1.Maksud / Latar belakang / Konsep : Imperialisme Barat di Asia Tenggara. (Buku teks T5 mukasurat 3-4)

Transkripsi

1 1.Maksud / Latar belakang / Konsep : Imperialisme Barat di Asia Tenggara. (Buku teks T5 mukasurat 3-4) Imperialisme merupakan dasar sesebuah negara meluaskan pengaruh dan wilayahnya. Caranya dengan menjajah negara lain tujuan untuk kepentingan tertentu. Imperialisme telah berlaku sejak Empayar Yunani dan Empayar Rom lagi. Imperialisme moden bermula sejak abad ke-15 apabila kuasa-kuasa Barat menguasai wilayah-wilayah di Amerika Latin, Afrika dan Asia. Imperialisme Barat di Asia Tenggara bermula sejak abad ke-16 kerana didorong oleh hasrat penjajah untuk menguasai ekonomi. Portugal, Sepanyol, Belanda, Britain, Perancis dan Amerika Syarikat merupakan antara kuasa Barat yang terlibat dengan imperialisme di Asia Tenggara. Portugal mendahului kuasa Barat yang lain apabila berjaya menawan Melaka pada tahun [2m]. Tujuan awal, imperialisme Barat adalah untuk menguasai perdagangan rempah sahaja. Namun, apabila Revolusi Perindustrian tercetus di Eropah, persaingan antara kuasa Barat menjadi semakin sengit. Menjelang tahun 1914, seluruh Asia Tenggara kecuali Thailand telah dikuasai sepenuhnya oleh imperialis Barat. 2. Faktor / Sebab / Mengapa Imperialisme Barat di Asia Tenggara. (Buku teks T5 mukasurat 5-7) Faktor imperialisme Barat di Asia Tenggara kerana kedudukan Asia Tenggara yang strategik. Asia Tenggara terletak di antara China dan India. Keadaan ini telah menarik minat imperialis Barat untuk menguasainya kerana penguasaan tersebut dapat menjamin pasaran yang luas. [2m] Faktor lain ialah tanahnya yang subur. Asia Tenggara juga kaya dengan bahan mentah. Contohnya Tanah Melayu kaya dengan bijih timah. Indonesia pula kaya dengan bijih timah. Thailand mempunyai sumber bijih timah dan kayu jati. Burma mempunyai sumber kayu jati. Filipina mempunyai sumber tebu dan kelapa. Faktor seterusnya ialah kepesatan sektor perindustrian yang berlaku di Eropah sejak abad ke-17.keadaan ini telah membolehkan mereka mengeluarkan pelbagai hasil perkilangan secara besar-besaran. Impaknya mereka memerlukan bekalan bahan mentah secara konsisten. Selain itu, mereka memerlukan kawasan pasaran baru. Keadaan ini mendorong perluasan imperialisme yang lebih pesat di Timur, terutamanya di China, India dan Asia Tenggara. China dan India menjadi sasaran imperialisme Barat.Faktornya kerana berpotensi kedua-dua negara tersebut dijadikan pasaran yang luas bagi barangan mereka. 1

2 Perluasan imperialisme Barat di Asia Tenggara juga didorong oleh perkembangan dalam sistem pengangkutan dan perhubungan. Penggunaan kapal berkuasa wap membolehkan muatan yang lebih banyak. Malah dapat mempercepatkan perjalanan antara Barat dengan Timur. Pembukaan Terusan Suez pada tahun 1869 pula telah memendekkan jarak perjalanan di antara Barat dan Timur. Maka dengan ini, menjadikan perjalanan lebih selamat dan menjimatkan kos. Disamping itu penciptaan telegraf pula telah membawa perubahan terhadap perhubungan antara Barat dengan Timur. Kuasa-kuasa imperialis dapat memberikan arahan kepada pegawai-pegawai mereka di tanah jajahan dengan lebih cepat dan berkesan. Begitu juga dengan ahli-ahli perniagaan di Barat, mereka dapat berhubung dengan wakil-wakil mereka di Timur. Selain itu, urusan perniagaan menjadi lebih mudah. Malah perdagangan antarabangsa menjadi lebih pesat. Faktor seterusnya ialah persaingan antara kuasa Barat. Semakin luas tanah jajahan mereka, semakin tinggi sanjungan yang diperoleh kuasa-kuasa Barat itu. Keluasan tanah jajahan juga melambangkan kekuatan dan kekayaan kuasa Barat tersebut. [2m] Faktor terakhir ialah Slogan beban orang putih sering digunakan oleh kuasa British dan Belanda dalam menjalankan imperialisme. Mereka mendakwa bahawa mereka lebih maju dan bertamadun. Mereka berasa bertanggungjawab untuk memimpin orang Timur ke arah kehidupan yang lebih sejahtera. Perancis pula berpegang pada slogan tugas menyebarkan tamadun. Ini bermaksud mereka bertanggungjawab untuk mentamadunkan orang Timur. Mubaligh Kristian juga berpendapat bahawa mereka bertanggungjawab menyebarkan agama Kristian kepada penduduk di tanah jajahan. 3. Perubahan Sistem Politik Dan Pentadbiran di Asia Tenggara Sebelum Dan Selepas Penjajahan Barat. ( Buku teks T5 mukasurat 8-13) a) Ciri-ciri Umum Sistem Birokrasi Barat Apabila kuasa-kuasa Barat menguasai Asia Tenggara, sistem birokrasi Barat telah diperkenalkan. Sistem ini menggantikan sistem pemerintahan beraja. Antara ciri-ciri umum Sistem Birokrasi Barat yang diperkenalkan di negara-negara Asia Tenggara ialah penubuhan kerajaan pusat. Penubuhan kerajaan pusat adalah hasil penyatuan wilayahwilayah di tanah jajahan. Selain itu pelantikan Gabenor Jeneral sebagai ketua pentadbir di tanah jajahan. Seterusnya pelaksanaan pentadbiran melalui biro (jabatan). Ciri lain ialah pelantikan pegawai Barat sebagai ketua biro.ciri terakhir ialah pengenalan undang-undang Barat. 2

3 b) Perubahan Politik di Negara Berikut... c) Bandingkan Sistem Pemerintahan Sebelum Dan Selepas Imperialisme di Asia Tenggara PERUBAHAN PENTADBIRAN DI FILIPINA- SEPANYOL ( buku teks mukasurat 8-9) Sebelum kedatangan Sepanyol, Filipina terdiri daripada daerah-daerah kecil dikenali sebagai barangay. Barangay diperintah oleh golongan datu. Di selatan kepulauan Filipina pula wujud kerajaan-kerajaan Islam. Setelah berjaya menguasai Filipina, Sepanyol kemudiannya memperkenalkan sistem pentadbiran berpusat. Gabenor Jeneral sebagai pemerintah tertinggi. Manakala pentadbiran pada peringkat tempatan pula dilaksanakan bawah sistem Encomienda (menggabungkan barangay).sistem ini, diketuai oleh Encomiendero. Tugas encomiendero ialah menjaga keamanan. Selain itu mengutip cukai. Encomiendero juga mengkristiankan penduduk barangay. Penyatuan barangay telah menyebabkan kemerosotan terhadap sistem pemerintahan tradisional. Malah menyebabkan pengaruh golongan datu merosot. [6m] PERUBAHAN PENTADBIRAN DI INDONESIA BELANDA ( buku teks mukasurat 9) Sebelum kedatangan Belanda, Indonesia terdiri daripada beberapa beberapa buah kerajaan yang berasingan. Contohnya kerajaan Mataram dan kerajaan Bantam di Jawa. Kerajaan tersebut diketuai oleh raja. Raja dibantu oleh golongan pembesar. Pada peringkat pemerintahan tempatan, pentadbiran diketuai oleh pembesar daerah atau bupati (di Jawa). Setelah menguasai Indonesia, Belanda membahagikan pentadbiran kepada dua, iaitu pentadbiran pusat dan pentadbiran tempatan. Pentadbiran pusat diketuai oleh Gabenor Jeneral. Manakala pentadbiran tempatan dikendalikan oleh pembesar tempatan. Walau bagaimanapun diletakkan di bawah pengawasan pegawai Belanda. PERUBAHAN PENTADBIRAN DI BURMA BRITAIN ( buku teks mukasurat 10-11) Sebelum kedatangan British, Burma telah mengamalkan sistem pemerintahan beraja di bawah Dinasti Konbaung. Struktur pemerintahannya diketuai oleh Raja. Dibantu oleh Hluttaw (Majlis diraja). Wun (Pegawai tinggi kerajaan). Myothugyi (Ketua bandar). Ahmudan (Pegawai diraja). Akhir sekali Athi(Pembesar-pembesar tradisional). 3

