Transkripsi

1

2

3

4

5

6

7

8 Satu Kajian Kes Kanak-Kanak Pra Sekolah Norazizah Binti Abdul Rahman, Sopia Binti Md Yassin Eksistensi Budaya Betawi dalam Masyarakat Multikultural di Jakarta Rudy Gunawan Batik Motif Kumpeni sebagai Salah Satu Kekayaan Motif Batik Cirebon Susi Machdalena Potensi Pembanguna Pelancongan Berasaskan Warisan di Bandar lama Diraja Jugra, Selangor: Satu Analisis SWOT Zainab binti Roslan Batu Acheh: Jumpaan Terbaharu Di Pulau Langkawi, Kedah Malaysia Ahmad Helmi Mohd Mukhtar Arkeopelancongan Di Lembah Bujang: Isu, Dilema Dan Cabaran Farhana Abdullah Gastronomi Dalam Teks Sastera Melayu Lama: Satu Wacana Dari Perspektif Warisan Khalila Ilia Ismail Tatkala Pemerintah Menyelinap Di Atas Ranjang LGBTIQA Mohd Faizal Musa Arkeologi Islam: Suatu Penilaian Semula Muhamad Shafiq Bin Mohd Ali Ruang Peribadi Sebagai Hak Individu Dalam Kalangan Masyarakat Melayu : Satu Kajian Preliminari Suhaini Md Noor Motif Manusia Dalam Polahias Keranda Kayu Balak Di Sabah Yunus Sauman Sabin - 644

