SIJIL PENGAJIAN UGAMA ISLAM

SIJIL PENGAJIAN UGAMA ISLAM WS 713 SEJARAH TAMADUN ISLAM MINGGU 3 Pensyarah: Ustazah Dr Nek Mah Bte Batri PhD Pendidikan Agama Islam (UMM) PhD- Fiqh Sains & Teknologi Malaysia

PENGERTIAN KHULAFA RASYIDIN Pemimpin-pemimpin umat Islam pengganti Rasulullah yang terdiri dari Abu Bakar as-siddiq, Umar bin Khattab, Utsman bin Affan dan Ali bin Abi Thalib. Khulafa Rasyidin berasal dari bahasa Arab, terdiri atas dua kata iaitu Khulafa bererti pengganti (orang yang berada di belakang seseorang. Arrasyidin bererti yang diberi hidayah, benar, pandai dan bijaksana. Khulafa Rasyidin secara istilah adalah pemimpin yang benar, bijaksana dan mendapat petunjuk dari Allah s.w.t. Perlantikan Khulafa al-rasyidin adalah menerusi syura (permesyuaratan), secara baiah dan ada juga melalui wasiat. Tugas khulafa al-rasyidin adalah memelihara agama dan syariah Allah s.w.t. yand disampaikan kepada Nabi Muhammas s.a.w. serta mentadbir negara dan masyarakat Islam mengikut undag-undang syariah.

Penyelamat Negara Islam.

KHALIFAH ABU BAKAR AS SIDDIQ (11-13H/632-634M) Terdapat permasalah sewaktu perlantikan khalifah pertama berikutan kewafatan Nabi. Masalah ini timbul kerana Rasulullah s.a.w. tidak meninggalkan wasiat dan terdapat persaingan. Umat Islam dari kaum Muhajirin dan Ansar telah berkumpul di Dewan Bani Saadah untuk membincangkan perlantikan khalifah pertama. Saidina Umar telah mencalonkan Saidina Abu Bakar sebagai khalifah dan disokong oleh Abu Ubaidah. Saidina Ali bin Abi Talib juga turut membaiahkan Saidina Abu Bakar. Saidina Abu Bakar telah dibaiahkan dalam syura sebagai khalifah pertama.

PERANAN KHALIFAH ABU BAKAR AS SIDDIQ DALAM MEMBENTUK PERKEMBANGAN MASYARAKAT ISLAM 1. Meneruskan gerakan tentera - Sebelum Nabi wafat, Rasulullah s.a.w. telah membentuk pasukan tentera yang diketuai oleh Usamah bin Zaid ke sempadan Syam untuk menyerang Ghassan yang ketika itu berada di bawah jajahan Byzantine. - Tindakan ini dilakukan kerana beberapa orang utusan Rasulullah s.a.w. telah dibunuh. - Selepasa kewafatan Rasulullah s.a.w., saidina Abu Bakar berhasrat untuk menyambung semula usaha Nabi walaubagaimanapun cadangan tersebut kurang dipersetujui oleh sesetengah para sahabat. - Peperangan ini berlangsung selama 40 hari, tentera Islam berjaya.

PERANAN KHALIFAH ABU BAKAR AS SIDDIQ DALAM MEMBENTUK PERKEMBANGAN MASYARAKAT ISLAM 2. Menetang Gerakan Al-Riddah - Semasa Saidina Abu Bakar dilantik menjadi khalifah keadaan telah berubah, ramai dalam kalangan mereka yang murtad iaitu enggan membayar zakat dan mengakui nabi-nabi palsu. - Antara yang mengaku menjadi nabi palsu ialah Musailamah al-kazzab di Yamamah, Sajah al-harith (perempuan), Tulaihah al-asadi di Yaman,dan al-aswad al-ansi di Yaman. - Saidina Abu Bakar berjaya menghapuskan golongan ini dan telah membawa kepada satu era baru dalam sejarah Islam. Masyarakt Islam menjadi semakin bertambah meluas dan perluasan ufuk pemikiran dan budaya masyarakat Islam.