4 Raja juga merupakan penaung kepada sami Buddha. Kemenangan British dalam Perang Inggeris-Burma III membolehkan British menguasai seluruh Burma. [6m] Setelah penguasaan British terhadap Burma telah menyebabkan Dinasti Konbaung berakhir. Kesannya institusi raja tersingkir. Malah jawatan pembesar tradisional pada peringkat pusat terhapus. Pesuruhjaya Tinggi British menjadi pemerintah tertinggi di Burma. Pengenalan Akta Kampung Ulu Burma 1887 dan Akta Perkampungan Burma 1889 telah melenyapkan terus sistem pentadbiran tradisional. Pentadbiran daerah diambil alih oleh Myo-ok (pegawai bandaran). Undang-undang Barat diperkenalkan. Pengaruh golongan agama merosot. Keadaan ini berlaku berikutan fungsi raja sebagai penaung sami Buddha telah diambil alih oleh undang-undang Barat. Majlis Perundangan telah diperkenalkan. Beberapa jabatan juga diperkenalkan. Contohnya jabatan perhutanan, jabatan kesihatan dan jabatan pelajaran telah ditubuhkan. [6m]. PERUBAHAN PENTADBIRAN DI INDOCHINA PERANCIS ( buku teks mukasurat 11) Sebelum kedatangan Perancis, negeri-negeri di IndoChina ditadbir oleh sebuah kerajaan pusat berkuasa mutlak. Pentadbiran ini memberikan kuasa penuh kepada pernbesar ternpatan. Setiap birokrasi diketuai oleh golongan Mandarin. Golongan Mandarin di Vietnam dipengaruhi oleh sistem pentadbiran Tanah Besar China. Golongan ini dipilih melalui peperiksaan dalam bidang bahasa dan kesusasteraan China. Selepas dikuasai Perancis, pentadbiran di IndoChina diketuai oleh seorang Gabenor Jeneral. Beliau bertanggungjawab terus kepada Kementerian Tanah Jajahan di Paris. Perancis juga telah membentuk sebuah kerajaan pusat. Malah Perancis menubuhkan Union Indochinoise. Semua rang undang-undang di Indo-China diluluskan oleh Parlimen Perancis. Walaupun begitu, pentadbiran kerajaan tempatan tidak dicampuri oleh kerajaan pusat. Walau bagaimanapun mereka perlu membayar cukai dan menyediakan kerahan tenaga. [6m] PERUBAHAN PENTADBIRAN DI TANAH MELAYU BRITAIN ( buku teks mukasurat 12) Sebelum kedatangan Portugis, Kesultanan Melayu Melaka mengamalkansistem Pembesar Empat Lipatan. Sistem ini menjadi ikutan kebanyakan negeri Melayu. Namun, setelah penaklukan Portugis terhadap Melaka telah meruntuhkan institusi raja di Melaka. Semasa pemerintahan Belanda, institusi raja ini terus terhapus. 4

5 Semasa pemerintahan British, Melaka, Pulau Pinang dan Singapura telah digabungkan menjadi Negeri-Negeri Selat (NNS). Gabenor merupakan pemerintah tertinggi NNS. Beliau dibantu oleh residen kaunselor bagi ketiga-tiga negeri tersebut. Pentadbiran pada peringkat kampung oleh penghulu dikekalkan. Di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB) iaitu Perak, Selangor, Pahang dan Negeri Sembilan, British telah memperkenalkan Sistem Residen. Di Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu (NNMTB) Kedah, Kelantan, Terengganu, Perlis dan Johor pula British memperkenalkan Sistem Penasihat. Residen dan penasihat British ini diletakkan di bawah Gabenor NNS. Tugas utama residen dan penasihat British adalah untuk menasihati Sultan dalam semua perkara. Kecuali hal ehwal agama Islam dan adat istiadat Melayu. Selain itu, British telah memperkenalkan pelbagai perubahan. Contohnya sistem kehakiman barat telah diperkenalkan. Sistem pengutipan cukai turut diperkenalkan. Negeri-negeri dibahagi kepada beberapa daerah. Seterusnya penubuhan balai polis. Walaupun struktur pentadbiran di Negeri-Negeri Melayu tidak berubah, namun, peranan raja dan pembesar Melayu telah terjejas. PERUBAHAN PENTADBIRAN DI THAILAND ( buku teks mukasurat 12-13) a) Pemodenan pentadbiran yang dilakukan oleh Thailand telah berjaya mengekalkan kemerdekaannya. b) Faktor Thailand tidak mengalami imperialisme Barat Di Thailand, birokrasi Barat telah diperkenalkan sendiri oleh raja-rajanya. Contohnya oleh Raja Mongkut dan Raja Chulalongkorn. Raja Mongkut telah melantik 80 orang penasihat Barat. Tujuannya untuk mengetuai pelbagai jabatan. Di samping melatih pegawai-pegawai tempatan. Penasihat kewangan dan pelabuhan serta polis dibawa dari Britain. Penasihat kastam dan ketenteraan pula masing-masing dari Amerika Syarikat dan Perancis. Raja Chulalongkorn telah memperkenalkan Majlis Penasihat Rendah. Majlis ini merupakan badan penasihat raja dalam pentadbiran negara, Majlis Mesyuarat Tertinggi dan Kabinet Menteri terdiri daripada golongan bangsawan berpendidikan Barat. Fungsinya ialah mengetuai kementerian. Juruaudit dari Britain telah dilantik untuk berkhidmat dalam perbendaharaan negara. Sehubungan dengan itu telah muncul golongan baru. Mereka terdiri daripada pentadbir yang mempunyai kedudukan dalam birokrasi moden. Kedudukan mereka berdasarkan tahap pendidikan mereka. Pada tahun 1932, sistem raja berperlembagaan yang diamalkan di Barat telah diperkenalkan bagi menggantikan sistem raja berkuasa mutlak. Perubahan ini telah mengurangkan pengaruh pembesar tradisional dan institusi raja. Pemodenan pentadbiran yang dilakukan merupakan antara faktor penting dalam mengekalkan kemerdekaan Thailand. 5