9 POTENSI PEMBANGUNAN PELANCONGAN BERASASKAN WARISAN DI BANDAR LAMA DIRAJA JUGRA, SELANGOR: SATU ANALISIS SWOT Zainab bintiroslan, Zuliskandar Ramli &Er Ah Choy Abstrak Artikel ini membincangkan mengenai potensi pembangunan di Bandar Lama Jugra, Selangor, Semenanjung Malaysia dari aspek pelancongan berasaskan warisan sejarah, arkeologi, ekologi dan alam semulajadi. Kaedah analisis SWOT (strength, weaknesses, opportunity, threats)digunakanbagi mengenalpasti kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman atau cabaran untuk menjadikan kawasan kajian sebagai destinasi pelancongan warisan. Data analisis SWOT ini juga diperolehi melalui kaedah kuantitatif dengan menggunakaninstrumen soal selidikyang diedarkan kepada masyarakat setempat yang berusia 16 tahun ke atas dan telah tinggal di kawasan kajian melebihi tiga tahun. Seramai 392 responden telah menjawab soal selidik dengan lengkap. Hasil dapatan daripada analisis SWOT yang dikenal pasti, Jugra mempunyai kekuatan dengan memiliki warisan budaya bersejarah yang unik dan warisan alam semula jadi yang indah. Dari segi kelemahan, beberapa elemen warisan budaya yang terdapat di Jugra telah ditinggalkan dan berlaku gejala vandalisme oleh para pengunjung khususnya di kawasan Bukit Jugra. Mengikut kedudukan geologi, lokasi Jugra terletak di penghujung mukim mungkin antara penyebab utama kawasan tersebut telah terpinggir. Dari segi peluang, pihak berkuasa tempatan telah merancang untuk mewujudkan kemudahan pengangkutan seperti trem atau van pelancong di Jugra. Selain itu, Jugra mempunyai peluang untuk dimajukan sebagai tapak pelancongan warisan kerana memiliki khazanah warisan yang mampu menarik perhatian ramai pelancong. Manakala dari segi ancaman, terdapat beberapa laporan mengenai tanah warisan di Jugra dibiarkan tidak terjaga adalah kerana faktor ekonomi. Kemudian, menurut hasil dapatan daripada kaedah kuantitatif,dari segi kekuatan, kebanyakan responden mengatakan daya tarikan utama yang terdapat di Jugra adalah mengenai kisah sejarahnya. Dari segi kelemahan pula, majoriti responden mengatakan kekurangan penyediaan infrastruktur merupakan masalah utama yang boleh menjejaskan usaha pembangunan pelancongan warisan di Jugra. Dari segi peluang, kebanyakan responden bersetuju bahawa Jugra potensi untuk lebih dikenali di seluruh Malaysia dan dunia apabila dibangunkan sebagai pusat pelancongan warisan. Manakala dari segi ancaman, majoriti responden mengatakan bahawa cabaran utama bagi menjadikan Jugra sebagai tapak pelancongan warisan adalah melalui penyediaan keperluan infrastruktur. Selain itu, hasil kajian juga mendapati kebanyakan responden menyokong penuh (88.2%) usaha untuk melindungi khazanah warisan yang terdapat di kawasan kajian. Kata Kunci: Analisis SWOT, warisan sejarah, arkeologi, ekologi, alam semulajadi, pelancongan warisan, kaedah kuantitatif, warisan budaya dan khazanah warisan. Pengenalan Secara globalisasi, sektor pelancongan, elemen warisan dan juga budaya mempunyai kaitan yang rapat di antara satu sama lain. Di mana pelancongan menjadi suatu alasan ekonomi yang nyata di dalam pengekalan sumber-sumber warisan dan budaya (Abdul Razak Chik et al. 2000). Pelancongan warisan membawa erti pelancongan berasaskan unsur tradisional dan nilai sejarah yang mendorong para pelawat untuk datang berkunjung di tempat-tempat bersifat warisan seperti tinggalan tapak sejarah, bangunan sejarah, tapak arkeologi, artifak dan kebudayaan tradisional (Abdul Razak Chik et al. 2000; A. Ghafar Ahmad 2000). Pelawat yang mengunjungi destinasi pelancongan warisan merupakan seseorang yang mempunyai motivasi kepada kepentingan warisan sejarah seperti ahli arkeologi, pencinta sejarah, institusi, organisasi dan kumpulan yang berminat dengan warisan sejarah (Mohamad Zaki et al. 2008; Aurkene Azua et al. 1998). Pemuliharaan dan pemeliharaan warisan bersejarah adalah penting untuk dijadikan sebagai produk pelancongan. Ini kerana segala elemen warisan tersebut mempunyai keunikan dari segi senibina dan nilai sejarah tersendiri yang tidak dapat di tukar ganti. Melalui pelancongan, perlindungan warisan bersejarah ini dapat menarik minat masyarakat, menambahkan pengetahuan serta mewujudkan rasa penghargaan terhadap latar belakang sejarah sesebuah elemen warisan tersebut (A. Ghafar Ahmad 2000; ICOMOS 2007;). Maka, artikel ini memfokuskan kepada analisis SWOT di Jugra yang memiliki sumberjaya warisan budaya dan semula jadi. Tujuan utamanya adalah untuk mencari peluang bagi pembangunan pelancongan warisan di kawasan kajian. Pembangunan pelancongan ini dapat memastikan fungsi berterusan kawasan kajian sebagai habitat ekosistem semula jadi dan warisan sejarahdemi kepentingan masyarakatsetempat dan juga generasi akan datang.menurut Wan Suzita et al. (2015), analisis SWOTmerupakan salah satu kaedah yang berkesan di dalam merancang sesuatu bentuk pembangunan melalui cara mengenal pasti 554

