Tajuk Topik PROGRAM LATIHAN UNTUK GURU TMK TAHUN 5 BAHAGIAN PENDIDIKAN GURU KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA DUNIA PANGKALAN DATA 1.0 Pengenalan Pangkalan Data A. Objektif Pada akhir sesi guru dapat: 1. Membanding beza data dan maklumat 2. Memberi pengertian dan kepentingan pangkalan data 3. Menstrukturkan kaedah penyimpanan data secara bermakna 4. Menunjukkan secara grafik organisasi pangkalan data dan hirarki data 5. Menyatakan ciri-ciri Pangkalan Data B. Kandungan Pengajaran 1. Pengertian Data dan Maklumat 2. Pangkalan Data 3. Perkembangan Sistem Pengurusan Pangkalan Data Secara Elektronik 4. Rekabentuk dan Model Pangkalan Data 5. Organisasi Pangkalan Data 6. Ciri-ciri Pangkalan Data 1
1. PENGERTIAN DATA DAN MAKLUMAT Definisi Contoh Data Data merupakan himpunan fakta mentah mengenai sesuatu benda, kejadian, orang atau entiti yang terdiri daripada perkataan, angka atau gambar Data boleh menjadi sesuatu fakta yang bermakna atau tidak bermakna sehingga fakta-fakta tersebut diproses. Markah ujian bulanan bagi mata pelajaran Matematik untuk setiap murid di dalam satu kelas.. Maklumat Maklumat merupakan hasil daripada pengumpulan, pemprosesan dan penganalisaan data yang boleh digunakan untuk membuat sesuatu keputusan. Maklumat yang dihasilkan ini lebih bermakna dan mudah untuk difahami. Purata markah ujian bulanan bagi mata pelajaran Matematik untuk satu kelas. Secara ringkasnya, hubungan di antara data dan maklumat boleh digambarkan seperti rajah di bawah; Data Data Kutip Simpan Proses Sunting Susun Maklumat 2
Contoh Perkaitan Data Dan Maklumat Muhammad Irfan bin Azmi DATA 11 24 Oktober 2003 031024-14-4263 45, Lorong Jaya 6 Taman Jaya Bandar Tun Razak 56000 Kuala Lumpur MAKLUMAT MURID Nama : Muhammad Irfan bin Azmi Umur : 11 Tahun Nombor Kad Pengenalan : 031024 14 4263 Tarikh Lahir : 24 Oktober 2003 Alamat : 45, Lorong Jaya 6, Taman Jaya Bandar Tun Razak 56000 Kuala Lumpur 3
2.0 PANGKALAN DATA 2.1 Pengenalan Pangkalan Data Pangkalan data boleh diilustrasikan sebagai tempat pengumpulan dan penyimpanan data. Pangkalan data ini boleh terbahagi kepada dua iaitu secara sistem fail atau secara elektronik. Pangkalan data ini memudahkan data atau maklumat ini dicapai, diuruskan atau dikemaskini. 2.2 Sistem Fail Sistem fail digunakan untuk menyimpan semua maklumat dalaman dan luaran yang berkaitan dengan sesuatu projek, produk, tugas, pelanggan atau pekerja. Penyimpanan fail bermula secara manual. Dalam sistem fail secara manual, data dan maklumat disimpan di dalam fail-fail kertas. Setiap fail dilabelkan dan disimpan bagi tujuan mudah dicapai dan sebagai langkah keselamatan fail-fail tersebut Kemudian diperkenalkan data dalam sistem berkomputer yang disimpan dengan menggunakan sistem fail biasa. Konsep pangkalan data timbul hasil daripada keperluan untuk membina sistem pemprosesan data yang banyak bagi menyokong aplikasi-aplikasi di organisasi yang memerlukannya. Pangkalan data merupakan himpunan data-data berkaitan yang dikongsi bersama oleh pelbagai kategori pengguna bagi memenuhi kehendak dan keperluan maklumat sesebuah organisasi. 4
2.3 Sistem Fail Biasa Secara Berkomputer Data Murid Hal Ehwal Murid Sistem Hal Ehwal Murid Fail Hal Ehwal Murid Data Disiplin Data Bantuan Data Murid Ko-kurikulum Sistem Ko- Kurikulum Fail Ko- Kurikulum Data Sukan Data Kelab Data Murid Guru Sistem Maklumat murid Fail Maklumat Murid Data Penjaga Data Akademik 2.4 Sistem Fail Secara Sistem Pengurusan Pangkalan Data Hal Ehwal Murid Sistem Hal Ehwal Murid Data Murid Data Disiplin Ko-kurikulum Sistem Ko- Kurikulum Sistem Pengurusan Pangkanalan Data Data Bantuan Data Sukan Data Kelab Data Penjaga Guru Sistem Maklumat murid Data Akademik 5
