Segolo jenis kebufuhon buku bermutu, odo podo komi

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "Segolo jenis kebufuhon buku bermutu, odo podo komi"

Transkripsi

1 )?.32r

2 Segolo jenis kebufuhon buku bermutu, odo podo komi DAYA BATIN O RAHASIA SUKSES O KARIER BISNIS O PEMIMPIN & PROFESIONALISME O ILMU & TEKNOLOGI O PILAR-PILAR KELUARGA O OLAH RAGA O SEHAT & BUGAR O KEPUSTAKMN JAWA O KARYA & SENI BUDAYA O HOBBY & FOTOGRAFI O KAMUS & ENSIKLOPEDIA O SADAR HUKUM O HUMAN &qglrlt Nrlhlrrrl NlJll'r.Jt, t{it trtl (0, I ) itti lni hftrtr Ernd I I a lt,

3 Sultan Agung PEIT DAHARA PRIZE

4 SE,RAT KE,KTYASANING PENGRACUTAN WIRID NGELMU MA'RIFAT /*/

5 $Tffi,t Cetakan pettarna Cetakan kedua L Penerbit "Dicetak oleh Dahara Prize Semarang Effhar Offset Semarang

6 PENGANTAR Dengan rasa syukur kami telah berhasil menguak salah satu Kapustakaan Jawa yang berjudul "SERAT KEKIYASANNING PANGRACUTAN" salah satu buah karya sastra Sultan Agung raia Mataram ( ). R upa-rupanya Serat kekiyasaning Pangracutan iuga menjadi narasumber dalam penulisan Serat Wirid Hidayat Jati oleh R.Ng. Ronggowarsito. Karena ada beberapa bab yang terdapat pada Serat kekiyasanning Pangracutan terdapat pula pada Serat Wirid hidayat jati. Pada manuskrip huruf jawa Serat Kekiyasaning Pangracutan tersebut telah ditulis kembali pada tahun shaka Masehi. Disyahkan oleh pujangga di Surakarta RONG no-go ma-war-ni Sl-ra-TO - Ronggowarsito atau R.NG. Ronggowarsito. Manuskrip ini kami lestarikan dalam huruf dan bahasa lndonesia, diwedarkan sekedarnya dan kami beri judul:.,serat KEKIYASANING PANGRACUTAN" WIRID NGELMU MA'RIFAT Buku ini baik sekali untuk dimiliki, karena di dalamnya mengandung berbagai petunjuk untuk mencapai kasampurnaan Budi luhur, bahkan diuraikan pula rahasia Asmaragama atau rahasia Suami lsteri agar mempunyai keturunan yang berguna bagi orang tua, bangsa, dan negara, serta Agamanya. Selamat membaca, semoga buku ini bermanfaat bagi Anda. Hormat kami, Ki Hudoyo Doyodi puro,occ. SERAf Kekiyasaning Pangracutan

7 ISI BUKU Pengantar l. Dibalik pancaran Tiga Wahyu... 6 Bahasa Jawa Sarasehan Ngelmu Kasampurnaan Kgdadeyaning Jisim Pepangkating Tiyang Pejah Wewedharan Angracut Jasad Wewedharan Angluluh Jasad Pgrluning Pati Raga Perluning Guru Lawan Murid...; Bedanipun Wedal ing AIam akherat lawan Alam Dunya AIam Setelah Kematian Wgwgdharanipun Tri Bawana..., Gosul'alam Kreteking Cipta Sanalika Mahanani Gara-Gara Dununging lman, Tauhid, Mo'rifat Tegesipun Jalal, Jamal, Kahar lawan Kamal Sajatining Lanang lawan Sajatining Wadon Babagan Kawontenaning Pati Asaling Manungsa saking Kawan Anasir Warnining llmu Sorogan llmi Talek Warni Warnining Wahyu SERAf Kekiyasaning Pangracutan

8 Bahasa Indonesia Sarasehan!lmu ka.sampurnaah...o Berbagai kejadian Pada Jgnasah Berbagai Jgnis Kgmatian Wedaran Angracut Jasad' Wgdaran mgnghancurkan Jasad Perl unya Pati Baga...o PgrlunyaGuruDenganMurid...oooror Urutan Dalam Kematian dan Apa Yang Harus DilakUkan Perbedaan Wahu di Alam Akhirat dan di Alam Dunia...r....r Alam Sgtglah Kgmatian..., Wgdaran Tribawana GOSU ta am Kghgbatan daya Fikir...o Surga dan Ngrakd...o Tempatnya lman, Tauhid, dan matrifat Arti Jalal, Jamal, lghar, dan lgmal...o Pria dan Wanita Yang Sejati Mengenai Kgadaan Kgmatian Manusia terdiri Dari Empat Anasir...o Bgrbagai llmu Sorogan (Gaib)... 6 ) 20. llmu Talgk (Keajaiban)...r.o Bgrbagai Macam Wahyu...,..., Narasumbgr Dan Bahan Bacaall...o Tgntang Penyusun Wgdarall...or...r SERAf Kekiyasani ng Pangrac utan

9 I. Dibalik Pancaran Tiga Wahyu Besar perhatian Sultan Agung terhadap suatu upaya untuk menegakkan kedaulatan Mataram seutuhnya. Tetapi suatu kendala yang ditimbulkan oleh cengkeraman-cengkeraman Kompeni ke arah politik pemerintahan. VOC yang telah menyusup ke Banten, Batavia, bahkan sampaidijepara, merupakan gendala. Juga masih adanya pertentangan dalam perhitungan tahun, dari kalangan Pesantren yang mempergunakan perhitungan tahun Hijriah, sedangksan kalarlgan kejawen mempertahankan mempergunakan tahun caka.'/ Dengan perbedaan pokok itu menimbulkan masalah pula bagi stabilitas pemerintahan Mataram pada masa itu. Maka dengan membaca sejarah leluhurnya, bahwa sosialbudaya perlu mendapat perhatian yang utama. Sultan Agung memulai pembenahan pemerintahannya lewat hal-hal yang menyangkut kepentingan umum. Tahun 1633 berhasil menyusun perhitungan tahun yang baru, perhitungan tahun ciptaan Sultan Agung itu dapat diterima kedua belah fihak. Bagi kalangan Kejawen dapat menerima karena awal perhitungan tahun Jawa masih mempergunakan awal tahun Qaka yaitu tahun 78 Masehi. Maka berhasillah Sultan Agung dalam upaya untuk menciptakan suatu kesatuan perhitungan tahun di antara masyarakat Pesantren dengan masyarakat Kejawen. Dari sinilah rupa-rupanya Sultan Agung melakukan, dalam rangka membenahi Mataram. Karena disadari nahwa kekuatan Mataram terletak pada dua kubu; masyarakat Pesantren dan masyarakat Kejawen. lalu dicarilah suatu cara untuk mengusai keduanya. Setelah berhasil menyusun perhitungan tahun yang dapat menyatukan kedua faham itu. Kernudian disusunlah Serat. Nitipraja oleh Sultan Agung. Juga tersusunnyya serat Kekiyasaning Pangracutan yang merupakan Wirid Ngelmu Ma'rifat dan iuga merupakan konsep awal dari Ratu adil. Untuk kalangan Pesantren menjuiung Sultan Agung pada sekitar tahun 1633 sebagai Susuhunan, karena beliau mengambil gelar Susuhunan itu sebelum bergelar Sultan. Susuhunan bagi 1). Dr. Simuh, MISTIK ISLAM LEJAWEN RADEN NGABEHI RANGGAWARSITA, Suatu Studi Terhadap Seraf Wirid Hidayat Jati (UI-PRESS Jakarta 1988) SERAI Kekiyasaning Pangracutan

10 uetn cer 6ue4 dulueseapley JyUfS 90 L' pll y$vfo NWtVtSndWt'esletelpqeod' 3.N' W'Ar1'totd e eduel 'ue1je0uaplp Jpuag-Jpuaq 'U!p leq!lau 'Iepuaqol eaecred BAupn[n/nral r]alo ullpllet e[e.rdluu'bauups!;nued lelnrulp Blp)1lpl '(lqaseyy t?gi EIeC eggl p^ ef unqq uele>10ues) e1e10ues EIa ea;,rp Ouluese, ;ua6 lnpl rue;aauau uelre6eg :seqaq ertulyv wepdut qepatt '1p61u1rvr uet eytqefi eue[ Duluqr]lrt"7!ff# es4ed y euntl 'Dun66und ete>1due1due 'etyes Duepllue 'pdedu eleced ellpnu Duluep 'sndedul e[edgu 'e>lueaued uelfileutl \np ;ep>16uas e\a elltp Durueset 'pad ete}es Dul walls lpey,, : n\yeq p0egas e[ed1qn ue\lpd u,qeru,raruadr",r"=''i;3llu."'l3j"li,i,:',,ft "1J,3:'?X,,::,'fl 13 Ouepy1 Inlns 'llln6 Inlns 'ueqe[e[ e[oy nple Oueuog ueuns lpras epd uelnuauaur pui uplpnuay 'uplsl lllslrx qplepe BSJBInS Inlns ldetat npulh npqraq nu lcnrp/nag Inlns nple>1 eauupppaqrad eaueq 'lcnje/nag lplag ue6uap eues rldr-upq psjpins Inlns 'UBg lv ellor{s teras eauleslru plrl/n uep Inlns'reOeqraq eaulncunyl 'rledouag upl{pqurauad ruejelelnl uep '0ue[upd uptpnual 'IBuaO upplera4 ueue[1e[as telnu!p r{bpns undnplem 'dbre0!p snral uamelay uepp I;lslrrJ 'pp!/n undneu 'Intns 'nlnq upst;nuad uelpp BAusnsnqy 'uotpjal ue0ue1e1 Bueln upllpqred rpe[uaru ubeaepnqay 'tb&lbl ueuued ;pe[uau e[bu te6eqes 6un0v ubilns 'qp/nnqjnn naqern qnleouad esenl ulelpp dn>lbcrel BIeu uarne[ay uelsl tpleleaseu qnrntas I0Bg 'uernelay lbib.rbasbtu UBDuBIPI Uep ub0unlnp elnd ueldb.req0uau uellluap ue0uap '[pv nlbu dasuol BuarPI elnd nl6ag 'rlaujoqlp le0ubs qpllv!p/n re6eqas uorluesad lplerpaseyl ue6ue;e1 IO 'r.lpllv IlpM qelepe Oun6y ueuns E/nr4eq uenle0ued nlpns Ourcueuau lupjoq nu re;eo upltqueouad uppp Ip plpl l 'nlno nplp nqns eaulye DUBA t{bly IlpM Oueroas ;6eq repo uelednrau erne[ ]BlprpAsBur

11 mengutamakan paksaor, kebanyakan manusia santausa dan utama, haruslah dikatakan pandai," Bahwa serat Nitipraja jelas ditulis oleh Sultan Agung pada tahun 1641 Masehi. Begitu iuga diduga penulisan Serat Kekiyasaning Pangracutan sekitar &11, Benar-benar sangat penting bagi Mataram. Sultan Agung yang memandang perlu adanya persatuan dan kesatuan bangsa, untuk mencapai kejayaan Mataram. Wirid Kekiyasaning Pangracutan, tidak hanya mengajarkan tentang llmu Ma'rifat, tetapi iuga tentang etika menggauli esteri atau Aji Asmaragama, agar dapat menurunkan anak yang berguna bagi orang tua, nusa dan bangsa. Wejangan-wejangan,,yang mewedarkan Tribawana atau Triloka, yaitu rahasia Baital mdkmur, Baital mukharan, dan Baital mukhadas. Adalah rahasia untuk mencapai kesempurnaan hidup di dunia dan akherat. Karena kalau mematuhi ajaran Tribawa itu orang akan berbuat baik, jujur, giat bekeria, dan tidak mengganggu milik orang lain baik itu b'erupa kebendaan maupun seks atau kepercayaan. SERAI Kekiyasaning Pangracutan

12

13 So rasehan Ngel mu Kasampurnaan Punika pratelanipun serat Kekiyasanning Pangracutan, yasan dalem lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung Prabu Anyakrakusuma ing Mataram, kaparengipun ing ngarsa dalem amrayogi patraping sangkan paran medal saking ilhaming panggalih, kekeran sejati, mupakat sayehosanipun, sadaya punika lajeng karembagaken dhateng para akhli ilmi kasampurnan, dene ingkang sami katimbafan wonten ing ngarsa dalem, ing ngandhap punika: 1. Panembahan Purubaya. 2. Panembahan Djuminah. 3. Panembahan Ratu Pekik ing Surabaya. 4. Panembahan Juru Kithing. 5. Pangeran ing Kadilangu. 6. Pangeran ing Kudus. 7. Pangeran ing Tembayat. 8. Pangeran ing Kajoran. 9. Pangeran ing Wangga. 10. Kyai Pengulu Ahmad Kategan. 7. Kedadiyaning Jisim Menggah wiyosing dhawuh pangandika dalem, andangu ingkang sampun kalampahan, tiyang pejah punika dene piyambakpiyambak kedadosanipun ing jisim. Saking pawartosipun ing akathah, utawi kayektosan pamariksanipun, para tetiyang ingkang asring sumerep wujuding jisim, ingkang salah kedadosan miwah warni-warnining jisim kados ing ngandhap punika : 1. Wonten ingkang lajeng besok. 2. Trekadang wonten jisimipun margegeg wetah kemawon. 3. Wonten ingkang ical wujudipun jisim. 4. Saweneh luluh dados toya. 5. Wonten dados mustika. 6. Wonten lajeng dados memedi. 7. Trekadang dados sato kewan. Sasaminipun, ingkang makaten kala wau saking punapa sabab-sababipun? 10 SERA r *".r u:::::*:j :*q :::: y::!,;* j*; :

14 Soro sehan llmu Kasampurnan lni adalah katerangan Serat Suatu pelaiaran tentang Pangracutan yang telah disususn oleh Baginda Sultan Agung Prabu Angakrakusuma di Mataram, atas berkenan Beliau untuk membicarakan dan temu nalar dalam hal ilmu yang sangat rahasia, untuk mendapatkan suatu kepastian dan kejelasan, dengan harapan dapat dirembuk dengan para Akhli llmu Kasampurnan. Adapun mereka yang diundang dalam temu nalar itu adalah sebagai berikut lni: 1. Panembahan Purbaya. 2. Panembahan Juminah. 3. Panembahan Ratu Pekik di Surabaya. 4. Panembahan Juru Kithing. 5. Pangeran di Kadilangu. 6. Pangeran di Kudus. 7. Pangeran di Tembayat. 8. Pangeran di Kajoran. 9. Pangeran di Wangga. 10. Kyai Pengulu Akhmad kategan. 1. Berbagai Kejadian pada Jenasah Adapun yang menjadi pembicaraan, beliau menanyakan apa yang telah terjadi setelah manusia itu meninggal dunia, ternyata mengalami bermacam-macam kejadian pada jenasahnya. Dari berbagai cerita umum, iuga menjadi suatu kenyataan, bagi mereka y ng sering menyaksikan keadaan jenasah yang salah kejadian atau berbagai macam kejadian pada keadaan jenasah adalah berbagai diketengahkan di bawah ini: 1. Ada yang langsung membusuk. 2. Ada pula yang jenasahnya utuh. 3. Ada yang tidak berbentuk lagi, hilang bentuknya jenasah. 4. Ada pula yang meleleh manjadi cair. 5. Ada yang menjadi mustika (permata). 6. lstimewanya ada yang menjadi hantu. 7. Bahkan ada pula yang menjelma menjadi hewan. Masih banyak pula kejadiannya. l*alu bagaimana hal itu dapat terjadi, apa yang menjadi penyebabnya? SERAI Kekiyasaning Pangracutan 11

15 Menggah aturipun para Akhli 'llmi, muoangating rembag kados makaten: Aniawi kaparengipun ing karsa dalem, mila tiyang pejah jisimipun beda-beda; tandha salah kedadosan. Mila makaten, ing nalika gesangipun mawi kasasaban dosa, dumuginipun jisim wekasan temah kalintu dunungipun. lnggih punika kalebet dhateng 'Alam Panasaran. Awit nalika mancade ing sekaratilmaut mawi anggadhahi cipta samar-samar, uwas sumelang, kirang santosa ing tekadipun, boten mantheng tilar awas elingipun. Mila wonten erang-eranging ulah ilmi Ma'rifat kados makaten wijang-wijang i pun satung gal -satung gal : 7. lng nalika gesang sinten lngkang tansah ajibar-jibur ambaruwah lumuh dhateng kasutap&fi, adat luwangipun dumuginipun dinten wekasan, lng tembe jisimipun bosok dados siti lempufig, alusing sukma anglambrafrg, kaumpamekaken kados kinjeng tanpa soca, ewadene manawi duk gesangipun taberi sesuci lair batos, yekti sampun kalebet lampah, inggih terkadhang boten makaten kadadosanipun ing delahan. 2. lng nalika taksih gesangipun, srnten ingkang anggentur siyam miwah sesirh boten mawi watawis, saking adat luwangipun dumugining dinten wekasefr, ing tembe jiwimipun margegeg dados sela, tur anyangari sif4 dene alusing sukma dados Dang Hyang Semorobumi. Ewadeten duk gesangipun kinanthenan lampah nrima, tegesipun dhahar, sare, boten ngedek-adekakef,, narimah sakawatonipun miwah legawa ing lalr batog terkadhang boten makaten kadadosanipun ing delahan. 3. Dukgesangipunsrnten ingkang ambanterwungu tilarddugi watawis, saking adat luwangipun dumugining dinten wekasan, ing tembe jisimipun saget medal saking kubur luwangipun, amargi kepanjingan bekasa kan mawarni-warni, ingkang memedeni wau. Dene alusing sukma, manifrs dhateng sato kewan. Ewadeten manawi duk gesangipun kinanthen lampah rila legawa, tegesipun, sanadyan betah wungu kedah sapakantukipufr, ingkang makaten punika dumugining pati terkadhang boten kalintu delahanipun. 12 SERAI Kekiyasaning Pangracttun

16 Adapun menurut para Pakaf setelah mereka bersepakat disimpulkan suatu pendapat sebagai berikut ini: Sepakat dengan pendapat Sultan Agung, bahwa manusia itu setelah meninggal keadaan jenasahnya berbeda-beda; itu suatu tanda bahwa disebabkan karena ada kelainan atau salah kejadian (tidak wajar), makanya demikian karena pada waktu masih hidup berbuat dosa, setelah menjadi mayatpun akan mengalami sesuatu, masuk ke dalam dam Penasaran. Karena pada saat sedang memasuki proses sakaratulmaut hatinya menjadi ragu, takut, kurang kuat tekadnya, tidak dapat memusatkan pikiran hanya untuk satu ialah menghadapi maut. Maka ada berbagai bab dalam mempelajari ilmu Ma'rifat, seperti yang akan kami utarakan berikut ini: 1. pada waktu masih hidupnya, siapapun yang senang tenggelam dalam kekayaan dan kemewahan, tidak mengenal tapa brata, setelah mencapai akhir hayatnya, maka jenasahnya akan menjadi busuk dan kemudian menjaditanah liat, sukmanya melayang gentayangan, dapat diumpamakan bagaikan rama-rama tanpa mata. Sebaliknya, bila pada saat hidupnya gemar menyucikan diri lahir maupun batin. Hal tersebut sudah termasuk lampah, maka kejadiannya tidak akan demikian. 2. Pada waktu masih hidup, Fgi mereka yang kuat berpuasa tetapi tidak mengenal batas waktunya, bila telah tiba saat ' kematiannya, maka mayatnya akan teronggok menjadi batu dan membuat tanah pekuburannya itu menjadi sangar, adapun rohrya akan meniadi Danyang Semorobumi. Walaupun begitu, bila pada masa hidupnya mempunyai sifat nrima atau sabar; artinya makan, tuu[ thak bermeralah-nrewah, cukup seadanya dengan perasaan tulus lahir batin, kemungkinan tidaklah sepertidiatas kejadiannya pada akhir hidupnya. 3. Pada masa hidupnya, seseorang yang menjalanilampah tidak tidur tetapi tidak ada batas waktu teftentu, pada umumnya disaat kematiannya kelak, maka jenasahnya akan keluar dari liang lahatnya, karena terkena pengaruh dari berbagai hantu yang menakutkan. Adapun sukmanya menitis pada hewan. Walaupun begitu bila pada masa hidupnya, disertai sifat rela gadang tetapi harus ada batas waktunya, yang demikian itu bila meninggal tidak akan keliru jalannya. SERAI Kekiyasaning Pangracutan 13

17 4. Einten ingkang nglanturaken acegah syahwat, boten mawi dedugi prayogi, saking adat lwvangipun dumugining dinten wekasan, ing tembe jisimipun ical amrayafrg, korup dhateng alaming lelembat siluman sasa/r?inipun, alusing suksma asring manjanma utawi ngamladheyan, kados ta gandarwo sasam inipun ingkang asring anyidra sermi, upami dumunung ing wreksa ingkang ageng, mangka witipun tinegor utawi pejah, ftgumladheyan kala wau inggih tumut sirnaning wreksa, ewadenten manawi duk gesangipun mawi kinanthenan lampah temen, lumuh abebandrek ulat, jina, cidra resmi ingkang dede wajibipuff, sadaya wau inggih trekadhang mboten makaten kadadosanipun ing delahan. 5. lng natika gesangipun sinten ingkang sumedya sabar darana, sagef amekak nafsu hawa, wani dhateng lampah brata pejah salebeting gesang, kadosta angangkah budi sampun ngantos repeh, nitya sumeh, pdfigandika sareh tur teteh solah ngepepeh, sadaya kala wau sampun ngantos tilar empan papan ddugi prayogi, sarta mawi watawis, ingkang makaten wau saking adat ltrwangipun dumugining dinten wekasan, ing tembe jisimipun saget mulya sampurna ing kahanan Jati, nunggil kaliyan Dating Pangeran Kang Agung, Kang Murba Amisesa, Kawasa andadosaken saciptanipufr, wonten sasedyanipun, dhateng sakarsanipun. Witne manawi kinanthenan ambek paramartotaffid, kados /estantun pamoring Kawula Gusti. Mila sajatosipun, tiyang anggeguru llmu Ma'rifat punika, kedah ingkang saged anglampahi : lmam, Tauhid, Ma'rifat. 2. Pepangkataning Tiyang Pejah Kala samanten lngkan Sinuwun Kanieng Sultan Agung Prabu Anyakrakusuma andadosaken kaparengipun ing panggalih dalem, ooembadani dhateng para aturipun sadaya punika. Sasampunipun makaten, pandangu dalem angraosaken papangkataning tiyang pejah, kadosta : 1. Pejah Krsas. 2. Pejah Kiyas. 3. Pejah Syahid. 4. Pejah Salih. 14 SERAI Kekiyasaning Pangracubn

18 4. Siapapun yang melantur dalam mencegah syahwat atau hubungan seks, tanpa mengena! waktu, pada saat kematiannya kelak jenasahnya akan lenyap melayang, masuk kedalam alamnya iim setan dan roh halus lainnya, sukmanya sering menielma dan menjadi semacam benalu atau menempel pada orang, seperti meniadi gandarwa dan sebagainya yang masih senang mengganggu wanita, kalau berada pada pohon yang besar, kalau pohon itu dipotong, maka benalu tadi akan ikut mati. Walaupun begitu, bila pada masa hidupnya diseftakan sifat jujur, tidak berbuat mesum, tidak berjina, bermain seks dengan wanita yang bukan haknya, semuanya itu bila tidak dilanggar, tidak akan begitu kejadiannya kelak. 5. Pada waktu masih hidup selalu sabar dan tawakal, dapat menahan hawa nafsu, berani dalam lampah dan menjalani mati didalamnya hidup, misalnya mengharapkan janganlah sampai berbudi rendah, rona muka manis, dengan tutur kata sopan sabar dan sederhana, semuanya itu janganlah sampai berlebihan dan haruslah tahu tempatnya situasi dan kondisi, yang demikian itu pada umumnya bila tiba akhir hayatnya, maka keadaan jenasahnya akan mendapatkan kemulyaan sempurna dalam keadaannya yang hakiki, kembali menyatu dengan Dzat Pangeran Yang maha Agung, yang Dapat Menghukum, Dapat menciptakan apa saia, ada bila menghendaki, datang menurut kemauannya, Apa lagi bila diseftakan sifat welas asih, akan abadilah menyatunya Kawula Gusti. OIeh karenanya bagi seseorang yang ingin mempelajari llmu Ma'rifat haruslah dapat menjalani: lman, Tauhid, dan Ma'rifat. 2. Berbagai Jenis Kematian Pada ketika itu Baginda Sultan Agung Prabu Hanyakrakusuma merasa senang atas segala pembicaraan dan pendapat yang telah disampaikan tadi. Kemudian Beliau melanjutkan pembicaraan lagi tentang berbagai jenis kematian, misalnya: 1. Mati kisas. 2. Mati Kias. 3. Mati Syahid. 4. Mati Salih. SERAI Kekiyasaning Pangracutan 15

