4. PRAKTIKUM 4.1 Pengenalan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013 2025 (PPPM) menterjemahkan keberhasilan pendidikan sebagai pembangunan model insan yang berkualiti sebagai negara ke arah mencapai taraf negara maju. Amanah ini merupakan tanggung jawab besar yang perlu dihayati oleh semua warga pendidik khususnya warga IPGM. Peranan dan komitmen padu padu diperlukan untuk menyediakan latihan bagi melahirkan bakal guru yang berkualiti untuk merealisasikan transformasi pendidikan negara seperti yang dihasrat oleh PPPM 2013 2025. Fokus transformasi dalam amalan profesional adalah untuk menyusun dan memantapkan pelaksanaan praktikum sedia ada dengan merujuk pendekatan Nexus Theory and Practices bagi merapatkan jurang antara teori dengan praktikal, khususnya ketika pelajar IPG berhadapan dengan situasi sebenar di sekolah. Melalui transformasi praktikum, IPG memperkenalkan pemantapan pelaksanaan praktikum secara bertema disamping meningkatkan kualiti pemerhatian dan pencerapan klinikal, dan menambahbaik program pementoran. 4.2 Transformasi Praktikum Transformasi Praktikum di IPG adalah berlandaskan kepada pendekatan Nexus Theory and Practices. Pendekatan Nexus Theory and Practices merapatkan jurang antara teori dengan praktis pelajar IPG dengan sekolah. Melalui pendekatan ini, pelajar akan dapat mengimbangi pengetahuan teoritikal dan praktikal pelajar dan membolehkan pemindahan pembelajaran (transfer of learning) iaitu perkara yang telah dipelajari di IPG dapat diaplikasikan ke dalam situasi sebenar di sekolah secara efektif. Melalui komuniti profesional, guru pembimbing (sekolah) dan pensyarah penyelia (IPG) perlu bekerjasama untuk mewujudkan proses kolaboratif antara sekolah dan IPG bagi memastikan pelajar mempunyai pengetahuan, kemahiran dan sokongan yang diperlukan. Perkongsian yang teguh antara sekolah dan IPG akan menjadi pemacu kepada program pendidikan guru melalui Model Enhanced Partnership (Rajah 4.1). 27
Rajah 4.1: Enhanced Partnership Model Sumber: Adaptasi National Institute of Education (2009) in Oon-Seng Tan, Woon-Chia Liu dan Ee-Ling Loo (Ed.), (2007). 4.2.1 Strategi Pelaksanaan Transformasi Praktikum IPG Strategi pemantapan praktikum melalui transformasi IPG akan dilaksanakan seperti berikut: i. melaksanakan praktikum berdasarkan konsep Nexus Theory and Practice; ii. melaksanakan program praktikum bertema; iii. memantapkan penilaian praktikum; iv. membangunkan sistem pementoran berstruktur berasaskan kompetensi; dan v. membangunkan e-praktikum. Pemantapan Praktikum dilaksanakan menggunakan kerangka konsep pendekatan Nexus Theory and Practice seperti yang digambarkan dalam Rajah 4.2 di bawah. 28
Rajah 4.2: Pendekatan Nexus Theory and Practice Dalam Pelaksanaan Praktikum di IPG 4.3 Konsep Praktikum Bertema Praktikum Bertema berfokus kepada tema-tema tertentu bagi memantapkan penguasaan dan kemahiran pelajar dalam PdP. Pelaksanaan Praktikum Bertema melibatkan empat komponen utama iaitu perancangan, pelaksanaan, amalan pedagogi masa kini, kemahiran insaniah serta refleksi dalam PdP. Setiap komponen mempunyai tema-tema yang khusus. Tema ini mengabungjalin pengetahuan dan kemahiran ke arah melahirkan insan guru yang profesional dan memiliki sahsiah guru yang unggul. Model Struktur Transformasi Praktikum Bertema seperti di Rajah 4.3 yang dicadangkan ini menekankan kemampuan pelajar untuk menterjemahkan ilmu yang diperoleh secara teoritikal di IPG kepada praktik semasa melaksanakan praktikum. Konsep Praktikum Bertema ini akan mula diperkenalkan kepada pelajar PISMP Ambilan Jun 2017. 29
Rajah 4.3: Model Struktur Praktikum Bertema IPG 4.4 Objektif Praktikum Bertema Melalui praktikum bertema, pelajar akan; i. menyepadukan teori dengan praktik PdP; ii. mengaplikasikan pelbagai strategi dan kemahiran PdP berdasarkan tema; iii. mengaplikasi kemahiran mentaksir dan menilai; iv. merancang dan melaksanakan PdP secara berpasangan dan individu mengikut tema yang telah ditentukan; v. mengenal pasti dan menyelesaikan masalah PdP; vi. memupuk sikap positif, meningkatkan jati diri, menghayati dan mengamalkan nilai-nilai profesionalisme keguruan; vii. memperkembangkan potensi diri sebagai pendidik melalui pembinaan portfolio dengan mengamalkan refleksi dan penilaian kendiri; viii. mengoptimumkan kegunaan pelbagai sumber dan teknologi dalam proses PdP; ix. menguasai kemahiran fasilitator; dan x. menguasai pelbagai strategi, perancangan dan pelaksanaan aktiviti kokurikulum berdasarkan tema. 30
4.5 Komponen Tema Dalam Praktikum Bertema IPG Praktikum dilaksanakan dalam dua fasa dan selama dua belas minggu bagi setiap fasa. Pelaksanaan Praktikum Fasa 1 memberi pendedahan kepada kesemua komponen tema. Fasa 2 pula memberi pemantapan kepada komponen tema mengikut keperluan pelajar berdasarkan rumusan praktikum Fasa 1. Perincian wajaran mengikut komponen bagi setiap fasa ditunjukkan dalam Jadual 4.1 di bawah. Jadual 4.1 Perincian Wajaran Praktikum Mengikut Komponen FASA 1 FASA 2 BIL KOMPONEN TEMA MARKAH % WAJARAN % BIL KOMPONEN TEMA MARKAH % WAJARAN % 1. BIDANG TERAS 100 55 1. BIDANG TERAS 100 55 PERANCANGAN 25 PERANCANGAN 15 PELAKSANAAN 25 PELAKSANAAN 15 AMALAN PEDAGOGI 10 AMALAN PEDAGOGI 20 MASA KINI MASA KINI KEMAHIRAN INSANIAH 10 KEMAHIRAN INSANIAH 20 REFLEKSI 30 REFLEKSI 30 2. BIDANG ELEKTIF 100 30 2. BIDANG ELEKTIF 100 30 TERAS TERAS PERANCANGAN 25 PERANCANGAN 15 PELAKSANAAN 25 PELAKSANAAN 15 AMALAN PEDAGOGI 10 AMALAN PEDAGOGI 20 MASA KINI MASA KINI KEMAHIRAN INSANIAH 10 KEMAHIRAN INSANIAH 20 REFLEKSI 30 REFLEKSI 30 3. KOKURIKULUM PERANCANGAN PELAKSANAAN AMALAN PEDAGOGI MASA KINI KEMAHIRAN INSANIAH REFLEKSI 4. REFLEKSI PERTENGAHAN PRAKTIKUM 100 25 25 10 10 30 10 3. KOKURIKULUM PERANCANGAN PELAKSANAAN AMALAN PEDAGOGI MASA KINI KEMAHIRAN INSANIAH REFLEKSI 100 25 25 10 10 30 10 100 5 4. REFLEKSI 100 5 PERTENGAHAN PRAKTIKUM JUMLAH 100 JUMLAH 100 31