Kelemahan Sistem Fail Secara Manual Rekod sukar diubah Memerlukan masa yang panjang untuk proses carian Memerlukan lokasi penyimpanan fail yang besar Kelemahan Sistem Fail Secara Berkomputer Pengulangan Data Tiada kawalan pusat boleh menyebabkan data yang sama disimpan berulangkali Data Lewah Data atau rekod yang sama disimpan dalam dua atau lebih fail Ketidakselarasan Data Data dalam satu fail dikemaskini tanpa mengemaskini fail lain yang disimpan oleh jabatan lain. Kawalan Data Yang Lemah Terdapat jabatan yang mempunyai data yang tidak lengkap Pengasingan Data Data disimpan berasingan menyukarkan proses penggabungan maklumat Kebersandaran Format Data Fail disimpan dalam format berlainan menyebabkan ia sukar untuk dikemas kini dan diproses Kebaikan Sistem Fail Secara Sistem Pengurusan Pangkalan Data Mengelakkan pengulangan dan lewahan data Keselarasan data lebih terjamin ahan data Memudahkan kawalan dan perkongsian data ahan data Capaian data lebih pantas dan tepat ahan data Keselamatan data lebih terjamin Kebebasan format data yang disimpan ahan data Mampu menampung lebih ramai pengguna melalui capaian serentak ahan data 6
3.0 PERKEMBANGAN SISTEM PENGURUSAN PANGKALAN DATA SECARA ELEKTRONIK Secara ringkasnya sejarah pembangunan sistem pengurusan pangkalan data secara elektronik ini boleh dibahagikan kepada 3 generasi. Generasi pertama ini bermula sekitar tahun 1968 yang dikenali sebagai Information Management System (IMS) yang digunakan untuk projek pendaratan Apollo di bulan yang berasaskan kepada hirarki. Generasi kedua merupakan penanda aras atau panduan kepada perisian-perisian sistem pangkalan data yang ada sekarang. Bahasa pertanyaan struktur (SQL) yang dibangunkan oleh IBM awal 1970-an juga menjadi perkara penting dalam generasi ini. Generasi terkini telah berkembang bersama-sama dengan peningkatan penggunaan pengaturcaraan berorientasikan objek. Kemunculan sistem pangkalan data XML dan NoSQL menjadi pemangkin kepada pembangunan sistem pangkalan data. Sistem pangkalan data XML merupakan sistem pangkalan data yang berorientasikan struktur dokumen. Sistem pangkalan data NoSQL pula merupakan sistem pangkalan data yang yang menyediakan mekanisma penyimpanan dan capaian semula data dan maklumat. 7
4.0 REKABENTUK DAN MODEL PANGKALAN DATA Rekabentuk pangkalan data merujuk kepada rekabentuk logikal struktur asas penyusunan data untuk penyimpanan data. Model pangkalan data merupakan model data yang menentukan struktur logikal bagaimana data itu disimpan, disusun dan dikendalikan. Terdapat beberapa model pangkalan data utama yang digunakan iaitu: Model Hirarki (Hierarical Database Model) Model Jaringan (Network Model) Model Hubungan (Relational Model) Model Hubungan Entiti (Entity-relational Model) Pertimbangan dalam merekabentuk pangkalan data Tujuan pangkalan data Perlu mengetahui apakah maklumat yang akan diproses oleh pangkalan data tersebut. Ini bagi menentukan apakah subjek (entiti) dan fakta apa mengenai subjek tersebut (atribut) yang perlu disimpan. Apakah Itu Entiti Dan Atribut? Entiti Suatu objek unik dan boleh dikenal pasti dalam sesuatu persekitaran seperti orang, tempat atau benda yang boleh dikutip dan disimpan sebagai data. Atribut Ciri-ciri yang menerangkan sesuatu entiti Contoh: Entiti = Murid Atribut untuk Murid adalah seperti: Nombor kad pengenalan Nama Tarikh Lahir Alamat Kelas 8