19 5. Pajak Tiwas. 6. Pejah Apes. Sadaya wau sami kad hawuhan anggancaraken pikajengipun. Aturing para sumewa makaten : Pejah Kisas punika, ingkang katrap ing paukuman saking memejahi, dados katetepaken wewenanging pengadhilan wisesasning Ratu. Pejah Kiyas punika; ingkang anjarag pati, kadosta ngampet ambegan, utawi sesabil pati konduran. Pejah Syahid punika; ingkang nemahi pati Perang, kabegal, kakecu. Pejah Salih punika, ingkang nemahi pati saking kaluwsn, anglampus saking kawirangan, utawi sangsara sisah sanget. Pejah Tiwas punika, ingkang nemahi pati ambahambahan, pegeblug, utawi kinging wisaya sasaminipun, sayekti boten saget dumugi ing kahanan jati, cepak dhateng Alam Panasaran. Dhawuh pangandika dalem;anyebabaken sadaya ingkang pejah makaten kala wau, punapa boten wonten bedanipun ingkang llmi kaliyan ingkang bodho? Upami ingkang peiah kala wau tiyang akhli llmi, sebab saking punapa teka boten saget angracut sami sanalika. Aturipun para sumewa: "langkang makaten wau bokmanawi saking kageting kadadak, mila lajeng boten angengeti llminipun, ing batos amungngraosaken sakitipun kemawon. Saupami lajeng angengeti llminipur, kados tumpang suh pangrakiting kukudan, awadenten manawi sampun angengeti pitedahing Guru, bokmanawi inggih saged angracut sanalika." 16 SERAf Kekiyasaning Pangracutan

20 5. Mati Tiwas. 6. Mati Apes. Semuanya itu Beliau berharap agar dijelaskan apa maksudnya. maka yang hadir memberikan jawaban sebagai berikut: Mati Kisas. adalah suatu jenis kematian karena hukuman mati. Akibat dari perbuatan orang itu karena membunuh, kemudian dijatuhi hukuman karena keputusan Pengadilan atas wewenang Raja. Mati Kias, adalah suatu jenis kematian yang diakibatkan oleh suatu perbuatan, misalnya menahan nafas, atau mati karena melahirkan. Mati Syahid, adalah suatu jenis kematian karena gugur dalam Perang, dibajak, dirampok, dan disamun. Mati Salih, adalah suatu jenis kematian karena kelaparan, bunuh diri karena mendapat aib, atau sangat bersedih. Mati Tiwas, adalah suatu jenis kematian karena Tenggelam, mati karena disambar petir, tertimpa pohon, jatuh karena memanjat pohon, dan sebagainya, mati yang demikian tadi dinamakan "mati Tiwas.' Mati Ap S, adalah suatu jenis kematian karena ambah-ambahan, epidemi, karena santhet atau tenung dari orang lain, yang demikian itu benar-benar tidak dapat sampai pada "Kematian yang sempurna" atau Kesedan jati bahkan dekat sekali pada Alam penasaran, Berkatalah Beliau: "Sebab-sebab kematian tadi yang mengakibatkan kejadiannya, lalu apakah tidak ada perbedaannya antara yang berilmu dengan yang bodoh? Andaikan yang menerima akibat dari kematian itu seorang Pakarnya llmu Mistik, mengapa tidak dapat meracut seketika itu juga?" Dijawab oleh yang menghadap: "Yang begitu itu mungkin disebabkan karena terkejut menghadapi hal yang tibatiba. Maka tidak teringat lagi dengan ilmu yang diyakininya, dalam batin yang dirasakan hanyalah penderitaan dan rasa sakit saja. Andaikan dia mengingat keyakinan ilmunya, mungkin akan kacau di dalam melaksanakannya. Tetapi kalau selalu ingat petunjuk-petunjuk dari Gurunya, maka kemungkinan besar dapat meracut seketika itu iuga. SERAI Kekiyasaning Pangracutan 17

21 Pangandika dalem, sapunika asmu sandeyaning galih, awit saderenging apes punapa sepi panengeraning cipta rasa rumasa, teka boten rinasa, manawi amung makaten kemawon kirang dados ing pamanggih dalem, mila lajeng kadhawuhan angrembag sakecanipun ing pamanggih. ' ' Kyai Akhmad kategan matur: "Lares Dawuhing pangandika dalem, awit sajatosipun tasih mubahan, amung kanjeng Susuhunan ing Kalijaga piyambak ingkang rinilan saget jisim sami sakala, jalaran jumeneng Gosu'l'alam, maniing Rijalu'llah Gaib, yekti wa'llahu a'lam ingkang saget animbangi kados kasebat nginggil." 3. Wewedharan Angracut jasad Dene pangracutan jasad ingkang kagem Kanieng Susuhunan ing Kalijogo, wewedharanipun ingkang sampun winasiyataken para putra wayah kados makaten pakartinipun: "Badaningsun jasmani w.ts sici, ingsun gawa marang kahanan jati, tanpa jalaran pati, bisa mulya sampurna waluya urip sa/awase, ana ing "Alam Donya ingsun urip, tumekane "Alam kahanan Jati ingsun urip, saka kodrat iradatingsun, dadi saciptanings ufr, ana sasedyaningsun, teka sakars aningst)n." 4. Wewedharan Angluluh Jasad Menggah weweling dhawuhipun kangjeng Susuhunan ing Kalijogo makaten: " Sinten ingkang badhe saged angluluh jasad sami sanalika utawi andadosaken muiijadipun kados para Nabi, ngedalaken karamat kados para Wali. Andhatengaken Ma'unah kados para Mukmin Khas, kalampahana tapa brata kados wasiyatipun Kanjeng Susuhunan ing Ampel Denta: 1. Amekri nrpsu hawa, ing datem sewu dinten sewu datu p,sa/,. 2. Angampet syahwat, ing dalem satus dinten, dalunipun pisan. 3. Amepet pangandikan, inggih punika ambisu, ing dalem sekawan dasa dinten kawandasa dalu. 18 SERAf Kekiyasaning Pangncutan

22 Setelah mendengar jawaban itu, Beliau merasa masih kurang puas, menurut pendapat Beliau; bahwa sebelum seseorang terkana bencana apakah tidak ada suatu firasat dalam batin dan fikiran, kok tidak terasa, kalau hanya begitu saia Beliau kurang sependapat, oleh karenanya Beliau mengharapkan untuk dimusyaw arahkan sampai tuntas dan mendapatkan s tu pendapat yang lebih masuk akal. Kyai Akhmat Kategan menghaturkan sembah: "Sabda paduka adalah benar, karena sebenarnya semuanya itu masih belum tentu, hanyalah Kanjeng Susuhunan Kalijogo sendiri yang dapat melaksanakan ngracut jasad seketika, tidak terduga siapa yang dapat menyamainya." 3. Wedaran Angracut Jasad Ad,apun Pangracutan Jasad yang dipergunakan oleh ("ngieng Susuhunan Kalijogo, penielasannya yang telah diwasiatkan kepada anak cucu seperti ini caranya: "Badan jasmaniku telah suci, kubawa dalam keadaan nyata, tidak diakibatkan kematian, dapat mulai sempurna hidup abadi Selamanya, di Dunia aku hidup, sampai di alam nyata (akherat) aku iuga hidup, dari kodrat iradatku, jadi apa yang kuci,ptakan, yang kuinginkan ada, dan datang yang kukehendaki." 4. Wedaran Menghancurkan Jasad Adapun pesan beliau Kanjeng Susuhunan di Kalijogo sebagai berikut: "siapapun yang menginginkan dapat menghancurkan tubuh seketika atau terjadinya mukjijad seperti para Nabi, mendatangkan keramat seperti para Wali, mendatangkan ma'unah seperti para Mukmin Khas, dengan cara menjalani tapa brata seperti pesan dari Kanjeng' Susunuhan di Ampel Denta: 1. Menahan Hawa Nafsu, selama seribu hari siang dan malamnya sekalian. 2. Menahan Syahwat (seks), selama seratus hari siang 9an malam. 3. Tidak berbicara, artinya membisu, dalam empatpuluh hari. siang dan malam. SER/qf Kekiyasaning Pangracutan 19

23 4. Siyam peiah latu, pitung dinten pitung dalu. 5. Wungu ing dalem tigang dinten tigang dalu. 6. Pejah raga boten ebah boten mosik ing dalem sadrte n sadalu, Menggah peperangipun ing lampah sewu dinten punika, ugi makaten pamaranipun: 1. Pamekaking napsu hawa; menawi sampun angsal sangangatus dinten, lajeng karangkepan 2. angampet syahwat, manawi watawis sampun angsal sawidak dinter, lajeng karangkepan 3. ambisu tanpa siyarn, ing dalam sakawan dasa dinten. Dene anggenipun ambisu tanpa siyam, punika manawi sampun angsal tiyang dasa tiga dinten, lajeng karangkepan siyam pejah latu, ing dalem pitung dinten pitung dalu, siyamipun pejah Iatu wau watawis sampun angsal sekawan dinten, laieng karangkepan wungu ing dalem tigang dinten tigang dal'u, dene wungu punika manawi sampun angsal kalih dinten kalih dalu, lajeng wiwit karangkepan pejah raga sadinten sadalu. Menggah patraping peiah raga punika; Sidhakep suku tunggal, nutupi babahan nawasanga, boten ebah nguyuh ngising, ing dalem sadinten sadalu wau ingkang ebah arnung kantun kajeping tingal, keketeking napas, anapos, tanap?s, nupus, tegesipun kantun. angen lebet wedaling napas ingkang sareh sampun ngantos tumpang suh." 5. Perluning Pati Raga lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung andangu; perluning pati raga. Aturipun Pengulu Kyai Akhmad Kategan makaten: "Menggah perluning pati raga punika, minangka dados ular-ular ngulamtih kasunyatan, supados saget uninga pisah kempaling lgwula Gusti, manawi para akhli "llmi duk ing kino-kino dipun wastani saget Raga Sukma, tegesipun abadan sukma, mila kawasanipun saged anyelakaken ingkang tebih, andadosaken saciptanipuh, angawotenaken sasedyanipun, andhatengaken sakarsanipun, sadaya punika kenging kaangge prabot ing awal akhir. Saupami kaagem ing Donya inggih nyata kewasa, kaagem ing tembe manawi sampun mancad ing sakaratulmaut SERAI Kekiyasaning Pangracutan

24 4. Puasa padam api (pati geni), tujuh hari tujuh malam. 5. Jaga, lamanya tiga hari tiga malam. 6. Mati Raga, tidak bergerak-gerak lamanya sehari semalam. Adapun pembagian waktunya dalam lampah seribu hari seribu malam itu beginilah caranya: 1. Menahan hawa Nalsu, bila telah mendapat sembilanratus hari, lalu diteruskan dengan2. Menahan Syahwat (seks), bila kira-kira telah mencapai waktu enampuluh hari, lalu dirangkap iuga dengan 3. Membisu tanpa berpuasa, selama empatpuluh hari. Adapun Membisu tanpa berpuasa setelah mendapat waktu selama tigapuluh tiga hari, lalu dilanjutkan dengan 4. Puasa Pati geni (padam api) selama tujuh hari tujuh malam, puasanya pati geni tadi setelah mendapat empat hari empat malam, lalu dilanjutkan dengan 5. Jaga, selama tiga hari tiga malam, bila berjaga itu kalau sudah mendapat dua hari dua malam, dilanjutkan dengan 6. Pati raga, selama sehari semalam. Adapun caranya untuk Pati Raga adalah; tangan bersidakep kaki membujur lurus dan menutup sembilan lubang di tubuh, tidak bergerak-gerak, menahan tidak berdeheffi, batuk, tidak meludah, tidak berak dan tidak kencing selama sehari semalam tersebut. Yang bergerak tinggalah kedipnya mata, tarikan nafas, anapos, tanapos, nupus, artinya tinggal keluar masuknya nafas, yang tenang iangan sampai bersengal-sengal campur baur." $;. 5. Perlunya Pati Raga Baginda Sultan Agung bertanya: "Apakah manfaatnya Pati Raga itu?" Kyai Penghulu Akhmad Kategan menjawab: "Adapun perlunya pati raga itu, sebagai sarana melatih kenyataan, supaya dapat mengetahui pisah dan kumpulnya Kawula Gusti, bagi para Pakarnya llmu Kebatinan pada jaman kuno dulu dinamakan dapat Meraga Sukma, artinya berbadan sukffio, oleh karenanya dapat mendekatkan yang jauh, apa yang dicipta jadi, mengadakan apapun yang dikehendaki, mendatangkan sekehendaknya, semuanya itu dapat dijadikan suatu sarana pada awal akhir. Bila dipergunakan ketika masih hidup di Dunia ada manfaatnya, begitu iuga dipergunakan kelak bila telah sampai pada sekaratulmaut SERAI Kekiyasaning Pangracutan 21

25 inggih sakalangkung sae, awit saged anandukaken panuwun dhateng para putra wayah, ingkang badhe katilar. Dados tandhane katarimah sapanuwunipun dhateng para waris ingkang kantun kala wau. lnggih amung wonten ing panuwun salebeting jaman sakaratulmaut kemawoh, dene sarengating anak putu sami nenuwun dhateng astana wau namung kangge sarana tilasing Bapa Biyung Kaki Nini, mila mawi sadhekah ing saben wulan Ruwah, amung anut ing leluri duk lgnjeng Nabi Adam. rnanawi saluguning sama, pangaksarna amung dqk mancad ing alam Sakaratulanr4ut wau" lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung, miwah lgnieng Panembahan Puruboyo, Panembahan Juru Kithing sapanunggilane, sami angamini aturipun Kyai Pengulu Akhmad Kategan, ingkang rumiyin pancen akhli Kitab dhasar maksud dateng raosipun, kaliyan malih Kyai Pengulu Akhmad Kategan sampun anglampahi pejah kawandasa dinten gesang malih. Mila ing samangke parenging karsa dalem sadaya kawajibaken dhateng Kyai Pengulu Akhmad Kategan minangka dados warananing wewiridan saking berkah dalem, nanging mawi pangkat-pangkat, kadosta : 1. Amijekaken dhateng Garwa Putra Dalem, lngkang Sin uwun piyambak. Kaparengipun papan pamejangan wonten Panepen. 2. Manawi medharaken dateng para.sentana dalem, ingkang mijeaken minangka dados wawakil dalem ingkang Sinuwun; Kanjeng Panembahan Purubaya kaliyan Kyai Pengulu Akhmad kategan. 3. Manawi ambarkahaken dateng para Bandara, Bupati, Wadana, Kliwon, ingkang medharaken Panembahan Ratu Pekik ing Surabdyd, kanthi Pangeran ing Kadilangu, Pangeran ing Kudus. 4. Manawi paring berkah dhateng para Punggaw?, Panewu, Mantri, sa/ebeting Praja, ingkang mejang Panembahan juru Kithing, kanthi Pangeran ing Wangga, Pangeran ing Tembayat. 5. Manawi paring berkah dhateng para Bupati Tamping Pasisrr manca Nagari ingkang medharaken Panembahan Juminah, kanthi Pangeran ing Kajoran, Kyai Pengulu Akhmad Kategan. SERAf Kekiyasaning Pangracutan

26 iuga sangat berguna, karena dapat melimpahkan rasa sukur kepada anak cucu yang akan ditinggal. Jadi suatu tanda rasa sukur bagi keluarga yang ditinggalkan tadi. Hanya pada waktu sampai saat sekaratulmaut itu saja panuwunan itu disampaikan. Adapun syariatnya pergi ke Kuburan untuk nenuwun hanyalah sebagai suatu sarana yang membuktikan sebagai Ayah, lbu, Kakek,'Nenek, maka lalu diadakan sedekah di bulah Ruwah, hanya mengikuti tradisi sejak jaman Nabi Adam. Bila menurut Sabda bahwa pemberian ampunan itu hanyalah pada waktu saat-saat memasuki dam Sakarulmaut tadi." Baginda Sultan Agung dan Panembahan' Purubaya, Panembahan Juru Kiting dan yang lainnya, mehgamini apa yang dikatakan oleh Kyai Penghulu Akhmad Kategan. Terutama karena memang akhli Kitab dan memahami arti maksudnya, serta pernah mengalami mati selama empatpuluh hari kemudian hidup kembali. Oleh karenanya sekarang atas berkenan beliau semua kewajiban diberikan kepada Kyai Penghulu Akhmad Kategan, sebagai pengaruh dalam mernpelajari Mistik dari berkah Sultan Agung. Tetapi telah pula ditentukan bagian-bagiannya, misalnya: 1. Mengajarkan kepada lstri dan Putra beliau, Baginda Sultan sendiri. Beliau telah menunjuk tempatnya untuk. mewejangkannya di Panepen. 2. Kalau meredamkan kepada para kerabat Keraton, yap di serahi untuk mengajar adalah Kanjeng Panembahan Purubaya dengan Kyai Penghulu Akhmad Kategan. 3. Kalau memberkahkan kepada para Bandara, Bupati, Wedana, Kliwon, Yang diberi tugas mewedarkan adalah Panembahan Ratu Pekik di Surabaya, dengan Pangeran di Kadilangu, dan Pangeran di"kudus. 4. Kalau pemberian berkah kepada para Punggawa, Panewu, Mantri, di dalam negeri, yang mewejang Panembahan Juru Kithing, dengan Pangeran di Wangga, dan. Pangeran di Tembayat. 5. Kalau pemberian berkah kepada para BupatiTamping Basisisr Manca Negara, yang mewedarkan Panembahan Juminah, dengan Pangeran di Kajoran, dan Kyai Penghulu Akhmad Kategan. SERAI Kekiyasaning Pang racutan

27 Nanging Sampeyan dalem Kanjeng Sultan inggih ugi tedhak anjenengi dalah para Panembahan sapanuggalipun, dununging papan pamejangan sadaya wau wontening tetelih Pabandengan. Menggah wewed haran dalem ingkang kawakilaken sadaya wau boten wonten gesehipun, mila sami narimah. Wiwit Sampeyan Dalem karsa amijekaken "llmi" para kalu warga sadaya wau boten kenging pisah, ing saben dalem Jumungah katantokaken sowan Penepen. Anuju satunggaling dinten, saraseyan angraosaken sarujuking pamanggih dumadakan sami saplek kemawon. boten wonten ingkang sulaya pemanggihipuh, tandha katarimah ingkang dados parenging karsa dalem. Kenging linuri-luri pusakaning para Putra Wayah Dalem, ingkang sami jumeneng Nata Binatara ing Tanah Jawi. 6. Perluning Guru l-awan Murid Wonten Pandangu dalem malih, perluning Guru lawan murid. Aturipun Kanieng Panembahan Purubaya sasaminipun matur perluning Guru, amargi wajib dipun gugu tiniru, sarta tanggung ing awal akhir, mila nama Guru margi pinundhi pundhi jejeg ing wewarahipun. o Amung Kyai Pangulu Akhmad kategan matur perlu Murid, manawi Guru punika leres kemawon pinundhi, margi amijeni pedamelan sae, yekti tinurut sawewarahiputr, nanging bebasan sampun dados wewenanging guru punika wajib tinurut, sareng Murid kaupamekaken badhe binuka. Mangka saupami kori minep menga, manawi kapareng saweg menga, saestu saged malebet wewarahing Guru, Upami kori minep saking pundi lebetipun. Bebasan jinejelan kawruh boten weruh, rahsaning wewejangan ambuwang, wekasan amung nunjang palang, saksinipun makaten, kadosta: 24 SERAf Kekiyasaning Pangracutan

28 Tetapi Sampeyan Dalem lgnjeng Sultan juga berkenan hadir dalam tiap kegiatan itu, begitu pula segenap Panembahoh, adapun tempat untuk weiangan-weiangan itu berada di Tetelih Bebandengan, artinya didalam lingkungan puri keraton. Wedaran yang diwakilkan kepada para Panernbahan, Pangeran, dan Kyai Akhmad Kategan tadi ternyata tidak berbeda dengan wedaran Baginda Sulta Agung, maka semuanya dapat menerima dengan senang hati. Sejak Baginda Sultan berkanan mengajarkan llmu, segenap keluarga tadi tidak diperbolehkan terpish, ditentukan pada setiap malam Jumat untuk datang ke panepen. Pada suatu hari, sarasehan membahas tentang suatu pendapat untuk mendapatkan suatu kesepakatan yang tunggal, temyata semuanya berjalan mulus dan ada kesamaan pendapat. Tidak ada yang berbeda pendapat, suatu pertanda bahwa semuanya telah sesuai dengan apa yang dimaksud oleh Baginda Sultan. Dapat dilestarikan sebagai pusaka bagi Putra dan Cucu Baginda, yang meniadi Raja di tanah Jawa. 6. Perlunya Guru dengan Murid Ada pertanyaan Baginda lagi ; perlunya Guru dengan Murid. Dijelaskan oleh Panembahan Purubaya: "Perlunya Guru, karena wajib dipercaya dan ditirukan, serta mempunyai tanggungiawab awal akhir, maka dinamakan 'Guru' karena dijunjung tinggi dan dihormati yang menunjukkan jalan yang lurus." Tetapi Kyai penghulu Akhmad Kategan menyahut: "Bahwa perlu Murid. Benarlah kalau Guru itu wajib dihormati, karena mengajarkan pelajaran menuju ke jalan yang baik, tentu akan ditiru segala petuniuknya. Tetapi sudah menjadi kepastian sudah menjadi wewenangnya Guru haruslah diturut. Sedangkan Murid, dapat diperumpamakan baru akan terbuka. Adaikan pintu tertutup terbuka, apa bila sedang terbuka, benar-benar pelajaran dari Guru dapat masuk. Tetapi bila pintu sedang tertutup, dari mana masuknya? lbaratnya dipaksakan untuk mengerti tidak akan mengerti. Rahsanya wejangan terbuarg, akhirnya hanya tak keruan, saksinya akan hal itu, misalnya: SERAf Kekiyasaning Pangracutan

29 1. Tiyang mirengaken ujar awon, Ddmtokaken lajeng mangeltos. 2. Mirengaken wewarah ingkang sae, yekti pilih-pilih ingkang sagef lajeng tampi trekadhang mirengipun kemawon wa'llahu a'lam. Awit sampun kalebet ing jilidan, manusa punika asnaputr, warna-warna dados tetelo boten kenging dipun carub wog pawitanipun ngagesang punika sami kasandhangan watak lumuh kaungkulan, milawasiyat dalem lngkang Sinwrun kanjeng Susuh unan ing kalijogo makaten: Wajibing tiyang dados Guru punika I bab: 1. Nastitr, boten tumpang suh ing wewarah. 2. Nastopo, ingkang wani dhateng laku brata. 3. Kulina, ingkang wani lebeg dhateng pakarti sae. 4. Diwasa, ingkang sampung sepuh umuripun. 5. Santosa, ingkang ieieg tabiyatipun. 6. Engetan, ingkang boten mawi gaieg. 7. Santika, bregas patraping sarira. 8. Lana, ingkang boten molah-malih ujar. Cacade tiyang dados Guru punika 8 bab: 1. Tiyang sepuh ingkang lumuwih. 2. Tiyang sepuh, sakit sampun kerep supe. 3. Tiyang cacad wuta. 4. Tiyang cacad tuli. 5. Tiyang cacad sumpet irungipun. 6. Tiyang groyok, bisu, pelo 7. Tiyang lun kelakuwan sampun awon. 8. Tiyang taliti sudra, punika boten wajib kaangge seserepanipun. Utaminetiyang dados Guru punika 8 bab: 1. Parama sastra, tegesipun limpat ing kasusastran mawarni-warni. 2. Parama Kawi, tegesipun ingkang putus dhateng rahsani ng tembung kawi sajarwanipun.' Kawi - kawya : peprentahan nagari SERAf Kekiyasaning Pangracutan

