87 Lampiran 1. Data pengamatan kadar air terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 33,5525 31,1597 31,2973 96,0095 32,0032 H 1 C 2 32,0751 30,9747 31,3120 94,3618 31,4539 H 1 C 3 30,5913 30,2225 30,5554 91,3692 30,4564 H 2 C 1 31,3459 31,2420 31,3321 93,9200 31,3067 H 2 C 2 28,8725 28,7442 29,0508 86,6675 28,8892 H 2 C 3 27,6827 27,2883 28,0397 83,0108 27,6703 H 3 C 1 36,5301 36,8813 36,1770 109,5884 36,5295 H 3 C 2 33,1366 32,1087 33,7844 99,0297 33,0099 H 3 C 3 30,7081 30,1985 30,6461 91,5528 30,5176 H 4 C 1 32,2349 32,5995 33,3633 98,1978 32,7326 H 4 C 2 32,9715 32,7992 31,2198 96,9905 32,3302 H 4 C 3 31,6853 31,6653 31,3160 94,6666 31,5555 Total 1135,3814 - Rataan - 31,5384
88 Daftar analisis sidik ragam kadar air terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 160,7998 14,6182 38,5140 ** 2,20 3,09 H(a-1) 3 79,6679265 26,5560 69,9662 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 57,6477 28,8238 75,9413 ** 3,4 5,61 C-Linier 1 57,4008 57,4008 151,2321 ** 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,2469 0,2469 0,6505 tn 4,26 7,82 HxC 6 23,4842 3,9140 10,3122 ** 2,51 3,67 Galat 24 9,1093 0,3796 Total 35 169,909073 Keterangan : FK = 35807,0167 KK = 1,9535 tn = berbeda tidak nyata ** = berbeda sangat nyata
89 Lampiran 2. Data pengamatan kadar abu terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 2,1388 2,1014 2,2120 6,4522 2,1507 H 1 C 2 2,2879 2,1819 2,1846 6,6544 2,2181 H 1 C 3 2,6337 2,6538 2,7049 7,9924 2,6641 H 2 C 1 2,3125 2,2648 2,4973 7,0745 2,3582 H 2 C 2 2,5303 2,6343 2,5220 7,6867 2,5622 H 2 C 3 2,9976 2,9975 2,9799 8,9750 2,9917 H 3 C 1 2,3933 2,2370 2,3204 6,9506 2,3169 H 3 C 2 2,5271 2,4493 2,5832 7,5596 2,5199 H 3 C 3 2,7986 2,7946 2,8075 8,4007 2,8002 H 4 C 1 2,6972 2,5915 2,6060 7,8947 2,6316 H 4 C 2 2,9400 2,8259 2,8914 8,6573 2,8858 H 4 C 3 3,3258 3,3829 3,1809 9,8896 3,2965 Total 94,1878 - Rataan - 2,6163
90 Daftar analisis sidik ragam kadar abu terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 3,7692 0,3427 74,2974 ** 2,20 3,09 H(a-1) 3 1,6458 0,5486 118,9524 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 2,0633 1,0316 223,6910 ** 3,4 5,61 C-Linier 1 1,9755 1,9755 428,3506 ** 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0878 0,0878 19,0313 ** 4,26 7,82 HxC 6 0,0601 0,0100 2,1721 tn 2,51 3,67 Galat 24 0,1107 0,0046 Total 35 3,8798 Keterangan : FK = 246,4260 KK = 2,5957 tn = berbeda tidak nyata ** = berbeda sangat nyata
91 Lampiran 3. Data pengamatan kadar lemak terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 9,0635 9,0086 9,1770 27,2491 9,0830 H 1 C 2 8,1865 8,2873 8,2541 24,7279 8,2426 H 1 C 3 8,6391 8,1359 7,6554 24,4304 8,1435 H 2 C 1 7,2055 7,8007 7,5192 22,5254 7,5085 H 2 C 2 6,2595 5,4014 7,9173 19,5781 6,5260 H 2 C 3 5,9920 5,2908 5,9277 17,2105 5,7368 H 3 C 1 10,1357 10,0761 10,5120 30,7238 10,2413 H 3 C 2 9,9970 9,6743 9,9136 29,5849 9,8616 H 3 C 3 8,1765 8,5542 8,2331 24,9638 8,3213 H 4 C 1 13,2211 12,9326 12,2964 38,4502 12,8167 H 4 C 2 10,6654 11,6880 10,3126 32,6660 10,8887 H 4 C 3 9,6617 9,8895 10,0985 29,6497 9,8832 Total 321,7598 - Rataan - 8,9378