6 4. Pengamalan Sistem Birokrasi Barat Dalam Sistem Pentadbiran Malaysia Pengamalan sistem birokrasi barat dalam sistem pentadbiran Malaysia berasaskan pembentukan sebuah kerajaan berpusat. Pembentukan negara kita pada tahun 1957 berdasarkan gabungan 11 buah negeri-negeri di Semenanjung Tanah Melayu. Kuala Lumpur sebagai kerajaan pusat.. Pengamalan sistem kerajaan berpusat semakin berkembang apabila Malaysia ditubuhkan pada tahun 1963 dengan kemasukkan Sarawak dan Sabah dalam Persekutuan Malaysia. Perubahan pusat pentadbiran negara ke Putrajaya telah memperkasakan lagi sistem kerajaan berpusat di negara kita. Malaysia mengamalkan sistem pemerintahan demokrasi berparlimen dan raja berperlembagaan. Yang di Pertuan Agong (YDPA) dilantik sebagai ketua negara. Sebagai ketua negara, YDPA mempunyai bidang kuasa tertentu berdasarkan peruntukan perlembagaan persekutuan. YDPA mempunyai kuasa perundangan dan pentadbiran. Contohnya kuasa melantik Perdana Menteri dan meluluskan undang-undang parlimen. Bagi melincinkan pentadbiran negara, kerajaan telah membentuk sistem kabinet atau Jemaah Menteri. Peranannya bagi membantu Perdana Menteri menjalankan tugas pentadbiran negara. Terdapat 32 kementerian yang diketuai oleh seorang menteri. Dibantu oleh Timbalan Menteri dan Setiausaha Parlimen. Bagi memudahkan pentadbiran, jabatan dan agensi bagi sesebuah kementerian ditubuhkan..bagi setiap negeri ditubuhkan cawangan. Contohnya Jabatan Pelajaran Negeri dan Pejabat Pendidikan Daerah bagi Kementerian Pendidikan Malaysia. Sistem perundangan dan kehakiman yang diamalkan di negara kita merupakan penerusan sistem perundangan dan kehakiman Barat. Penubuhan sistem mahkamah seperti Mahkamah Tinggi, Mahkamah Sesyen dan Mahkamah Majisterit membuktikan pengamalan sistem perundangan barat. [2m] Secara keseluruhanya, memang tidak dinafikan sistem pentadbiran Malaysia kini mewarisi sistem birokrasi barat yang yang terlah diperkenalkan di Asia Tenggara pada zaman penjajahan Barat. [1m] 5. Mengapa Sistem Birokrasi Barat Tidak Diterima Oleh Penduduk Tempatan Sistem birokrasi Barat tidak disambut baik oleh penduduk tempatan kerana pegawai Barat telah mengambil alih sistem pemerintahan tempatan. Melaluinya, mereka telah campur tangan dalam adat resam tempatan dan agama. Malah pegawai kerajaan terdiri daripada orang Barat. Kesannya, birokrasi Barat telah menghapuskan sistem pentadbiran tradisional. 6

7 Pengenalan birokrasi Barat telah menyebabkan berlaku kerahan tenaga kepada penduduk tempatan. Contohnya yang berlaku di Filipina (Sistem Polo) dan Indonesia (Sistem Tanaman Paksa). Kesannya hasil bumi tempatan dimonopoli oleh penjajah. Seterusnya penduduk juga dikongkong dengan pelbagai peraturan. Contohnya pengenalan sistem tanah yang dilakukan di Terengganu. Pihak British juga memberikan layanan yang berat sebelah. Kesannya penduduk perlu mendapatkan pas kebenaran untuk membuka tanah. Manakala dalam sistem pendidikan pula, penduduk tempatan tidak diberi peluang mendapat pendidikan tinggi. Contohnya di Tanah Melayu hanya golongan elit dan bangsawan berpeluang mendapat pendidikan tinggi. Kesannya rakyat tidak berpeluang mendapatkan pendidikan yang tinggi. Impaknya mereka tidak berpeluang menjawat jawatan dalam kerajaan. Seterusnya penduduk tempatan tidak dibenarkan terlibat dalam kegiatan ekonomi dagangan. Mereka hanya terlibat dalam kegiatan ekonomi sara diri sahaja.contohnya aktiviti penanaman padi dan menungut hasil hutan. Kesannya ekonomi orang Melayu tidak berkembang dan mundur. 6. Kesan Imperialisme Terhadap Negara-Negara Asia Tenggara. Kesan Politik Kesan dari segi politik ialah Asia Tenggara menjadi tanah jajahan kuasa Barat. Ini kerana kedudukannya yang strategik iaitu terletak antara China dan India. Contohnya Belanda menguasai Kepulauan Indonesia dan British menguasai Tanah Melayu. Oleh itu, negara di Asia Tenggara telah menjadi sasaran kuasa imperialis. Seterusnya pembesar kehilangan kuasa. Di mana peranan mereka diambil alih oleh penjajah. Contohnya pengenalan Sistem Encomienda oleh Sepanyol di Filipina. Hal ini menyebabkan pengaruh golongan Datu merosot. [2m] Di samping itu ialah lenyapnya sistem pentadbiran tradisional. Hal ini demikian kerana penjajah telah melaksanakan Undang-Undang Barat di negara yang dijajah. Contohnya pengenalan Akta Kampung Ulu Burma 1887 dan Akta Perkampungan Burma Kesan pengenalan undang-undang Barat telah menyebabkan institusi raja terus terhapus. Kesan Ekonomi Kesan ekonomi pula ialah imperialisme telah menyebabkan sumber ekonomi tempatan dibolot oleh penjajah. Keadaan ini berlaku kerana penjajah memerlukan bekalan bahan mentah dalam kuantiti yang banyak. Bahan mentah ini untuk Revolusi 7

8 Perindustrian. Contohnya British telah menguasai perlombongan bijih timah di Tanah Melayu. Oleh itu, keperluan bahan mentah secara konsisten oleh penjajah telah menyebabkan mereka menguasai sumber ekonomi negara yang dijajah. Kesan Sosial Kesan sosial ialah imperialisme juga telah menyebabkan munculnya semangat menentang penjajah dalam kalangan penduduk tempatan. Hal ini kerana penduduk tempatan tidak berpuashati dengan dasar penjajah Barat. Contohnya penentangan terhadap penjajah Belanda di Indonesia yang dipimpin oleh Soekarno. Akibatnya, pengenalan pelbagai dasar dan perubahan yang dilakukan oleh penjajah telah membangkitkan semangat nasionalisme di kalangan penduduk tempatan. 7. Slogan Menyebarkan Tamadun yang digunakan oleh kuasa Barat hanyalah muslihat mereka untuk menjajah Asia Tenggara Slogan Beban Orang Putih digunakan oleh kuasa British dan Belanda. Kuasa ini mendakwa bahawa mereka lebih maju dan bertamadun. Mereka berasa bertanggungjawab untuk memimpin orang Timur ke arah kehidupan yang lebih sejahtera. Kuasa Perancis menggunakan slogan Tugas Menyebarkan Tamadun. Mereka berasa bertanggungjawab untuk mentamadunkan orang Timur. Mereka sebenarnya tidak berhasrat untuk memajukan orang Timur. Slogan tersebut hanyalah muslihat untuk menjajah Asia Tenggara bagi menjayakan kepentingan mereka. [2m] Mereka sebenarnya hendak meluaskan tanah jajahan. Kuasa-kuasa Barat bersaing sesama mereka. Mereka akan disanjung tinggi jika memiliki tanah jajahan yang luas. Keluasan tanah jajahan melambangkan kekuatan dan kekayaan. Contohnya kuasa British berjaya menguasai Tanah Melayu. Mereka juga menggunakan slogan tersebut sebagai muslihat untuk memenuhi perkembangan Revolusi Perindustrian di Eropah. Mereka menjajah Asia Tenggara yang kaya dengan bahan mentah Dengan penjajahan ini dapat menjamin bekalan bahan mentah secara konsisten. Mereka juga menjajah Asia Tenggara untuk dapat meluaskan pasaran hasil perkilang pasaran ke India dan China. Kesannya Asia Tenggara berjaya dikuasai dengan mudah oleh imperialis barat hasil daripada tipu muslihat yang telah direncanakan. [1m] 8