30 1. Orang mendengarkan petunjuk yang baik, tidaklah mudah difahami. 2. Hanya beberapa orang pendengar saia yang dapat memahaminya, mahkan mendengarkan saia wallahu a'lam. Karena sudah termasuk dalam kepastian. Bahwa manusia itu asnapun bermacam-macam. Jadi sudahlah jelas tidak dapat di sama ratakan, sudah menjadisifat bagi orang hidup itu tidak mau dikalahkan, maka wasiat Kanjeng Susuhunan lglijogo sebagai berikut ini: Syarat Mutlak Bagi Seorang Guru ada 8 bab: 1. Nastiti, artinya tidak simpang siur aiarannya. 2. Naqlqpa, artinya harus berani dalam lampah brata. 3 Kqlina, artinya yang berani dalam segala perbuatan baik. 4. Diwasa, artinya yang sudah tua umurnya. 5. Santosa, artinya yang lurus tabiatnya. O. Enggtan, artinya yang tidak ragu-ragu. 7, Santilra, artinya yang mempunyai keserasian tubuh dan wajah cqkap. 8. lana, artinya "endgpt. Cirinya Orang M 1. Orang tua yang meras i Yang lain. 2. Orang tua yang sakit d 3. Orang Cacad buta. Sirikan. 4. Orang Cacat tuli. 5. Orang yang cacat hidungnya sengau. 6. Orang gagap, bisu, dan pelat. 7. Orang yang wataknya sudah ielek. 8. Orang keturunan sudra, tidak dapat dipakai pengetahuannya. Uta'manya iadi Guru ada 8 bab: 1. Peramasatra, pandai dalam bidang kesusastraan apa saja. 2. Paramakawi, pandai berbahasa kawi dan mengartikannya. kawya kawi : : peprentahan negeri * SERAI Kekiyasani ng Pangracutan

31 kraton : Kasarjanan. Tembung kawi - tempung resmi : cara kraton. - tetembunganing para Sarjana : (Pandhitaning Praja). 3. Mardi Basa, teges ipun ingkang saget memantes tem bung tatakram i n i ng P raia. 4- Mardawa Lagu, feges ipun ingkang saget angulur lelagoning tembang tembung tepa. 5. Hawi Carita, tegesipun apit dhateng ganearing carita, aluraning nagari. 6. Mandra guna, tegesipun sugih kawagedan ingkang kaanggep ing akathah. 7. Nawung Kridha, tegesipun ingkang lantip dhateng kelepasaning budi. 8. Samb egana, ingkang sanget boten kenging supe. Sadaya punika sampun kalebet nugrahaning Guru, mila kedah awas angupados Guru ingkang sae martabatipun. Mokaling tiyang dados Murid punika inggih I prakawis: 1. Edan, awis saking ewah dzatipun. 2. Ayan, sampun kenger engetanipun. 3. Picak, margi saking bqten pana. 4. Budheg, awit kirang pangrungunipun. 5, Rare ingkang dereng wanci, mindhak lancang wicara. 6. Tiyang ingkang sampun supe, tanpa damel. 7. Tiyang sakit sanget ingkang sampun supe. 8. Tiyang bregudul, inggih punikatiyang bodho andruwolo, anggega pikaiengipun piyambak. Sadaya wau bebas an: tiwas-tiwas tanpa tuwas wekasan tanpd guna. Dene sesanggening dados Murid 8 prakawis: 1. Angimanaken kados wewarahing guru, sirik yen maidowa. 2. Angatingalaken wewejanging guru, sirik yen anampekna, tegtes ipun angorakaken 3. Anastitekaken wewedharing Guru, sirik yen anglirwakna. 4. Anerangaken, sirik yen anyu ala. 5. Amusawarataken, sirik yen amiyagaha. 6. Anggelaraken, sirik yen angumpetna. 7. Anglulusaken, sirik yen ambatalna. 8. Anglamp'ahaken, sirik yen angendelna. 28 serar Kekiyasaning pangracutan

32 -- kraton -- kesarianaan bahasa resmi : cara keraton : Kata-katanya para sariana, (pendetanya praia). Bahasa kawi - 3. Mardibasa, artinya pandai mengolah kata-kata. 4. Mardawalagu, artinya pandai memperindah irama lagu. 5. Hawicarita, artinya mempunyai perbendaharaan carita banyak. 6. Mandraguna, artinya mempunyai banyak kepandaian yang dianggap dalam lingkungan maqyarakat. 7. Nawungkrida, artinya tajam mata batinnya. 8. Sambegana, artinya mempunyai fikiran yang kuat. Semua itu sudah termasuk Nugerahnya Guru. Maka harus berhati-hati dalam memilih seorang guru yang berjiwa baik dan jujur. Yang Tidak Dapat Diterima Sebagai Murid ada 8 bab: t. Gila. 2. Sakit ayan (epilepsi). 3. Buta. 4. Tuli. 5. Anak yang belum saatnya, dikhawatirkan kalau salah omong. 6. Orang yang sudah pelupa. 7. Orang yang sakit parah yang sudah pelupa. 8. Orang yang menurut kehendak hati sendiri. Kewajiban bagi Murid ada 8 bab : 1. Mengimankan, pantang mendustakan. 2. Memperlihatkan, pantang menafikan. 3. Memperhatikan, pantang mengabaikan 4. Menerangkan, pantang bertanya. 5. Memusyawarahkan, pantang bertindakgegabah. 6. Membentangkan, pantang menyembunyikannya. 7. Meluluskan, pantang membatalkan. 8. Melaksanakon, pantang mendiamkan. SERAf Kekiyasaning Pangracutan 29

33 a Wajibing tiyang dados Murid punika inggih 8 prakauris; 1. Bangsaning Awirya, feges ipun talitining aluhu4 ingkang taksih kawahyon. 2. Bangs aning Atapa, tegesrp un trahing Pandhita, ingkang taksih mratandhani ulah pudya. 3. Bangsaning Sujana, tegesipun bangsa linuwih, ingkang taksi h mratand hani wewataki pun. 4. Bangsaning Aguna, teetesipun bangsa akhlikasagedan, ingkang taks ih marsudi dhateng kabangkitan. 5. Bangsaning Prawira, tegesipun bangsa prajurid, ingkang taks ih kasub ing kahendelaning adilaga. 6. Bangsaning Supnya, tegesipun bangsa dunya, ingkang taksih mratad hani kasug i hanipun. 7. Bangsaning Susatya, tegesipun bangsa tani, ingkang taksih mratandhani temen mungkul ing sesawah. 8. Bangsaning Kawula, tegesipun talitining abdi dalem, ingkang faksih katawis angajeni, ajrih dhateng Trahing,,.Guspi. Menqgflh $e$phqfan malcatqn wau, saking dhawuh Sinuwun Kanjeng Susuhunan ing RAlem, Ing <nng, gnqgqang punika, boten kenging dipun regem $Upados anggega, sayekti yen boten kening. Awit wewataking tiyang punika upami siti kathah barenjulipun, dados tetela hgten,,[enging kinaya ngapa. Sampun dados pgpacqnggning manah piyambah-piyambak paduk panduming Qgma(i, mila kpdah waspada nadyan badhe amedharaken kekgraning Pangeran, manawi kirang awas titikaning taliti, tiwas tuna tan katarima, temahan antuk druhaka, karanten kathah kemawon tiyang gewang maleset saking tekading manungsa, wonten ingkang kados kewan, trekadhang anggadhahi watak saengga kodheng, saweneh linglung kadi bingung, ing wuwus kumalungkung, pengung tansedya luhung, sadaya wau tandha tinitah buntu, tegesipun ing dalem lokhil makfulipun pancen tanpa wewengan. Sasampunipun angraosaken aturupun Kyai Pengulu Akhmad Kategang, lngkang Sinuwun Kanjeng Sultan Agung amung ngideni sarta anjenengi, Panembahan Puruboyo sakancanipun amung kadhawuhan dados saksi amiridaken. 30 SERAI Kekiyasaning Pangracutan

34 Syaratnya sebagai Murid ada 8 bab: 1. Golongan Awirya, artinya dari golongan luhur dan mempunyai derajad. 2. Golongan Petapa, artinya dari keturunan Pendeta, yang masih menjalankan ulah puia. 3. Golongan Suiana, artinya dari golongan yang mempunyai kelebihan dan menjadi orang baik-baik. 4. Golongan Aguna, artinya dari golongan orang pandai dan yang masih menekuni llmu. 5. Golongan Prawira, artinya dari golongan Prajurid yang masih terkenal keberaniannya dalam perang Golongan Supnya, artinya dari gongan kehartaan, yang masih mempunyai tanda-tanda kekayaannya. Golongan Susatya, artinya dari golongan Petani, yang masih terbukti tekun mengeriakan sawah ladang. Golongan Kawula, artinya dari golongan keturunan Pegawai Keraton, yang masih terlihat tanda-tanda tata susila dan masih takut kepada keturunan Raja. Semua yang diutarakan tadi adalah dari sabda Beliau, Baginda Susuhunan di Kalijogo. Hidup ini tidak dapat saling memaksakan supaya mau percaya, kenyataannya tidak akan lnau. Karena sudah menjadi sifat manusia itu, umpama tanah banyak berenjulnya. Jadi tidak dapat terduga-duga. Sudah menjadi bagiannya masing-masing sejak tedahif maka haruslah waspada walaupun akan mewedarkan suatu rahasia Tuhan, bila sembarangan dan kurang pada tempatnya, maka akan percuma bahkan dapat mendatangkan hal-hal yang kurang baik. lgrena ada orang yang menyimpang dari sifatnya kemanusiaan, bahkan ibarat hewan, ada yang bingung, bahkan ada pula yang masa bodoh, ada pula yang sombong, bahkan ada yang soktahu, tandatanda tadi suatu petunjuk bahwa terlahir mentok, artinya memang tidak mengetahui dalam Lokhil Makfulnya. Setelah mendengarkan segala keterangan dari Kyai Penghulu Akhmad Kategan, Sri Baginda Sultan Agung yang hadir dan mendukung sarasehan itu berkenan di hati. Sedangkan Panembahan Purubaya dan yang lainnya diperintahkan untuk menjadi saksi dalam musawarah ngelmu itu. SERAf Kekiyasaning Pangncutan 31

35 7. Trap-Traping Pati Menggah ingkang makaten wau, sajatinipun punika Guru Dalem, mila para Panembahan sadaya amung jumurung ing karsa Dalem. lng mangke wonten pandangu Dalem malih dhateng Kyai Pengulu Akhmad Kategan, prakawis trap-trapaning pati, bedanipun kaliyan pakartining panuwunan. Aturipun Kyai Pengulu Akhmad kategan: "Ugi boten wonten bedanipun, awit sanadyan panuwunan ingkang dipun ambah inggih laladan pati, saupami kasliring ugi lajeng terus akhiripun, menggah patrapipun ing dalem sapangkating sedya makaten: Sidhakep suku tunggal, nutupi babahan nawasanga, darijining asta sami antuk selaning dariji, jempolan den adu ganthuk sami jempolan. Lajeng tumumpang ing iaia. Suku kalih pisan kas elonioraken, iempolaning suku kepanggihaken samining jempolaning suku wau. Konthol katarik manginggil, dalah paialeranipun, sampun ngantos katindhihan pupu, lajeng mawas pucuking grana, den sipat /eres iaia. Stpat ing puser sageda /eres kaliyan jempolan suku, sasamp unipun matrapaken sadaya kencefrg, lajeng wiwit anarik napas ingkang sareh. sampun ngantos tumpang suh panariking napas wau. Saking kiwa kacipta mubeng manengefr, saking tengen mubeng mangiwa, kumpulipun dados satunggal dumunung ing puser, manawi ing antawis dangunipun, lajeng katarik manginggil rnalih sampun ngantos kasesa, kumpuling napas, tanapas, anpas, nupus, kacipta dados nukat gaib. Lajeng ngeremaken netra ingkang alon, angingkemaken lathi ingkang dhamis. Waja gathuk sami waja ingkang waradin, ing ngriku lajeng ngeningaken cipta, pasrah analangsa dhateng Pangeran kita pribadhi. Sasam puning makaten, lajeng amatrapaken panjenenganing Dzat kados makaten patrapipun : l,ajeng anjume ne ng ake n Dzat: "lngsung ngumpulake Kawula Gusti Kang Asipat Esa, anglimputi ing kawulaningsun, tunggal dadi sakahanan saka kodratingsun. " lajeng maha-sucikaken Dzat:, lngsun sajatining Dzat Kang Amaha Suci, Asipat Langgeng, Kang MurfuArnises, Kutg kawa, mulyasanpunn waluya jati ing kahananingsung, kalawan kodratingsun." 32 SERAf Kekiyasaning Pangrucutain

36 7. Urutan Dalam Kematian dan Apa Yang harus Dilakukan Mengapa sampai sedernikian itu, karena sebenarnya adalah Guru Baginda, oleh karenanya segenap Panembahan hanya menurut atas keputusan Beliau. Sekarang ada pertanyaan lagt dari Sri Baginda Sultan kepada Kyai Penghulu Akhmad lgtegan tentang Trap-trapan dalam kematian, perbedaannya dengan panuwunan. Kyai Penghulu Akhmad lgtegan menjawab: 'Tidak ada perbedaannya, karena walaupun hanya penrruunan, yang dilewati iuga alam kematian, kalau sampai lengah juga berakhir atau mati benar-benar. Adapun cara dan tatacaranya begini: Sedakep dengan kaki lurus berdempet, menfiup semua kesembilan lubang, jari-jemari ke dua belah tangan saling bersilang, ibu jari bertemu keduaduanya, lalu.ditumpangkan di dada. Dalam sikap tidur itu, kedua belah kaki diluruskan, ibujari kedua belah kaki saling bertemu. Kontol ditarik ke atas dan zakarnya sekalian, jangan sampai terhimpit paha. Lalu memandang berusahalah untuk memandang ujung hidung lurus ke dada. Hingga tampak lurus melalui pusar hingga ujung ibujari kaki. Setelah semuanya dapat terlihat lurus, lalu mulai rnenarik nafas tadi. Dari kiri tariklah ke kanan, begitu pula dari kanan putarlah ke kiri. Kumpulnya menjadi satu berada di pusr, bila telah berada di pusar beberapa saat lamanya, maka tariklah ke atas pelan-pelan jangan tergesa-gesa. Kumpulkan nafas, tanafas, anafas, nupus, diciptakan menjadi perkara gaib. Lalu memejamkan rnata dengan perlahan-lahan. Mengatupkan bibir (mulut) dengan rapat. Gigi rapat dengan gigi. Pada saat itulah lalu mengheningkan cipta. Menyerah dengan segenap perasaan yang telah menyatu, pasrah kepada Pangeran kita pribadi. Setelah itu, lalu mematrapkan adanya Dzat, seperti ini patrapnya: Anjumenengkan Dzat: "Aku mengumpulkan lgwula Gusti yang bersifat Esa, meliputi dalam kawulaku, satu dalam satu keadaan dari kodrat-ku". Mensucikan Dzat: "Aku sebenarnya Dzat Yang Maha Suci, bersifat kekal, menguasai segala sesuatu, seimpurna tanpa cacad, kembali pada hakekat-ku, karena Kodrat-Ku". SEMf Kekiyasaning Pangncuhn 33

37 lajeng mahaamisesa "lngsun Dzat Kang Maha LuhuG jumeneig Ratu Agung, Kang Murba Amisesd, Kang Kuwasa Andadekake karatoningsun, kang agung maha mulya. lngsun wengku sampurna sakaprabontingsun, jangkep sarsen-isene karatoningsun, pepak sabalaningsung kabeh, ora ana kang kekurangan, byar gumebyar dadi saciptaningsun, ana sasedyaningsun, teka sakarsaningsun, saka ing kodratingsun. " Lajeng Angracut Jisim : "lngsun angracut jisimingsun kang kari ana ing Alam Dunya, yen wus tumeka ing jaman karamatullah kang amaha mulya, wulu, kuku, kulit, getih, daging, balung, sungs um sapanunggalane kabeh, kang asa/ saka cahya muliha marang cahya, kang asa/ saka bumi, geni, angin, banyu, yefr wtts mulih marang asa/e anasiringsun dhewe4hewe, nuli lngsun racut tunggal dadi sawiji kalawan kahanan jatiningsun, saka ing kodratingsun." l-^ajeng Anarik Yoga : "lngsun anarik yoganings'un kang wus padha mulih ana ing kara-matu'llah, kaki, nini, bapa, biyung, anak, bojo, sarupaning darahingsun, srng pancen kaliru dununge, padha Sun tarik manunggal kahananingsun, mulya sampurna saka ing kudratingsun." lajeng Angukud Kahanan Dunya : "lngsun angukud kahanan dunya, lngsun dadekake kahanan jatiningsun, kalawan ing kudratingsun." l,ajeng Ambabar Turas : "Ambabar turasingsun kang padha kari ana ing Alam Dunya, padha anemu sugih singgih, suka bungah, aia ana kekurangan, saka kudratingsun. " lajeng amasang Pangasihan : "lngsun masang pengasihan, marang sakehe titahingsun, gedhe, cilik, tuwa, anom, lanang, wadon, kang padha ngrungu, padha andulu,welas asiha marang I ngsun, kalawan kud ratingsun." lajeng Amasang Kemayan : rr lngsun amasang kemayan, marang makhluk ingsun kabeh, sing sapa kang ora angendahake marang SERAf Kekiya:saning Pangracutan

38 Mengatur Istana: "Aku Dzat yang Maha Luhur, yang menjadi Raja Agung, yang menguasai segala sesuatu, yang kuasa menjadikan lstana-ku, yang Agung maha Mulya, Ku Kuasai dengan sempurna dari kebesaran-ku, lengkap dengan segala isinya Keraton-Ku, lengkap dengan bala tentara-ku, tidak ada kekurangan, terbentang iadilah semua ciptaan Ku, ada segala yang Ku-inginkan, karena Kodrat-Ku". Meracut Jisim: "Aku meracut jisim-ku yang masih tertinggal di alam Dunia, bila telah tiba di Zaman keramatullah yang Maha Muliya, bulu, kuku, kulit, darah, daging, tulang, sungsum keseluruhannya, yang berasal dari cahaya, yang berasal dari bumi, apa, angin, bayu, kalau sudah kembali kepada anasir-ku sendiri-sendiri, lalu Aku racut menjadi Satu dengan sempurna kembali kepada-ku, karena kodrat-ku". Menarik Anak: "Aku menarik anak-ku yang sudah pulang keramatullah, kaki, nini, ayah, ibu,,ohak, dan isteri, semua darah-ku, yang memang salah tempatnya, semuanya Aku tarik menjadi satu dengan keadaan-ku, mulia sempurna, karena kodrat-ku". Mengukut Keadaan Dunia: "Aku mengukut keadaan dunia, Aku iadikan satu dengan keadaan-ku, karena Kod rat-ku". Mendo'akan Kepada Keturunan: "Keturunan-Ku yang masih tertinggal di alam dunia, semuanya semoga mendapatkan kebahagiaan, kaya, dan terhormat, jangan sampai ada yang kekurangan, dari kodrat-ku". Mengamalkan Aji Pengasihan: "Aku mengamalkan Aii Pengasih, kepada semua makhluk-ku, besar, kecil, tua, muda, laki-laki, perempuan, yang mendengar dan melihat, semoga belas kasih pada- Ku, karena kodrat-ku". Menerapkan Daya Kesaktian: "Aku menerapkan Daya Kesaktian, kepada semua makhluk-ku, barang siapa yang tidak mengindahkan SERAI Kekiyas:aning Pangracutan 35 '

39 lngsun, padha kaprabawa ing kamayan, saka kudrat ingsun." Sasampunipun makaten, maras tumangkep ing manah, andadosaken seseging napas, mila ing ngriku kedah enget sarta santosa, sampun ngantos tumpang suh kumpuling napas, nupus wau, awit napas punika tetangsuling jisim, dumunung ing manah suweddha, tegesipun woding panggalih Suci, wahananipun dados angin kang medal kemawon. Tanapas punika tetangsuling ati siri, dumunungipun ing puser, wahananipun dados angin kang maniing ing badan kemavvon. Anpas punika tetangsuling roh, dumunung wonten ing jejantutrg, wahananipun dados angin ing lebet kemaworl. Nupus punika tetangsuling rahsa, tegesipun geganthenganing atma, dumunung wonten ing manah puat kang apethak, inggih punika wonten ing woding jejantung, wahananipun dados angin kang ngiwa nengen, saking jasad pakartinipun saged anglimputi sakalwiring jasmani kaliyan rohani. Yen sampun makaten roh larut lajeng karaos walikaten sakawliring anggota sadaya, andadosaken bawuring netra, telingan pengloh, grana mingkup, lidhah mangkeret, ing wekasan cahya sureng, swara sirna, amung kantun gesanging cipta kemawor, amargi sampun kinukud tataning sarengat, hakekat, tarekat, ma'rifat. Saran gat punika lampahing badan, dumunungipun wonten ing lesan: Hakekat punika lampahing nyaw?, dumunung wonten ing talingan. Tarekat punika lampahing manah, dumunung wonten ing. grane. Ma'rifat punika lampahing rahsa, dumunung wonten ing netra. Dena ingkang kinukud rumiyin punika panduluning netra kaupamekaken bawuriqg kaca Wirangi, utawi asatilg toya Zamzam. Nunten Pangraosing lesan, kaumpamekaken bibrahing wot Siratalmustakim, utawi risaking Ka'batullah. Nunten panggandaning grana, kaupamekaken guguring wukir Tursina, utawi rubuhing wukir lkrap. 36 serar Kekiyasaning Pangrucutan

40 Aku, akan terkena. akibat dari kesaktian-ku, karena kodrat-ku." Setelah begitu, maras menutup di hati, menimbulkan rasa sesak nafas, oleh karenanya harus selalu ingat dan sentosa, jangan sampai kacau balau pernafasannya, tanafas, anpas, nuppus tadi, karena nafas itu adalah ikatannya jisim, berada di hati suweddha, artinya menjabatani likiran yang suci, keadaannya iadilah angin yang ke luar saja. Tannapas itu talinya hati siri, letaknya di pusaf keadaannya menjadi hawa yang berada di dalam tubuh saja. Anpas itu adalah talinya Roh, berada di dalam jantung, keadaannya hanyalah menjadi angin di dalam saja. Nupus itu talinya Rahsa, artinya berkaitan dengan Atma, berada di dalam hati puat yang putih, iyalah berada di pembuluh jantung, keadaannya menjadi angin yang ke kiri kanan, dari ulah perbuatannya itu dapat meliputi segenap organ tubuh dan rokhani. Bila telah begitu, rokh larut lalu terasalah kram seluruh organ tubuh, mengakibatkan mata meniadi kabuf telinga menjadi lemas, hidungpun lemah lubang hidung menciut, lidah mengerut, akhirnya cahaya suram, suara hilang, yang tinggal hanyalah hidupnya fikir saia, karena sudah dikumpulkan urutannya sare'at, hakekat, tarekat, dan ma'rifat. Sare'at itu lampahnya badan, berada di mulut. Hakekat itu lampahnya nyawa, berada di telinga. Tarekat itu Iampahnya hari, berada di hidung. Ma'rifat itu lampahnya rahsa, berada di mata. ' Adapun yang ditarik terlebih dahulu adalah penglihatannya mata, diupamakan kaburnya kaca Wirangi, atau asalnya alr Zamzam. Lalu rasanya mulut, diumpamakan rusaknya iembatan Siratalmusstakim, atau rusaknya lg'batullah. Lalu penciumnya hidung, yang diupamakan gugurnya gunung Tursina, atau robohnya gunung lkrap. SERAf Kekiyasaning Pangracutan 37

41 8. Bedanipun wekdal ing Alam akhirat lawan Alam Dunya Aturipun Kyai Pengulu Akhmad lgtegan sampun kacathet ing panggalih Dalem sadaya, wasana andangu, "antaraning Alam Dunya lawan kahananing Alam Akerat enggal lawase." Aturipun: "lng Dunya sadinten, ing Akerat sawulan, ing Dunya sawul lr, ing Akerat sataun, ing Dunya sataun ing Akerat wewindonan. Saksinipun kados salebeting supena." 9. Alam Salrwesing Pati Sasampuning makaten, lngkang Sinuwun Sultan Agung andangu malih: "Laladaning gesang malih dumugining Alam Akerat ingkang kaambah Alam punapa, rambah kaping pinten?" Aturipun Kyai Pengulu Akhmad Kategan makaten: 7. Sirah, punika kahananing Baitalmakmur. 2. Utek, kahananing kanto anarik wahananing cahya, dados pembukaning Nitya. 3 Manik, khananing pramana, anarikwahananing warna, dados pambukaning paningal. 4. Budi, kahananing pranawa, anarik wahananing karsa, dados pambukaning pamicara. 5, Napsu, kahananing hawa, anarik wahananing swara. Dados pam b u kan i n g pam iyarsa. 6, Sukma, kahananing nyawa, anarik wahaning cipta. Dados pambukan i ng panggand a. 7. Bahsa, kahananing atma, anarik wahananing wrsesa. Dados pambukaning pangrasa. Mila wasiyating guru ingkang amedharaken pambukaning tata mahligai ing dalem Baitalmakmur, asring dipuqawisi dhahar ulam utak. madyanipun boten kenging mastani utek, utawi boten mastani manik. Manawi wewedharan pambukaning tata mahligai ing dalem ; Baitalmuharam, boten kenging dhahar ulam jantung, ulam ati, madyanipun boten ngucapaken angen-angen. 40 SERAf Kekiyasaning Pangracutan