4.5.1 Perancangan Dalam tema perancangan, pelajar perlu menyediakan Rancangan Semester, Rancangan Mingguan dan Rancangan Pengajaran Harian (RPH) mengikut format yang ditetapkan oleh IPG sebelum melaksanakan pengajaran. Dalam penyediaan RPH, pelajar perlu menitikberatkan kepada empat fasa seperti yang berikut; i. Pengenalan ii. Permulaan iii. Perkembangan pengajaran iv. Penutup Dalam perancangan fasa-fasa tersebut, terdapat tema yang boleh dijadikan fokus penyeliaan oleh pensyarah penyelia dan guru pembimbing dengan pelajar. Tema adalah seperti yang dicadangkan beserta dengan wajaran dalam Jadual 4.2 di bawah: Jadual 4.2 Senarai Tema Dalam Komponen Perancangan Dengan Wajaran KOMPONEN ASPEK TEMA PERINCIAN FASA 1 FASA 2 PENGENALAN - Hasil pembelajaran - Isi pelajaran PERANCANGAN PdP (Penyediaan PERMULAAN Set induksi RPH) PENGENALAN PERMULAAN PERKEMBANGA N PENGAJARAN PENUTUP PERKEMBANGAN PENGAJARAN - Strategi pengajaran pembelajaran - Kesesuaian aktiviti dengan strategi - Sumber pengajaran pembelajaran - Unsur Kemahiran Berfikir Aras Tinggi - Elemen Merentas Kurikulum 25% 15% PENUTUP 32
4.5.2 Pelaksanaan Pelajar perlu melaksanakan sesi PdP berdasarkan RPH yang disediakan. Pelaksanaan PdP akan melibatkan fasa-fasa berikut; i. Permulaan ii. Perkembangan pengajaran iii. Penutup Dalam pelaksanaan fasa-fasa tersebut, terdapat tema yang boleh dijadikan fokus penyeliaan dan bimbingan kepada pelajar. Tema yang dicadangkan beserta dengan wajaran ditunjukkan dalam Jadual 4.3 dibawah: Jadual 4.3 Senarai Tema Dalam Komponen Pelaksanaan Dengan Wajaran FASA KOMPONEN ASPEK TEMA PERINCIAN 1 PERMULAAN Set Induksi FASA 2 PERKEMBANGAN PENGAJARAN - Langkah-langkah pengajaran - Aktiviti pengajaran - Perbezaan individu murid - Kepelbagaian aktiviti 25% 15% PELAKSANAAN PdP PENUTUP PENCAPAIAN HASIL PEMBELAJARAN PERMULAAN PERKEMBANGAN PENUTUP PENTAKSIRAN - Memantau pembelajaran murid. - Memberi maklumbalas terhadap respon murid. - Penilaian pembelajaran - Menyimpan rekod markah murid. PENGURUSAN BILIK DARJAH 33
- Persekitaran pembelajaran - Peluang pembelajaran - Rutin dan peraturan PENGLIBATAN MURID PENGGUNAAN SUMBER PENGAJARAN PEMBELAJARAN APLIKASI KBAT PENERAPAN NILAI 4.5.3 Amalan Pedagogi Masa Kini Selain proses pengajaran yang melibatkan perancangan, pelaksanaan dan refleksi, pelajar juga didedahkan dengan amalan pedagogi masa kini yang boleh meningkatkan kualiti PdP pelajar. Contoh amalan pedagogi masa kini disenaraikan dalam Jadual 4.4. Jadual 4.4 Senarai Contoh Tema Dalam Amalan Pedagogi Masa Kini dan Wajarannya KOMPONEN ASPEK TEMA FASA 1 FASA 2 Contoh: AMALAN PEDAGOGI MASA KINI Kompetensi 4C / 6C (Creative, Critical, Collaboration, Communication, Character, Citizenship) Pembelajaran Terarah Kendiri Pembelajaran Koperatif Pembelajaran Inkuiri-Penemuan Pembelajaran Penerokaan Pembelajaran Kontekstual Terarah Pembelajaran Berasaskan Projek Pembelajaran Berasaskan Penyelesaian Masalah Pembelajaran berasaskan otak (Brain Based Learning) 10% 20% 34
Pelajar boleh berbincang dengan pensyarah penyelia dan guru pembimbing tentang tema berkaitan amalan pedagogi masa kini yang ingin diberi tumpuan sama ada dalam Fasa 1 atau Fasa 2. Jadual 4.4 di atas adalah senarai contoh perincian tema-tema yang boleh dijadikan fokus untuk penyeliaan pelajar. 4.5.4 Kemahiran Insaniah Kemahiran Insaniah (KI) merangkumi kemahiran generik seperti kemahiran komunikasi, pemikiran kritis dan kemahiran penyelesaian masalah, kemahiran sosial-kerja berpasukan, pembelajaran sepanjang hayat dan pengurusan maklumat, kemahiran keusahawanan, etika dan moral profesional, serta kemahiran kepimpinan. Kemahiran tersebut perlu dikuasai oleh graduan untuk memenuhi tuntutan keperluan pekerjaan di pelbagai sektor sama ada di dalam atau luar negara. Graduan yang memiliki kemahiran tersebut akan lebih berketerampilan serta mampu berdaya saing dalam sektor pekerjaan dan seterusnya menjadi modal insan kelas pertama yang dapat menyumbang kepada kemajuan organisasi dan pembangunan negara. Sehubungan dengan itu, semasa praktikum pelajar boleh memilih salah satu kemahiran insaniah yang disenaraikan dalam Jadual 4.5 untuk dijadikan fokus penyeliaan. Jadual 4.5 Senarai Tema Dalam Kemahiran Insaniah Dengan Wajaran KOMPONEN ASPEK TEMA FASA 1 FASA 2 KEMAHIRAN INSANIAH Kemahiran Komunikasi Pemikiran Kritis dan Kemahiran Penyelesaian Masalah Kemahiran Sosial Kerja Berpasukan Pembelajaran Sepanjang Hayat dan Pengurusan Maklumat Kemahiran Keusahawanan Etika dan Moral Profesional Kemahiran Kepimpinan 10% 20% 35
4.5.5 Refleksi Selepas pelaksanaan PdP, pelajar perlu membuat penulisan refleksi berdasarkan isu atau masalah kritikal semasa perancangan serta pelaksanaan PdP. Penulisan refleksi boleh dibuat seperti yang berikut; i. Refleksi ke atas tindakan; ii. Refleksi semasa tindakan; dan iii. Refleksi untuk tindakan Semasa pasca penyeliaan atau bimbingan, pelajar boleh berbincang dengan pensyarah atau guru pembimbing untuk menentukan tema yang perlu diberi perhatian semasa penulisan reflektif. Jadual 4.6 di bawah menunjukkan aspek tema dalam amalan refleksi dan wajaran setiap tema tersebut. Jadual 4.6 Senarai Tema Dalam Komponen Refleksi Dengan Wajaran Komponen Aspek Tema Fasa 1 Fasa 2 Catatan refleksi selepas PdP Refleksi Pemikiran reflektif (Penulisan jurnal) Pembinaan portfolio 30% 30% Refleksi Pertengahan Praktikum 5% 5% 4.5.6 Kokurikulum Selain daripada pengajaran di dalam kelas, pelajar juga perlu melibatkan diri untuk mengendalikan aktiviti kokurikulum. Oleh yang demikian, perancangan kokurikulum perlu disediakan mengikut tempoh mereka menjalani praktikum. Pelibatan pelajar dalam kokurikulum akan diselia untuk kedua-dua fasa praktikum. Pelajar boleh berbincang dengan pensyarah atau guru pembimbing untuk memilih tema yang akan difokuskan semasa penyeliaan tersebut. Tema dalam kokurikulum adalah seperti yang disenaraikan dalam Jadual 4.7 di bawah. 36