10 Revitalisasi Nilai-Nilai Arkeologi, Sejarah, Bahasa, dan Alam Melayu... kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman. Ianya dapat memberi tumpuan kepada analisis di kawasan kajian dengan melihat kepada kekuatan dan meminimakan kelemahan dan juga ancaman. Latar Belakang Kawasan Kajian Jugra merupakan salah satu daripada tujuh mukim yang membentuk Daerah Kuala Langat, terletak di atas koordinat geografi Utara, Timur yang mempunyai tiga puncak bukit pada aras ketinggian sama iaitu 300 meter dari paras laut. Bukit-bukit ini menempatkan elemen-elemen sumberjaya warisan dan semula jadi seperti yang ditunjukkan di dalam Rajah 1. Menurut Jabatan Perangkaan Malaysia (2013), statistik populasi Kuala Langat telah melebihi 300,000 orang dengan majoriti terdiri daripada kumpulan etnik Melayu, diikuti Cina, India, lain-lain dan sebahagian kecil kumpulan etnik Orang Asli. Di mana populasi di Mukim Jugra sahaja dianggarkan seramai 7,371 orang dengan majoriti penduduknya adalah berbangsa Melayu (60%). Dalam konteks sejarah, Jugra pernah berfungsi sebagai sebuah bandar transit semasa zaman Kesultanan Melayu Melaka kerana kedudukan dan lokasinya yang strategik iaitu terlatak di muara Sungai Langat(Wan Muhammad Amin et al.1966). Selain itu, Jugra pernah menjadi lokasi bersemayam bagi keluarga Diraja iaitu Sultan Selangor ke-4, Al Marhum Sultan Abdul Samad Ibni Sultan Abdullah ( ) dan cucunda baginda iaitu Sultan Selangor ke-5, Sultan Ala uddin Sulaiman Shah. Semasa zaman pemerintahan kedua-dua Sultan tersebut Jugra telah menjadi pusat pentadbiran yang menguruskan halhal politik, ekonomi dan sosial di negeri Selangor. Antara peristiwa penting yang berlaku di Jugra sepanjang menjadi pusat pentadbiran negeri Selangor adalah Sultan Abdul Samad telah bersemayam dan mangkat di Jugra pada tahun 1898, berlakunya perang Klang I dan II di sepanjang pentadbiran Sultan Abdul Samad semasa baginda bersemayam di Jugra dan Sultan Ala uddin Sulaiman Shah telah bersemayam selama 35 tahun di Jugra(Wan Muhammad Amin et al.1966; Buyong Adil 1983; Nurul Huda Mohd Bisri 2003). Oleh itu, kini terdapat beberapa kesan tinggalan keluarga Diraja yang masih wujud ini menjadi sumberjaya warisan di Jugra yang mempunyai potensi pelancongan seperti yang dinyatakan di dalam Jadual 1. Selain itu, Jugra juga memiliki sumberjaya semula jadi yang kaya dengan kepelbagaian ekologi dan merupakan habitat flora dan fauna. Ianya juga berpotensi untuk dijadikan kawasan pelancongan ekologi seperti yang dinyatakan di dalam Jadual 2. Rajah 1 Peta topografi, lokasi sumberjaya warisan dan semula jadi di JugraSumber: Majlis Daerah Kuala Langat

11 Prosiding Seminar Antar-Bangsa Jadual 1 Sumberjaya warisan di Jugra No. Sumberjaya Warisan Potensi dalam pelancongan 1. Tapak Arkeologi Pelancongan arkeologi, pelancongan 2. Makam Al Marhum Sultan Abdul Samad pendidikan, pelancongan warisan, lokasi 3. Istana Long Puteri persidangan atau seminar, lokasi ekspo/bazar/ 4. Istana Jugra festival, pelancongan industri (kraftangan), 5. Stor Simpanan Peluru dijadikan muzium hidup, galeri ilmu, dokumentasi dan bahan penerbitan. 6. Rumah Api Jugra 7. Pejabat Lama Daerah Kuala Langat 8. Penjara Lama Jugra 9. Jeti Pengkalan Batu Hampar 10. Istana Alaeddin 11. Masjid Alaeddin 12. Sekolah Kebangsaan Bandar Sumber: Kajian Lapangan 2015 & Faimah Hassan et al Jadual 2 Sumberjaya semula jadi di Jugra No. Sumberjaya semula Jadi Potensi dalam pelancongan 1. Hutan Simpan Dara Bukit Jugra Pelancongan ekologi, pelancongan pendidikan, aktiviti penerokaan, memerhati burung. 2. Sungai Langat dan Hutan Paya Bakau Pelancongan pendidikan, aktiviti air, ternakan ikan, pelancongan ekologi 3. Berbukit Montane Pelancongan ekologi, aktiviti bersukan - payung terjun paragliding, kajian panorama alam dan pelancongan pendidikan. Sumber: Kajian Lapangan 2015 & Faimah Hassan et al Analisis SWOT 1. Kekuatan 1.1 Capaian Pengangkutan/Laluan Masuk a) Lokasi setiap elemen warisan di Jugra terletak berdekatan, dalam jarak berjalan kaki. b) Beberapa usaha pihak berkuasa untuk menaik taraf infrastruktur di Jugra seperti laluan perkhidmatan bas awam. 1.2 Kemudahan Awam a) Pemandangan landskap semula jadi yang indah dari Bukit Jugra boleh menjadi tarikan pelawat untuk datang berkunjung bagi tujuan rekreasi. b) Beberapa usaha untuk memajukan kawasan di Jugra telah dilaksanakan seperti mewujudkan laluan pejalan kaki berpagar, meletakkan papan tanda maklumat tentang tempat pelancongan di Daerah Kuala Langat. 1.3 Keseluruhan a) Jugra memiliki banyak tempat warisan bersejarah dan semula jadi yang tenang dan damai. b) Kebanyakan bangunan dan monumen lama yang ditinggalkan sangat menarik dan mempunyai reka bentuk unik yang perlu dipulihara. c) Pihak berkuasa telah membuat peruntukan bagi sebahagian daripada tanah-tanah yang memiliki bangunan warisan ini akan dikecualikan daripada pembangunan moden. 2. Kelemahan 1.1 Capaian Pengangkutan/Laluan Masuk a) Laluan masuk dan keluar ke Jugra terutama di tapak warisan adalah terhad 556