42 8. Perbedaan Waktu di Alam Akhirat dan dl Alam Dunla: Apa yang disampaikan Kyai Penghulu Akhmad lgtegan telah meresap dalam fikiran Sri Baginda Sultan Agung, kemudhn bettanya: "Diantara Alam Dunia dengan Alam Akhirat perbedaan dan keadaan waktunya bagaimana?" Jautabannya: "Di Dunia sehari, diakhiran sebulan. Didunia sebulan di Akhirat satu tahun. Sedangkan di Dunla setahun, di Akhirat sewindu. Saksinla seberti orang pada waktu bermimpi." 9. Alam Setelah Kematian: Kemudian Baginda Sultan Agung bertanya lagi: "Dari kehklupan lagi sesampainya di Akhirat, yang dilalui dam apa, berapa kali?" Jawab Kyai Penghulu Akhmad Kategan: 1. Kepala, adalah keadaan Baitalmakmur. 2. Otak, keadaannya kanto, menyebabkan adanya Cahaya, menjad i terbukanya wajah. 3. Manik, keadaannya pramana, menyebabkan adanya warna, menjadi terbukanya penglihatan. 4. Budi, keadannya pranawa, menyebabkan adanya karsa, meniadi terbukanya bicara. 5. Nafsu, keadaannya hawa, menyebabkan adanya suwara, menjadi terbukanya pendengaran. 6. Sukma, keadannya nyawa, medanya cipta, menjadi terbukanya penciuman. 7. Rahsa, keadannya atma, menyebabkan adanya wisesa, menjadi terbukanya perasa. Maka wasiatnya Guru yang mengajarkan terbukanya rahasla tata mahligai dalam Baitalmakmur, dilarang makan ikan otak. Setidaknya tidak boleh menyebutkan otak, atau tidak mengucapkan rnanlk. Bila medarkan rahasia mahligai di dalam Baitialmuharan, tidak diperbolehkan makan ikan jantung, hati, setidaknya tkjak boleh mengucapkan angan ngan. SERAI Kekiyasaning Pangracutan 41

43 Manawi wewedharan pembukaning tata mahligai ing dalem Baitulmukadas, boten kenging dhahar ulam pringsilan utawi ulam pawestren. Madyanipun boten kenging ngucapaken wantahing mani, miwah bogopurono. Ananging sadaya wau rnanawi kasirikan lepat, saiatosipun ingkang dados wewaler wau, patrapipun ingkang saget anyinggahi tigang kahanan; tegesipun manawi saget sampun ngantos misuh, ngedalaken ujar ingkang saru, nadyan sumerep sarta miyarsa sampun ngantos karem angingisep nalar ingkang boten sae. Dene ati, jantung mila kasirik, tegesipun sampun sok nuwuhaken budi ingkang mokal. Manawi Baitalmukadas, anggenipun ngawisi dhahar ulam pringsilan utawi kawadonan, pikajengipun anyinggahana bandrek jina lawan ingkang dede waiibipun, sadaya punika andadosaken rubedaning lampahaning agesangip0n ambebawur alam ingkang badhe dipun ambah dumugining akiripun. Awit kahananing Akirat punika ingkang tantu kaambah 7 prakawis. Mila boten kenging weya sembrono angarah apa, nalika para Wali wewedharanipun makaten: Sajatine,ngs ung Dzat kang amurba amisesa, kang kawasa anitahake sawiji-wiji, dadi padha sanalika, sampurna sak ehing kodratingsun, ing kono vvis kanyataan pratandhaning Afngal ingsun minangka bebukaning irodat ingsun, kang dhihin ingsun anitahake kayu aran Sajaratulyakin, tumuwuh ana sajroning Alam Adam makdun Asali Abadi. Nuli cahya aran Nur Muhammad, nuli kaca aran Miratulkayahi, nuli nyawa aran Roh llafi, nuli damar aran kandhil, nuli sesefra aran Darah, nuli dhindhing jalal aran Kijab, iya iku kang minangka warananing kahananingsun. Menggah dunungipun satunggal satunggal makaten: 1. Sajaratul yakin, ingkang tumtrwuh sa/ebeting alam Adam Makdum Asali Abadi, tegesipun, kajeng sajati dumunung ing Jagad Sunya Ruri, taksih awang uwung salaminipun ing kahanan jati. Punika hakekating Dzat Mutlak ingkang kadim tegesrp un sajatining Dzat kang amesthi rumuhun piyambak, inggih punika Dzating Atma, dados wahananing Alam akhadiyat. 42 seraf Kekiyasaning Pangracutan

44 Kalau mengajarkan rahasia tata mahligai di dalam Baitalmukadas, tidak diperbolehkan makan akan pelir atau ikan kemaluan hewan betina, Setidaknya tidak boleh mengucapkan kata-kata mani, atau kernaluan betina (baga) kernaluan jantan (purusalingga). Ietapi semua itu kalau dipantang salah, sebenarnya yang menjadi larangan itu adalah perbuatan yang menyimpan tiga keadaan: yalah kalau dapat janganlah mengumpat, ianganlah mengeluarkan kata-kata cabul, walaupun menyaksikan ataupun mendengar, janganlah terhanyut pada pemikiran yang tidak baik. Adapun hati, jantutrg, itu dilarang artinya janganlah menimbulkan budi yang bukan-bukan. Kalau Baitalmukadas, maka dilarang karnan ikan pelir atau kemaluan hewan betitro, ianganlah melakukan perzinaan dengan yang bukan haknya, semuanya itu akan menjadi gangguan dalam kehidupannya, membuat gelap alam yang akan dilalui sampai di akhir hayatnya kelak. Karena keadaan Akhirat yang akan dilalui tujuh perkara. Maka janganlah dianggap remeh, ketika para Wali wedarannya begini: Sesungguhnya Aku Dzat yang Maha Pencipta dan Maha Kuasa, yang berkuasa menciptakan segala sesuatu, terjadi dalam seketika, sempurna karena kodrat-ku, di situ sudah terbukti atas perbuatan- Ku, sebagai kenyataan kehendak-ku,, terlebih dahulu Ku-ciptakan hayyu bernama Sajaratul yakin yang tumbuh dalam alam Adam-makdum yang azali abadi. Setelah itu cahaya bernama Nur Muhammad, lalu kaca bernama Mir'atul haya'i, kemudian nyawa bernama Roh ldlafi, lalu lampu kandil, lalu permata bernama Darrah, akhirnya dinding-jalal bernama Hijab, itulah yang menjadi penutup keberadaan-ku. Penjelasannya satu-persatu beg ini: 1. Sajaratul yakin, yang tumbuh dalam alam Adam-makdum yang azaliabadi, artinya pohon kehidupan yang berada dalam jagad yang sunyi senyap segalanya, dan belum ada sesuatu apa pun. Merupakan hakekat Dzat mutlak yang kadim. Artinya: hakekat Dzat yang lebih'dulu, yaitu Dzat Atma, yang menjadi wahana alam Ahadiyat. SERAI Kekiyasaning Pangracutan

45 Nur Muhammad, tegesipun Cahya Kang Pinuji. kacariyos ing Khadis kados peksi merak, wonten ing dalem sesolya kang apethak, dumunung ing arah-arahing Sajaratul yakin, punika hakekating cahya, kang ingaken tetalining Dzat wonten sa/ebeting nukat gaib, minangka sipating Atma, dados wahanani ng Alam Wahdat. Miratulkayahi, tegesipun kaca Wirangi, kacariyos ing Khadis dumunung wonten sangajenging Nur Muhammad, punika hakekating pramana, kang ingaken rahsaning Dzat, minangka Asmaning Atma, dados wahananing alam Wakhadiyat. Roh llafi, tegesipun Nyawa kang wening, kacariyos ing Khadis; asa/ saking Nur Muhammad punika hakekating Sukma, kanrg ingaken kahananing Dzat minangka aling-aling Atma, dados wahananing Alam Aruah. 5. Kandhil, tegesipun dilah tanpa latu, kacariyos ing Khadis; awarni sesotya kahanane Nur Muhammad sarta panggenan pakumpulani ng rah sad aya, puni ka hakekati ng angen-angen, kang ingaken wayanganing Dzat minangka embaning Atma, dados wahananing alam Misal. 6. Darah, tegesipun sesotya, kacariyos ing Khadis; darbe sorot Monco Warni, sami kanggenan Malaekat, punika hakekating budi, kang ingaken paesaning Dzat, minangka wiwaraning Atma, dados wahananing Nam Aisam. 7. Kjab, winastan Dhindhing Jalal, tegesip un; Warana kang Agung, kacariyos ing Khadis, mdal saking sesotya kang amanca warna, ing nalika mosik anganakaken Uruh, kukus toya, punika hakekating jasad, kang ingaken wahananing Dzat, minangka sasanda ning Atma, dados wahananing Alam lngsan Alkamil. Punika kawimbuhan saking ]Grsaning Pangeran ]Gng Maha Suci, anggenipun anjumenegaken maligening Dzat, katata wonten Baitullah dados tigang kahanan, inggih punika ingkang kasebut; Wewedharan Triloka, utawi wejangan Tribawana, tegesipun isening jagat Tetiga. 10. Wewedharanipun Tri Bawana 7. Ayat ingkang sapisa n, dipun wastani pambukaning tata mahligai ing dalem Baitalmakmur, kados makaten wewdharanipun: 44 SERAf Kekiyasaning Pangracubn

46 2. Nur Muhammad, artinya cahaya yang terpuji. Diceritakan di dalam Hadits seperti burung Merak. Berada dalam permata prjtih, berada pada arah sajaratul yakin, itulah hakekatnya cahaya, yang diakui sebagai tajalinya Dzat di dalam nukat gaib, sebagai sifatnya Atma, menyebabkan adanya Alam Wahdat. 3. Mir'atul haya'i, artinya kaca wirangi, tersebut di dalam Hadits berada didepan Nur Muhammad, itulah hakekatnya pramana, di akui sebagai rahsanya Dzat, sebagai nama Atma, menyebabkan adanya alam Wahad iyat. 4. Roh ldlafi, artinya nyawa yang jernih, tersebut dalam Hadits; berasal dari Nur Muhammad, itulah hakekatnya Sukma, yang diakui keadaannya Dzat, sebagai tabirnya Atma, menyebabkan adanya alam Arwah. 5. Kandil, artinya lampu tanpa api, tersebut dalam Hadits; berupa permata yang berkilauan, tergantung tanpa pengait, di situlah keadaannya Nur Muhammad dan tempat berkumpulnya darah seluruhnya, adalah hakekatnya angan-angan yang diakui sebagai bayangan Dzat, sebagai ikatannya Atma, menyebabkan adanya alam Misal. 6. Darah, artinya permata, tersebut dalam Hadits; mempunyai sinar Lima Warna, satu tempat dengan Malaikat, adalah hakekatnya Budi, diakui sebagai hiasannya Dzat, sebagai pintunya Atma, menyebabkan adanya alam Ajsam. 7. Kijab, di sebut dinding jalal, artinya tabir yang Agung, tersebut di dalam Hadits; keluar dari permata yang lima warna, pada waktu bergerak menimbulkan buih, asap dan air, itulah hakekat jasad, yang diakui wahana Dzat, sebagai tempat Atma, menyebabkan adanya alam lnsan Alkamil. Mendapat tambahan dari kehendak Pangeran Yang Maha Suci, ketika menjumenengkan mahligainya Dzat, di tata dalam,baitullah menjadi tiga keadaor, ialah yang disebut: Wedaran Triloka,.atau wejangan Tribawana, artinya isinya tiga Dunia. 10. Wedaran Tribawana: 1. Ayat yang pertama, dinamakan terbukanya tata mahligai Baitalmakmuri wedarnya sebagai berikut: J SERAf Kekiyasaning Pangracutan 45

47 ' "Sajatine Ings un nata malige ing dalem Baitalmakmur, iya iku enggon parameyaningsun, jumeneng ana sirahing Adam, kang ana sajroning sirah iku dimak, iya iku utek, kang ana antaraning Dimak iku manik, sajroning manik iku pramana, iku pranawa, sajroning pranawa iku sukma, sajroning sukma iku rahsa, sajroning rahso iku ingsun, ora ana Pangeran, anging lngsun Dzat kang anglimputi ing kahanan jati." 2. Ayat ingkang kaping kalih, dipun wastani pambukaning tata mahlige ing dalem Baitalmukharam, kados makaten wewedharanipun: "Sajatine lngwn anata malige ing dalem kitalmukharam, iya iku enggon laranganingsun, jumereng ana j$aning Nam. kang ana sajroning dhadha iku ati, kang ana antaruing at iku jantung, ajrating jantung iku budi, saironing brcli iku jinern, sajroning jinem iku suknn, xjroning sukmaiku mhso, sajroning rahso iku irrysun, onarnpangeftfr, anging ingsun Dzat kang anglimputi ing katnnan iati." 3. Ayat ingkang kaping tiga, dipun wastani pambukaning tata mahlige ing dalem Baitalmukadas, makaten wewejanganipun: "Sajatine,ngs un anata Malige ing dalem Baitalmukadas, iya iku enggon pasucen lngsun, jumeneng ana ing kontholing Adam, kang ana ing sajroning konthol iku pringsilan, kang ada antaraning pringsilan iku mutfah, iya iku mani, sajroning mutfah iku madi, sajroning madi iku wadi, sajroning wadi iku manikeffi, sajroning manikem iku rahso, sajroning rahso iku lngsun, ora ana Pangeran, anging lngsun Dzat kang anglimputi ing kahanan jati." Menggah ingkang sami kapareng amedharaken Wedharan Triloka wau para Wali 8: 7. Susuh unan ing Giri Kadhaton. 2. Susuh unan ing Kudus. 3. Susuh unan ing Panggung. 4. Susuh unan ing Majagung. 5. Susuh unan ing Pancuran. 6. Susuh unan ing Cirebon. 7. Syeh Maulana lbrahim Jatiswara. 8. Susuh unan ing Kajenar 46 SERAf Kekiyasaning Pangrucutan

48 'lse,benarnya Aku mengatur singgasana di dalam Baitalmakmur, di situlah tempat kesenangan-ku, berada di kepalanya Adam, yang berada di dalam kepala itu dimak, yaitu otak, yang berada diantara dimak itu manik, di dalam manik itu pramana, adalah pranawa, di dalam pranawa itu adalah sukma, di dalam sukma itu adalah rahsa, didalam rahsa itu adalah Aku, tidakada Pangeran, hanya aku Dzat yang meliputi di semua keadaan." 2. Ayat yang kedue, dinamakan terbukanya susunan singgasana dalam Baitalmukharam sebagai berikut: "Sebenarnya Aku menata singgasana dalam Baitalmukharam, itulah tempat larangan-larangan-ku, yang berada di dada Adam. Yang berdda di dalam dada itu hati, yang berada di antara hati itu jantung, di dalam jantung itu budi, di dalam budi itu jinem, di dalam jinem itu sukffio, di dalam sukma itu rahsa, dan didalam rahsa itu Aku, tidak ada Tuhan kecuali Aku, Dzat yang meliputi semua keadaan." 3. Ayat ketiga, di namakan terbukanya susunan singgasana dalam Baitalmukadas sebagai berikut: "Sebenarnya Aku menata singgasana dalam Baitalmukadas, rurnah tempat yang Aku sucikan, berada di dalam kontolnya Adam, yang berada di dalam kontol itu pelir, yang berada didalam pelir itu mutfah, yakni mani, didalam mutfah adalah madi, didalam madi itu manikeffi, di dalam manikem itu rahsa, di dalam rahsa itu adalah Aku, tidak ada Tuhan kecuali Aku, Dzat yang meliputi semua keadaan." Adapun yang ditunjuk untuk mewedarkan Wedaran Triloka ialah delapan Wali, sebagai berikut: Sesuhunan di Giri Kedaton. Sesuhunan di Kudus. Sesuhunan di Panggung. Sesuhunan di Pajagung. Sesuhunan di Pancuran. Sesuhunan di Cirebon. Syeh Maulana lbrahim Jatiswara. Sesuhunan di Kajenar. SERAI Kekiyasaning Pangncutan 47

49 tr l Dene anggenipun sami karsa amedharaken Triloka punika saking anggenipun sami ambabar kaelokaning llmi lgsampurnan, ingkang kaangge witting llmi Bangsa Sorogan, kadosta: 7. Kawasa saget andhatengaken salwiring sedya. 2. Anggenipun kawasa saget adamel lumpuhing para cidra, inggih puni ka bangsaning pangefisan. 3. Sami kawasa saget adamel sarana wewalikaning pandulu, inggih punika kalebet Ni Sesu/a pan. 4. Sami anggelaraken bangsaning gendam, utawi puter giling, sapanunggalanipun, nanging sadaya kala wau nalika pakumpulan kaliyan Kanjeng Susuh unan ing Kalijogo, inggih sami ajrih anggelaraken, Purunipun adamel kaelokan sareng lgngjeng Susuhunan lng lglijaga sampun kayun widaraini, tegesipun gesang toya kalih, wonten ing Donya gesang, ing kahanan Akhir inggih gesang, sanyata langgeng boten ewah boten gingsir mila waget jumeneng Gosul Alam, tegesipun dados musthikaning Sapta Bawana, inggih punika winenang mengku Bumi Langit silp pitu. Tetep gesang piyambak, boten wonten ingkang anggesangi. I l. Gosul'alam Menggah ingkang kasebat Gosul'alam punika, karan Wali Gos. lnggih Waliullah gaib, inggih rijalullah gaib, dene ingkang nama Waliullah gaib wau, dumugi samangke saweg 9 : 7. Kangjeng Nabi Klir. 2. Kangjeng Nabi lyas. 3. Kangjeng Nabi Nmiya. 4. Kangjeng Nabi lsa. 5. Sard Umar lbnu Umiya, inggih Raden Umarmaya. 6. Sekh Wais. 7. Said Muhammad Khanafiyah, 8. Sekh Senan, inggih Arya Sena, inggih Arya Wrekudara. 9. Sekh Johar Manik, inggih Sekh Malaya, inggih Kangjeng Susuh unan ing Kalijogo. Para nabi, Para Wali, Para Ratu, miwah ingkang sampun Mukmin Khas, sapriki dereng wonten titikanipun, mangka ingkang saget dados Rijalullah Gaib punika katawis paranpara, tegesipun ingkang kagungan ambek paramartotama sadu dibya, sarta ingkang purun anglampahi pejah salabeting gesang, awit prakawis I l 48 SERAf Kekiyasaning Pangncubn

50 t Adapun mereka mau mewedarkan Triloka itu, karena mereka telah menyaksikan kehebatan llmu lgsampurnan, yang dianggap menjadi kuncinya llmu sorogan, misalnya: 1. Mampu mendatangkan semua yang dikehendaki. 2. Mampu melumpuhkan orang yang berniat jahat, yaitu tergolong pangatisan Mampu membuat penglihatan menjadi berubah, yalah sebangsa Sulapan. Mampu menggelarkan jenisnya dendam, atau Puter Giling dan sebagainya. Tetapi semua itu ketika masih berkumpul dengan Sunan Kalijogo, mereka takut mempergunakan ilmu-ilmu tersebut. Mereka membuat keanehan, setelah Sunan Kalijogo sudah kayun widaraini artinya hidup dua air, di dunia hidup di akhirat pun hidup. Ternyata abadi tidak berubah, oleh karenanya dapat menyandang sebagai Gosul Alam. Aftinya menjadi mustikanya tujuh lapis Bawana. Mempunyai wewenang menguasai Bumi dan Langit lapis tujuh Gosul'alam: Disebut Gosul'alam itu karena Wali Gos. lalah Walilulah Gaib. Jugadisebut Rijalullah Gaib, adapun yang termasukwaliullah Gaib itu hingga saat ini ada sembilan, adalah sebagai berikut: 1. Kanjeng Nabi Khilir. 2. Kanjeng Nabi llyas. 3. Kanjeng Nabi Armiya. 4. Kanjeng Nabi lsa. 5. Said Umar ibnu Umiya, atau Raden Umarmaya. 6 Syekh Senan, Arya Seno, atau Arya Wrekudara. 9. Syekh Johar manik, atau Syekh Malaya, atau Sunan lglijogo. Nabi, Wali, Ratu, dan para Mukrnin Khas, sampai sekarang belum terlihat ysang dapat menjadi Rijalullah Gaib, itu terlihat paranpara, artinya yang berbudi luhur dan penuh kebaikan dan yang mau melakukan 'mati di dalamnya hidup'tentang ilmu yang mendapat anugerah ftu bukan karena derajad dan pangkatnya atau kedudukannya, bukan pula dari keturunan atau para sariana, SER/4f Kekiyasaning Pangracubn 49

51 llmi ingkang antuk nugraha punika, boten dupeh saking keluhuran, boten tamtu talitining sujana sariana akhli llmi, makaten malih sanadyan sampun kacetha Mukmin Khas, yehi taksih wallahu a'lam, sanadyan talitining sudra, manawi pancen antuk wewenganing Pangeran ginanjar kanugrahan inggih boten wonten batalipun ing kabekjaning llmi kasunyatan, mila dipun basakaken, sakalwire sifat yekti kasinungan falal, sakathahing umat yekti kasinungan rahmat, kados makaten upaminipun. Sipating Nabi, Wali, Ratu, sasaminipun, dumugining dinten wekasan sepi mamring, tegesipun antaraning luhur boten mratandhani. Sareng sipating alit walaka, dumugining jaman wekasan, terkadhang wonten antaranipun katarimah, ingkang makaten wau, katarik nalika gesangipun anggadhahi pingitaning brata tan kawistara, ingkang brata kangge sesongar punika malah ambilaheni dumugining jaman wekasan Krenteking Cipta Sanalika mahanani Gara-gara Wasiyatipun lgnjeng Susuhunan ing Benang, punika dipun leluri sekeca tur boten rekasa: 1. lngkang rumiyin ambek legawa. 2. Rila ing Dunya Akhir tan kawistara. 3. Temen ing kalakuwanipun. 4. Utami patraping agesa frq, boten adamel sak seriking tetiyang. Lampah kawan bab wau m lnawi mantep, boten mawi gelar sesongar, adat luwangipun, dumugining dinten wekasan asring kadunungan tandha tegesipun gadhah gara-gara. Dene patraping gara-gara, asring kathah latu miwah angin. 1. Saupami nyegah napsu hawa, wahananing gara-gara, asring kathah latu miwah angin 2. Saupami ing dalem pesat wau anggadhahi raos badhe ngunjuk, wahananipun asring kanggenan goro-goro toya. 3. Saupami krenteging manah esmu suka bingah, dumugining dinten wekasan amratandhani dhateng para tetiyang sami ngaosaken welas asih, kumesar ing manah, malah dhedhep sirep tan ana walang ngalisik. 50 SERAI Kekiyasaning Pangmcutan

52 suiana, atau pakarnya ilffiu, begitu pula bagi yang Mukmin Khas, belum tentu wallahu a'lam. Walaupun dari kalangan orang biasa, bila memang mendapat ridha Tuhan, mendapatkan anugerah iuga tidak akan batal, dalam keberuntungannya Ilmu Kenyataan. Diibaratkan 'Semua sifat pasti mempunyai falal' semua umat pasti mendapatkan rahmat, begitulah perumpamaannya. Sifatnya Nabi, Wali, Ratu, dan sebagainya, sampai pada akhir hayatnya sepi kosong, artinya antara luhur tidak ada tandatandanya., Sedangkan sifatnya rendah saja, sompai pada akhir hid upnya, kadang-kadang ada tanda-tandanya diterima, semuanya itu, terbawa ketika masih masa hidupnya mempunyai ulah lampah yang tersembunyi sehingga tidak terduga. Lampah yang dipergunakan untuk kesombongan akhirnya akan mendatangkan bencana di hari akhir nantinya. 12. Kehebatan Daya Fikir:. Pesan dari Sunan Bonang, enak dan tidak sukar: 1. Terutama murah hati. 2. Rela Dunia dan Akherat tidak terlihat. 3. Berkelakuan jujur. ' 4. Berbuat baik dalam kehidupan, tidak membuat kecewanya orang. Lampah empat bab tersebut kalau dijalankan dengan mantap, tidak dengan sifat sombong. Pada akhir menjelang kematian kelak akan mendatangkan gara-gara. Adapun gara-gara yang ditimbulkan itu, menurut hasrat hatinya seketika itu, apa yang difikirkan maka akan teriadi. 1. Bila mencegah hawa nafsu, terwujudnya gara-gara atau keanehan dapat rnendatangkan kebakaran atau angin kencang. 2. Seandainya saat akan meninggal tadi mempunyai keinginan akan minum, akibatnya sering mendatangkan hujan lebat bahkan banjir. 3. Seandainya saat itu berfikiran senang pada saat menjelang mati, maka orang yang menyaksikannya merasa cinta kasih, menyayangkan atas kematiannya, terharu, bahkan pada saat-saat lepasnya nyawa suasana tenteram bagaikan tiada suara belalang maupun suara apa puf,, syamu lengang. SERAf Kekiyasaning Pangncutan 51