Jadual 4.7 Senarai Tema Dalam Komponen Kokurikulum Dengan Wajaran Ko-Kurikulum Komponen Aspek Tema Fasa 1 Fasa 2 PERMULAAN Permainan - Set Induksi PERKEMBANGAN Olahraga Perancangan PENGAJARAN - Aplikasi Kemahiran Pelaksanaan - Penguasaan Kemahiran Unit Beruniform Amalan Pedagogi Masa Kini - Pengelolaan aktiviti - Penilaian 10% 10% Kemahiran Insaniah PENUTUP Refleksi - Rumusan pengajaran - Refleksi Persatuan KEJURULATIHAN PENGANJURAN 4.6 Penilaian Pelaksanaan Praktikum Bertema IPG Proses bimbingan dan penyeliaan praktikum Fasa 1 dan Fasa 2 melibatkan pensyarah penyelia dan guru pembimbing teras dan elektif. Lawatan sosial mengantikan komponen pra penyeliaan yang dilaksanakan dalam amalan praktikum semasa. Lawatan sosial hanya dilaksanakan oleh pensyarah penyelia teras sahaja. Lawatan sosial dilaksanakan untuk mewujudkan hubungan (rapport) antara pensyarah penyelia, guru pembimbing, pengurusan sekolah dan pelajar. Penilaian praktikum dilaksanakan semasa penyeliaan. Pemantapan penilaian praktikum melibatkan pertambahan bilangan penilaian bagi bidang teras dan elektif. Penilaian praktikum bagi bidang teras dilaksanakan sebanyak tiga kali dengan sekali kali penyeliaan bersama dengan guru pembimbing. Penilaian praktikum bidang elektif teras pula adalah sebanyak dua kali dengan sekali penyeliaan bersama guru pembimbing, manakala penilaian untuk bidang kokurikulum dilaksanakan sekali sepanjang tempoh praktikum. 37
Untuk mengukuhkan aspek penilaian, proses bimbingan dilaksanakan sepanjang praktikum melalui bimbingan secara bersemuka (face to face) dan dalam talian (maya). Bimbingan bersemuka (face to face) dilaksanakan sebanyak sekali bagi bidang teras, elektif dan kokurikulum. Pelaksanaan bimbingan secara bersemuka memerlukan pensyarah penyelia hadir dan membimbing pelajar di sekolah. Bimbingan dalam talian (maya) dilaksanakan sebanyak tiga kali bagi bidang teras dan dua kali bagi bidang elektif dan sekali untuk bidang kokurikulum. Pelajar dikehendaki memuatnaik Rancangan Pengajaran Mingguan, Rancangan Pengajaran Harian, lampiran aktiviti dan akhir sekali refleksi bagi sesi PdP minggu mengikut jadual yang telah ditetapkan oleh Unit Praktikum. Pensyarah penyelia dikehendaki menyemak bahan yang telah dimuatnaik dan memberi bimbingan bagi mengatasi masalah atau persoalan yang dikemukakan oleh pelajar. IPG dikehendaki melaksanakan sesi refleksi pertengahan praktikum ketika pelajar menjalani praktikum. Pengisian bagi sesi refleksi pertengahan praktikum ini melibatkan pembentangan pengalaman pelajar ketika mereka menjalani praktikum. Sesi refleksi ini melibatkan pertemuan antara pelajar, pensyarah penyelia dan pihak pengurusan praktikum yang diadakan pada masa dan tempat yang ditetapkan. Pelajar diharapkan akan dapat berkongsi pengalaman semasa menjalani praktikum dan memberikan pandangan serta pendapat yang membina. Pelajar juga digalakkan untuk menyatakan pendapat terhadap penyeliaan dan bimbingan yang telah mereka peroleh. Pembentangan ini merangkumi refleksi semasa praktikum di mana pelajar menghubungkait antara teori yang telah dipelajari di IPG dengan pengalaman mengajar semasa praktikum. Aktiviti ini membolehkan pelajar membuat rumusan antara teori dan praktik. Pelaksanaan sesi ini menyokong pendekatan Nexus Theory and Practices. Kaedah dan perincian pembentangan portfolio ini adalah tertakluk kepada IPG. 4.7 Pementoran Berstruktur Konsep pementoran dalam konteks praktikum IPG merupakan satu proses yang kompleks dan mengandungi pelbagai dimensi dalam membimbing, mengajar, mempengaruhi dan memberi sokongan kepada pelajar. Secara umumnya tugas mentor adalah untuk memimpin, membimbing, dan menasihati guru yang baharu dan kurang pengalaman untuk menghadapi suatu suasana kerja berdasarkan perkongsian pengalaman dan maklumat. Sementara itu program pementoran dalam praktikum di IPG memberi peluang kepada pensyarah yang berpengalaman untuk 38
membimbing, memberikan sokongan secara personal dan profesional ke arah perkembangan pelajar melalui refleksi dan kolaboratif. Pementoran berstruktur memerlukan model pementoran yang terancang dari aspek strategi perkembangan kompetensi mentor, pemindahan pengetahuan, penilaian, peta kurikulum praktikum yang khusus, sumber dan alat bantu yang sesuai. Kerangka Pementoran Berstruktur Berasaskan Kompetensi dibahagikan kepada tiga peringkat iaitu input, proses dan hasil seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.4. Rajah 4. 4: Kerangka Bimbingan Praktikum Sumber : Adaptasi daripada Model Bimbingan Praktikum, Syed Ismail Syed Mustapa, Tesis Doktor Falsafah, UKM, 2014 Berdasarkan Rajah 4.4, pada peringkat input, terdapat lima kompetensi utama yang perlu dikuasai oleh pensyarah penyelia dan guru pembimbing iaitu; i. Kemahiran Penyeliaan Klinikal; ii. Kemahiran Pemerhatian Bertema; iii. Kemahiran Bimbingan Bertema; iv. Kemahiran Refleksi; dan 39
v. Kemahiran Menilai dan Memberi Maklum Balas. 4.8 e- Praktikum e-praktikum yang dihasilkan dalam melaksanakan penyeliaan latihan praktik secara atas talian telah dibangunkan bagi mempraktikkan konsep penyeliaan klinikal. Penyeliaan klinikal merupakan satu proses penyeliaan yang merangkumi prapemerhatian, pemerhatian pengajaran secara langsung, pengumpulan data dari pemerhatian, penganalisisan tingkah laku mengajar dan aktiviti untuk meningkatkan mutu pengajaran. e-praktikum dihasilkan bagi menyokong proses penyeliaan klinikal seperti yang berikut; Sidang PraPemerhatian Pemerhatian Analisis Sidang Pasca Pemerhatian Analisis Sidang Pasca Pemerhatian e-praktikum merupakan portal yang akan menempatkan sistem bimbingan dan penilaian praktikum IPG yang dikenali MyPoroms. e-praktikum akan ditempatkan di pusat pengkalan data KPM dan dikawal selia sepenuhnya oleh pegawai IPG Tugas utama meraka adalah memastikan agar e-praktikum berjalan dengan baik, lancar dan selamat. Setiap kampus mempunyai Uniform Resource Locator (URL) secara berasingan dan bertanggungjawab terhadap sistem masing-masing. 4.9 Objektif Praktikum Melalui praktikum, pelajar dapat: 4.9.1 Menyepadukan teori dengan amali PdP. 4.9.2 Mengaplikasikan pelbagai strategi dan kemahiran pdp. 4.9.3 Mengaplikasi kemahiran mentaksir dan menilai. 4.9.4 Merancang dan melaksanakan PdP secara berpasangan dan individu mengikut tema yang telah ditentukan 4.9.5 Mengenal pasti dan menyelesaikan masalah PdP berdasarkan tema yang telah ditetapkan 4.9.6 Memupuk sikap positif, meningkatkan jati diri, menghayati dan mengamalkan nilai-nilai profesionalisme keguruan. 4.9.7 Memperkembangkan potensi diri sebagai pendidik melalui pembinaan portfolio dengan mengamalkan refleksi dan penilaian kendiri. 40
