancang Ekonomi Ketua PTj Naib Canselor Naib Canselor Ketua PTj Bendahari Bendahari Naib Canselor 8
Kategori 6) Permohonan peruntukan tambahan i) Menggunakan peruntukan semasa ii) Menggunakan Rizab a) Pesanan Tempatan yang belum selesai/tertunggak b) Perbelanjaan semasa Pihak Berkuasa Melulus Naib Canselor Jawatankuasa Tetap Kewangan 2.4 Jenis-jenis Bajet 2.4.1 Cadangan Bajet Mengurus; dan 2.4.2 Cadangan Bajet Pembangunan 2.5 Penyediaan Cadangan Bajet 2.5.1 Cadangan Bajet Mengurus 2.5.1.1 Cadangan Bajet Mengurus Tahunan disediakan untuk mendapat peruntukan dari KPT bagi menampung perbelanjaan Universiti. 2.5.1.2 Cadangan Bajet Mengurus Tahunan disediakan setiap dua tahun sekali berdasarkan format yang telah ditetapkan seperti yang digariskan dalam Pekeliling Perbendaharaan dan garis panduan yang ditetapkan dari semasa ke semasa. 2.5.1.3 Pejabat Bendahari juga akan mengeluarkan Surat Pekeliling Bendahari berhubung penyediaan cadangan Bajet Mengurus dua tahun sekali. 2.5.1.4 Penyediaan Bajet Mengurus merangkumi perbelanjaan untuk Dasar Baru dan One-Off sahaja. Manakala, Dasar Sedia Ada merupakan peruntukan tahun semasa yang telah diluluskan oleh KPT dan tidak perlu disediakan lagi. 2.5.1.5 Cadangan Bajet Mengurus Tahunan dan Bajet Tambahan perlu disediakan mengikut format yang ditetapkan. 9
2.5.1.6 Setelah semua Cadangan Bajet Mengurus PTj dikumpulkan, Mesyuarat Pemeriksaan Bajet peringkat Universiti akan diadakan dan dibentangkan oleh Ketua PTj masing-masing. 2.5.1.7 Cadangan Bajet Mengurus PTj yang telah dikemaskini akan dibawa ke Mesyuarat JTK untuk pengesahan dan kelulusan. 2.5.1.8 Cadangan Bajet Mengurus perlu dikemukakan ke KPT tidak lewat dari tarikh yang telah ditetapkan oleh pihak KPT. 2.5.2 Cadangan Bajet Pembangunan 2.5.2.1 Cadangan Bajet Pembangunan perlu disediakan untuk jangka masa panjang iaitu setiap lima tahun sekali di bawah Rancangan Malaysia yang berkaitan mengikut projek dan program yang dirancangkan. 2.5.2.2 PTj yang memerlukan bajet pembangunan untuk melaksanakan projek dan perolehan tertentu akan menyediakan Cadangan Bajet Pembangunan. 2.5.2.3 Anggaran perbelanjaan pembangunan adalah meliputi perkara berikut: i) Bayaran pampasan pembelian tanah; ii) Kos tanah bangunan dan aset tidak alih yang lain; iii) Kos membangunkan kemudahan-kemudahan dan infrastruktur; iv) Kos membina bangunan atau membuat pindaan kepada bangunan; v) Peralatan makmal; vi) Perbelanjaan-perbelanjaan lain yang diluluskan dikenakan kepada akaun pembangunan; atau vii) Perolehan buku. 10
2.6 Agihan Peruntukan 2.6.1 Agihan Peruntukan Mengurus 2.6.1.1 Agihan peruntukan untuk semua PTj akan dibuat pada setiap hujung tahun setelah mendapat surat anggaran perbelanjaan mengurus daripada KPT. 2.6.1.2 Sebelum pengagihan dibuat kepada setiap PTj, agihan perbelanjaan komited hendaklah dibuat terlebih dahulu. Perbelanjaan komited merupakan perbelanjaan utama Universiti yang berlaku setiap tahun dan telah menjadi keutamaan untuk diperuntukkan sebelum mengambil kira perbelanjaan-perbelanjaan lain. Perbelanjaan komited diasingkan dari belanja operasi PTj bagi memudahkan kawalan dan pelaporan. 