53 13. Swarga lan Naraka Mila sejatosipun ingkang nama Swarga Naraka punika sayetos wonten, ugi dumunung dados kembang ucap-ucop, pocapane kadosta: "Swarganing tiyang punika dumunung ing Alam Donya, tegesipun rrlanawi patrapipun sae boten adamel cuwa, miwah tan adamel sak serik, tur waskitha empan papaning ngagesangipun, inggih punika sawarga, tegesipun sarwa arga, sasolah bawanipun amung aii kemawor, sanadyan samining gesang amung ngalembana, sayekti tumekaning akhiripun inggih kathah ingkang angraosi sae. Utawi kathah ingkang kacuwan tinilar wekasanipun. Dene wujuding naraka, punika ugi saking lun kalakuwan awon. Gesangipun kathah ingkang mastani cacad ing Dunya, sanadyan akhiripun inggih amastani awon, yekti tetep Naraka. Mila ing dalem kitab Hidayatul khak kaik nyebutaken, menggah ing jaman kalanggengan, papancatadaning saged minggah Swarga kedah mawi sarana nunggang peksi Burak utawi numpak peksi Merak. lngkang makaten wau amung kaangge upami, tegesipun peksi Burak wau tiyang ingkang sagd malebet manahing sasami, peksi Merak punika tiyang ingkang saget adamel memanising wicara sarerewanipun amung merak ati. 14. Dununging lman, Tauhid, Ma'rifat Winten pandangu Dalem malih, dununging lman, Tauhid, Ma'rifat. Aturipun Kyai Pengulu Akhmad lgtegan: "Menggah dunungipun lman wonten eneng, dununging Tauhid wonten ening, M3'rifat wonten enget." lngkang Sinuwun lgngjeng Sultan Agung musyawaratan, ngantos boten saged amangsuli miyarsakaken sorahing aturipun Pangulu Akhmad Kategan. 15. Iegesipun jalal, Jamal, Kahar, lawan Kamal tghjeng Panembahan Purubaya sumela ataken pangartining jalal, jamal, kahar kamal. Pengulu Akhmad kategan matur makaten: "lnggih punika sesebutanipun lgng Amaha Suci, kabasakaken kawan bab.: 52 SERI4I Kekiyasaning Pangmcutan

54 13. Surga dan Neraka : Apa yang dinamakan Surga dan Neraka itu sebenarnya ada. Juga menjadi buah bibir, misalnya'surganya seseorang itu berada di Dunia' artinya bila perbuatannya baik tidak merugikan orang lain, iuga tidak menyakiti hati orang dan mengetahui keadannya pribadi, ya itulah Surga yang artinya sarwa arga, semua yang diperbuat selalu kebaikan, semua orang memujinya, bahkan sampai akhir hidupnyapun orang akan selalu membicarakan kebaikan-kebaikannya. Bahkan banyak yang merasa kecewa dan menyeyangkan atas kematiannya. Adapun perwujudan Neraka, itu iuga dari watak seseorang, yalah bagi seseorang yang berkelakuan' jelak. Hidupnya dinamakan cacad di Dunia, begitu pula pada akhir hidupnya juga dinamakan jelek, benar-benar orang itu masuk ke Neraka. Maka di dalam kitab 'Hidayatul hak kaik' menyebutkan, bahwa di zaman Kelanggengan suatu sarana agar dapat masuk ke Surga, haruslah naik Buraq atau burung merak. Demikian tadi hanyalah merupakan perumpamaan saia Guraq artinya orang yang dapat memasuki hatinya orang lain, burung Merak itu adalah orang yang dapat membuat senang hati orang lain itu merak ati. 14. Tempatnya lman, Tauhid, don Ma'rifat : Ada pertanyaan Baginda lagi, letaknya lman, Tauhid, dan ma'rifat. Maka menjawablah Kyai Penghulu Akhmad Ketegan sebagai berikut: "Adapun letaknya lman di dalam eneng, letaknya Tauhid itu berada di dalam ening, ma'rifat di dalam enget'i. Baginda Sultan Aguhg, tidak dapat berkata-kata lagi setelah mendengar pembicaraan Kyai Penghulu Akhmad Kategan tersebut. 15. Artinya Jalal, Jamal, Kaha6 dan Kamal : Panembahan Puru baya memotong pembicaraan, menanyakan artinya Jalal, Jamal, ](ahar, dan kamal. Kyai Penghulu Akhmad Kategan menjawab sebagal berikut: "Adalah sebutan bagi Tuhan, dalam empat bab ialah SERAI Kekiyasaning Pangrucuten

55 1. Pangeran Kang Amaha Suci punika asrpat Jalal, tegesrpun Agung, ingkang Agung punika Dzatipun, dene saged anglimputi ing Nam sadaya. 2. Saiatosipun Pangeran Kang Amaha Suci punika asipat Jamal; tegesipun Elok. lngkang Elok punika sipatipun, dene dede jaler dede estri dede wandu, boten arah boten enggen, boten jaman bote,n makam, mokal orane mesthi anane. 3. Pangeran kang Amaha Suci punika sipat Kahar, tegesi pun ; I7ises a, ingkang Mses a punikaasma nipun, dene boten angagem namaning sinten-sinten, muhuntg gaibing Dzat pribadi. 4. Kang Amaha Suci punika asipat Kamal, tegesipun: Samp urna, ingkang sampurna punika Af'aliputr, dene saged anggelar sami sanalika pangruktinipun, sa:king kawasa tanpa sangsaya, mila bebasanipun Dzat Kantg Amaha Suci punika saking agengipun ngantos anyamadi ingkang amiyarsa. Saking alitipun ing paningal kita, Pangeran lgng Amaha Suci wau ngantos kantun samrica binubut, kawasa angenggeni ingkang celak boten senggolan, amung kantun warna mancorong kadi mutyara nila pakaja inggih punika sejatining nugraha, tegesipun kanyataning Pangeran ]Gng Amaha Suci, kanugrahan punika wayanganing Pangeran, mila kasebat ing bebasan; Sajatining Lanang miwah Sajatining Wadon, punika makaten Sajatining l-anang lawan Sajatining Wadon lngkang winastan Roh ldlafi punika rohing wadon nanging d urnunung wonten jaler. Sajatining estri punika roh Kudus, mulya nanging rohing jalea mapan ing wadon, kang Maha Sucekaken ing jin ffi, sami mapan salebeting junup, mila kawasa anuwuhaken karkat piyambakpiyambak, amargi rohing estri kaangge jale[ rohing jaler kaangge estri, dados saking anggenipun badhe harik rohipun piyambakpiyambak, ing wekasan aliru lambangsari sami caremipun" temah kawasa anganakaken sipat, mila winastan sanggama, teggsipun benering wawiji balaka, utawi saresmi pikajengipun campuring sari wor syuh dados sami maremipun. Awft kasamadan dening Dzating 54 SERAf Kekiya ning Pangncutan

56 1. Tuhan Yang maha Suci itu bersifat Jalal, artinya Besar, yang Besar itu adalah Dzat-Nya. lgrena dapat meliputi seluruh alam. 2. Tuhan Yang maha Suci itu bersifat Jamal, artinya Bagus, yang bagus itu sifatnya, bukan pria, bukan wanita, iuga bukan banci. Tidak ada asalnya, tidak ada tempatnya, iuga tidak hidup dan iuga tidak mati, mustahil tidak ada pasti ada-nya. 3. Tuhan yang Maha Suci itu bersifat kahar, artinya Maha Kuasa, yong Maha Kuasa itu Nama-Nya, tidak menggunakan namanya siapa-siapa hanya gaibnya Dzal AIIah. 4. Tuhan Yang Maha Suci itu bersifat Kamal, artinya Sempurna; yang sempurna itu Af'al-Nya, dapat menggelar dan menciptakan seketika, dari kuasanya tanpa mengalami kesulitar, maka diibaratkan Dzat Allah itu karena besarnya hingga meliputi yang menyaksixannya. ]Grena kecilnya penglihatan kita, Tuhan hanya tinggal bagaikan sebutir melica yang ditumbuk halus dan dihamburkan, dapat menempati yang dekat tidak bersinggungan, hanya tinggal cahaya.berkilauan bagaikan permata, itu adalah anugerah yang sebenarnya. Aftinya kenyataan Tuhan, anugerah itu adalah gambarannya Tuhan. Maka disebutkan dalam kata ibarat 'pria yang sejati dan wanita yang sejati' adalah yang akan diuraikan berikutnya. 16. Pria dan Wanita Yang Sejati : Yang bernama Roh ldlafi itu adalah roh Wanita tetapi berada pada pria. Wanita itu Rohnya adalah Roh Kudus, yang sebenarnya adalah roh pria yang berada pada Wanita, yang disucikan dalam jinem, bertempat di dalam junup, maka dapat membangkitkan keinginan sendiri-sendiri, karena rohnya wanita dipakai pria, sebaliknya rohnya pria dipakai wanita, karena rasa kangen akan menarik rohnya masing-masing, tetapi akhirnya timbullah persanggamaan yang dinamakan lambangsari yang akibatnya dapat mewujudkan suatu wujud. Maka dinamakan sanggama aftinya hanya satu yang benar, atau saresmiaftinya bercampurnya sari menjadi satu hingga masing-masing mendapatkan kepuas ln. Karena dikabulkan oleh Tuhan, akan menjadi bapak dan ibu. Maka SERAf Kekiyasaning Pang racu/f,n 55

57 Pangeran Kang Amaha Suci, anggenipun badhe cumitak warnaning Bapak lan lbu, mila ingkang pancen waskitha dlnteng rahsaning sanggama, yekti saged amastani saderengipun kababar Kadosta, ing dalem salapan dinten, sakarongron wau ingkang anggadhahi kumenyut rumiyin sinten, Waupami estri ingkang ngraosa ken kangen rumiyin dhateng jaleripun, dumugining kalampahan anitisaken wiji yekti badhe mijil jalu. Kadosta ingkang anggadhahi kumenyut rurniyin ingkang jaler, kangen dhateng estri, dumuginipun nitisaken wiji, sayektinipun mijil pawestri, ananging kdah lajeng dipun timbangi caremipun supados kekalih-kalihing atunggil, awit manawi kirang dhauping cipta rasanipun badhe sulaya, sanadyan badhe tumuwuh ing tembe wijinipun anggadhahi cacad. Menggah wujuding cacad punika warni-warni. Cacad Amargi boten wonten dipun timbangi careipun jaler lan estri bnadhe ngangkat saresmi inggih punika makaten : 1. Manawi wonten lelabet cuwaning panggalih, kirang sarujuking saresmi kala wau, tembenipun anumusi wewatekaning lare kerep kacuwan manah, trekadhang nandhang susah ing ngagesangipun. 2. Manawi ing dalem saresm i wau anggadhahi ngeresing panggalih esmu duka, nanging boten kawedhal, ing tembe wijinipun kalebetan watak sugih napsu hawa, terkadhang tiwas gesangipun. 3. Manawi salah satunggal ing dalem badhe ngangkat saresffii, wonten ingkang gadhah manah sisip sakedhik, ing tembe ugi tumus wewatekaning lare, yen ingkang sisip ingkang estri tumus dhateng wiji jaler. Manawi ingkang srsrp ingkang jaler, tumus dateng wewatekaning wiji estri, Sadaya punika kalebet panitika:n, ing dalem selapan dinten punika waiib katiti titikaning cipta, miwah rasa pangrasa ing dalem 56 SERAI Kekiyasaning Pangracutan

58 bagi rnereka yang dapat menandai teriadinya suatu sebelum melakukan sanggama, dapat pula mengetahui macam apakah anak yang akan terlahir nanti. 1. Misalnya, dalam tigapuluh lima hari, sepasang suami isteritadi yang mempunyai keinginan seks terlebih dahulu siapa. Andaikata isteri yang mempunyai rasa kangen terlebih dahulu terhadap suaminya, bila telah menjelmakan biii, maka akan terlahirlah anak laki-laki. ' 2. Misalnya yang mempunyai keinginan berkumpul itu suaminya, bilatelah menitiskan biji makaternyata akan terlahir bayi perempuan. Tetapi harus berimbang dalam batin sama merasakan puas, karena kalau tidak menyatu dalam rasa dan fikiran maka akan lain iadinya. Walaupun akan terlahir bayi, keadannya akan cacad. Adapun cacad itu bermacam-macani wujudnya. Cacad karena tidak seimbangnya kemauan suami isteri dalam sanggama adalah sebagai berikut: 1. Bila merasa kecewa dalam hati, tidak senang dalam bersanggama itu, di kemudian hari akan menimbulkan suatu watak bagi sang anak; sering kecewa bahkan dapat pula mendatangkan selalu susah. seumur hidupnya. 2. Di dalam bersanggama tadi kalau mempunyai perasaan tidak senang bahkan marah, tetapi hanya dibatin saia. Dikemudian hari bila menjadi anak dan terlahirlah anak yang menjadi pemarah, senang berkelahi, bahkan dalam hidupnya akan mengalami kerugian. 3. Bila salah satu dalam bersanggama tadi, ada yang mempunyai rasa kurang jujur. Kalau yang tidak jujur adalah fihak suami maka kalau yang lahir anak perempuan itulah yang akan tidak jujur atau senang bohong. Sebalinya kalau yang mempunyai rasa tidak jujur itu fihak isteri, maka kalau lahir anak laki-laki. Maka anak itu yang akan tidak jujur atau senang berbohong. Semua itu termasuk di dalam 'pertanda' yang dapat menandai didalam tigapuluh lima hari atau selapan hari itu wajib SEMI Kekiyasaning Pangncutan 57

59 salapan dinten wau. Mila wiji lair punika angetang selapanan, manawi sampun dumugi setaun nama lare, tegesipun kuwat, mila lajeng angetang taun. Saking wasiyat dhawuir wewelingipun Kanjeng Susuhunan ing Kalijogo prakawis panitikan boten kenging weya sembrana ngarah apa, malah ing sasaget saget-saget angesthiya petha, tegesipun ing dalem karkat kala wau sageda lajeng tampitinamipining cipta sasfrrita, dados nama kekaroning atunggal, sarta kedah sesuci supados sae tumusipun utawi saged pasang gelaring salulut, tegesipun ingkang estri sampun ngantos liya pancipta pangalembana dhateng kakung, sanadyan kakung anyiptaa dhateng estrinipun sampun angraosaken liyan-liyan inggih punika wiji sejati premati. Sawenehing tetiyang salebeting saresmi kaliyan bojo bote n mawi pepanthengan kekalih ing atunggal, malah anggadhahi liya pancipta, trekadhang anggagas kasenenganipun piyambak, ingkang makaten punika upami saged dados wiji, osring ambilaheni tiyang sepuh, inggih punika ingkang winastan anak agawe rusak, yoga karya rekaning praja. Dene patraping tiyang aieiodhon wau, wageda cadhang-ci'nadhatrg, tegesipun wajibing wadon boten kenging adreng ing panedya, kedah dipun angge wadi, jaler punika wewenangipun angen cipta sasmitaning estri, sakinten ing dalem sadinten ngriku boten wonten sabab punapa-punapa tanpa labet sungkawa, miwah sepi pakewed, tand ha Pangeran kang Amaha Suci anggenipun badhe nitahaken wiji wijanging sasami, inggih punika jatining Trimurti, mila kathah ingkang dados anak anung angungkuli bapa, makaten malih sanadyan para luhur manawi kaleresan pakartining budi, kaliyan nastiti, yekti saged dadi. Dene ingkang adamel risaking nagari, inggih kirang saranta temahanipun kirang proyogi lelegetaning ngagesang. 58 SERAI Kekiyasani ng Pangmcutan

60 diteliti ditandai pertandanya dari fikir masing-masing suami isteri. maka bayi terlahir itu dinamakan 'selapanan' kalau sudah sampai setahun barulah bernama 'anak' yang dalam bahasa Jawa bernama lare artinya kuwat, maka menghitungnya umur jadi tahun tidak selapanan lagi. Dari pesan Sunan Kalijogo, dalam hal pertanda itu tidak boleh diremehkan, malah kalau dapat usahakanlah untuk mendapatkan ketenteraman dan mohon Rakhmat Tuhan agar keduaduanya mendapatkan keseimbangan batiniah yang suci. Begitu pula sebelum dan sesudah berkumpul masing-masing harus mensucikan diri. Dengan harapan agar baik terlahirnya anak nanti. Mensucikan diri dalam bersanggama itu artinya; isteri jangan memuji katampanan laki-laki lain, begitu pula suami jangan sampai memikirkan yang lain-lain. ltulah yang dinamakan 'Wiii sejati Premati' artinya biji yang benar-benar pilihan atau biji unggul. Ada sementara orang yang berkumpul dengan isteri tanpa manunggal fikir dan niatnya, malah mempunyai fikiran lain, terkadang memikirkan kesenangannya sendiri, yang begitu itu kalau sampai menjadi janin, kemudian lahirlah anak yang berbahaya bagi orang tua. itulah kemudian yang dinamakan anak membuat rusak, keluarga yang membuat ringkihnya negara. Adapun patrapnya orang bersuami isteri haruslah dapat isi mengisi saling menghormati, saling membutuhkan. Artinya waiibnya isteri tidak boleh memperlihatkan nafsunya, harus dirahasiak lh, adapun suami wenang memperhatikan gelagat kemauan isterinya. Sekiranya dalam sehari itu tidak terjadi apa-apa, tidak pula ada perasaan susah dari kedua belah fihak suami maupun isteri. Suatu tanda bahwa pada saat itulah Tuhan akan menurunkan wiji wijanging sasami yang,artinya adalah manusia pilihan. Yaitu yang,sebenarnya Trimurti, maka banyak yang kemudian menjadianak yang melebihi kepandaiannya orang tua. Begitu pula bagi orang yang terhormat, bila benar-benar segala perbuatan dan mempunyai budi yang baik pula dan juga teliti dalam segala hal, benar-benar akan jadi. Adapun bagi yang membuat rusaknya negara, adalah mereka yang kurang saba[ akibatnya kurang baik dan menjadi miang dalam hidupnya. SERAI Kekiyasaning Pangracutan 59

61 17. Babagan Kawontenaning Pati lng mangke wonten wiyosing pangardika dalam andangu kawontenanning pati, beda-bedaning delahan, ingkang kasan- 'dhangan lepat, kaliyan katarimah ing dalem pati. tgdhawuhan montha-montha nyatanipun ing jaman akhir kadi pundi? Kyai Pangulu Akhmad Kategan matur: "Menggah sajatosipun Wti punika warni-warni. Sanadyan sami tiyang akhli ilmi, utawi para Mukmin Khas, boten anemtokaken saget anunggil jatining kahanan. Awit kasaliring cipta sa/ebetipun sakaratulmaot. Ngagesang punika beda-beda ciptanipun, terkadhang wonten ingkang sumengah ujub riya katarimaning pati, ngandelaken ilmunipun. Saweneh nyumpet pangawikan amung sumendhe ing Pangeran lngkang bodho katarimah inggih wonten, pawitaning tekad amung katemenanning budi kemawon. lngkang bodho kasaliyo punika ingkang boten rumaos bodho. Kathah kemawon ngagesang ingkang cubluk malah muruk, puniksa saking lumuh ingaran balilu. Mila ing dalem pati kathah seseb utanipun. 1. Dipun wastani: kasunyataning pati, punika namung netepi pangaran-aran. Ngagesang wau tampu anglampahi pejah, dados amung nama teteping ajal ulihan. 2. Dipun wastani: padhanging pati, inggih punika sumerep tandha Dzating Pangeran kang Agung, mila sageda dumugi kenyatahanipun, dados saget amurba amisesa. 3. Pepetenging Wti, punika ingkang sirna kawujudanipun tanpa wekasan, dados boten sumerep antaranipun piyambak-piyambak. 4. Pagaweyaning pati, inggih punika muhing peiah balaka, dados boten sumerep ing ebah osiking Kawula Gustr. 5. Rowanging pati, inggih punika pati ingkang mawi sih nugrahaning Pangeran, muhung ni'mating Dzatullah boten nama siya-siya. 6. Rasaning pati, inggih punika ingkang sampun ngandel ingkang jinatakaken ing guru, tanpa sangsaya dunungipun. 60 SERAf Kekiyasaning Pangncutan

62 17. Mengenai Keadaan Kematian : Sekarang ada pula pertanyaan Baginda mengenai keadaan Kematian bagi mereka yang selalu membuat kesalahan atau dosa dengan yang diterima atau tanpa dosa dalam kematian. Disuruh membagi-bagi keadaannya dalam alam kematian bagaimana: Kyai Penghulu Akhmad Kategan berbicara: "Adapun Kematian itu bermacam-macam. Walaupun sama-sama orang yang akhli llmu, atau para Mukmin Khas, tidak menentukan dapat mengalami peristiwa kematian yang sama. Karena salah dalam fikirnya ketika mengalami sekaratulmaut, hidup ini berbeda-beda ciptanya, ada yang membantah menentang datangnya kematian, mengandalkan ilmunya. Ada pula orang yang justeru menyingkirkan ilmunya, hanya menyerah kepada Tuhan. Orang yang bodoh dapat diterima juga ada, karena tekadnya hanya pada sifat lugu dan jujur saja. Bodoh tapi terjerumus iuga ada, kalau hal itu berarti si bodoh tidak mengakui kebodohannya. Banyak iuga dalam kehidupan ibarat'cubluk malah muruk'artinya bodoh malah memberi contoh. Hal itu karena enggan disebut goblok. Maka dalam kematian banyak sebutannya: 1. Dinamakan kasunyataning pati: itu hanyalah menetapi sebutan saja. Hidup pasti mengalami mati, artinya hanyalah nama tepatnya 'ajal ulihan' atau mati kembali. 2. Dinamakan Padhanging pati, artinya mengetahui tanda-tandanya dari Dzat Tuhan, maka dapat sampai pada kenyataannnya, jadi dapat mengatur keadannya. 3. Pepetenging pati, artinya hilang tanpa mengetahui berakhirnya hidup berarti tidak mengetahui keadaannya sendiri. 4. Pagaweyaning pati, artinya hanya mati biasa, iadi tidak mengetahui dalam keadaan gerak dan keadaannya Kawula Gusti. 5. Rowanging Pati, artinya, adalah kematian yang hanya menerima Kasih sayang-nya, iadi hanya menerima nikmatnya Dzatullah saja. 6.- Rasaning Pati, adalah mereka yang sudah percaya dengan keterangan dari sang Guru, tempatnya sudahlah Pasti. SERAf Kekiyasaning Pangracutan 61

63 Purbaning pati, kang wus kaaken rakhsaning Dzat, dumunung Hidayatullahu, tetep langg'eng boten ewah gingsir ing delahan. 8. Pastining pati, tegesipun ingkang sampun netepi ing Lokhil makful, dados saukur kemawon. 9. Jalaraning pati, punika ingkang lugu Karsaning Allah ta'ala, dados saged anunggil Dzatullah sa/ebeting'alam belaka. 10. Anganggo sih ing pati, inggih punika ingkang karaosaken muhung sirnaning jasad, anging Dzatullah kang nganakaken balaka, tegesipun amung maligi tanpa dosa. 11. Marganing pati, tegesipun ingkang sampun sumerep antaranipun, mila saged manjing Hidayatullah myang langgeng awal akhiripun. 12. Pilungguhing pati, tegesipun angenggeni pituduhing Pangeran, muhung slamet ing kahanan jati, mulya sampurnani ng sangkan paran. 13. Pinanggihing pati, inggih punika hwakal tegesipun ingkang pasrah ing Pangeran, saged parek ing Hidayatullah, awit ingkang makaten punikatandha boten gadhah moga, muhung sumendhe ing takdhir. 14. Enggoning patit inggih punika nedahaken pakartining Dzat sampurna, inggih sampurnaning s,pat langgeng. Ieges ipun amung dumunung kasunyataning llmi, punika sampurna, dados dumunung kanthinipun Nafi Jinis. 15. Sesandhaning pati, punika ingkang sampun anetepi wasiyating guru, tegesrp un anglampahi katemenan ing ngagesangipun, rnila ing dalem pati sampun boten mawi was sumelafrg, ing dalem tekadipun saged andum pisahing awon sae, uninga ing lair batin awal akhir. Menggah sakathahing sesebutan, pepangkating nama pati wau, anggenipun sami beda-beda, tebaning kahanan jati punika, amargi saking kasandhangan dosa. Dene wuiuding dosa punika saking sisiping pangesthi, salahing cipta, sanadyan smpun geleng-gelef,g, pitedahing guru, wasana dumugining Ariloka kathah iubriyanipun sayektinipun amung dumunung ing Dzat kemawoh, mangka 62 EERAT Kekiyasaning Pangracubn