4.9.8 Mengoptimumkan kegunaan pelbagai sumber dan teknologi dalam proses PdP. 4.9.9 Menguasai kemahiran fasilitator. 4.9.10 Menguasai pelbagai strategi, perancangan dan pelaksanaan aktiviti kokurikulum. 4.10 Kaedah Pelaksanaan Praktikum 4.10.1 Penempatan Pelajar 4.10.1.1 Pelajar telah menyempurnakan setiap fasa PBS mengikut struktur program yang telah ditetapkan. Sila rujuk Jadual 1.2. 4.10.1.2 Penempatan pelajar di sekolah kelolaan KPM dan agensi luar perlu dibuat secara permuafakatan antara IPG, JPN dan agensi yang terlibat. 4.10.1.3 Penempatan pelajar ditempatkan mengikut tagging mengikut surat tawaran. 4.10.1.4 Pelajar boleh ditempatkan di sekolah yang bukan mengikut tagging jika bilangan dan lokasi sekolah berkenaan tidak dapat memenuhi keperluan dan syarat praktikum. 4.10.1.5 Tempoh pelaksanaan praktikum adalah seperti ditetapkan dalam struktur program. Sila rujuk Jadual 1.2. 4.10.2 Bilangan Waktu Mengajar 4.10.2.1 Minimum sepuluh waktu mengajar seminggu. 4.10.2.2 Gabungan jumlah waktu mengajar seminggu maksimum dua belas waktu mengajar seminggu (Bidang Teras: 6-10 waktu dan Elektif Teras: 2-4 waktu). 4.10.2.3 Pelajar wajib mengajar kursus Bidang Teras dan satu kursus Elektif Teras. 4.10.2.4 Pengajaran berpasangan perlu dijalankan sekurang-kurangnya dua kali pada setiap peringkat praktikum. 4.10.3 Panduan Penyelia 4.10.3.1 Penyeliaan hendaklah berasaskan pencerapan klinikal. 4.10.3.2 Bimbingan berterusan perlu diamalkan sepanjang praktikum. 4.10.3.3 Penilaian hanya dibuat selepas bimbingan diberikan. 41
4.10.3.4 Pemetaan Penyeliaan dan Bimbingan Praktikum Fasa 1 dan 2 dapat dirumuskan seperti dalam Jadual 4.8 Jadual 4.8 Pemetaan Bimbingan dan Penyeliaan Praktikum Fasa 1 dan 2 4.10.4 Rumusan Agihan Lawatan Sosial, Bimbingan, Kolaboratif dan penyeliaan Fasa 1 dan 2 Jadual 4.9 Agihan Lawatan Sosial, Bimbingan, Kolaboratif dan Penyeliaan Praktikum Fasa 1 dan 2 42
4.11 Agihan dan Wajaran Bagi Penyeliaan, Bimbingan Serta Markah Mengikut Fasa Praktikum A. Agihan Penyeliaan Praktikum bagi Fasa 1 dan 2 adalah seperti jadual berikut: Jadual 4.10 Agihan Penyeliaan Praktikum Fasa 1 dan 2 Praktikum Mata Pelajaran IPG Sekolah Bilangan Penyeliaan Fasa 1 dan Fasa 2 Bidang Teras 2 + 1 (Bersama) 1(Bersama) 3 Elektif Teras 1 + 1 (Bersama) 1(Bersama) 2 Kokurikulum 1-1 B. Rumusan keseluruhan bimbingan praktikum bagi Fasa 1 dan 2 adalah seperti jadual berikut: Jadual 4.11 Rumusan Keseluruhan Bimbingan Praktikum Fasa 1 dan 2 Praktikum Kursus IPG/ Sekolah Lawatan Sosial Bimbingan f2f ( Bersemuka ) Bimbingan Maya Bilangan Bimbingan Bidang Teras 1 1 3 4 FASA 1 dan FASA 2 Bidang Elektif IPG - 1 2 3 Ko-kurikulum - 1 1 2 Bidang Teras - 4-4 Bidang Elektif Sekolah - 3-3 Ko-kurikulum - - - - C. Wajaran markah untuk setiap fasa praktikum adalah seperti jadual berikut: Jadual 4.12 Wajaran Markah Antara Bidang Teras, Elektif dan Kokurikulum Fasa Bidang Teras Bidang Elektif Bidang Kokurikulum Refleksi (Semasa Pertengahan Praktikum) Jumlah FASA 1 dan FASA 2 55% 30% 10% 5% 100 43
D. Perincian wajaran penyeliaan praktikum keseluruhan adalah seperti jadual berikut: Jadual 4.13 Wajaran Penyeliaan Praktikum Keseluruhan FASA KURSUS IPG SEKOLAH WAJARAN Lawatan Sosial Tiada Bidang Teras (55%) Penyeliaan 1 (10%) Penyeliaan 2 (15%) Bimbingan Bimbingan 55% FASA 1 dan FASA 2 Bidang Elektif (30%) Ko Kurikulum (10%) Penyeliaan Bersama (30%) Penyeliaan 1 (10%) Penyeliaan Bersama (20%) Penyeliaan Bersama Bimbingan Penyeliaan Bersama 30% Penyeliaan 1 (10%) - 10% Refleksi Pertengahan Praktikum 5 % JUMLAH 100% 4.12 Pelaksanaan Praktikum Pendidikan Khas 4.12.1 Penempatan pelajar-pelajar Pendidikan Khas Masalah Pembelajaran, Pendidikan Khas Masalah Pendengaran dan Pendidikan Khas Masalah Penglihatan akan ditempatkan di Program Pendidikan Khas Integrasi (PPKI) dan Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas (SKPK). 4.12.2 Panduan Penyeliaan bagi Program Pendidikan Khas Masalah Pembelajaran, pelajar dikehendaki mengajar sekurang-kurangnya satu kursus Bidang Teras mengikut ketetapan berikut dan satu kursus Elektif Teras.(Rujuk Jadual 4.14) 44
Jadual 4.14 Agihan Penyeliaan dan Mata Pelajaran pendidikan Khas TAHAP Program Kursus Bil. Waktu Tahap 1 (Tahun 1, 2 dan 3) Tahap 2 (Tahun 4, 5 dan 6) PPKI SKPK SKPK PPKI SKPK PPKI SKPK PPKI BidangTeras Bahasa Melayu Matematik Bahasa Inggeris Elektif Teras (semua mata pelajaran sekolah) Pengurusan Kehidupan Pengurusan Diri Pengurusan Tingkah Laku Terapi Rekreasi RBT BidangTeras Bahasa Melayu Matematik Bahasa Inggeris Elektif Teras (semua mata pelajaran sekolah) Pengurusan Kehidupan Pengurusan Diri Pengurusan Tingkah Laku Terapi Rekreasi RBT 45 6 10 2-4 6-10 2-4 4.12.3 Pelajar Pendidikan Khas Masalah Pembelajaran, Pendidikan Khas Masalah Pendengaran dan Pendidikan Khas Masalah Penglihatan dikehendaki melaksanakan pengajaran penuh di kelas Pendidikan Khas bagi kursus Bidang Teras dan Elektif Teras dan kokurikulum di Program Pendidikan Khas Integrasi (PPKI) dan Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas (SKPK). 4.12.4 Sekiranya subjek Elektif Teras pelajar bersamaan dengan subjek Bidang Teras, maka pelajar boleh memilih subjek lain sebagai gantian Elektif Teras di Program Pendidikan Khas Integrasi (PPKI) dan Sekolah Kebangsaan Pendidikan Khas (SKPK). Jika Elektif Teras yang diambil tidak dapat dipenuhi oleh pihak sekolah, maka pelajar tersebut perlu mengajar mana-mana subjek Elektif Teras lain yang ada di PPKI atau SKPK.
