Pengenalan MAKLUMAT AWAL SEBELUM KERJA BAB 10 PERANCANGAN Lokasi Kawasan Kerja Sempadan Kawasan Kerja Skala Pelan Akhir Maklumat Datum Maklumat ini dapat membantu mengenai gambaran awal kerja yang akan dijalankan Contohnya : skala pelan akhir menetapkan sela antara garis peruman, sela antara titik fiks dan sela antara titik kedalaman Pelan lokasi membantu dapatkan gambaran kasar tentang kedudukan stesen kawalan pesisir dan bentuk garis peruman Bentuk Garis Peruman Garis peruman hendaklah selari dengan kawasan kerja bagi mendapat kawasan liputan kawasan laut yang terbaik. Terdapat 3 bentuk garis peruman: Selari lurus Selari bulat Radiasi Antara faktor yang mempengaruhi pemilihan bentuk garis peruman ialah : Lokasi kawasan kerja Peralatan penentududukan yang digunakan Kedudukan stesen kawalan 12 22 32 13 23 33 14 24 34 Selari Lurus 38 42 7 12 56 37 43 55 8 11 36 44 10 54 9 21 Selari Bulat Radiasi Bentuk-bentuk garis peruman 19 Sungai dan kuala sungai Pelabuhan dan jeti Pinggir laut dan luar pesisir bulat menggunakan stesen penuh atau teodolit lurus dan radiasi menggunakan EPS, DGPS, stesen penuh atau teodolit lurus dan selari bulat menggunakan EPS, DGPS, atau mungkin juga stesen penuh jika berhampiran dengan pesisir STESEN PENUH TEODOLIT 3 4 9 10 A 2 5 8 11 14 13 16 1 6 7 12 15 21 24 18 19 28 Jarak/sudut A 22 25 23 26 27 30 Jarak/sudut 29 B Bentuk-bentuk garis peruman di kawasan sungai dan kuala sungai B UTM 1
Selari Lurus 16 21 22 27 28 33 15 34 Radiasi Radiasi 10 23 14 11 9 18 19 24 8 12 13 7 4 5 6 EPS/TEODOLIT 3 2 1 JETI 39 26 29 32 35 38 40 25 30 31 36 37 41 42 43 44 45 EPS/TEODOLIT 48 47 46 Selari Lurus 3 4 9 10 15 16 21 2 5 8 11 14 1 6 7 12 13 18 19 PESISIR 25 26 24 27 32 23 28 31 22 29 30 36 Selari Bulat 33 34 41 42 35 40 43 39 44 37 38 45 Bentuk-bentuk garis peruman di kawasan pelabuhan dan jeti Bentuk-bentuk garis peruman di kawasan pinggir laut dan luar pesisir Faktor-faktor Perlu Ambil Kira sela antara garis perum an Antara faktor-faktor lain yang perlu diambil kira sebelum menjalankan sesuatu kerja hidrografi adalah seperti: garis perum an titik kedalam an 27 41 sela antara titik kedalam an Skala pengukuran yang sesuai dengan kejituan dan ketelitian yang dikehendaki Sela garis peruman /kedalaman sepanjang garis peruman Halaju bot semasa peruman Arah garis peruman titik fiks 15 16 29 28 39 40 sela antara titik fiks Maklumat garis peruman Skala Pengukuran Sela Garis Peruman Ditentukan oleh ketepatan dan kepadatan peruman. Skala pengukuran akan menjadi rujukan kepada halaju bot, sela peruman dan sela fiks. Biasanya sela fiks yang tetap dipilih di mana semua data sekaitan diambil setiap 25 mm (pada skala pengukuran) dan sela garis peruman pula adalah 10 mm (pada skala pengukuran). Contohnya, bagi skala pengukuran ialah 1 : 10 000, sela garis peruman ialah 100 m, sela fiks ialah 250 m dan jika halaju bot ialah 8 knot, sela masa ialah 60 saat setiap fiks. Kon alur pemerun gema yang meliputi kawasan dasar laut bergantung kepada lebar alur dan kedalaman. Bagi kedalaman purata, sela garis peruman dipilih supaya alur pemerum gema dapat meliputi seluruh dasar laut. Jika sela garis peruman adalah besar, liputan penuh dapat diperolehi menggunakan sonar imbas sisi. Kaedah yang biasa digunakan bagi operasi sonar imbas sisi adalah dengan melakukan larian sapuan bagi meliputi kawasan dasar laut pada 2 arah yang bersudut tegak. Dengan ini, rekod kualitatif dasar laut diperolehi antara garis peruman bagi menunjukkan butiran yang tidak dikesan oleh pemerum gema. UTM 2