64 7. Purbaning pati, yang sudah diaku sebagai rahsanya Dzat, berada dalam hidayatullahu, tepat langgeng tidak ada perubahan di kemudian. 8. Pastining pati, artinya bagi mereka yang sudah memenuhi suratan dalam Lokhil makful, iadi sudah sesuai garis patinya. 9. Jalaraning pati, artinya yang lugu karena kehendak Tuhan, jadi dapat menyatu dengan Dzatullah di alam Akhirat. 10. Anganggo sihing pati, adalah yang dirasakannya hanya pada musnahnya bador, hanya Dzatullah yang mengadakan, artinya karena tidak berdosa Marganing pati, artinya yang sudah mengetahuijalannya, maka dapat langsung masuk kedalam Hidayatullah yang akan menemui kelanggengan di Akhirat. 12. Pilungguhing pati, artinya menjalani petunjuk Allah, akan mencapai keselamatan di akhirat dan mencapai kesempurnaan. 13. Pinanggihing Pati, adalah yang bertawakal artinya yang telah berpasrah kepada Tuhan, dapat dekat dan masuk ke dalam Hidayatullah, karena yane begini tidak berharap, hanya mengutamakan jalannya takdir. 14. Enggoning pati, adalah rnenunjukkan perbuatan Dzat yang sempurna, adalah sempurnanya sifat langgetrg, artinya hanya terdapat pada kebenarannya ilmu, ini sempurna, menjadi pesertanya nafi Jinis. 15. Sesandhaning pati, itu adalah yang sudah melaksanakan. semua petunjuk Guru, artinya menjalankan laku jujur dalam hidupnya. Oleh karenanya dalam kematian sudah tidak mempunyai rasa takut, bahkan sudah dapat membedakan buruk dan baik, iuga mengetahui awal dan akhir. Adapun sekian banyaknya mengenai keadaan kematian itu dengan nama-nama yang sekian banyaknya, hal itu dapat terjadi karena adanya dosa. Adapun wujudnya dosa itu dari salah ketika memusatkan fikiran, walaupun sudah jelas petunjuk dari Guru. Akhirnya setelah pada saatnya banyak gangguannya, yang sebenarnya hanyalah terletak pada Dzat saia. Padahal yang dinamakan ilmi itu adalah SERAI Kekiyasaning Pangracutan

65 safatosipun ingkang winastan IImi punika kawruh, pikajengipun ngawruhana ing ngagesang dumugining pati sampun ngantos tundha bema d u nung ipun. Inang dalem kitab Dhaka anyebutaken: Wiwiting ana pati saka kurang titi patitising pakarti, witing ana lara saking weya sembrana, witing sungkawa saking suka witing lali saka ora ngengeti ing uripe. mangka sajatosipun menusa punika langgeng boten kenging ewah gingsir, amung waluya tanpa sangsaya, urip tan kena ing pati, safta kanyatahan sesamine umat, kaangge beda piyambak, mila nama manusa tegesipun unusan utawi pilihan. r, Tandha elasing sagung dumadi, saksinipun manawi Khalifah, dene kaaken rahsaning Dzat, kang Asipat Esa, tegese satunggal belaka. Pangeran kang Amahna Suci punika dumunung sipating gesang inggih wujud manusa, tetela yen tetep-tinetepan, paniingpinanjingan lawan Dzating Pangeran kang Agung, ](ang Murba Amisesa, ]Gng lgwasa ing alam sadaya. Mila kaangge warana, awit Pangeran lgng Amaha Suci punika boten saget saningali, nanging mokal wuta, yekti angagem netra kita. Pangeran ](ang Agung punika boten saged miyarsa, mokal tuli, yekti angagem talinga kita. Pangeran Kang Ginaib punika boten saget punapa-punapa nanging mokal balilu, yekti angagem af'al kita, mila waget anggelar saisining Bawana sami sakala. 18. Asaling Manungsa saking Kawan Anasir Makaten malih ingkang kasebat rahsaning kitab Ma'lumatu'lhuluhiyat, miwah rahsaning kitab Hidayatulkhakkaik, mratelakaken asaling manungsa, punika saking anasir kawan prakawis: 7. Asa/ saking sarining bumi, nanging dede bumi lemah kang kaancikan punika. 2. Asa/ saking geni, nanging dede geni kang kaangge ambesmi punika. 3. Asa/ saking angin, nanging dede angin ingkang gumrubug punika. 4. Asa/ sahing banyu, nanging dede banyu ingkang lebet luber mili, sadaya wau amung minangka ibarat kemawon. Mila sareng sampun wujud sipat, Iajeng kapanjingan pitung prakawis: 64 SERAf Kekiyasaning Pangracutan

66 pengetahuan, yang maksudnya ketahuilah dalam kehidupan hingga kematian. Jangan s lmpai salah faham. Di dalam kitab Dhaka menyebutkan: "Awal penyebab kematian, karena kurangnya teliti dalam suatu perbuatan dan meneliti suatu kejadian. Awal adanya sakit karena terlalu sembrana kurang berhati-hati. Datangnya susah disebabkan adanya kegembiraan. Asalnya lupa karena tidak mengetahui tujuan hidupnya. Padahal manusia itu sebenarnya dapat langgeng tidak rirengalami perubahan, hanya selamat tanpa menderita, hidup terus tanpa mati, dengan suatu bukti bahwa manusia itu dengan umat lainnya berbeda sendiri. Maka dinamakan manusa itu artinya unusan atau pilihan. Suatu pertanda termasuk yang menonjcil sendiri diantara ciptaan Tuhan. Saksinya kalau Khalifah, yang diakui sebagai Rahsanya Dzat Allah, yang artinya hanya satu belaka. Tuhan itu dalam sifat hidup-nya adalah manusia, suatu bukti kalau manunggaling Kawula Gusti, yang dapat menguasai memerintah dan menghukum di dalam alam seluruhnya. Oleh karenanya menjadi suatu kenyataan bahwa Tuhan itu tidak dapat melihat, tetapi tidak buta, tetapi melihat dengan mata kita. Tuhan tidak dapat mendengar', tetapi tidak tuli, karena mengengarkan lewat telinga kita. Tuhan tidak dapat berbuat apa-apa, tetapi tidak bodoh, segala yang diperbuat mempergunakan af'al kita. Maka dapat menciptakan seluruh dunia seisinya dalam waktu seketika. 18. Manusia terdiri dari Empat Anasir : Tersebutlah di dalam kitab Ma'lumatu'lhuluhiyah dan tersebut pula dalam kitab Hidayatul khakkaik menjelaskan bahwa manusia ini berasal dari empat unsur: Berasal dari sarinya tanah, tetapi bukannya tanah yang kita injak ini. Berasal dari api, tetapi bukan api yang dipergunakan untuk membakar. 3. Berasal dari angin, tetapi bukan angin yang mendesau itu. 4. Berasal dari air, tetapi bukan air yang meluap mengalir. Semua itu hanya merupakan Iambang saia. maka setelah mempunyai perwujudan, lalu mempunyai tujuh perkara: SER/qf Kekiyasaning Pang racutan 65

67 7. Kayu, tegeslp un gesang. 2. Kapnjingan NUC tegesipun cahya. 3. Kapanjingan Sif tegesipun cipta. 4. Kapanjingan Roh, tegeslpun nyawa.. 5. Kapanjingan nafsu, tegesipun angkara. 6. Kapanjingan Akal, tegesrpun budi. 7. Kapanjingan Karentek, tegesipun angen-angen. lnggih punika warananing Dzat lgng Agung, sajatining nafi ingkang elok, mila bebasanipun nafiwau cedhak boten senggolan, tebih tan kantenotr, katembungaken sajatining nafi punika mokal orane mesti anane, ananipun amung lawan sinawang kemawon. Menggah dununging nafi kala wau wonten para sujana sariana ingkang akhli budi, sarta para Mukmin Khas ingkang sampun ambontos dhateng ijtihad, karanten para akhli llmi punika sayektosipun nyumerepi kumpul pisahing ](awula Gusti, sarta waskitha dhateng sangkan paraning tanaju'ltarki, awit ing dalem pati punika pisah kumpuling ](awula Gusti wau kaupamekaken, roroning atunggal siji-siji balaka. lgla samanten lngkang Sinuwun lgngjeng Sultan Agung Prabu Anyakrakusuffio, miwah pana Panembahan sakancanipun, nalika miyarsakaken wewedharanipun Kyai Pengulu Akhmad Kategdr, ingkang kathah-khatah wau andadosaken suka syukuring panggalih dalem, jalaran saya wijang wijining kekeran mila kaparenging karsa dalem lajeng kersa angadani andandosi wewejangan, sarta lajeng dhawuh; Pangulu Akhmad lgtegan kinen anata pakaftining yasan dalem, anggenipun angimpuni sakathahing kitab, ingkang mawi sesebutan rahsaning ilmi kasampurnan. 7. Rahsaning Ktab Musarar. 2. Kitab Tasawuf. 3. Kitab Dhaka. 4. Kitab Ma'lumatu'lhuluhiyah. 5. Kitab Hidayatu'lkha'kaik. 6, Kitab Bayan Maot. 7. Kitab Bayan Budiman. 8. kitab Bayan Mani. 66 SERAf Kekiyasaning Pangracutan

68 1. Hayryu, artinya hidup. 2. Masuklah Nuf artinya cahaya. 3. Kemasukan si[ artinya cipta. 4. Kemasukan pula Roh, artinya Nyawa. 5. Kemasukan nafsu, artinya angkara murka. 6. Kemasukan akal, aftinya budhi. 7. Kemasukan kehendak, artinya angen-angen. Itulah wujudnya Dzat Yang Maha Agung, sebenarnya nafi yang baik, maka diibaratkan bahwa nafi itu walaupun dekat tetapi tidak bersinggungan. jauh tak terduga jauhnya. Di katakan kalau nafi itu pastilah ada tidak muhgkin tidak ada. Adanya hanya karena terlihat saja. Adapun kedudukannya nafi tersebut, bagi para pakarnya ilmu yang akhli budi, serta para Mukmin Khas yang sudah faham dan mengasai ijtihad, tentulah para akhli ilmi itu yang sebenarnya mengetahui kumpul pisahnya lgwula Gusti, iuga mengetahui sangkan parannya tanaju'ltarki, karena di dalam kematian itu pisah kumpulnya Kawula Gusti itu diumpamakan dua yang menjadi satu,,satu satu belaka. Ketika itu Sultan Agung Prabu Hanyakrakusuma dan segenap Panernbahan yang hadir, merasa sangat puas atas segenap pembicaraan yang menjelaskan semua perkara yahg pelik oleh Kyai Penghulu Akhmad lgtegan. Kepada Kyai Penghulu Akhmad lgtegan diperintahkan untuk menghimpun sebanyak-banyaknya kitab untuk menyempurnakan semua wejangan-wejangan ilmu kesampurnan. Kitab-kitab yang ada sebutannya dengan Rahsaning llmu kasampurnan, adalah sebagai berikut: 1. Kitab Musarar. 2. Kitab Tasawuf. 3. Kitab Dhaka. 4. Kitab Ma'lumatu'lhuluhiyah. 5. Kitab Hidayatu'ikha'kaik. 6. Kitab Bayan Maot. 7. Kitdb Bayan Budiman. 8. Kltab Bayan Mani. SERAf Kekiyasaning Pangrucutan 67

69 Sadaya wau ingkang mawi rahsaning llmu lgdhawuhan anukil ingkang perlu-perlu kemawor, utawi ingkang pancen dados witing sesorogan. lgdhawuhan ambedakaken awit supados gampila panataning rahsa, boten carup wor kaliyan yasan dalem wau, dados katawis pangkat-pangkatipun ingkang panata. Kyai Pengulu Akhmad Kategan lajeng anguniukaken sawarnining kitab ingkang mawi raos, dene ingkang mawi sesimpangan bangsaning sorogan, inggih kagelaraken sadaya, supados kapilih pi'ilipun, bokmanawi wonten ingkang dados kapareng ing karsa dalem angagem. 19. Warnining llmu Sorogan 1. llmi Makdum sarfin, kawasanipun saged amujudaken pratandha Panyorogipun saking emating ati sanubari, lampahipun angen lebet wedaling napas krk, 2. llmi Satariyah, soroganipun katarik saking pantrutunan wahyaning jajantung. Lampahipun angen keketek kita, kawasani pun saged ang I erepaken tetiyang. 3. llmisarasa b, katarik saking panuwunan mdal pambudi kita pribadi. Kawasanipun kinedhepan ing tetiyang, lampahipun saking wicara. 4. llmi Kharaiek, soroganipun katarik saking jinem, kawasanipun kinasihan ing Ratu, lampahipun saking pamiyarsanipun tal i ngan kita. 5. llmi Majelis, soroganipun katarik saking suksma, lampahipun saking pangganda, kawasanipun saged ginugu saujaripun dhateng sasa mining agesa ng. 6, llmi Fatakurrahman, soroganipun saking panuwunan ing rahsa, lampahipun lawan pangraos kita pribadi, kawasanipun boten kening lepat. 7. llmi Sufi, soroganipun katarik saking panuwunan lawan madi, lampahipun kalawan warna kita. 8. llmi Khafi, soroganipun katarik xking pnuwunan ing wadi kita, lamphipun kaltyan ing rury kih. Kel<alih punika (llmi Sd, lan llmi l<lnfi) kawas,nipun lept ing gfiha,rencana. 9. Winastan llmi naksabadiyatu'lkhak, soroganipun saking panuwunan ing kodrat pribadi. Lampahipun saking krejeting Dzat kita menawi sampun saget jumenefig, patrapipun lajeng Dzat kita menawi ening dumunung ing asepi, ugi wantah kemawon panuwunipun. 68 SERAf Kekiyasaning Pangracutan

70 Semua yang tertera tersebut yang mengandung makna rahsanya ilmu diperintahkan untuk dikutip tetapi yang pelu-perlu saia. Atau yang memang menjadi kuncinya ilmu. Agar supaya dibeda-bedakan satu dengan lainnya menurut jenis ilmunya, dengan demikian dih arapkan untuk mempermudah mempelajarinya. Tidak campur baur dengan susunan beliau sendiri tadi, agar jelas susunannya. Kyai Penghulu Akhmad Kategan lalu menyampaikan beberapa kitab yang bagus dan memuat ajaran ilmu yang tinggi. Bila ada yang berorientasi ke arah ilmu sorogan iuga lalu diielaskan semuanya dengan baik, supaya dipilih pi'ilnya, barangkali ada yang berkenan di hati Baginda Sultan untuk dimanfaatkan ilmunya. 19. Berbagai IImu Sorogan (Gaib): 1. llmu Makdum Sarfin. Dapat mewujudkan sesuatu. 2. llmu Satariyah. Dapat menenangkan orang yang sedang marah llmu Sirasab. Dapat mendatangkan rasa hormat dan kewibawaan. llmu Kharajek. Dapat mendatangkan rasa simpati atasan atau Raja. llmu Majelis. Segala kata-katanya dapat diterima orang banyak. llmu fatakurrahman. Tidak terkena luput atau kesalahan. llmu Sufi. Dapat terbebas dari bencana. llmu Khafi. Dapat terbebas dari bencana. llmu Naksabandiyatu' lkhak. SERAf Kekiyasaning Pangracutan 69

71 20. llmi Talek 1. llmi Gaibu'lguyub, ka,vaxniput sagd amujudaken kang sinedlp, Larnryhipun vking gaibing Dzat ki?a prifudi. Sadalp pmika pinntosipun kaanggp mujudaken kaelokan, kanhi aking Wtrwunan mahas irg asept. 2. llmisefi, kawasanipun saged anggancangaken lampah, mawi angin. Lampahipun saking napas kita kaampet satelasipun, manawi sampun dumugi nupus lajeng jumeneng pribadi. 3. llmi Mubin, kawasanipun saged amujudaken ingkang sindya wonten ing Alam Dunya, lampahipun saking megeng tdnapas kita. 4. llmi Mu'in, kawasan'ipun saged mujudaken ing kaelokan, lampahipun saking anpas kita. 5. llmi Ahjadsabitah, kawasanipun saeed andhatengaken kaelokan wonten ing Alam Dunya, lampahipun saking nupus kita. 6. llmi Barayan, kawasanipun saged amujudaken cipta. Lampahipun saking roh jasmani kita pribadi. 7. llmi Mahbud, kawasanipun saged adamel apesing dumadi, lampahipun saking Roh Rohani kita, Menggah kathahing llmi Sorogan sadayakalawau, inggih ugi taksih kalebet paraboting llmi Ma'rifat, awit mawi anggadhahi kaelokan minangka wewenanging jasad kita. 2l. Warni-Warnining Wahyu Sasampunipun makaten, saya wimbuh-wimbuh kacatheting panggalih dalem, anyekapi saniskaraning karsa, tandha rinilan ambaboni wibawaning Nusa Jawi, wahya wahyuning Pangeran, lajeng kawistara tanpa antara, ing wanci iam 3 dalu wonten cumlorot warni tetiga: 7. Wahyu Nurbuwah, inggih punika Wahyuning Karaton Bintara, kapareng jumeneng Nata Paranpara, tegesipun Ratu utami ambek sadudlbya, warnining lnahyu maya-maya tanpa wewayangan, sumorot kadisesotya mawa retna di. 2. Wahyu Kukumdh, warnanipun kadi kencana sinangling, inggih punika nandhakaken sampun binuka kijabing Pangeran, kaparengaken jumeneng Ratu Adil, manubawa 70 SERAI Kekiyasaning Pangracutan

72 20. llmu Tatek (Keaialban): 1. ltmu Gaibu'lguyub. Dapat mewuiudkan yang diinglnkan. 2. llmu Sefi. Dapat mempercepat perlalanan dengan angln. 3. llmu Mubin. Dapat mengadakan yang di kehendaki. 4. llmu Mu'in. Dapat mendatangkan keanehan. 5. llmu Abiadsabiah. Dapat mendatangkan keanehan di dunia. 6. llmu Barayan. Dapat mewuiudkan yang terplkir iadi ada. 7. llmu Mahbut. Dapat mendatangkan b6ncana baglorang lain. - Begitu banyaknya {lmujlmu Sorogafi ftu, karena semuanya itu masih termasuk dalam llmu Ma'rifat, karena mempunyal keanehan sebagai wanrenangnya iasad lita. 21, Berbagai Macam WahYu: Setelah begitu, bertambah senang dan berkenan di dalam hati beliau, mencukupi segala kehendak, suatu pertanda bahwa mendapatkan ldzin Tuhan untuk meniaga kewibawaan Pulau Jawa. Tiada antara lama terllhatlah suatu pertanda, merupakan Pancaran slnar tiga warna sekitar pukul 3 dinihari: I 1. Wahyu Nurbuwah, adalah wahyunyan Kraton Bintoro, dapat meniadiraia Paranpara, aninya Raia utamayang mempunyal iiwa terbuka dan wuiudnya wahyu, cahaya kemilau bagaikan Permata 2. indah. Wahyu Kukumah, warnanya bagalkan berlian yang telah digosok. Suatu pertanda telah terbukanya tiraituhan dan diperbolehkan untuk meniadi Ratu Adil, yang menguasal Pulau Jawa, iuga dibenarkan untuk memperdalam berbagai llmu meniurus ke arah kebaikan sesama. SERAT Kekiyasaning Pangncutan 71

73 ambawani Tanah Jawa, rinilan angimpuni sakalwiring pangawikan wicaksana. 3. Wahyu Wilayah, warnanipun kados cahyaning jumerut nila pakaja, inggih punika nandhakaken rinilan jumeneng Waliu'llah, kapareng ambuka kekeraning Pangeran, minangka dadi warananing Kanjeng Nabi Muhammad Rasulullah. Sadaya kala wau ingkang sami sumiwi ing ngarsa dalem sumerep mila sakondur dalem, Pangulu Akhmad Kategan ginanjar busana adi 7 pangadeg, sarta pinaringan retna di kenging kaangge sanak putunipun, utawi ing siyang dalu taksih anggili ganjaran dalem Dene para Panembahan sakancanipun, sami pinaringan pisalin 5 pangadeg satunggal-tunggalipun Panembahan. Para Pangeran, Ulama pinaringan pisalin nigang pangangge, Iumintu Iiyaning ganiaran. lng dalem 1000 dinten taksih kalilan saben malem Jumungah sowan ing Paneper, parenging karsa dalem taksih angraras rahsaning llmu Kasampurnan. Sasampuning jangkep 1000 dinten, lajeng katamtokaken saben malem wiyosan dalem, sami sowan ing Panepen temah kalulusaken salaminipun, ngiras andadosaken yasan dalem ingkang perlu-perlu kaagem ing lgraton, dene para Panembahan sapanunggilanipun lajeng kad hawuhan gilir gumantos sowanipun, amung minangka dados kanthining Kyai Pangulu Akhmad Kategan, saengga saksi sabarang ingkang parenging karsa dalem, sasaminipun anggening kapareng ngimpuni rahsaning kitab sadaya, supados dados tetuladhaning putra wayah dalem sadaya. Kacariyos ing nalika andadosaken wewejanganing llmi ingkang pinusaka para Nata sadaya wau, inggih ugi asal saking Dalil, Hadis, ljmak, Kiyas saraosipun. Ieges ipun Dalil, Pangand i kaning Allah. Ieges ipun Hadis, Wewarahing Rasulullah. SERAI Kekiyasaning Pangracutan

74 3. Wahyu Wilayah, warnanya bagaikan jamrud bercampur berlian biru yang sangat indah warnanya, suatu pertanda kalau telah diterima sebagai Waliu'llah. Diperbolehkan untuk meweiangkan rahasia Tuhan untuk menyampaikan ajaran-ajaran Nabi Muhammad S.A.W. Peristiwa-peristiwa,' tersebut disaksikan oleh segenap yang hadir dalam musyawarah llmu itu. Maka setelah baginda Sultan pulang ke Keraton, Kyai Penghulu Akhmad lgtegan mendapat anugerah tujuh pasang pakaian, sefta mendapatkan anugerah mas permata yang dapat dipergunakan oleh anak cucu kelak. Tidak hanya itu saja siang malam masih' terus menerus mendapatkan anugerah dari Baginda Sultan. Adapun para Panembahan dan yang lainnya, menerima anugerah iuga yang berupa pakaian masing-masing lima pasang. Para Pangeran, Ulama, mandapatkan pakaian iuga masing-masing tiga pasang, begitu luga dengan hadiah-hadiah lainnya yang tidak terhingga.. Selama seribu hari, setiap Jumat diifinkan untuk menghadap di tempat panepen, atas kehendak Beliau masih terus merembuk tentang llmu lgsampurnan. Setelah mencapai seribu hari, Ialu ditentukan hanyalah setiap malam hari Kelahiran Beliau diizinkan untuk menghadap ke Panepen. Kemudian dilestarikan untuk selamanya pada setiap malam kelahiran Beliau berkumpul di Paneper, sekaligus untuk menyelesaikan yasan Beliau Serat yang perlu-perlu untuk keperluan Keraton. Sedangkan para Panembahan dan yang lainnya diizinkan untuk bergantian manghadap Sultan, hanya sebagai teman Kyai Penghulu Akmad Kategan, sekaligus menjadi saksi semua keputusan Baginda untuk menghimpun isi kitab semuanya supaya kelak dapat menfadi petunjuk bagi putera maupun cucu Beliau seluruhnya. Tersebutlah ketika menyelesaikan Serat Weiangan llmu yang dijadikan pusaka bagi para Raja, iuga berasal dari Dalil, Hadits, ljmak, Kiyas dengan seluruh maknanya yang dalam. Dalil, artinya sama-sama Tuhan. Hadits, artinya petunjuk-petunjuk dari Rasulullah. SERAf Kekiyasaning Pangncutan 73