4.12.5 Pelajar Pendidikan Khas Masalah Pendengaran dan Pendidikan Khas Masalah Penglihatan akan menjalani praktikum di kedua-dua kategori sekolah iaitu pada Fasa 1 di PPKI manakala Fasa 2 di SKPK dan sebaliknya. 4.12.6 Pelajar akan diselia serta dinilai subjek Bidang Teras dan subjek Elektif Teras yang sama bagi sepanjang tempoh praktikum. Jika pelajar mengajar lebih dari satu subjek sama ada dalam Bidang Teras atau Elektif Teras, pelajar dan penyelia akan berbincang untuk memutuskan subjek yang dipilih. 4.12.7 Pelajar Bidang Teras Pendidikan Khas Masalah Pembelajaran dikehendaki menjalankan ujian diagnostik (Bahasa Melayu dan Matematik) serta penilaian alternatif yang sesuai (senarai semak dan analisis dokumen) terlebih dahulu sebelum merancang pengajaran dan pembelajaran. 4.12.8 Pelajar Pendidikan Khas Masalah Pembelajaran dikehendaki merancang, melaksana dan menilai satu Rancangan Pendidikan Individu (RPI) dalam bidang teras ke atas seorang murid pada setiap peringkat praktikum. 4.13 Pelaksanaan Kokurikulum 4.13.1 Pelajar wajib melaksanakan aktiviti kokurikulum minimum 1 jam seminggu. 4.13.2 Pensyarah Elektif Teras bertanggungjawab membuat bimbingan dan penyeliaan kokurikulum seperti jadual penyeliaan. 4.13.3 Pelajar perlu melaksanakan sekurang-kurangnya satu aktiviti kokurikulum dalam mana-mana komponen kokurikulum sama ada kelab dan persatuan, sukan dan permainan atau unit beruniform di peringkat sekolah. 4.13.4 Menyediakan satu (1) RPH Kokurikulum yang lengkap bagi mana-mana komponen pada setiap kali pelaksanaan. 4.14 Syarat Taksiran Prestasi Pelajar dalam Praktikum 4.14.1 Asas taksiran untuk menetapkan prestasi pelajar adalah berdasarkan kepada bimbingan dan penilaian formatif dan sumatif. 4.14.2 Penilaian formatif dibuat secara berterusan oleh guru pembimbing dan pensyarah penyelia menggunakan borang bimbingan. 4.14.3 Pensyarah penyelia dan guru pembimbing akan membuat rumusan prestasi pelajar menggunakan Borang Penilaian Praktikum. 46
4.14.4 Penilaian Praktikum pelajar dalam praktikum dibuat berasaskan kepada komponen-komponen yang dinyatakan dalam Jadual 4.3a dan Jadual 4.3b. 4.15 Penentuan Cemerlang Praktikum 4.15.1 Markah Bidang Teras dan Elektif Teras mestilah 90% ke atas 4.15.2 Pelajar yang mendapat markah 90% dan ke atas untuk kedua-dua kursus perlu direntas cemerlang (Rujuk Lampiran D). 4.15.3 Kedua-dua Bidang Teras dan Elektif Teras akan direntas secara berasingan. 4.15.4 Sekiranya mana-mana satu kursus direntas dan didapati tidak mencapai tahap cemerlang, maka rentas cemerlang untuk kursus yang kedua tidak perlu dibuat dan gabungan markah kursus tersebut akan diturunkan kepada 89%. 4.15.5 Bagi markah 90% ke atas tetapi tidak dilaporkan untuk rentasan akan diturunkan pada markah 89%. 4.15.6 Penilaian rentasan adalah muktamad. 4.15.7 Pencalonan dibuat 3 minggu sebelum praktikum tamat. 4.15.8 Menunjukkan sikap positif terhadap profesion keguruan. 4.16 Refleksi Pertengahan Praktikum(RPP) 4.16.1 Pelajar wajib mengikut RPP dan sebagai prasyarat untuk lulus praktikum. 4.16.2 RPP perlu diselesaikan sebelum tamat tempoh praktikum. 4.16.3 RPP perlu diselesaikan sebelum tamat tempoh praktikum. 4.16.4 Pensyarah bidang teras sebagai panel penilai bertanggungjawab mengendalikan RPP. Antara tanggungjawabnya ialah: Menilai pembentangan pelajar Masukkan markah secara atas talian. Memastikan kehadiran pelajar. Memastiakan semua pelajar melaksanakan pembentangan RPP. Mengisi markah RPP secara atas talian dan menyerahkan borang penilaian RPP kepada Unit Praktikum 4.16.5 Jabatan Akademik yang berkenaan bertanggungjawab Menguruskan penyediaan tempat pembentangan. Menguruskan jadual pembentangan pelajar Memastikan keberadaan dan kehadiran pensyarah penyelia 4.16.6 Proses pelaksanaan Pelaksanaan RPP dijalankan oleh IPG masing-masing 47
Tempoh pelaksanaan RPP dilaksanakan dalam tempoh 2 hari secara berkumpulan. Tempoh pembentangan Pembentang RPP adalah selama 30 minit (15 minit membentang dan 15 minit sesi soal jawab) Pensyarah penyelia akan dilantik sebagai penilai penilai. Antara tanggungjawab panel penilai ialah: a) Bertanggungjawab membuat penilaian pembentang. b) Berada sepanjang tempoh penilaian pembentangan. c) Penilaian dibuat oleh panel penilai dan penyelarasan markah antara panel perlu dilaksanakan selepas tamat sesi pembentangan. d) Dokumen yang berkaitan dengan pembentang RPP perlu diserahkan kepada pensyarah penyelia pelajar berkenaan. e) Markah akhir RPP dimasukkan oleh pensyarah penyelia masing-masing secara atas talian selewat-lewatnya pada minggu ke-8. 4.17 Prosedur Rentasan Cemerlang 4.17.1 Melengkapkan borang pencalonan cemerlang praktikum dan menyerahkan borang pencalonan beserta Borang PR1, PR2 dan Jadual Waktu Pelajar pada minggu ke sembilan. 4.17.2 Unit Praktikum melantik dua orang pensyarah perentas dan salah seorang pensyarah perentas mestilah terdiri daripada pensyarah bidang dan seorang daripada jabatan yang berkecuali. 4.17.3 Perentas melaksanakan rentasan berdasarkan dokumen pencalonan yang lengkap 4.17.4 Keputusan rentasan perlu diserahkan kepada Unit Praktikum dengan kadar segera selepas selesai proses rentasan. 4.17.5 Perlu rujuk Instrumen rentasan cemerlang utk tambah baik 4.18 Kes Gagal Praktium 4.18.1 Pelajar yang gagal praktikum perlu disahkan oleh JKIAPIPG. 4.18.2 Laporan kes berpotensi gagal perlu dilaporkan oleh pensyarah penyelia kadar segera untuk tindakan Unit Praktikum. 4.18.3 Melaksanakan rentasan kes gagal (Rujuk Lampiran D). 4.18.4 Pelajar boleh digagalkan berdasarkan kepada syarat-syarat berikut: Pelajar tidak memenuhi syarat-syarat seperti disenaraikan dalam kategori lulus. 48