Sela Fiks Kadang-kadang pemilihan sela fiks adalah mengikut kehendak pelanggan. Oleh itu tidak semua titik-titik kedalaman dijadikan titik fiks. Ini adalah supaya tidak membebankan kerja-kerja memelot. Dengan memilih sela fiks yang sesuai, kerja memelot titik-titik kedalaman menjadi ringan dan kejituan plotan masih tercapai. Jika titik-titik fiks diplot dan disambungkan dengan garis lurus, maka garis ini akan mewakili laluan bot semasa kerja ukur hidrografi dijalankan (dinamakan plot jejak). Dengan membahagikan beberapa titik antara fiks di atas plot jejak dengan sela lebih kurang 5 mm atau 10 mm, maka titik-titik ini akan menggambarkan kedudukan titik-titik kedalaman. Nilai-nilai kedalaman ini dapat diperolehi daripada proses penskalaan ekogram. EOL 3 SOL 4 SOL 1 EOL 6 SOL 7 2 5 PLOT JEJAK 8 EOL 9 Plot jejak Sela Fiks (samb.) PLOT JEJAK Pembahagian titik di atas plot jejak Pembahagian titik-titik kedalaman di atas plot jejak Sela antara titik-titik fiks dapat ditentukan samada dengan jarak, sudut atau masa. Penentuan sela adalah bergantung kepada jenis penentududukan yang digunakan. Rajah di sebelah menunjukkan penentuan sela fiks dengan jarak, sudut dan masa menggunakan kaedah penentududukan yang berlainan. Pembahagian kedalaman di atas ekogram dengan jarak dengan sudut EPS/Teodolit Stesen penuh Penentuan sela fiks dengan jarak Penentuan sela fiks dengan sudut UTM 3
Halaju Bot dengan masa Keselamatan navigasi Faktor-faktor yang Mempengaruhi Halaju Bot Keadaan laut Teodolit/Teodolit Penentuan sela fiks dengan masa Frekuensi ulangan denyut bagi pemerum gema Arah Garis Peruman Faktor-Faktor Sampingan Lain FAKTOR - FAKTOR LAIN Arah garis peruman biasanya dipengaruhi oleh keinginan untuk menggambarkan kontur kedalaman setepat yang boleh. Ini dapat dicapai dengan melakukan larian bersilang dengan arah kontur dan pada sudut tegak. Jenis bot yang dikehendaki Kaedah penentududukan yang digunakan Jenis pemerum gema / peralatan sonar yang dikehendaki Kaedah pungutan data Kaedah bagi mencapai liputan dasar laut yang dikehendaki Keperluan kakitangan yang terlibat Keperluan Logistik Kejituan Kejituan (samb.) Kejituan Kedudukan Bergantung kepada alat penentududukan yang digunakan dan skala pelan yang akan dihasilkan. Contohnya EPS, kejituan adalah 3 m bagi jarak yang mencapai 80 km dari pesisir. Bagi pelan berskala kecil, kejituan adalah tidak munasabah jika kejituan adalah kurang daripada 3 m kerana ini tidak akan mendatangkan kesan pada lukisan pelan. Bagi pelan berskala besar, contohnya pelabuhan memerlukan kejituan 1 m. Oleh itu, peralatan penetududukan yang lebih sesuai daripada EPS terpaksa digunakan. Kejituan Peruman Rujuk Jadual Kejituan Memelot Kedudukan Titik Kedalaman Kejituan adalah 1 mm di atas pelan tanpa mengira skala pelan tersebut. Contohnya, jika skala pelan ialah 1 : 10 000, maka 1 mm mewakili 10 m semasa pengukuran. Oleh itu jika laluan bot telah terkeluar 10 m dari garis peruman yang ditetapkan, ini tidak akan mendatangkan sebarang kesan kepada lukisan tersebut. UTM 4
Penyediaan Peralatan Di Atas Bot Penyediaan Peralatan Di Atas Bot (samb.) di atas bot mestilah mewakili titik dasar laut yang diukur. Peralatan penentududukan yang digunakan mestilah mempunyai hubungan dengan kedudukan transduser pemerum gema. Contohnya, jika menggunakan stesen penuh, kedudukan prisma mestilah diletakkan betul-betul tegak di atas transduser. Jika tidak, hubungan antara kedudukan prisma dan transduser (offset) mestilah diambil kira. Perkara ini bergantung kepada jenis projek yang dijalankan kerana bagi sesetengah projek hidrografi, jarak antara prisma dan transduser tidak memberikan kesan kepada kejituan yang dikehendaki. Kedudukan pemerum gema hendaklah pada tempat yang selesa, stabil, jauh daripada percikan air dan senang bagi pengguna membuat catatan di atas ekogram. Pencatat ekogram hendaklah berada berdekatan dengan transduser bagi memastikan tidak ada apa-apa yang tersangkut pada transduser. Bagi bot hidrografi yang kecil pula, semua peralatan hendaklah disusun dengan kemas. PENCATAT EPS BATERI EPS PRISMA/ ANTENA BATERI PEMERUM GEMA PENCATAT EKOGRAM JURUMUDI TRANSDUSER Susunan peralatan hidrografi di atas bot UTM 5