12 Revitalisasi Nilai-Nilai Arkeologi, Sejarah, Bahasa, dan Alam Melayu... b) Jalan utama sedia ada terlalu sempit hanya muat untuk laluan sehala c) Keselamatan pejalan kaki dan penunggang basikal satu isu kerana tidak ada pertimbangan yang disediakan pada masa ini. 1.2 Kemudahan Awam a) Tiada laluan bertrek dan kemudahan bersenam bagi pengunjung yang ingin beriadah seperti berjoging, menunggang basikal dan bersenam. b) Tiada kemudahan tandas dan surau disediakan di Bukit Jugra dan tapak warisan lain di Jugra. c) Tiada kemudahan taman permainan untuk pengunjung kanak-kanak. 1.3 Keseluruhan a) Beberapa bangunan lama selain Istana Bandar, Masjid Alaeddin, Sekolah Kebangsaan Bandar dan Penjara Jugra telah ditinggalkan dan tidak dipulihara dengan baik b) Mengikut kedudukan geologi, tapak bersejarah Jugra terletak di penghujung mukim. Mungkin ini merupakan salah satu sebab kawasan ini tidak membangun. c) Jarak yang agak jauh di antara beberapa tapak bersejarah di Jugra dan dua bangunan warisan yang telah dipulihara pada masa sekarang iaitu Istana Bandar dan Masjid Alaeddin. Ini boleh menyebabkan elemen-elemen warisan ini sukar untuk dihubungkan. d) Masalah lain yang wujud di tapak kajian: No. Masalah/Gambarajah Perincian 1. Papan tanda rosak dan berkarat Papan tanda Istana Bandar dan Makam Sultan Abdul Samad dijumpai telah rosak dan berkarat disebabkan oleh faktor persekitaran. 2. Vandalisme Kebanyakan kemudahan awam seperti tempat duduk pengunjung dan tiang papan tanda telah di conteng dan cat nya di kikis terutamanya di kawasan Bukit Jugra. 557

13 Prosiding Seminar Antar-Bangsa 3. Pagar rosak/dimusnahkan Pagar di sekeliling bangunan Pejabat Lama Daerah Kuala Langat telah rosak mungkin disebabkan oleh binatang liar atau pun pengunjung yang tidak bertanggungjawab. 4. Tiada penyelenggaraan berterusan Kawasan persekitaran Bukit Jugra tidak diselenggara dengan baik, didapati banyak sampah berselerakan di merata tempat. Sumber: Kajian Lapangan Peluang 1.1 Capaian Pengangkutan/Laluan Masuk a) Pihak berkuasa merancang untuk memperbaiki dan menaik taraf rangkaian jalan raya yang sedia ada terutama di Jalan Pantai Kelanang dan Jalan Permatang Pasir. Ini dapat meluaskan potensi pelancongan warisan di Jugra (Rancangan Tempatan 2020). b) Rancangan untuk menaik taraf rangkaian jalan raya sedia ada dapat menghidupkan kembali suasana di Jugra yang mana sebelum ini sunyi dan tidak ramai orang datang berkunjung. 1.2 Kemudahan Awam a) Peluang untuk meningkatkan fungsi kawasan Jugra sebagai ruang berekreasi dan beriadah. b) Potensi untuk meningkatkan dan menambah baik laluan bertrek bagi pejalan kaki dan menunggang basikal memandangkan ramai pengunjung sedia ada yang berbasikal dan berjoging terutamanya di Bukit Jugra. 1.3 Keseluruhan a) Pihak berkuasa telah merancang untuk mewujudkan kemudahan pengangkutan seperti trem / van pelancong di Jugra. b) Terdapat peluang untuk dimajukan sebagai tapak pelancongan warisan kerana Jugra mempunyai elemen-elemen warisan yang mampu menarik perhatian pelancong. 4. Ancaman 1.1 Capaian Pengangkutan/Laluan Masuk a) Mengabaikan pembaikan kemudahan laluan masuk utama ke Jugra bagi kenderaan, pejalan kaki dan penunggang basikal akan menyebabkan Jugra terbiar dan tidak dikunjungi ramai pelawat. b) Pada masa sekarang, jika pembaikan kemudahan laluan masuk utama tidak dilaksanakan, potensi untuk trafik sesak mungkin berlaku. 1.2 Kemudahan Awam a) Mengabaikan kepentingan kemudahan awam di Jugra akan memberi kesan kepada masa depan kawasan tersebut di mana akan menyebabkan ianya terbiar tidak dikunjungi oleh orang ramai 558