Pelajar menunjukkan sikap negatif dan tidak mematuhi teguran dan bimbingan yang diberikan dari semasa ke semasa, walaupun telah diberi amaran bertulis sebanyak tiga kali atas kesalahan sama sepanjang tempoh praktikum. Tidak memenuhi kehadiran praktikum Pelajar tidak menulis Rancangan Pengajaran Harian (RPH) Pelajar tidak menulis Jurnal Reflektif Mingguan Melanggar mana-mana peraturan di bawah Akta 174 dan disabitkan kesalahan. 4.18.5 Pelajar yang gagal praktikum diberi peluang mengulang sekali sahaja bagi setiap fasa praktikum (tertakluk kepada syarat-syarat pengijazahan dan tidak melebihi tempoh pengajian maksimum 10 semester). 4.18.6 Kes Gagal dan Mengulang 4.18.6.1 Pelajar yang gagal praktikum disebabkan oleh masalah disiplin dan dilibatkan dengan Akta 174 akan mengulang keseluruhan praktikum dan hanya layak memperoleh gred maksimum C. 4.18.6.2 Pelajar yang mengulang praktikum dengan sebab-sebab yang dibenarkan oleh Rektor/Pengarah IPG layak memperoleh gred seperti status asal. Contoh:- Sakit berterusan Kes-kes yang khas mendapat kebenaran Pengarah/Rektor Bencana alam Menyertai Misi Negara 4.19 Prosedur Rentasan Gagal 4.19.1 Melengkapkan borang pencalonan gagal praktikum bersama Laporan Kes Gagal (Rujuk Lampiran 2-6). 4.19.2 Unit Praktikum akan melantik 2 org perentas 4.19.3 Perentas akan melaksanakan rentasan berdasarkan Laporan Kes Gagal. 4.19.4 Keputusan rentasan perlu diserahkan kepada Unit Praktikum dengan kadar segera selepas selesai proses rentasan. 49
4.20 Penangguhan Praktikum 4.20.1 Penangguhan praktikum tertakluk kepada keputusan yang dibuat oleh JKIAPIPG. Permohonan penangguhan hendaklah dibuat kepada Pengarah IPG. 4.20.2 Penangguhan praktikum tidak boleh melebihi satu tahun selepas tamat tempoh pengajian atau tertakluk kepada keputusan Senat IPG. 4.20.3 Praktikum yang tertangguh perlu disempurnakan sebelum pelajar menjalani Internship. 4.20.4 Pelajar mesti melaporkan diri ke IPG asal mereka selepas tamat tempoh penangguhan yang dipohon untuk meneruskan praktikum. 4.20.5 Pelajar tidak dibenarkan bertukar pusat latihan dan diletakkan di bawah bimbingan dan penyeliaan IPG asal masing-masing kecuali mendapat kelulusan Pengarah IPG. 4.21 Ketidakhadiran Praktikum Perkara atau urusan yang membolehkan ketidakhadiran pelajar hanya dengan kebenaran Pengarah IPG tetapi tidak melebihi 30% daripada jumlah hari praktikum dinyatakan seperti yang berikut: 4.21.1 Pelajar sakit atau cedera dan disahkan oleh pegawai perubatan. 4.21.2 Menjadi saksi atau terlibat dalam perbicaraan kes mahkamah. 4.21.3 Ahli keluarga terdekat (Rujuk pada pekeliling Perkhidmatan Awam) meninggal dunia dengan disertakan sijil kematian. 4.21.4 Peristiwa di luar jangkaan atau hal-hal kecemasan. 4.21.5 Sebab-sebab lain yang diberi kebenaran oleh Pengarah IPG dengan mengisi borang seperti dalam Lampiran C. 4.21.6 Kes-kes lain yang tertakluk kepada pekeliling perkhidmatan yang sedang berkuat kuasa. 4.21.7 Pelajar tidak dibenarkan melibatkan diri dalam aktiviti luar sepanjang tempoh praktikum kecuali dengan kebenaran rektor dan pengarah kampus. 4.22 Tindakan bagi Kehadiran Kurang 100% 4.22.1 Tindakan bagi kehadiran yang kurang daripada 100% dengan kebenaran adalah seperti ditunjukkan dalam Jadual 4.2. 50
Jadual 4.2 Tindakan bagi Kes Kehadiran Praktikum/Internship Kurang daripada 100% Peratus Kehadiran 90% ke atas Tindakan JKIPIPG/JKIAPIPG akan menentukan sama ada pelajar perlu melengkapkan kehadiran. 70% - 89.9% Pelajar wajib melengkapkan kehadiran. Kurang daripada 70% Pelajar wajib mengulang keseluruhan. 4.22.2 Kehadiran yang kurang daripada 100% tanpa sebab atau tanpa kebenaran, kes ini akan dirujuk kepada Jawatankuasa Tatatertib IPG untuk diambil tindakan. 4.23 Tugas dan Tanggungjawab Unit Praktikum / Amalan Profesional 4.23.1 Melaksanakan dasar praktikum yang diputuskan oleh IPGM. 4.23.2 Merancang dan menyediakan Jadual Kerja Pelaksanaan Praktikum. 4.23.3 Menguruskan surat pelantikan guru pembimbing dengan pihak JPN. 4.23.4 Merancang dan menguruskan penempatan pelajar dan pensyarah penyelia. 4.23.5 Merancang dan menguruskan maklumat / taklimat pengurusan praktikum kepada pelajar, pensyarah penyelia dan pihak sekolah. 4.23.6 Merancang dan menguruskan kursus pementoran untuk pensyarah penyelia dan guru pembimbing mengikut keperluan. 4.23.7 Memastikan kelancaran pelaksanaan praktikum. 4.23.8 Menguruskan pengumpulan dan penyimpanan dokumen dan rekod praktikum. 4.23.9 Melaksanakan sesi refleksi praktikum selepas tamat tempoh praktikum. 4.23.10 Membuat analisis dan rumusan refleksi praktikum. 4.23.11 Membentangkan kehadiran dan keputusan praktikum untuk disahkan oleh JKIPIPG/JKIAPIPG sebelum diserahkan kepada Unit Peperiksaan dan Penilaian. 4.23.12 Menyediakan dokumen dan laporan kes-kes Praktikum untuk dibawa ke JKIAPIPG. 4.23.13 Menghantar Minit Mesyuarat JKIAPIPG kepada IPGM. 4.23.14 Membantu Unit Kewangan IPG menguruskan Borang Tuntutan Elaun Guru Pembimbing. 4.23.15 Menjalankan pemantauan pelaksanaan Praktikum secara rawak (Rujuk Lampiran B). 51
4.23.16 Mengendalikan kes-kes khas seperti penangguhan, melengkapkan tempoh Praktikum, gagal dan disiplin serta mengambil tindakan sewajarnya. 4.23.17 Mengesahkan kehadiran dan keputusan Praktikum. 4.24 Tugas dan Tanggungjawab Jabatan Akademik 4.24.1 Menerima maklumat berkaitan daripada Unit Praktikum. 4.24.2 Menguruskan Refleksi Pertengahan Praktikum. 4.24.3 Menyusun jadual pelaksanaan 4.24.4 Menguruskan pengisian markah 4.24.5 Memastikan pengllibatan pensyarah yang berkenaan 4.24.6 Memastikan markah telah diisi secara atas talian 4.24.7 Memberi kursus bimbingan penyeliaan praktikum kepada pensyarah penyelia yang bukan bidang yang diselia yang tidak mempunyai kepakaran dalam bidang berkaitan. 4.24.8 Mengendalikan kes-kes Refleksi Pertengahan Praktikum yang lain memerlukan perhatian dan tindakan. 4.25 Tugas dan Tanggungjawab Pensyarah Penyelia 4.25.1 Menerima surat pelantikan sebagai pensyarah penyelia daripada Pengarah IPG. 4.25.2 Menerima maklumat berkaitan praktikum daripada Unit Praktikum. 4.25.3 Memastikan kehadiran pelajar 100% dalam pelaksanaan praktikum. 4.25.4 Berbincang dengan pelajar tentang urusan bimbingan dan penyeliaan praktikum. 4.25.5 Mengadakan perbincangan dengan pentadbir sekolah dan guru pembimbing secara berterusan untuk menjalinkan hubungan profesional. 4.25.6 Melaporkan kemajuan dan kes-kes disiplin pelajar dari semasa ke semasa kepada Unit Praktikum. 4.25.7 Menyemak dan membimbing pelajar dalam penulisan RPH, Jurnal Reflektif secara atas talian. 4.25.8 Pensyarah bidang teras dan pensyarah elektif teras perlu menyemak dan membimbing pembinaan portfolio praktikum berdasarkan senarai semak yang disediakan. 4.25.9 Menyimpan rekod dan dokumen bimbingan yang kemas kini. 4.25.10 Memantau kehadiran, prestasi dan disiplin pelajar sepanjang tempoh praktikum. 52