9 8. Setujukah anda, imperialisme Barat bertujuan menyebarkan tamadun Saya bersetuju bahawa imperialisme Barat telah menyebarkan tamadun mereka di Asia Tenggara. Sistem birokrasi Barat diperkenalkan telah mewujudkan pentadbiran yang lebih sistematik dan seragam. Contohnya melalui penyatuan wilayah-wilayah, Di Filipina, Sepanyol menyatukan barangay. Di Indonesia, Belanda menyatukan kerajaankerajaan tradisional seperti Mataram. Di Tanah Melayu, British mewujudkan Negeri- Negeri Selat, Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-Negeri Tidak Bersekutu. Hasil daripada penyatuan inilah kemudiannya muncul negara bangsa yang moden. Contohnya Indonesia, Malaysia, Burma dan Filipina selepas mencapai kemerdekaan daripada penjajah. [7m] Imperialisme Barat juga telah memperkenalkan tanaman komersil di negara-negara Asia Tenggara. British memperkenalkan tanaman getah di Tanah Melayu. Amerika mengkomesilkan tanaman tebu, tembakau dan abaka di Filipina. Manakala Belanda mengkomesilkan tanaman kopi dan tembakau di Indonesia. Kemajuan ekonomi ini telah menyediakan peluang-peluang pekerjaan. Malah tanaman komersil ini juga telah menyumbang kepada pendapatan negara. Contohnya getah sebagai komoditi eksport yang utama semasa dan selepas tercapainya kemerdekaan di negara-negara berkenaan. [7m] 9. Usaha yang dilakukan oleh imperialis Barat untuk meneruskan dasar penjajahan mereka di Asia Tenggara Asia Tenggara. Imperialis Barat mengukuhkan kedudukannya melalui pengenalan sistem birokrasi. Sistem beraja telah dihapuskan. Sebaliknya digantikan penubuhan kerajaan pusat. Contohnya, Union Indochinoise di IndoChina. Gabenor Jeneral telah mengambil alih kuasa raja untuk mengetuai pemerintahan kerajaan pusat. Imperialis Barat juga mengukuhkan kedudukan mereka dengan cara menubuhkan jabatan kerajaan (biro). Contohnya Jabatan Pertanian, Jabatan Kerja Raya dan Jabatan Polis telah ditubuhkan. Ketua jabatan berbangsa penjajah dilantik untuk menjalankan pentadbiran jabatan. Hal ini menyebabkan pentadbiran dapat dijalankan mengikut cara Barat. Kuasa imperialisme Barat juga mengukuhkan kedudukan mereka dengan menguatkuasakan undang-undang Barat. Contohnya, Akta Perkampungan Burma dan Akta Ulu Burma yang diperkenalkan oleh British di Burma. Pelaksanaan undang-undang tersebut melenyapkan penguasaan pembesar tradisional tempatan dalam pentadbiran. 9

10 Kuasa imperialis Barat mengukuhkan kedudukannya dengan cara mengeksplotasi ekonomi negara tanah jajahannya. Contohnya, British menguasai bijih timah di Tanah Melayu,. Hal ini menyebabkan mereka berjaya mengukuhkan ekonomi dengan cara mengaut sumber kekayaan tanah jajahan. Di samping itu, imperialis Barat juga mengukuhkan kedudukan mereka dengan cara memecahbelahkan masyarakat tempatan. Contohnya, di Tanah Melayu, British memperkenalkan sistem pendidikan vernakular. Tujuannya untuk mengasingkan kaum mengikut etnik masing-masing. Tindakan yang diamalkan berjaya memecahkan perpaduan rakyat tempatan. Impaknya, tidak timbul penentangan terhadap mereka. 10. Kesan pelaksanaan sistem birokrasi Barat terhadap pemerintahan tradisional negara-negara di Asia Tenggara. Antara kesannya ialah sistem pentadbiran berpusat diperkenalkan. Melalui penyatuan pentadbiran telah menyebabkan berlakunya kemerosotan sistem pemerintahan tradisional. Malah pengaruh golongan pembesar tradisi merosot. Contohnya di Indonesia, pentadbiran terbahagi kepada dua iaitu pentadbiran pusat dan pentadbiran tempatan. Kesannya menyebabkan kedaulatan negara tergugat. Kesan lain ialah pemerintahan tradisional peringkat pusat terhapus. Ini disebabkan peranan raja diambil oleh British. Contohnya melalui sistem birokrasi Barat telah menamatkan Dinasti Konbaung di Burma. Impaknya pengaruh golongan agama merosot. Kesan seterusnya, penjajah Barat juga telah memperkenalkan undang-undang Barat. Melaluinya mereka memperkenalkan peraturan tanah dan cukai yang tinggi. Hal ini menyulitkan kehidupan rakyat tempatan. Kesannya penduduk tempatan merasakan diri mereka ditindas. Seterusnya raja terpaksa menerima penasihat Barat. Contohnya British memperkenalkan Residen dalam pentadbiran. Fungsi residen menasihati sultan dalam pentadbiran kecuali hal ehwal agama dan adat istiadat Melayu. Keadaan ini menyebabkan kuasa Raja atau Sultan terbatas. Malah pembesar tempatan kehilangan kuasa dan pengaruh. 10

11 11.Usaha mengekalkan kemerdekaan lebih sukar daripada memperjuangkan kemerdekaan. Berikan penjelasan. Kita menghadapi cabaran besar dalam mengisi kemerdekaan apabila nilai jati diri Melayu secara khususnya tidak lagi mendapat tempat di hati segelintir masyarakat. Contohnya, pemakaian baju Melayu, bersongkok dan bersamping mula dilupakan terutama ketika menyambut hari raya. Generasi muda lebih gemar memperagakan fesyen terkini berbanding baju kurung yang melambangkan kesopanan. Malah ada yang lebih selesa mengenakan fesyen pakaian yang menjolok mata dan keterlaluan. Kesimpulannya budaya barat telah meresapi pemikiran generasi muda. Negara juga menghadapi cabaran apabila corak kehidupan yang tidak berteraskan nilai-nilai ketimuran juga mula dipraktikkan. Sebagai contohnya, gejala seks bebas, seks songsang, gay dan lesbian menarik perhatian golongan yang menyimpang daripada ajaran agama. Muda-mudi tanpa segan silu memuat naik perlakuan jijik mereka di laman sosial sehingga seluruh dunia menyaksikan betapa kita masih dijajah walaupun setelah sekian lama merdeka. Rumusanya apa erti kemerdekaan jika hakikatnya masyarakat masih terjajah dalam bidang kebudayaan tanpa disedari. Untuk mengekalkan kemerdekaan, nilai timur yang menjadi teras keharmonian negara perlu dipertahankan. Oleh itu, sebarang anasir jahat yang cuba diseludup ke negara ini hendaklah ditentang habis-habisan. Kegiatan menyelewengkan ajaran agama perlu dibanteras. Usaha pihak tertentu yang ingin mencetuskan huru-hara hendaklah dihentikan. Sebagai kesimpulannya, perpaduan masyarakat merupakan formula terbaik untuk mengekalkan keharmonian dan kemerdekaan negara. Masyarakat kita mestilah hidup bersatu hati. Perpaduan adalah menjadi penghalang terhadap usaha pihak tertentu yang cuba meniupkan api perkauman dan perpecahan. Kesannya kemerdekaan tetap terpelihara. 12. Keistimewaan / keunikkan Asia Tenggara yang menarik minat Imperialis Barat. Asia Tenggara menarik minat imperialis kerana kedudukannya yang strategik. Hal ini kerana Asia Tenggara terletak di laluan perdagangan antara Timur dan Barat. Contohnya di Selat Melaka atau Laut China Selatan. Kesannya Asia Tenggara menjadi tumpuan kuasa imperialis Barat. Asia Tenggara kaya dengan bahan mentah. Bahan mentah penting untuk memenuhi keperluan perindustrian di Eropah. Contohnya Tanah Melayu, Indonesia yang kaya dengan Bijih Timah. Kesannya berlaku ekploitasi ekonomi di Asia Tenggara. 11

