3.6 REKA BENTUK BANDAR Profil Fizikal dan sosial budaya

Transkripsi

1 3.6 REKA BENTUK BANDAR Profil Aspek reka bentuk amat diberi penekanan dalam pembangunan sebuah bandar. Ia melibatkan proses membentuk persekitaran fizikal (physical setting) bagi kehidupan dan aktiviti sesuatu bandar. Ia juga melibatkan proses mereka bentuk bangunan, kelompokan bangunan, ruang-ruang luaran dan landskap. Bagi memperkukuhkan imej, interaksi antara komponen-komponen bandar adalah sangat penting bagi pembangunan masa hadapan. Tumpuan kajian reka bentuk adalah kepada kawasan bandar yang utama iaitu Bandar Machang, Temangan dan Pekan Pulai Chondong. sebagai bandar utama perlu diberi keutamaan bagi meningkatkan imej dan kualiti perbandarannya. Langkah ini penting untuk kemajuan pada masa hadapan. Beberapa aspek reka bentuk bandar perlu telah diambil kira semasa kajian dijalankan. Daripada kajian yang telah dijalankan, didapati bahawa masih kurang penekanan terhadap imej dan karakternya. Pembahagian zon perancangan adalah tidak jelas kerana masih ada pembangunan yang bercampur seperti zon pentadbiran bercampur dengan zon perumahan, Ini telah menyebabkan fungsi zon ini kelihatan tidak ketara. Selain daripada itu, penyediaan pengindahan bandar adalah kurang kerana lanskap jalan dan ruang pejalan kaki hanya terdapat disebahagian tempat dan tidak berkesinambungan antara satu dengan yang lain. Reka bentuk bangunan di ini terbahagi kepada dua iaitu bangunan bercirikan moden dan bangunan lama. Pekan Temangan dan pekan Pulai Chondong merupakan pekan kecil di mana elemenelemen reka bentuk bandar seperti mercu tanda dan perabot jalannya adalah tidak jelas. Fasad bangunan lama di kedua-dua bandar ini adalah tidak kukuh dan kebanyakkanya kelihatan usang di mana ia telah mencemarkan kualiti pemandangan di kedua-dua pekan ini. Elemen-elemen reka bentuk bandar dan reka bentuk bangunan di pekan ini perlulah diperkukuhkan Fizikal dan sosial budaya i. Morfologi bandar adalah merupakan bandar utama yang berkembang daripada pekan lama dan seterusnya membentuk kawasan baru dimana kebanyakan bangunannya adalah bercirikan moden. Bandar ini menghadapi tekanan dan saingan daripada bandar-bandar di sekitarnya seperti bandar Kuala Krai, Pasir Puteh, Kota Bharu dan Tanah Merah. Bandar-bandar disekitarnya adalah bandar-bandar besar yang menyediakan kemudahan-kemudahan yang baik kepada penduduk Kelantan dan ini menyebabkan kelihatan mati. Pembinaan by Pass yang merentasi sedikit sebanyak telah menenggelam kerana dahulunya merupakan tempat persinggahan bagi orang ramai yang menuju ke Kota Bharu, Kuala Krai, dan Pasir Puteh. Reka bentuk Bandar 3.6-1

2 Pembangunan Pusat awal 1950-an Pembangunan kawasan komersial atau perdagangan adalah tertumpu dan berkelompok di jalan utama ke Pasir Puteh. Seluruh bangunan perniagaan ini menggunakan kayu sebagai bahan binaan. Pembangunan Pusat 1980-an Aktiviti pembangunan komersial mula berkembang dan kebanyakkan kemudahan-kemudahan dan pusat pentadbiran telah mula dibina di sekitar kawasan perdagangan. Bangunanbangunan ini adalah daripada batu dan gaya senibina yang simple dan moden Pembangunan Pusat 2010 Guna tanah komersial, institusi dan kawasan perumahan terancang telah mula bertambah seiring dengan fungsi Pusat iaitu sebagai pusat pentadbiran dan perdagangan. Reka bentuk Bandar 3.6-2