4.25.11 Memaklumkan dengan segera secara bertulis kes-kes khas yang memerlukan perhatian dan tindakan Unit Praktikum menggunakan borang yang ditetapkan. 4.25.12 Memberi bimbingan berasaskan konsep praktikum bertema dan prinsip-prinsip permentoran berstruktur. 4.25.13 Menyelia secara tersebar sepanjang tempoh praktikum mengikut jadual penyeliaan yang telah dicadangkan. 4.25.14 Membimbing pelajar secara bersemuka dan maya berdasarkan jadual penyeliaan yang telah ditetapkan. 4.25.15 Melaksanakan lawatan sosial berdasarkan jadual penyeliaan yang telah ditetapkan. 4.25.16 Membimbing pelajar-pelajar dalam perancangan, pelaksanaan dan penilaian kokurikulum (Lampiran 2-4). 4.25.17 Berkolaboratif dengan guru pembimbing dalam semua aspek pelaksanaan praktikum. 4.25.18 Membimbing pelajar ke arah perkembangan sahsiah pendidik yang cemerlang. 4.25.19 Melengkapkan borang bimbingan dan menyerahkan salinan asal kepada pelajar. 4.25.20 Pensyarah Bidang Teras dan Elektif Teras wajib membuat rumusan prestasi praktikum setiap pelajar bersama-sama guru pembimbing Bidang Teras atau Elektif Teras dengan menggunakan Borang Penilaian Praktikum secara atas talian. 4.25.21 Pensyarah Elektif Teras bertanggungjawab membuat bimbingan dan penyeliaan kokurikulum. 4.25.22 Mencetak dan menyerahkan Borang Penilaian Praktikum yang lengkap kepada Unit Praktikum berdasar keperluan. 4.25.23 Pensyarah penyelia praktikum bukan bidang perlu diberi pendedahan oleh jabatan yang berkenaan sebelum melaksanakan penyeliaan. 4.25.24 Pensyarah yang menyelia kursus bidang teras Bimbingan dan Kaunseling perlu memiliki kelayakan yang berkaitan bidang. 4.25.25 Melengkapkan borang pencalonan cemerlang praktikum dan menyerahkan borang pencalonan beserta semua dokumen penilaian Jadual Waktu Pelajar pada minggu ke sembilan melalui Ketua Jabatan masing-masing. 4.25.26 Melaksanakan tugas sebagai panel penilai Refleksi Pertengahan Praktikum dan menguruskan sesi berkenaan. 4.25.27 Memastikan pelajar menyediakan RPH secara bertaip serta muat-naik fail RPH satu Bidang Teras dan satu Elektif Teras bagi setiap minggu dan hanya berfokus kepada kelas yang sama. 53
4.26 Tugas dan Tanggungjawab Pelajar 4.26.1 Menghadiri taklimat yang dikendalikan oleh Unit Praktikum. 4.26.2 Memahami dan berusaha mencapai matlamat dan objektif praktikum. 4.26.3 Menghadiri taklimat yang dikendalikan oleh Unit Praktikum. 4.26.4 Memahami dan berusaha mencapai matlamat dan objektif praktikum. 4.26.5 Berbincang dengan pensyarah penyelia tentang pelaksanaan praktikum sebelum menjalani praktikum. 4.26.6 Membina hubungan profesional dengan pengurus sekolah, guru-guru dan staf sokongan di sekolah. 4.26.7 Berbincang dengan guru pembimbing untuk mencapai persefahaman tentang peranan dan tanggungjawab masing-masing 4.26.8 Membina hubungan profesional dengan pengurus sekolah, guru-guru dan staf sokongan di sekolah. 4.26.9 Menyerahkan jadual waktu, senarai tugas, takwim sekolah dan maklumat maklumat lain kepada pensyarah penyelia dalam minggu pertama praktikum. 4.26.10 Mematuhi dan mengamalkan etika profesion perguruan, peraturan IPG dan peraturan sekolah. 4.26.11 Hadir ke sekolah dengan tugas rutin seorang guru serta terlibat dengan aktiviti anjuran sekolah di sepanjang tempoh praktikum. 4.26.12 Merekod kehadiran pada setiap hari persekolahan mengikut sistem yang diguna pakai di sekolah. 4.26.13 Menyerahkan Rekod Pengajaran Harian kepada pentadbiran sekolah pada setiap minggu di sepanjang tempoh praktikum. 4.26.14 Melengkap dan menghantar borang kehadiran praktikum ke Unit Praktikum pada minggu pertama setiap bulan. 4.26.15 Mendapatkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran(DSKP). 4.26.16 Menyediakan rancangan semester dan mingguan sepanjang tempoh praktikum. 4.26.17 Menyediakan RPH mengikut format yang ditetapkan oleh IPG dan memuat naik fail RPH secara atas talian sebelum melaksanakan PdP. 4.26.18 Penulisan RPH selain daripada Kursus Bahasa perlu ditulis dalam bahasa Melayu. 4.26.19 Menyediakan Jurnal Reflektif secara atas talian dalam bahasa Melayu kecuali kursus TESL menggunakan bahasa Inggeris. (Lampiran 2-3 dan Lampiran 2-3a). 4.26.20 Memuat turun dan mencetak RPH, Jurnal Reflektif dan Borang Bimbingan Praktikum. 54