PERANAN KHALIFAH ABU BAKAR AS SIDDIQ DALAM MEMBENTUK PERKEMBANGAN MASYARAKAT ISLAM 3. Pembukuan al-quran - Selepas siri peperangan Islam-Riddah ramai orang yang mahir menghafaz al-quran terbunuh. - Saidina Umar al-khatab meminta Saidina Abu Bakar untuk mula menjalankan aktiviti mengumpulan semula ayat-ayat al-quran. - Saidina Uthman Affan kemudiannya melengkapkan aktiviti pengumpulan al-quran semasa beliau menjadi khalifah. - Diketuai oleh Zaid bin Thabit

PERANAN KHALIFAH ABU BAKAR AS SIDDIQ DALAM MEMBENTUK PERKEMBANGAN MASYARAKAT ISLAM 4. Perluasan Kuasa - Saidina Abu Bakar turut meluas dan menyebarkan syiar Islam ke seluruh semenanjung tanah Arab seperti Rom, Parsi dan Syria. - Rom merupakan sebuah kerajaan besar dan kuat yang mengusai Mesir. Penduduknya terdiri daripada pelbagai kaum dan bergama Kristian. Akibat kezaliman pemerintahan, rakyat sering memberontak. Keadaan ini memudahkan pertapakan Islam di Rom. - Keadaan yang sama berlaku di Parsi. Panglima Khalid al-walid dan Muthana bin Harith dengan mudah menakluki Parsi. Penaklukan di Parsi merupakan peluasan kuasa Islam pertama oleh Saidina Abu Bakar.

PERANAN KHALIFAH ABU BAKAR AS SIDDIQ DALAM MEMBENTUK PERKEMBANGAN MASYARAKAT ISLAM 4. Menentukan Bakal Khalifah - Saidina Abu Bakar telah menamkan bakal pengganti beliau iaitu Saidina Umar al-khattab melalui perundingan dengan para sahabat ketika sedang sakit. - Cadangan ini tidak mendapat tentangan daripada sahabat. Beliau telah mengarahkan Saidina Uthman menulis keputusan tersebut. - Tindakan beliau ini telah berjaya mengukuhkan kedudukan politik Islam.

Pembina Empayar Islam

KHALIFAH UMAR BIN AL-KHATTAB (13-23H/634-644M) Khalifah Umar r.a. telah dicalonkan oleh Khalifah Abu Bakar dengan persetujuan para sahabat. Pemilihan Umar r.a. dilakukan kerana ketokohan beliau dalam bidang agama dan politik. Nama beliau adalah Umar bin Al-Khattab bin Nufail bin Abdul Uzza dari keturunan Bani Ádli dari kaum Quraisy. Beliau dilahirkan pada 584M iaitu 13 tahun selepas kelahiran Rasululah s.a.w. di Makkah al-mukaramah. Beliau dilantik menjadi Khalifah kedua pada hari Selasa 22 Jamadil Akhir 13H/23 Ogos 634. Tempoh memerintah selama 10 tahun 6 bulan dan meninggal pada bulan Zulhijjah 23H ketika berusia 63 tahun kerana dibunuh oleh seorang hamba Majusi berbangsa Parsi bernama Fairuz (Abu Lu luwah). Beliau juga diberi gelaran al-faruq (pemisah antara hak dengan bathil).

JASA & PENGORBANAN KHALIFAH UMAR R.A 1. Mengemaskini Majlis Syura Membentuk satu Majlis Syura tertinggi dan Majlis syura Am. Anggota Majlis Syura Tertinggi terdiri dari Uthman b. Affan, Ali b Abi Talib, Zaid b.tsabit, Abdul Rahman b Auf, Saad b Abi Waqas dan Muaz b Jabal. Semua perkara yang melibatkan masalah politik, keselamatan dan sosial negara akan dibincangkan bersama-sama dalam majlis tersebut. Majlis Syura ini juga bertanggungjawab menentukan polisi negara dalam soal pemerintahan dalaman dan hubungan luar. Melalui amalam sistem syura, khlaifah Umar dapat mengetahui apa-apa permaslalah yang berlaku dalam semua segi. Beliau juga membuka peluang dan kebebasan kepada rakyat untuk mengemukakan fikiran dan pendapat mereka demi kebaikan dan keadilan Islam.