92 Daftar analisis sidik ragam kadar lemak terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 125,7585 11,4326 45,2189 ** 2,20 3,09 H(a-1) 3 99,8962 33,2987 131,7053 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 21,5196 10,7598 42,5579 ** 3,4 5,61 C-Linier 1 21,4590 21,4590 84,8761 ** 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0606 0,0606 0,2398 tn 4,26 7,82 HxC 6 4,3426 0,7238 2,8627 * 2,51 3,67 Galat 24 125,7585 11,4326 45,2189 ** Total 35 131,8263 Keterangan : FK = 2875,8157 KK = 5,6258 tn = berbeda tidak nyata * = berbeda nyata ** = berbeda sangat nyata
93 Lampiran 4. Data pengamatan kadar protein terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 52,1341 52,4108 52,1551 156,7000 52,2333 H 1 C 2 52,4782 52,4465 52,1452 157,0699 52,3566 H 1 C 3 52,3630 52,3944 52,6322 157,3895 52,4632 H 2 C 1 45,7688 46,0036 46,5310 138,3035 46,1012 H 2 C 2 47,2539 46,7411 46,5451 140,5401 46,8467 H 2 C 3 47,5842 47,7216 47,2543 142,5601 47,5200 H 3 C 1 47,2682 47,2496 47,3712 141,8890 47,2963 H 3 C 2 48,8968 48,4019 47,8369 145,1357 48,3786 H 3 C 3 50,8964 50,4727 50,4444 151,8136 50,6045 H 4 C 1 40,7436 40,5949 40,4409 121,7794 40,5931 H 4 C 2 42,6669 41,9522 43,2570 127,8761 42,6254 H 4 C 3 44,8920 43,9137 44,3465 133,1522 44,3841 Total 1714,2091 - Rataan - 47,6169
94 Daftar analisis sidik ragam kadar protein terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 493,4157 44,8560 367,9234 ** 2,20 3,09 H(a-1) 3 451,64972 150,5499 1234,8594 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 28,7729 14,3864 118,0023 ** 3,4 5,61 C-Linier 1 28,6966 28,6966 235,3787 ** 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0763 0,0763 0,6258 tn 4,26 7,82 HxC 6 12,9931 2,1655 17,7623 ** 2,51 3,67 Galat 24 2,9260 0,1219 Total 35 496,3417 Keterangan : FK = 81625,3544 KK = 0,7333 tn = berbeda tidak nyata ** = berbeda sangat nyata
95 Lampiran 5. Data pengamatan kadar serat kasar terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 - - - - - H 1 C 2 - - - - - H 1 C 3 - - - - - H 2 C 1 1,2548 1,0044 1,0286 3,2878 1,0959 H 2 C 2 3,0564 2,8951 3,0102 8,9617 2,9872 H 2 C 3 3,3194 2,9284 3,5199 9,7677 3,2559 H 3 C 1 4,0949 3,8327 4,0953 12,0230 4,0077 H 3 C 2 4,4939 4,5047 4,3244 13,3230 4,4410 H 3 C 3 5,4725 5,7724 6,0359 17,2809 5,7603 H 4 C 1 5,3502 4,9829 4,8953 15,2284 5,0761 H 4 C 2 6,8669 6,4008 6,5849 19,8525 6,6175 H 4 C 3 7,9509 8,5514 8,3203 24,8226 8,2742 Total 124,5476 Rataan 3,4597
96 Daftar analisis sidik ragam kadar serat kasar terasi SK Db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 252,2425 22,9311 633,7109 ** 2,20 3,09 H(a-1) 3 223,57966 74,5266 2059,5706 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 19,0089 9,5044 262,6590 ** 3,4 5,61 C-Linier 1 18,9606 18,9606 523,9840 ** 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0483 0,0483 1,3339 tn 4,26 7,82 HxC 6 9,6539 1,6090 44,4651 ** 2,51 3,67 Galat 24 0,8685 0,0362 Total 35 253,11093 Keterangan : FK = 430,8918 KK = 5,4984 tn = berbeda tidak nyata ** = berbeda sangat nyata