14 Revitalisasi Nilai-Nilai Arkeologi, Sejarah, Bahasa, dan Alam Melayu Keseluruhan a) Beberapa laporan mengenai tanah warisan di Jugra dibiarkan tidak terjaga kerana faktor ekonomi. Metodologi - Kaedah Kuantitatif Kajian dilaksanakan melalui kaedah soal selidik secara bersemuka terhadap responden terpilih iaitumasyarakat setempat berusia 16 tahun ke atas yang tinggal di mukim-mukim di dalam daerah Kuala Langat tidak kurang daripada tiga tahun. Kaedah persampelan yang digunakan ini dinamakan kaedah persampelan rawak secara berstrata (stratified random sampling). Kaedah ini dipilih bagi mengenal pasti potensi sebenar kawasan kajian untuk dijadikan sebagai kawasan pelancongan warisan yang mana empat aspek utama di ambil kira iaitu kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman. Hanya masyarakat setempat di pilih sebagai kumpulan responden tunggal adalah kerana mereka lebih mengetahui latar belakang keadaan sebenar di tempat tinggal mereka sendiri. Responden diberikan peluang untuk menilai sendiri tentang kelebihan, keunikan atau sebaliknya tentang elemen warisan yang terdapat di tempat tinggal mereka. Jumlah keseluruhan responden yang menjawab soal selidik dengan lengkap adalah 392orang. Responden telah diberikan soalan berbentuk pilihan jawapan untuk ditandakan samada ya atau tidak dan juga soalan berbentuk terbuka untuk diisikansekiranya responden ingin menyatakan sebarang pendapat yang lain. Selain itu, terdapat juga soalan berbentuk skala likert 1 hingga 5 yang mana 1 adalah sangat tidak setuju manakala 5 adalah sangat setuju. Data-data responden yang diperoleh telah dianalisis menggunakan perisian komputer IBMStatistic Package for Social Sciences (SPSS) Statistics versi21. Analisis deskriptif digunakan untuk mendapatkannilai kekerapan dan peratusan tentang maklumat sosio-demografi, nilaipengetahuan masyarakat tentang pelancongan warisan, tahap kesedaran tentang kepentingan pemuliharaan warisan sejarah dan persepsimengenai pembangunan pelancongan warisan di kawasan kajian. Dapatan Kajian Sosio-demografik Responden Berdasarkan data sosio-demografik yang telah dianalisis seperti Jadual 1,dari segi jantina, kebanyakan responden terdiri daripada lelaki iaitu seramai 203 orang, 52%. Dari segi umur pula, julat di antara 16 tahun hingga 34 tahun terdiri daripada jumlah responden yang paling ramai iaitu julat di antara 16 tahun hingga 24 tahun seramai 119 orang, 30.4% dan julat umur di antara 25 tahun hingga 35 tahun seramai 120 orang, 30.6%. Kemudian dari segi bangsa, responden terdiri daripada berbilangbangsa seperti Melayu, Cina, India, Bumiputera Sabah/Sarawak dan lain-lain. Kajian mendapati bangsa Melayu yang telah mendominasi kajian iaitu seramai 335 orang, 85.5%. Dari segitahap pendidikan, kebanyakan responden telah menamatkan pendidikan sekolah menengah dan 36.3% daripadanya telah mempunyai sijil diploma, ijazah sarjana muda dan ijazah sarjana/phd. Dari segi pekerjaan, kebanyakan responden terdiri daripadapekerja teknikal atau sokongan iaitu seramai 123 orang, 31.4%. Selain itu, dari segi pendapatan bulanan, majoriti responden memperoleh pendapatan bulanan kurang dari RM900 (29.3%), diikuti julat pendapatan di antara RM901-RM1500 (26%). Jadual 3 di bawah merumuskan keseluruhan maklumat sosio-demografik responden: Jadual 3 Rumusan maklumat sosio-demografik responden Kriteria/Ciri-ciri Bilangan Peratus (%) Jantina Lelaki Perempuan Jumlah Umur