12 Seterusnya, Asia Tenggara mempunyai pasaran yang luas untuk barang keluaran Revolusi Perindustrian yang berlaku di Eropah. Ini membawa kepada persaingan kuasakuasa Barat merebut tanah jajahan di rantau ini. Contohnya China dan India menjadi sasaran imperialisme untuk memasarkan barangan mereka. Asia Tenggara dijajah kerana mempunyai tanah yang subur. Justeru itu sesuai untuk tanaman dagangan. Contohnya tanaman getah, tembakau dan kopi. Malah disokong oleh iklim Asia Tenggara yang panas dan lembab sepanjang tahun. Iklim ini sesuai untuk pertanian. 13. Cara untuk mengelakkan penjajahan semula berlaku di negara kita Cara untuk mengelak penjajahan semula daripada berlaku di negara kita ialah memilih pemimpin bijaksana. Pemimpin yang bijaksana mampu merancang strategi dengan baik. Contohnya pemimpin yang banyak melakukan pembaharuan untuk negara. Impaknya akan membawa kemakmuran kepada negara. Seterusnya kita perlu mengamalkan prinsip dan pendekatan berbaik-baik dengan negara-negara lain. Tujuannya untuk mengelak penjajahan semula. Caranya ialah sentiasa bermuafakat antara pemimpin negara. Contohnya melalui ASEAN. Kesannya wujud hubungan yang erat antara negara. Di samping itu, kita perlu mengekalkan perpaduan kaum. Langkahnya ialah dengan mengamalkan sikap bekerjasama. Contohnya dengan meraikan majlis perayaan bersama-sama antara setiap kaum. Kesannya wujud sifat toleransi antara kaum. Cara lain ialah kita perlu berani mempertahankan negara. Melaluinya kedaulatan negara dikekalkan. Sepatutnya semua kaum harus bersedia menjadi anggota keselamatan. Contohnya menyertai polis dan tentera. Kesannya keamanan dapat dikekalkan. Akhir sekali, rakyat perlu mengamalkan pemikiran terbuka dalam menyelesaikan masalah. Dengan ini mewujudnya persefahaman. Contohnya pandangan semua kaum harus diberi perhatian. Kesannya imej negara akan terpelihara. 14. a) Sejauh manakah Imperialisme /Penjajahan alaf ke 21 / Penjajahan bentuk baru / Neokolonisme berlaku pada hari ini. b) Apakah bentuk penjajahan alaf Baharu? c) Bagaimanakah imperialisme moden berlaku pada masa kini? Antara penjajahan bentuk baharu yang berlaku pada hari ini ialah penerapan budaya asing. Penularan ini berlaku menerusi filem, muzik dan media sosial yang telah 12

13 mempengaruhi pemikiran generasi muda. Penerapan cara hidup Barat ini merupakan satu bentuk neokolonialisme. Contohnya pergaulan bebas dalam masyarakat telah menjadi budaya baharu dalam generasi muda. Kesannya, muda mudi sekarang gemar mengamalkan budaya hedonisme dan terpengaruh dengan ideologi ekstrimis. Dari segi ekonomi, penjajahan bentuk baharu berlaku apabila negara maju mengawal kewangan negara. Hal ini kerana negara kita terlalu bergantung kepada kuasa besar dunia untuk memajukan ekonomi negara. Contohnya kita meminta bantuan dana daripada negara China. Kesannya kita terpaksa tunduk dan akur kepada ketetapan yang dibuat oleh negara berkenaan. Penjajahan ekonomi berlaku apabila negara maju menguasai pasaran bahan mentah dunia. Hal ini kerana negara membangun tidak mempunyai kepakaran dan modal. Keadaan ini menimbulkan kesukaran untuk memproses bahan mentah menjadi barangan siap. Contohnya negara maju mengenakan kawalan harga terhadap bahan mentah. Malah mereka mengenakan kadar faedah yang tinggi terhadap pinjaman yang diberikan. Kesannya negara membangun terpaksa menjual bahan mentah kepada negara maju. Kesan pergantungan ini membawa kepada syarat perdagangan yang tidak adil 15. a) Kesan penjajahan bentuk baharu (Neokolonialisme) / Kesan Imperialisme terhadap rantau Asia Tenggara hari ini. b) Kesan / Implikasi / Impak yang berlaku di Negara Dunia Ketiga akibat dasar imperialisme bentuk baru (neokolonialisme) Kesan Sosial Dari segi sosial, penjajahan bentuk baharu akan menghakis nilai kebudayaan ketimuran. Dalam dunia globalisasi kemasukan budaya negatif dari Barat berlaku dengan mudah. Contohnya penularan budaya hedonisme, pergaulan bebas, dan LGBT. Kesannya telah membawa keruntuhan akhlak di kalangan masyarakat terutama generasi muda. Selain itu, berlaku keruntuhan institusi kekeluargaan dengan meningkatnya kes penceraian dan keganasan rumah tangga. Pegangan agama juga semakin rapuh. Akibatnya membawa kepada keruntuhan akhlak. Contohnya berlaku keciciran pelajaran dan persekolahan di kalangan anak-anak. Kesannya berlaku kegagalan negara untuk melahirkan modal insan yang sempurna. Penjajahan bentuk baru menyebabkan cara hidup Barat menjadi sebahagian daripada cara hidup masyarakat tempatan. Wujudnya masyarakat berkelas elit yang kurang mengamalkan dan menghayati nilai ketimuran. Contohnya masyarakat bandar yang bersifat individualistik dan mementingkan diri sendiri. Kesannya masyarakat tempatan hilang jati diri. 13

14 Kesan Ekonomi Penjajahan baharu dalam bidang ekonomi menyebabkan kuasa besar mengawal kewangan negara melalui bantuan asing. Oleh yang demikian, negara kita terpaksa mematuhi peraturan yang ditetapkan oleh kuasa besar. Contohnya, syarikat asing seperti KFC. Syarikat ini akan menguasai pasaran tempatan melalui sistem franchais. Akibatnya produk tempatan tidak mampu bersaing di pasaran tempatan. Imperialisme bentuk baru menyebabkan ekonomi negara dunia ketiga masih terjajah. Negara membangun tidak mempunyai kepakaran dan modal untuk memproses bahan mentah menjadi barangan siap. Mereka terpaksa bergantung kepada negara maju. Malaysia sendir masih bergantung kepada negara luar dalam pembinaan projek mega berteknologi tinggi. Contohnya KLIA, Menara Berkembar Petronas, ETS dan lain-lain. Kesannya negara kita masih belum setanding dengan negara maju yang lain. Penjajahan bentuk baru juga memberi kesan dari aspek pandangan dan penerimaan penduduk tempatan terhadap barangan buatan Malaysia. Kebanyakan rakyat masih lagi memandang barangan luar lebih berkualiti dan bermutu berbanding dengan barangan tempatan. Contohnya kereta nasional tidak mendapat sambutan dalam kalangan elit tempatan. Mereka masih lagi menganggap kereta yang diimport adalah bermutu dan berprestij tinggi. Kesannya berlaku pengaliran wang keluar dan menjejaskan ekonomi negara. Kesan Politik Dari segi politik, persaingan antara kuasa-kuasa besar. Contohnya Amerika Syarikat, Rusia dan China. Keadaan ini telah menyebabkan negara-negara yang sedang membangun terpaksa memilih untuk cenderung menyokong sama ada blok Barat atau blok Timur. Keadaan ini menyebabkan negara-negara ini tersepit ekoran pertelingkahan kuasa besar dunia. Contohnya walaupun Malaysia mengamalkan dasar berkecuali, namun Malaysia terpaksa memilih untuk cenderung berpihak sama ada kepada China ataupun Amerika Syarikat. Kesannya Malaysia banyak diseret untuk terlibat dalam krisis antarabangsa. Penjajahan bentuk baru juga memberi kesan kepada dasar kepimpinan negara. Pembentukan sesebuah kerajaan dalam sesebuah negara dipengaruhi oleh kuasa-kuasa besar tertentu. Contohnya negara Mesir dan Iraq. Masyarakatnya membentuk kerajaan dan juga menjatuhkan kepimpinan disebabkan peranan dan pengaruh kuasa besar dunia. Kesannya sistem pemerintahan kerajaan tersebut mestilah mengikut telunjuk kuasa besar dunia. Penjajahan bentuk baru juga memberi kesan dalam aspek hubungan diplomatik. Kuasa besar dunia telah mengawal dan seolah menentukan corak hubungan diplomatik 14