75 , Tegeslpun ljmak, ngumpulakenwewulangipun WraWali ing Tanah Jawi. Iegeslpun Kyas, amencaraken wasitaning Wra padhi.n, tngkang sampun Raloka kasubrata nipun. Mila lajeng linuri-luri sapiturutipun, Panjenangan Dalem lngkang Sinuwun Kanjeng Sulta f,gung Prabu Anyakrakusuma ing Mataram, pinaringan llham dening Pangeran lgng Amaha Suci piyambak, rinilan ambaboni ing Tanah Jawi. 74 SETUAI Keklyasaning Pangrucutan

76 limak, artinya mengumpulkan palaiaran dan pendapat para Wali, Ulama. Kiyas, artinya mengajarkan pesan dan pendapat para Pendita atau Ulama yang telah terkenal kepandaian maupun tapa bratanya. Oleh karenanya semuanya itu lalu dilestarikan untuk dipergunakan dan dihayati segala ajaran suci tersebut. Baginda Sultan Agung Parabu Hanyakra Kusuma di Mataram, mendapatkan instuisi langsung dari Tuhan, untuk menjadi Penguasa di Tanah Jawa. SERAI Kekiyasaning Pangncubn 75

77

78 Norosumber don Bogion Bocoon Al-Ghazali: IHYA'ULUMIDDIN Annemarie Schimmel:..MYSTICAL DIMENSION OF ISI-AM.. Bandesa K. Tonjaya, l.ny.gd.:..kanda PAT SARI.' Frank J.Bruno, Ph.D.:,,KAMUS ISTII.AH KUNCI PSIKOLOGI" Hamka, Prof. Dr.:,.TASAUF'' Perkembangan dan pemurniannya Hamka, Prof. Dr.:,.TASAUF MODERN.. Haryati Subadio, Prof. Dr.:.'JNANA SIDDHANTA., HariSoewa rno, Moh.:..SYEKH SITI JENAR.' Mangunwiryatmo, S.: * 0i s, "KUNCI MEMAHAMI ILMU TA_SAIVUP', 12.,r,..MAI-ADI ENING JINARWI.' 13. Pakubuwono lv :..SERAT WULANGREH" 14. Pakubuwono M :,.SERAT CIPTO WASKITHO Pakubuwono V :..SERAT SULUK CENTHINI'' 16. Poerbatiaraka, Prof. Dr RMNG.:..KAPUSTAKMN DJAWA' *' SERAf Kekiyasaning Pangrucutan

79 17. Prawiroatmojo, S.: "BAUSASTRA JAWA-NDONESIA'Jilid I dan ll. Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bhs.lndonesia :..KAMUS BESAR BAHASA INDONESIA' Simuh, Dr. :..MISTIK ISI-AM KEJAWEN" Soedjono hoemardani :..RENU NGAN TENTANG PEM BANG UNAN'' Suatu Aiaran Tentang Hidup Manusia dan Hubungannya Dengan Tuhan Yang Digali dari Kedalaman Makna Huruf Jawa. Shayk lbrahim Gazurl - llahi :..ANA'L HAQQ.. Mengungkap Sufi Besar Al-hallaj. Teriemahan: Hr. Bandaharso dan Joebaar Ajoeb. Sudewo, A.:.- : r "SERAT PANITISASTRA" Wojowasito 5., Prof.: "KAMUS KAWI (JAWA KUNO) - INDONESTA' TH-?014

80 KEP R.Ng. Wignyawirya BABAD PAGEDHOT\ Wiryapanitra BABAO TANAH JT Kisah Kraton Blambanga S.Haryanto BAYANG.BAYANG ADH Filsafat, Simbolis dan Mi Wayang K Hudoyo Doyodiput HoRosl(/1^ ^Y fi4 t?p JIJ F,- tr {.r N4 MA TANGGAL KE]I/IBALI ( DATE DUE ) -ro8 8E? r,1. :, AKm$ F,t,*p ffi-i'=r[hitis,- U S-T JnwA r ll 4l *L -r" 24 J B SattRumnut Pengarang Judul buku T Sr $*H.-isrlsrsliJ1fr 'r,rif,ig irlrr& 0 vvf -rtr- ERIS anfaat-tuah-misteri 't'fagung IINO PANGRACUTAN lmu ilrarifat ena Ke lv ASKITO tik terapan nggowarsito YAT JATI 'o 1g3. lrss/ t' ITRA PURWO

81 TENTANG PEMEDAR Kl HUDOYO DOYODIPURO, Occ. Lohir di Semorong 2l Juni I937, dibesorkon di Surokorto. Pendidikon formol terolthir Ilrcnyebsoikon Akodemi Koperosi, Non formol sekoloh Tinggi llmu Hipnotisme don OccoltisrTrc (1966). Tingkot Sorjono Poropsikologi di Semorong (1967). Belojor kepodo Romo Dipo di Solo ( ) dolom ngelmu Mistil<, Pongrocuton don Poropsikologi. Proktek Pengoboton Occultis di Solo dengon brdoftor di Kejori Surokorto. 2 Okt.ober 78. No. 8.85/Pokem/V78. Kemudion di Solotigo, terdoftor Kejori Solotigo. 12 April No. 0UP. b.u4l'79. Di Kodyo Semorong lerdoftor di Kejori Kodyo Semorong 25 Jonuori Membuko Podepokon 'Dhoyo Husodo' di Semorong dolom rongko LITBANG (Penelition don Pengembongon) Poropsikologi. Penceromoh dolom bidong Poropsikologi, penyembuhon, konsultosi Pribodi, don rnengembongkon ilmu. Menulis buku-buku fiksi don non Fiksi. Sebogion bloh dibeli DEPDIKBUD dolom Proyek Pengodoon Buku Perpustokoon. Koryo yong sudoh terbit ontoro loin : HOI?OSKOP JAWA Misteri Pronoto Mongso, KERIS - Doyo Mogic - Monfoot - Tuoh - Misteri. Jggo Mewedor : SEMT KEKIYASANING PANGRACI.JTAN Wirid Ngelmu Mo'rifot, nf DTf'\ ttraqllltr'f ll,r,rlarr r lli,rlilz Tara^a'. A^s laia l^ai^ I CIPTO WASKITO Ngelmu Mistik Teropon don loin-loin.

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

BAB III CARA PANALITEN. metode deskriptif. Miturut pamanggihipun Sudaryanto (1988: 62) metode

BAB III CARA PANALITEN. metode deskriptif. Miturut pamanggihipun Sudaryanto (1988: 62) metode BAB III CARA PANALITEN A. Jinising Panaliten Panaliten menika kagolong jinising panaliten ingkang ngginakaken metode deskriptif. Miturut pamanggihipun Sudaryanto (1988: 62) metode deskriptif inggih menika

Lebih terperinci

PATHISARI. Wosing těmbung: Sěrat Pangracutan, suntingan lan jarwanipun teks, kalěpasan.

PATHISARI. Wosing těmbung: Sěrat Pangracutan, suntingan lan jarwanipun teks, kalěpasan. PATHISARI Skripsi punika asil saking panaliten filologi tumrap Sěrat Pangracutan ingkang kasimpěn ing Perpustakaan Pura Pakualaman Ngayogyakarta mawi kode koleksi 0125/PP/73. Skripsi punika awujud suntingan

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Karya-karya Raden Ngabehi Ranggawarsita banyak dipengaruhi oleh kepustakaan. 1988: 40). Kebenaran bahwa SC dikarang oleh Raden

BAB I PENDAHULUAN. Karya-karya Raden Ngabehi Ranggawarsita banyak dipengaruhi oleh kepustakaan. 1988: 40). Kebenaran bahwa SC dikarang oleh Raden BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah Sêrat Cêcangkriman yang selanjutnya disingkat SC termasukk jenis teks wirid karena isinya memuat ajaran tasawuf atau mistik (Marsono, 1991: 559). SC dikarang

Lebih terperinci

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng siang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya.

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng siang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya. BUPATI KULONPROGO WEDHAR SABDA WONTEN ING ACARA SMK MA ARIF I WATES NAMPI SERTIFIKAT SISTEM MANAJEMEN MUTU ISO : 9001 : 2008 SAKING PT. TUV RHEINLAND INDONESIA LAN NGEPYAKAKEN GEDUNG ENGGAL Wates, 26 Februari

Lebih terperinci

BAB III KAJIAN ISI. dari pemikiran nenek moyang terdahulu. Dasar pemikiran serta teori-teori dasar

BAB III KAJIAN ISI. dari pemikiran nenek moyang terdahulu. Dasar pemikiran serta teori-teori dasar BAB III KAJIAN ISI Sumber ilmu dan pengetahuan yang berkembang saat ini, merupakan hasil dari pemikiran nenek moyang terdahulu. Dasar pemikiran serta teori-teori dasar yang kemudian dikembangkan dan dipelajari

Lebih terperinci

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya.

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang, mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya. BUPATI KULONPROGO WEDHAR SABDA WONTEN ING ACARA MUSYAWARAH CABANG VII GABUNGAN PELAKSANA KONSTRUKSI NASIONAL INDONESIA (GAPENSI) KABUPATEN KULONPROGO Wates, 12 Februari 2011 Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng

Lebih terperinci

Mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya.

Mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan tansah kajiwa kasalira kula lan panjenengan sedaya. BUPATI KULONPROGO WEDHAR SABDA WONTEN ING ACARA MBIKAK UNDIAN KUPON BLONJO MIRAH ING BALAI DESA NOMPOREJO, GALUR Assalamu alaikum Wr. Wb. Wates, 5 Maret 2011 Mugi kawilujengan, kasarasan saha karaharjan

Lebih terperinci

DHASARING KAWERUH SEJATI

DHASARING KAWERUH SEJATI Oleh : Mas Kumitir 1 DHASARING KAWERUH SEJATI Sampun dados satunggaling tujuan tumrap dhateng sedaya janma punapa dene ingkang sami kumelip ing madiya pada, bilih sedaya sediyanipun sageda kasembadan.

Lebih terperinci

STRUKTUR TEKS SERAT PANITIBAYA

STRUKTUR TEKS SERAT PANITIBAYA STRUKTUR TEKS SERAT PANITIBAYA SKRIPSI disajikan sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Pendidikan Bahasa dan Sastra Jawa Oleh Galih Mardiyoga 2102406566 JURUSAN BAHASA DAN SASTRA JAWA

Lebih terperinci

ANALISIS NILAI MORAL DAN SOSIOLOGI NOVEL KIRTI NJUNJUNG DRAJAT KARYA R. Tg. JASAWIDAGDA

ANALISIS NILAI MORAL DAN SOSIOLOGI NOVEL KIRTI NJUNJUNG DRAJAT KARYA R. Tg. JASAWIDAGDA ANALISIS NILAI MORAL DAN SOSIOLOGI NOVEL KIRTI NJUNJUNG DRAJAT KARYA R. Tg. JASAWIDAGDA Oleh: Ika Putri Mei Wulandari pendidikan bahasa dan sastra jawa Princess_29@yahoo.co.id ABSTRAK Penelitian ini bertujuan

Lebih terperinci

UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI*

UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI* UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI* Dening Sutrisna Wibawa Universitas Negeri Yogyakarta 1. Pambuka Unggah-ungguhing basa mujudaken perangan ingkang baku soksintena ingkang ngginakaken basa Jawi. Tiyang dipunwastani

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Pertemuan Ke Alokasi Waktu Kemampuan berbahasa : SMP N 4 Wates : Bahasa Jawa : VIII/ Gasal : 1 (satu) : 2 x 40 menit :

Lebih terperinci

Tarik Nafas Tahan Nafas Keluarkan Nafas Jumlah 10 Detik 10 Detik 10 Detik 30 Detik Minggu I : 3 kali

Tarik Nafas Tahan Nafas Keluarkan Nafas Jumlah 10 Detik 10 Detik 10 Detik 30 Detik Minggu I : 3 kali Cipto/cipta bermakna: pengareping rasa, tunggal artinya satu atau difokuskan ke satu obyek. Jadi Cipta Tunggal bisa diartikan sebagai konsentrasi cipta. 1. Cipta, karsa ( kehendak ) dan pakarti ( tindakan

Lebih terperinci

Oleh : Mas Kumitir 1 P A M E L E N G

Oleh : Mas Kumitir 1 P A M E L E N G Oleh : Mas Kumitir 1 A J I P A M E L E N G Tegesipun aji = ratu, pameleng = pasamaden; mengku pikajeng : tandaning sedya ingkang luhur piyambak. Dene empaning pandamelan wau winastan manekung, pujabrata,

Lebih terperinci

Surat 1 Yohanes 5 (Bagian 89) Friday, November 13, 2015

Surat 1 Yohanes 5 (Bagian 89) Friday, November 13, 2015 Surat 1 Yohanes 5 (Bagian 89) Friday, November 13, 2015 Kepastian Ketujuh: Inilah Allah Yang Benar 1 Yoh. 5:20-21 5:20 Akan tetapi kita tahu, bahwa Anak Allah telah datang dan telah mengaruniakan pengertian

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi KI Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi KI Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Satuan Pendidikan Mata Pelajaran Kelas/semester Materi Pokok Kompetensi Alokasi Waktu : SMP Negeri 1 Prambanan Klaten : Pendidikan Bahasa Jawa : VII/satu : Teks Cerita

Lebih terperinci

MEDIA PASINAON MAOS UKARA MAWI AKSARA JAWA KANTHI POP-UP BOOK KANGGE SISWA KELAS VII SMPN 1 IMOGIRI

MEDIA PASINAON MAOS UKARA MAWI AKSARA JAWA KANTHI POP-UP BOOK KANGGE SISWA KELAS VII SMPN 1 IMOGIRI Media Pasinaon Maos... Destiya Novia 65 MEDIA PASINAON MAOS UKARA MAWI AKSARA JAWA KANTHI POP-UP BOOK KANGGE SISWA KELAS VII SMPN 1 IMOGIRI READING JAVANESE SCRIPT LEARNING MEDIA WITH POP-UP BOOK FOR STUDENT

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

5. Kisah-kisah dan Sejarah 5.8 Nabi Syu aib AS.

5. Kisah-kisah dan Sejarah 5.8 Nabi Syu aib AS. 5.8.1 Nabi Syu aib AS. dan Kaum Madyan Kaum Madyan, kaumnya Nabi Syu aib, adalah segolongan bangsa Arab yang tinggal di sebuah daerah bernama Aikah di pinggir negeri Syam. Mereka terdiri dari orang-orang

Lebih terperinci

yang masih dipertahankan di suku Jawa adalah Ritual Bulan suro.

yang masih dipertahankan di suku Jawa adalah Ritual Bulan suro. BAB I PENDAHULUAN 1.1.Latar Belakang Indonesia adalah sebagai sebuah Negara yang besar terkenal dengan keanekaragaman suku dan kebudayaan. Kepulauan Indonesia yang terbentang dari Sabang sampai Merauke

Lebih terperinci

SERAT SASTRA GENDHING DALAM KAJIAN STRUKTURALISME SEMIOTIK

SERAT SASTRA GENDHING DALAM KAJIAN STRUKTURALISME SEMIOTIK SERAT SASTRA GENDHING DALAM KAJIAN STRUKTURALISME SEMIOTIK SKRIPSI untuk memperoleh gelar Sarjana Sastra Jawa oleh Aldila Syarifatul Na im 2151407001 BAHASA DAN SASTRA JAWA FAKULTAS BAHASA DAN SENI UNIVERSITAS

Lebih terperinci

1. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berpamitan. 2. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk menyapa. 3. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berkenalan.

1. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berpamitan. 2. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk menyapa. 3. Menerapkan unggah-ungguh jawa untuk berkenalan. RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

BAB V KESIMPULAN. akan memaparkan beberapa pokok pemikiran penting yang merupakan inti

BAB V KESIMPULAN. akan memaparkan beberapa pokok pemikiran penting yang merupakan inti 111 BAB V KESIMPULAN Bab ini merupakan kesimpulan terhadap semua hasil penelitian yang telah diperoleh setelah melakukan pengkajian, sekaligus memberikan analisis terhadap permasalahan yang dibahas. Dalam

Lebih terperinci

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang lan salam karaharjan tumrap kita sami.

Assalamu alaikum Wr. Wb. Sugeng enjang lan salam karaharjan tumrap kita sami. ATUR PALAPURAN PANGARSA BAGIAN PMPK DAN KB BIRO BINA SOSIAL WONTEN ING ADICARA DIALOG INTERAKTIF PANINGKATAN PANYARTANIPUN LARE ING PEMBANGUNAN KABUPATEN/KITHA SE-BAKORWIL III PROVINSI JAWI TENGAH BANJARNEGARA,

Lebih terperinci

TALIM MADANI #12 IMAN KEPADA ALLAH (PERBEDAAN MALAIKAT DAN MANUSIA)

TALIM MADANI #12 IMAN KEPADA ALLAH (PERBEDAAN MALAIKAT DAN MANUSIA) TALIM MADANI #12 IMAN KEPADA ALLAH (PERBEDAAN MALAIKAT DAN MANUSIA) KAJIAN DALIL (AL-Qur an & Hadits) 30. ingatlah ketika Tuhanmu berfirman kepada Para Malaikat: "Sesungguhnya aku hendak menjadikan seorang

Lebih terperinci

}USDA JATENG. l'l / 03

}USDA JATENG. l'l / 03 }USDA JATENG l'l / 03 BAB I PENDATIULUAN 1. 1. Latar Belakang Karya sastra lama dapat memberikan khazanah ilmu pengetahuan yang beraneka ragam. Penggalian karya sastra lama yang tersebar di daerah-daerah

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. yaitu animisme dan dinamisme. Setelah itu barulah masuk agama Hindu ke

BAB I PENDAHULUAN. yaitu animisme dan dinamisme. Setelah itu barulah masuk agama Hindu ke 1 BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah Sebelum datangnya Islam masyarakat Indonesia masih percaya akan kekuatan roh nenek moyang yang merupakan sebuah kepercayaan lokal yaitu animisme dan dinamisme.

Lebih terperinci

LOSOFI PECUT ATAU CEMETI

LOSOFI PECUT ATAU CEMETI LOSOFI PECUT ATAU CEMETI Ketika ritual sudah dilaksanakan maka terlihat anggota paguyuban seni Turonggo seto kinasih melakukan atraksi mengibaskan pecut atau cemeti dari berbagai arah, utara, selatan,

Lebih terperinci

Siapakah Yesus Kristus? (2/6)

Siapakah Yesus Kristus? (2/6) Siapakah Yesus Kristus? (2/6) Nama Kursus : SIAPAKAH YESUS KRISTUS? Nama Pelajaran : Yesus adalah Firman Allah dan Anak Allah Kode Pelajaran : SYK-P02 Pelajaran 02 - YESUS ADALAH FIRMAN ALLAH DAN ANAK

Lebih terperinci

menyusun teks lisan sesuai unggahungguh. berbagai keperluan. C. Tujuan Pembelajaran

menyusun teks lisan sesuai unggahungguh. berbagai keperluan. C. Tujuan Pembelajaran RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan : SMP N 4 WATES Kelas/Semester : VII/1 Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Materi Pokok : Unggah-ungguh Alokasi Waktu : 2 X 40 menit (80 menit) A. Kompetensi

Lebih terperinci

Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #19 oleh Chris McCann

Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #19 oleh Chris McCann Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #19 oleh Chris McCann Selamat malam dan selamat datang di pembahasan Alkitab EBible Fellowship dalam Kitab Wahyu. Malam ini adalah pembahasan #19 tentang Wahyu, pasal

Lebih terperinci

Siapakah Yesus Kristus? (4/6)

Siapakah Yesus Kristus? (4/6) Siapakah Yesus Kristus? (4/6) Nama Kursus : SIAPAKAH YESUS KRISTUS? Nama Pelajaran : Yesus adalah Juru Selamat dan Tuhan Kode Pelajaran : SYK-P04 Pelajaran 04 - YESUS ADALAH JURU SELAMAT DAN TUHAN DAFTAR

Lebih terperinci

Surat 1 Yohanes 5 (Bagian 43) Sunday, July 19, 2015

Surat 1 Yohanes 5 (Bagian 43) Sunday, July 19, 2015 Surat 1 Yohanes 5 (Bagian 43) Sunday, July 19, 2015 Kepastian Keempat: Kesaksian Jika kita ucapkan kata kesaksian, itu berarti sesuatu yang tidak diragukan lagi. Jika kita bersaksi tentang sesuatu, seperti

Lebih terperinci

Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015

Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015 Analisis Kesalahan Kalimat Teks Pidato Berbahasa Jawa Siswa Kelas IX di SMP Negeri 1 Kajoran Kabupaten Magelang Tahun Pembelajaran 2014/2015 Oleh : Rani Aryanti Program Studi Pendidikan Bahasa dan Sastra

Lebih terperinci

Hubungan Pendidikan Dengan Penebusan. Terang dari pengetahuan tentang kemuliaan Allah yang nampak pada wajah Kristus.

Hubungan Pendidikan Dengan Penebusan. Terang dari pengetahuan tentang kemuliaan Allah yang nampak pada wajah Kristus. Hubungan Pendidikan Dengan Penebusan Terang dari pengetahuan tentang kemuliaan Allah yang nampak pada wajah Kristus. Karena dosa, manusia putus hubungan dengan Allah. Kecuali karena rencana penebusan,

Lebih terperinci

SEMUA ORANG BERDOSA. Sebab tidak ada perbedaan. Karena semua orang telah berbuat dosa dan telah kehilangan kemuliaan Allah.

SEMUA ORANG BERDOSA. Sebab tidak ada perbedaan. Karena semua orang telah berbuat dosa dan telah kehilangan kemuliaan Allah. Lesson 3 for October 21, 2017 SEMUA ORANG BERDOSA Seperti ada tertulis: Tidak ada yang benar, seorang pun tidak. Tidak ada seorang pun yang berakal budi, tidak ada seorang pun yang mencari Allah. Semua

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBALAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBALAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBALAJARAN Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/ Semester Pertemuan Ke : SMP N 2 Ngemplak : Bahasa Jawa : VIII/ Ganjil : 1 X Pertemuan Standar Kompetensi : 2. Mampu mengungkapkan pikiran

Lebih terperinci

BAB II TINJAUAN FILOLOGIS. filologi yaitu, dimulai dari penjabaran deskripsi BMK, membuat kritik teks,

BAB II TINJAUAN FILOLOGIS. filologi yaitu, dimulai dari penjabaran deskripsi BMK, membuat kritik teks, BAB II TINJAUAN FILOLOGIS Pada bab II ini menguraikan tentang tinjauan filologis yang dilakukan terhadap naskah BMK. Hal ini dilakukan untuk membahas permasalahan secara mendalam yang ada di dalam naksah.

Lebih terperinci

A: Sebagaimana kita telah rembuk kemarin malam, apakah akan dilanjutkan juga musyawarah kita ini?