97 Lampiran 6. Data pengamatan total mikroba terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 7,1931 7,2878 7,2742 21,7551 7,2517 H 1 C 2 6,9243 6,9085 6,9345 20,7673 6,9224 H 1 C 3 6,9085 6,7853 6,7634 20,4572 6,8191 H 2 C 1 7,1399 7,2014 7,1553 21,4966 7,1655 H 2 C 2 7,1004 7,1614 7,1206 21,3823 7,1274 H 2 C 3 6,9777 6,8573 6,9031 20,7381 6,9127 H 3 C 1 7,2742 7,2430 7,2945 21,8117 7,2706 H 3 C 2 7,2201 7,2765 7,2529 21,7494 7,2498 H 3 C 3 6,9638 6,8062 6,9138 20,6838 6,8946 H 4 C 1 7,3636 7,3201 7,3598 22,0436 7,3479 H 4 C 2 7,2279 7,2405 7,2455 21,7139 7,2380 H 4 C 3 7,1523 7,2455 7,1987 21,5965 7,1988 Total 256,1955 - Rataan - 7,1165
98 Daftar analisis sidik ragam total mikroba terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 1,0628 0,0966 45,6774 ** 2,20 3,09 H(a-1) 3 0,3412 0,1138 53,7829 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 0,5552 0,2776 131,2360 ** 3,4 5,61 C-Linier 1 0,5494 0,5494 259,7547 ** 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0057 0,0057 2,7174 tn 4,26 7,82 HxC 6 0,1663 0,0277 13,1051 ** 2,51 3,67 Galat 24 0,0508 0,0021 Total 35 1,1135 Keterangan : FK = 1823,2263 KK = 0,6463 tn = berbeda tidak nyata ** = berbeda sangat nyata
99 Lampiran 7. Data nilai organoleptik warna terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 3,0 3,2 3,7 9,9 3,29 H 1 C 2 3,2 3,3 3,5 9,9 3,31 H 1 C 3 3,2 3,2 3,5 9,9 3,31 H 2 C 1 3,5 3,3 3,2 9,9 3,31 H 2 C 2 3,5 3,0 3,2 9,7 3,24 H 2 C 3 3,4 3,3 3,3 10,0 3,33 H 3 C 1 3,6 3,3 3,2 10,1 3,38 H 3 C 2 3,5 3,2 3,1 9,8 3,27 H 3 C 3 3,7 3,3 3,2 10,1 3,38 H 4 C 1 2,5 2,7 3,3 8,6 2,87 H 4 C 2 3,3 3,5 3,3 10,2 3,40 H 4 C 3 3,3 3,5 3,3 10,1 3,38 Total 118,4 - Rataan - 3,29
100 Daftar analisis sidik ragam nilai organoleptik warna terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 0,6607 0,0601 1,2043 tn 2,20 3,09 H(a-1) 3 0,07605 0,0253 0,5083 tn 3,01 4,72 C(b-1) 2 0,1207 0,0604 1,2104 tn 3,4 5,61 C-Linier 1 0,1157 0,1157 2,3205 tn 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0050 0,0050 0,1002 tn 4,26 7,82 HxC 6 0,4640 0,0773 1,5503 tn 2,51 3,67 Galat 24 1,1970 0,0499 Total 35 1,8577 Keterangan : FK = 389,4044 KK = 6,7905 tn = berbeda tidak nyata
101 Lampiran 8. Data nilai organoleptik aroma terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 3,3 3,5 3,5 10,2 3,40 H 1 C 2 3,5 3,3 3,4 10,1 3,38 H 1 C 3 3,5 3,5 3,5 10,5 3,49 H 2 C 1 3,5 3,2 3,4 10,1 3,38 H 2 C 2 3,3 3,5 3,4 10,2 3,40 H 2 C 3 3,2 3,3 3,2 9,7 3,24 H 3 C 1 3,1 3,5 3,5 10,1 3,38 H 3 C 2 3,3 3,5 3,4 10,2 3,40 H 3 C 3 3,0 3,6 3,4 10,0 3,33 H 4 C 1 3,1 3,5 3,5 10,2 3,40 H 4 C 2 2,9 3,2 3,6 9,7 3,24 H 4 C 3 3,6 3,2 3,5 10,3 3,44 Total 121,5 - Rataan - 3,37