3 Pekan Temangan Pekan ini adalah pekan lama yang dilengkapi kemudahan pengangkutan air dan keretapi. Pekan ini juga dahulunya adalah tempat pelabuhan kecil, namun pekan ini kelihatan tidak lagi berfungsi sebagai tempat pelabuhan dan ini juga telah menghalang pekan ini daripada berkembang. Pekan Pulai Chondong Pekan Pulai Chondong membangun disepanjang jalan utamanya dalam skala yang kecil. Kebanyakan bangunan adalah bangunan lama dan kelihatan usang. Bangunan peniagaan di pekan ini adalah tidak selamat strukturnya kerana kebanyakannya diperbuat daripada kayu yang mudah terbakar. Kurangnya aksesibiliti ke pekan ini juga telah menyebabkan ia terpinggir. ii. Corak penggunaan reruang bandar semasa (fabrik bandar) iii. Di masih terdapat reruang kosong yang tidak dibangunkan dimana ia boleh dilihat di antara blok-blok perniagaan sedia ada dan ini telah menyebabkan pembentukan bandar adalah tidak seimbang dan seragam. Ia juga boleh menjejaskan imej sebagai bandar utama. Pekan Temangan Pekan Temangan adalah merupakan bandar kecil namun masih terdapat reruang bandar yang masih belum dibangunkan dan ini telah menyebabkan pembangunan adalah tidak sekata. Pekan Pulai Chondong Reruang bandar di Pekan Pulai Chondong adalah sekata namun, terdapat bangunan perniagaan yang telah musnah disebabkan kebakaran, dan ini menyebabkan ruang ini terbiar bersama-sama bangunan perniagaan yang masih belum dibaik pulih. Imej dan identiti bandar Reruang kosong antara bangunan di bandar Machang Reruang bangunan lama yang terbiar di Pulai Chondong Imej dan identiti sebagai bandar utama masih tidak jelas. Ini adalah disebabkan oleh kekurangan bangunan tadbir, bangunan perniagaan dan institusi yang boleh menyokong pembangunan di sekitarnya. Tiada pengezonan identiti yang ketara di. Reka bentuk Bandar 3.6-3

4 Pekan Temangan Pekan Temangan adalah merupakan pekan lama berskala kecil. Terdapat bangunan lama yang boleh dikekalkan dan diadaptasi reka bentuknya bagi pembangunan akan datang. Pembangunan Pekan Temangan adalah sangat baik kerana terletak di tepi sungai, namun keadaan jeti adalah tidak menarik dan perlu di baik pulih bagi menjadikan meningkatkan kualiti imej dan karakter Pekan Temangan. Pekan Pulai Chondong Pulai Chondong adalah bandar yang terbentuk di sepanjang jalan. Imej dan karakter yang membentuk Pekan Pulai Chondong adalah tidak ketara dan tidak menarik. Bangunan perniagaan dan bangunan lain yang terdapat di Pulai Chondong adalah tidak tersusun dimana ia menyebabkan imej perbandaran di Temangan terjejas. iv. Visual, vista dan koridor dan Entry statement (gerbang) Berdasarkan inventori reka bentuk bandar yang telah dijalankan terdapat satu gerbang (entry statement) yang jelas di salah satu jalan utama ke. Visual dan vista di sepanjang jalan-jalan adalah tidak menarik dan tidak menyeluruh. Perabot jalan sedia ada tidak dapat memberi kualiti permandangan yang berkesan bagi meningkatkan imej. (Rajah 3.6.1) Pekan Temangan Pembangunan Pekan Temangan di tepi sungai memberikan potensi kepada kualiti visual, vista dan pembentukkan koridor yang menarik bagi bandar ini. Namun, aspek penjagaan dan pembaikpulihan pembangunan di tepi sungai Pekan Temangan kurang diberi perhatian. Keadaannya yang tidak terjaga dan terancang di dapati sewaktu kajian dijalankan. Pintu masuk ke Pekan Temangan adalah tidak jelas kerana tiada pembentuk monumen, pintu gerbang atau papan tanda selamat datang di sepanjang jalan ke Pekan Temangan. (Rajah 3.6.2) Pekan Pulai Chondong Koridor yang terbentuk bagi Pekan Pulai Chondong adalah daripada pembangunan bangunan perniagaan yang terdapat di sepanjang jalan namun bangunan perniagaan ini adalah tidak terjaga dan menyebabkan kualiti visual dan vista bagi bandar ini terjejas. Pintu masuk ke bandar ini juga tidak jelas. (Rajah 3.6.3) Rupabentuk bandar (urban form) i. Townscape a. Latar langit Latar langit adalah bangunan lama dan bangunan baru perniagaan dan susun atau bangunan ini berkonsepkan sistem grid. Latar langit di ini adalah mendatar kerana purata ketinggian bangunan yang terdapat di adalah bangunan dua tingkat. Ketinggian bangunan adalah masih terkawal yang telah membentuk latar langit yang sekata. (Rajah 3.6.1) Reka bentuk Bandar 3.6-4