JASA & PENGORBANAN KHALIFAH UMAR R.A 2. Mengasaskan al-diwan - Al-Diwan ialah daftar atau buku catatan. - Diwujudkan untuk mencatatkan nama-nama tentera dan keluarga mereka serta jumlah sara hidup masing. - Bayaran sara hidup dibuat berdasarkan jasa seseorang terhadap Islam. 3. Mengasaskan Takwim Hijir - Beliau menjadikan tahun hijrah Rasulullah s.a.w. Yathrib (Madinah) sebagai tarikh permulaan perkiraan kalendar bagi umat Islam. - Pengenalan takwim hijir memudahkan catatan peristiwa-peristiwa selepasnya. - Memudahkan umat Islam mengingati sesuatu peristiwa dan membuat cacatan mengenainya. 4. Mengasaskan pentadbiran jabatan cukai dan harta, persuratan dan jabatan ketenteraan - Memisahkan Kuasa Kehakiman daripada Kuasa Pentadbiran. - Mengasaskan Undang-undang Hisbah.

JASA & PENGORBANAN KHALIFAH UMAR R.A 1. Penyebaran dakwah secara berleluasa di wilayah-wilayah baru seperti Mesir, Parsi dan Rom. 2, Beliau telah membahagikan beberapa bahagian dan melantik pegawai yang bertugas, iaitu gabenor, setiausaha dan ketua-ketua jabatan. 3. Pegawai yang dilantik akan diperiksa harta dan peribadinya untuk mengelakkan berlaku salah guna kuasa. 4. Setiap tahun pegawai itu akan datang ke Makkah untuk membuat laporan. 5. Khalifah Umar dikatakan berkebolehan dalam memilih pegawai-pegawai yang cekap bagi melicinkan pentadbiran, sebgai contoh; Muawiyah b Abu Sufian, Amru b al-ash, Mughirah b Syu úbah dan Zaid b Sumyah.

JASA & PENGORBANAN KHALIFAH UMAR R.A 1. Penubuhan Baitulmal - Beliau menubuhkan Baitulmal untuk menguruskan harta kerajaan. - Buku kira-kira juga disediakan untuk mengetahui jumlah kewangan negara. - Sumber-sumber kewangan negara ialah zakat, ghanimah (harta rampasan perang, jizyah(harta milik orang kafir ahli dzimmah yang dilindungi negara, sehingga cara pengambilannya pun tidak lewat perang, kharaj (pajak tanah) dan usyur (pajak harta benda perdagangan). 2. Penerokaan kawasan baru untuk dijadikan kawasan pertanian serta membina saluran air. Mendirikan rumah persinggahan bagi para musafir serta membina sekolah-sekolah untuk mengajar dan mendidi anak-anak yang baru memeluk Islam. Tanah-tanah yang dikuasai oleh tentera Islam dibahagikan kepada dua jenis iaitu: i) Tanah dhimmah: tanah bertuan yang ditadbir oleh pemegang-pemegang amanah yang dilantik daripada golongan ahl al-ayaam. ii) Tanah Sawafi : tanah tidak bertuan yang tidak boleh dibeli atau dimiliki bagi mengelakkan berlakunya perpecahan dalam kalangan umat Islam.

Perkembangan Masyarakat Islam Di Zaman Pemerintahan Khalifah Umar al-khattab (13-23H) 1) Pembaharuan Dalam Bidang Pentadbiran Negara. (1) Pembentukan Majlis Syura dan Perlantikan Ahli Majlis Syura. (2) Pembahagian Wilayah-Wilayah Islam. (3) Membentuk Jawatan Pentadbir Bagi Setiap Wilayah. (4) Memperbaharui Undang-Undang Pentadbiran Tanah. (5) Pembaharuan dalam Pentadbiran Kewangan. (6) Pembaharuan Pentadbiran Ketenteraan. (7) Pembaharuan dalam Bidang Kehakiman.

Perkembangan Masyarakat Islam Di Zaman Pemerintahan Khalifah Umar al-khattab (13-23H) 2) Pembaharuan Dalam Bidang Sosial 1- Polisi baru untuk golongan Dhimmi. 2- Taraf baru untuk golongan hamba. 3- Menggalakkan kegiatan keilmuan dan pelajaran. 4- Menyediakan kemudahan-kemudahan lain. * Mengeluarkan takwim Islam. * Membina penjara. * Membina Jalan raya dan jambatan. * Menubuhkan Baitulmal. * Menubuhkan pasukan polis.