15 sesebuah negara. Contohnya walaupun Malaysia mengamalkan dasar berkecuali. Namun kita masih lagi dikongkong dan dipengaruhi oleh kuasa besar untuk menjalinkan hubungan diplomatik dengan negara-negara tertentu. 16. Cabaran kepada Malaysia untuk menghadapi penjajahan bentuk baharu / Cabaran untuk mengekalkan kemerdekaan. Antara cabarannya ialah Malaysia menghadapi masalah mengukuhkan sistem pertahanan negara. Akhir-akhir ini sempadan dan perairan negara sering diceroboh oleh kuasa asing. Contohnya perairan Sabah diceroboh oleh tentera Sulu dan militan Abu Sayyaf. Manakala sempadan Malaysia-Thailand juga sering dibolosi oleh sindiket pemerdagangan manusia yang mengancam keselamatan negara. Selat Melaka pula tidak terkecuali daripada ancaman lanun. Kesannya kedaulatan negara telah dicabar dengan sewenang-wenangnya. Selain itu, negara menghadapi cabaran mengekalkan perpaduan rakyat. Terdapat segelintir masyarakat yang suka menimbulkan isu sensitif yang menyinggung perasaan kaum lain. Malah terdapat ahli politik yang menggunakan isu perkauman dan agama untuk kepentingan sendiri. Contohnya isu Hindraf yang dipolitikkan. Keadaan ini telah mewujudkan perasaan takut di kalangan rakyat. Kesannya membawa kepada perbalahan politik yang merugikan semua pihak. Jenayah rasuah yang semakin berleluasa. Fenomena ini telah mencemarkan imej negara. Keadaan ini mengurangkan daya saing Malaysia di peringkat antarabangsa. Contohnya kes berprofil tinggi di Malaysia semakin meningkat. Kesannya menyebabkan hilangnya ketelusan dan integriti dalam pentadbiran Malaysia. Produk Malaysia menghadapi saingan sengit di peringkat antarabangsa. Keadaan ini berlaku kerana kualiti dan harga produk Malaysia tidak mampu menandingi produk luar negara. Hal ini kerana kurangnya usaha penyelidikan dan pembangunan yang menghasilkan inovasi. Contohnya pengeluaran beras tidak dapat menampung keperluan penduduk. Disamping kualiti pengeluaran yang tidak setanding dengan negara luar. Contohnya Thailand. Kesannya negara kita terpaksa mengimport bekalan makanan daripada luar. 17. Langkah /Persediaan/ Persiapan bagi menghadapi penjajahan bentuk baharu a) Peranan Pelajar/ Peranan Masyarakat b) Peranan Kerajaan/Peranan Pemimpin a) Peranan Pelajar / Peranan Masyarakat Persediaan yang mesti saya lakukan untuk menghadapi penjajahan bentuk baharu pada masa hadapan ialah saya mesti melengkapkan diri dengan pelbagai ilmu 15

16 pengetahuan. Melaluinya dapat memberi sumbangan untuk pembangunan negara. Contohnya saya perlu melengkapkan diri dengan kemahiran ICT. Kesannya negara dapat bersaing dalam arus globalisasi. Saya juga akan mengukuhkan semangat perpaduan. Tindakan saya ialah melalui pergaulan dengan semua kaum. Malah tidak menimbulkan isu-isu sensitif yang boleh menggugat perpaduan kaum. Contohnnya saya akan menghormati budaya dan agama kaum yang lain. Konsep 1 Malaysia akan dijadikan pegangan hidup dan amalan saya. Kesannya akan mewujudkan masyarakat Malaysia yang bersatupadu dan harmoni. Seternya saya perlu mengekalkan jati diri bangsa. Di mana saya akan elak daripada dipengaruhi penjajah luar. Contohnya mengamalkan nilai ketimuran dalam kehidupan seharian. Saya perlu mengamalkan ajaran agama yang mengandungi segala nilai-nilai positif. Tujuannya untuk mempersiapkan diri dari aspek rohaniah. Kesannya kita dapat mewujudkan keamanan negara. Langkah seterusnya adalah saya perlu sama-sama menangani dan menjauhi gejala negatif yang berlaku dalam kalangan masyarakat hari ini. Contohnya masalah pelacuran dan rasuah yang semakin berkeluasa ketika ini. Kesannya negara dapat meningkatkan imej negara. b) Peranan Kerajaan / Peranan Pemimpin Dasar luar negara yang mantap dapat mengelakkan dari berlakunya penjajahan. Di mana kerajaan perlu mengukuhkan hubungan diplomatik dengan semua negara. Dengan ini dapat mengukuhkan kedaulatan. Ini kerana hubungan baik di peringkat antarabangsa akan menjamin kestabilan negara. Contohnya dengan meneruskan Dasar Berkecuali yang dilaksanakan sejak dahulu lagi. Impaknya dapat membebaskan Malaysia dari campur tangan mana-mana kuasa. Langkah lain ialah pemerintah hendaklah mengawal kekayaan negara daripada dieksploitasi oleh kuasa Barat. Contohnya menguatkuasa undang-undang dengan berkesan. Malah pihak berkuasa harus mengawal harga bahan mentah daripada ditentukan oleh kuasa Barat. Kerajaan juga perlu berwaspada dengan syarat perdagangan yang tidak adil. Selain itu dengan mengukuhkan perpaduan antara kaum. Contohnya menjalankan program Jamuan Satu Malaysia. Program sambutan Kongsi Raya juga amat sesuai. Kesannya perpaduan akan meningkatkan lagi kualiti hidup rakyat. Langkah seterusnya ialah memupuk semangat nasionalisme. Pemimpin negara perlu memberi contoh dan teladan yang baik tanpa mengira bangsa, agama dan 16

17 fahaman politik. Pemimpin-pemimpin juga perlu berusaha menangani isu-isu negara. Misalnya isu kemiskinan, keselamatan dan lain-lain dengan bijaksana. Ini terbukti apabila kerajaan berjaya menangani isu keselamatan di Lahad Datu yang berlaku beberapa tahun dengan bijaksana. Kesannya kedaulatan dan keamanan negara kita dapat dikekalkan. 18.Kesan pengenalan sistem birokrasi Barat di Asia Tenggara terhadap corak pentadbiran negara Malaysia hari ini Semasa penjajahan Barat pentadbiran Kerajaan Pusat telah ditubuhkan. Malahan pentadbiran Malaysia masih meneruskan pentadbiran Kerajaan Pusat. Kerajaan Persekutuan negara hari ini adalah dengan menggabungkan pentadbiran 14 buah negeri di Malaysia. Contohnya, pusat pentadbiran kerajaan pusat ini terletak di Putrajaya. Manakala pentadbiran di peringkat negeri adalah gabungan pentadbiran daerah-daerah dalam negeri tersebut. Kesimpulannya pembahagian pentadbiran tersebut mengelakkan pertindihan tugas antara kerajaan Persekutuan dan kerajaan negeri. Seterusnya pentadbiran Barat melalui biro (jabatan). Pada peringkat Malaysia, pentadbiran melalui biro ialah penubuhan pelbagai kementerian. Contohnya Kementerian Kesihatan. Malahan kementerian ini mempunyai kuasa di peringkat Persekutuan Biro. Sementara pada peringkat negeri, pentadbiran adalah di bawah jabatan dan pejabat pentadbiran. Contohnya Jabatan Polis dikekalkan pada hari ini. Kesimpulanya, pentadbiran yang sistematik dapat diwujudkan. Melalui sistem birokrasi Barat, penjajah telah melaksanakan undang-undang Barat. Malahan undang-undang Barat telah digunakan sehingga ke hari ini. Namun disesuaikan dengan keadaan budaya tempatan. Contohnya selepas negara mencapai kemerdekaan, Perlembagaan Malaysia atau Perlembagaan Persekutuan telah diperkenalkan. Kesannya negara menjadi aman dan makmur. Semasa penjajahan Barat, Gabenor telah dilantik sebagai ketua pentadbir di peringkat pusat. Dibantu oleh pegawai Barat. Fenomena ini diteruskan sehingga pentadbiran hari ini. Dimana pentadbiran negara hari ini diketuai oleh Perdana Menteri. Dibantu oleh menteri-menteri, menteri tidak berportfolio dan Ketua Setiausaha Negara. Melalui pentadbiran yang tersusun ini telah melahirkan pentadbiran yang mantap. Malah semua dasar negara dapat dilaksanakan. Kesannya imej pentadbiran negara telah dikenali sehingga peringkat dunia. 19. a) Iktibar daripada penjajahan kuasa Barat ke atas negara-negara Asia Tenggara b) Iktibar dari imperialisme Barat Iktibarnya ialah kita hendaklah menghargai jasa dan pengorbanan tokoh-tokoh yang memperjuangkan kedaulatan tanah air. Contohnya, Dato Maharaja Lela, Rentap 17