2.6.1.3 Cadangan agihan hendaklah diluluskan oleh Naib Canselor sebelum peruntukan tersebut diagihkan kepada PTj. 2.6.1.4 Pindah peruntukan daripada vot perbelanjaan komited untuk perbelanjaan lain tidak dibenarkan kecuali dengan kelulusan Bendahari. 2.6.1.5 Perbelanjaan berpusat adalah perbelanjaan bagi vot tertentu yang dipertanggungjawabkan untuk PTj yang ditetapkan sahaja dalam mengawal dan menguruskan perbelanjaan tersebut. 2.6.1.6 Setelah peruntukan diagihkan, PTj perlu membuat agihan mengikut vot (Objek Sebagai) di dalam SMKB berdasarkan perancangan program/aktiviti, fungsi dan lain-lain. PTj perlu mengambil kira pesanan tempatan belum bayar dan belanja pra bayar semasa pengagihan di peringkat PTj dibuat. 2.6.1.7 Baki peruntukan tahun lepas PTj tidak akan dibawa ke tahun semasa, ia akan dimasukkan dan dikumpulkan sebagai rizab Universiti. 11
2.6.2 Agihan Peruntukan Pembangunan 2.6.2.1 Anggaran Perbelanjaan Bajet Pembangunan hendaklah mendapat kelulusan daripada KPT, Perbendaharaan dan Unit Perancang Ekonomi (EPU). Kelulusan perbelanjaan adalah setelah membuat pertimbangan sama ada projek-projek yang telah diluluskan dan dilaksanakan sepenuhnya dan kemungkinan projek-projek yang dicadangkan mempunyai sumber yang cukup dari segi pegawai, bahan-bahan dan kewangan untuk dilaksanakan. 2.6.2.2 Peruntukan Pembangunan akan diagihkan kepada PTj setelah mendapat kelulusan peruntukan dari KPT di bawah RMK yang berkaitan. Surat makluman kepada PTj akan dikeluarkan berkaitan dengan pengagihan peruntukan yang telah diluluskan. 2.6.2.3 Perolehan peralatan merangkumi peralatan makmal, perkakasan komputer dan buku. Kelulusan Naib Canselor diperlukan bagi penggunaan Bajet Pembangunan untuk perbelanjaan selain yang dinyatakan. 2.6.2.4 Baki siling tahun sebelumnya akan dibawa ke tahun berikutnya sehingga lima tahun sebelum RMK baru bermula. 2.7 Pindah Peruntukan 2.7.1 PTj tidak dibenarkan membuat pindah peruntukan yang melibatkan Dasar Baru atau One-Off walaupun terdapat penjimatan kepada peruntukan ini. 2.7.2 PTj tidak dibenarkan membuat pindah keluar peruntukan yang melibatkan emolumen. 2.7.3 Tanggungjawab Ketua PTj 2.7.3.1 Ketua PTj hendaklah memastikan baki peruntukan adalah mencukupi sebelum melaksanakan program/aktiviti. Semua pesanan tempatan dan permohonan pembayaran tidak boleh dikeluarkan sekiranya baki peruntukan tidak mencukupi. 12
2.7.3.2 Ketua PTj adalah diminta untuk membuat perancangan dengan teliti untuk memohon pindah peruntukan. Pindah masuk peruntukan dari satu Objek Sebagai yang telah dikurangkan/viremen keluar hendaklah dielakkan. 2.7.3.3 Ketua PTj adalah dinasihatkan supaya sentiasa mengawasi dan memastikan Buku Vot dikemaskini untuk tujuan kawalan perbelanjaan. 2.7.4 Kategori 2.7.4.1 Objek Am merupakan kategori utama dalam Perbelanjaan atau Hasil. Istilah lain yang digunakan adalah vot dan kepala. Contoh: 20000 - Perkhidmatan dan Bekalan. 2.7.4.2 Objek Sebagai merupakan pecahan dari Objek Am. Contoh Objek Sebagai 21000 - Perbelanjaan Perjalanan dan Sara Hidup. 2.7.4.3 Objek Lanjut merupakan pecahan dari Objek Sebagai. Contoh Objek Lanjut 21107 - Elaun perjalanan/bengkel/kursus/seminar dalam negeri. 2.7.5 Kepentingan pindah peruntukan adalah untuk 2.7.5.1 Menampung peruntukan/perbelanjaan yang melebihi daripada peruntukan asal. 2.7.5.2 Memastikan program/aktiviti yang hendak dilaksanakan tidak tergendala; dan 2.7.5.3 Memastikan semua lebihan peruntukan dapat digunakan sebaik mungkin pada tahun berkenaan. 2.8 Permohonan Peruntukan Tambahan 2.8.1 Sekiranya peruntukan yang diagihkan tidak mencukupi, permohonan tambahan boleh dikemukakan kepada Pejabat Bendahari. Sumber peruntukan tambahan akan ditentukan oleh Naib Canselor sama ada menggunakan baki peruntukan semasa atau rizab. 13