102 Daftar analisis sidik ragam nilai organoleptik aroma terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 0,1684 0,0153 0,4247 tn 2,20 3,09 H(a-1) 3 0,0321 0,0107 0,2968 tn 3,01 4,72 C(b-1) 2 0,0069 0,0035 0,0959 tn 3,4 5,61 C-Linier 1 0,0007 0,0007 0,0205 tn 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0062 0,0062 0,1712 tn 4,26 7,82 HxC 6 0,1294 0,0216 0,5982 tn 2,51 3,67 Galat 24 0,8652 0,0360 Total 35 1,0335 Keterangan : FK = 409,8375 KK = 5,6272 tn = berbeda tidak nyata \
103 Lampiran 9. Data nilai organoleptik rasa terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 3,33 3,27 3,27 9,9 3,29 H 1 C 2 3,07 3,60 3,00 9,7 3,22 H 1 C 3 3,40 3,33 3,13 9,9 3,29 H 2 C 1 3,53 3,67 3,40 10,6 3,53 H 2 C 2 3,60 3,27 3,53 10,4 3,47 H 2 C 3 3,40 3,53 3,47 10,4 3,47 H 3 C 1 3,47 3,33 3,33 10,1 3,38 H 3 C 2 3,40 3,80 3,87 11,1 3,69 H 3 C 3 3,80 3,73 3,73 11,3 3,76 H 4 C 1 3,67 3,53 3,67 10,9 3,62 H 4 C 2 3,60 3,27 3,80 10,7 3,56 H 4 C 3 3,20 3,20 3,53 9,9 3,31 Total 124,7 - Rataan - 3,47
104 Daftar analisis sidik ragam nilai organoleptik rasa terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 0,9732 0,0885 2,8781 * 2,20 3,09 H(a-1) 3 0,55049 0,1835 5,9692 ** 3,01 4,72 C(b-1) 2 0,0062 0,0031 0,1004 tn 3,4 5,61 C-Linier 1 0,0000 0,0000 0,0000 tn 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0062 0,0062 0,2008 tn 4,26 7,82 HxC 6 0,4165 0,0694 2,2584 tn 2,51 3,67 Galat 24 0,7378 0,0307 Total 35 1,7109 Keterangan : FK = 432,1779 KK = 5,0603 tn = berbeda tidak nyata * = berbeda nyata ** = berbeda sangat nyata
105 Lampiran 10. Data nilai organoleptik tekstur terasi yang dihasilkan Kombinasi Ulangan Perlakuan 1 2 3 Total Rataan H 1 C 1 3,7 3,6 3,6 10,9 3,62 H 1 C 2 3,8 3,5 3,5 10,8 3,60 H 1 C 3 3,7 3,5 3,3 10,5 3,51 H 2 C 1 3,5 3,7 3,6 10,7 3,58 H 2 C 2 3,3 3,7 3,4 10,4 3,47 H 2 C 3 3,3 3,8 3,5 10,7 3,56 H 3 C 1 3,6 3,7 3,6 10,9 3,62 H 3 C 2 3,7 3,7 3,5 11,0 3,67 H 3 C 3 3,7 3,5 3,6 10,7 3,58 H 4 C 1 3,3 3,3 3,3 10,0 3,33 H 4 C 2 3,5 3,5 3,5 10,5 3,49 H 4 C 3 3,6 3,6 3,7 10,9 3,62 Total 127,9 - Rataan - 3,55
106 Daftar analisis sidik ragam nilai organoleptik tesktur terasi SK db JK KT F hitung F05 F01 Perlakuan 11 0,2769 0,0252 1,2665 tn 2,20 3,09 H(a-1) 3 0,09815 0,0327 1,6460 tn 3,01 4,72 C(b-1) 2 0,0047 0,0023 0,1180 tn 3,4 5,61 C-Linier 1 0,0046 0,0046 0,2329 tn 4,26 7,82 C-Kuadratik 1 0,0001 0,0001 0,0031 tn 4,26 7,82 HxC 6 0,1741 0,0290 1,4596 tn 2,51 3,67 Galat 24 0,4770 0,0199 Total 35 0,7539 Keterangan : FK = 454,6372 KK = 3,9672 tn = berbeda tidak nyata
107 Lampiran 11. Data uji VRS terasi yang dihasilkan Ulangan Rataan Perlakuan Total (mgrek/g) 1 2 3 H 3 C 3 52,5 65,1 48,3 165,9 55,3
108 Lampiran 12. Data uji aktivitas antioksidan terasi yang dihasilkan
109 Lampiran 13. Gambar terasi dari tepung ikan sarden terfermentasi, tepung tempe, dan tepung jagung serta penambahan konsentrasi larutan garam H 1 C 1 H 1 C 2 H 1 C 3 H 2 C 1 H 2 C 2 H 2 C 3 H 3 C 1 H 3 C 2 H 3 C 3 H 4 C 1 H 4 C 2 H 4 C 3