5 Latar langit -bangunan baru perniagaan Keadaan bangunan pernigaan lama yang tidak terjaga merosakkan visual Pekan Pulai Chondong Pekan Temangan dan Pulai Chondong Purata ketinggian bangunan di Pekan Temangan dan Pulai Chondong adalah bangunan dua tingkat dan ini membentuk latar langit yang seragam. Kebanyakkan bangunan di Pekan Temangan dan Pulai Chondong adalah bangunan lama dan ini membentuk latar langit bangunan- lama. (Rajah 3.6.2, Rajah bangunan 3.6.3) Latar Langit di Pulai Chondong- lama bangunan perniagaan b. Mercu tanda Mercu tanda yang terdapat di adalah jam besar di kawasan lapang hadapan mahkamah Machang. Selain daripada itu, mercu tanda lain yang boleh dijadikan titik rujukan adalah bangunan D Cael Deon. Bangunan ini adalah bangunan dua tingkat tetapi reka bentuk bangunannya yang unik membuatkan bangunan ini sesuai dijadikan mercu tanda bagi. Masjid Sultan Yahya juga boleh dijadikan sebgai mercu tanda. (Rajah 3.6.1) Menara Jam Masjid Sultan Yahya Bandar Machang Bangunan D Cael Deon Pekan Temangan dan Pulai Chondong Tiada bangunan menarik yang boleh dijadikan mercu tanda bagi kedua-dua bandar ini. Kebanyakkan bangunan adalah bangunann lama dua tingkat. (Rajah 3.6.2, Rajah 3.6.3) Reka bentuk Bandar 3.6-5

6 c. Nodus atau kawasan tumpuan Kawasan yang menjadi tumpuan bagi adalah kawasan lapang dihadapan mahkamah Machang, stesen bas, dan pasar basah Machang yang bertempat di tengah-tengah Bandar Machang. Kawasan tumpuan ini juga telah membantu membentuk reruang awam yang positif. Namun kurangnya kemudahan laluan pejalan kaki, dan perabot jalan yang tidak tersusun juga Pasar basah yang menjadi titik telah menjadi salah satu faktor kawasan tumpuan di titik tumpuan ini kurang dikunjungi seperti kawasan lapang yang terdapat di hadapan bangunan mahkamah Machang. (Rajah 3.6.1) Pekan Temangan Kawasan tumpuan bagi Pekan Temangan adalah stesen keretapi dan jeti Temangan. Kawasan ini menjadi tumpuan kerana perkhidmatan yang disediakan iaitu kemudahan pengangkutan yang memudahkan penduduk bergerak ke satu tempat ke satu tempat yang lain. (Rajah 3.6.2) Stesen keretapi Temangan Pulai Chondong Di Pekan Pulai Chondong, kawasan yang menjadi titik tumpuan adalah pasar basah yang terletak di tengah-tengah antara bangunan perniagaan lama Pulai Chondong. (Rajah 3.6.3) ii. Streetscape a. Perabot jalan Keadaan semasa menunjukkan kurangnya keseninambungan perabot jalan dan lanskap di sepanjang jalan utama. Perabot jalan hanya disediakan disesetengah tempat sahaja seperti di jalan lama ke Pasir Puteh. Pekan Temangan dan Pulai Chondong Kajian mendapati di kedua-dua Pekan Temangan Kurangnya elemen perabot dan Pulai Chondong kurangannya perabot jalan jalan seperti lanskap di seperti lampu jalan dan papan-papan tanda sama ada di sepanjang jalan utama ke Pekan Temangan dan Pulai Chondong atau di dalam bandar-bandar tersebut. Reka bentuk Bandar 3.6-6

