BAHAGIAN D: PENGENALAN KEPADA HAZAD DAN KAWALAN RISIKO. Pada masa kini kesedaran pihak majikan terhadap keselamatan dan kesihatan pekerja semakin meningkat. Pelbagai usaha telah dilakukan bagi memastikan pekerja termasuk pelajar sentiasa berada dalam keadaan selamat dan sihat semasa berada di tempat kerja dan semasa melaksanakan tugasan yang diberikan. Penilaian risiko keselamatan adalah bertujuan untuk membolehkan organisasi mengukur, menganalisis tahap risiko dan seterusnya mengambil tindakan untuk merancang dan mengawal risiko. Penilaian risiko merupakan antara aktiviti yang terbukti berkesan membantu menguruskan dan merancang untuk mengurangkan, mengubah atau mengawal kemalangan di makmal. Penilaian risiko juga merupakan langkah kawalan untuk memastikan tempat kerja adalah selamat. Kemalangan, kecederaan dan penyakit adalah risiko yang disebabkan oleh kecuaian semasa melakukan kerja atau terdedah kepada pelbagai hazad di tempat kerja. Setiap pengguna makmal bertanggungjawab memastikan hazad di tempat kerja dikurangkan dengan mengenal pasti risiko yang ada. Definisi Hazad - Punca atau keadaan yang boleh mendatangkan kemudaratan dalam bentuk kecederaan, penyakit, kerosakan harta benda, kemusnahan alam sekitar atau kombinasi di atas. Risiko - Kombinasi kemungkinan sesuatu hazad yang menyebabkan kejadian berbahaya/ kemalangan kepada kita semasa penggunaannya. Penilaian Risiko - Keseluruhan proses menganggarkan tahap risiko dan memutuskan samada ianya boleh diterima atau tidak. Mengawal Risiko - Langkah yang diambil untuk menghapus atau mengurangkan risiko. 1 / 5
Jenis-Jenis Hazad Jenis Hazad Contoh hazad Hazad kimia bahan alkali, bahan asid, bahan pelarut organik, wap dan gas beracun. Hazad biologi bakteria, virus, serangga, hama, kulat, parasit, haiwan berbisa dan lain-lain Hazad fizikal kebisingan, getaran, radiasi, suhu panas, suhu sejuk, lantai licin, jalan tidak rata, tekanan berlebihan, debu/habuk dan lainlain. Hazad mekanikal mesin seperti mesin memotong, menyepit, hentaman, berputar, benda tajam seperti pisau dan lain-lain. Hazad sinaran sinaran mengion (sinar gama, alfa, beta dan neutron) dan sinaran tidak mengaion (gelombang mikro, infra merah, gelombang radio dan gelombang bunyi Hazad ergonomik Stesyen kerja yang tidak sesuai dengan pekerjaan,tugas berat yang mengunakan tangan, keadaan badan yang kekok, tugas yang memerlukan pergerakan berulang-ulang yang kerap dan lain-lain. Hazad psikososial tekanan kerja, beban kerja berlebihan, tiada sokongan rakan kerja, tiada kepelbagaian kerja dan kerja pada waktu malam, kerja syif,penyalahgunaan dadah dan alcohol, gangguan seksual, keganasan dan lain-lain. Hazad elektrik Kejutan elektrik, kebakaran akibat lebihan beban dan percikan. Contohnya memetic suis lampu menggunkan jari yang basah boleh menyebabkan kejutan elektrik. 2 / 5
Kesan Terdedah Kepada Hazad 1. Kesan kesihatan jika terdedah kepada hazad bergantung kepada faktor-faktor berikut: Jenis hazad Jangka masa pendedahan Banyaknya jumlah hazad yang didedahkan. Faktor-faktor sosial demografi seperti umur, jantina, keturunan dan status kesihatannya. Langkah-langkah kawalan yang sedia ada di tempat kerja seperti pelindung mesin, penyedut udara dan pemakaian alat pelindung diri. 2. Kesan-kesan kesihatan yang boleh terjadi adalah: Kesan serta merta seperti kerosakan kulit akibat terbakar, kecederaan mata akibat bahan kimia, dan muntah atau asma akibat keracunan. Kesan jangka masa panjang seperti hilang pendengaran akibat bunyi bising, penyakit paru-paru, kegagalan buah pinggang, penyakit saraf atau tulang belakang dan kanser. 