18 dan Mat Salleh. Perjuangan mereka wajar dijadikan sebagai inspirasi untuk memajukan negara. Iktibar lain ialah rakyat perlu bersedia untuk mempertahankan kedaulatan negara daripada ancaman pihak luar. Contohnya, kita mestilah sanggup memainkan peranan menghalang penyebaran ideologi yang bercanggah dengan pendirian politik negara kita. Kesannya dapat mewujudkan kestabilan politik dalam negara. Iktibar seterusnya ialah rakyat perlu mempertahankan adat dan budaya tempatan. Adat dan kebudayaan kebangsaan Malaysia menjadi identiti negara. Nilai murni dan budaya Melayu mestilah sentiasa dipertahankan. Kesannya dapat menjadi teras Dasar Kebudayaan Kebangsaan. Di samping itu, amalan hidup dan budaya harmoni kaum-kaum lain boleh diasimilasikan sebagai cara hidup masyarakat Malaysia. Tujuannya supaya dapat terus diwarisi oleh generasi akan datang. Malah boleh meningkatkan perpaduan kaum di negara kita. Akhir sekali ialah melahirkan pemimpin yang berwibawa dalam mentadbir negara. Melaluinya pemimpin yang berwibawa dapat menangani isu-isu semasa tanpa campur tangan asing. Contohnya, pemimpin hari ini haruslah bijak dalam membuat keputusan setelah menilai dari pelbagai sudut pandangan. 20.Nilai dan iktibar daripada perjuangan pemimpin tempatan menentang penjajahan kuasa asing. Antara nilai dan iktibar yang boleh diambil daripada sejarah perjuangan pemimpin tempatan menentang penjajahan asing ialah kegigihan. Ini terbukti apabila tokoh pemimpin tempatan negara telah menentang penjajah tanpa mengenal erti kegagalan. Contoh perjuangan Rentap menentang James Brooke di Sarawak. Oleh itu sebagai rakyat Malaysia kita haruslah sanggup mengorbankan diri untuk membebaskan negara daripada penjajahan Barat. Selain itu, iktibar yang boleh diambil ialah para pemimpin tempatan perlu menunjukkan keberanian yang utuh. Contohnya Penghulu Dol Said yang berani menentang pasukan British. Kita wajar mempunyai semangat ini supaya negara kita tidak mudah diceroboh oleh kuasa luar. Kesannya keamanan negara terus dikekalkan. Seterusnya, pemimpin tempatan bersemangat waja dan berjiwa kental semasa berperang dengan musuh. Hal ini dapat dilihat dalam perjuangan Mat Salleh di Sabah sehingga beliau sendiri turut terkorban dalam pertempuran dengan Syarikat Borneo Utara British (SBUB). Contoh lain ialah semasa berhadapan dengan pencerobohan di Lahad 18

19 Datu, Sabah. Di mana telah mengorbankan para pejuang negara. Impaknya dapat mempertahankan keselamatan negara. Akhirnya, pemimpin tempatan mempunyai keimanan dan ketakwaan yang kuat. Semangat ini dapat menjadi benteng untuk mengelakkan ancaman penjajahan bentuk baru dalam negara. Melaluinya rakyat bebas daripada pengaruh luar. Kesannya keharmonian negara dikekalkan. 21. Apakah maksud nasionalisme? Buku teks T5 mukasurat 14 Gerakan nasionalisme merupakan usaha masyarakat tempatan menentang apa-apa saja bentuk tekanan atau penjajahan terhadap mereka oleh kuasa luar. Nasionalisme bermaksud perasaan cinta akan bangsa dan negara yang membawa kepada gerakan membebaskan tanah air daripada penjajahan. Gerakan nasionalisme tidak terhad kepada pembebasan kuasa politik tetapi juga melibatkan pembebasan cengkaman ekonomi dan kebudayaan asing. Kemunculan gerakan nasionalisme di Asia Tenggara dilihat sebagai reaksi pemimpin dan rakyat setempat terhadap segala perubahan yang mengancam kedudukan mereka di tanah air sendiri. Contohnya, penentangan terhadap British dilakukan oleh pemimpin tempatan seperti Dol Said, Rentap dan Dato Bahaman sejak abad ke -19. Gerakan nasionalisme yang menyeluruh bermula pada awal abad ke Faktor-faktor kemunculan Nasionalisme di Asia Tenggara. Buku teks T5 mukasurat Dasar penjajah Barat telah menimbulkan perasaan tidak puas hati di kalangan rakyat negara-negara di AsiaTenggara. Sistem birokrasi Barat yang diperkenalkan tidak memberikan peluang yang sewajarnya kepada rakyat tempatan dalam sistem pentadbiran moden. [2m] Rakyat tempatan terus kekal dalam ekonomi tradisional yang serba kekurangan. Contohnya dasar ekonomi penjajah iaitu Sistem Tanaman Paksa di Indonesia dan Sistem Polo di Filipina. Dasar ekonomi penjajah jelas menindas penduduk peribumi. Penjajah juga telah mewujudkan jurang sosial. Mereka menganggap bahawa mereka berada dalam kelas yang tersendiri. Selain itu mereka hanya layak berdampingan sesama mereka. Malah hanya bergaul dengan golongan elit tempatan yang terdiri daripada golongan bangsawan serta golongan pegawai kerajaan yang berpendidikan Barat. 19

20 Faktor lain ialah Dasar keterbukaan penjajah terhadap kemasukan imigran. Dasar ini telah menimbulkan rasa tidak puashati rakyat tempatan. Keadaan ini berlaku kerana penguasaan golongan tersebut dalam bidang ekonomi. [2m] Pengaruh agama begitu jelas dalam mencetuskan nasionalisme di Asia Tenggara. Agama telah berjaya menyatukan rakyat tempatan. Penyatuan tersebut supaya rakyat dapat menghadapi penindasan dan pengaruh kebudayaan Barat serta agama Kristian.Contohnya kemunculan Gerakan Islah di Indonesia dan di Tanah Melayu serta penubuhan Persatuan Belia Buddha (1906). Rumusannya menunjukkan peranan agama sebagai alat perpaduan.sementara golongan agama sebagai pencetus nasionalisme. Selain itu Gerakan Islah telah memperjuangkan Pan-lslamisme. Dengan ini penyatuan dunia Islam menentang penjajah Barat dilakukan. Agama Kristian yang diperkenalkan oleh Sepanyol telah menyatupadukan penduduk peribumi untuk menentang kuasa tersebut. Keadaan ini berlaku kerana penganut Kristian tempatan dianggap kelas kedua. Berbanding penganut Kristian berbangsa Sepanyol. Karya kesusasteraan di Asia Tenggara turut berperanan dalam membangkitkan nasionalisme di Asia Tenggara. Karya-karya ini merupakan media untuk menyampaikan mesej kesengsaraan dan kekecewaan terhadap penindasan penjajah. Malah telah membangkitkan kesedaran bangsa dan kecintaan terhadap tanah air. Contohnya di Filipina, novel Noli Me Tangere karya Jose Rizal telah mencetuskan gerakan nasionalisme di negara itu. Novel tersebut juga menjadi inspirasi terhadap gerakan nasionalisme di rantau Asia Tenggara. Di Indonesia, cerpen Kerikil-Kerikil Tajam dan Ke Makam Bonda karya Chairil Anuar begitu berpengaruh. Di Tanah Melayu pula, Putera Gunung Tahan karya Pak Sako adalah antara puluhan novel yang terkenal. [2m] Sistem pendidikan juga merupakan antara faktor yang mencetuskan nasionalisme. Ini adalah kerana sikap penjajah mengamalkan sikap pilih kasih dalam menyediakan kemudahan pendidikan Pihak penjajah mengutamakan sekolah yang menggunakan bahasa penjajah sebagai bahasa pengantar. Penjajah hanya memberikan pendidikan pada peringkat rendah. Malah terhad kepada golongan elit dan penduduk bandar. Misalnya, di Indonesia, anak golongan priyayi diberikan pendidikan yang tersendiri dan diasingkan daripada anak orang kebanyakan. Sikap pilih kasih yang diamalkan oleh kerajaan Belanda ini bertujuan untuk memecahkan perpaduan rakyat tempatan. Di Burma, pendidikan sekular dan pendidikan mubaligh yang diperkenalkan. Kesannya menjadi ancaman terhadap sekolah Buddha. Di Tanah Melayu pula, lepasan sekolah vernakular sukar mendapat pekerjaan berbanding lepasan sekolah Inggeris. [6m] Kemunculan golongan intelektual merupakan pencetus gerakan nasionalisme. Golongan ini yang berpeluang melanjutkan pelajaran di Barat dan di Asia Barat. Mereka 20