15 Prosiding Seminar Antar-Bangsa Jumlah Bangsa Melayu Cina India Bumiputera Sabah/Sarawak Lain-lain Jumlah Tahap Pendidikan Tiada pendidikan formal Sekolah Rendah Sekolah Menengah Diploma Ijazah Sarjana Muda Ijazah Sarjana/PhD Jumlah Pekerjaan Pengurusan dan pentadbiran profesional Pekerja teknikal/sokongan Pekerja Am/bekerja sendiri Pelajar Tidak bekerja/suri rumah/pesara Jumlah Pendapatan bulanan RM900 atau kurang RM901 RM RM1501 RM RM2001 RM RM3001 RM RM4001 RM RM5001 RM RM Jumlah Sumber: Kajian Lapangan Kawasan Kajian sebagai tapak pelancongan warisan- Kekuatan, Kelemahan, Peluang dan Ancaman I. Kekuatan Jadual 3 Jumlah bilangan dan peratusan responden mengikut pendapat mengenai daya tarikan utama yang terdapat di kawasan kajian No. Kekuatan/Daya Tarikan Ya Tidak Bilangan % Bilangan % 1. Tinggalan monumen/seni bina Kisah sejarah Keindahan semula jadi Sumber: Kajian lapangan

16 II. No. Kelemahan Jadual 4 Kelemahan Revitalisasi Nilai-Nilai Arkeologi, Sejarah, Bahasa, dan Alam Melayu... Jumlah bilangan dan peratusan responden mengikut pendapat mengenai kelemahan yang dihadapi oleh kawasan kajian. Ya Tidak Bilangan % Bilangan % 1. Kekurangan sumber kewangan Masalah infrastruktur Faktor keselamatan Kedudukan yang jauh dari bandar Sumber: Kajian lapangan 2015 III. No. Peluang Jadual 5 Peluang Jumlah bilangan dan peratusan responden mengikut peluang yang boleh diperoleh jika Kompleks Bersejarah Jugra dibangunkan sebagai pusat pelancongan warisan Ya Tidak Bilangan % Bilangan % 1. Kompleks Bersejarah Jugra akan lebih dikenali di seluruh Malaysia dan dunia 2. Selangor berpotensi menjadi hub pusat pelancongan warisan di Asia Tenggara 3. Jumlah kedatangan pelancong domestik dan antarabangsa meningkat 4. Guna tenaga akan meningkat Pertambahan peluang pekerjaan Berpotensi untuk menjadi pusat kraf tangan di Selangor Mewartakan tapak Kompleks Bersejarah Jugra sebagai rizab ekopelancongan warisan Sumber: Kajian lapangan 2015 IV. Ancaman/Cabaran Jadual 6 Jumlah bilangan responden mengikut pendapat mengenai ancaman atau cabaran bagi menjadikan Kompleks Bersejarah Jugra sebagai tapak arkeo dan ekopelancongan warisan. No. Ancaman/cabaran Ya Tidak Bilangan % Bilangan % 1. Keperluan menyediakan infrastruktur Kedatangan pelancong yang tidak terkawal Tahap keselamatan yang longgar Pembangunan yang merosakkan persekitaran di kawasan yang berdekatan Sumber: Kajian lapangan 2015 Sokongan terhadap usaha perlindungan khazanah warisan di kawasan kajian Merujuk kepada Jadual 7,majoriti responden menyokong usaha untuk melindungi khazanah warisan yang terdapat di Kompleks Bersejarah Jugra. Capaian jumlah peratusan responden yang bersetuju dan sangat bersetuju adalah sebanyak 88.2% iaitu seramai 346 orang. 561