Perkembangan Masyarakat Islam Di Zaman Pemerintahan Khalifah Umar al-khattab (13-23H) 3) Memperkukuhkan Struktur Ekonomi 1) Memajukan sektor pertanian. * Membina Empangan. * Menentukan jenis Tanaman. * Rakyat digalakkan untuk membuka tanah-tanah pertanian. 2) Membentuk sistem cukai.

Perkembangan Masyarakat Islam Di Zaman Pemerintahan Khalifah Umar al-khattab (13-23H) 4) Memperluaskan Gerakan Ketenteraan - Mengalahkan Empayar Parsi. - Mengalahkan Empayar Rom Timur. - Menakluki Mesir.

FAKTOR-FAKTOR KEJAYAAN TENTERA ISLAM 1- Semangat jihad tentera Islam. 2- Kelebihan ajaran Islam. 3- Kebaikan akhlak tentera Islam. 4- Sikap pemerintah Rom dan Parsi. 5- Konflik antara Rom dan Parsi 6- Semangat Kebangsaan Arab. 7- Kepahlawanan panglima-panglima Islam. 8- Kebijaksanaan Khalifah Umar.

Kejayaan dan Kemunduran

KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN (23-35H/644-656M) Timbul dua golongan yang menyokong Saidina Ali dan golongan yang menyokong Saidina Uthman. Masalah ini telah dapat diselesaikan oleh Abd al Rahman bin Auf yang diamanahkan untuk meninjau dan bertanyakan kepada mereka tentang kesanggupan menerima jawatan khalifah. Saidina Uthman telah dipilih kerana ketegasannya dalam menjawb soalan yang diberikan. Uthman telah dibaiah pada bulan Zulhijah 23H dan ditabal menjadi khalifah pada bulan Muharram 24H dan disokong oleh seluruh umat Islam termasuk Ali bin Abi Talib.

DASAR PEMERINTAHAN KHALIFAH UTMAN Saidina Uthman telah mengubah dasar lama akibat perubahan politik yang menimbulkan banyak masalah. Antaranya: i) Beliau tidak menyekat para sahabat tinggal di luar kota Madinah ii) Melantik gabenor-gabernor baru yang dianggap lebih layak dan berpengalaman. iii) Beliau mengambil alih pentadbiran tanah safawi di Iraq daripada kaum al- Qurra (pembaca-pembaca al-quran) dan diserahkan kepada kaum Quraisy dan ketua-ketua kabilah. Beliau mengambil langkah mengumpulkan al-quran dan menyatukan bacannya.

PEMERINTAHAN ENAM TAHUN PERTAMA (KEJAYAAN) Mengukuhkan dasar pemerintahan di wilayah-wilayah Islam. Menumpaskan penderhaka dan pemberontak. Perluaskan wilayah Islam. Pembukuan al-quran.

PEMERINTAHAN ENAM TAHUN KEDUA (KEKACAUAN) SEBAB-SEBAB BERLAKU KEKACAUAN: 1) Sikap beliau yang lemah lembut dalam pemerintahan. 2) Mengamalkan dasar kekeluargaan ( nepotisme ). 3) Membenarkan Umat Islam berhijrah ke daerah jajahan. 4) Tuduhan khalifah menyalahguna kuasa.

KESAN-KESAN BERLAKU KEKACAUAN 1) Pembolotan ekonomi oleh orang-orang tertentu. 2) Penghormatan terhadap tokoh-tokoh individu. 3) Gerakan Abdullah bin Saba. 4) Kepadatan penduduk Iraq dan Mesir. 5) Timbul gerakan pemberontakan. 6) Pembunuhan khalifah Uthman

SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN 1. Kegemilangan - Pada era Khalifah Uthman, wilayah Islam bertambah luas hingga ke Kabul, di bahagian timur asia, dan Maghribi di sebelah bahagian utara Afrika. - Beliau juga berjaya menumpaskan pemberontakan dengan kekuatan yang dimiliki. Kekuatan angkatan Muslimin terserlah sehingga dapat menundukkan pasukan Byzentine yang menguasai ketika itu. - Dengan penaklukan sepangjan pesisiran Afrika Utara maka pengawalan laluan laut Mediterranean terletak di bawah penguasaan Islam.

SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN 2. Memelihara Kesucian al Quran Al-Quran al Karim adalah tertulis dalam bahasa Arab, yang merupakan bahasa asing bagi jutaan manusia yang memeluk Islam ketika itu. Apabila mereka membaca mushaf al Quran maka bacaan mereka menimbulkan kekeliruan dari sudut bacaan (qira ah) ekoran dari tulisan dan salinan yang berbeza. Bagi mengelakkan al Quran tercemar dari sudut tulisan dan bacaan maka Khalifah Uthman mengambil langkah memusnahkan salinan-salian yang terdapat di Syria, Basrah,Kuffah dan Mesir dan menempatkan Cuma mushaf yang terdapat di Madinah sahaja yang diakui kesahihannya, dan sekaligus menjadi satu-satunya mushaf tumpuan dan rujukan bagi kaum Muslimin seluruhnya.

SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN 3. Tugas Dakwah Khalifah Uthman menghabiskan banyak waktu dengan menyampaikan dakwah di kalangan orang-orang tawanan. Ramai bilangan mereka yang memeluk Islam ekoran dakwah yang disampaikan oleh beliau, dan di samping itu, beliau turut mengajar fiqh kepada penganut-penganut Islam, yang pada satu ketika, menunjukkan jemaah tentang cara-cara mengambil wuduk dengan sempurna.

SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN 3. Tugas Dakwah Khalifah Uthman menghabiskan banyak waktu dengan menyampaikan dakwah di kalangan orang-orang tawanan. Ramai bilangan mereka yang memeluk Islam ekoran dakwah yang disampaikan oleh beliau, dan di samping itu, beliau turut mengajar fiqh kepada penganut-penganut Islam, yang pada satu ketika, menunjukkan jemaah tentang cara-cara mengambil wuduk dengan sempurna.

SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN 4. Pencukaian dan Perbendaharaan Pendapatan hasil cukai untuk perbendaharan meningkat dan hasil itu dipergunakan sebaiknya demi kepentingan dan kebajikan rakyat. Imbuhan ditambah untuk pelbagai peringkat dan golongan rakyat, dan pada bulan-bulan Ramadhan, orang-orang miskin dan merke yang tidak berupaya disediakan makanan untuk berbuka puasa. Peruntukan perbelajaan bangunan diambil dari wang pembedaharaan untuk membina jalan, jambatan, masjid, projek perumahan dan kelengkapan tentera. Beliau merupakan Khalifah pertama yang mengambil keputusan bagi pembiyaan tetap untuk para Muadzin.

KEWAFATAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN Beliau telah dibunuh sewaktu didalam rumah. Rumahnya dikepung selama 40 hari. Khalifah Uthman ditemui terbunuh pada 18 Zulhijjah tahun 35H. Pembunuhan khalifah Uthman merupakan suatu trajedi dalam sejarah Islam sekaligus mencerminkan sikap tamak kaum al-qurra sehingga sanggup membunuh seorang khalifah yang sudah tidak terdaya mempertahankan diri kerana sudah tua.

Karamah Allahu Wajhah

KHALIFAH ALI BIN ABI TALIB Khalifah terakhir dalam tamadun Khulafa ar Rasyidin ialah Saidina Ali bin Abi Talib. Beliau merupakan sepupu kepada Nabi Muhammad s.a.w. Nama sebenar beliau ialah Ali bin Abi Tali bin Abdul Mutalib. Beliau telah berkhidmat sebagai khalifah selama hampir lima tahun hingga 661 Masihi. Saidina Ali bin Abi Talib juga turut diberi gelaran sebagai Abu Thurab dan Abu Hasan. Beliau juga merupakan kanak-kanak pertama yang memeluk Islam. Beliau didoakan sebagai karamah allhu wajhah (orang yang dimuliakan wajahnya atau maruahnya oleh Allah kerana tidak pernah menyembah berhala.