21 telah didedahkan dengan idea falsafah Barat dan Islam. Pengalaman mereka di Barat dan di Asia Barat telah menyedarkan golongan ini betapa pihak penjajah tidak mentadbir tanah jajahan seperti mereka mentadbir negara mereka sendiri. Golongan inilah kemudiannya yang memimpin gerakan nasionalisme setelah kembali ke tanah air. Pada peringkat awal mereka hanya menuntut taraf hidup bangsa mereka dibela. Namun akhirnya mereka meminta penjajah membebaskan negara mereka. [6m] Pengaruh media massa seperti akhbar dan majalah juga telah menyemarakkan semangat nasionalisme di Asia Tenggara. Akhbar dan majalah berupaya menyebarkan idea-idea nasionalis. Malah telah menanam perasaan antipenjajah kepada rakyat jelata. Contohnya di Vietnam,Tribune Indigene dan Cloche Felee merupakan akhbar yang berpengaruh. Di Tanah Melayu,al-Ikhwan, Saudara, Warta Malaya dan Majlis adalah antara akhbar yang utama. Pihak penjajah menganggap perkembangan media massa sebagai ancaman terhadap kepentingan politik mereka di tanah jajahan. Malah sikap mereka ini bertentangan dengan kebebasan akhbar yang diamalkan oleh mereka di negara mereka sendiri. Perkembangan dalam sistem pengangkutan dan perhubungan juga berperanan dalam kemunculan gerakan nasionalisme di Asia Tenggara. Kewujudan perkhidmatan telefon dan telegraf memudahkan hubungan di kalangan nasionalis. Pembinaan jalan kereta api dan jalan raya dapat menghubungkan kawasan-kawasan yang sebelumnya terpisah. Kesannya memudahkan rakyat dan para pemimpin bertemu. Malah memudahkan tokoh nasionalis membincangkan idea idea nasionalisme. [7m] Pengaruh luar turut mencetuskan nasionalisme di Asia Tenggara. Contohnya kejayaan Jepun menewaskan China pada tahun 1895 dan Rusia pada tahun Kejayaan tersebut telah membuka mata para nasionalis di Asia Tenggara kerana keupayaan sebuah negara kecil mengalahkan negara besar. Selain itu perjuangan Mahatma Gandhi di India menentang British. Perjuangan tokoh tersebut telah memberikan inspirasi kepada nasionalis di negara-negara Asia Tenggara. 23. a) Perkembangan nasionalisme di Asia Tenggara Buku teks T5 mukasurat 18 b) Ciri-ciri umum gerakan nasionalisme di Asia Tenggara Perkembangan nasionalisme di Asia Tenggara dapat dibahagikan kepada dua tahap. Tahap pertama merupakan penentangan masyarakat secara terbuka. Namun bersifat setempat. Malah tidak berorganisasi. Isu-isu kebudayaan, agama dan hak peribumi menjadi faktor yang mencetuskan gerakan nasionalisme pada tahap ini : Gerakan ini dipimpin oleh golongan pertengahan yang berpendidikan Barat dan Asia Barat. Para pemimpin nasionalis ini lebih 21

22 menekankan kesedaran politik daripada tindakan politik. Mereka menuntut hak-hak mereka dikembalikan. Mereka juga menuntut taraf hidup mereka dibaiki. Secara umumnya mereka tidak meminta kemerdekaan dengan segera. Tahap kedua pula merupakan gerakan nasionalisme yang lebih radikal. Tahap ini telah mempunyai organisasi yang tersusun. Perubahan ini adalah disebabkan gerakan nasionalisme tahap pertama yang lebih sederhana sifatnya itu gagal. [ 3m] Gerakan pada tahap kedua ini dipimpin oleh golongan yang berpendidikan serta berpengetahuan luas dalam bidang kebudayaan dan ilmu pengetahuan Barat. Dengan itu, mereka dapat menyedari perubahan yang diperkenalkan oleh penjajah. Malah mengetahui kesannya terhadap bangsa dan negara mereka. Matlamat perjuangan mereka lebih jelas. Di mana mereka menuntut kemerdekaan. Seterusnya ingin membentuk kerajaan sendiri yang berdaulat. 24. a) Tindak Balas Masyarakat Tempatan di Asia Tenggara b) Cara / Bentuk Penentangan Masyarakat tempatan terhadap imperialisme Barat Cara penentangan penduduk tempatan ialah menggunakan gerakan dakyah. Contohnya di Filipina, Jose Rizal telah menggunakan cara ini untuk menentang penjajah Sepanyol. Beliau mempunyai pengaruh kuat dan disokong oleh golongan pertengahan berpendidikan Barat. Gerakan dakyah juga berlaku di Vietnam. Gerakan ini dijalankan oleh Viet Nam Quang Phu Hoi (VNQPH) bagi menentang penjajah Perancis. Cara penentangan seterusnya menerusi penubuhan persatuan atau pertubuhan. Contohnya di Indonesia, pertubuhan Muhammadiyah ditubuhkan untuk menyebarkan Islam yang sebenar. Juga untuk menghindari sekularisme Barat serta agama Kristian. Di Burma, golongan sami Buddha telah menubuhkan Persatuan Belia Buddha. Tujuannya untuk mengekalkan tradisi Buddha. Selain itu untuk memajukan pendidikan rakyat Burma. Dalam pada itu, golongan sami Buddha juga telah menubuhkan Majlis Am Sangha Sametggi yang mencetuskan Pemberontakan Saya San. Muncul juga Liga Antipemisahan yang mengganggap pemisahan dengan India akan melewatkan kemerdekaan. Cara penentangan yang lain ialah dengan menubuhkan parti-parti politik yang bersifat radikal. Contohnya di Filipina, Parti Nasional Filipina berjaya memenangi pilihan raya pada tahun Kesannya Sergio Osmena telah dilantik mengetuai Dewan Perhimpunan. Kerajaan Amerika juga telah membenarkan penubuhan parti-parti politik sederhana. Di Indonesia, gerakan nasionalisme telah diperjuangkan oleh parti-parti politik radikal. Contohnya Sarekat Islam (SI), Parti Komunis Indonesia (PKI) dan Parti Nasional Indonesia (PNI). Parti-parti ini memperjuangkan kemerdekaan Indonesia walaupun secara kekerasan. Di Vietnam terdapat parti-parti politik yang radikal seperti Viet Nam 22