7 b. Laluan pejalan kaki, beranda Kemudahan laluan pejalan kaki hanya di terletak disebahagian kawasan di dan laluan ini adalah tidak berbumbung dan Ini telah menyukarkan pengguna jalan kaki. Reka bentuk laluan pejalan kaki sedia ada juga adalah tidak sesuai untuk pengguna kurang upaya. Beranda adalah merujuk kepada koridor atau kaki lima di bangunan perniagaan. Kebanyakan seni bina beranda yang terdapat di adalah tidak mesra pengguna kurang upaya. Ketinggian antara blok perniagaan di bandar ini adalah berbeza mengikut keadaan topologinya dan tangga digunakan untuk Aras beranda yang tinggi dan tidak mempunyai ram untuk golongan kurang upaya memudahkan pengguna, namun tiada ram disediakan bagi golongan kurang upaya. Pekan Temangan dan Pulai Chondong Pembangunan laluan pejalan kaki adalah penting untuk pergerakan pengguna di dalam bandar, namun kajian mendapati tiada laluan pejalan kaki disediakan di Pekan Temangan dan Pekan Pulai Chondong. Seperti Bandar Machang, reka bentuk beranda di bangunan perniagaan Pekan Temangan dan Pulai Chondong adalah tidak mesra pengguna bagi golongan kurang upaya Aras beranda bangunan perniagaan di Temangan yang tinggi dengan reka bentuk yang tidak mesra pengguna terutama golongan kurang upaya Beranda bangunan perniagaan di Pulai Chondong dengan reka bentuk yang tidak mesra pengguna Reka bentuk Bandar 3.6-7

8 Reka bentuk Bandar 3.6-8

9 Reka bentuk Bandar 3.6-9

10 Reka bentuk Bandar

11 3.6.4 Fizikal dan Reka bentuk bangunan i. Struktur bahan binaan bangunan, ketinggian dan gaya senibina bangunan Jadual 3.6.1: Fizikal dan Reka bentuk Bangunan Perkara Ketinggian Bangunan Gaya Senibina Bangunan Struktur Bahan Binaan Bangunan Bandar Machang a. 1 Tingkat =52 unit bangunan b. 2 Tingkat =206 unit bangunan c. 3 Tingkat = 7 unit bangunan d. 4 Tingkat= 13 unit bangunan e. 5 Tingkat= 2 unit bangunan Temangan a. 1 Tingkat =21 unit bangunan b. 2 Tingkat =20 unit bangunan Pekan Pulai Chondong c. 1 Tingkat = 36 unit bangunan d. 2 Tingkat =15 unit bangunan e. 3 Tingkat=1 a. Kedai Moden=16 b. Kedai era 50an=61 c. Moden=16 d. Rumah Kedai Moden=11 e. Moden bercirikan tempatan=2 f. Rumah Kedai Moden=174 g. Rumah Kedai Era 50an=8 h. Era 50an=3 a. Kedai era 50an=21 b. Moden=2 c. Rumah Kedai Moden=11 d. Rumah Kedai Awal=4 e. Rumah Kedai Era 50an=3 a. Kedai era 50an=24 b. Moden=5 c. Rumah Kedai Moden=8 d. Rumah Kedai Era 50an=16 e. Era 50an=4 Sumber: Kajian Lapangan Sektor Reka Bentuk Bandar, RT Jajahan Machang 2010 a. Batu=204 b. Batu dan kayu=3 c. Batu dan zink=1 d. Kayu=71 e. Kayu dan batu=1 a. Batu=16 b. Batu dan kayu=5 c. Batu dan Keluli=2 d. Kayu=14 e. Kayu dan Zink=4 a. Batu=22 b. Kayu=22 c. Batu dan kayu=8 Purata ketinggian bangunan di ialah 2 tingkat iaitu 74 peratus daripada jumlah keseluruhan inventori bangunan. Aras ketinggian bangunan paling tinggi di ialah 5 tingkat seperti bangunan berhadapan Masjid Sultan Yahya. Ketinggian bangunan di adalah sekata namun terdapat beberapa bangunan lama dan baru yang tidak seimbang aras ketinggiannya bagi satu blok bangunan perniagaan (Rajah 3.6.4). Kebanyakan bahan binaan bangunan (73 peratus) adalah daripada batu dimana kebanyakkannya adalah bangunan baru bercirikan moden. (Rajah ) Manakala bagi gaya senibina bangunan di terdiri daripada kedai moden, kedai era 50an, moden, rumah kedai moden, moden bercirikan tempatan, rumah kedai moden rumah kedai era 50an dan era 50an. Kedai moden adalah bangunan satu tingkat dan rumah kedai moden adalah bangunan 2 tingkat. Bangunan moden merujuk kepada bangunan bukan perniagaan seperti bangunan Majlis Daerah Machang. Kebanyakkan bangunan adalah rumah kedai moden iaitu sebanyak 62 peratus daripada jumlah keseluruhan. Kebanyakan bangunan berada dalam struktur yang baik dan memerlukan aspek penjagaan pada masa hadapan bagi mengekalkan struktur bangunan yang baik. (Rajah 3.6.7) Reka bentuk Bandar