A: Sebagaimana kita telah rembuk kemarin malam, apakah akan dilanjutkan juga musyawarah kita ini? MALAM KETIGA Yesus Adalah Utusan (Rasul) Tuhan A: Sebagaimana kita telah rembuk kemarin malam, apakah akan dilanjutkan juga musyawarah kita ini? B: Memang demikian, karena kedatangan kami kemari khususnya

Lebih terperinci

FIRMAN MENYATAKAN KESALAHAN & KEBENARAN

FIRMAN MENYATAKAN KESALAHAN & KEBENARAN Khotbah Jangkep Minggu, 4 September 2011 Pekan Biasa Ke Dua Puluh Tiga (Hijau) FIRMAN MENYATAKAN KESALAHAN & KEBENARAN Bacaan I: Yehezkiel 33:7-11; Tanggapan: Mazmur 119:33-40; Bacaan II Roma 13:8-14,

Lebih terperinci

Yesus Itu Adalah Hakim Agung. ketika dunia ini berakhir, yaitu di akhir zaman, akhir segala sesuatu. " Tetapi

Yesus Itu Adalah Hakim Agung. ketika dunia ini berakhir, yaitu di akhir zaman, akhir segala sesuatu.  Tetapi Pelajaran Empat Yesus Itu Adalah Hakim Agung Menurut Alkitab Allah akan mengadakan suatu hari pengadilan, pada hari kiamat, ketika dunia ini berakhir, yaitu di akhir zaman, akhir segala sesuatu. " Tetapi

Lebih terperinci

TATA IBADAH NUANSA PEMUDA TEMA TEOLOGI DAN TEKNOLOGI

TATA IBADAH NUANSA PEMUDA TEMA TEOLOGI DAN TEKNOLOGI TATA IBADAH NUANSA PEMUDA TEMA TEOLOGI DAN TEKNOLOGI Minggu, 15 Mei 2016 PERSIAPAN *Doa Pribadi Umat *Doa Konsistori UCAPAN SELAMAT DATANG P2: Selamat malam dan selamat beribadah di hari Minggu, Hari Pentakosta,

Lebih terperinci

Dalam pelajaran ini saudara akan mempelajari... Definisi Keselamatan Permulaan Memasuki Keselamatan Akibat-akibat Keselamatan

Dalam pelajaran ini saudara akan mempelajari... Definisi Keselamatan Permulaan Memasuki Keselamatan Akibat-akibat Keselamatan Keselamatan Saya sedang duduk di rumahnya yang kecil, ketika Amelia, yang berusia 95 tahun, menceritakan apa sebabnya ia menerima Yesus sebagai Juruselamatnya. Bertahun-tahun yang lalu ia berdiri di depan

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. makam yang merupakan tempat disemayamkannya Ngabei Loring Pasar

BAB I PENDAHULUAN. makam yang merupakan tempat disemayamkannya Ngabei Loring Pasar BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah Makam Kotagede atau sering disebut juga dengan Sargede adalah sebuah makam yang merupakan tempat disemayamkannya Ngabei Loring Pasar Sutawijaya, pendiri kerajaan

Lebih terperinci

Nilai Pendidikan Moral dalam Serat Pamorring Kawula Gusti dan Relevansinya dalam Kehidupan Sekarang

Nilai Pendidikan Moral dalam Serat Pamorring Kawula Gusti dan Relevansinya dalam Kehidupan Sekarang Nilai Pendidikan Moral dalam Serat Pamorring Kawula Gusti dan Relevansinya dalam Kehidupan Sekarang Oleh: Sugeng Triwibowo Program Studi Pendidikan Bahasa dan Sastra Jawa Miftah1919@gmail.com Abstrak:

Lebih terperinci

Seri Iman Kristen (4/10)

Seri Iman Kristen (4/10) Seri Iman Kristen (4/10) Nama Kursus : DASAR-DASAR IMAN KRISTEN Nama Pelajaran : Kejatuhan Manusia Kode Pelajaran : DIK-P04 Pelajaran 04 - KEJATUHAN MANUSIA DAFTAR ISI Ayat Alkitab Ayat Kunci 1. Larangan

Lebih terperinci

LAMPIRAN RINGKASAN CERITA SERAT SITI JENAR

LAMPIRAN RINGKASAN CERITA SERAT SITI JENAR LAMPIRAN RINGKASAN CERITA SERAT SITI JENAR I. Sinom Cerita diawali ketika konflik antara Ki Ageng Pengging dengan Sultan Bintara akan berlangsung. Konflik inilah yang membawa Sèh Siti Jenar bertemu dengan

Lebih terperinci

Mutiara Islahul Qulub 6

Mutiara Islahul Qulub 6 0 Mutiara Islahul Qulub 6 Sesungguhnya tidak ada yang lain selain Allah dan diri kamu sendiri. Diri manusia itu bertentangan dengan Tuhan. Segala sesuatu itu tunduk kepada Allah dan diri manusia itupun

Lebih terperinci

1 Tesalonika. 1 1 Dari Paulus, Silas, dan Timotius. 2 1 Saudara-saudara, kamu tahu bahwa

1 Tesalonika. 1 1 Dari Paulus, Silas, dan Timotius. 2 1 Saudara-saudara, kamu tahu bahwa 301 1 Tesalonika 1 1 Dari Paulus, Silas, dan Timotius untuk jemaat yang tinggal di Tesalonika, yang ada dalam Allah Bapa dan Tuhan Yesus Kristus. Semoga Allah memberikan berkat dan damai sejahtera kepada

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Pertemuan Ke Alokasi Waktu Kemampuan berbahasa : SMP N 4 Wates : Bahasa Jawa : VIII/ Gasal : 1 (satu) : 2 x 40 menit :

Lebih terperinci

Kalender Doa Februari 2017

Kalender Doa Februari 2017 Kalender Doa Februari 2017 Berdoa Bagi Pernikahan Dan Pertalian Keluarga Alkitab memberi gambaran mengenai pengabdian keluarga dalam Kitab Rut. Bisa kita baca di sana bagaimana Naomi dengan setia bepergian

Lebih terperinci

MARGI KANG GE N YINGK IRAK EN MA MALA NIN G TYAS

MARGI KANG GE N YINGK IRAK EN MA MALA NIN G TYAS 1 MARGI KANG GE N YINGK IRAK EN MA MALA NIN G TYAS Kumaceluning manah prasasat nyidham rujak cempaluk nalika kula nyobi ngrembag perkawis mamalaning tyas [ati]. Ing ngandhap punika keparenga kula nyaosi

Lebih terperinci

"Ia [kasih]tidak melakukan yang tidak sopan."

Ia [kasih]tidak melakukan yang tidak sopan. "Ia [kasih]tidak melakukan yang tidak sopan." SOPAN SANTUN Nilai sopan santun sangat kurang dihargai. Banyak orang yang baik hatinya kurang memiliki tingkah laku yang baik. Banyak orang dihormati karena

Lebih terperinci

PENGAKUAN IMAN RASULI. Aku percaya kepada Allah, Bapa yang Mahakuasa, pencipta langit dan bumi

PENGAKUAN IMAN RASULI. Aku percaya kepada Allah, Bapa yang Mahakuasa, pencipta langit dan bumi PENGAKUAN IMAN RASULI Aku percaya kepada Allah, Bapa yang Mahakuasa, pencipta langit dan bumi Dan kepada Yesus Kristus, AnakNya yang tunggal,tuhan kita Yang dikandung daripada Roh Kudus, lahir dari anak

Lebih terperinci

KAJIAN FILOLOGI SÅHÅ PRANATANING GÊSANG ING SÊRAT PURWÅKARÅNÅ. Yesi Permata Eko Wardani

KAJIAN FILOLOGI SÅHÅ PRANATANING GÊSANG ING SÊRAT PURWÅKARÅNÅ. Yesi Permata Eko Wardani 1 KAJIAN FILOLOGI SÅHÅ PRANATANING GÊSANG ING SÊRAT PURWÅKARÅNÅ Yesi Permata Eko Wardani 12205241012 SARINING PANALITÈN Panalitèn mênikå ngêwrat gangsal ancas panalitèn. Ancasipun inggih mênikå 1) ngandharakên

Lebih terperinci

Surat 3 Yohanes (Bagian 123) Friday, August 11, 2017

Surat 3 Yohanes (Bagian 123) Friday, August 11, 2017 Surat 3 Yohanes (Bagian 123) Friday, August 11, 2017 Prakata Rom. 11:25 sikap yang perlu diperhatikan dalam mendengar adalah jangan berlagak tahu / menganggap diri pandai, yang artinya: tidak mau mendengar

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) SatuanPendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

Pernikahan Kristen Sejati (2/6)

Pernikahan Kristen Sejati (2/6) Pernikahan Kristen Sejati (2/6) Nama Kursus   : Pernikahan Kristen yang Sejati Nama Pelajaran : Memilih Pasangan Kode Pelajaran : PKS-P02                    Pelajaran 02 - MEMILIH

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN. masyarakat yang mendiami daerah tertentu mempunyai suku dan adat istiadat

I. PENDAHULUAN. masyarakat yang mendiami daerah tertentu mempunyai suku dan adat istiadat 1 I. PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah Indonesia sebagai negara kepulauan memiliki keanekaragaman suku bangsa dan keanekaragaman kebudayaan yang akan menjadi modal dasar sebagai landasan pengembangan

Lebih terperinci

Yesus Kristus. David C Cook. All Rights Reserved. Kisah tentang

Yesus Kristus. David C Cook. All Rights Reserved. Kisah tentang Kisah tentang Yesus Kristus Ini adalah kisah nyata mengenai Yesus Kristus yang datang ke dunia sebagai seorang bayi dan bertumbuh dewasa. Tetapi Ia lebih dari sekedar manusia biasa. Ia adalah Anak AlLah.

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah : SMP N 4 Wates Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Kelas/Semester : VIII/ Gasal Pertemuan Ke : 1 (satu) Alokasi Waktu : 2 x 40 menit Kemampuan berbahasa :

Lebih terperinci

5. Kisah-kisah dan Sejarah 5.1 Nabi Adam AS.

5. Kisah-kisah dan Sejarah 5.1 Nabi Adam AS. 5.1.2 Penciptaan Manusia Allah berkehendak menciptakan Adam dan keturunannya untuk menghuni bumi dan memakmurkannya. Allah menyampaikan kabar kepada para Malaikat bahwa Dia akan menciptakan makhluk lain

Lebih terperinci

LITURGI MINGGU GEREJA KRISTEN INDONESIA JATIMURNI MINGGU, 3 SEPTEMBER 2017 Tema: MENYELAMI PEMIKIRAN ALLAH JEMAAT BERHIMPUN

LITURGI MINGGU GEREJA KRISTEN INDONESIA JATIMURNI MINGGU, 3 SEPTEMBER 2017 Tema: MENYELAMI PEMIKIRAN ALLAH JEMAAT BERHIMPUN LITURGI MINGGU GEREJA KRISTEN INDONESIA JATIMURNI MINGGU, 3 SEPTEMBER 2017 Tema: MENYELAMI PEMIKIRAN ALLAH PERSIAPAN - Umat bersaat teduh - Lonceng berbunyi - Penyalaan Lilin JEMAAT BERHIMPUN PANGGILAN

Lebih terperinci

Gereja untuk Apa? Ef.1:1-14. Pdt. Andi Halim, S.Th.

Gereja untuk Apa? Ef.1:1-14. Pdt. Andi Halim, S.Th. Gereja untuk Apa? Ef.1:1-14 Pdt. Andi Halim, S.Th. Ayat 1. Orang-orang kudus bukan orang yang sama sekali tidak ada cacatnya. Di dunia ini semua orang berdosa, tanpa kecuali, temasuk bunda Maria, santo-santa

Lebih terperinci

Surat Paulus yang pertama kepada jemaat Tesalonika

Surat Paulus yang pertama kepada jemaat Tesalonika 1 Surat Paulus yang pertama kepada jemaat Tesalonika Kepada yang kekasih saudara-saudari saya seiman di Tesalonika yaitu kalian yang sudah bersatu dengan Allah Bapa dan Tuhan kita Kristus Yesus: Salam

Lebih terperinci

Kalender Doa Oktober 2016

Kalender Doa Oktober 2016 Kalender Doa Oktober 2016 Berdoa Bagi Wanita Yang Merindukan Tuhan Pada Banyak budaya wanita dan anak anak gadis diberi tahu bahwa mereka tidak terlalu berharga dan merupakan beban bagi keluarga. Pada

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Alokasi Waktu : SMP N 8 YOGYAKARTA : Bahasa Jawa : IX/1 : 2 X 40 ( 1 pertemuan) A. Standar Kompetensi Mengungkapkan pikiran, pendapat,

Lebih terperinci

QUR AN SUCI JARWA JAWI. DALAH TAFSIRIPUN Maulana Muhammad Ali.

QUR AN SUCI JARWA JAWI. DALAH TAFSIRIPUN Maulana Muhammad Ali. QUR AN SUCI JARWA JAWI DALAH TAFSIRIPUN Maulana Muhammad Ali www.aaiil.org The Holy Quran Yasanipun Ingkang Anjarwakaken Design Layout : Maulana Muhammad Ali : R. Ng. H. Minhadjurrahman Djajasugita & M.

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP)

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/Semester Pertemuan Ke Alokasi Waktu Kemampuan berbahasa : SMP N 4 Wates : Bahasa Jawa : VIII/ Gasal : 1 (satu) : 2 x 40 menit :

Lebih terperinci

Sumber dan Tujuan Pendidikan yang Benar. Pengetahuan orang kudus adalah pengertian, Kenalilah akan Dia.

Sumber dan Tujuan Pendidikan yang Benar. Pengetahuan orang kudus adalah pengertian, Kenalilah akan Dia. Sumber dan Tujuan Pendidikan yang Benar Pengetahuan orang kudus adalah pengertian, Kenalilah akan Dia. Pemikiran kita tentang pendidikan terlalu sempit dan dangkal. Karena hanya mengejar suatu arah pelajaran

Lebih terperinci

Ragi orang Farisi & Saduki penyebab kebutaan dan ketimpangan pertumbuhan rohani kita

Ragi orang Farisi & Saduki penyebab kebutaan dan ketimpangan pertumbuhan rohani kita Ragi orang Farisi & Saduki penyebab kebutaan dan ketimpangan pertumbuhan rohani kita Setelah Yesus menyucikan bait Allah maka datanglah orang buta dan orang timpang kepada Yesus dalam bait Allah itu dan

Lebih terperinci

Ellen White & Tes Kesempurnaan yang Salah

Ellen White & Tes Kesempurnaan yang Salah Ellen White & Tes Kesempurnaan yang Salah Orang-orang yang percaya pada pelayanan Ellen G. White sebagai seorang nabi sejati, seringkali menjadi yang paling sulit untuk menerima Sabat lunar. Alasannya

Lebih terperinci

Seri Kitab Wahyu Pasal 11, Pembahasan No. 2, oleh Chris McCann. Selamat malam dan selamat datang di Pemahaman Alkitab EBible

Seri Kitab Wahyu Pasal 11, Pembahasan No. 2, oleh Chris McCann. Selamat malam dan selamat datang di Pemahaman Alkitab EBible Seri Kitab Wahyu Pasal 11, Pembahasan No. 2, oleh Chris McCann Selamat malam dan selamat datang di Pemahaman Alkitab EBible Fellowship dalam Kitab Wahyu. Malam ini kita akan membicarakan Pembahasan No.

Lebih terperinci

Level 1 Pelajaran 6 PERTOBATAN

Level 1 Pelajaran 6 PERTOBATAN Level 1 Pelajaran 6 PERTOBATAN Oleh Don Krow Beberapa orang memiliki pengertian yang salah mengenai pertobatan. Pertobatan bukanlah kesempurnaan tapi perubahan arah. Kita akan bicara mengenai kisah anak

Lebih terperinci

Seri Iman Kristen (6/10)

Seri Iman Kristen (6/10) Seri Iman Kristen (6/10) Nama Kursus : DASAR-DASAR IMAN KRISTEN Nama Pelajaran : Manusia Kedua dari Tuhan Kode Pelajaran : DIK-P06 Pelajaran 06 - MANUSIA KEDUA DARI TUHAN DAFTAR ISI Teks Alkitab Ayat Kunci

Lebih terperinci

Berapa banyak orang yang berpuasa, namun tidak didapatkan dari Puasanya itu kecuali lapar dan dahaga.

Berapa banyak orang yang berpuasa, namun tidak didapatkan dari Puasanya itu kecuali lapar dan dahaga. Berapa banyak orang yang berpuasa, namun tidak didapatkan dari Puasanya itu kecuali lapar dan dahaga. (Hadits Riwayat Turmudzi) Hampir setengah bulan sudah kita menjalankan ibadah puasa Ramadhan. Sejauh

Lebih terperinci

Surat Petrus yang kedua

Surat Petrus yang kedua 1 Surat Petrus yang kedua Kepada yang kekasih Saudara-saudari saya seiman yaitu kalian yang sudah diberkati Allah sehingga kalian percaya penuh kepada Kristus Yesus sama seperti kami. Dan oleh karena percaya

Lebih terperinci

Perayaan Ekaristi Hari Minggu Adven ke-1

Perayaan Ekaristi Hari Minggu Adven ke-1 Perayaan Ekaristi Hari Minggu Adven ke-1 1. Lagu Pembukaan: HAI, ANGKATLAH KEPALAMU (PS 445 / MB 326) http://www.lagumisa.web.id/lagu.php?&f=ps-445 Pengantar Seruan Tobat Saudara-saudari, marilah mengakui

Lebih terperinci

PAMBUDIDAYA NGIPUK-IPUK SAHA MEKARAKEN UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI

PAMBUDIDAYA NGIPUK-IPUK SAHA MEKARAKEN UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI PAMBUDIDAYA NGIPUK-IPUK SAHA MEKARAKEN UNGGAH-UNGGUHING BASA JAWI Dening Sutrisna Wibawa Universitas Negeri Yogyakarta-Indonesia Makalah kangge Seminar Internasional Basa Jawi Ingkang dipunadani dening

Lebih terperinci

I Pendahuluan. Proses Usaha. Doa. Peluang

I Pendahuluan. Proses Usaha. Doa. Peluang I Pendahuluan Proses Usaha Doa Motivasi Usaha Gap Sukses Langsung /Sukses tertunda Feedback Gap Peluang Tuhan mewajibkan kepada setiap hamba-nya untuk selalu berusaha tidak hanya berdoa dan beribadah sehingga

Lebih terperinci

KEBENARAN SEDERHANA untuk yang BARU PERCAYA. (Pertanyaan dan Jawaban)

KEBENARAN SEDERHANA untuk yang BARU PERCAYA. (Pertanyaan dan Jawaban) KEBENARAN SEDERHANA untuk yang BARU PERCAYA (Pertanyaan dan Jawaban) 1 TUHAN, MANUSIA DAN DOSA * Q. 1 Siapakah yang membuat anda? A. Tuhan yang membuat kita. Kejadian 1:26,27; Kejadian 2:7 Q. 2 Apa lagi

Lebih terperinci

2. "Hiduplah dengan penuh hikmat terhadap orang-orang luar, pergunakanlah waktu yang ada. " Kolose 4:5.

2. Hiduplah dengan penuh hikmat terhadap orang-orang luar, pergunakanlah waktu yang ada.  Kolose 4:5. 1. "Tetapi barangsiapa minum air yang akan Kuberikan kepadanya, ia tidak akan haus selama-lamanya. Sebaliknya air yang akan Kuberikan kepadanya, akan menjadi mata air di dalam dirinya, yang terus-menerus

Lebih terperinci

TATA IBADAH HARI KENAIKAN YESUS KRISTUS KE SURGA

TATA IBADAH HARI KENAIKAN YESUS KRISTUS KE SURGA GEREJA PROTESTAN di INDONESIA bagian BARAT (G P I B) TATA IBADAH HARI KENAIKAN YESUS KRISTUS KE SURGA Kamis, 25 Mei 2017 Persiapan Doa pribadi warga jemaat Latihan lagu-lagu baru Doa para presbiter di

Lebih terperinci

Beristirahat Dalam Damai Apa Yang Terjadi Setelah Kematian?

Beristirahat Dalam Damai Apa Yang Terjadi Setelah Kematian? Beristirahat Dalam Damai Apa Yang Terjadi Setelah Kematian? Kematian orang yang dikasihi membawa dukacita, penyesalan, keinginan untuk mendapat kesempatan yang kedua, dan sering kali berbagai pertanyaan.

Lebih terperinci

Seri Kitab Wahyu Pasal 11, Pembahasan No. 1, oleh Chris McCann. Selamat malam dan selamat datang di Pemahaman Alkitab EBible

Seri Kitab Wahyu Pasal 11, Pembahasan No. 1, oleh Chris McCann. Selamat malam dan selamat datang di Pemahaman Alkitab EBible Seri Kitab Wahyu Pasal 11, Pembahasan No. 1, oleh Chris McCann Selamat malam dan selamat datang di Pemahaman Alkitab EBible Fellowship dalam Kitab Wahyu. Malam ini kita akan membicarakan Pembahasan No.

Lebih terperinci

Mutiara Islahul Qulub 3

Mutiara Islahul Qulub 3 0 Mutiara Islahul Qulub 3 Keluarlah dari dirimu sendiri dan serahkanlah segalanya kepada Allah. Penuhi hatimu dengan Allah. Patuhlah kepada perintah-nya dan larikanlah dirimu dari larangan-nya, agar nafsu

Lebih terperinci

Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #24 oleh Chris McCann

Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #24 oleh Chris McCann Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #24 oleh Chris McCann Selamat malam dan selamat datang di pembahasan Alkitab EBible Fellowship dalam Kitab Wahyu. Malam ini adalah pembahasan #24 tentang Wahyu, pasal

Lebih terperinci

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) A. Kompetensi Inti 1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Satuan Pendidikan Kelas/Semester Mata Pelajaran Materi Pokok Alokasi Waktu : SMP N 4 WATES : VII/ Gasal : Bahasa Jawa : Unggah-ungguh : 80 menit A. Kompetensi Inti

Lebih terperinci

BERFOKUS KEPADA TUHAN

BERFOKUS KEPADA TUHAN Khotbah Jangkep Minggu, 7 Agustus 2011 Pekan Biasa Ke Sembilan Belas (Hijau) BERFOKUS KEPADA TUHAN Bacaan I: I Raja-raja 19: 9-18; Tanggapan: Mazmur 85: 8-14; Bacaan II: Roma 10: 5 15; Bacaan III: Injil

Lebih terperinci

Tiyang Tani lan Tikus: Mewariskan Nilai Budu Pekerti bagi Anak melalui Dongen Klasik Jawa. Oleh : Supartinah Dosen PGSD FIP UNY

Tiyang Tani lan Tikus: Mewariskan Nilai Budu Pekerti bagi Anak melalui Dongen Klasik Jawa. Oleh : Supartinah Dosen PGSD FIP UNY 1 Tiyang Tani lan Tikus: Mewariskan Nilai Budu Pekerti bagi Anak melalui Dongen Klasik Jawa Oleh : Supartinah Dosen PGSD FIP UNY A. PENDAHULUAN Anak-anak umumnya telah mengenal, bahkan hafal, cerita rakyat

Lebih terperinci

Ibadah Dalam Pelayanan

Ibadah Dalam Pelayanan Ibadah Dalam Pelayanan Nenekku pernah mengunjungi seorang wanita dan bersaksi kepadanya tentang Yesus. Wanita itu berteriak kepada Nenek, "jangan sekali-kali kembali ke rumahku! Saya tak ingin mendengar

Lebih terperinci

AAK culture library I Javanese Manuscripts

AAK culture library I Javanese Manuscripts SERAT NITIMANI PUPUH I (1) Serat Nitimani punika, duk nalika murwenggita, jroning warsa lumaksana, tinengeran candra sangkala, rasaning janma kaesthi juga, *** (taun Jawi 1816). Mangkya wau kang pustaka,

Lebih terperinci

Siapakah Yesus Kristus? (5/6)

Siapakah Yesus Kristus? (5/6) Siapakah Yesus Kristus? (5/6) Nama Kursus : SIAPAKAH YESUS KRISTUS? Nama Pelajaran : Yesus Memiliki Semua Kuasa dan Penakluk Kematian Kode Pelajaran : SYK-P05 Pelajaran 05 - YESUS MEMILIKI SEMUA KUASA

Lebih terperinci

Seperti api membakar hati Irfan. Dia menekan dadanya, menangis sekuatnya. Padahal hidup belum berakhir. Aisyah datang menampakkan diri.

Seperti api membakar hati Irfan. Dia menekan dadanya, menangis sekuatnya. Padahal hidup belum berakhir. Aisyah datang menampakkan diri. Seperti api membakar hati Irfan. Dia menekan dadanya, menangis sekuatnya. Padahal hidup belum berakhir. Aisyah datang menampakkan diri. Irfan terperangkap dalam medan asmara, hatinya terpaut dan terjatuh

Lebih terperinci

Hari Raya Korban? (Idul Adha)

Hari Raya Korban? (Idul Adha) Hari Raya Korban? (Idul Adha) Ini merupakan cerita yang terkenal pada saat Allah bertanya pada Abraham untuk mengorbankan anaknya. Juga merupakan cerita seorang anak muda yang dihukum mati oleh Tuhan.

Lebih terperinci

Dan di dalam mulut mereka tidak terdapat dusta; mereka tidak bercela.

Dan di dalam mulut mereka tidak terdapat dusta; mereka tidak bercela. Seri Kitab Wahyu Pasal 14, Pembahasan #5 oleh Chris McCann Selamat malam dan selamat datang di pembahasan Alkitab EBible Fellowship dalam Kitab Wahyu. Malam ini adalah pembahasan #5 tentang Wahyu, pasal

Lebih terperinci

Seri Iman Kristen (10/10)

Seri Iman Kristen (10/10) Seri Iman Kristen (10/10) Nama Kursus : DASAR-DASAR IMAN KRISTEN Nama Pelajaran : Menang Atas Keinginan Daging Kode Pelajaran : DIK-P10 Pelajaran 10 - MENANG ATAS KEINGINAN DAGING DAFTAR ISI Teks Ayat

Lebih terperinci

Siapakah Yesus Kristus? (3/6)

Siapakah Yesus Kristus? (3/6) Siapakah Yesus Kristus? (3/6) Nama Kursus : SIAPAKAH YESUS KRISTUS? Nama Pelajaran : Yesus adalah Allah Sejati dan Manusia Sejati Tanpa Dosa Kode Pelajaran : SYK-P03 Pelajaran 03 - YESUS ADALAH ALLAH SEJATI

Lebih terperinci