PEMERINTAHAN KHALIFAH ALI R.A. Pemerintahan Saidina Ali banyak dipengaruhi oleh suasana dan kehendak semasa kerana era penaklukan dan perkembangan masyarakat Islam,banyak masalah baru timbul. Oleh sebab itu, beliau terpaksa mengubah corak pemerintahan yang dilakukan oleh khalifah-khalifah sebelumnya. Antara perubahan itu adalah memecat gabenor-gabenor yang dilantik oleh uthman r.a. yang terdiri daripada kaum keluarganya, termasuk Muawiyah bin Abi Sufyan di Syam dan menggantikan dengan Sahl bin Hunaif. Mendapat tentangan dari Muawiyah r.a. Saidina Ali meneruskan usaha damai dengan Muawiyah. Namun tidak berjaya.

PEPERANGAN YANG BERLAKU Perang Jamal (Tuntutan Syaidatina Aisyah) Perang yang terjadi antara tentera khalifah Ali dengan tentera tokoh-tokoh Muhajirin (Talhal dan Zubayr). Merupakan perang saudara pertama dalam sejarah Islam. Perang Siffin Perang Siffin ialah peperangan antara tentera Ali dengan tentera Muawiyah. M uawiyah menuduh Saidina Ali bersubahat dalam peristiwa pembunuhan Khalifah Uthman.

SUMBANGAN KHALIFAH ALI BIN ABI THALIB 1. Sanggup menerima jawatan Khalifah dalam keadaan kegoyahan Beliau sanggup menerima jawatan pemimpin tertinggi kerajaan Islam pada ketika itu walaupun pada masa itu berlaku kegoyahan di mana bermulanya titik pertukaran politik negara Islam yang bercelaru apabila ramai pihak yang berebut untuk berkuasa dan menjadi ketua. Saidina Ali bin Abi Thalib telah berusaha bersungguh-sungguh sehingga dibunuh hanya kerana untuk mengekalkan keamanan dalam negara Islam yang telah dibina oleh junjungan mulia Nabi Muhammad s.a.w.

SUMBANGAN KHALIFAH ALI BIN ABI THALIB 2. Menghentikan Peperangan Di antara Umat Islam Beliau juga bermati-matian dalam usahanya untuk mengekalkan kestabilan dan keharmonian negara. Misalnya dalam satu peperangan saudara iaitu Perang Siffin, walaupun tenteranya hampir mencapai kemenangan dalam peperangan tersebut tetapi disebabkan ada dalam kalangan pihak musuh yang rela mengangkat al-quran, maka beliau sanggup menghentikan peperangan tersebut dan memulakan proses perundingan

SUMBANGAN KHALIFAH ALI BIN ABI THALIB 3. Membina Markas Tentera Di Parsi Dan Syria Biarpun mengutamakan keharmonian dan kedamaian, Saidina Ali bin Abi Talib juga tidak melupakan soal pertahanan negaranya. Buktinya, beliau telah membina markas tentera di Parsi dan di sempadan Syria. 4. Meneruskan Cukai Jizyah Kepada Zimmi Untuk mengembangkan sistem ekonomi negara, kutipan jizyah diteruskan. Perkara ini dinyatakan dalam surat yang dihantarkan kepada al Asytar Khalifah Ali meminta beliau mengikat perjanjian dengan golongan zimmi untuk mengenakan jizyah kepada mereka.

KEWAFATAN KHALIFAH ALI BIN ABI THALIB Pada tahun 661M Khalifah Ali bin Abu Thalib meninggal dunia, akibat dibunuh oleh kaum Khawarij. Oleh kerana mereka tidak menyukai dengan perubahan yang dilakukan oleh Saidina Ali, bahkan menganggap beliau berkomplot membunuh Khalifah Uthman.

KESIMPULAN Banyak permasalahan yang berlaku dalam pemerintahan keempat khalifah akibat sikap perebutan kuasa di kalangan masyarakat. Pemerintah khulafa tersebut telah banyak memberi sumbangan kepada tamadun Islam serta meluaskan wilayah Islam. Selepas pemerintahan khulafa al-rasyidin sistem pemerintahan Islam telah bertukar daripada sistem syura kepada sistem warisan, namun begitu, sistem berkhalifah masih kekal hingga ke zaman Turki Uthmaniyyah. Antara kerajaan yang memerintah zaman itu ialah kerajaan Bani Umaiyah, kerajaan Abbasiyah, kerajaan Turki Uthmaniyah dan diikitui oleh kerajaan Islam di India, China dan Nusantara.

PERBINCANGAN