12 Rumah Kedai Moden Ketinggian bangunan yang tidak sekata Rumah Kedai Era 50an Pekan Temangan Purata ketinggian bangunan di ialah 1 tingkat sahaja daripada 41 unit bangunan yang dikaji (Rajah 3.6.5). Purata bahan binaan bangunan adalah daripada batu iaitu sebanyak 16 unit dan bahan binaan yang bercampur iaitu daripada batu, keluli dan kayu. Walau bagaimanapun, sebanyak 23 unit bangunan perniagaan daripada 41 unit bangunan adalah bahan binaan kayu. Struktur bahan binaan bangunan ini adalah tidak selamat jika berlaku kebakaran (Rajah ).Selain daripada itu, terdapat banyak bangunan yang sudah usang dan tidak terjaga di mana ia mencacatkan kualiti permandangan Pekan Pulai Chondong. Gaya senibina bangunan di pekan ini ialah kedai era 50an iaitu kedai yang terdiri daripada satu tingkat sahaja. (Rajah 3.6.8) Rumah kedai awal yang perlu dipeliharaan struktur rekaannya Rumah kedai era 50an yang usang dan tidak terjaga Pekan Pulai Chondong Purata bahan binaan bangunan di pekan ini adalah sekata yang berasaskan batu dan kayu dan sebanyak 24 daripada 52 bangunan yang dikaji adalah kedai era 50an yang dibina hanya satu tingkat (Rajah ) Rata-rata ketinggian Rumah Kedai Moden bangunan di pekan ini ialah satu tingkat sahaja (Rajah 3.6.6). Seperti pekan ini juga kurang pembangunan baru kerana aksesibilitinya yang terhad. Kedai Era 50an yang tidak terjaga strukturnya Reka bentuk Bandar

22 3.6.5 Cadangan Awal Mempertingkatkan Permeability Bandar i. Mempertingkatkan permeability bandar dengan memperbaiki kualiti persimpangan dan juga melengkapkan rangkaian pejalan kaki sedia ada serta menyediakan papan petunjuk arah di dalam kawasan perniagaan dan kawasan lain yang sesuai untuk mencapai tahap yang tinggi di dalam deria penunjuk arah. ii. iii. iv. Memperbaiki, memperindah dan membentuk frontage (bahagian hadapan bangunan atau hadapan lot atau di kiri kanan jalan utama); a. Penanaman pokok dan reka bentuk pagar bagi memperindahkan kualiti pandangan ke arah bangunan kerajaan b. Pengawalan papan iklan di bangunan perniagaan dan papan bil (billboard) di jalan-jalan utama. Penyusunan semula bentuk papan tanda atau pemasangan papan tanda baru hendaklah menyokong fasad bangunan sedia ada. Tambahan struktur ke atas bangunan pula hendaklah harmoni serta memberi nilai tambah kepada keseluruhan fasad bangunan Meningkatkan kualiti dan membentuk nodus, kawasan lapang serta reruang awam; a. Menganjurkan aktiviti-aktiviti privatized event yang mampu menarik pengunjung ke kawasan reruang awam b. Mempertingkatkan imej kawasan sungai sedia ada iaitu sungai di Pekan Temangan bagi menggalakkan pembentukkan koridor sungai dan membentuk aktif frontage. c. Membentuk persekitaran yang menarik dengan mewujudkan aktiviti perniagaan di sepanjang sungai Temangan. Meningkatkan tahap legibility bandar a. Pembentukan mercu tanda, penyataan ketibaan, pemasangan dan papan tanda. b. Menyediakan papan tanda / citra awam dan penataan lanskap yang menarik di kawasan pintu masuk c. Menambah dan membaikpulih laluan pejalan kaki yang sesuai untuk semua golongan termasuk golongan kurang upaya. Reka bentuk Bandar