2.8.2 Naib Canselor berkuasa meluluskan penggunaan baki peruntukan semasa. Manakala permohonan rizab akan dipertimbangkan oleh JTK. 2.9 Buku Vot 2.9.1 Buku Vot hendaklah dikemaskini dengan jelas pada setiap masa tentang kedudukan peruntukan termasuk pindah peruntukan, perbelanjaan, tanggungan dan perubahan kepada peruntukan untuk memastikan perbelanjaan bagi setiap Objek Am dan Objek Sebagai tidak melebihi peruntukan. 2.9.2 Penyelenggaraan 2.9.2.1 Buku Vot hendaklah diselenggara mengikut klasifikasi peruntukan atau kod objek; dan 2.9.2.2 Bagi peruntukan pembangunan dan mengurus, Buku Vot hendaklah diselenggara secara berasingan bagi merekod perbelanjaan dan peruntukan. 2.9.3 Elemen dalam Buku Vot terdiri daripada: 2.9.3.1 Geran peruntukan agihan awal; 2.9.3.2 Geran tambahan peruntukan; 2.9.3.3 Tanggungan bawa ke hadapan; 2.9.3.4 Viremen masuk; 2.9.3.5 Viremen keluar; 2.9.3.6 Perbelanjaan; 2.9.3.7 Tanggungan pesanan tempatan; 2.9.3.8 Pelarasan tanggungan pesanan tempatan; dan 14
2.9.3.9 Pembatalan tanggungan pesanan tempatan. 2.9.4 Penyesuaian Buku Vot mesti dilaksanakan untuk: 2.9.4.1 Mengesan bayaran yang tidak dibenarkan; 2.9.4.2 Mengesan perbezaan atau kesilapan akaun seperti kesilapan kod PTj atau vot; 2.9.4.3 Laporan pemantauan peruntukan, perbelanjaan dan tanggungan dapat disediakan; dan 2.9.4.4 Perbandingan dengan Laporan Prestasi Perbelanjaan Bulanan dapat dilaksanakan. 2.10 Kawalan Peruntukan 2.10.1 Setiap PTj hendaklah berbelanja tidak melebihi peruntukan yang diagihkan/diluluskan. 2.10.2 Penganjuran program/aktiviti oleh PTj perlu mendapatkan kelulusan daripada pihak berkuasa melulus. 2.10.3 Ketua PTj hendaklah mengawal peruntukan dan memastikan bahawa peruntukan kewangan yang diterima, dibelanjakan dan diakaunkan mengikut peraturan-peraturan yang telah ditetapkan. 2.10.4 Segala perbelanjaan hendaklah dibelanjakan secara berhemat dan mengikut program/aktiviti PTj yang telah dirancangkan untuk mencapai objektif Universiti. 2.11 Laporan Bajet 2.11.1 Pejabat Bendahari dikehendaki menyediakan laporan berkaitan bajet kepada KPT dan Perbendaharaan mengikut tarikh dan format yang telah ditetapkan sama ada pada setiap bulan, suku tahun atau tahunan. 2.11.2 Pejabat Bendahari juga dikehendaki menyediakan laporan untuk mesyuarat JPKA dan laporan-laporan lain yang diperlukan dari semasa ke semasa. 15
2.12 Laporan Prestasi Perbelanjaan Bulanan 2.12.1 Pejabat Bendahari akan mengeluarkan Laporan Prestasi Perbelanjaan Bulanan bagi menunjukkan baki peruntukan dan perbelanjaan serta tanggungan kepada setiap PTj sebelum atau selewat-lewatnya pada 15 hb bulan berikutnya. 2.12.2 PTj hendaklah menyemak dan memastikan laporan yang dikeluarkan adalah betul. 2.12.3 Sekiranya terdapat perbezaan jumlah, Pejabat Bendahari hendaklah dimaklumkan dengan segera untuk tindakan semakan dan pembetulan sekiranya perlu. 16