17 Prosiding Seminar Antar-Bangsa Jadual 7 Jumlah bilangan responden berdasarkan tahap persetujuan tentang Khazanah warisan di Kompleks Bersejarah Jugra wajar dilindungi. No. Bilangan Peratus (%) 1. Sangat Setuju Setuju Neutral Tidak Setuju Sangat tidak setuju Jumlah Sumber: Kajian Lapangan (2015) Perbincangan dan Kesimpulan Usaha perlindungan khazanah warisan khususnya di kawasan kajian memerlukan perhatian yang lebih daripada pelbagai peringkat masyarakat terutamanya masyarakat setempat. Ini kerana signifikan perlindungannya kepada pembangunan sejarah, budaya dan juga ekonomi. Pengurusan pelancongan warisan yang terancang perlu dilaksanakanagar elemen warisan yang terdapat di kawasan kajian dapat kekal dipelihara dan dipulihara dengan baik dari generasi ke generasi yang seterusnya.kawasan kajian mempunyai peluang yang cerah untuk dibangunkan sebagai sebuah destinasi pelancongan warisan yang mana kajian mendapati iaitu majoriti responden menyokong (88.2%) usaha perlindungan warisan yang terdapat di kawasan kajian. Kajian ini mengenal pasti kekuatan kawasan kajian yang memiliki sumberjaya warisan budaya dan semula jadi merangkumi elemen fizikal yang berbukit-bukau, hutan simpan, sungai, hutan paya bakau, flora dan fauna yang berupaya menjadi produk tarikan pelancong samada tempatan dan luar negara. Oleh itu, diharapkan agar kajian ini dapat membuka perhatian pihak berkepentingan seperti masyarakat setempat, kerajaan tempatan dan pihak swastauntuk mewujudkan bekerjasama dan mengambil inisiatif agar kawasan kajian dapat dijadikan destinasi pelancongan berasaskan warisan. Selain itu, kajian ini diharapkan dapat menggalakkan penyertaan masyarakat setempat untuk membuat pertimbangan bagi tujuan pembangunan ekonomi, sosial dan alam sekitar di kawasan tempat tinggal mereka. Rujukan A. Ghafar Ahmad Pemuliharaan dan Pengurusan Bangunan Warisan di Malaysia. Seminar Warisan dan Pelancongan: Ke Arah Pengurusan Lestari. Langkawi, Kedah: Universiti Utara Malaysia. Abdul Razak Chik, Shaharuddin Tahir Budaya dan Warisan Negara Sebagai Pemangkin Kepada Pelancongan Lestari.SeminarWarisan dan Pelancongan: Ke Arah Pembangunan Lestari. Langkawi, Kedah: Universiti Utara Malaysia. Aurkene Azua, Joseph T. O Leary, Alastair M. Morrison Cultural and Heritage Tourism: Identifying niches for international travelers. The Journal of Tourism Studies 9(2): Buyong Adil Perjuangan Orang Melayu Menentang Penjajahan Abad Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Fatimah Hassan, Fauziah Che Leh Pembangunan Pelancongan Lestari di Felda Gugusan Trolak: Satu Analisis. Bab dalam Isu-isu Semasa Alam Sekitar Manusia di Malaysia, oleh Fauziah Che Leh & Mazdi Marzuki Yazid Saleh, Penerbit Universiti Pendidikan Sultan Idris. ICOMOS, International Cultural Tourism Committee Principles And Guidelines For Managing Tourism Cultural Tourism Charter. Australia: ICOMOS Secretariat, 1. Jabatan Perangkaan Malaysia Buku Tahunan Perangkaan Malaysia. Putrajaya: Jabatan Perangkaan Malaysia. MDKL, Majlis Daerah Kuala Langat Buku Rancangan Tempatan 2020, Kuala Langat. Mohamad Zaki Ahmad, Johan Afendi Ibrahim, Hood Mohd. Salleh Membangunkan Kedah Sebagai Destinasi Pelancongan Warisan: Penerapan Konsep Pembangunan Pelancongan Lestari. Prosiding Perkem III, Jilid 1, hlm Nurul Huda Mohd Bisri Peranan Kesultanan Melayu-Bugis terhadap perkembangan Islam di Selangor: Suatu Kajian Sejarah. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya. Wan Muhammad Amin Wan Muhammad Sa id & Abdul Samad Ahmad Pesaka Selangor. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Wan Suzita Wan Ibrahim, Rosilawati Zainol, Siti Nor Awang, Kamal Solhaimi Fadzil, Juli Edo Pelancongan dan pembangunan setempat di Malaysia: Satu Analisis SWOT Royal Belum sebagai produk ekopelancongan. Malaysian Journal of Society and Space11(13):