4.26.21 Mendapatkan bimbingan daripada guru pembimbing semasa merancang pengajaran. 4.26.22 Melaksanakan pengajaran secara berpasangan untuk Bidang Teras dan Elektif Teras dalam tempoh praktikum (Lampiran 2-2). 4.26.23 Menyediakan Jurnal Reflektif secara atas talian untuk kursus bidang teras dan elektif teras. 4.26.24 Melaksanakan dan membantu mengendalikan aktiviti kokurikulum. Perancangan kokurikulum perlu disediakan mengikut tempoh praktikum (Lampiran 2-4 dan Lampiran 2-4a). Menyediakan satu (1) RPH Kokurikulum bagi mana-mana komponen pada setiap kali pelaksanaan. 4.26.25 Melengkapkan, mengemas kini dan menyerahkan portfolio amalan profesional kepada guru pembimbing dan pensyarah penyelia pada setiap kali bimbingan/penyeliaan dijalankan (Lampiran 2-3b). 4.26.26 Mengisi Borang Refleksi Praktikum IPG selepas selesai menjalani praktikum. 4.26.27 Menyerahkan Borang Rumusan Kekerapan Bilangan Penyeliaan Praktikum kepada Unit Praktikum setelah tamat praktikum (Lampiran 2-7). 4.26.28 Pelajar bidang teras Bimbingan dan Kaunseling perlu menyediakan rekodrekod berkaitan pengurusan dan perkhidmatan Bimbingan dan Kaunseling berdasarkan buku panduan semasa yang dikeluarkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. 4.27 Tugas dan Tanggungjawab Pengurus Sekolah 4.27.1 Menerima maklumat berkaitan praktikum daripada Unit Praktikum IPG. 4.27.2 Mencalonkan guru pembimbing dalam kalangan guru terlatih yang berpengalaman dan membimbing pelajar sepanjang tempoh praktikum. 4.27.3 Memberi taklimat kepada pelajar tentang: Sejarah, struktur organisasi, pengurusan, peraturan, disiplin dan budaya sekolah. Tugas dan tanggungjawab pengurus sekolah, guru penolong kanan, guru disiplin, guru panitia, guru kokurikulum, guru darjah, guru kursus, guru tugas khas dan tugas staf sokongan. Latar belakang murid dan masyarakat setempat. Tugas dan tanggungjawab pelajar di sekolah. Pengelolaan aktiviti kokurikulum. Maklumat-maklumat lain yang berkaitan. 55
4.27.4 Memberi jadual waktu dan takwim sekolah kepada pelajar pada hari pertama melapor diri. 4.27.5 Mengawasi disiplin pelajar dan mengesahkan kehadiran mereka. 4.27.6 Memberitahu secara bertulis kepada pihak IPG tentang pelajar yang: Tidak menjalankan tugas dengan memuaskan. Tidak hadir tanpa sebab. Terlibat dengan kes-kes disiplin. Menghadapi masalah kesihatan dan kemalangan. 4.27.7 Menyemak dan mengesahkan rancangan pengajaran pelajar. 4.27.8 Mengesahkan kehadiran pelajar dengan menandatangani Borang Kehadiran Praktikum. 4.27.9 Memastikan guru pembimbing memberi bimbingan dan tunjuk ajar secara berterusan kepada pelajar, berdasarkan jadual kerja penyeliaan yang disediakan. 4.27.10 Mengambil berat hal-hal berkaitan dengan kebajikan pelajar. 4.27.11 Memastikan segala proses berkaitan dengan pelaksanaan penyeliaan praktikum dilaksanakan dengan sempurna dan berkesan. 4.27.12 Memastikan pelajar dilibatkan sebagai pembantu guru penasihat dalam komponen kokurikulum. 4.27.13 Memastikan pelajar tidak diberi kelas ganti melebihi LIMA waktu seminggu. 4.27.14 Bagi bidang teras Bimbingan dan Kaunseling, memberi sokongan ke arah mewujudkan perkhidmatan Bimbingan dan Kaunseling yang selaras dengan buku panduan perkhidmatan Bimbingan dan Kaunseling, Kementerian Pendidikan Malaysia. 4.28 Tugas dan Tanggungjawab Guru Pembimbing 4.28.1 Menghadiri taklimat berkaitan praktikum daripada Unit Praktikum IPG. 4.28.2 Memahami, menghayati dan melaksanakan peranan sebagai guru pembimbing (Lampiran 2-1) 4.28.3 Memberi bimbingan dan tunjuk ajar kepada pelajar dalam aspek PdP di dalam dan di luar bilik darjah dalam perkara-perkara yang berikut: Jadual waktu Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran(DSKP) Rancangan semester dan persediaan mengajar harian Sumber PdP Proses PdP 56
Pengajaran berpasangan Amalan pemulihan dan pengayaan dalam PdP Teknik penyoalan Pentaksiran dan penilaian murid Pengurusan bilik darjah Penilaian kendiri (refleksi) dan penulisan jurnal reflektif mingguan Pengelolaan (perancangan, pelaksanaan dan penilaian) kokurikulum Hal-hal lain yang berkaitan 4.28.4 Memberi peluang kepada pelajar membuat pemerhatian pengajaran guru pembimbing. 4.28.5 Menyemak, memberi ulasan bertulis dan menandatangani Rekod Persediaan Mengajar pelajar. 4.28.6 Menyemak dan membimbing pelajar dalam penulisan refleksi pengajaran, penulisan Jurnal Reflektif Mingguan (Lampiran 2-3 dan 2-3a) dan pembinaan portfolio praktikum dengan menggunakan senarai semak yang ditetapkan (Lampiran 2-3b). 4.28.7 Menyelia pengajaran pelajar berdasarkan prinsip pencerapan klinikal dengan menggunakan borang bimbingan. 4.28.8 Menyimpan rekod dan dokumen bimbingan yang kemas kini. 4.28.9 Memaklumkan kepada pengurus sekolah mengenai perkembangan pelajar dari semasa ke semasa sepanjang tempoh praktikum. 4.28.10 Memantau kehadiran pelajar sepanjang tempoh praktikum. 4.28.11 Membuat laporan bertulis tentang kes-kes khas (kes berpotensi gagal dan masalah disiplin) pelajar kepada pihak IPG dengan segera. 4.28.12 Membuat rumusan prestasi praktikum pelajar bersama pensyarah penyelia dengan menggunakan Borang Penilaian Praktikum. 4.28.13 Bagi bidang Bimbingan dan Kauseling, guru pembimbing hanya perlu membimbing pelajar dalam aspek pengurusan perkhidmatan Bimbingan dan Kaunseling sahaja. 4.29 Khidmat Profesional 4.29.1 Peringkat IPG Khidmat penyeliaan daripada jabatan lain di IPG Kampus boleh dilaksanakan sekiranya ketidakcukupan tenaga penyelia daripada jabatan yang menawarkan kursus 57
Pensyarah Penyelia yang dilantik perlu mempunyai kepakaran bidang berkenaan. Kursus bimbingan penyeliaan praktikum dalam bidang berkenaan perlu dilberikan kepada pensyarah yang tidak mempunyai kepakaran dalam bidang berkaitan. 4.29.2 Bantu Selia IPG Khidmat penyeliaan daripada IPG Kampus lain boleh dilaksanakan sekiranya ada permohonan daripada IPG Kampus yang menawarkan kursus dengan ketetapan berikut: Mendapat kelulusan Pengarah IPGK. Proses lantikan pensyarah penyelia perlu diuruskan oleh IPGK yang membantu. Proses lantikan guru pembimbing perlu diuruskan oleh IPGK asal. Taklimat pensyarah dan guru pembimbing perlu diuruskan oleh IPGK yang membantu. Sebarang bayaran tuntutan ditanggung oleh IPGK asal. Dokumen praktikum perlu disediakan oleh IPGK yang membantu. Pengendalian secara atas talian adalah di bawah kendalian IPGK yang membantu sehingga tamat tempoh praktikum dan diserahkan semula kepada IPGK asal. Rentasan cemerlang dibuat oleh IPGK yang membantu. Pengurusan kes-kes khas yang melibatkan pelajar akan dirujuk dan dikendalikan oleh IPGK asal. 58