3. Kesan hazad kimia kepada kesihatan Sangat toksik Toksik Memudaratkan (Harmful) Mengkakis (Corrosive) Merengsa (Irritant) Karsinogenik Teratogenik Mutagenik Faktor-faktor Kemalangan di Tempat Kerja Antara faktor yang menyebabkan kemalangan sering kali berlaku di makmal adalah 1. Kemalangan yang berlaku adalah disebabkan kesilapan manusia dan kegagalan mesin berfungsi dengan baik. 2. Pengguna makmal tidak dapat memahami risiko bahaya semasa melakukan kerja dan impak bagi setiap bahaya yang mereka hadapi. 3. Pengguna makmal melakukan kesilapan dan tidak mengikut segala tindakan atau peraturan semasa bekerja. 3 / 5
Oleh itu, penilaian risiko diperkenalkan untuk membantu memahami risiko bahaya dan impak bagi setiap perkara yang dilakukan. Mengenal pasti bahaya Mengenal pasti bahaya merujuk kepada mengenal pasti sebarang situasi yang tidak diingini dan boleh menyebabkan kemalangan. Berikut adalah beberapa contoh hazad dan kemungkinan bahaya yang akan berlaku: Hazad Lantai yang licin Membawa bahan kaca yang banyak dan berat Mengangkat beban berat Membawa botol bahan kimia tanpa bekas khas Elakkan guna bahan kimia yang banyak, bentuk kontang, geseran atau hentaman dan pemanasan bersama bahan pengoksidan. Bahaya yang mungkin Tergelincir atau jatuh. Bahan kaca jatuh dan pecah mengakibatkan kecederaan Sakit belakang, terjatuh atau ditimpa beban berat Bahan kimia terjatuh dan pecah mengakibatkan percikan ke tubuh atau terhidu bahan kimia yang tumpah Letupan bahan kimia Cara mengawal hazad di makmal Hazad di makmal boleh dikawal mengikut kaedah-kaedah berikut: 1. Menghapuskan hazad tersebut dengan tidak mengunakannya lagi atau menggunakan cara-cara yang lain. 2. Mengantikan bahan yang berhazad dengan bahan yang kurang bahaya. 3. Menggunakan kaedah kawalan kejuruteraan seperti mengunakan peralatan automatik, penghadang mesin dan penyedut udara setempat (Local exhaust ventilation). 4. Menggunakan kaedah kawalan pentadbiran seperti giliran kerja, mengamalkan prosedur kerja selamat serta penguatkuasaan undang-undang serta peraturan. 5. Pengunaan alat-alat pelindung diri seperti topeng pernafasan, pemalam telinga, kacamata keselamatan, kasut keselamatan, topi keselamatan, sarung tangan dan pakaian pelindung bahagian depan. 4 / 5
Peranan Pengguna Makmal Dalam Pencegahan Kemalangan. Peranan pengguna makmal dalam pencegahan kemalangan adalah sama penting dengan majikan. Tanpa kerjasama serta sokongan pengguna makmal segala langkah keselamatan atau peraturan yang ditetapkan tidak dapat dipraktikkan. Tanggungjawab pengguna makmal: 1. Pengguna makmal perlu memberi perhatia yang munasabah bagi menjaga keselamatan dirinya dan orang lain semasa bekerja. 2. Pengguna makmal perlu bekerjasama serta mematuhi arahan majikan atau orang-orang lain yang berkaitan. 3. Pengguna makmal perlu mematuhi arahan berkaitan keselatan dan kesihatan di tempat kerja. 4. Pengguna makmal perlu menggunakan kelengkapan atau pakaian perlindungan peribadi atau apa-apa kelengkapan yang dibekalkan. Kaedah Pengurusan dan Penaksiran Risiko Kimia: 1. Mengenalpasti bahan kimia berbahaya di makmal dengan melakukan pemeriksaan di makmal 2. Mewujudkan daftar bahan kimia yang ada di tempat kerja secara komprehensif. 3. Mendapatkan maklumat dan kesihatan bahan kimia daripada Daftar Bahan Kimia dan Risalah Data Keselamatan Kimia (SDS) 4. Mendapatkan latihan dan mematuhi protocol kerja selamat dalam menjalankan aktiviti penggunaan bahan kimia 5 / 5