Entiti Atribut Nombor kad pengenalan Nama Murid Tarikh lahir Alamat Kelas 9
Jenis Data Teks Mengandungi teks dan angka yang tidak digunakan untuk membuat operasi matematik atau logik. Contoh : Nama murid, nombor kad pengenalan dan umur Nombor Mengandungi angka yang khusus digunakan untuk membuat operasi matematik atau logik. Contoh : Markah Peperiksaan Penggal 1 Kelas 6A Tarikh/Masa. Mengandungi data khusus untuk tarikh dan masa. Contoh : 4/17/14, 05:34:00 PM, Thursday, April 17, 2014 Mengandungi data khusus yang meliputi gambar, suara dan data dari OLE Object aplikasi lain. Organisasi Pangkalan Contoh Data : Gambar murid, gambar guru dan lagu 10
5. ORGANISASI PANGKALAN DATA Di dalam pangkalan data, data-data akan disimpan dan direkod di dalam bentuk jadual mengikut medan-medan yang telah ditentukan. Pangkalan data boleh terdiri daripada satu atau lebih jadual. Gambar rajah di bawah adalah contoh jadual yang terdiri daripada gabungan rekod dan medan. Berikut adalah istilah dan penerangan berkenaan Jadual, Rekod dan Medan. Istilah Keterangan Jadual Koleksi rekod-rekod yang berkaitan Rekod Koleksi medan yang berkaitan dan dalam jadual Selalunya medan berada pada kedudukan baris dijadual. Medan Kombinasi satu atau lebih bait atau aksara Setiap medan diwakili oleh lajur pada jadual Medan merupakan unit terkecil dalam sistem pangkalan data. 11
Hirarki Data Hirarki data adalah sebuah piramid yang menunjukkan bagaimana data disusun dari unit yang kecil kepada unit yang besar dan kemudian membentuk sebuah pangkalan data. Gambar rajah di bawah menunjukkan perkaitan dan susunan data mengikut hirarki data. 12
13
6. CIRI-CIRI PANGKALAN DATA Pangkalan data mempunyai ciri-ciri dan keupayaan yang tertentu seperti dapat mengemaskini, menyusun dan menapis maklumat yang dikehendaki. Lihat jadual di bawah. Operasi Asas Kegunaan Update (kemaskini) Proses untuk mengubah isi kandungan bagi rekod di dalam fail/jadual. Proses ini mungkin menambah, memadam atau mengubah isi kandungan rekod. Insert (memasukkan) Proses untuk menambah rekod baru ke dalam fail/jadual. Delete (memadam) Proses untuk mengeluarkan rekod daripada fail/jadual. Sort (susun) Untuk menyusun rekod di dalam fail/jadual berdasarkan kepada kriteria tertentu seperti susunan rekod mengikut tarikh. Menyusun rekod mengikut urutan ascending ( A ke Z) dan descending ( Z ke A) Filter ( tapis) Menapis satu atau lebih rekod dalam keadaan tertentu. Sistem Pengurusan Pangkalan Data Database Management System (DBMS) Sistem Pengurusan Pangkalan Data atau Database Management System (DBMS) adalah satu sistem perisian yang membolehkan pengguna mentakrif, mencipta, menyusun, mengemas kini, mengurus dan menyelenggara pangkalan data. DBMS turut mengawal capaian terhadap data dalam pangkalan data. DBMS boleh dianggap sebagai antaramuka di antara pengguna dan pangkalan data di mana ia membantu pengguna mencapai dan memanipulasikan data yang disimpan di dalam pangkalan data. Antara DBMS yang biasa digunakan ialah Microsoft Access, dbase III Plus, FoxBASE Plus, Oracle, MS SQL Server, SoftBASE, Clipper, Paradox 14
Contoh-contoh Perisian Sistem Pengurusan Pangkalan Data 15
Contoh-contoh Sistem Pengurusan Pangkalan Data 16